Gr 4-Afrikaans Huistaal-Fasiliteerdersgids by Impaq

Í2’È-A-AHT-FG014Î

T -

AFRIKAANS HUISTAAL FASILITEERDERSGIDS

Graad 4

A member of the FUTURELEARN group

Afrikaans Huistaal Fasiliteerdersgids

1804-A-AHT-FG01

Í2$È-A-AHT-FG01.Î

Graad 4

Aangepas vir KABV

N Snyman

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

INHOUDSOPGAWE LESELEMENTE .................................................................................................................. 7 ROOSTER EN TYDSBESTUUR ......................................................................................... 9 VOORWOORD .................................................................................................................. 13 JAARPLAN ....................................................................................................................... 18 KWARTAAL 1 ................................................................................................................... 19 EENHEID 1: Dieremaniere ............................................................................................... 19 Week 1 en 2 ...................................................................................................................... 19 AKTIWITEIT 1: Luisterbegrip ............................................................................ 20 AKTIWITEIT 2: Werk met woorde ..................................................................... 22 AKTIWITEIT 3: Hersiening van hoofletters en leestekens ................................ 22 AKTIWITEIT 4: Tref met taal: Idiome ................................................................ 23 AKTIWITEIT 5: Troeteldiere .............................................................................. 24 AKTIWITEIT 6: ’n Kortverhaal ........................................................................... 25 AKTIWITEIT 7: Werk met sinne: Werkwoorde .................................................. 26 AKTIWITEIT 8: Werk met sinne ........................................................................ 26 AKTIWITEIT 9: Werk met sinne ........................................................................ 27 AKTIWITEIT 10: Identifiseer ritme en rym......................................................... 27 AKTIWITEIT 11: Sê ’n gedig op ........................................................................ 28 AKTIWITEIT 12: Tydsvorme ............................................................................. 30 AKTIWITEIT 13: Sinsoorte ................................................................................ 31 AKTIWITEIT 14 ................................................................................................. 31 AKTIWITEIT 15: Antonieme .............................................................................. 32 AKTIWITEIT 16 ................................................................................................. 33 AKTIWITEIT 17 ................................................................................................. 33 AKTIWITEIT 18: “F”- en “V”-woorde ................................................................. 34 AKTIWITEIT 19 ................................................................................................. 35 AKTIWITEIT 20: BEGRIPSLEES ...................................................................... 36 EENHEID 2: Ons land ...................................................................................................... 37 AKTIWITEIT 21: Luister na ’n tydskrifartikel...................................................... 38 AKTIWITEIT 22: Tref met taal: Idiome .............................................................. 40 AKTIWITEIT 23: Vluglees en soeklees ............................................................. 42 AKTIWITEIT 24: Tydskrifartikel ......................................................................... 42 AKTIWITEIT 25: Werk met woorde ................................................................... 43 AKTIWITEIT 26: Woordfamilies ........................................................................ 43 AKTIWITEIT 27: Tydskrifartikel ......................................................................... 44 AKTIWITEIT 28: Selfstandige naamwoorde...................................................... 45 AKTIWITEIT 29: Geslag ................................................................................... 46 AKTIWITEIT 30: Meervoude, vokaalgroep 1 en 2............................................. 47 AKTIWITEIT 31: Meervoude en verkleinwoorde ............................................... 47 AKTIWITEIT 32: “ei”- en “y”-woorde ................................................................. 48 1

