teknik PHOTO
DIGITAL
‹LKER VARER ilkervarer@gmail.com
Stok foto¤raf endüstrisi SEVD‹⁄‹N‹Z ‹fi‹ YAPIP FOTO⁄RAF ÇEKEREK
‹NTERNETTEN PARA KAZANMAYI H‹Ç HAYAL ETT‹N‹Z M‹? E⁄ER CEVABINIZ EVET ‹SE DAHA FAZLA BEKLEMEY‹N!
M‹KRO STOK FOTO⁄RAF S‹TELER‹NE G‹REREK B‹R AN ÖNCE
BU HAYAL‹N EN PRAT‹K ÇÖZÜMÜNÜ
GERÇEKLEfiT‹R‹N. Sevdi¤iniz ifli yap›p foto¤raf çekerek internetten para kazanmay› hiç hayal ettiniz mi? E¤er cevab›n›z evet ise daha fazla beklemeyin! Mikro stok foto¤raf sitelerine girerek bir an önce bu hayalin en pratik çözümünü gerçeklefltirin.
Stok Foto¤raf Nedir? Yalan Rüzgar› ve Dallas gibi dizilerin popüler zamanlar›ndan ve hatta daha da öncelerden beri süregelen bir foto¤raf alan›d›r stok foto¤raf. Baflta bas›l› ifllerde kullan›lmak üzere çeflitli foto¤rafç›lar›n gözüyle oluflturulmufl bu foto¤raflar, kimi zaman gazete ve dergilerde, kimi zaman televizyonlarda kimi zaman ise bir binan›n kör
cephesinde gözümüze çarpm›flt›r. Basit bir örnek vererek stok foto¤raf›n tan›m›n› yapal›m. Bir grafiker arkadafl›m›z›n üzerinde çal›flt›¤› katalog için tasar›m›na uygun renk ve biçimde bir foto¤rafa ihtiyac› oldu¤unu hayal edin. Ama bu foto¤raf ayn› zamanda içerdi¤i kompozisyonla da mesaj›n iletilmesine önemli ölçüde katk› sa¤lamal›. ‹flte bu tam da onun arad›¤› fleydir. Tasar›m›n› güçlendiren, mesaj›n daha çok kifliye ulaflmas› için dikkat çekebilen bir foto¤raf. Bu stok foto¤raf›n ta kendisidir. Önceleri insanlar stok foto¤raflar için kataloglardan be¤endikleri foto¤raflar› seçip yüzlerce dolar para öderlermifl. fiimdi ise 1 dolardan bafllayan fiyatlarla bu sorunu kökünden çözüyorsunuz. Çözüm basit. Mikro stok foto¤raf siteleri. En ucuz ve en çok kullan›lan teknolo-
56 Mart - Nisan / 2008
ji olan internet arac›l›¤›yla milyonlarca foto¤rafa istedi¤iniz arama kriterlerini kullanarak eriflebiliyorsunuz. Peki bu imkanlar gerçekten stok foto¤raf kalitesini art›r›yor mu yoksa düflürüyor mu yaz›n›n devam›nda buna da de¤inece¤im.
