Í2’È-E-EAT-SG01TÎ
1
8
0
4
-
E
-
E
A T -
S
G
0
1
AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL HANDLEIDING
Graad 4
A member of the FUTURELEARN group
Afrikaans Eerste Addisionele Taal Handleiding
1 8 0 4 - E - E AT- S G 0 1
Í2$È-E-EAT-SG01NÎ
Graad 4
Aangepas vir KABV
A de Jager B Guldemond
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
INHOUDSOPGAWE LESELEMENTE ................................................................................................................ 5 VOORWOORD .................................................................................................................. 7 JAARPLAN ....................................................................................................................... 9 EENHEID 1 ...................................................................................................................... 11 Les 1: Ons is hoflik ........................................................................................................ 11 AKTIWITEIT 1.1 ................................................................................................... 12 AKTIWITEIT 1.2 ................................................................................................... 13 AKTIWITEIT 1.3 ................................................................................................... 13 AKTIWITEIT 1.4 ................................................................................................... 15 AKTIWITEIT 1.5 ................................................................................................... 16 Les 2: Hoflike aanspreekvorme ................................................................................... 16 AKTIWITEIT 2.1 ................................................................................................... 18 AKTIWITEIT 2.2 ................................................................................................... 19 AKTIWITEIT 2.3 ................................................................................................... 21 AKTIWITEIT 2.4 ................................................................................................... 22 Les 3: Gebruik die woordeboek .................................................................................... 22 AKTIWITEIT 3.1 ................................................................................................... 23 AKTIWITEIT 3.2 ................................................................................................... 24 AKTIWITEIT 3.3 ................................................................................................... 25 AKTIWITEIT 3.4 ................................................................................................... 26 AKTIWITEIT 3.5 ................................................................................................... 27 AKTIWITEIT 3.6 ................................................................................................... 29 AKTIWITEIT 3.7 ................................................................................................... 30 AKTIWITEIT 3.8 ................................................................................................... 30 Les 4: Klankleer – vokale .............................................................................................. 30 AKTIWITEIT 4.1 ................................................................................................... 31 AKTIWITEIT 4.2 ................................................................................................... 32 AKTIWITEIT 4.3 ................................................................................................... 32 AKTIWITEIT 4.4 ................................................................................................... 33 AKTIWITEIT 4.5 ................................................................................................... 33 AKTIWITEIT 4.6 ................................................................................................... 35 AKTIWITEIT 4.7 ................................................................................................... 36 AKTIWITEIT 4.8 ................................................................................................... 37 AKTIWITEIT 4.9 ................................................................................................... 39 Les 5: Hersiening ........................................................................................................... 39 AKTIWITEIT 5.1 ................................................................................................... 39 AKTIWITEIT 5.2 ................................................................................................... 40 AKTIWITEIT 5.3 ................................................................................................... 41 AKTIWITEIT 5.4 ................................................................................................. 42 AKTIWITEIT 5.5 ................................................................................................... 42 AKTIWITEIT 5.6 ................................................................................................... 44 © Impaq
1
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
EENHEID 2 ...................................................................................................................... 45 Les 6: Klankleer – diftonge .......................................................................................... 46 AKTIWITEIT 6.1 ................................................................................................... 47 AKTIWITEIT 6.2 ................................................................................................... 48 AKTIWITEIT 6.3 ................................................................................................... 48 AKTIWITEIT 6.4 ................................................................................................... 49 AKTIWITEIT 6.5 ................................................................................................... 50 AKTIWITEIT 6.6 ................................................................................................... 51 AKTIWITEIT 6.7 ................................................................................................... 