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

AKTIWITEIT 33: Lettergrepe en klankgrepe ..................................................... 49 AKTIWITEIT 34: Ontleed ’n kaart...................................................................... 49 EENHEID 3: Reënboognasie ........................................................................................... 50 Week 5 en 6 ...................................................................................................................... 50 AKTIWITEIT 35: Luister na ’n legende.............................................................. 51 AKTIWITEIT 36: Taal in konteks ....................................................................... 53 AKTIWITEIT 37: Tref met taal: Idiome .............................................................. 53 AKTIWITEIT 38: Begripslees ............................................................................ 54 AKTIWITEIT 39: Werk met woorde ................................................................... 54 AKTIWITEIT 40: Legende ................................................................................. 54 AKTIWITEIT 41: Taal in konteks ....................................................................... 55 AKTIWITEIT 42: Realistiese en onrealistiese gebeure ..................................... 56 AKTIWITEIT 43: Lees ’n mite............................................................................ 56 AKTIWITEIT 44: Byvoeglike naamwoord .......................................................... 57 AKTIWITEIT 45: Vokaalgroep 3 ........................................................................ 58 AKTIWITEIT 46 ................................................................................................. 58 AKTIWITEIT 47 ................................................................................................. 59 AKTIWITEIT 48: Skryf ’n legende ..................................................................... 60 EENHEID 4: Smul-lek-lekker ........................................................................................... 61 Week 7 en 8 ...................................................................................................................... 61 AKTIWITEIT 49: Voorspel ................................................................................. 62 AKTIWITEIT 50: Luister en teken ..................................................................... 62 AKTIWITEIT 51: Gee instruksies ...................................................................... 62 AKTIWITEIT 52: Tref met taal: Idiome .............................................................. 63 AKTIWITEIT 53: Taalfokus ............................................................................... 63 AKTIWITEIT 54 ................................................................................................. 64 AKTIWITEIT 55: Werk met woorde ................................................................... 65 AKTIWITEIT 56: Lees ’n spyskaart ................................................................... 66 AKTIWITEIT 57: Klankgrepe en lettergrepe ...................................................... 67 AKTIWITEIT 58: Byvoeglike naamwoorde ........................................................ 68 AKTIWITEIT 59: Skryf jou eie resep ................................................................. 69 EENHEID 5: Ek ................................................................................................................. 70 Week 9 en 10 .................................................................................................................... 70 AKTIWITEIT 60: Luisterbegrip .......................................................................... 70 AKTIWITEIT 61: Gedig ..................................................................................... 72 AKTIWITEIT 62: Werk met woorde ................................................................... 72 AKTIWITEIT 63: Taal in konteks ....................................................................... 72 AKTIWITEIT 64: Lirieke .................................................................................... 73 AKTIWITEIT 65: Bywoorde ............................................................................... 74 AKTIWITEIT 66: Ontkenning............................................................................. 74 AKTIWITEIT 67 Skryf jou eie gedig .................................................................. 75

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

Kwartaal 2 ......................................................................................................................... 77 Eenheid 6: Seisoene ........................................................................................................ 77 Week 1 en 2 ...................................................................................................................... 79 AKTIWITEIT 68: Luister na ’n weerberig ........................................................... 78 AKTIWITEIT 69: Tref met taal: Idiome .............................................................. 79 AKTIWITEIT 70: Woordeskat ............................................................................ 79 AKTIWITEIT 71: Woordeskat ............................................................................ 80 AKTIWITEIT 72: ’n Weerkaart........................................................................... 81 AKTIWITEIT 73: Saamgestelde sin .................................................................. 82 AKTIWITEIT 74: Ontleed ’n grafiek ................................................................... 82 AKTIWITEIT 75: Homofone .............................................................................. 82 AKTIWITEIT 76: Homonieme............................................................................ 83 AKTIWITEIT 77: Vraagteken............................................................................. 83 AKTIWITEIT 78: Voorsetsels, voegwoorde en telwoorde ................................. 84 AKTIWITEIT 79: Skryf ’n weerberig .................................................................. 85 Eenheid 7: Mense ............................................................................................................ 86 Week 3 en 4 ...................................................................................................................... 86 AKTIWITEIT 80: Luister na ’n storie.................................................................. 86 AKTIWITEIT 81: Taalfokus: Leestekens (uitroepteken) .................................... 89 AKTIWITEIT 82: Begripslees ............................................................................ 89 AKTIWITEIT 83: Taal in konteks ....................................................................... 90 AKTIWITEIT 84: Hervertelling ........................................................................... 90 AKTIWITEIT 85: Basisvorme, voorvoegsels en agtervoegsels ......................... 91 AKTIWITEIT 86: Afkappingsteken .................................................................... 92 AKTIWITEIT 87: Beskryf ’n persoon ................................................................. 92 Eenheid 8: Verbeelding ................................................................................................... 94 Week 5 en 6 ...................................................................................................................... 94 AKTIWITEIT 88: Luister na ’n fabel................................................................... 94 AKTIWITEIT 89: Tref met taal: Idiome .............................................................. 95 AKTIWITEIT 90: Fabel ...................................................................................... 96 AKTIWITEIT 91: Sinonieme en antonieme ....................................................... 96 AKTIWITEIT 92: Woorde wat verwar ................................................................ 96 AKTIWITEIT 93: Fabels en sprokies ................................................................. 97 AKTIWITEIT 94: Samestellings......................................................................... 98 AKTIWITEIT 95: Afleidings ............................................................................... 98 AKTIWITEIT 96: Direkte en indirekte rede ........................................................ 99 AKTIWITEIT 97: Werk met woorde en skryftekens ........................................... 99 AKTIWITEIT 98: Skryf jou eie fabel ................................................................ 100 Eenheid 9: Smul-lek-lekker kos .................................................................................... 101 Week 7 en 8 .................................................................................................................... 101 AKTIWITEIT 99: Werk met woorde ................................................................. 101 AKTIWITEIT 100: Instruksieteks ..................................................................... 102 3

