Gr 10-Eerste Addisionele Taal-Fasiliteerdersgids by Impaq

Í2*È-E-EAT-FG012Î 1

A T -

AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL FASILITEERDERSGIDS

Graad 10

A member of the FUTURELEARN group

Afrikaans Eerste Addisionele Taal Fasiliteerdersgids

1 8 1 0 - E - E AT- F G 0 1

Í2*È-E-EAT-FG012Î

Graad 10

Aangepas vir KABV

M Keyter

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

INHOUDSOPGAWE LESELEMENTE .......................................................................................................................... 6 VOORWOORD ............................................................................................................................ 8 JAARPLAN ............................................................................................................................... 13 EENHEID 1 In die sportwêreld ................................................................................................ 19 1.1 Les 1: Praat oor sportfoto’s ........................................................................................... 20 AKTIWITEIT 1: MEMORANDUM (Voorgestelde antwoorde) ....................................... 23 1.2 Les 2: Taal: Hoofletters en spelling .............................................................................. 25 AKTIWITEIT 2: Memorandum ....................................................................................... 25 1.3 Les 3: Leesbegrip: Koerantartikel ................................................................................. 26 AKTIWITEIT 3: MEMORANDUM ................................................................................. 26 1.4 Les 4: Skryf ................................................................................................................... 27 AKTIWITEIT 4: .............................................................................................................. 27 1.5 Les 5: Luisterbegrip ....................................................................................................... 29 AKTIWITEIT 5: MEMORANDUM ................................................................................. 30 1.6 Les 6: Taal in konteks (Woordeskat en samestellings) ................................................. 30 AKTIWITEIT 6: MEMORANDUM .................................................................................. 31 1.7 Les 7: Woordeskat ........................................................................................................ 32 AKTIWITEIT 7: [www.google.co.za] .......................................................... 33 1.8 Les 8: Taal in konteks (Voorsetsels) ............................................................................. 33 AKTIWITEIT 8: .............................................................................................................. 34 1.9 Les 9: Lees en kyk (Visuele lees) .................................................................................. 34 AKTIWITEIT 9: .............................................................................................................. 35 1.10 Les 10: Skryf (Vriendskaplike brief) ............................................................................... 35 AKTIWITEIT 10: ............................................................................................................ 36 1.11 Les 11: Lees (Die opsomming / précis) ......................................................................... 37 AKTIWITEIT 11: MEMORANDUM ............................................................................... 37 1.12 Les 12: Taal (Voegwoorde) ........................................................................................... 38 AKTIWITEIT 12: ............................................................................................................ 38 AKTIWITEIT 12: MEMORANDUM ............................................................................... 38 1.13 Les 13: Lees: Letterkunde – ‘n Kortverhaal: Sweef (Jaco Jacobs) ............................... 39 AKTIWITEIT 13: MEMORANDUM ............................................................................... 39 1.14 Les 14: Taal (Woordvorming) ........................................................................................ 42 AKTIWITEIT 14: MEMORANDUM ............................................................................... 42 1.15 Les 15: Lees: Letterkunde – Gedig: Die ou bokser (Peter Blum) .................................. 45 AKTIWITEIT 15: Gedig – Die ou bokser (Peter Blum).................................................. 45 1.16 Les 16: Taal in konteks: Stelsinne, feite en menings in die teenwoordige tyd ............... 48 AKTIWITEIT 16: MEMORANDUM ............................................................................... 49 1.17 Les 17: Selfstandige naamwoorde (meervoud, verkleining, geslag) ............................. 50 AKTIWITEIT 17.1: MEMORANDUM ............................................................................ 50

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

1.18 Les 18: Taal in konteks: Byvoeglike naamwoorde (intensiewe vorme, attributief en predikatief, letterlike en figuurlike betekenis, Idiomatiese taalgebruik - vergelykings) ... 52 AKTIWITEIT 18: MEMORANDUM ............................................................................... 53 1.19 Les 19: Skryf ‘n verbeeldingsteks: ‘n Gedig ................................................................. 54 AKTIWITEIT 19: MEMORANDUM ............................................................................... 55 1.20 Les 20: Luister en praat: Groepbespreking ................................................................... 57 AKTIWITEIT 20 ............................................................................................................. 58 1.21 Les 21: Skryf ................................................................................................................. 60 Assesseringsrubriek lang transaksionele tekste eerste addisionele taal [30 punte] ....... 64 1.22 Les 22: Taal in konteks: Gevoelstaal, stereotipering en veralgemening........................ 64 AKTIWITEIT 22: MEMORANDUM ............................................................................... 65 1.23 Les 23: Taal in konteks: Direk en indirekte rede (korrekte leestekens) ......................... 65 AKTIWITEIT 23: MEMORANDUM ............................................................................... 66 1.24 Les 24: Soorte werkwoorde ........................................................................................... 66 AKTIWITEIT 24.1 (a): MEMORANDUM ....................................................................... 67 AKTIWITEIT 24.1 (b): MEMORANDUM ........................................................................ 67 AKTIWITEIT 24.2: MEMORANDUM ............................................................................ 68 AKTIWITEIT 24.3: MEMORANDUM ............................................................................. 69 AKTIWITEIT 24.4 .......................................................................................................... 69 1.25 Les 25: Luister en praat – Literêre teks: Drama: Goed, beter, Basjan.......................... 71 1.26 Les 26: Skryf ................................................................................................................. 74 AKTIWITEIT 26 ............................................................................................................. 74 1.27 Les 27: Luister en praat ................................................................................................. 76 1.28 Les 28: Lees: ‘n Advertensie ........................................................................................ 77 1.29 Les 29: Skryf: ‘n Resensie ............................................................................................ 78 Assesseringsrubriek lang transaksionele tekste eerste addisionele taal [30 punte] ....... 79 1.30 Les 30: Taal in konteks: Deelwoorde, homofone en homonieme .................................. 80 1.31 Les 31: Skryf: Ontwerp ‘n plakkaat .............................................................................. 83 AKTIWITEIT 31 ............................................................................................................. 84 EENHEID 2 SUID-AFRIKAANSE MUSIEK ROCK ................................................................... 85 2.1. Les 32: Praat: Pas en bespreek foto’s en beskrywings ................................................ 86 2.2 Les 33: Luister en praat: ’n Liedjie: Beloofde land (Die Heuwels Fantasies) ................ 87 AKTIWITEIT 33: MEMORANDUM ................................................................................ 88 2.3 Les 34: Lees: Letterkunde – Kortverhaal: Die slot van die verhaal.............................. 88 2.4 Les 35: Skryf ‘n paragraaf oor ‘n literêre teks ................................................................ 91 AKTIWITEIT 35: MEMORANDUM ............................................................................... 91 2.5 Les 36: Taal in konteks: Stam, afleiding, samestelling, samestellende afleiding en soorte sinne ................................................................................................................... 93 AKTIWITEIT 36: MEMORANDUM ............................................................................... 93 2.6 Les 37: Lees-en luisterbegrip: Gedig............................................................................. 94 AKTIWITEIT 37: MEMORANDUM ............................................................................... 95 2.7 Les 38: Skryf van ‘n voorbereide toespraak .................................................................. 96 AKTIWITEIT 38 ............................................................................................................. 96