Mevcut Mikro Stok Foto¤raf Siteleri Yukar›da bahsetti¤im stok foto¤raf kataloglar› yerini bu sitelere b›rakm›fl durumda. Anahtar kelimeler (keywords) arac›l›¤›yla yapt›¤›n›z aramalarla birkaç saniye içerisinde istedi¤iniz konuyla ilgili binlerce örnekle karfl›laflman›z mümkün oluyor. Bilinen onlarca mikro stok foto¤raf sitesi var. Ama bunlar›n 5-6 tanesi bafl› çekiyor. En çok tercih edilenler aras›nda iStockPhoto, ShutterStock, BigStockPhoto, Dreamstime, Stockxpert ve
Fotolia yer al›yor. Bu siteleri sadece foto¤raf sat›n almak için de¤il, daha önce belirtti¤im gibi çekti¤iniz foto¤raflar› sat›p kazanç sa¤lamak için de kullanabilirsiniz. Ancak foto¤raflar›n›z› sat›n ald›¤›n›z fiyata denk bir fiyata satam›yorsunuz çünkü mevcut tüm siteler satt›¤›n›z foto¤raflardan belli bir oranda komisyon al›yor. Foto¤raflar› araflt›rmak için üye olman›z gerekmiyor ancak foto¤raflar› araflt›r›p kolleksiyonunuza eklemek (lightbox) ya da sat›n almak istiyorsan›z üye olman›z gerekmekte. Sat›n alma ifllemi için kredi kart›n›z› kullanarak hesab›n›za kredi yükleyebiliyorsunuz. Foto¤raflar ebatlar›na göre kredilendirilerek sat›fla sunuluyor ve siz de istedi¤iniz foto¤raf› yeterli krediniz varsa bilgisayar›n›za indirmifl yani sat›n alm›fl oluyorsunuz. Bahsi geçen mikro stok foto¤raf sitelerinin adresleri: istockphoto.com / shutterstock.com / bigstockphoto.com / dreamstime.com / stockxpert.com / fotolia.com
Foto¤raf Sat›fl› Bu sitelerde foto¤raf satmak, sat›n almak kadar kolay de¤il. Öncelikle kendinizi ispat etmeniz gerekiyor. Ço¤u sitede bunun yolu özenle seçti¤iniz örnek birkaç foto¤raf›n›z› göndermektir (Genelde 3 adet). Bununla birlikte iStockPhoto ve BigStockPhoto gibi ifli daha s›k› tutan sitelerde sizlere ayr›ca sorular soruluyor. Tüm bunlardan geçti¤iniz zaman sitenin pasif bir üyesi de¤il aktif bir üyesine dönüflüp foto¤rafç› statüsünü elinize al›yorsunuz. Sat›lmas› amac›yla gönderdi¤iniz her foto¤raf yine site editörleri taraf›ndan girdi¤iniz anahtar kelimelerle birlikte titizlikle inceleniyor. Onay ald›ysa yay›na giriyor e¤er onay almad›ysa sebebiyle birlikte size aç›klan›yor. Bu kadarla da bitmiyor. Elenen baz› foto¤raflar›n hata giderildikten sonra yeniden gönderimi baz› siteler taraf›ndan engellenebiliyor (No Resubmit). Bu yüzden f›rsat buldukça kabul görmüfl ve siteye eklenmifl fo-
to¤raflara bakman›zda kesinlikle fayda görüyorum. Foto¤raf sat›fl› yaparken sitelerin sat›fllardan belli oranda komisyon ald›¤›n› belirtmifltim. Foto¤raflar›n›za siz fiyat biçemiyorsunuz çünkü fiyatlar sabit. Foto¤raflar upload edilip kabul gördükten sonra XS, S, M, L, XL, XXL olarak optimize ediliyor. Ebatlar da fiyat› otomatik olarak belirlemifl oluyor. Örne¤in XS ebat›nda bir foto¤raf sat›n almak isterseniz cebinizden 1 kredi ç›k›yor. Ama ben XXL ebat›nda istiyorum diyorsan›z 20 krediyi haz›rda bulundurun. Bu s›n›rlar minumum ve maksimum s›n›rlard›r. Baz› siteler bu fiyatlar› düflürebiliyorlar da. Örnek olarak ayn› foto¤raf› Stockxpert ve iStockPhoto'ya yükledi¤iniz zaman fiyatlar de¤ifliyor. Stockxpert gönderdi¤iniz foto¤raf›n uzun kenar›n› ortalama 800 px yaparak 1 