Gr 11 afrikaans eerste addisionele taal fasiliteerdersgids letterkunde by Impaq

Í2+È-E-EAT-FG014Î 1

1 1

A T -

AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL FASILITEERDERSGIDS: TAALKUNDE Graad 11

A member of the FUTURELEARN group

Afrikaans Eerste Addisionele Taal Fasiliteerdersgids: Taalkunde

1 8 11 - E - E AT- F G 0 1

Í2+È-E-EAT-FG014Î

Graad 11

Aangepas vir KABV

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

INHOUDSOPGAWE VOORWOORD .................................................................................................................... 5 LESELEMENTE .................................................................................................................. 7 EENHEID 1 .......................................................................................................................... 8 Tema 1: Ek en my hart................................................................................................... 8 Les 1: Lees en kyk: Begrip .......................................................................................... 8 AKTIWITEIT 1 MEMORANDUM .............................................................................. 8 Les 2: Lees en kyk: Begrip .......................................................................................... 9 AKTIWITEIT 2 MEMORANDUM .............................................................................. 9 Les 3: Lees en kyk: Begrip ........................................................................................ 10 AKTIWITEIT 3.1 MEMORANDUM ......................................................................... 10 AKTIWITEIT 3.2 MEMORANDUM ......................................................................... 11 Les 4: Skryf en aanbied: E-pos ................................................................................. 12 AKTIWITEIT 4 MEMORANDUM ............................................................................ 12 Les 5: Taal in konteks: Woordorde en infinitief ......................................................... 12 AKTIWITEIT 5 MEMORANDUM ............................................................................ 13 Les 6: Taal in konteks: Gemengde oefening ............................................................. 14 AKTIWITEIT 6 MEMORANDUM ............................................................................ 14 Tema 2: Dis nou ek ...................................................................................................... 15 Les 7: Lees en kyk: Begrip ........................................................................................ 15 AKTIWITEIT 7 MEMORANDUM ............................................................................ 16 Les 8: Taal in konteks: Woordeskatuitbreiding ......................................................... 16 AKTIWITEIT 8.1 MEMORANDUM ......................................................................... 17 AKTIWITEIT 8.2 MEMORANDUM ......................................................................... 17 AKTIWITEIT 8.3: MEMORANDUM ........................................................................ 17 AKTIWITEIT 8.4 MEMORANDUM ......................................................................... 18 AKTIWITEIT 8.5 MEMORANDUM ......................................................................... 18 Les 9: Praat ............................................................................................................... 19 AKTIWITEIT 9 MEMORANDUM ............................................................................ 19 Les 10: Taal in konteks: Lydende en bedrywende vorm ........................................... 19 AKTIWITEIT 10 MEMORANDUM .......................................................................... 20 Les 11: Taal in konteks: Sinsbou en woordorde ....................................................... 20 AKTIWITEIT 11.1 MEMORANDUM ....................................................................... 21 AKTIWITEIT 11.2 MEMORANDUM ....................................................................... 21 Les 12: Taal in konteks: Redigeer ............................................................................ 22 AKTIWITEIT 12 MEMORANDUM .......................................................................... 22 Les 13: Lees en kyk: Gedig ...................................................................................... 23 AKTIWITEIT 13 MEMORANDUM .......................................................................... 23 Les 14: Praat ............................................................................................................ 24 AKTIWITEIT 14 MEMORANDUM .......................................................................... 24 Les 15: Taal in konteks: Verlede tyd ......................................................................... 24 AKTIWITEIT 15 MEMORANDUM .......................................................................... 25

Â© Impaq

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Les 16: Skryf en aanbied: Vriendskaplike brief ......................................................... 25 AKTIWITEIT 16 MEMORANDUM .......................................................................... 25 EENHEID 2 ........................................................................................................................ 26 Tema 3: Tieners ........................................................................................................ 26 Les 17: Lees en kyk: Begrip ...................................................................................... 26 AKTIWITEIT 17.1 MEMORANDUM ....................................................................... 27 AKTIWITEIT 17.2 MEMORANDUM ....................................................................... 27 Les 18: Taal in konteks: Woordeskat ........................................................................ 28 AKTIWITEIT 18.1 MEMORANDUM ....................................................................... 28 AKTIWITEIT 18.2 MEMORANDUM ....................................................................... 29 Les 19: Taal in konteks: Woorde wat verwar word.................................................... 29 AKTIWITEIT 19 MEMORANDUM .......................................................................... 30 Les 20: Taal in konteks: Direkte en indirekte rede .................................................... 32 AKTIWITEIT 20 MEMORANDUM .......................................................................... 32 Les 21: Taal in konteks: Funksionele taalgebruik ..................................................... 33 AKTIWITEIT 21 MEMORANDUM .......................................................................... 33 Les 22: Skryf en aanbied: Die formele brief .............................................................. 34 AKTIWITEIT 22 MEMORANDUM .......................................................................... 34 Les 23: Lees en kyk: Opsomming ............................................................................. 34 AKTIWITEIT 23 MEMORANDUM .......................................................................... 35 Tema 4: Tieners en ons tegnologiese wêreld .............................................................. 36 Les 24: Lees en kyk: Begrip ...................................................................................... 36 AKTIWITEIT 24.1 MEMORANDUM ....................................................................... 37 AKTIWITEIT 24.2 MEMORANDUM ....................................................................... 37 AKTIWITEIT 24.3 MEMORANDUM ....................................................................... 37 Les 25: Taal in konteks: Funksionele taal ................................................................. 38 AKTIWITEIT 25.1 MEMORANDUM ....................................................................... 38 AKTIWITEIT 25.2 MEMORANDUM ....................................................................... 39 Les 26: Skryf en aanbied: Dialoog ............................................................................ 40 AKTIWITEIT 26 MEMORANDUM .......................................................................... 40 Les 27: Skryf en aanbied: Feitelike (informatiewe) opstel ......................................... 40 AKTIWITEIT 27 MEMORANDUM .......................................................................... 41 Les 28: Taal in konteks: Só steel die moderne mens................................................ 41 AKTIWITEIT 28.1 MEMORANDUM ....................................................................... 42 AKTIWITEIT 28.2 MEMORANDUM ....................................................................... 42 HERSIENING ........................................................................................................... 43 JUNIE-EKSAMEN ..................................................................................................... 43 EENHEID 3 ........................................................................................................................ 44 Tema 5: Ons land is ’n wenland ................................................................................... 44 Les 29: Lees en kyk: Begrip ...................................................................................... 44 AKTIWITEIT 29.1 MEMORANDUM ....................................................................... 44 AKTIWITEIT 29.2 MEMORANDUM ....................................................................... 45 Les 30: Taal in konteks: Taalstrukture en -konvensies ............................................. 45 © Impaq