52 Les 7: Verduidelik ’n roete ............................................................................................ 55 AKTIWITEIT 7.1 ................................................................................................... 55 AKTIWITEIT 7.2 ................................................................................................... 56 AKTIWITEIT 7.3 ................................................................................................... 56 AKTIWITEIT 7.4 ................................................................................................... 57 AKTIWITEIT 7.5 ................................................................................................... 57 AKTIWITEIT 7.6 ................................................................................................... 59 Les 8: ’n Gedig ............................................................................................................... 60 AKTIWITEIT 8.1 ................................................................................................... 61 AKTIWITEIT 8.2 ................................................................................................... 62 AKTIWITEIT 8.3 ................................................................................................... 62 AKTIWITEIT 8.4 ................................................................................................... 63 AKTIWITEIT 8.5 ................................................................................................... 64 Les 9: Inligtingsteks ...................................................................................................... 65 AKTIWITEIT 9.1 ................................................................................................... 65 AKTIWITEIT 9.2 ................................................................................................... 66 AKTIWITEIT 9.3 ................................................................................................... 67 AKTIWITEIT 9.4 ................................................................................................... 68 AKTIWITEIT 9.5 ................................................................................................... 70 Les 10: Hersiening ......................................................................................................... 70 AKTIWITEIT 10.1 ................................................................................................. 71 AKTIWITEIT 10.2 ................................................................................................. 71 AKTIWITEIT 10.3 ................................................................................................. 71 AKTIWITEIT 10.4 ................................................................................................. 71 AKTIWITEIT 10.5 ................................................................................................. 72 AKTIWITEIT 10.6 ................................................................................................. 72 AKTIWITEIT 10.7 ................................................................................................. 73 EENHEID 3 ...................................................................................................................... 74 Les 11: Voorspel wat gebeur ........................................................................................ 75 AKTIWITEIT 11.1 ................................................................................................. 75 AKTIWITEIT 11.2 ................................................................................................. 76 AKTIWITEIT 11.3 ................................................................................................. 76 AKTIWITEIT 11.4 ................................................................................................. 76 AKTIWITEIT 11.5 ................................................................................................. 77
© Impaq
2
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Les 12: Instruksies en ’n resep.................................................................................... 80 AKTIWITEIT 12.1 ................................................................................................. 80 AKTIWITEIT 12.2 ................................................................................................. 81 AKTIWITEIT 12.3 ................................................................................................. 82 AKTIWITEIT 12.4 ................................................................................................. 82 AKTIWITEIT 12.5 ................................................................................................. 83 AKTIWITEIT 12.6 ................................................................................................. 86 Les 13: Byvoeglike naamwoorde, bywoorde, telwoorde, voegwoorde ..................... 86 AKTIWITEIT 13.1 ................................................................................................. 87 AKTIWITEIT 13.2 ................................................................................................. 88 AKTIWITEIT 13.3 ................................................................................................. 88 AKTIWITEIT 13.4 ................................................................................................. 89 AKTIWITEIT 13.5 ................................................................................................. 89 AKTIWITEIT 13.6 ................................................................................................. 89 AKTIWITEIT 13.7 ................................................................................................. 90 Les 14: ’n Dialoog .......................................................................................................... 91 AKTIWITEIT 14.1 ................................................................................................. 92 AKTIWITEIT 14.2 ................................................................................................. 93 AKTIWITEIT 14.3 ................................................................................................. 94 AKTIWITEIT 14.4 ................................................................................................. 