Í2,È-E-EAT-SG01^Î
1
8
1
2
-
E
-
E
A T -
S
G
0
1
AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL HANDLEIDING: TAALKUNDE Graad 12
A member of the FUTURELEARN group
Afrikaans Eerste Addisionele Taal Handleiding: Taalkunde
1 8 1 2 - E - E AT- S G 0 1
Í2,È-E-EAT-SG01^Î
Graad 12
Aangepas vir KABV
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
INHOUDSOPGAWE VOORWOORD .................................................................................................................... 3 LESELEMENTE .................................................................................................................. 5 JAARPLAN ......................................................................................................................... 6 EENHEID 1: ’n Gesonde liggaam huisves ’n gesonde gees .......................................... 7 Les 1: Taal in konteks ...................................................................................................... 7 AKTIWITEIT 1 .............................................................................................................. 8 AKTIWITEIT 2.1 ........................................................................................................... 9 AKTIWITEIT 2.2 ......................................................................................................... 10 AKTIWITEIT 3 ............................................................................................................ 10 AKTIWITEIT 4 ............................................................................................................ 11 Les 2: Taal in konteks .................................................................................................... 12 AKTIWITEIT 5 ............................................................................................................ 12 AKTIWITEIT 6 ............................................................................................................ 13 AKTIWITEIT 7 ............................................................................................................ 13 AKTIWITEIT 8 ............................................................................................................ 14 AKTIWITEIT 9 ............................................................................................................ 14 AKTIWITEIT 10 .......................................................................................................... 14 AKTIWITEIT 11 .......................................................................................................... 15 Les 3: Taal in konteks .................................................................................................... 15 AKTIWITEIT 12 .......................................................................................................... 15 AKTIWITEIT 13 .......................................................................................................... 16 AKTIWITEIT 14 .......................................................................................................... 16 AKTIWITEIT 15 .......................................................................................................... 17 Les 4: Visuele geletterdheid ........................................................................................... 17 AKTIWITEIT 16 .......................................................................................................... 17 AKTIWITEIT 17 .......................................................................................................... 18 EENHEID 2: Die toekoms wag ........................................................................................ 20 Les 5: Taal in konteks .................................................................................................... 20 AKTIWITEIT 18 .......................................................................................................... 21 AKTIWITEIT 19 .......................................................................................................... 22 AKTIWITEIT 20 .......................................................................................................... 23 Les 6: Leesbegrip, taal, opsomming en visuele geletterdheid ........................................ 24 AKTIWITEIT 21 .......................................................................................................... 24 AKTIWITEIT 22 .......................................................................................................... 25 AKTIWITEIT 23 .......................................................................................................... 26 AKTIWITEIT 24 .......................................................................................................... 27 Les 7: Taal in konteks .................................................................................................... 27 AKTIWITEIT 25 .......................................................................................................... 28 AKTIWITEIT 26 .......................................................................................................... 29 AKTIWITEIT 27 .......................................................................................................... 30 Les 8: Skryf .................................................................................................................... 32