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

AKTIWITEIT 101: Inligtingsteks ...................................................................... 103 AKTIWITEIT 102: Werk met woorde ............................................................... 103 AKTIWITEIT 103: ’n Advertensie ................................................................... 103 AKTIWITEIT 104: Saamgestelde sinne .......................................................... 104 AKTIWITEIT 105: Voornaamwoorde............................................................... 105 AKTIWITEIT 106: Dubbelpunt......................................................................... 105 AKTIWITEIT 107: Skryf ’n instruksieteks ........................................................ 106 Kwartaal 3 ....................................................................................................................... 107 Eenheid 10: Verhale ....................................................................................................... 107 Week 1 en 2 .................................................................................................................... 107 AKTIWITEIT 108 ............................................................................................. 107 AKTIWITEIT 109: ’n Jeugverhaal.................................................................... 109 AKTIWITEIT 110: Werk met woorde ............................................................... 109 AKTIWITEIT 111: ’n Koerantberig................................................................... 109 AKTIWITEIT 112: Hersiening .......................................................................... 111 AKTIWITEIT 113: Dagboekinskrywing ............................................................ 112 Eenheid 11: Natuur ........................................................................................................ 113 Week 3 en 4 .................................................................................................................... 113 AKTIWITEIT 114: Luister na ’n inligtingsteks .................................................. 113 AKTIWITEIT 115: Lewer ’n toespraak............................................................. 115 AKTIWITEIT 116: Idiome ................................................................................ 117 AKTIWITEIT 117: Inligtingteks ........................................................................ 117 AKTIWITEIT 118: Inligtingstuk ........................................................................ 118 AKTIWITEIT 119: Boekverslag ....................................................................... 118 AKTIWITEIT 120: Hersiening .......................................................................... 119 AKTIWITEIT 121: Direkte en indirekte rede .................................................... 120 AKTIWITEIT 122: Letterlike en figuurlike betekenis ........................................ 120 AKTIWITEIT 123: Voorsetsels ........................................................................ 120 AKTIWITEIT 124: Skryf ’n brosjure ................................................................. 121 Eenheid 12: Giere en grille ............................................................................................ 123 Week 5 en 6 .................................................................................................................... 123 AKTIWITEIT 125: Luister na ’n gedig.............................................................. 123 AKTIWITEIT 126: Sê ’n gedig op .................................................................... 125 AKTIWITEIT 127: ’n Gedig.............................................................................. 126 AKTIWITEIT 128: ’n Kortverhaal ..................................................................... 126 AKTIWITEIT 129: Werk met woorde ............................................................... 127 AKTIWITEIT 130: Leenwoorde ....................................................................... 128 AKTIWITEIT 131: Skryf jou eie gedig ............................................................. 128