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

2.8 Les 39: Taal in konteks: Enkelvoudige sinne: bywoordelike bepalings van tyd, wyse en plek................................................................................................................................ 97 AKTIWITEIT 39: MEMORANDUM ............................................................................... 97 2.9 Les 40: Lees: Letterkunde – Kortverhaal: Die sokkie .................................................. 98 AKTIWITEIT 40: MEMORANDUM ............................................................................... 99 2.10 Les 41: Skryf: Skep ‘n advertensie ............................................................................. 101 2.11 Les 42: Luister en praat: Hardoplees ......................................................................... 103 2.12 Les 43: Lees: Visuele teks – spotprent....................................................................... 104 AKTIWITEIT 43: MEMORANDUM .............................................................................. 104 2.13 Les 44: Skryf ‘n aanbeveling/verslag ........................................................................... 105 AKTIWITEIT 44: MEMORANDUM .............................................................................. 105 Assesseringsrubriek lang transaksionele tekste eerste addisionele taal [30 punte] .... 106 2.14 Les 45: Taal in konteks: Spelling: los of vas ................................................................ 107 AKTIWITEIT 45: MEMORANDUM ............................................................................. 107 2.15 Les 46: Taal in konteks: Woordorde en woordkeuse.................................................. 108 AKTIWITEIT 46: MEMORANDUM ............................................................................. 108 2.16 Les 47: Taal in konteks: Ontkenning .......................................................................... 109 AKTIWITEIT 47: MEMORANDUM .............................................................................. 109 2.17 Les 48: Lees: Letterkunde – ‘n Gedig: Knipmes (Lochner de Kock).......................... 110 AKTIWITEIT 48: MEMORANDUM ............................................................................. 111 2.18 Les 49: Taal in konteks: Hersiening ........................................................................... 112 AKTIWITEIT 49: MEMORANDUM ............................................................................. 112 2.19 Les 50: Luister en praat: Onderhoud .......................................................................... 114 AKTIWITEIT 50: MEMORANDUM ............................................................................. 115 2.20 Les 51: Aandagtige lees .............................................................................................. 116 AKTIWITEIT 51: MEMORANDUM ............................................................................. 117 2.21 Les 52: Skryf: ’n Persoonlike ervaring ........................................................................ 117 AKTIWITEIT 52: .......................................................................................................... 118 Assesseringsrubriek lang transaksionele tekste eerste addisionele taal [30 punte] .... 119 2.22 Les 53.1: Lees: ’n Inligtingteks ................................................................................... 120 2.22 Les 53.2: Taal in konteks (sinonieme, antonieme, paronieme en woorde wat verwar) 120 AKTIWITEIT 53: MEMORANDUM ............................................................................. 120 2.23 Les 54: Lees-en luisterbegrip: Gedig: Sprokie vir ‘n stadskind .................................. 123 AKTIWITEIT 54: MEMORANDUM ............................................................................. 124 2.24 Les 55: Lees: Letterkunde – Kortverhaal: Die brief ................................................... 125 AKTIWITEIT 55: MEMORANDUM ............................................................................. 127 2.25 Les 56: Skryf ‘n formele brief (vra verskoning) ........................................................... 129 Assesseringsrubriek lang transaksionele tekste eerste addisionele taal [30 punte] .... 130 EENHEID 3 Slaan misdaad hok! ......................................................................................... 131 3.1 Les 57: Praat: Bespreek prente ................................................................................... 132 AKTIWITEIT 57: MEMORANDUM .............................................................................. 132 3.2 Les 58: Praat: Gesels oor eie ervaringe ...................................................................... 132 3.3 Les 59: Praat: Lees hardop ......................................................................................... 133