© Impaq
1
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
EENHEID 3: Feeste en plesierighede ............................................................................. 33 Les 9: Taal in konteks .................................................................................................... 33 AKTIWITEIT 28 .......................................................................................................... 33 AKTIWITEIT 29 .......................................................................................................... 34 AKTIWITEIT 30 .......................................................................................................... 35 AKTIWITEIT 31 .......................................................................................................... 36 AKTIWITEIT 32 .......................................................................................................... 37 Les 10: Korter transaksionele tekste .............................................................................. 37 AKTIWITEIT 33 .......................................................................................................... 37 AKTIWITEIT 34 .......................................................................................................... 38 EENHEID 4: En nou is ons amper groot ........................................................................ 39 Les 11: Taal in konteks .................................................................................................. 39 AKTIWITEIT 35 .......................................................................................................... 39 AKTIWITEIT 36 .......................................................................................................... 40 Les 12: Taal in konteks .................................................................................................. 41 AKTIWITEIT 37 .......................................................................................................... 41 AKTIWITEIT 38 .......................................................................................................... 42 Les 13: Opsomming ....................................................................................................... 43 AKTIWITEIT 39 .......................................................................................................... 43 Les 14: Leesbegrip en taal in konteks ............................................................................ 44 AKTIWITEIT 40 .......................................................................................................... 44 AKTIWITEIT 41 .......................................................................................................... 47 AKTIWITEIT 42 .......................................................................................................... 49 BYLAE A: TAALSTRUKTURE ......................................................................................... 52 BYLAE B: SKRYFWERK .................................................................................................. 62
© Impaq
2
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
JAARPLAN DATUM DATUM BEGIN VOLTOOI EENHEID 1: ’n Gesonde liggaam huisves ’n gesonde gees Les 1: Taal in konteks Les 2: Taal in konteks Les 3: Taal in konteks Les 4: Visuele geletterdheid EENHEID 2: Die toekoms wag Les 5: Taal in konteks Les 6: Leesbegrip, taal, opsomming en visuele geletterdheid Les 7: Taal in konteks Les 8: Skryf EENHEID 3: Feeste en plesierighede Les 9: Taal in konteks Les 10: Korter transaksionele tekste EENHEID 4: En nou is ons amper groot Les 11: Taal in konteks Les 12: Taal in konteks Les 13: Opsomming Les 14: Leesbegrip en taal in konteks LES
© Impaq
6
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
Eenheid
1
EENHEID 1: ’n Gesonde liggaam huisves ’n gesonde gees LEERDOELWITTE Nadat jy hierdie eenheid voltooi het, moet jy die volgende kan doen:
Geïntegreerde taaloefeninge voltooi. ’n Opsomming van ’n leesstuk maak. Visuele geletterdheid kan interpreteer en vrae daaroor beantwoord. ’n Begripsleesaktiwiteit voltooi.
Les 1: Taal in konteks LEERDOELWITTE Aan die einde van hierdie les behoort jy: ’n Artikel te lees en vrae daaroor beantwoord. Sinskonstruksie te verstaan en reg toepas. Die proses van om ’n opsomming te maak, te verstaan en toepas.
Tydens die leesproses moet jy die volgende stappe volg: Vluglees en soeklees vir belangrike woorde, opskrifte, subopskrifte, lettertipes en nommers. Onderstreep onbekende woorde en kyk of jy die betekenis uit die sin kan aflei en konteks waarin dit gebruik word. Omdat hierdie klaswerk is, mag jy ’n woordeboek gebruik om onbekende woorde op te soek. Dit sal ook help om jou woordeskat uit te brei. Kry ’n aktiewe begrip van die teks. Eers nadat jy die teks gelees het en verstaan waaroor dit gaan, moet jy die vrae beantwoord.
© Impaq
Feit: Iets wat vasstaan, dit kan nie verander word nie/kan bewys word. Mening: Iemand se sienswyse/opinie, nie noodwendig waar nie. Denotatief: Letterlike taalgebruik. Konnotatief: Figuurlike taalgebruik.