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid 13: Blink breinkrag.......................................................................................... 130 Week 7 en 8 .................................................................................................................... 130 AKTIWITEIT 132: Luister na inligting .............................................................. 130 AKTIWITEIT 133: Tref met taal ....................................................................... 132 AKTIWITEIT 134: Inligtingteks met grafika ..................................................... 132 AKTIWITEIT 135: ’n Advertensie .................................................................... 133 AKTIWITEIT 136: Diftonge (tweeklanke) ........................................................ 134 AKTIWITEIT 137: Skryftekens: Deelteken en kappie...................................... 134 AKTIWITEIT 138: Lydende en bedrywende vorm ........................................... 135 AKTIWITEIT 139: Werk met sinne .................................................................. 135 AKTIWITEIT 140: Skryf ’n inligtingteks ........................................................... 136 Eenheid 14: Ek kan ook ................................................................................................. 137 Week 9 en 10 .................................................................................................................. 137 AKTIWITEIT 141: Luister na ’n radio-drama ................................................... 137 AKTIWITEIT 142: Gedig ................................................................................. 139 AKTIWITEIT 143: Dialoog ............................................................................... 140 AKTIWITEIT 144: Die kommapunt .................................................................. 140 AKTIWITEIT 145: Werkwoorde en deeltjiewoorde .......................................... 141 AKTIWITEIT 146: Werk met sinne .................................................................. 142 AKTIWITEIT 147: Skryf jou eie dialoog ........................................................... 143 Kwartaal 4 ....................................................................................................................... 144 Eenheid 15: In die nuus ................................................................................................. 144 Week 1 en 2 .................................................................................................................... 144 AKTIWITEIT 148: Luister na ’n koerantberig................................................... 145 AKTIWITEIT 149: Koerantberig ...................................................................... 148 AKTIWITEIT 150: Tref met taal: Idiome .......................................................... 148 AKTIWITEIT 151: ’n Onderhoud ..................................................................... 149 AKTIWITEIT 152: Afkortings ........................................................................... 149 AKTIWITEIT 153: Werk met woorde en sinne ................................................ 150 AKTIWITEIT 154: Skryf ’n koerantberig .......................................................... 151 Eenheid 16: Speletjies ................................................................................................... 152 Week 3 en 4 .................................................................................................................... 152 AKTIWITEIT 155: Luister na ’n dialoog ........................................................... 152 AKTIWITEIT 156: Lees ’n drama .................................................................... 153 AKTIWITEIT 157: Soeklees: ’n Strokie ........................................................... 153 AKTIWITEIT 158: Werk met woorde en sinne ................................................ 154 AKTIWITEIT 159: Skryf ’n dialoog .................................................................. 155

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid 17: Gevoelens.................................................................................................. 156 Week 5 en 6 .................................................................................................................... 156 AKTIWITEIT 160: Luister na ’n advertensie .................................................... 156 AKTIWITEIT 161: Advertensies ...................................................................... 157 AKTIWITEIT 162: Taalhersiening ................................................................... 159 AKTIWITEIT 163: Lewer ’n toespraak............................................................. 161 Eenheid 18: Geluide....................................................................................................... 163 Week 7 en 8 .................................................................................................................... 163 AKTIWITEIT 164: Luister na ’n storie.............................................................. 163 AKTIWITEIT 165: ’n Volksverhaal................................................................... 165 AKTIWITEIT 166: ’n Gedig.............................................................................. 166 AKTIWITEIT 167: ’n Brief ................................................................................ 167 AKTIWITEIT 168: Taalstrukture (Hersiening).................................................. 168 AKTIWITEIT 169: Skryf ’n brief ....................................................................... 170 AKTIWITEIT 170: Skryf ’n fabel ...................................................................... 170 BYLAE A ......................................................................................................................... 171 BIBLIOGRAFIE EN VERWYSINGS ................................................................................ 175

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

JAARPLAN Jy moet te alle tye die jaarplan dophou en byderhand hou. Doen twee-weekliks beplanning vooruit en maak seker om die leerders ten minste twee weke in kennis te stel as daar ’n mondeling is waarvoor hulle moet voorberei. Die leerders moet ook twee weke voor die tyd van ’n toets in kennis gestel word. Die leerders moet elke kwartaal ’n boekverslag invul oor die boek wat hulle gelees het en moet dus deurlopend ’n punt daarvan maak om elke dag te lees. Die formele assessering kan in die portefeuljeboek gevind word. Dit is jou verantwoordelikheid om die leerders twee weke voor die tyd van formele assessering in kennis te stel. KWARTAAL

