Gr 5-Afrikaans Huistaal-Fasiliteerdersgids by Impaq

Í2’È-A-AHT-FG014Î

T -

AFRIKAANS HUISTAAL FASILITEERDERSGIDS

Graad 5

A member of the FUTURELEARN group

Afrikaans Huistaal Fasiliteerdersgids

1805-A-AHT-FG01

Í2%È-A-AHT-FG010Î

Graad 5

Aangepas vir KABV

B du Plessis

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

INHOUDSOPGAWE VOORWOORD .................................................................................................................... 7 LESELEMENTE .................................................................................................................. 8 ROOSTER EN TYDSBESTUUR ......................................................................................... 9 ASSESSERINGSVEREISTES ............................................................................................ 9 STUDIEWENKE EN -METODES ...................................................................................... 10 JAARPLAN ....................................................................................................................... 13 KWARTAAL 1 ................................................................................................................... 15 EENHEID 1: VOËLVRY..................................................................................................... 15 Les 1: Luister en praat (2 ure) ............................................................................... 16 AKTIWITEIT 1: Luisterbegrip .................................................................... 16 Les 2: Lees en kyk (5 ure) ..................................................................................... 17 AKTIWITEIT 2: Hardoplees ...................................................................... 18 AKTIWITEIT 3: Opsomming ..................................................................... 18 Les 3: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) .......................................................... 19 AKTIWITEIT 4: Taal in konteks ................................................................ 19 Les 4: Skryf en aanbied (4 ure) ............................................................................. 19 AKTIWITEIT 5: Taal in konteks ................................................................ 19 AKTIWITEIT 6: Skryf ’n storie ................................................................... 19 Les 5: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) .......................................................... 20 AKTIWITEIT 7: Taal in konteks ................................................................ 20 EENHEID 2: KOU-KOU..................................................................................................... 21 Les 6: Luister en praat (2 ure) ............................................................................... 22 AKTIWITEIT 8: Mondeling ........................................................................ 22 Les 7: Lees en kyk (5 ure) ..................................................................................... 23 AKTIWITEIT 9: Taal in konteks ................................................................ 23 AKTIWITEIT 10: Leesbegrip ..................................................................... 23 Les 8: Skryf en aanbied (4 ure) ............................................................................. 24 AKTIWITEIT 11: Skryf ’n inligtingsteks ..................................................... 24 AKTIWITEIT 12: Taal in konteks .............................................................. 24 Les 9: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) .......................................................... 25 AKTIWITEIT 13: Taal in konteks .............................................................. 25 AKTIWITEIT 14: Taal in konteks .............................................................. 25 EENHEID 3: SWEM OF SINK ........................................................................................... 27 Les 10: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 28 AKTIWITEIT 15: Idiome............................................................................ 28 AKTIWITEIT 16: Luisterbegrip .................................................................. 28 Les 11: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 29 AKTIWITEIT 17: Taal in konteks .............................................................. 30 AKTIWITEIT 18: Selfstandige lees ........................................................... 31 1

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

Les 12: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 31 AKTIWITEIT 19: Taal in konteks .............................................................. 31 Les 13: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 31 AKTIWITEIT 20: Skryf ’n koerantberig...................................................... 31 Les 14: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 32 AKTIWITEIT 21: Taal in konteks .............................................................. 32 EENHEID 4: DIERE-AVONTURE ..................................................................................... 33 Les 15: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 34 AKTIWITEIT 22: Oorvertelling en bespreking ........................................... 35 Les 16: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 35 AKTIWITEIT 23: Taal in konteks .............................................................. 37 Les 17: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 37 AKTIWITEIT 24: Skryf ’n mite ................................................................... 37 Les 18: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 37 AKTIWITEIT 25: Taal in konteks .............................................................. 37 EENHEID 5: FAMILIE ....................................................................................................... 39 Les 19: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 40 AKTIWITEIT 26: Luisterbegrip .................................................................. 40 AKTIWITEIT 27: Taal in konteks .............................................................. 41 Les 20: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 41 AKTIWITEIT 28: Leesbegrip ..................................................................... 41 AKTIWITEIT 29: Taal in konteks .............................................................. 42 Les 21: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 43 AKTIWITEIT 30: Skryf ’n gedig ................................................................. 43 Les 22: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 43 AKTIWITEIT 31: Taal in konteks .............................................................. 43 KWARTAAL 2 ................................................................................................................... 44 EENHEID 6: KREATIEWE KREATURE ........................................................................... 44 Les 23: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 45 AKTIWITEIT 32: Luisterbegrip .................................................................. 45 Les 24: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 46 AKTIWITEIT 33: Taal in konteks .............................................................. 46 Les 25: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 47 AKTIWITEIT 34: Leesbegrip ..................................................................... 47 Les 26: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 48 AKTIWITEIT 35: Taal in konteks .............................................................. 48 Les 27: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 49 AKTIWITEIT 36: Skryf ’n instruksieteks .................................................... 49 Les 28: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 49 AKTIWITEIT 37: Taal in konteks .............................................................. 49