7
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
Eenheid
1
AKTIWITEIT 1 Lees die artikel en beantwoord die vrae wat volg. Sport verminder sosiale probleme by tieners Godfrey Madanhire, ’n motiveringspreker, glo daar word nie genoeg gedoen om skoolkinders aan sport te laat deelneem nie. “Skole fokus meestal op akademie en vergeet dat as jy op sport fokus, baie van die sosiale probleme sal verbeter. Die sosiale voordele en lewenslesse wat kinders in sport leer, sal hulle bybly tot in hulle volwasse lewens, en kan keer dat hulle by bendes en misdaad betrokke sal raak. Om kinders betrokke te kry, sal leerkragte betrokke moet raak. Aktiewe ouers inspireer ook kinders om deel te neem en gesinne wat saam aktief is, vorm hegte bande.” Tien lesse om uit sport te leer 1. Positiewe selfbeeld: Kinders sal leer om hulle teen hulself te meet en goed te voel oor hulle vordering. 2. Selfdissipline: In die moderne samelewing is ons so gefokus op korttermynbevrediging. Sport sal kinders leer dat toegewyde oefening oor ’n langer tydperk vrugte kan afwerp. 3. Volharding: Dis ’n harde les om te leer om met grasie te verloor. Dit leer jou om aan te hou en volgende keer harder te probeer. 4. Sosiale vaardighede: Om in ’n span te werk, leer ’n mens om na ander se standpunte ook te luister. Dit is die ideale plek om vriende te maak. 5. Verdraagsaamheid: Kinders leer om saam te werk om die beste uit ’n span te haal. Hulle leer ook om geduld met ander mense te hê. 6. Konsentrasie: Hulle leer om te fokus en dit het ’n positiewe uitwerking op akademiese prestasie. 7. Verduur kritiek: Mense sukkel oral in die samelewing daarmee. Mense moet kritiek eerder positief as negatief sien, maar dit moet ook op ’n positiewe manier oorgedra word deur die ouer en onderwyser. 8. Behou perspektief: Dis belangrik om te wen, maar sport leer kinders dat ’n mens nie altyd kan wen nie. Daar is altyd ’n volgende keer om weer te probeer. Beskou ’n nederlaag as ’n geleentheid om iets te leer. 9. Vasbyt: Sport leer jou om aan te hou lank nadat jy nie meer lus is nie. 10. Aanhouer wen: ’n Kind leer om daaraan te werk om te verbeter. (Verwerk uit Rooi Rose, Julie 2013)
1. 2. 3. 4. 5.
© Impaq
Volgens Godfrey Madanhire, watter aktiwiteit sal ’n positiewe uitwerking op sosiale probleme hê? (1) Wat doen ’n persoon as hy/sy ’n motiveringspreker is? (1) Waarom dink jy sal aktiewe ouers hulle kinders beter kan motiveer om aan sport deel te neem? (1) Voltooi die idioom: Woorde wek maar voorbeelde ______. (1) Verduidelik die bogenoemde idioom in jou eie woorde. (1)
8
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
6. 7. 8. 9.
Eenheid
Hoe kan deelname aan sport bydra tot ’n leerder se goeie selfbeeld? Noem twee sosiale vaardighede wat spansport ’n mens kan leer. Noem twee spansportsoorte waaraan mens kan deelneem. Dink jy ’n gesonde liggaam huisves ’n gesonde gees? Bespreek.
1
(1) (2) (2) (2)
AKTIWITEIT 2.1 Hierdie aktiwiteit dien as ’n taalhersieningsoefening. Kies die korrekte woord tussen hakies of gee die korrekte vorm van die onderstreepte woorde. Wanneer ek terugkyk 1. (op/na) my sportloopbaan, was daar baie 2. verander. Dit is regtig 3. stres. Wanneer ’n mens aktief is, 4. (wens/hoop) 5. (hy/jy) dat jy groot dinge sal bereik. Die tyd 6. vlug verby en jy sal altyd 7. (onthou/herinner) hoe lekker dit was om baie 8. verantwoordelikheid te hê en deel te wees van ’n span. Elke keer is dit 9. opgewonde wanneer jy ’n bekende plek moet 10. (verhuis/verlaat) om aan sport deel te neem.
Sinskonstruksie Die korrekte woordorde in Afrikaans is seker die belangrikste ding wat jy moet leer. Dit verskil van sinskonstruksie in Engels. Belangrik: Woordorde in die enkelvoudige (simple) sin (stelsin) met een gedagte lyk só: Wie (subjek/onderwerp) doen (werkwoord 1) wanneer (tyd) wat (objek/voorwerp) hoe (manier) waar (plek) (werkwoord 2) om ... te (infinitief) = SwwTOMPwwI VOORBEELDE Die gesin / oefen / elke jaar / baie hard / by die dam / om fiks te word vir die Comrades. Wie doen wanneer hoe waar om ... te Subjek ww. 1 tyd manier plek infinitief Die deelnemer / het / verlede week / met ’n ligte hart / van Durban af / gehardloop Wie doen wanneer hoe waar Subjek ww. tyd manier plek ww. (hulpww.) (hoofwerkwoord) Jy kan met enige bywoord of bywoordelike frase (woorde wat vir ons sê wanneer, hoe of waar) begin, MAAR die WERKWOORD/E bly op dieselfde plek.
