Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης
Μαθήματα Εκπαιδευτικής περιόδου 2015 -2016
«Τι είναι φωτογραφία Τοπίου» Πηγαίνοντας λίγο πίσω στην ιστορία,παρατηρούμε ότι στην περίοδο όπως η Αναγέννηση και ο Ολλανδικός 17ος αιώνας, πάρα πολλοί ζωγράφοι ζωγράφιζαν μανιωδώς τοπία. Πολλοί απ' αυτούς το χρησιμοποίησαν αρχικά, για να γεμίσει το άσπρο του χώρου πίσω από πρόσωπα ή σκηνές. Μετά τον Κλασικισμό στην περίοδο του Ρομαντισμού το τοπίο ήρθε πάλι στο προσκήνιο. Τον τελευταίο αιώνα είναι πολύ δημοφιλές. Αργότερα η φωτογραφία με την σειρά της το χρησιμοποίησε σαν φόντο, αλλά πολύ σύντομα ανέδειξε ως αυτοτελή και πολύ δημοφιλή φωτογραφική επιλογή. Στις μέρες μας ο καθένας έχει μια φωτογραφική μηχανή μαζί του. Από μια μικρή compact μηχανή , στις μεγάλες DSLR και στα smart phones. Έτσι είναι ελεύθερος πάντα να κάνει όσες φωτογραφίες θέλει και αυτό σημαίνει ότι ότι είναι πάρα πολύ οικείος με την φωτογραφία γενικότερα από μέσα δικτύωσης , την τηλεόραση και την διαφήμιση, με όποια σειρά εσείς θέλετε. Η φωτογραφία Τοπίου είναι ένα θέμα πολύ αγαπητό στους φωτογράφους, εν δυνάμει και μη. Παραποίηση επαγγέλματος; Όχι. Απλά ο άνθρωπος εντυπωσιάζεται από το περιβάλλον του , το φυσικό τοπίο στον βαθμό που να αποτελεί το υπ' αριθμό ένα ως επιλογή προτίμησης για φωτογράφηση μεταξύ τόσων θεμάτων. Η φωτογραφία Τοπίου είναι μία θεματική επιλογή εύκολα προσεγγίσιμη και με ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, όπως : σταθερά μεταβαλλόμενη κατά την διάρκεια της ημέρας και του έτους. Σκοπός της σημερινής παρουσίασης, και ως συνέχεια του μεγάλου θέματος “ΤΟΠΙΟ”, είναι η προσπάθεια να απομυθοποιηθεί η Φωτογραφία Τοπίου από, αποκλειστικά, τουριστικό και ταξιδιωτικό πρότυπο και να αναδειχθεί ως ένα από τα επικρατέστερα είδη φωτογράφισης, ως καλή Τέχνη της Φωτογραφίας. (Fine Art Photography), στη σύγχρονη εποχή μας.
2
Η φωτογραφία τοπίου πρέπει να έχει ένα σκοπό. Θα μπορούσε λοιπόν μια τυχαία φωτογράφιση τοπίου να θεωρηθεί μια φωτογραφία τοπίου; Θα τολμούσα να πω πως ΟΧΙ. Στην προσπάθεια να απαντήσω στο ερώτημα « Τι είναι φωτογραφία Τοπίου», ήρθα απέναντι από αρκετές ερμηνείες όπως « Το παρακλάδι της φωτογραφίας που παρουσιάζει το φυσικό περιβάλλον « ως η φωτογραφία που περιέχει ότι όμορφο υπάρχει εκεί έξω». Έτσι λοιπόν τι είναι «φωτογραφία τοπίου»;. Για μένα είναι η φωτογραφία που εστιάζει στο φυσικό περιβάλλοντα κόσμο και έχει πρόταση, ένα σκοπό... Η φωτογραφία τοπίου πρέπει λοιπόν να έχει ένα σκοπό: •
Να πει μια ιστορία. Η φωτογραφία τοπίου οφείλει να δημιουργήσει μια σύνδεση με τον θεατή της, και ο ίδιος να θυμάται για καιρό τις ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες της. Συλλαμβάνοντας την σύνθεση του τοπίου την συγκεκριμένη στιγμή, και διατηρώντας την για πάντα, αναδεικνύεται η ικανότητα αλλαγής της ψυχικής διάθεσης του θεατή, ο οποίος όταν την κοιτάζει να θυμάται συγκεκριμένη περιοχή , χρονική στιγμή ή ακόμη και περίοδο της ζωής του.