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

EENHEID 7: SPORTSTERRE ........................................................................................... 50 Les 29: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 51 AKTIWITEIT 38: Mondelinge onderhoud .................................................. 51 AKTIWITEIT 39: Luisterbegrip .................................................................. 51 Les 30: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 53 AKTIWITEIT 40: Leesbegrip ..................................................................... 53 AKTIWITEIT 41: Opsomming ................................................................... 54 AKTIWITEIT 42: Hardoplees .................................................................... 54 Les 31: Taalstrukture en-konvensies (1 uur) ......................................................... 55 AKTIWITEIT 43: Taal in konteks .............................................................. 55 Les 32: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 55 AKTIWITEIT 44: Skryf ’n verslag .............................................................. 55 Les 33: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 55 AKTIWITEIT 45: Taal in konteks .............................................................. 55 EENHEID 8: GRILLE EN GIERE ...................................................................................... 56 Les 34: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 57 AKTIWITEIT 46: Voordrag van gedig ....................................................... 57 AKTIWITEIT 47: Luisterbegrip .................................................................. 57 Les 35: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 58 AKTIWITEIT 48: Leesbegrip ..................................................................... 59 AKTIWITEIT 49: Selfstandige lees ........................................................... 59 Les 36: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 60 AKTIWITEIT 50: Skryf ’n gedig ................................................................. 60 AKTIWITEIT 51: Skryf ’n dialoog .............................................................. 60 Les 37: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 60 AKTIWITEIT 52: Taal in konteks .............................................................. 60 EENHEID 9: SEISOENE ................................................................................................... 62 Les 38: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 63 AKTIWITEIT 53: Luisterbegrip .................................................................. 63 AKTIWITEIT 54: Rolspel .......................................................................... 64 Les 39: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 64 Leesbegrip (inoefening) ........................................................................................ 64 AKTIWITEIT 55: Leesbegrip ..................................................................... 65 Les 40: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 65 AKTIWITEIT 56: Taal in konteks .............................................................. 65 Les 41: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 66 AKTIWITEIT 57: Skryf ’n mite ................................................................... 66 Les 42: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 66 AKTIWITEIT 58: Taal in konteks .............................................................. 66

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

KWARTAAL 3 ................................................................................................................... 67 EENHEID 10: RUIMTEREISIGERS .................................................................................. 67 Les 43: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 68 AKTIWITEIT 59: Fotobespreking .............................................................. 68 AKTIWITEIT 60: Luisterbegrip .................................................................. 68 Les 44: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 69 AKTIWITEIT 61: Leesbegrip ..................................................................... 69 AKTIWITEIT 62: Taal in konteks .............................................................. 70 AKTIWITEIT 63: Taal in konteks .............................................................. 70 Les 45: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 71 AKTIWITEIT 64: Skryf dagboekinskrywings ............................................. 71 AKTIWITEIT 65: Skryf ’n informele brief ................................................... 71 Les 46: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 71 AKTIWITEIT 66: Taal in konteks .............................................................. 71 EENHEID 11: MERKWAARDIGE MOTORS..................................................................... 72 Les 47: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 73 Luister en gesels ................................................................................................... 73 AKTIWITEIT 67: Luisterbegrip .................................................................. 73 Les 48: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 74 AKTIWITEIT 68: Tydskrifadvertensie ....................................................... 74 Leesbegrip (inoefening) ........................................................................................ 74 AKTIWITEIT 69: Hardoplees .................................................................... 75 Les 49: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 75 AKTIWITEIT 70: Ontwerp ’n advertensie.................................................. 75 AKTIWITEIT 71: Taal in konteks .............................................................. 75 Les 50: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 75 AKTIWITEIT 72: Taal in konteks .............................................................. 75 EENHEID 12: POT VOL GOUD ........................................................................................ 76 Les 51: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 77 AKTIWITEIT 73: Luisterbegrip .................................................................. 77 Les 52: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 78 AKTIWITEIT 74: Leesbegrip ..................................................................... 78 AKTIWITEIT 75: Taal in konteks .............................................................. 79 Les 53: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 79 AKTIWITEIT 76: Skryf ’n storie ................................................................. 79 Les 54: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 79 AKTIWITEIT 77: Taal in konteks .............................................................. 79 EENHEID 13: WONDERLIKE WEER ............................................................................... 81 Les 55: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 82 AKTIWITEIT 78: Luisterbegrip .................................................................. 82 Les 56: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 82 AKTIWITEIT 79: Leesbegrip ..................................................................... 83 4