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

3.4 Les 60: Lees: Letterkunde – Kortverhaal: Die beursie............................................... 133 AKTIWITEIT 60: MEMORANDUM .............................................................................. 134 3.5 Les 61: Skryf: beskrywende opstel ............................................................................. 136 AKTIWITEIT 61: MEMORANDUM ............................................................................. 136 Assesseringsrubriek lang transaksionele tekste eerste addisionele taal [30 punte] ................. 137 3.6 Les 62: Taal: Voornaamwoorde (persoonlike, besitlike en betreklike)........................ 137 AKTIWITEIT 62.1: MEMORANDUM ........................................................................... 138 AKTIWITEIT 62.2: MEMORANDUM .......................................................................... 138 3.7 Les 63: Lees-en luisterbegrip: Gedig: Die gesteelde TV ............................................. 139 AKTIWITEIT 63: MEMORANDUM ............................................................................. 140 3.8 Les 64: Luister: ’n Toespraak ..................................................................................... 141 AKTIWITEIT 64: MEMORANDUM ............................................................................. 142 3.9 Les 65: Taal: Byvoeglike naamwoorde....................................................................... 142 AKTIWITEIT 65.1: MEMORANDUM ........................................................................... 143 AKTIWITEIT 65.2: MEMORANDUM ........................................................................... 143 AKTIWITEIT 65.3: MEMORANDUM ........................................................................... 143 3.10 Les 66: Luister en Praat: ’n Debat (debatprosedures) ................................................. 144 3.11 Les 67: Lees: Letterkunde – Kortverhaal: Sticks and stones..................................... 144 AKTIWITEIT 67: MEMORANDUM ............................................................................. 145 3.12 Les 68: Skryf: ‘n Uitnodiging ....................................................................................... 147 3.13 Les 69: Taal in konteks: Hersiening (direkte en indirekte rede, bedrywende en lydende vorm, veralgemening en stereotipering, woordsoorte en ontkenning) ......................... 148 AKTIWITEIT 69: MEMORANDUM ............................................................................. 149 3.14 Les 70: Praat: Hou ’n vergadering .............................................................................. 150 3.15 Les 71: Lees: Letterkunde – ‘n Gedig: Om groot te word (Maryke Heyns) ................ 150 AKTIWITEIT 71: MEMORANDUM ............................................................................. 151 3.16 Les 72: Skryf: Kennisgewing, agenda en notule......................................................... 153 AKTIWITEIT 72 ........................................................................................................... 153 Assesseringsrubriek lang transaksionele tekste eerste addisionele taal [30 punte] ................. 154 3.17 Les 73: Taal: Teenwoordige, verlede en toekomende tyd en infinitiewe vorm............................................................................................................ 154 AKTIWITEIT 73: MEMORANDUM ............................................................................. 155 3.18 Les 74: Taal in konteks: Woordeboekgebruik............................................................. 155 AKTIWITEIT 74: MEMORANDUM ............................................................................. 156 3.19 Les 75: Taal in konteks: Afkortings en akronieme ....................................................... 157 AKTIWITEIT 75: MEMORANDUM ............................................................................. 157 EENHEID 4 Die lewe is ’n strokie .......................................................................................... 159 4.1 Les 76: Praat: Bespreek strokies................................................................................. 159 AKTIWITEIT 76: MEMORANDUM .............................................................................. 160 4.2 Les 77: Aandagtige lees: ’n koerantberig .................................................................... 160 AKTIWITEIT 77: MEMORANDUM ............................................................................. 161 4.3 Les 78: Skryf: ‘n Brief aan die pers.............................................................................. 162 AKTIWITEIT 78: MEMORANDUM .............................................................................. 162

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Assesseringsrubriek lang transaksionele tekste eerste addisionele taal [30 punte] ................. 163 4.4 Les 79: Taal in konteks: Woordeskat en lettergrepe ................................................... 164 AKTIWITEIT 79.1: MEMORANDUM .......................................................................... 164 AKTIWITEIT 79.2 ........................................................................................................ 165 4.5 Les 80: Luister vir waardering: ‘n Liedjie .................................................................... 167 AKTIWITEIT 80 ........................................................................................................... 167 4.6 Les 81: Lees en kyk: Lees strokiesprente aandagtig................................................... 168 AKTIWITEIT 81 ........................................................................................................... 168 4.7 Les 82: Skryf: ‘n Brief van waardering of bedanking ................................................... 169 AKTIWITEIT 82: .......................................................................................................... 169 Assesseringsrubriek lang transaksionele tekste eerste addisionele taal [30 punte] ................. 170 4.8 Les 83: Taalhersiening ................................................................................................ 170 AKTIWITEIT 83: MEMORANDUM ............................................................................. 171 EENHEID 5 Hersieningsvraestelle ..................................................................................... 172 HERSIENINGSVRAESTEL 1 (Lees en Taalbegrip): MEMORANDUM ................................... 173 HERSIENINGSVRAESTEL 2 (Letterkunde): MEMORANDUM................................................ 176 HERSIENINGSVRAESTEL 3 (Skryf): MEMORANDUM .......................................................... 180 Assesseringsrubriek lang transaksionele tekste eerste addisionele taal [30 punte] ................. 183 BIBLIOGRAFIE EN VERWYSINGS ......................................................................................... 185

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

JAARPLAN

KWARTAAL 1

EENHEID 1: IN DIE SPORTWÊRELD LES 1: Praat AKTIWITEIT 1 2: Taal: hoofletters en spelling AKTIWITEIT 2 3: Leesbegrip: koerantartikel AKTIWITEIT 3 4: Skryf: paragraaf AKTIWITEIT 4 5: Luisterbegrip AKTIWITEIT 5 6: Taal in konteks (samestelling) AKTIWITEIT 6 7: Woordeskat AKTIWITEIT 7 8: Taal in konteks (voorsetsels) AKTIWITEIT 8 9: Lees en kyk (visuele lees) AKTIWITEIT 9 10: Skryf (vriendskaplike brief) AKTIWITEIT 10 11: Die opsomming (précis) AKTIWITEIT 11 12: Taal (voegwoorde) AKTIWITEIT 12 13: Lees: Letterkunde – ‘n Kortverhaal: Sweef (Jaco Jacobs)

AKTIWITEIT 13 14: Taal (woordvorming) AKTIWITEIT 14 15: Lees: Letterkunde – Gedig: Die ou bokser (Peter Blum) AKTIWITEIT 15 16: Taal in konteks: stelsinne, feite en menings in die teenwoordige tyd AKTIWITEIT 16 17: Taal: selfstandige naamwoord