•
Να δείξει σε κάποιον περισσότερα από όσα μπορεί να δει. Η Φωτογραφία τοπίου δεν είναι αποκλειστικά φωτογραφία φυσικού τοπίου, αλλά είναι προσπάθεια και παράλληλα ικανότητα αναζήτησης και ανεύρεσης της ομορφιάς της καθημερινής ζωής. Ο Eliot Porter, διάσημος φωτογράφος της φύσης έλεγε “Όλοι οι κύκλοι της ζωής είναι όμορφοι.”. Στην περίπτωση της Φωτογραφίας Τοπίου, μας υποδεικνύει όλα εκείνα τα ενδιαφέροντα κομμάτια της ζωής γύρω μας. Πάρα πολλές φωτογραφίες τοπίου έχουν έχουν χαρακτηρισθεί εξαιρετικές , όχι γιατί είναι απλά όμορφες, αλλά γιατί έχουν προστεθεί ή αφαιρεθεί στοιχεία από το κάδρο υπηρετώντας την προσωπική δημιουργική ματιά του φωτογράφου, ο οποίος δημιουργεί την δική του προοπτική για το συγκεκριμένο τοπίο. Όλα αυτά, όταν
3
συγκεντρώνονται, τότε το πάτημα του κουμπιού λήψης της μηχανής γίνεται το κομβικό σημείο γέννεσης μιας εξαιρετικής Φωτογραφίας Τοπίου. •
Να μοιράζεται το συναίσθημα της στιγμής. Ένας άλλος σκοπός της Φωτογραφίας Τοπίου, είναι να μοιράζεται συναισθήματα με τους άλλους. Αν ένα θέμα τοπίου είναι ικανό να κάνει τον φωτογράφο να δει υπέροχα πράγματα, τότε η φωτογραφία που θα δημιουργήσει είναι ικανή να συγκινήσει και άλλους.
•
Να υπενθυμίζει στους ανθρώπους την ομορφιά του Κόσμου. O σκοπός αυτός, είναι η δυνατότητα να θυμίζει στους ανθρώπους τον περιβάλλοντα φυσικό κόσμο. Ο τρόπος με τον οποίο ζούμε μας βγάζει έξω από τα βιολογικά μας όρια, μας κάνει να έχουμε ξεχάσει ότι πρέπει να σταματήσουμε να μυρίσουμε ένα τριαντάφυλλο. Η φωτογραφία τοπίου οφείλει να υπενθυμίζει σε όλους μας την σύνδεση που έχουμε με την γη, και ότι πρέπει να σταματάμε συχνά και να παίρνουμε μια μεγάλη αναπνοή και να θυμόμαστε ότι όλοι ξεκινάμε από εκεί και εκεί καταλήγουμε.
•
Να συντηρεί την οικολογική ευαισθησία των ανθρώπων. Ο τελευταίος σκοπός που θα ήθελα να αναφέρω είναι ότι η Φωτογραφία Τοπίου μπορεί να να δείξει την δύναμη αλλά και το εύθραυστο της φύσης, την επερχόμενη ερημοποίηση και την εντατικοποίηση και επιθετικότητα των καιρικών φαινομένων. Με λίγα λόγια παρακινεί προτρέπει στην ανάγκη προστασίας της γης. Η πράξη της φωτογραφίας εντατικοποιεί την οπτική εμπειρία.
4
Ως επίλογο της εισαγωγής μου θα ήθελα να αναφέρω ότι η Φωτογραφία Τοπίου είναι μια πρόκληση, λαμβάνοντας υπ' όψη ότι τις περιοριστικές συνθήκες λήψης μια τέτοιας φωτογραφίας στην ύπαιθρο. Όλα πρέπει να γίνουν στο ύπαιθρο και όχι στο στούντιο με τα τεχνικά φώτα για τις λεπτομέρειες, προσθέτοντας ότι πρέπει να γίνει μια δυναμική φωτογραφία, σε ένα στατικό μέσο και να δημιουργηθεί βάθος σε δύο διαστάσεις.