WEEK

1–2

Dieremaniere

3–4

Ons land

5–6

Reënboognasie

7–8

Smul-lek-lekker

9 – 10

1–2

Seisoene

3–4

Mense

5–6

Verbeelding

7–8

Smul-lek-lekker kos

9 – 10

EENHEID

DATUM VOLTOOI

Junie-eksamen

1–2

10. Verhale

3–4

11. Natuur

5–6

12. Giere en grille

7–8

13. Blink breinkrag

9 – 10

14. Ek kan ook

1–2

15. In die nuus

3–4

16. Speletjies

5–6

17. Gevoelens

7–8

18. Geluide

9 – 10

DATUM BEGIN

Novembereksamen

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

KWARTAAL 1 EENHEID 1: Dieremaniere Week 1 en 2

LEERDOELWITTE Nadat die leerder hierdie eenheid voltooi het, moet hy/sy in staat wees om die volgende te doen: • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Luister na ’n kortverhaal en gesels oor die karakters en hoofgedagtes. Voorspel wat jy dink gaan gebeur. Vertel gebeure reg oor. Leer ’n gedig en sê dit met gevoel op. Lees kortverhale en gedigte. Praat oor hoe die storie en gedigte jou laat voel. Identifiseer ritme en rym. Skryf jou eie storie. Ontwerp ’n persoonlike dagboek en woordeboek. Alfabetiese rangskikking. Sinonieme en antonieme. Werkwoorde. Tydsvorme. Sinsoorte (stelsin, vraagsin, bevelsin, uitroepsin). Spelling (kappie). Spelling (d/t-, f/v-woorde). Hoofletters, Punt, komma. BELANGRIKE TERMINOLOGIE • • • • • •

Aanhoudende Gekerm Hondeliefhebbers Stewige Beken Voordele

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

AKTIWITEIT 1: Luisterbegrip

Lees vir die leerder die storie: “Die laaste van die bulhondjies”. Verduidelik moeilike woorde. Wys vir die leerder hoe die verskillende paragrawe lyk in die artikel. Laat hy/sy dan aktiwiteit 1 voltooi.

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

1.1 1.2 1.3

1.4

1.5

1.6

1.7

1.8

Eenheid

Misty wat alleen agtergebly het nadat haar boeties en sussies verkoop is. (1) Die storie gaan oor Misty wat nie ’n huis gekry het nie. (1) Sy het ’n foto geneem en dit in die koerante geadverteer om hulle te verkoop./Omdat sy moeg geraak het van die aanhoudende geblaf en gekerm vir kos en aandag. (1) Enige drie van die volgende antwoorde of soortgelyke antwoorde: • Sy het ’n huis vir die hondjies gekry. • Sy het geld gemaak. • Hulle gaan nie meer ’n handvol vir haar wees nie. • Sy gaan nou bietjie rus en vrede hê. • Sy gaan minder uitgawes hê op hondekos. • Minder skoonmaak agter die hondjies. (3) Enige tien van die volgende antwoorde of soortgelyke antwoorde: • ’n Bed, hondemandjie of hondehok • Speelgoed vir die hondjie • Kosbak en waterbak • Hondekos • Halsbande • Ontwurmpille • Geld om hulle veearts toe te vat vir inentings. • Hondeborsel as jy ’n hond met lang hare het. • Hondesjampoo • Vlooipoeier • Hondekombers • Leibande om met die honde te gaan stap (10) Enige gepaste antwoord. Daar is geen boeties en sussies om mee te speel nie. Ek gaan alleen voel en bang wees. Dit is vervelig om alleen te wees. Ek is hartseer want niemand wil my hê nie. Ek wil iemand hê wat met my gaan speel of vir my aandag gee. (1) Enige gepaste antwoord. Sy was verlig omdat hulle nog al ’n handvol is en dit baie aandag en tyd vat om hulle te versorg, maar dalk was sy ook hartseer want ’n mens raak geheg en lief vir hulle. (1) Enige gepaste antwoord Die leerder kan enige hond noem waarvan hy/sy die meeste hou, maar daar moet ’n geldige rede gegee word. Bv. Ek hou die meeste van ’n Labrador, want hulle is vriendelik, spelerig en baie liefdevol. (2) Totaal: 20

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

Les 1.1: Luister en praat (2 ure) AKTIWITEIT 2: Werk met woorde Gaan eers saam met die leerder deur die volgende aktiwiteit, lees dan weer die leesstuk van aktiwiteit 1 aan die leerder voor en laat hy/sy die aktiwiteit beantwoord terwyl jy weer die leesstuk voorlees. Skryf die woorde uit die leesstuk wat: Op ’n “d” eindig

(4)

Op ’n “t” eindig

gehad, wasgoeddraad, hand, wyd Met ’n “f” begin

(6)

het, dit, Janet, omdat, haat, geniet (1)

Met ’n “v” begin

Foto

(4)

van, vir, vol, volgende

Met ’n hoofletter geskryf word

(3)