DATUM BEGIN

DATUM VOLTOOI

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

(meervoud, verkleining en geslag)

18:

19:

20:

21: 22:

23:

24:

25:

26: 27: 28: 29: 30:

AKTIWITEIT 17.1 AKTIWITEIT 17.2 Taal in konteks: (byvoeglike naamwoorde) AKTIWITEIT 18 Skryf ‘n verbeeldingsteks: ‘n gedig AKTIWITEIT 19 Luister en praat (groepbesprekings) AKTIWITEIT 20 Skryf: invul van ‘n vorm AKTIWITEIT 21 Taal in konteks (gevoelstaal, stereotipering en veralgemening) AKTIWITEIT 22 Taal in konteks (direk en indirekte rede en korrekte leestekens) AKTIWITEIT 23 Soorte werkwoorde: AKTIWITEIT 24.1 Tye AKTIWITEIT 24.2 Verwarrende werkwoord AKTIWITEIT 24.3 Hulpwerkwoord AKTIWITEIT 24.4 Skeibare werkwoord (deeltjiewerkwoord) Luister en praat: Literêre teks: Drama: Goed, beter, Basjan AKTIWITEIT 25 Skryf: verhalende opstel AKTIWITEIT 26 Luister en praat: Liriek AKTIWITEIT 27 Lees: ‘n Advertensie AKTIWITEIT 28 Skryf: ‘n Resensie AKTIWITEIT 29 Taal in konteks: AKTIWITEIT 30.1 Deelwoorde

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

KWARTAAL 2

AKTIWITEIT 30.2 Homofone AKTIWITEIT 30.3 Homonieme 31: Skryf: ontwerp ‘n plakkaat AKTIWITEIT 31 EENHEID 2: SUID-AFRIKAANSE MUSIEK ROCK! 32: Praat: pas en bespreek foto’s AKTIWITEIT 32 33: Luister en praat: ‘n Liedjie (Beloofde land) AKTIWITEIT 33 34: Lees: Letterkunde – Kortverhaal: Die slot van die verhaal AKTIWITEIT 34 35: Skryf ‘n paragraaf oor ‘n literêre teks AKTIWITEIT 35 36: Taal in konteks: stam, afleiding, samestellende afleiding en soorte sinne AKTIWITEIT 36 37: Lees en luisterbegrip: Kô laat ons sing (Adam Small) AKTIWITEIT 37 38: Skryf van ‘n voorbereide toespraak AKTIWITEIT 38 39: Taal in konteks: Enkelvoudige sinne (Bywoordelike bepalings) AKTIWITEIT 39 40: Lees: Letterkunde – Kortverhaal: Die sokkie AKTIWITEIT 40 41: Skryf: Skep ‘n advertensie AKTIWITEIT 41 42: Luister en praat: Hardoplees AKTIWITEIT 42 43: Lees: Visuele teks – spotprent AKTIWITEIT 43 44: Skryf ‘n aanbeveling/verslag AKTIWITEIT 44 45: Taal in konteks: Spelling: Los of vas

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

46:

47: 48:

49: 50: 51: 52: 53:

54: 55:

56:

KWARTAAL 3

57: 58: 59: 60:

61: 62:

AKTIWITEIT 45 Taal in konteks: Woordorde en woordkeuse AKTIWITEIT 46 Taal in konteks: Ontkenning AKTIWITEIT 47 Lees: Letterkunde – ‘n Gedig: Knipmes AKTIWITEIT 48 Taal in konteks: Hersiening AKTIWITEIT 49 Luister en praat: Onderhoud AKTIWITEIT 50 Aandagtige lees AKTIWITEIT 51 Skryf: ‘n persoonlike ervaring AKTIWITEIT 52 Lees en taal in konteks: AKTIWITEIT 53.1 Inligtingteks AKTIWITEIT 53.2 Taal Lees-en luisterbegrip: Gedig: AKTIWITEIT 54 Sprokie vir ‘n stadskind Lees: Letterkunde – kortverhaal: Die brief AKTIWITEIT 55 Skryf ‘n formele brief (vra verskoning) AKTIWITEIT 56 EENHEID 3: SLAAN MISDAAD HOK! Praat: bespreek prente AKTIWITEIT 57 Praat: gesels oor eie ervaringe AKTIWITEIT 58 Praat: Lees hardop AKTIWITEIT 59 Lees: Letterkunde – Kortverhaal: Die beursie AKTIWITEIT 60 Skryf: beskrywende opstel AKTIWITEIT 61 Taal: voornaamwoorde AKTIWITEIT 62.1 AKTIWITEIT 62.2

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

KWARTAAL 4

63: Lees-en luisterbegrip: Gedig: Die gesteelde TV AKTIWITEIT 63 64: Luister: ‘n Toespraak AKTIWITEIT 64 65: Taal: byvoeglike naamwoord AKTIWITEIT 65.1 AKTIWITEIT 65.2 AKTIWITEIT 65.3 66: Luister: debatprosedures AKTIWITEIT 66 67: Lees: Letterkunde – kortverhaal: Sticks and stones AKTIWITEIT 67 68: Skryf: ‘n uitnodiging AKTIWITEIT 68 69: Taal in konteks: hersiening AKTIWITEIT 69 70: Luister en praat: Hou ‘n vergadering AKTIWITEIT 70 71: Lees: Letterkunde: ‘n Gedig Om groot te word AKTIWITEIT 71 72: Skryf: Kennisgewing van ‘n vergadering, agenda en notule AKTIWITEIT 72 73: Taal: Teenwoordige, verlede, toekomende tyd en infinitiewe vorm AKTIWITEIT 73 74: Taal in konteks: Woordeboekgebruik AKTIWITEIT 74 75: Taal in konteks: Afkortings en akronieme AKTIWITEIT 75 EENHEID 4: DIE LEWE IS ‘N STROKIE 76: Praat: bespreek strokies AKTIWITEIT 76 77: Aandagtige lees: ‘n Koerantberig AKTIWITEIT 77