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

AKTIWITEIT 30.1 MEMORANDUM ....................................................................... 46 AKTIWITEIT 30.2 MEMORANDUM ....................................................................... 47 Les 31: Taal in konteks: Funksionele gebruik ........................................................... 47 AKTIWITEIT 31.1 MEMORANDUM ....................................................................... 47 AKTIWITEIT 31.2 MEMORANDUM ....................................................................... 48 Les 32: Taal in konteks: Lydende en bedrywende vorm ........................................... 48 AKTIWITEIT 32 MEMORANDUM .......................................................................... 49 Les 33: Skryf en aanbied: Verslag ............................................................................ 49 AKTIWITEIT 33 MEMORANDUM .......................................................................... 49 EENHEID 4 ........................................................................................................................ 50 Tema 6: Hersiening...................................................................................................... 50 Les 34: Taal in konteks: Woordeskat en woordgebruik............................................. 50 AKTIWITEIT 34 MEMORANDUM .......................................................................... 50 Les 35: Taal in konteks: Direkte en indirekte rede .................................................... 51 AKTIWITEIT 35 MEMORANDUM .......................................................................... 52 Les 36: Taal in konteks: Woorde wat verwar word.................................................... 52 AKTIWITEIT 36 MEMORANDUM .......................................................................... 53 Les 37: Taal in konteks: Ontkennende vorm ............................................................. 54 AKTIWITEIT 37 MEMORANDUM .......................................................................... 54 Les 38: Skryf en aanbied: Resensie ......................................................................... 55 AKTIWITEIT 38 MEMORANDUM .......................................................................... 55 Les 39: Taal in konteks: Sinstrukture ........................................................................ 55 AKTIWITEIT 39.1 MEMORANDUM ....................................................................... 55 AKTIWITEIT 39.2 MEMORANDUM ....................................................................... 56 HERSIENING .............................................................................................................. 56 NOVEMBEREKSAMEN .............................................................................................. 56 BYLAE A: ASSESSERINGSRUBRIEKE .......................... Error! Bookmark not defined. 1. Kort transaksionele tekste ................................................................................. 57 2. Opstelle ............................................................................................................. 58 3. Lang transaksionele tekste ............................................................................... 60

Â© Impaq

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

ÂŠ Impaq

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

VOORWOORD Welkom by Afrikaans Eerste Addisionele Taal graad 11. Die werk vir die jaar word in vier kwartale ingedeel. In elke kwartaal moet daar een of twee temas deurgewerk word. Die ideaal om die werk binne elke kwartaal te voltooi, is vier periodes van een uur elk per week. Die aantal lesperiodes wat aan ’n aktiwiteit bestee moet word, word in die lesbeplanning vir elke kwartaal aangedui. Aangesien die aantal weke per kwartaal verskil, is die temas nie ewe lank nie. Elke tema word in lesse verdeel met verskillende aktiwiteite. Daar is verskillende doelwitte soos dit voor elke tema aangedui is wat geïntegreer word, naamlik lees, praat, skryf en taal in konteks. MONDELINGOPDRAGTE Daar is ook mondelingopdragte in elke tema. Hierdie opdragte kan in sentrums uitgevoer word waar daar ’n groep leerders is. Die groep behartig dan die assessering/evaluering. Indien die leerder op sy/haar eie studeer, kan hy/sy die toespraak/antwoorde op besprekingsvrae/voorlesing vir sy/haar ouers/broers/susters/vriende doen. TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES Dit is noodsaaklik dat die leerders ’n werkboek (gewone 72 bladsy-lyntjiesboek) asook ’n goeie tweetalige woordeboek (Afrikaans/Engels) het. Woordeskat (vocabulary) is die boustene van ’n taal, dus word daar sterk gefokus op die uitbreiding van woordeskat binne sinsverband. Taaloefeninge sal doelgerig ingespan word om foute wat dikwels in die aanleer van ’n tweede taal voorkom, uit te skakel. FASILITEERDERSGIDS Die fasiliteerdersgids bevat riglyne en antwoorde op die vrae wat in die oefeninge gestel word. Gaan na elke aktiwiteit saam met die leerders deur die antwoorde en hersien waar nodig.