97 AKTIWITEIT 14.6 ................................................................................................. 98 Les 15: Hersiening ....................................................................................................... 100 AKTIWITEIT 15.1 ............................................................................................... 100 AKTIWITEIT 15.2 ............................................................................................... 100 AKTIWITEIT 15.3 ............................................................................................... 101 AKTIWITEIT 15.4 ............................................................................................... 101 AKTIWITEIT 15.5 ............................................................................................... 102 AKTIWITEIT 15.6 ............................................................................................... 102 AKTIWITEIT 15.7 ............................................................................................... 102 AKTIWITEIT 15.8 ............................................................................................... 103 EENHEID 4 .................................................................................................................... 104 Les 16: Afleidings en gevolgtrekkings....................................................................... 105 AKTIWITEIT 16.1 ............................................................................................... 105 AKTIWITEIT 16.2 ............................................................................................... 106 AKTIWITEIT 16.3 ............................................................................................... 107 AKTIWITEIT 16.4 ............................................................................................... 107 AKTIWITEIT 16.5 ............................................................................................... 109 Les 17: Boodskappe en lysies .................................................................................... 109 AKTIWITEIT 17.1 ............................................................................................... 110 AKTIWITEIT 17.2 ............................................................................................... 110 AKTIWITEIT 17.3 ............................................................................................... 111 AKTIWITEIT 17.4 ............................................................................................... 111 AKTIWITEIT 17.4 ............................................................................................... 114
© Impaq
3
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Les 18: Ontkenning...................................................................................................... 114 AKTIWITEIT 18.1 ............................................................................................... 115 AKTIWITEIT 18.2 ............................................................................................... 116 AKTIWITEIT 18.3 ............................................................................................... 117 Les 19: Beroepe ........................................................................................................... 118 AKTIWITEIT 19.1 ............................................................................................... 118 AKTIWITEIT 19.2 ............................................................................................... 119 AKTIWITEIT 19.3] .............................................................................................. 120 AKTIWITEIT 19.4 ............................................................................................... 121 Les 20: Hersiening ....................................................................................................... 121 AKTIWITEIT 20.1 ............................................................................................... 121 AKTIWITEIT 20.2 ............................................................................................... 122 AKTIWITEIT 20.3 ............................................................................................... 122 AKTIWITEIT 20.4 ............................................................................................... 122 AKTIWITEIT 20.5 ............................................................................................... 123 AKTIWITEIT 20.6 ............................................................................................... 123 AKTIWITEIT 20.7 ............................................................................................... 123 BIBLIOGRAFIE EN VERWYSINGS .............................................................................. 124 BYLAE A ....................................................................................................................... 125
© Impaq
4
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
JAARPLAN
EENHEID
DATUM BEGIN
LES Les 1: Ons is hoflik Les 2: Hoflike aanspreekvorme
1
Les 3: Gebruik die woordeboek Les 4: Klankleer – vokale Les 5: Hersiening Les 6: Klankleer – diftonge Les 7: Verduidelik ’n roete
2
Les 8: ’n Gedig Les 9: Inligtingsteks Les 10: Hersiening Les 11: Voorspel wat gebeur Les 12: Instruksies en ’n resep
3
Les 13: Byvoeglike naamwoorde, bywoorde, telwoorde, voegwoorde Les 14: ’n Dialoog Les 15: Hersiening Les 16: Afleidings en gevolgtrekkings Les 17: Boodskappe en lysies
4
Les 18: Ontkenning Les 19: Beroepe Les 20: Hersiening
© Impaq
9
DATUM VOLTOOI
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
1
EENHEID 1 LEERDOELWITTE Nadat jy hierdie eenheid voltooi het, moet jy in staat wees om die volgende te doen:
• • • • • • • • • •
In Afrikaans te groet en groetsinne te skryf. Hoflike maniere te gebruik. Hoofletters, punte, kommas, uitroeptekens en vraagtekens korrek te gebruik. Hoflike maniere in Afrikaans te hê. Basiese woordorde te verstaan. Verskillende soorte sinne te verstaan en gebruik. Die alfabet in Afrikaans op te sê en die woordeboek te kan gebruik. Dae van die week en maande van die jaar te ken. Klankleer: woorde met een kort vokaal; woorde met ’n kort vokaal bestaande uit twee letters; woorde met lang vokale te gebruik. Beplanning vir die skryf van kreatiewe sinne te doen.