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

KWARTAAL 4

78: Skryf: ‘n Brief aan die pers AKTIWITEIT 78 79: Taal in konteks: Woordeskat en lettergrepe AKTIWITEIT 79.1 AKTIWITEIT 79.2 80: Luister vir waardering: ‘n Liedjie “Spietkop” AKTIWITEIT 80 81: Lees en kyk: lees strokiesprente aandagtig AKTIWITEIT 81 82: Skryf: ‘n Brief van waardering/ bedanking AKTIWITEIT 82 83: Taalhersiening AKTIWITEIT 83 EENHEID 5: HERSIENINGSVRAESTELLE HERSIENINGSVRAESTEL 1: Lees- en taalbegrip HERSIENINGSVRAESTEL 2: Letterkunde HERSIENINGSVRAESTEL 3: Skryf

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

EENHEID 1 In die sportwêreld LEERDOELWITTE: Nadat jy hierdie eenheid voltooi het, moet jy in staat wees om die volgende te doen: 

Luister en praat

       

Lees en kyk: Begrip en letterkunde

    

Skryf en aanbied



   

Taalstrukture enkonvensies

 

   

oor sport en die rol van sport in die samelewing praat; na ‘n teks luister en ontbrekende woorde invul; ‘n visuele teks in kan verduidelik; na ‘n liedjie luister om betekenis te verstaan; deelneem aan ‘n groepbespreking om eie mening en standpunt in te neem; na ‘n literêre teks te luister en karakters te identifiseer; na ‘n liriek te luister vir waardering; tekens en beskrywings by mekaar pas; ‘n artikel vir inligting en begrip lees en vrae daaroor beantwoord; inligting op te som; letterkundige begrippe lees en toepas in ‘n kortverhaal en beantwoord; literêre tekste aandagtig te lees en te bestudeer; advertensies te lees en te geniet; in ‘n paragraaf kan verduidelik hoe ‘n stophorlosie werk; skryf van ‘n vriendskaplike brief, ‘n verbeeldingteks (gedig); invul van ‘n vorm; ‘n verhalende opstel; ‘n resensie; en die ontwerp van ‘n plakkaat; spelling en hoofletters inoefen; voegwoorde reg gebruik en woordeskat uitbrei; met voorsetsels werk; met woordvorming deur afleiding, samestelling en samestellende afleiding werk; samestellings vorm; stelsinne, feite en menings in die teenwoordige tyd, selfstandige naamwoord (meervoud, verkleining en geslag), byvoeglike naamwoorde; gevoelstaal, stereotipering en veralgemening; direk en indirekte rede en korrekte leestekens; soorte werkwoorde (tye, verwarrende werkwoord, hulpwerkwoord, deeltjiewerkwoord); homofone en homonieme.

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

INLEIDING FASILITEERDER: In graad 10 – 12 gaan u leerders voortbou op die mondelinge vaardighede wat in vroeër grade ontwikkel is. Die doel is om meer selfvertroue te kry en makliker te reageer op vrae. Ook sal u beter verstaan wat gepas is en wat nie. Hierdie aktiwiteit is ontwikkel om informele en formele praataktiwiteite te oefen. Die nodige woordeskat en taalstrukture word ontwikkel sodat alle leerders aan hierdie praatvorme kan deelneem. Die leeromgewing of klas moet ondersteunend en ontspanne wees. Bespreek die verskillende taalhandelinge met die leerder. Maak seker dat hy/sy die korrekte woordorde kan gebruik wanneer hy/sy hul kommunikasievaardighede oefen.

1.1

Les 1: Praat oor sportfoto’s KERNINHOUD: Hierdie aktiwiteit is ‘n informele bespreking/gesprek. Die doel hiervan is om idees, opinies en standpunte te deel. Die fasiliteerder moetsekere vrae stel om die leerder te help om kommunikasie vol te hou. Let op na taal, gebare en oogkontak. Toon belangstelling deur om op ‘n gepaste wyse te reageer. Let op na die daaglikse taalhandelinge in sekere situasies. Sien die volgende ikoon: VIR DIE NUUSKIERIGES.

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

1.1.1 Voorbeelde van taalhandelinge VIR DIE NUUSKIERIGES: Lees die onderstaande voorbeelde van taalhandelinge. Dit kan jou help om daaglikse mondelinge kommunikasie in Afrikaans te verbeter. VRA TOESTEMMING/VERSOEK • Kan ek ...? • Mag ek ...? • Is dit moontlik om ...? • Is dit reg as ...? • Is dit goed as ek ...? • Gee jy om as ...? • Ek vra toestemming om ... • Laat my asseblief toe ... • Vergun my om ... • Veroorloof my ... • Sal jy my toelaat om ...? HULP AANBIED • Mag ek jou help? • Kan ek jou help? • Soek jy iets? • Het jy hulp nodig? • Wat kan ek vir jou doen?

HULP VRA • Kan jy my asseblief help met ...? • Sal jy my asseblief help om ...? • Ek het hulp nodig met ... • Ek benodig hulp ... • Help my asseblief ... • Verleen hulp aan ... • Help my om asseblief ... KLA OOR IETS • Ek is jammer, maar ... • Jammer om jou te pla, maar ... • Dalk het jy vergeet om ... • Ek dink jy het vergeet om ... • Verskoon my, maar ... • Moontlik bestaan daar ‘n misverstand oor ... • Moenie my verkeerd verstaan nie, maar ek dink ons behoort ...

APOLOGIE / VERSKONING AANBIED • Jammer. • Ek is jammer omdat ... • Ek is spyt omdat ... • Vergewe my, asseblief. • Ek bied verskoning aan vir ... • Ek vra om verskoning vir ... • Vergewe my. • Verskoon my. • Ekskuus. • Verskoon my, asseblief.