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

LESBEPLANNING KWARTAAL 1 Week 1 Week 2 Week 3 Week 4 Week 5

KWARTAAL 2

WERKSVERDELING Taalleer: Tema 1, les 1 – 4 AKTIWITEIT 1 – 4 Taalleer: Tema 1, les 5 – 6 AKTIWITEIT 5 – 6 Taalleer: Tema 2, les 7 – 9 AKTIWITEIT 7 – 9 Taalleer: Tema 2, les 10 – 15 AKTIWITEIT 10 – 15 Taalleer: Tema 2, les 16 AKTIWITEIT 16

Week 1 Week 2 Week 3 Week 4 Week 5

Week 6

HERSIENING

Week 6

Week 7

TOETSREEKS

Week 7 Week 8 Week 9

KWARTAAL 3 Week 1 Week 2 Week 3 Week 4 Week 5

Taalleer: Tema 6, les 36 – 39 HERSIENING

Week 7 Week 8

HERSIENING TOETSREEKS

KWARTAAL 4

WERKSVERDELING Taalleer: Tema 5, les 29 – 30 AKTIWITEIT 29 – 30 Taalleer: Tema 5, les 31 AKTIWITEIT 31 Taalleer: Tema 5, les 32 AKTIWITEIT 32 Taalleer: Tema 5, les 33 AKTIWITEIT 33 Taalleer: Tema 6, les 34 – 35 AKTIWITEIT 34 – 35 HERSIENING

Week 6

WERKSVERDELING Taalleer: Tema 3, les 17 AKTIWITEIT 17 Taalleer: Tema 3, les 18 – 19 AKTIWITEIT 18 – 19 Taalleer: Tema 3, les 20 – 21 AKTIWITEIT 20 – 21 Taalleer: Tema 3, les 23 AKTIWITEIT 23 Taalleer: Tema 4, les 24 AKTIWITEIT 24 Taalleer: Tema 4, les 25 – 26 AKTIWITEIT 25 – 26 Taalleer: Tema 4, les 27 AKTIWITEIT 27 Taalleer: Tema 4, les 28 AKTIWITEIT 28 HERSIENING JUNIE-EKSAMEN

WERKSVERDELING Week 1

Taalleer: Tema 1 – 6

Week 2

Taalleer: HERSIENING

Week 3

Taalleer: HERSIENING

Week 4

Taalleer: HERSIENING

Week 5

Taalleer: HERSIENING

Week 6 Week 7

HERSIENING Formaat van vraestelle Formaat van skryfstukke NOVEMBEREKSAMEN

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

LESELEMENTE LEERDOELWITTE Wat die leerder aan die einde van die les moet weet. Geneem uit KABV.

BELANGRIKE TERMINOLOGIE Nuwe terminologie om die begrip van die vak as deel van die les uit te brei.

DEFINIEER Definisies van konsepte om die inhoud te verstaan.

BELANGRIK Verduidelik misverstande; moontlike verwarring met betrekking tot bestaande kennis.

WENKE Enige inligting anders as die inhoud, om die leerder deur die leerproses te begelei.

VIR DIE NUUSKIERIGES Aansporing om die inhoud in diepte na te vors. Brei die aktiwiteit en oefening tot só ’n mate uit dat die leerder aangemoedig word om te verken. Vir die begaafde leerder: uitgebreide oefeninge. Vir Leerders met Spesiale Onderwysbehoeftes* (LSOB): verduidelik die noodsaaklikheid om die basiese vrae te voltooi om ’n slaagpunt te behaal. *LSEN in algemene taalgebruik

AKTIWITEIT Vrae wat voltooi moet word ten einde die kennis van die voltooide les te toets.

OEFENING Ter afsluiting van die spesifieke eenheid. Formatiewe assessering.

KERNINHOUD Beklemtoon die kern van die inhoud, in-diepte verduideliking van ’n spesifieke afdeling van die les; moet verstaan word.

STUDEER/HERSIENING Tyd wat spandeer word om die inhoud te bestudeer in die afsluiting van die eenheid en ter voorbereiding vir die toets of eksamen.

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

EENHEID 1 Tema 1: Ek en my hart LEERDOELWITTE Aan die einde van tema 1 sal die leerders die volgende vaardighede bemeester het: Lees en kyk: Begrip Skryf en aanbied Taalstrukture en -konvensies

• •

’n informatiewe teks lees en vrae daaroor beantwoord ’n leesstuk voorberei en lees

•

’n e-pos skryf

•

taal in konteksoefeninge doen oor meervoude, verkleinwoorde, infinitief, woordorde, korrekte vorm en spelling, lydende vorm, saamgestelde sinne en indirekte rede.

Les 1: Lees en kyk: Begrip FASILITERINGSNOTA • Lees “Raad vir Valentyntjies”. Die leerders moet die leesstuk goed deurlees. • Moedig die leerders aan om ’n woordeboek te gebruik om seker te maak dat alle vreemde woorde reg verstaan word. • Die leerders moet alle vrae van hierdie les in die werkboek beantwoord. • Kontroleer die antwoorde saam met die leerders en doen hersiening waar nodig.