© Impaq
9
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
Eenheid
1
AKTIWITEIT 2.2 Kyk na die volgende voorbeeld: Die seun het gister sy sokkerbal mooi in die doelhok geskop om te oefen. S v1 T O M P v2 I Doen nou dieselfde met die volgende sinne. 1. 2. 3. 4. 5.
Die kat jaag elke oggend muise in die tuin. Die seun wil elke middag televisie in die sitkamer kyk. Die mense vra baie mooi om huis toe te gaan. Die juffrou skree elke Maandag op die kinders in die klas om hulle huiswerk te doen. Die seuns speel elke Vrydag sokker op die sokkerveld om die meisies te beïndruk.
AKTIWITEIT 3
Voltooi die volgende sinne. 1. Die gesin oefen elke jaar baie hard by die dam om fiks te word vir die Comrades. Begin met: Elke jaar oefen ... Begin met: By die dam word ... 2.
Die deelnemer het verlede week met ’n ligte hart van Durban af gehardloop. Begin met: Verlede week ... Met ’n ligte hart ... Van Durban af ...
Skryf die volgende sinne in die korrekte woordorde. 3. Die kinders staan (by die ’49-Dodge, daardie dag, baie trots). 4. Die vrou het gesit (met groot afwagting, langs die pad, ure lank). 5. Haar ouma bak (in die oond, koekies, elke vakansie). 6. Hy sal jaag (met sy rooi fiets, in die straat af, op die dag van die Comrades). Skryf nou die sinne 3 – 6 oor, maar begin telkens met die onderstreepte woorde.
© Impaq
10
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
Eenheid
1
Opsomming Kom ons kyk weer na die belangrikste aspekte van opsommings maak. Dit is belangrik dat die belangrikste feite van die teks in die opsomming gegee word. Moet nie net woorde en dele van sinne verwyder om dit korter te maak nie. Jy mag daarmee die hele tema en konteks van die teks verloor. Volg die volgende stappe: 1. Lees die teks aandagtig deur. 2. Skryf jou opsomming neer. 3. Lees weer deur die teks en maak seker dat alle taalgebruik en sinskonstruksie korrek is. 1.
Lees Lees die teks ten minste twee keer. Terwyl jy lees, identifiseer die sentrale tema of onderwerp waaroor die teks gaan. Besluit wat is relevant tot die onderwerp/tema van die teks.
2.
Skryf Skryf jou eerste poging eers rofweg neer. Lees deur jou opsomming en maak seker dat die kern met die oorspronklike teks ooreenstem. Verkort jou opsomming verder en skryf jou finale weergawe.
3.
Hersien opsomming Nadat jy jou opsomming gemaak het, kyk dat daar geen spelfoute is nie en dat die sinskonstruksie reg is. Tel die getal woorde en skryf dit onderaan jou opsomming tussen hakies neer.
’n Volsin het ten minste een werkwoord. Onthou om altyd eers beplanning in potlood te doen. Dit help jou om jou gedagtes te orden en jou woordtelling reg te kry. (Dit is egter nie ’n vereiste om jou beplanning in die eksamen in te handig nie.)
AKTIWITEIT 4 Oefen hoe om op te som. Veel langer tekste sal in toetse/eksamens gegee word. 1. 3. 4. 5.
Lees die paragraaf en som dit in 50 woorde op. Jou opsomming moet puntsgewys in volsinne geskryf word. Nommer die sinne van 1 tot 7. Skryf die getal woorde onderaan jou opsomming tussen hakies neer.