kredi istiyor. iStockPhoto ise ayn› foto¤raf›n bir kenar›n› ortalama 400 px yaparak 1 kredi istiyor. Ayn› ebattaki foto¤raf› iStockPhoto'dan al›rsan›z yaklafl›k 2.5 kat daha fazla ödüyorsunuz. Bu yüzden iStockPhoto'da 1 krediye ufak de¤il daha da ufak foto¤raf al›yorsunuz. iStockPhoto ayr›ca di¤er sitelerden farkl› olarak foto¤rafç›lara “exclusive” ad› alt›nda bir hizmet sunuyor. Bu uygulamaya baflvurabilmek için minimum 250 adet foto¤raf sat›fl›n›z›n olmas› ve foto¤raflar›n›z›n onaylanma oran›n›n da %50'yi geçmesi gerekiyor. E¤er exclusive üyeli¤e baflvurmufl ve kabul edilmiflseniz foto¤raflar›n›z› sadece iStockPhoto üzerinden satabiliyorsunuz. Exclusive üyelerin kabul edilmeyen foto¤raflar›n›n dahi baflka sitelerde sat›lamayaca¤›n› da belirtmeden geçemeyece¤im. Bu uygulamayla bir nevi sitenin foto¤rafç›s› oluyorsunuz. Peki bu durumda exclusive foto¤rafç›lar ne kazan›yorlar? Exclusive düzeyine eriflmek foto¤rafç›n›n pay›n› bafllang›ç olarak %20'den %25'e ç›kart›yor. Sat›fl oran› belli bir say›ya eriflti¤inde ise bu oran %40'a kadar yükselebiliyor. Bu durumda foto¤rafç› daha çok kazanm›fl oluyor. Kimine göre bu bir avantaj, kimine gö-
57 Mart - Nisan / 2008
reyse de¤il. Baz›lar› exclusive olmak yerine birden fazla siteden sat›fl yapman›n daha karl› oldu¤unu düflünüyor.
Di¤er Dosya Formatlar› fiu ana kadar sürekli olarak foto¤raftan bahsettik çünkü iflin temelinde bu yer al›yor. Ancak mikro stok sitelere dosya gönderirken foto¤rafa tak›l›p kalman›za gerek yok. Resim editör programlar›yla oluflturdu¤unuz raster grafikleri ya da vektörel illüstrasyonlar›n›z› da sat›fla sunabilirsiniz. Tabi bunlar›n yine incelemeden geçirilip onaylanmas› gerekiyor. iStockPhoto bu konuda genifl bir yelpazeye sahip. Siteye illüstrasyonun d›fl›nda, flash animasyonlar› ya da videolar›n›z› da yükleyebiliyorsunuz. Ancak iStockPhoto kaliteyi ayakta tutmak için di¤erlerinden farkl› olarak tüm alanlarda ayr› baflvuru istiyor. Yani bir kullan›c›, baflvurusu onaylanmad›ysa vektör illüstrasyon, flash animasyonu ya da bir video dosyas› yükleyemiyor. Mikro stok sitelerin tümü içerlerinde JPEG format›n› standart olarak sunmufl ancak baz›lar› farkl› stratejiler gelifltirmifller. Örne¤in; BigStockPhoto PSD, PNG ve PDF dosyalar›n› yüklemenize izin vererek öne ç›kmaya çal›fl›rken, ShutterStock TIFF kullanmay› tercih etmifl. Dreamstime da bofl durmay›p NEF ve RAW formatlar›na kap›y› açm›fl.
Hesab›n›zdaki Paray› Türkiye'ye Getirme Mikro stok foto¤raf sitelerindeki hesab›n›zda foto¤raf sat›fllar›ndan büyük emeklerle elde etti¤iniz kazanc›n›z› Türkiye'deki banka hesab›n›za
teknik PHOTO
DIGITAL hesab›n›za belirli bir ücret yat›r›p gelen referans numaras›n› tekrar siteye giriyorsunuz. ‹kincisiyse adres do¤rulama ifllemi. Bunun için ise önceden belirtmifl oldu¤unuz adrese bir referans kodu gönderiyorlar. Bu kodu al›p siteye girdikten sonra gerekli ifllemleri sonland›rm›fl oluyorsunuz. Ard›ndan yaklafl›k 10 gün içinde paran›z hesab›n›za yat›r›lm›fl oluyor. Bu süreçte Moneybookers ve Türkiye'deki bankan›z baz› kesintiler uyguluyor ve ifllem sonunda ortalama 20-25$'l›k bir kayb›n›z oluyor.