AKTIWITEIT 1 MEMORANDUM

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Vra hom/haar uit. Gewoonlik die ou/die een wat die ander se oog vang. Die kaartjies na die Valentynsdagete wat sy verniet gekry het. Oor wat hy moet aantrek. Sy het met haar tas op die stoep gedans. Dat sy mooi moet aantrek. Omdat sy die ou uitgevra het. Enige TWEE van die volgende: • Meisies wat laat kom. • Meisies wat te veel praat. • Meisies wat te min of glad nie praat nie. • Meisies wat die heeltyd in die spieël kyk. Nee

(1) (1) (1) (1) (1) (1) (1)

(2) (1) [10]

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

Les 2: Lees en kyk: Begrip LEERDOELWITTE Aan die einde van les 2 moet die leerders in staat wees om: • Hulle lees- en begripsvaardighede te verbeter. • Hulle woordkennis te verbreed.

FASILITERINGSNOTA • Doen self navorsing oor Valentynsdag om sodoende gesprekvoering aan te moedig. • Lees “Valentynsdag”. Die leerders moet die leesstuk goed deurlees. • Moedig die leerders aan om ’n woordeboek te gebruik om seker te maak dat regte interpretasies oor vreemde woorde gemaak word. • Die leerders moet alle vrae van hierdie les in die werkboek beantwoord. • Kontroleer die antwoorde saam met die leerders en doen hersiening waar nodig.

AKTIWITEIT 2 MEMORANDUM

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Onwaar. Daar is verskillende weergawes oor hoe dit ontstaan het. Onwaar. Nadat die Romeine Christene geword het, het die Lupercalia-fees die naam van St. Valentyn gekry. Moontlik waar. Dikwels het vroue geparfumeerde of fyn juwele gekry. Moontlik waar. Hulle het die naam van die meisie wat hulle maat sou wees vir die fees op hulle mou vasgespeld. Onwaar. Dit is die skrywers se mening. Onwaar. A Midsummer Night’s Dream verwys na Valentynsdag, nie na Valentyn nie. Onwaar. Valentynsdag word op verskillende maniere in verskillende lande gevier. Waar. Die kaartjies was skoon binnekant. Moontlik waar. Die neiging vandag is om ’n bietjie ligter te wees. Onwaar. Dit word regoor die wêreld gevier.

(2) (2) (2) (2) (2) (2) (2) (2) (2) (2) [20]

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

Les 3: Lees en kyk: Begrip LEERDOELWITTE Aan die einde van les 3 moet die leerders in staat wees om: • Hul woordeskat te verbreed. • Afrikaanse tekste beter te verstaan.

FASILITERINGSNOTA • Lees “Hoera vir kaartjies!”. Die leerders moet die leesstuk goed deurlees. • Moedig die leerders aan om ’n woordeboek te gebruik om seker te maak dat alle vreemde woorde reg verstaan word. • Die leerders moet alle vrae van hierdie les in die werkboek beantwoord. • Kontroleer die antwoorde saam met die leerders en doen hersiening waar nodig.

AKTIWITEIT 3.1 MEMORANDUM

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Hoera! (Uitroep van opgewondenheid/blydskap) B (’n bepaalde tydperk) A (Om ’n kaartjie te stuur.) Dit is (so) pragtig. (Moet nooit met ’n voegwoord (omdat/want) begin nie.) Sy is sentimenteel. Haar man Amerika Daar is nie Afrikaanse Valentynskaartjies nie. (Moet nooit met “dat” begin nie.) ’n Bobbejaantjie A Sy oorweeg om dit of vir haarself te stuur of om dit vir haar geliefde te stuur en dit dan ná ’n week terug te vra. In Monte Vista.

(1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) [12]

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

TAAL IN KONTEKS: MEERVOUDE EN VERKLEININGSVORME

LEERDOELWITTE Aan die einde van les 3 moet die leerders in staat wees om: • Hul kennis rondom die gebruik van meervoude en verkleiningsvorme te verbeter. • Die reël rondom “’n” en meervoude in sinne te verstaan en toe te pas.

FASILITERINGSNOTA Werk saam met die leerders deur die aktiwiteite en maak seker dat die leerders die taalreëls t.o.v. meervoude en verkleiningsvorms verstaan.

AKTIWITEIT 3.2 MEMORANDUM

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

feesdae (dag = dae) (1) feeste (bees = beeste | kis = kiste | kas = kaste) (1) geleenthede (-heid = -hede | (moeilikheid = moeilikhede | verantwoordelikheid = verantwoordelikhede) (1) name (by lang klinkers “aa”, “oo”, “ee” val een klinker weg + e, bv. naam = name | roos = rose) (1) neigings (woorde wat met meer as een lettergreep eindig op -ing + s, bv. koning = konings | heining = heinings) (1) daggie boodskappie (by kort klinkers verdubbel die medeklinker (konsonant)) (1) rosie (by lang klinkers soos roos val een klinker weg + ie maatjie (woord eindig met -t + jie) (1) voëltjie (woord eindig met -l met ’n tweeklank voor die -l) geskenkie (konsonant verdubbel nie – daar is reeds twee konsonante) (1) kindjie (woord eindig met -d + jie) (1) neiginkie (woorde wat eindig met -ing se -g val weg en kry ’n -kie, bv. kussing – kussinkie) vriendjie (woord eindig met d + jie) (1) [14]

ONTHOU: Daar is uitsonderings (exceptions) op elke reël. Dit is beter om die spelling van die woorde te leer in plaas daarvan om die meervoud/verkleining volgens die reël te bepaal. © Impaq

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

Les 4: Skryf en aanbied: E-pos LEERDOELWITTE Aan die einde van les 4 moet die leerders in staat wees om: • ’n E-pos in korrekte Afrikaans te skryf.