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

AKTIWITEIT 80: Taal in konteks .............................................................. 84 Les 57: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 84 AKTIWITEIT 81: Maak ’n plakkaat............................................................ 84 Les 58: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 84 AKTIWITEIT 82: Taal in konteks .............................................................. 84 EENHEID 14: AS EK GROOT IS ... .................................................................................. 85 Les 59: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 86 AKTIWITEIT 83: Luisterbegrip .................................................................. 86 AKTIWITEIT 84: Praat – Dialoog .............................................................. 87 Les 60: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 87 AKTIWITEIT 85: Leesbegrip ..................................................................... 87 AKTIWITEIT 86: Hardoplees .................................................................... 88 Les 61: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 88 AKTIWITEIT 87: Skryf ’n drama ............................................................... 88 Les 62: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 88 AKTIWITEIT 88: Taal in konteks .............................................................. 88 KWARTAAL 4 ................................................................................................................... 90 EENHEID 15: O, GENADE, ’N GOGGA! .......................................................................... 90 Les 63: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 91 AKTIWITEIT 89: Luisterbegrip .................................................................. 91 AKTIWITEIT 90: Opvoering ...................................................................... 92 Les 64: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 92 AKTIWITEIT 91: Selfstandige lees ........................................................... 92 AKTIWITEIT 92: Leesbegrip ..................................................................... 93 AKTIWITEIT 93: Taal in konteks .............................................................. 93 Les 65: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 94 AKTIWITEIT 94: Skryf storie .................................................................... 94 Les 66: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 94 AKTIWITEIT 95: Taal in konteks .............................................................. 94 EENHEID 16: SJOKOLADE ............................................................................................. 95 Les 67: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 96 AKTIWITEIT 96: Luisterbegrip .................................................................. 96 AKTIWITEIT 97: Mondeling ...................................................................... 96 Les 68: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................... 97 AKTIWITEIT 98: Taal in konteks .............................................................. 97 Les 69: Skryf en aanbied (4 ure) ........................................................................... 98 AKTIWITEIT 99: Skryf ’n toespraak .......................................................... 98 Les 70: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ........................................................ 98 AKTIWITEIT 100: Taal in konteks ............................................................ 98

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

EENHEID 17: HARTSAKE ................................................................................................ 99 Les 71: Luister en praat (2 ure) ............................................................................. 99 AKTIWITEIT 101: Luisterbegrip .............................................................. 100 Les 72: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................. 101 AKTIWITEIT 102: Hardoplees ................................................................ 101 AKTIWITEIT 103: Leesbegrip ................................................................. 101 Les 73: Skryf en aanbied (4 ure) ......................................................................... 102 AKTIWITEIT 104: Skryf ’n inligtingsteks ................................................. 102 Les 74: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ...................................................... 102 AKTIWITEIT 105: Taal in konteks .......................................................... 102 EENHEID 18: VAKANSIETYD! ....................................................................................... 103 Les 75: Luister en praat (2 ure) ........................................................................... 103 AKTIWITEIT 106: Luisterbegrip .............................................................. 104 Les 76: Lees en kyk (5 ure) ................................................................................. 105 AKTIWITEIT 107: Leesbegrip ................................................................. 105 AKTIWITEIT 108: Leesbegrip ................................................................. 105 Les 77: Skryf en aanbied (4 ure) ......................................................................... 106 AKTIWITEIT 109: Skryf ’n dagboekinskrywing ....................................... 106 AKTIWITEIT 110: Skryf ’n e-pos ............................................................ 106 Les 78: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) ...................................................... 106 AKTIWITEIT 111: Taal in konteks .......................................................... 106 BIBLIOGRAFIE ............................................................................................................... 107