Met ’n “f” eindig

Misty, Janet Smith

(2)

elf, geblaf Totaal: 20

KERNINHOUD In graad 3 het die leerder geleer van hoofletters, punte en vraagtekens. Kan jy nog onthou waarvoor elkeen gebruik word? • ’n Hoofletter word aan die begin van ’n sin geskryf, behalwe as die sin met ’n begin, dan word die hoofletter na die ’n gebruik. Name van mense en plekke word ook in hoofletters geskryf. Bv. Ek is lief vir lees. My ma se naam is Sarie en ons woon in Pretoria. ’n Groot hond het my gejaag. • ’n Punt kom aan die einde van ’n sin. Bv. Ek wil hard werk. • ’n Vraagteken word gebruik wanneer jy ’n vraag vra. Bv. Is jy honger? AKTIWITEIT 3: Hersiening van hoofletters en leestekens Nou  het al die hondjie nuwe huise gekry,  maar Misty  het alleen agtergebly.  (4) Totaal: 4

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

AKTIWITEIT 4: Tref met taal: Idiome Bespreek elke idioom met die leerder. Hy het die hasepad gekies. Hy het weggehardloop.

As die kat weg is, is die muis baas. Sonder toesig maak almal wat hul wil.

’n Wortel voor die donkie se neus hou. Iemand met iets beloon wat jy weet hy/sy van hou. Moenie ou koeie uit die sloot grawe nie. Moenie pynlike herinneringe of slegte gebeurtenisse weer opwek nie. Totaal: 4 Les 1.2: Lees en kyk (5 ure) BELANGRIKE TERMINOLOGIE Hoofgedagte Verduidelik die kerninhoud aan die leerder. Laat die leerder eers self die storie “Die skelm Wildekat” lees en lees dan daarna die storie vir hom/haar en verduidelik moeilike woorde. Gaan saam met die leerder deur die storie en verduidelik die titel, paragrawe, karakters, tyd, ens. Die leerder moet dan die vrae voltooi.

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

AKTIWITEIT 5: Troeteldiere

Pre-lees is belangrik om vir die leerder ’n voorsmakie te gee waaroor die leesstuk handel. Dit maak die leerder ook soms nuuskierig en opgewonde om die storie te lees. 5.1 5.2 5.3 5.4

Enige gepaste antwoord. Voëls, honde, katte, hamsters, visse, slange, marmotte. Leerder se eie antwoord wat toepaslik is; laat die leerder sy/haar kreatiwiteit uitoefen. Enige gepaste antwoord. Jy kan saam jou troeteldier gaan stap. Jy kan saam met hom speel. Dit kan gaan oor ’n kat wat skelm is.

(4) (2) (3) (1)

Totaal: 10 KERNINHOUD Leesstrategie: Gebruik leidrade Gaan saam met die leerder deur die stappe. Die leerder moenie die stuk intensief lees nie, net ’n paar woorde hier en daar. Hy/sy moet dan die woorde met jou bespreek en kan identifiseer waarin die woorde hom/haar laat dink. Help die leerder om die woorde by die titel te laat pas. Gee vir die leerder geleentheid om te raai waaroor die storie gaan, na hy/sy slegs na sekere woorde gekyk het. (1)DIE SKELM WILDEKAT ’n (2)Wildekat, ’n (3)Wildevark en ’n (4)Valk het in dieselfde boom gewoon. Die wildevark h;.et tussen die wortels in ’n gat gewoon, die wildekat het in ’n holte in die stam gewoon en die valk het haar nes in die takke gemaak. Al drie (5)het kleintjies gehad, maar daar was nie genoeg kos vir almal naby die boom nie. (6)Een oggend dink kat toe aan ’n skelm plan. “Het jy gesien,” vra sy vir Valk, “dat Wildevark besig is om die grond onder die boom se wortels uit te grawe? (7) (8)Sy wil hê dit moet omval, en wat word dan van ons en ons kleintjies?” Valk skrik baie groot. Sy kan hoor hoe Wildevark daar onder werskaf. “Toemaar,” troos sy haar kleintjies. “As ons voel die boom wil omval, trek ons weg.”

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

Intussen gaan skinder (9)Wildekat weer by Wildevark oor Valk. “Het jy gesien hoe hou Valk jou dop? Jy weet hoe wreed is daardie voëls. Ek dink sy gaan een van die dae jou kleintjies vang.” Wildevark raak toe so onrustig dat sy die hele dag in haar gat bly lê. Later het Valk en Wildevark maar albei weggetrek, want hulle het tog nie meer lekker daar gewoon nie. Eers was Wildekat baie bly, want sy kon toe al die kos kry, maar later het sy vreeslik eensaam begin raak. Dit was toe tog nie so lekker om alleen te woon nie, al het sy nou al die kos vir haarself gehad. (10) 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10)

Titel van die storie Die hoofkarakter Karakter 2 Karakter 3 Tyd wanneer die storie plaasvind. Intrige Vraagteken aan die einde van ’n vraagsin. Alle sinne begin met hoofletters. Alle name van karakters word met hoofletters geskryf. Punt aan die einde van ’n stelsin.