AKTIWITEIT 4 MEMORANDUM

FASILITERINGSNOTA • E-posse vervang die wegstuur van boodskappe per faks en ook die stuur van briewe. Die boodskappe is vinniger om te stuur en antwoorde is dadelik beskikbaar. • Sien die e-pos na met behulp van die kort transaksionele tekste se assesseringstabel (20 punte) op bylae A. • Die e-pos moet tussen 80 – 100 woorde lank wees.

Les 5: Taal in konteks: Woordorde en infinitief

LEERDOELWITTE Aan die einde van les 5 moet die leerders in staat wees om: • Die infinitief in sinne korrek te gebruik. • Die korrekte woordorde in sinne te gebruik (STOMPI). • Verledetydsvorme reg te gebruik. • Die hulpwerkwoord te kan identifiseer en reg te gebruik.

FASILITERINGSNOTA • Verduidelik die infinitief + woordorde + verlede tyd voor die aktiwiteit. • Maak seker dat die leerders die bostaande begrippe goed verstaan. • Die leerders moet alle vrae van hierdie les in die werkboek beantwoord. • Kontroleer die antwoorde saam met die leerders en doen hersiening waar nodig.

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

AKTIWITEIT 5 MEMORANDUM

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25.

te skryf (OM + te + werkwoord = infinitief) /neer te skryf te trek (OM + te + werkwoord = infinitief) is dan (omgekeerde [inverted] woordorde na komma) geskenk (HET – verlede tyd = ge + skenk = geskenk) Ongetroude (lang adjektief vóór naamwoord = b.nw. + e) vyf (spelling) vasgespeld (HET – verlede tyd + skeibare werkwoord [separable verb] vasspeld = speld vas ... vasgespeld) haar (voornaamwoord [pronoun] wat dui op iets wat aan ’n vrou behoort) sommige (sinoniem [synonym]: ’n woord met min of meer dieselfde betekenis) jong (-nk ná die naamwoord, maar -ng vóór die naamwoord) om (rond [round]; om [around]; oor [about]) liefdesliedjie (samestelling met –s) te verskyn (behoort + te+ verskyn = infinitief – nie behoort om te nie) ruil kinders kaartjies (omgekeerde woordorde: werkwoord in die tweede posisie) ’n Klaspartytjie word (deur sommige skole) gehou (passiewe [lydende] vorm, teenwoordige tyd, WORD (deur die doener) gehou) uitgedeel (tweede deel van die passiewe werkwoord: uit + GE + deel: skeibare werkwoord deel uit/uitdeel) geparste (verledetydsvorm van die werkwoord word gebruik + te om iets te beskryf) sneeuvlokkies (spelling – kort klank, konsonant verdubbel) Deense (byvoeglike naamwoord (b.nw)) skryf ’n rympie (werkwoord na die onderwerp) letters in sy naam is (werkwoord aan die einde van die sin na WAT [groep 3]) sy naam reg raai (werkwoord aan die einde van die sin na AS [groep 3]) haar (voorwerp [object] – verwys na ’n meisie) betekenis (naamwoord) verby te kom (OM + te – “te” kom in die middel, want dit is ’n skeibare werkwoord [verbykom/kom verby])

(1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) [25]

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

Les 6: Taal in konteks: Gemengde oefening LEERDOELWITTE Aan die einde van les 6 moet die leerders in staat wees om: • Verskillende vorme van tekste te kan interpreteer. • Kennis van vorige lesse toe te pas.

FASILITERINGSNOTA • Lees die strokiesprent. Die leerders moet die leesstuk goed deurlees. • Moedig die leerders aan om ’n woordeboek te gebruik om seker te maak dat alle vreemde woorde reg verstaan word. • Die leerders moet alle vrae van hierdie les in die werkboek beantwoord. • Kontroleer die antwoorde saam met die leerders en doen hersiening waar nodig.

AKTIWITEIT 6 MEMORANDUM

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

kaartjie te pos sy Valentynsdagkaartjie moet hou sal/gaan help nie jonk weet hy tou tuis vreemde

(1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1)

FASILITERINGSNOTA • Die leerders moet eers die sinne in die blokkies lees, waarna hy/sy dit moet oorskryf soos aangedui. • Dit is belangrik dat die betekenis van die sinne nie verander nie. 9. 10. 11. 12.

Hy is romanties; DAAROM neem hy sy geliefde na ’n parkie. OMDAT hy romanties is, neem hy sy geliefde na ’n parkie. Jy BEHOORT ’n piekniek op die strand of langs ’n dam te hou. Plaas ’n advertensie in die koerant om vir haar te sê DAT jy haar lief het. Plaas ’n advertensie in die koerant en sê: “Ek het jou lief.” Laat die advertensie in rooi druk SODAT dit romanties lyk.