5
Ορισμός του τοπίου.
(Σύμβαση Φλωρεντίας Πρώτη διεθνής σύμβαση για το τοπίο 25 Φεβρουαρίου 2010). “ Τοπίο σημαίνει μια περιοχή, όπως γίνεται αντιληπτή από ανθρώπους, του οποίου ο χαρακτήρας είναι το αποτέλεσμα της δράσης και αλληλεπίδρασης των φυσικών και/η ανθρώπινων παραγόντων.”
6
φωτογραφία Τοπίου διαχωρίζεται στις μορφές: 1. Αντιπροσωπευτική (Representational). Είναι η πιο διαδεδομένη μορφή φωτογραφίας Τοπίου. “Ότι βλέπεις αυτό παίρνεις”. Στη σύνθεση συμμετέχουν όλα τα στοιχεία, φως , χρόνος και καιρός εξ ίσου.
2. Ιμπρεσσιονιστική ( Impressionistic). Στο στυλ αυτό χρησιμοποιούνται μέθοδοι και τεχνικές , όπως φίλτρα και αλλοίωση χρόνου λήψης κλπ , έτσι ώστε το τελικό αποτέλεσμα να ξεφεύγει από την πραγματική του διάσταση και να μην φαίνεται ούτε οξύ (νεταρισμένο) ούτε απολύτως καθαρό.
7
3. Αφηρημένη (Abstract). Το στυλ αυτό χρησιμοποιεί όχι απαραίτητα ένα ολόκληρο τοπίο. Το αποτέλεσμα της φωτογραφίας “παίζει” με μοτίβα σχήματα και κοντινά πλάνα.
8
Η αντιπροσωπευτική μορφή της Φωτογραφίας Τοπίου κατηγοριοποιείται ως εξής: •
Φυσικό τοπίο. Κύριο χαρακτηριστικό τα τοπία της φύσης με όλο το πολυπληθές περιεχόμενο, βουνά, θάλασσες, δάση κλπ.
Σάμος •
Αστικό τοπίο. Με υποδιαιρέσεις της Αστικής φωτογραφίας Τοπίου, σε Απόψεις Πόλης και Αρχιτεκτονικές
Νέα Υόρκη, ΗΠΑ
9
Γέφυρα Ρίου Αντίρριου •
Βιομηχανικό Τοπίο. Έντονη παρουσία μονάδων παραγωγής “εν ενεργεία” και σε εγκατάσταση εγκατάλειψης.
Ολλανδία, Shippol
10
Μεγαλόπολη, Αρκαδία
11
Η Σύνθεση της Φωτογραφίας Τοπίου.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφέρω ορισμένους παράγοντες που συμβάλλουν κατά την άποψή μου στην σύνθεση της Φωτογραφίας Τοπίου: 1. Ο Χρόνος. Είναι η “αποφασιστική στιγμή” κατά την λήψη με το φως στη κατάλληλη γωνία και θέση. 2. Ο Καιρός. Είναι κατά συνέπεια με τις φωτιστικές εναλλαγές και τα φαινόμενα του, μέρος του ορισμού της Φωτογραφίας Τοπίου. 3. Ο κανόνας των τριών. Χωρίστε το πλαίσιο οριζοντίως και καθέτως .Βοηθά πάντα στο καδράρισμα με την συγκέντρωση του ενδιαφέροντος μεταξύ των γραμμών η παράλληλα με αυτές πχ ορίζοντας. 4. Πλαίσιο του θέματος. Πλαισιώστε το θέμα με κάποιο κορμό δένδρου ή οτιδήποτε θα αναδείξει το κεντρικό σημείο ενδιαφέροντος. 5. Διαγώνιες Γραμμές. Διάφορα στοιχεία όπως μονοπάτια, πεζούλια, ή οτιδήποτε θα μπορούσε κόψει διαγώνια το κάδρο προσδίδει πλούτο στην εικόνα 6. Γεωμετρικές σκηνές. Η παρουσία γεωγραφικών γραμμών και σχημάτων κάνει δυναμικότερο τον ορίζοντα. 7. Θέματα Μεγέθους. Προσπαθείτε να περιλάβετε στο κάδρο σας αντικείμενα , όπως αυτοκίνητα ή οικήματα κλπ έτσι να δώσετε έμφαση στο μεγαλείο του συνόλου. 8. Μοναδικότητα Στοιχείου. Παρουσία ενός μόνο δένδρου δίδει μια άλλη αίσθηση στο κάδρο.