transfer etmek mümkün. PayPal ve Moneybookers gibi para transfer sitelerine üye olduktan sonra mikro stok foto¤raf sitelerindeki hesab›n›zda gerekli ayarlamalar› yap›p kazanc›n›z› hesab›n›za transfer edebilirsiniz. Türkiye'ye para getirirken PayPal pek sorun yaflatm›yor. PayPal'a üye oluyorsunuz, kredi kart›n›z› sisteme kay›t ediyorsunuz ard›ndan mikro stok foto¤raf sitesindeki kazanc›n›z› PayPal'a nakledip oradan da kart›n›za yükletiyorsunuz. Bunun için PayPal sizden düflük bir ücret al›yor. Moneybookers'da ise durum biraz daha karmafl›k. Yine üyelik gerekiyor ancak Moneybookers paran›n do¤ru adrese gidip gitmedi¤inden emin olmak için sizden iki fley istiyor. Birincisi banka hesab›n›z› do¤rulama ifllemi. Bu ifl için Moneybookers'tan
Anahtar Kelimelerin Önemi Foto¤raf›n kendisi kadar önemli olan bir fley daha var o da anahtar kelimeler yani keywordler. Düzgün kategorize edilmifl ve do¤ru keywordlerle sat›fla sunulmufl foto¤raflar al›c›ya daha çabuk ulaflman›z› sa¤l›yor. Bu durum foto¤raf sat›fl›n›z hemen olmasa da foto¤raf›n›z›n izlenme oran›n›n artmas›n› sa¤layacakt›r. Di¤erlerine göre daha fazla izlenerek popülaritesini artt›rm›fl foto¤raflar insanlar›n karfl›s›na daha erken ç›kt›¤› için beraberinde sat›fl olas›l›¤›n› artt›rm›fl oluyor. Bu durumun önemini site yöneticileri de biliyor olmal› ki bu sitelerden bir tanesi bu konuda baz› yenilikler getirmifl. Örne¤in Dreamstime adl› site kullan›c›lara isterlerse belirli bir ücret karfl›l›¤› keyword önerisinde bulunabiliyor. Foto¤raf› inceleyip ona uygun
58 Mart - Nisan / 2008
keywordleri seçiyorlar. Sitede bir di¤er güzel özellik ise sat›n al›nan foto¤raflar›n hangi keyword ya da keywordler arac›l›¤›yla bulundu¤unu sahibine belirtiyor olmas›. Bu iki özelli¤i baflka hiçbir site henüz gelifltirmemifl. Ancak di¤er sitelerdeki kullan›c›lar›n bu konuda büyük beklentileri var.
Ne Kadar Kazand›r›r? E¤er sistemden gerçek bir kazanç elde etmek istiyorsan›z sat›fl miktar›n›z› binlere ulaflt›rmal›s›n›z. Tabi bu birkaç gün ya da birkaç hafta içerisinde olmuyor. Baflar›l› teknikler kullan›p güzel foto¤raflar yüklediyseniz ortalama 1 y›l içerisinde karfl›l›¤›n› almaya bafll›yorsunuz. Kendini bu ifle adam›fl çok baflar›l› foto¤rafç›lar var ve site içerisinde sadece foto¤raf say›lar› binlerle ifade ediliyor. Var›n toplam indirilme say›s›n› siz düflünün. Bu kiflileri mikro stok foto¤raf sitelerinde “most popular” veya benzeri sözcükleri baz alarak bulabilirsiniz.
Türkiye'deki Mikro Stokçular Ülkemizde bu ifli iyi yapan kifliler mevcut. Hatta o kadar iyi yapanlar var ki bunlardan bir tanesi iStockPhoto içerisinde ilk 10'da yer al›yor. Sitelerde foto¤rafç› statüsünü elinize ald›¤›n›z zaman bu kiflilerle site mail uygulamas› arac›l›¤›yla iletiflime geçebilir ve onlardan yard›m talebinde de bulunabilirsiniz.