AKTIWITEIT 6: ’n Kortverhaal

6.1 6.2 6.3 6.4

6.5 6.6 6.7 6.8

“Die skelm wildekat” (1) Ja, want die storie gaan oor ’n wildekat wat skelm was. (2) Wildekat, Valk, Wildevark. (3) Wildekat het saam Valk en Wildevark in ’n boom gewoon, en wou die boom vir haarself gehad het. Sy het toe ’n skelm plan beraam om hulle daar weg te kry. Die plan het gewerk, maar op die ou einde was sy baie eensaam. (4) Die Wildevark het tussen die wortels in ’n gat gewoon. Die Wildekat het in ’n holte in die stam gewoon en die Valk het haar nes in die takke gemaak. (3) Almal het weggetrek. Eers was Wildekat baie bly, want sy kon al die kos kry, maar later het sy vreeslik eensaam begin raak. (2) Leerder se eie gepaste antwoord. (1) Die storie handel oor drie diere wat saam by een boom gebly het. Die een karakter, Wildekat, was baie lelik met die Wildevark en Valk en het hulle probeer wegjaag. Hy hulle vir albei leuens vertel oor die ander een. Aan die einde van die verhaal het al die diere getrek en net Wildekat het oorgebly. Hy was toe baie alleen.

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

Die storie het my hartseer/bly/ kwaad gemaak (Leerder se eie emosie moet gegee word). Leerder moet ook ’n voorbeeld gee uit sy/haar eie lewe wat op toepassing is van hierdie storie. (4) Totaal: 20 Die leerder moet nou aan jou die storie kan oorvertel, veral die gebeure asook die karakters in die storie. Hy/sy moenie die verhaal net so oorvertel nie, eie woorde moet gebruik word. KERNINHOUD Werkwoorde Werkwoorde is doen woorde. Dit wys dat daar ’n aksie plaasvind. Bv. Ek eet my kos (ek is besig om iets te doen) Die kinders speel buitekant (die kinders is besig om iets te doen) Vra altyd die vraag: Wat doen iets/iemand? Die antwoord is dan die werkwoord. AKTIWITEIT 7: Werk met sinne: Werkwoorde Vra elke keer: Wat doen ...? 7.1 7.2 7.3 7.4

Een oggend dink wildekat aan ’n slim plan. Wildevark is besig om die boom se wortels uit te grawe. Sy gaan een van die dae jou kleintjies vang. Wildevark het die hele dag in haar gat bly lê.

(1) (1) (1) (1) Totaal: 4

AKTIWITEIT 8: Werk met sinne

8.1 8.2 8.3

’n Wildekat, ’n wildevark en ’n valk het in dieselfde boom gewoon. (3) Wildevark het tussen die wortels in ’n gat gewoon, Wildekat het in ’n holte in die stam gewoon en Valk het haar nes in die takke gemaak. (5) Intussen gaan skinder Wildekat weer by Wildevark oor Valk. (5) Totaal: 13

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

KERNINHOUD Die kappie Ons gebruik ’n kappie wanneer ons ’n lang klank wil hê. Bv. Sê, hê, wêreld (sê die woorde hardop sodat die leerder die langer klank kan hoor). Dit dui ook aan waar lettergreepverdeling moet plaasvind. Bv. Wêreld: we-reld AKTIWITEIT 9: Werk met sinne

9.1 9.2 9.3

Brûe Skêr Wêreld

(1) (1) (1) Totaal: 3 KERNINHOUD Ritme en rym Ritme kan verduidelik word deur na ’n liedjie te luister. Laat die leerder die ritme in die liedjie kry en vra dan vir die leerder om die gedig te lees en sy/haar eie ritme in die gedig te sit. Jy kan ook die gedig voorlees met die korrekte ritme. Woorde wat rym, klink dieselfde. Dit word nie noodwendig dieselfde gespel nie. ’n Kenmerk van rymwoorde, is dat die aan die einde van die versreël voorkom. Sê vir die leerder ’n paar woorde en vra dan vir hom/haar of ’n woord op te sê wat daarmee rym, bv. Kat – sat, masjien – miskien. AKTIWITEIT 10: Identifiseer ritme en rym