(2) (2) (2) (2) (2) (2) [20]

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

Tema 2: Dis nou ek LEERDOELWITTE Aan die einde van tema 2 sal die leerders die volgende vaardighede bemeester het. Die leerders gaan ook die geleentheid hê om meer oor hulself te praat en oor hulself te leer. Lees en kyk: Begrip

Luister en praat

Skryf en aanbied

Taalstrukture en -konvensies

• • • • • • • • • •

• •

verkenlees met ’n tabel werk ’n informatiewe teks lees en vrae beantwoord oor kleur praat jou mening gee oor ’n moontlike werksomgewing praat oor jouself praat ’n opstel skryf ’n informele brief skryf taal in konteks oefeninge doen oor: vaste uitdrukkings, uitbrei van woordeskat, korrekte vorm van woorde tussen hakies STOMPI (woordorde), saamgestelde sinne, redigering, verlede tyd, lydende vorm ’n legkaart voltooi

Les 7: Lees en kyk: Begrip LEERDOELWITTE Aan die einde van les 7 moet die leerders in staat wees om: • Verskillende vorme van tekste (tabel) te kan interpreteer. • Hulle woordeskat te verbreed. • Afrikaanse gesprekke te kan voer.

FASILITERINGSNOTA • Lees “Kies jou kleur”. Die leerders moet die leesstuk goed deurlees. • Moedig die leerders aan om ’n woordeboek te gebruik om seker te maak dat alle vreemde woorde reg verstaan word. • Die leerders moet alle vrae van hierdie les in die werkboek beantwoord. • Kontroleer die antwoorde saam met die leerders en doen hersiening waar nodig. • Gesels met die leerders oor hul gunsteling-kleure. • Vra die leerders of hulle met die artikel saamstem.

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

AKTIWITEIT 7 MEMORANDUM

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

D B I F A E G C H Die leerder se eie antwoorde moet in ag geneem word.

(1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) [10]

Les 8: Taal in konteks: Woordeskatuitbreiding

LEERDOELWITTE Aan die einde van les 8 moet die leerders in staat wees om: • Hul woordeskat te verbreed. • Hulle kennis van Afrikaanse uitdrukkings te verbreed en in gesprekke te kan gebruik.

FASILITERINGSNOTA • Les 8 fokus op woordeskatuitbreiding en sluit aan by les 7 se leesstuk “Kies jou kleur”. • Die leerders gaan werk met Afrikaanse uitdrukkings/idiomatiese taalgebruik rondom kleur.

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

AKTIWITEIT 8.1 MEMORANDUM

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

geel geel groen blou wit swart op wit wit wit rooier

(1) (1) (1) (1) (1) (2) (1) (1) (1) [10]

AKTIWITEIT 8.2 MEMORANDUM

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

D F B H G A C E

(1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) [8]

AKTIWITEIT 8.3 MEMORANDUM

FASILITERINGSNOTA Hierdie aktiwiteit is ’n woordeboekoefening. Kontroleer die leerders se antwoorde in Engels.

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

AKTIWITEIT 8.4 MEMORANDUM

FASILITERINGSNOTA • Die leerders moet die legkaart met hul eie eienskappe voltooi. • Die leerders moet die blokkies met hul positiewe eienskappe groen inkleur en dié met hul negatiewe eienskappe rooi. • Die leerders moet hierdie legkaart gebruik om die toespraak oor hulself voor te berei.

AKTIWITEIT 8.5 MEMORANDUM

FASILITERINGSNOTA • Al hierdie woorde beskryf Wim se eienskappe. • Die leerders moet sorg dat hulle die korrekte spelling van die woorde ken. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

entoesiasties dominerend individualisties vriendelik impulsief vervelig emosioneel ambisieus; hardwerkend gefrustreerd suksesvol

(1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) [10]

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

Les 9: Praat LEERDOELWITTE Aan die einde van les 9 moet die leerders in staat wees om: • Hul woordeskat te verbreed. • Met meer selfvertroue oor hulself in Afrikaans te kan gesels.

AKTIWITEIT 9 MEMORANDUM

FASILITERINGSNOTA • Die leerders moet ’n toespraak oor hulself voorberei deur die inligting te gebruik wat hulle op die legkaart in les 8 ingevul het. • Die toespraak moet in die werkboek geskryf word totdat die leerders daarmee tevrede is. • Laat die leerders die toespraak voorberei deur die skema in die handleiding te gebruik. • Die leerders moet hul toespraak dan hardop voordra. • Gesels met die leerders oor hulle toesprake. • Sien die toespraak na met behulp van die kort transaksionele tekste se assesseringstabel (20 punte) op bylae A.

Les 10: Taal in konteks: Lydende en bedrywende vorm LEERDOELWITTE Aan die einde van les 10 moet die leerders in staat wees om: • Hul woordeskat te verbreed. • Lydende en bedrywende vorm reg te kan gebruik.

FASILITERINGSNOTA • Dit is belangrik dat die leerders die lydende en bedrywende vorm verstaan. • Konsentreer veral op die tydsaanduidings: teenwoordige, verlede en toekomende tyd. • Die leerders moet die inhoud van les 10 goed bestudeer voordat die vrae beantwoord word. • Kontroleer die antwoorde saam met die leerders en doen hersiening waar nodig.