© Impaq
11
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
Eenheid
1
Lag is goed vir jou Hulle beweer lag kan toestande soos diabetes, ekseem, hartkwale en asma verbeter. Boonop gebruik jy vyftig spiere om te lag, baie minder as wanneer jy huil. Vyftien minute se lag verbrand 40 kalorieë en tien minute se uit die maag lag, kan chroniese pyn verlig. Kom jy nie by oefen uit nie? Oefen jou lagspiere want jou hele lyf kan daarby baat. As jy ’n glimlag op jou bakkies plak, kan dit jou laat beter voel en pyn beheer, sê Britse navorsers. Huil en jy huil alleen, lag en die wêreld lag saam met jou. Lag laat jou dus vriende maak.
Die puntetoekenning vir ’n opsomming is as volg: 7 punte = 7 feite 3 punte = taalgebruik = 10 in totaal Jy word gepenaliseer vir taalfoute, spelfoute en as jy meer as die vereiste getal woorde gebruik.
Les 2: Taal in konteks LEERDOELWITTE Aan die einde van hierdie les behoort jy: Deeglike hersiening van al die taalstrukture te doen: verwarrende woorde, doeblette, paronieme, die toekomende, teenwoordige en verlede tye, woordorde, verkleinwoorde, koppelteken, een woord vir ’n beskrywing.
Die volgende aktiwiteite dien as hersiening. Verwys na bylae A agter in die handleiding, waarin al die taalaspekte verduidelik word.
AKTIWITEIT 5 Die woorde in die sinne hieronder kan maklik verwar word. Kies telkens die regte woord tussen hakies. 1. 2. 3. 4. 5. 6. © Impaq
Langs die pad het die mense (kortliks/binnekort/kort-kort) hande geklap. Die wenners word (binnekort/kortliks/kort-kort) aangekondig. Vertel my (binnekort/kort-kort/kortliks) van jou oefenprogram. Die deelnemers sal die wedloop (onthou/herinner). As sy daardie blomme sien, (onthou/herinner) dit haar aan haar tuin. Die (ruik/reuk) van laventel kalmeer ’n mens. 12
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.
Eenheid
1
(Ruik/Reuk) aan laventel as jy lekker wil slaap. Die deelnemers kan op die verkeerspolisie (vertrou/getrou), want hulle is (vertrou/getrou) op hulle pos. Die afsitter vra (doodse/dodelike) stilte. Sommige siektes is (doodse/dodelike) siektes terwyl ander genees kan word. (Tabak/Twak) is baie nadelig vir mense, veral vir atlete. Die man praat sommer (twak/tabak). Die bokser is reg vir die volgende (ronde/rondte). Die ballerina draai in die (ronde/rondte). Die organiseerders van die skou het baie (relings/reëlings) om te tref. Daar is altyd (relings/reëlings) by trappe. Wanneer jy ’n vraag soos hierdie aktiwiteit in ’n toets/eksamen beantwoord, maak seker dat jy nie jou antwoorde met hoofletters skryf nie. Jou antwoord mag net ’n hoofletter wees as die woord wat jy moet korrigeer aan die begin van die sin staan, soos by vraag 7.
AKTIWITEIT 6 Voltooi die paragraaf deur die korrekte woord met “lief” as basis/stam uit die blokkie te kies. liefde lief
liefling verlief
geliefde liefgehad
liefhê verliefdes
My ouers is baie 1. ______ vir my. Ek hoef nooit te twyfel aan hulle 2. ______ nie. Ek weet dat hulle my altyd sal 3. ______. My ouma, wat oorlede is, het my ook baie 4. _____. Ek was haar 5.______ kleinkind. Op die oomblik is ek en my een vriend/in 6. ______ op mekaar. Ons loop soos 7. _______ hand aan hand. Hy/sy is my 8. _______.
AKTIWITEIT 7 Voltooi die paragraaf deur die voorsetsels in die blokkie op die regte plekke in te vul. van
voor
in
op
na
aan
met
af
Wanneer jy verkoue het, moet jy mooi na jouself kyk. Smeer jou bors 1. ______ kamferolie. Jou bors raak seer 2. ______ al die hoes. Omdat dit gewoonlik koud is, moet jy 3. ______ ’n warmwatersak 4. ______ die verwarmer sit. Wanneer jy beter voel, moet jy 5. _____ jou gunsteling-vriende skryf en 6. ______ jou briewe vir hulle vertel hoe dit 7. ______ jou gaan. Vriende sal altyd uitsien 8. ______ ’n brief 9. ______ jou 10. ______. Moenie jouself later verwyt dat jy opgehou het om 11.______ hulle te skryf nie. © Impaq
13
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
Eenheid
1
AKTIWITEIT 8 Herskryf die sinne in die toekomende en verlede tyd. Begin soos aangedui. 1.