12
Συμβουλές & Τεχνικές
1. Η σύνθεση. Είναι το κλειδί για την επιτυχημένη Φωτογραφία Τοπίου. Αν δεν γνωρίζετε από που μπορείτε ξεκινήσετε. Χρησιμοποιείστε τον Κανόνα των Τριών. 2. Ο κανόνας των τριών. Χωρίστε το πλαίσιο οριζοντίως και καθέτως .Βοηθά πάντα στο καδράρισμα με την συγκέντρωση του ενδιαφέροντος μεταξύ των γραμμών η παράλληλα με αυτές πχ ορίζοντας. 3. Ο Ορίζοντας. Ο ορίζοντας χρειάζεται προσοχή και βέβαια είναι κάτι που διορθώνεται αργότερα αλλά θα έχουμε οριζόντια απώλεια στο θέμα μας. Είναι καλύτερα να διορθώσουμε πριν την λήψη. 4. Το βάθος πεδίου. Για να δημιουργηθεί η αίσθηση του βάθους πεδίου, προσέχουμε ώστε να υπάρχει συγκεκριμένο προσκήνιο για να κάνει την διαφορά μέχρι το φόντο. 5. Το οπτικό πεδίο. Εξερευνήστε τον χώρο πριν κάνετε την λήψη. Μετακινηθείτε δεξιά και αριστερά του αρχικού σημείου εντυπωσιασμού, για πιθανή καλύτερη γωνία λήψης. 6. Η καλύτερες λήψεις γίνονται τις λεγόμενες χρυσές ώρες. Οι ώρες αυτέ είναι το ενωρίς το πρωί και την ώρα της δύσης του ήλιου. 7. Ο καιρός. Μια ηλιόλουστη μέρα πολύ εύκολα θα δώσει ένα συνηθισμένο τοπίο. Ψάξτε για βροχές καταιγίδες και σύννεφα για δραματοποίηση του επιδιωκόμενου αποτελέσματος και δεν θα το μετανιώσετε. 8. Αποφυγή διαθλάσεων. Προσπαθώντας να πετύχουμε καλύτερο βάθος πεδίου χρησιμοποιούμε μικρά διαφράγματα, με αποτέλεσμα τις διαθλάσεις από τις λεπίδες του διαφράγματος. 9. ISO. Η ευαισθησία να είναι όσο το επιτρέπουν οι συνθήκες μικρότερη έτσι ώστε να αποφεύγεται ο θόρυβος.
13
10. Οι ευρυγώνιοι φακοί. Οι ευρυγώνιοι φακοί αποτελούν πλέον επιλογή και όχι προτεραιότητα. 11. Φίλτρα Πολώσεως. Τα φίλτρα πολώσεως και τα φίλτρα ND είναι απαραίτητα για την λήψη Φωτογραφιών Τοπίου. 12. Η χρήση RAW. Το αρχείο raw αποτελεί την καλύτερη επιλογή για την λήψη μια και μετά στην επεξεργασία υπάρχει μεγάλη δυνατότητα επέμβασης με στόχο την βελτίωση της απόδοσης. 13. Το Τρίποδο. Πολλές από τις πιο πάνω συμβουλές χρειάζονται τρίποδο για εφαρμοσθούν σωστά. Είναι λοιπόν απαραίτητο.
14
Γνωρίζεις τους Κανόνες . Σπάσε τους κανόνες.