GESPREK ONDERBREEK • Verskoon my, mag ek ...? • Jammer, dink jy ek kan ...? • Verskoon my, weet jy dalk ...? • Ekskuus, maar kan jy my help ...?

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

ADVIES / RAAD GEE • Ek dink nie jy moet ... • Jy behoort dit ... • Jy behoort dit nie ... • As ek jy was, sou ek ... • As ek in jou posisie was, sou ek ... • As ek in jou skoene was, sou ek ... • Jy moet dit maar liewer doen ... • Jy moenie ... • Wat jy ook al doen, moet net nie ... VERMOEDE UITSPREEK • Dit mag .... nodig hê. • Hy mag daar wees. • Dit lyk soos ‘n .... • Miskien het hy ... • Miskien sal hulle ... • Dit is moeilik om te sê, maar ek dink hulle ... • Ek is nie baie seker nie, maar ... IEMAND GROET • Voor ‘n lang reis, vakansie of uitstappie • Geniet die reis/vakansie. • Veilig reis. • Geniet jou vakansie. • Geniet dit in/by (plek se naam). • Wanneer vriende of familie van ‘n reis terugkom • Hoe was julle vakansie? • Het julle dit in ... geniet? • Hoe was die reis/uitstappie/toer?

VOORKEUR UITSPREEK • Sal jy daarvan hou ... • Ek wil liewer/liefs ... • Hoekom het ons nie ...? • Wel, ek verkies ... Wat dink jy? • Wat dink jy moet ons doen? • As dit van my afhang, moet ons ... • Ek dink ons moet na .... gaan.

NIE PRESIESE INLIGTING GEE NIE • Daar is omtrent ... • Daar is ongeveer ... • Daar is ‘n groot aantal ... • Voorspel dat ... • Dit is ‘n voorbeeld van ... • Hulle is soort van ... • Dit is moeilik om te bepaal, maar ... • Ek is nie seker nie, maar ek dink ... EVALUEER/BEOORDEEL JOUSELF • Dit het goed gewerk/was effektief omdat ... • Ek het dit goed gedoen omdat ... • Dit sou beter gewees het indien ek ... • Dit kan verbeter word deur ... • Vooruitgang is/is nie sigbaar/voor die hand liggend omdat ... • Dit slaag omrede ...

FASILITEERDER: Die leerder moet die onderstaande foto’s bestudeer en dan die vrae in sy Taal-werkboek antwoord, so volledig as moontlik. Merk die antwoorde saam met die leerder. Hieronder is SLEGS VOORGESTELDE antwoorde.

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

AKTIWITEIT 1: MEMORANDUM (Voorgestelde antwoorde) 1.1 Watter sportsoort verteenwoordig elke spreker? krieket, fietsry, hekkies-atleet, branderplankry, muurklim en sokker 1.2 Noem soveel ander sportsoorte as waaraan jy kan dink. Laat leerder lei. (rugby, golf, netbal, tennis, perdry, ens.) 1.3 Aan watter bekende Suid-Afrikaanse sportsterre kan jy dink? Laat leerder lei. (Sportster hang van sy/haar belangstelling af, bv. rugby = Jean de Villiers) 1.4 Noem uitmuntende sportpersone van ander lande van wie jy weet. Laat leerder lei. Byvoorbeeld: Hussain Bolt = Atleet van Jamaica 1.5 Het jy ‘n spesifieke sportheld of rolmodel? Indien wel, hoekom bewonder jy hierdie persoon? Eie antwoord met goeie motivering. Byvoorbeeld: Brian Habana, omdat hy so vinnig is en al baie drieë vir die springbokke gedruk het. 1.6

Uitmuntende beroepsportpersone verdien besonder baie geld. Dink jy hulle behoort soveel betaal te word? Hoekom sê jy so? Eie antwoord. Byvoorbeeld: Ja, want dis hulle beroep en hul moet ‘n lewe maak. OF Nee, want mense raak te materialisties en kompeterend dan speel hulle nie meer vir die trots van die saak nie.

1.7 Wat is die vernaamste redes waarom daar geld is om beroepspelers soveel te betaal? Die ondersteuners (publiek) ondersteun die spelers. Borge betaal spelers om hul naam te verkoop. Unies (byvoorbeeld die springbokke), betaal die spelers om hul embleem te dra en om te presteer. Enige ander gepaste antwoord. 1.8 Sê ook of jy met die sprekers saamstem of nie. ONTHOU: menings moet goed gemotiveer word. (i) “Alle leerders moet regdeur die skooljaar verplig word om aan een skoolsport deel te neem.” Nee, almal is nie sportief nie. OF Ja, dis goed vir jou liggaam om fiks en gesond te wees. (ii) “Sport gee jou geleentheid om jou talente te ontwikkel. Dit leer spanwerk, dissipline, verdraagsaamheid en vertroue.” Ja ek stem saam. Dit leer ons om in harmonie saam te werk, ongeag wie jy is. (iii) “Ek dink nie boks moet as sport beskou word nie.” Dis onregverdig om sport oor een kam te skeer. Almal het verskeie talente gekry. Ook die bokser.

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

(iv) “Sportsterre word rolmodelle en inspireer mens om hoog te mik en nie tou op te gooi nie.” Ja ek stem saam, mits die sportster se hele lewe onberispelik is. (v) “Sport op TV motiveer jong mense om deel te neem en om hulle gesondheid en fiksheid te verbeter.” Nee nie net TV sport nie, maar ook dit wat jong mense op skool ervaar. (vi) “Sport verenig mense en bou nasietrots. Dit gee mense hoop.” Ja, ek stem saam. Dit leer alle mense van verskeie rasse om saam te staan. Alle leerders moet regdeur die skooljaar verplig word om aan een skoolsport deel te neem.