Lees is ’n baie belangrike deel van Afrikaans leer. Jy moet elke kwartaal ’n leesstuk kies, uit enige Afrikaanse bron, wat jy moet lees. Jy moet ook elke kwartaal ’n toespraak (mondeling) voorberei. Les 1: Ons is hoflik Luister en praat SO GROET ONS Goeiemôre! Goeienag! Hallo
Goeiemiddag! Totsiens
Goeienaand! Nag
WENK: Let op na die spelling. In Engels skryf ons “hello” MAAR in Afrikaans skryf ons “hallo”.
© Impaq
11
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
1
AKTIWITEIT 1.1
Sê gou watter groetwyse by elke prentjie pas. Sê ook hoekom jy so sê.
Lees en kyk Lees die volgende en kyk mooi wanneer ons só groet en hoflik gesels: Die begin van die dag “Goeiemôre, Sannie! Het jy lekker geslaap?” “Goeiemôre, Mamma! Ja dankie. Het Mamma ook lekker geslaap?” “Ja dankie, Sannie! Ek het lekker geslaap.” “Mamma, mag ek asseblief graanvlokkies eet?” “Ja, Sannie, jy mag.” By die skool “Hallo, Marie! Hoe gaan dit?” “Goed dankie, Sannie. Hoe gaan dit met jou?” “Dit gaan goed met my, dankie!” “Goeiemôre, klas!” “Goeiemôre, Juffrou!” “Waar is jou boek, Sannie?” “Ekskuus, Juffrou, ek het nie gehoor wat Juffrou sê nie.” Pouse by die skool “Eina!” “Jammer, Sannie, dit was ’n ongeluk. Is jy oukei?” “Ja dankie, Jannie!” Die einde van die dag “Nag, Pappa!” “Nag, Sannie! Lekker slaap.” “Dankie! Ek hoop Pappa slaap ook lekker.” © Impaq
12
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
1
AKTIWITEIT 1.2
Leer hierdie woorde vir ’n speltoets. As jy foute maak, moet jy dit weer en weer leer totdat jy dit sonder foute kan skryf. Maak ook seker jy weet wat elke woord beteken. Spellys 1 aan aap af Afrika Afrikaans ag agt agtien al album alfabet almal altyd Amerika
ander antwoord appel appeltert April arena ark arm as asof assegaai Augustus avokadopeer Amerikaner
Skryf en aanbied AKTIWITEIT 1.3
Skryf vyf van jou eie groet-sinne in jou werkboek.
Š Impaq
13
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
1
Taalstrukture – Leestekens
Leesteken Hoofletter H
Waar gebruik ek dit? ’n Sin begin altyd met ’n hoofletter. Die naam van ’n mens, troeteldier, land, provinsie, stad, dorp of boek word ook met ’n hoofletter geskryf.
Punt ’n Sin eindig altyd met ’n punt. . Vraagteken ? Uitroepteken ! Komma
Eindig altyd met ’n vraagteken as jy ’n vraag skryf. Eindig altyd met ’n uitroepteken as jy ’n bevel of ’n instruksie skry. Voor of na ’n persoon wat jy aanspreek se naam.
, By ’n lys. (Wanneer ons ’n paar goed na mekaar noem, bv. Tamaties, kaas, ham en uie.) Kyk na die volgende: 1. ’n Sin begin altyd met ’n hoofletter. 2. Wanneer ons die persoon se naam na die groet skryf, moet ons ’n komma gebruik. Hallo, Sannie. 3. Gebruik ’n vraagteken aan die einde van ’n vraag.
© Impaq
14
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
1
VOORBEELDE Waar is my boek, Mamma? • • Jannie, sal jy my asseblief help? • Rina, jou rok is pragtig! • Willem, sit stil! • Maak asseblief die deur toe, Karel. • Ek is lus vir skyfies, sjokolade, koeldrank en ’n roomys. • Mamma koop wortels, aartappels, beet en pampoen.
KOPKRAPPER Kyk na die volgende twee sinne: • •
Ek is baie lief vir my mamma en pappa. Goeie môre, Mamma!