10.1. 10.2

Gedig 1: “Waghondjies” (1) Enige twee kenmerke kan gegee word: • Dit gee die pas aan vir die gedig • Dit pas by die bedoeling en betekenis van die gedig • ’n Stadige ritme sal ’n swaarmoedige betekenis van ’n gedig versterk • ’n Vinniger ritme sal ’n gelukkige betekenis kan verstrek

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

•

10.3 10.4 10.5 10.6

Eenheid

Ritme is die natuurlike beklemtoning van lettergrepe by die uitspraak van woorde. (2)

Buite – ruite; uil – huil; bewe – nege; duister – luister “Waghondjies” Jan F.E. Celliers Leerder se eie gepaste antwoord, bv. Die kinders luister na hulle oupa se spookstories terwyl dit donker en raserig is buite, dit maak hulle baie bang/benoud.

(4) (1) (1)

(1)

Totaal: (10 x 2) = (20)

AKTIWITEIT 11: Sê ’n gedig op Die leerder kies een van die twee gedigte en dra dit voor. Die aktiwiteit is informeel. Maak seker dat die leerder die ritme en rym in die gedig kan identifiseer.

Les 1.3: Taalstrukture (1 uur) KERNINHOUD Werkwoorde Onthou, werkwoorde is woorde wat wys dat iets gedoen word. Dit dui op ’n aksie. Vra altyd die vraag: “Wat doen iets/iemand?” Die antwoord op daardie vraag is dan die werkwoord. Hierdie werkwoorde word Hoofwerkwoorde genoem. Ons kry ook hulpwerkwoorde en dit vertel jou meer oor die tyd wanneer ’n aksie plaasgevind het. Daar is drie tye van die werkwoord: • Hede/teenwoordige tyd: Iets wat nou gedoen word, bv. Ek eet my kos. (Dit gebeur nou) •

Verlede tyd: Iets wat in die verlede gedoen is, bv. Ek het my kos geëet. (Dit het reeds gebeur)

•

Toekomende tyd: Iets wat in die toekoms gedoen gaan word, bv. Ek sal my kos eet. (Dit moet nog gebeur)

Fasiliteerdersgids G04 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

Dit is belangrik dat die leerder die verskil ken tussen die hoofwerkwoord (die woord wat die fisiese aksie aandui) en die hulpwerkwoord (wat die tyd aandui wanneer die aksie plaasgevind het). Daar is ’n verduideliking in die studiegids oor hoe om sinne oor te skryf in die verskillende tydsvorme. Daar is sekere stappe wat die leerder kan volg om te verseker dat hy/sy sinne korrek kan oorskryf. Stappe om te volg om ’n sin oor te skryf in die verlede tyd:

Bv. Miemie en Pieter eet roomys Stap 1: Identifiseer die werkwoord in die sin – onthou om te vra wie is besig om wat te doen. Die antwoord op hierdie vraag is Miemie en Peter eet roomys. Stap 2:

Die persone wat die aksie doen, bly op dieselfde plek, hulle posisie verander nie, bv. Miemie en Pieter.

Stap 3:

Sit ge- vooraan die werkwoord – geëet

Stap 4:

Die werkwoord skuif nou na die einde van die sin toe, dit is nou die laaste woord in die sin, bv. Miemie en Peter __________ roomys geëet.

Stap 5:

Daar is nou ’n woordjie wat kort in die sin. Die hulpwerkwoord wat gebruik word vir verlede tyd, is die woordjie “HET”. Voeg nou die woord in die leë spasie in, bv. Miemie en Peter het roomys geëet.

Stappe om te volg om ’n sin oor te skryf in die toekomende tyd: Bv. Miemie en Pieter eet roomys Stap 1: Identifiseer die werkwoord in die sin – onthou om te vra wie is besig om wat te doen. Die antwoord op hierdie vraag is Miemie en Peter eet roomys. Stap 2:

Die persone wat die aksie doen, bly op dieselfde plek, hulle posisie verander nie, bv Miemie en Pieter.

Stap 3:

Die werkwoord verander nie, niks word bygevoeg of weggevat nie.

Stap 4:

Die werkwoord skuif nou na die einde van die sin toe, dit is nou die laaste woord in die sin, bv. Miemie en Pieter __________ roomys eet.