Sport gee jou geleentheid om jou talente te ontwikkel. Dit leer spanwerk, dissipline, verdraagsaam[www.google.co.za] heid en vertroue.

www.google.co.za] [

Sportsterre word rolmodelle en inspireer mens om hoog te mik en nie tou op te gooi nie.

Ek dink nie boks moet as sport beskou word nie.

[www.google.co.za]

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

Sport verenig mense en bou nasietrots. Dit gee mense hoop.

Sport op TV motiveer jong mense om deel te neem en om hulle gesondheid en fiksheid te verbeter.

[www.google.co.za]

1.2

[www.google.co.za]

Les 2: Taal: Hoofletters en spelling FASILITEERDER: Bestudeer Les 1.2.1 se spelreëls saam met die leerder. Die leerder voltooi dan Aktiwiteit 2. Al die sinne moet volledig uitgeskryf word. Merk na aanleiding van die onderstaande memorandum.

AKTIWITEIT 2: Memorandum 2.1 Die Suid-Afrikaanse rugbyspan word die springbokke genoem. Hulle het die wêreldbeker meer as een keer gewen – een keer in Johannesburg en een keer in Parys, Frankryk. 2.2 My neef, Johny van der Walt, is ‘n provinsiale rugbyspeler. Hy woon in die Wes-Kaap, maar hy is in Pretoria gebore. In 2010 het hy aan die Statebondspele deelgeneem. 2.3 Die Hoërskool Waterkloof en die Afrikaanse Hoër Meisieskool in Pretoria het albei baie goeie netbalspelers wat jaarliks provinsiale speelsters oplewer. 2.4 Nadat professor Tim Noakes die spanne oor oefenmetodes toegespreek het, het Natalie du Toit, ons beroemde swemmer, gepraat. 2.5 Op menseregtedag is ‘n groot sportbyeenkoms in Port Elisabeth by die Nelson Mandela Stadion gehou. 2.6 Bergklimmers en stappers hou graag in die Drakensberge vakansie. 2.7 Volgende jaar wil dr. Shafiek Moosa aan die Bergrivier-kanowedvaart deelneem. 2.8 ‘n Groot skare het die rugbywedstyd tussen die Stormers en die Blou Bulle bygewoon. 2.9 Ons gaan saam pa, oupa en oom Albert visvang. My broer is nie by die huis nie. Hy moes saam met Mnr. de Wet van die skool na ‘n vergadering van die Nasionale Sokkerliga gaan. 2.10 Daar was Vrydag ‘n groot rugby wedstryd te Loftus Versfeld in Pretoria.

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

1.3

Eenheid

Les 3: Leesbegrip: Koerantartikel FASILITEERDER: U gaan nou die leerder in die leesproses lei. Volg Stap 1 – 3 hieronder. Laat die leerder Aktiwiteit 3 in sy Taalskrif beantwoord. Merk die aktiwiteit na aanleiding van die voorgestelde memorandum.

Dis belangrik om in die leesproses gelei te word. Let op na die stappe 1 – 3 (pre-lees, tydens lees en post-lees). STAP 1: PRE-LEES • Is sport vir almal goed? • Hoe dink jy voel mens wanneer die media met jou ‘n onderhoud voer? STAP 2: TYDENS LEES • Jy gaan nou ‘n koerantartikel lees van ‘n onderhoud wat met ‘n kranige atleet gevoer is. STAP 3: POST-LEES • Jy behoort nou ‘n goeie insig oor die teks te hê. • Beantwoord nou die kontekstuele vrae in jou werkboek. AKTIWITEIT 3: MEMORANDUM 3.1 3.2 3.3

3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9

3.10 3.11

marathonatleet beeswagter skoonmaker

(1) (2)

Onwaar “... wat nie die binnekant van 'n klaskamer geken het nie óf nie kon lees of sy naam skryf nie ...” D was nie 'n wenner nie. Josia se oorwinning Hy bly skamerig en teruggetrokke. Waar “Josia Thugwane lê-sit in sy leunstoel.” “... lewe handomkeer ...” Hy woon nou in ‘n huis met ‘n goedversorgde grasperk in ‘n goeie buurt of voorstad in Middelburg. Sitkamerstel van duursame groen leer, ‘n stewige eetkamerstel en twee Toyota-motors. ENIGE TWEE Hy kon nie Engels praat nie en sy het namens hom opgetree as ‘n tolk. Duur sitkamerstel. Goeie eetkamerstel. Twee Toyota-motors. ENIGE TWEE

(2) (1) (1) (1) (2) (1)

(2) (1)

(2)

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

3.12 3.13 3.14

wêreldstede geleerdheid Sport is goed vir ‘n mens soos “atletiek goed is vir hom”.

1.4

Les 4: Skryf

(1) (1) (2) Totaal: [20]

1.4.1 ‘n Paragraaf oor hoe ‘n stophorlosie werk FASILITEERDER: Die volgende aktiwiteit word in die leerder se stelwerkskrif gedoen. Die leerder gaan nou in die skryfproses gelei word. Volg stap 1 – 3. Die leerder mag enige bron gebruik om te gaan navors oor hoe ‘n stophorlosie werk. Gebruik die onderstaande rubriek om die opdrag te merk. Hierdie skryfstuk kan as “Instruksies” gesien word en is ‘n kort skryfstuk. 1.4.2 Let op na die volgende: Verduidelik vir die leerder om die volgende te doen: Voordat jy skryf • Maak seker jy weet hoe ‘n stophorlosie werk. • Beplan die volgorde van jou verduidelik. Terwyl jy skryf • Skryf in die teenwoordige tyd. • Maak seker dat jou sinne logies op mekaar volg. [www.google.co.za] • Let op na die begin van elke sin – begin met ‘n werkwoord want dis ‘n instruksie wat die leser moet uitvoer en verduidelik dan wat gebeur na elke instruksie, bv. • Druk die linkerkantste knoppie en dan weer die regterkantste een. Die skerm sal dan skoongevee wees en die stophorlosie sal op 00:00 staan. Nadat jy geskryf het • Redigeer jou paragraaf en verbeter alle taal-, leesteken- en spelfoute. • Skryf dit netjies oor voordat jy dit vir die fasiliteerder gee om te merk. AKTIWITEIT 4: Die leerder gaan nou in ‘n paragraaf van 60 tot 80 woorde verduidelik hoe ‘n stophorlosie werk. Afrigters gebruik altyd ‘n stophorlosie tydens oefeninge of wedstryde.