Ayr›ca http://photographicfreedom.co.uk/forum adresine girip Mikro Stok Türkiye forumunda aktif bir kat›l›mc› olman›zda fayda görüyorum. Bu forum sitesi Türkiye'de aktif olarak stok foto¤raf çekenlerin tümünü içinde bar›nd›ran bir site olma özelli¤ine sahip. E¤er yabanc› diliniz iyiyse forumun uluslararas› bölümlerini de kullanabilirsiniz. Forum siteleri arac›l›¤›yla mikro stok foto¤raf siteleri hakk›nda en güncel bilgiye eriflebilmeniz mümkün.
Model Release E¤er bir foto¤raf çekiminde yüzü belirgin bir veya birkaç model kulland›ysan›z site içerisinde sizlere sunulmufl olan “Model Release” formlar›n› eksiksiz doldurmufl olman›z gerekiyor. Bu form foto¤raf›n› çekti¤iniz kifliden sat›fl ve sergilemeye dair onay›n›n al›nd›¤›n› belgelemifl oluyor. Foto¤raftaki kifli e¤er sizseniz yani foto¤raf›n›z otoportre türündeyse kendi onay›n›z dahi isteniyor.
Karfl›lafl›lan Zorluklar Kullan›c›lar›n en çok flikayet ettikleri ko-
nular›n bafl›nda foto¤raflar›n onay sürecinin çok uzun sürmesi geliyor. Bu onay bazen bir günde gerçekleflebilirken bazen ise iki hafta kadar sizi oyalayabiliyor. Bunun sebebi sitelere bir gün içerisinde binlerce foto¤raf›n gönderiliyor olmas› ve incelemelerde bulunan ekibin bu taleplere yetiflememesidir. ‹kinci sorun ise baz› traditional stok sitelerin ürünlerinin mikro stok foto¤raf sitelerine elden sat›l›yor olmas›. Bu durumda kalitenin düflüfle geçmesi kaç›n›lmaz oluyor. Çünkü bahsi geçen bu foto¤raflar›n ço¤u eskiden çekilmifl foto¤raflar. Sizler foto¤raf yüklemek için zaman harcarken ve yükleme limitlerine göre seçici davran›rken, karfl› taraf binlerce foto¤raf› direkt olarak sistem içerisine sokuyor. Bu da ileride benzeri görülmemifl bir y›¤›lmaya davet ç›kartaca¤a benziyor. Umar›z bu sorun çok büyümeden çözülür.
Ücretsiz Mikro Stok Foto¤raf Siteleri ‹nternet bu. Paral›s›n› verir de paras›z olan›n› vermez mi? Tabi ki verir
59 Mart - Nisan / 2008
ancak bu siteleri araflt›rd›¤›n›z zaman kalitenin %50'den daha fazla oranda düflük oldu¤unu göreceksiniz. Yine de haklar›n› yememek gerekir çünkü bu siteler bugüne kadar milyonlarca görsel ihtiyac›n› karfl›lam›fllard›r. E¤er benim için kalite çok önemli de¤il diyorsan›z bu siteleri size öneririm. Bu sitelerin en çok kullan›lan› ise sxc'dir. Stockxpert çitay› yükseltip ücretli olmadan önce sxc ile yay›ndayd›. ‹nceledi¤iniz takdirde sitenin Stockxpert'e ne kadar benzedi¤ini de göreceksiniz (www.sxc.hu)
Son Olarak E¤er bu ifli yapmaya niyetliyseniz buldu¤unuz her f›rsatta sitelerde yer alan örnekleri incelemeli, çekim tekniklerini ö¤renmeli ve zaman kaybetmeden deneme çekimlerine bafllamal›s›n›z. Unutmay›n, ilk sat›fl›n›z› yapt›¤›n›zda her fley daha güzel olacak. fiimdiden bol flanslar...