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

AKTIWITEIT 10 MEMORANDUM

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

By ’n restaurant word daar deur verliefdes geëet. ’n Jong man is deur Anna gesoen. ’n Mooi kaartjie sal deur Paul gekoop word. Valentynsdag word deur baie verliefdes gevier. Hulle meisies sal deur die jong mans bederf word. Sjokolade word deur Anna vir haar held gekoop. Kaartjies en ballonne word deur die leerders by die skool uitgedeel. Liefdesgedigte sal deur verliefdes geskryf word. Baie geld is deur mense uitgegee. Al die rooi rose is deur hulle weggegee.

(1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) [10]

Les 11: Taal in konteks: Sinsbou en woordorde LEERDOELWITTE Aan die einde van les 11 moet die leerder in staat wees om: • Meer agtergrondinligting en -kennis te hê oor die ontstaan van Afrikaans. • ’n Analise oor sinne te kan doen (STOMPI). • Voegwoorde korrek in sinne te gebruik.

FASILITERINGSNOTA • Daar is interesssante inligting rondom die ontstaan van Afrikaans op die internet en boeke soos Halala Afrikaans (red. Daniel Hugo) beskikbaar. • Verduidelik die Germaanse afkoms vir die leerders. • Doen hersiening (STOMPI) (les 5). • Kontroleer die antwoorde saam met die leerders en doen hersiening waar nodig.

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

AKTIWITEIT 11.1 MEMORANDUM

Die kat jaag elke oggend muise in die tuin. S v1 T O P (slegs een werkwoord, geen manner en geen infinitive) 2. Die seun wil elke middag televisie in die sitkamer kyk S v1 T O P v2 (hulpwerkwoord in posisie 1, geen manner en geen infinitive) 3. Die mense vra mooi om huis toe te gaan. S v1 M I (slegs een werkwoord, geen time, geen object, met 'n volle infinitive) 4. Die juffrou skree elke Maandag op die kinders in die klas om hul huiswerk te doen S v1 T O P I (slegs een werkwoord, geen manner, met 'n volle infinitive) 5. Die seuns speel elke Vrydag sokker op die sokkerveld om die meisies te beïndruk. S v1 T O P I

FASILITERINGSNOTA • Bespreek die voegwoord en vorme met die leerders. • Die leerders moet deur die drie groepe van voegwoorde werk. • Konsentreer op die impak van woordorde met die gebruik van voegwoorde.

AKTIWITEIT 11.2 MEMORANDUM

1. 2. 3.

Kies jou kleur en ons sê vir jou wie jy is. Kies jou kleur; dan sê ons vir jou wie jy is. Dis makliker gesê as gedaan, want ons reaksies op kleur is ingewikkeld.

(1) (1) (1)

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Eenheid

Dis makliker gesê as gedaan, omdat ons reaksies op kleur ingewikkeld is. (1) Groen laat ons aan die natuur en kreatiwiteit dink aangesien die meeste plante groen is. (aangesien = omdat) (1) Blou is die kleur van betroubaarheid, daarom hou revolusionêres nie van blou nie. (1) Bruin is die kleur van praktiese mense, wat ’n afkeer van ligsinnigheid het. (Daar kom ’n komma voor “wat” om aan te dui dat ’n inlassin [ekstra inligting] volg.) (1) Wit is die simbool van reinheid, maar dit het geen emosionele warmte nie. (1) Wit is die simbool van reinheid; tog het dit geen emosionele warmte nie. (1) Wit is die simbool van reinheid alhoewel dit geen emosionele warmte het nie. (1) [10]

Les 12: Taal in konteks: Redigeer

LEERDOELWITTE Aan die einde van les 12 moet die leerders in staat wees om: • Tekste in Afrikaans te kan redigeer. • Hul kennis rondom die Afrikaanse taal toe te pas.

FASILITERINGSNOTA • Moedig die leerders aan om te kyk na spel- en taalfoute in tydskrifte, op lamppale, advertensies, ens. • Kry self voorbeelde wat jy met die leerders kan bespreek.

AKTIWITEIT 12 MEMORANDUM Ek het baie probleme. Ek het met my ma gepraat en sy het probeer help, maar ek het baie hulp nodig. My beste vriendin kon ook nie help nie, maar daar was iemand anders wat my gehelp het. Sy het gesê dat die lewe wonderlik is en jy moet dit geniet. Ek het nie nou meer probleme nie, want ek is gelukkig! [10]

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

Les 13: Lees en kyk: Gedig LEERDOELWITTE Aan die einde van les 13 moet die leerders in staat wees om: • Die inhoud van die gedig te verstaan. • Hul woordeskat te verbreed.

FASILITERINGSNOTA • Die leerders lees deur die gedig waarin John Fredericks onthou hoe vry sy lewe eens was. • Die leerders moet in staat wees om die regte betekenis van woorde te kan identifiseer. • Maak seker dat die leerders heeltemal gemaklik met al die betekenisse is. • Les 14 se aktiwiteit bou op les 13.

AKTIWITEIT 13 MEMORANDUM

1.1 1.2 1.3 2. 3

B D C Met ’n gevangenis/tronk. (Iemand in die gevangenis is ’n gevangene.) Enige een van die volgende: • Die meeste mense sou eerder buite in die natuur wees as in ’n fabriek/kantoor. • Die meeste mense wil wegkom van die gejaag en opdragte van mense.