Hoekom word mamma in die eerste sin met ’n kleinletter en in die tweede sin met ’n hoofletter geskryf? AKTIWITEIT 1.4 • •
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
© Impaq
Skryf die volgende sinne oor en vul hoofletters en punte in. Doen dit in jou werkboek.
ek en my maats hou van swem my vriend se naam is ben pieter ry met sy rooi fiets die groot motor ry baie vinnig ons gaan môre pretoria toe ek en my maats hou van swem my hond, vlekkie, eet graag ’n been afrikaans is my tweede taal die provinsie, gauteng, is in suid-afrika kinders soos marie en gert hou van roomys
15
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
1
AKTIWITEIT 1.5 •
Skryf die volgende sinne oor en vul hoofletters, punte, vraagtekens en uitroeptekens en kommas in. Doen dit in jou werkboek.
•
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
ek gaan elke dag skool toe ons skoolhoof is meneer kloppers goeie môre meneer waar is my boek mamma nee herman moenie my hare trek nie het pappa lekker geslaap ek wil graag die boek jan en anna eet roomys lees dit is mooi
Les 2: Hoflike aanspreekvorme Luister en praat • • •
Dit is goeie maniere om hoflik te wees. Mense wat heelwat ouer as ons is, moet altyd op ’n hoflike manier aangespreek word. So spreek ons grootmense (adults) aan: Mevrou (Mrs)
© Impaq
Meneer (Sir)
Mejuffrou (Miss)
Juffrou (Ma’am)
Mamma/Ma (Mommy)
Pappa/Pa (Daddy)
Ouma (Grandma/Granny)
Oupa (Grandpa)
•
Nog woorde wat wys dat jy goeie maniere het: asseblief dankie nee dankie
•
Luister na al hierdie woorde en sê dit hardop.
16
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
1
Lees en kyk Luister na die volgende storie.
Lena
deur Anle Benna
Lena se regte naam is Magdalena en haar van is Smit. Sy is die oudste kind van meneer en mevrou Smit. Sy het ’n jonger boetie en sussie. Herman is agt jaar oud en Susan is vyf jaar oud. Die Smit-familie woon in Soutpansvlei. Mevrou Smit se ouers woon by hulle. Lena is baie lief vir oupa Gert en ouma Sannie. Oupa vertel interessante stories en ouma kook heerlike kos. Lena en Herman gaan elke dag na Laerskool Soutpan toe. Hulle ry met ’n geel skoolbus. Die skoolhoof, meneer Kloppers, is baie gaaf. Lena hou ook baie van haar juffrou. Juffrou Nel is altyd vriendelik met haar graad 4-klas. Herman se juffrou, mevrou Beukes, is effens kwaai met die graad 2-klas. Herman is bang vir haar. Hy doen elke dag al sy Wiskunde. Hy hou van Wiskunde. Die kinders se klein sussie, Susan, het ouma Sannie se naam gekry. Susan is nog in die kleuterskool. Haar skool se naam is Die Sonskynhoekie. Lena is baie opgewonde. Sy verjaar amper. Dan sal sy tien jaar oud wees. Tannie Marie en oom Pieter het gesê dat hulle vir haar ’n boek vir haar verjaardag sal koop. Lena lees baie graag. Sy hoop haar tannie en oom sal vir haar Aldo, die sirkusnar gee. Sy sal baie mooi dankie sê. Lena kan nie meer wag nie. Nog net vyf slapies, dan verjaar sy!
© Impaq
17
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
1
Eenheid
AKTIWITEIT 2.1 • •
Lees self die storie van Lena en beantwoord dan die volgende vrae. Doen die begripstoets in jou werkboek.
1. Wat is die titel van hierdie storie? 2. Wie het die storie geskryf? 3. Oor wie handel die storie?
(1) (1) (2)
Antwoord in ’n volsin. 4. Wie se ouers woon by die Smit-gesin?