Στο τέλος της ημέρας γυρίζεις στο σπίτι με ένα μεγάλο αριθμό από φωτογραφίες τοπίου. Άλλες θα είναι επιτυχημένες άλλες πάλι όχι. Στα διάφορα φωτογραφικά φόρουμ, σπάνια θα ακούσεις πόσο καλά έχεις εφαρμόσει τον κανόνα των τριών , ή με πόση προσοχή χρησιμοποίησες τις κορυφαίες γραμμές. Η σύνθεση πρέπει να λειτουργεί σαν σύνολο και όχι σαν επιμέρους στοιχείο. Οι κανόνες μπορούν να σου δώσουν ένα σημείο να ξεκινήσεις, αλλά δεν θα προσδιορίσουν το τελικό αποτέλεσμα. Να μην φοβάσαι να τους σπάσεις ή να τους αγνοήσεις. Λίγο πρίν πατήσεις το κουμπί της μηχανής, κλείσε τα μάτια για μια στιγμή, δοκίμασε να καθαρίσεις το μυαλό σου και ξέχασε κανόνες και τεχνικές, μετά άνοιξε πάλι το μάτι στον προσοφθάλμιο. Αν το θέμα δεν “κουνάει” συνέχισε να εμπνέεσαι ή μάζεψέ τα και πήγαινε παρακάτω. Μια καλή σύνθεση δεν προϋποθέτει πάντοτε μια καλή φωτογραφία. Δημιουργώντας μια καλή σύνθεση είναι επιδεξιότητα. Δημιουργώντας μια καλή φωτογραφία είναι τέχνη. Θα τελειώσω με αυτό που είπα ο Ansel Adams: “ Δεν υπάρχουν κανόνες για καλές φωτογραφίες, είναι μόνο καλές φωτογραφίες
15
Μερικοί από τους μεγάλους Δάσκαλους της Φωτογραφίας Τοπίου είναι : •
Ansel Adams (1902 - 1984)
•
Galen Rowell (1940 - 2002)
•
Carleton Watkins ( 1829 - 1916)
•
Edward Weston (1886 - 1958)
•
Charlie Waite (1949 -)
•
Nick Brandt (1966 -)
•
David Muench (1936 -)
•
Bernhard Edmaier (1957 -)
16
Βοηθήματα: 1. Andrew Carter Landscape photographer 2. Wim van Velzen photography 3. Εφημερίδα της Κυβερνήσεως Αρ. Φύλλου 30 25 φεβρουαρίου 2010 4. The Photography Art Cafe
17
Βιογραφικό
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΟΓΙΩΤΑΤΙΔΗΣ 1951,
όπου
γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το
πραγματοποίησε
τις
γυμνασιακές
και
πανεπιστημιακές του σπουδές. Από το 1978 κατοικεί στην Αθήνα και σήμερα είναι συνταξιούχος οδοντίατρος. Το ενδιαφέρον του για τη φωτογραφία εκδηλώθηκε το 1960 και εισήλθε συστηματικά στο χώρο αυτό, από το 1972. Προσφιλής του δραστηριότητα είναι η δημιουργία θεμάτων ταξιδιωτικού ενδιαφέροντος, θεμάτων από τη φύση, τον άνθρωπο αλλά και
στην ασπρόμαυρη φωτογραφία.
Η εξάπλωση των ψηφιακής
τεχνολογίας, έχει κερδίσει το ενδιαφέρον του, τόσο ως προς τη λήψη, όσο και ως προς την επεξεργασία των φωτογραφιών του. Έχει συμμετάσχει σε ατομικές Κοσμάς Αρκαδίας και Αθήνα και ομαδικές εκθέσεις τόσο στην Ελλάδα όπως στην Θεσσαλονίκη, Λάρισα και Λιβαδειά, την Ξάνθη και το Βόλο, στις ΗΠΑ στο Βέρμοντ και την Μινεάπολις, στην Τουρκία, Κωνσταντινούπολη, στην Ισπανία, Μαλάγα και Γαλλία, Παρίσι. Δραστηριοποιείται επίσης στην έκδοση των φωτογραφικών του συλλογών. Είναι μέλος του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης. logios@logios.gr www.ilogios.gr
18
19