(1) (1) (1) (1)

(1) [5]

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

Les 14: Praat LEERDOELWITTE Aan die einde van les 14 moet die leerders in staat wees om: • ’n Gemaklike gesprek in Afrikaans te kan hê. • Hul woordeskat te verbreed.

AKTIWITEIT 14 MEMORANDUM

FASILITERINGSNOTA • Gesels met die leerders oor die vrae in die handleiding. • Laat die leerders voor die tyd notas in hul werkboek maak. • Die leerders kan weer na die gedig in les 13 kyk. • Hou ook in gedagte waaroor ons by les 13 gepraat en gedink het. • Dit moet die leerders se eie antwoorde/gedagtes wees.

Les 15: Taal in konteks: Verlede tyd LEERDOELWITTE Aan die einde van les 15 moet die leerders in staat wees om: • Die verledetydsvorme korrek te gebruik. • Die verledetydsvorm te verstaan.

FASILITERINGSNOTA • Die leerders lees weer deur die gedig en skryf die gegewe strofe in die verlede tyd. • Doen hersiening oor die verlede tyd en maak seker dat die leerders die uitsonderings op die reël verstaan.

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

AKTIWITEIT 15 MEMORANDUM

Ek is vasgepen (verlede tyd, passiewe vorm) die stof het my verwurg het en my hart bedek (geen ge- vooraan nie, want die werkwoorde begin met ver- en be-) (het = opsioneel) Ek wou wegkom (verlede tyd van wil – wou beteken wanted to/would have liked to) Ek wou wegbreek van die gejaag en opdragte van mense [5]

Les 16: Skryf en aanbied: Vriendskaplike brief LEERDOELWITTE Aan die einde van les 15 moet die leerders in staat wees om: • Die korrekte vorm van ’n vriendskaplike brief te ken. • Korrekte Afrikaans te gebruik.

AKTIWITEIT 16 MEMORANDUM

FASILITERINGSNOTA • Die leerders moet ’n vriendskaplike brief aan hulle ouma skryf. • Die brief moet 120 – 150 woorde lank wees. • Sien die toespraak na met behulp van die kort transaksionele tekste se assesseringstabel (20 punte) in bylae A. • Die vorm van ’n vriendskaplike brief is in die handleiding.

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

EENHEID 2 Tema 3: Tieners LEERDOELWITTE Aan die einde van tema 3 sal die leerders die volgende vaardighede bemeester het: Luister en praat Lees en kyk: Begrip Skryf en aanbied Taalstrukture en -konvensies

• • • • • • •

’n toespraak voorberei en aanbied ’n informatiewe teks lees en vrae daaroor beantwoord ’n advertensie lees ’n strokiesverhaal lees en interpreteer ’n teks lees en ’n opsomming maak ’n formele brief skryf taal in konteks oefeninge doen oor: woordeskat uitbrei (blokkiesraaisel), korrekte vorm en spelling, sinonieme, antonieme, woorde wat verwar word en indirekte rede.

Les 17: Lees en kyk: Begrip LEERDOELWITTE Aan die einde van les 17 moet die leerders in staat wees om: • Informele tekste te lees en vrae daaroor te kan beantwoord. • Hul woordeskat te verbreed.

FASILITERINGSNOTA • Daar is twee aktiwiteite in hierdie les. • Lees “Dit is moeilik om ’n tiener te wees”. Die leerders moet die leesstuk goed deurlees. • Lees die “Zitts”-strokiesprent. Die leerders moet die strokiesprent goed deurlees. • Moedig die leerders aan om ’n woordeboek te gebruik om seker te maak dat alle vreemde woorde reg verstaan word. • Die leerders moet alle vrae van hierdie les in die werkboek beantwoord. • Kontroleer die antwoorde saam met die leerders en doen hersiening waar nodig.

Fasiliteerdersgids G11 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde

Eenheid

AKTIWITEIT 17.1 MEMORANDUM

1. 2. 3. 4.1 4.2 5. 6.1 6.2 7. 8. 9.

10. 11.1 11.2 11.3 11.4

Sy is op soek na aandag. (1) meisie (1) ’n Gesellige atmosfeer/deurmekaar (die kat sal kleintjies kry) (1) moet leer om met haar sakgeld uit te kom (1) laat wil uitbly (1) A (sy wil aandag trek) (1) oefen (1) draf (1) “Sy” telefoonnommer, m.a.w. die een op wie jy verlief is se telefoonnommer. (1) dieet (1) Onwaar. “... neem my hand en vat my saam na die regte-ding-sê-op-die regtemanier-doen-wêreld van jou.” (Aanhalingstekens moet teenwoordig wees omdat die vraag vra om aan te haal. Slegs ’n gedeelte van ’n sin.) (2) Met ongeslypte diamante (rough diamonds) (1) C D A B (4 x ½) = (2) [15]

AKTIWITEIT 17.2 MEMORANDUM

1. 2. 3. 4. 5.

’n Nes ’n Vark “grom” (Aanhalingstekens moet teenwoordig wees.) As ’n trop wolwe. Hulle seun is ’n wilde dier.

(1) (1) (1) (1) (1) [5]