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

ASSESSERINGSRUBRIEK VIR PARAGRAAF Kriteria

Uitsonderlik

INHOUD, BEPLANNING EN FORMAAT Respons op en idees in teks. Organisering van idees. Bewus van doel, gehoor en konteks van teks. 12 PUNTE

Knap

9 – 12 -

Uitstaande en treffende respons; bo verwagting. Intelligente en volwasse idees. Grondige kennis van kenmerke van teks. Skryfstuk behou fokus. Inhoud en idees samehangend. Idees uitgebreid en behou fokus. Gepaste en akkurate formaat. -

VERSPREIDING VAN PUNTE

7–8 Toon, register, styl, woordeskat, hoogs geskik vir doel, gehoor en konteks. Grammatika akkuraat; struktuur baie goed. Feitlik foutloos.

Baie goeie respons; toon ’n goeie kennis van kenmerke van teks. Behou fokus – geen afwyking nie. Inhoud en idees samehangend, uitgebreid en details ondersteun onderwerp. Gepaste formaat; geringe afwykings.

16 – 20

5–6 -

Elementêr

5–6

TAAL, STYL EN REDIGERING Toon, register, styl en woordeskat is geskik vir doel/effek en konteks. Woordkeuse, taalgebruik en konvensies, punktuasie, grammatika en spelling. 8 PUNTE -

[20]

Gemiddeld

7–8

Respons voldoende; toon kennis van kenmerke van teks. Toon tekens dat fokus behou word; enkele afwykings. Inhoud en idees redelik samehangend. Sommige details ondersteun die onderwerp. Formaat oorwegend gepas, maar afwykings kom voor.

13 – 15

Toon, register, styl, woordeskat, geskik vir doel, gehoor en konteks. Enkele grammatikafoute. Foute belemmer nie betekenis nie. 9 – 12

Onvoldoende

3–4 -

4 -

Toon, register, styl, woordeskat, baie geskik vir doel, gehoor en konteks. Grammatika in die algemeen korrek; struktuur goed. Feitlik foutloos.

Respons basies; toon geringe kennis van kenmerke van teks. Behou nie fokus nie; wyk af. Inhoud en idees nie altyd samehangend nie. Baie min details ondersteun die onderwerp. Onseker van formaat van teks; enkele, kritiese, nalatige foute.

0–2 -

3 -

Toon, register, styl, woordeskat, pas nie altyd by doel, gehoor en konteks nie. Grammatika onakkuraat met baie foute. Betekenis onduidelik. 6–7

Respons toon geen kennis van kenmerke van teks nie. Betekenis is onduidelik. Geen samehang in idees en inhoud nie. Geen details ondersteun die onderwerp nie. Formaat van teks nie toegepas nie.

0–2 -

Toon, register, styl, woordeskat, nie geskik vir doel, gehoor en konteks. Besaai met foute. Betekenis onduidelik.

0–5

Fasiliteerdersgids G10 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

1.5

Eenheid

Les 5: Luisterbegrip FASILITEERDER: In die volgende aktiwiteit word die leerder se luistervaardighede getoets. Volg stappe 1 – 3. U gaan die onderstaande leesstuk aan die leerder voorlees. Die leerder gaan die woorde wat uitgelaat is invul. Merk die aktiwiteit na aanleiding van die onderstaande memorandum.

1.5.1 Sewe goed wat jy dalk nie geweet het van die Olimpiese Spele nie Op die volgende bladsy is ‘n teks met woorde wat uitgelaat is. Die leerder gaan luister terwyl die volle teks deur die fasiliteerder voorgelees word en dan die ontbrekende (missing) woorde invul. Wat die leerder moet doen: Voordat jy luister • Skryf die vraagnommers van 1 tot 15 onder mekaar neer in jou werkboek. Terwyl jy skryf • Volg die teks in jou boek, luister hoe dit voorgelees word en skryf die ontbrekende woorde neer. Nadat jy geluister het • Voltooi die antwoorde wat jy nog nie ingevul het nie. SEWE GOED WAT JY DALK NIE GEWEET HET VAN DIE OLIMPIESE SPELE NIE! 1.

Die vyf Olimpiese sirkels verteenwoordig die vyf 5.1 kontinente: Afrika, Noord- en SuidAmerika, Asië en Australië. Die sirkels is aan mekaar verbind en simboliseer die 5.2 sport vriendskap onder al die mense van die wêreld.

Die Olimpiese leuse: 'citius, altius, fortius', beteken 'vinniger, hoër en 5.3 sterker. Die Olimpiese 5.4 vlam het tydens die antieke Olimpiese Spele op die graf van Zeus gebrand. Vandag word 'n fakkel in daglig aangesteek en na die plek waar die Spele gehou word, geneem.

Die eerste Olimpiese Spele het in 776 v.C. plaasgevind, maar baie mense glo dat dit selfs vyf eeue vroeër begin het. Die Antieke Grieke het geglo dat die doodsgeeste hierdie 5.5 kompetisies geniet het en het internasionale feeste gereël wat 5.6 sport en godsdiensbeoefening ingesluit het.