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

JAARPLAN Kwartaal

Week

Eenheid

1–2

1. Voëlvry

3–4

2. Kou-kou

5–6

3. Swem of sink

7–8

4. Diere-avonture

9 – 10

5. Familie

1–2

6. Kreatiewe kreature

3–4

7. Sportsterre

5–6

8. Grille en giere

7–8

9. Seisoene

1–2

10. Ruimtereisigers

3–4

11. Merkwaardige motors

5–6

12. Pot vol goud

7–8

13. Wonderlike weer

9 – 10

14. As ek groot is ...

1–2

15. O, genade! ’n Gogga!

3–4

16. Sjokolade

5–6

17. Hartsake

7–8

18. Vakansietyd

Datum begin

Datum voltooi

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

KWARTAAL 1

EENHEID 1: VOËLVRY LEERDOELWITTE Luister en praat • Gesels oor tuinvoëls • Maak voorspellings op grond van ’n titel • Beantwoord vrae oor luisterteks Lees en kyk • Leesstrategie: Gebruik kontekstuele leidrade • Lees met begrip • Maak opsommings Skryf • Skryf jou eie storie Taalstrukture en -konvensies • Sinsoorte, tydsvorme, ontkenning, woorde met d/t; v/f; afkortings, • kappies en deeltekens, lettergrepe en klankgrepe, leestekens INLEIDING In hierdie eenheid word daar gekyk na verskillende voëls. Daar is ’n luisterstorie oor ’n pou wat ’n beloning kry, ’n leesteks oor onwelkom duiwe en ’n gedig oor trekkende swaeltjies. Die hooftekssoort wat in eenheid 1 gedek word, is kort stories (luister, lees en skryf). Leerders gaan ook die geleentheid kry om kreatief te raak deur hul eie storie te skryf. WOORDESKAT • Lok: • • • • • • • •

Deur iets wat die sinne streel, begeerte of lus wek laat gaan of nader laat kom Beloon: Iemand vergoed vir sy dienste Nederig: Wat die self nie op die voorgrond stel nie, maar jou eerder terugtrek, beskeie, ootmoedig Ydel: Vatbaar vir vleiery, ingenome met jouself, praalsiek Krys: Deurdringende skree, ’n harde, rou geluid voortbring Katterig: Bakleierig, geniepsig, afknouerig Verpand: In pand gee, as borg gee Vaart: Vinnige beweging, gang Verwaarloos: Veronagsaam, versuim, nie versorg nie, nalaat

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

Les 1: Luister en praat (2 ure) Gesels Gesels met die leerder oor die vrae wat gestel word. 1. Indien die leerder nog nie opgelet het hoeveel verskillende voëls in die tuin is nie, gee hom/haar die geleentheid om dit te doen. Gesels dan daarna daaroor. 2. Enige relevante antwoorde bv. saad, insekte, nektar, kos wat mense uitsit vir hulle. Plant bome en blomme, gee vir hulle water en saad ens. 3. Katte, honde, gif, ens. AKTIWITEIT 1: Luisterbegrip • Pre-luister: Leerder doen voorspellingsaktiwiteite. • Luister (storie): Maak seker dat jy die storie voor die tyd deurgaan sodat jy dit vlot en foutloos kan lees. Gebruik die regte stemtoon, volume en spoed. Die leerders mag aantekeninge maak terwyl hul na die storie luister. Pou verdien ’n beloning Lank, lank gelede was die pou ’n doodgewone voël. Sy vere en stert was bruin en vuil en hy het snaakse, geplooide pote gehad. Eendag was Pou besig om kos van die grond af op te pik toe Mia, die goeie fee, haastig daar verbyvlieg. “Waar gaan u so haastig heen?” vra Pou. “Die bose koning Safras probeer my vang. En alhoewel ek ’n fee is met baie kragte, kan niks vir Safras keer nie. Die enigste ding wat ek kan doen om myself te red, is om weg te kruip. Maar ek sien geen wegkruipplek hier nie.” Pou kry toe ’n blink idee. “Kom gou. Ek sal my stert oplig dan kan u daaronder wegkruip.” So gesê, so gedaan. Mia het vinnig onder pou se stertvere ingekruip en tjoepstil gesit. Net toe kom Safras verbygevlieg. Pou se stert is egter so groot en dig dat Safras nie vir Mia raaksien nie. Hy vlieg verby Pou in die woud in. Verlig kruip Mia onder Pou se stert uit. “Baie, baie dankie,” sê sy. “Jy is dalk lelik, maar jy is verskriklik dapper. Om jou vir jou dapperheid te beloon, gaan ek jou die mooiste voël in die wêreld maak.” Dadelik begin Pou verander. Sy vere word herderblou en sy stert word ’n pragtige groen waaier met goue sirkels. Pou kyk na homself in die water en sien hoe mooi hy is. Hy word toe baie ydel en loop orals rond met sy kop in die lug. Elke keer as hy ’n wyfiepou sien wie se vere nog steeds bruin is, waaier hy sy stert oop om haar te wys hoe mooi hy is. Maar wat het nie verander nie? Pou se pote. Elke keer as hy na sy pote kyk en sien hoe lelik hulle is, laat hy sy stert sak en krys: “Help!”