2. 3.
4.
Joga hou jou jonk en soepel. a) In die toekoms sal ... b) In die verlede ... Sy het longontsteking gehad. Vandag ..., daarom is sy in die hospitaal. Joga is ’n doeltreffende manier om jou rustig te maak. a) Deur die eeue ... b) In die toekoms ... Almal kan joga doen. a) In die toekoms ... b) Honderd jaar gelede ...
AKTIWITEIT 9 Herskryf die sinne soos tussen hakies aangedui. Begin met die woorde wat gegee word. 1. 2. 3. 4. 5.
Daar is verskillende soorte sweet. (Verander na die ontkennende vorm) Daar is nie ... Termiese sweet is die normale sweet wat jy het. (Verander na ’n vraagsin) Is ...? Sweet reguleer jou liggaam se temperatuur. (Lydende vorm) Jou liggaam se temperatuur ... Emosies veroorsaak stressweet. (Lydende vorm) Stressweet ... Gee die meervoud en verkleining van die volgende woorde: a) Liggaam b) Lewe c) Klier d) Hand e) Voet
AKTIWITEIT 10 ’n Koppelteken word soms gebruik om woorde te vervang waar dit herhaal word, bv. oggend- en middagsessie.
© Impaq
14
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
Eenheid
1
Maak een begrip van die volgende deur ’n koppelteken te gebruik. 1. Voordele en nadele 2. Hoogtepunte en laagtepunte
AKTIWITEIT 11 Gee een woord vir die volgende frases, bv. Ons oefen gewoonlik bedags. Bedags is een woord vir gedurende die dag. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Gedurende die oggend. Gedurende die middag. Gedurende die aand. Gedurende die nag. Een keer ’n dag. Een keer ’n maand. Een keer ’n jaar. Een keer ’n week.
Leer die taalaspekte in bylae A.
Les 3: Taal in konteks LEERDOELWITTE Aan die einde van hierdie les behoort jy: Deeglike hersiening van al die taalstrukture te doen: die infinitief, sinskonstruksie en woordvorme.
Die volgende aktiwiteite dien as hersiening. Verwys na bylae A agter in die handleiding, waarin al die taalreëls verduidelik word.
AKTIWITEIT 12 Kies die korrekte antwoord, gee die regte vorm van die woorde tussen hakies of voer die opdrag uit. Skryf net die vraagnommer en antwoord neer.
© Impaq
15
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
Eenheid
1
Tieners moet gedissiplineerd wees om ’n gesonde gees te hê Leerders 1. (lei/lui/ly) aan 2. (stress/stres) en is 3. (nie seker nie: gee een woord) oor die toekoms. Kenners sê eksamentyd is die 4. (belangrik) tyd vir leerders om gesond te leef en te 5. (weet/ken) hoe om die 6. (span) tydens die eksamentyd te 7. (hanteer/ behandel). 8. Stresvlakke is (hoog) as tevore met al die druk.
AKTIWITEIT 13 Skryf die sinne aan die linkerkant oor. Gebruik telkens die infinitief sonder om die betekenis van die sinne te verander. 1.
Studeer binne ’n goed georganiseerde omgewing.
1.
Dit sal jou help om ______
2.
Analiseer hoeveel werk jy moet leer.
2.
Stap 2 is om ________
3.
Stel ’n rooster op sodat jy genoeg tyd vir elke afdeling het.
3.
Deur ______, sal jy genoeg tyd vir elke afdeling hê.
4.
Stel realistiese doelwitte.
4.
Jy behoort _______
5.
Moenie met ander leerders kompeteer nie.
5.
Jy hoef nie ________
6.