(1)
Is die volgende sin waar of onwaar? 5. ’n Vrou is die hoof van Laerskool Soutpan.
(1)
6. Skryf neer hoe Lena vir haar tannie vir die geskenk sal dankie sê. 7. Dink jy dit is goed as ’n skoolkind baie lees? Hoekom sê jy so? Totaal: WENK Antwoord vraag 7 so: Ja, want .................................... OF Nee, want ............................
© Impaq
18
(2) (2)
10 x 2 = ___/20
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
1
AKTIWITEIT 2.2
Leer hierdie woorde vir ’n speltoets. As jy foute maak, moet jy dit weer en weer leer totdat jy dit kan skryf sonder foute. Onthou om seker te maak jy weet wat al die woorde beteken. Spellys 2 baba bad badkamer baie bak bang bed beddens been beer begin bel beste beter biltong
bloeisel blok blokkie blom blommetjie bloos blou bly bo boek bok bom boontjie boontjiesop boot
Skryf en aanbied Woordorde Wat is die regte volgorde van die woorde in ’n sin? Watter woord is eerste en watter woord is laaste? Kyk na hierdie sinne: Ben skop die bal. ↓ ↓ ↓ Wie doen wat?
© Impaq
19
My ma bak koek. ↓ ↓ ↓ Wie doen wat?
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
1
GEHEIMPIE! (A little secret) Die doen-woord noem ons ook die werkwoord. Kyk na die volgende: ’n Sin bestaan hoofsaaklik uit drie dele: • Die onderwerp (Wie doen iets?) • Die gesegde (Hier kyk jy na die werkwoord of doenwoord – wat word gedoen?) • Die voorwerp (Aan wie of wat word iets gedoen?) Bv. Ben skop die bal. Onderwerp = Ben Gesegde = skop Voorwerp = die bal
Bv. My ma bak koek. Onderwerp = My ma Gesegde = bak Voorwerp = koek
Bv. Ouma en Oupa drink tee. Onderwerp = Ouma en Oupa Gesegde = drink Voorwerp = tee
Bv. Die kinders oefen rugby. Onderwerp = Die kinders Gesegde = oefen Voorwerp = rugby
Deel nou die volgende sinne op in die onderwerp, voorwerp en gesegde. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Die mense kyk na die wedstryd. My pa was sy kar. Die klas eet hulle broodjies. My kat jaag die muise. Die voëls eet die saad. Ons honde blaf vir die trok. Mamma maak kos. ’n Olifant storm op ons kar af. Die leeu jaag die bok. Die kinders luister na musiek.
© Impaq
20
Handleiding G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
1
AKTIWITEIT 2.3 • • • • •
Skryf 10 “wie-doen wat”-sinne. Gebruik van die woorde in spellys 1 en 2. Skryf hierdie sinne in jou werkboek. In die blokkie is ’n paar doenwoorde (werkwoorde) wat jy kan gebruik. Weet jy wat hierdie doenwoorde beteken?
Doenwoorde (werkwoorde) eet praat leer maak lees skryf bak bou sien slaan drink plant speel gooi sny pluk was kook Taalstrukture – Soorte sinne Kyk na die volgende sinne: Sin Pieter skop die bal. Skop Pieter die bal?
Pieter, skop die bal! OF Skop die bal, Pieter!
Pieter skop die bal!
© Impaq
Watter soort Woordorde sin? Stelsin Wie doen wat? Begin met die doenwoord. Vraagsin (werkwoord) Die ander woorde bly op dieselfde plek. Onthou die vraagteken. Pieter is die persoon aan wie die Bevelsin bevel gegee word. Daar is ’n komma na sy naam of voor sy naam. Onthou die uitroepteken. Hierdie soort sin lyk net soos die Uitroepsin stelsin, maar dit is ’n uitroep omdat jy verbaas is. Gebruik ’n uitroepteken.
21