Kompeteer met jouself.
6.
Jy behoort net met jouself _____
(Verwerk uit: Beeld bylae, 27/09/1998)
AKTIWITEIT 14 Verbind die sinne soos aangedui. Gee die korrekte woordorde. Jy moet studeer. Jy moet ook ’n sosiale lewe geniet. Nie net _______, ________.
© Impaq
16
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
Eenheid
1
AKTIWITEIT 15 Gee een woord vir die omskrywing/frase tussen hakies. Die meeste mense voel onseker en 1. (sonder moed), veral as hulle sien hoe baie 2. (mense wat die skool verlaat) maak 3. (planne vir die toekoms), maar die jongmense is 4. (sonder werk). 5. ’n (Iemand wat in matriek is) moet dus nie huiwer om met ’n voorligter te gaan praat nie.
Les 4: Visuele geletterdheid LEERDOELWITTE Aan die einde van hierdie les behoort jy: Visuele tekste te kan interpreteer.
AKTIWITEIT 16 Bestudeer die inligting en beantwoord die vrae wat volg. Hoeveel koolhidrate is in jou vrugte? Die aanbevole hoeveelheid koolhidrate vir ’n vrou per dag is 130 tot 180 gram.
Perske 100 g/ 2 klein perskes 1. 2. 3. 4.
© Impaq
Pynappel 40 g/ 3 dik skywe
Appel 120 g/ 1 klein appel
Piesang 70 g/ 1 klein piesang
Hoeveel piesangs mag ’n vrou per dag eet om haar aanbevole daaglikse koolhidrate in te kry? Watter vrug bevat die meeste koolhidrate per porsie? Watter twee porsies vrugte kan gekombineer word sodat die daaglikse hoeveelheid nie oorskry word nie? As ’n persoon lief is vir al die bogenoemde vrugte, wat kan sy doen om van alles te eet?
17
Handleiding G12 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal: Taalkunde
Eenheid
1
AKTIWITEIT 17 Lees die teks en beantwoord die vrae wat volg. Oefen om depressie te oorbrug Depressie is ’n ernstige siekte wat derduisende mense wêreldwyd beïnvloed. Kan dit wees dat oefening en die beoefening van stokperdjies depressielyers help om beter te voel? Baie mense sê depressie is die siekte van ons tyd, maar dit is nie heeltemal waar nie. Bybelfigure soos Job, Dawid en Saul het ook aan depressie gely. Daar is heelwat maniere om depressie te behandel en hok te slaan, veral as jy die regte medikasie gebruik. Moet nooit medikasie verander sonder om jou dokter te raadpleeg nie. Oefening en ander belangstellings, soos stokperdjies, kan help om ’n depressielyer se gedagtes te stimuleer. ’n Gereelde oefenprogram help om van buierigheid ontslae te raak, ’n persoon voel meer positief oor homself en het meer energie. Oefening stimuleer jou brein om endorfiene vry te stel wat ’n gevoel van behaaglikheid by jou skep. (Geskryf deur Linda Kriel op www.voelgoed.co.za)
Begripslees 1. Waarom is depressie nie ’n moderne siekte nie? 2. Noem vier redes waarom dit vir ’n depressielyer goed is om aktief te wees. 3. Sal jy ’n persoon wat ’n depressielyer is, aanraai om net te oefen en sy medikasie te los? Bespreek jou antwoord.
(1) (4) (2)
Taal in konteks Lees die sinne en begin soos aangedui. 1. Sy het gesê: “Oefening is belangrik om jou brein te stimuleer.” Sy het gesê dat ... (2) 2. Hy het geantwoord: “Gereelde oefening help om van buierigheid ontslae te raak.” Hy het geantwoord dat ... (1) Gee die korrekte vorm van die woord tussen hakies. 3. ’n (Energie) persoon is meer positief. (Korrigeer die byvoeglike nw.) 4. (Stimuleer) is belangrik vir alle mense. (Gee die selfstandige nw.)
5. © Impaq
Die uitdrukking “om hok te slaan” beteken ... 18
(1) (1)
(1)