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

Post-luister: 1. Pou was ’n doodgewone voël. Sy vere en stert was bruin en vuil en hy het snaakse, geplooide pote gehad. (3) 2. Pou was besig om kos van die grond af op te pik. (1) 3. Met dringende snelheid, met spoed, met haas, vinnig (HAT) (1) 4. Die bose koning Safras. (1) 5. Leerder se eie opinie. Enige relevante antwoord. (1) 6. Hy sal sy stert oplig dan kan Mia daaronder wegkruip. (1) 7. Hy word mooi. Sy vere word herderblou en sy stert word ’n pragtige groen waaier met goue kolle. (2) 8. Nee, hy was ydel en het geloop en spog met sy kop omhoog. (2) 9. Sy pote. Elke keer as Pou na sy pote kyk en sien hoe lelik hulle is, laat hy sy stert sak en krys: “Help!” (2) 10. Leerder se eie antwoord. (2) [16] Les 2: Lees en kyk (5 ure) Leesbegrip Leesteks 1 (storie) • Pre-lees: Die leerder kan enige antwoord gee, solank dit van die sinne afgelei is. • Post-lees: 1. Letterlik: presies opgevat soos dit geskryf staan Figuurlik: beeldspraak, sinnebeeldig. (2) 2. Figuurlik. Die voëlverskrikkers is nie katterig (geniepsig, afknouerig) nie, maar hulle is katte (speel met woorde). (2) 3. Die duiwe het elke keer al die grassaadjies opgepik wat hulle geplant het. (1) 4. Om die duiwe te skiet of met gif dood te maak. (2) 5. Eie relevante antwoord. Ander diere kan ook gif inkry of hulle kan die vergiftigde duiwe eet en ook vergiftig word. (1) 6. Iemand wat baie van voëls weet het die goeie plan van die swart katte gegee. Hy het gesien hoe bang sy eie mak duiwe vir die bure se swart kat was. (1) 7. Jy fop/kul iemand. (1) 8. Ongeluk, dood. (2) 9. Eie opinie. Eie voorstelle (2) [14]

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

AKTIWITEIT 2: Hardoplees Die leerder moet die gediggie hardop lees. Gaan saam met die leerder deur die rubriek voordat hy/sy die gedig lees. Die leerder mag nie die gedig vooraf oefen of leer nie. Instruksies vir fasiliteerder: • Maak ’n regmerkie in die toepaslike blokkie by elke kriteria op die rubriek. • Tel die punte bymekaar en dui die totaal aan. • Skryf opbouende terugvoer aan die leerder. • Gee altyd wenke oor hoe die leerder kan verbeter. (Volg hierdie stappe by alles assesseringsrubrieke in die toekoms.) Leesbegrip Leesteks 2 (gedig) • Post-lees: 1. Die gedig bestaan uit drie versreëls. (1) 2. Swaeltjies. Hulle trek weg in die winter, sit in rye op drade en bou hul nessies van klei onder mense se dakke. Leerder kan enige een van die drie redes gee. (1) 3. Dit is die somermaande in Afrika. (2) 4. Hul sit in ’n soet ry op die drade of versamel modder om nessies mee te bou. (2) 5. Die swaeltjies kan nie hul hart aan een land gee nie. Hulle kan nie op een plek bly vir altyd nie. (2) 6. Die koue wintermaande. (1) 7. Hulle sal verkluim. Nie genoeg kos kry nie. (2) 8. Europa. (1) [12] AKTIWITEIT 3: Opsomming Leerders skryf ’n opsomming van minder as 30 woorde oor leesteks 1. Help die leerder om die kern van die storie weer te gee met die nodigste feite.

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

Les 3: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) AKTIWITEIT 4: Taal in konteks 1.

Die gras op die veld word nie deur baie goeie “duiweverskrikkers” opgepas nie. (1) Die klub het nie alles probeer om die duiwe weg te hou nie. (1) 2. a) Die sokkerveld is baie verwaarloos. (1) b) Die sokkerveld sal baie verwaarloos wees. (1) 3. a) Enige stelsin bv. Die duiwe vlieg deesdae groot draaie om ’n sokkerveld in die suide van Johannesburg. (1) b) Watter gevare sou dit nie inhou nie? (1) c) …. met albasters vir oë!/En dit alles net oor swart kartonkatte! (1) 4. a) vaart b) Afrika c) vlug d) verpand e) gif f) geskuif g) vind h) wyfie i) vlieg (9) 5. a) Maart b) land c) sokkerveld d) grond e) stert f) iemand g) soet h) swart i) word (9) [25] Les 4: Skryf en aanbied (4 ure) AKTIWITEIT 5: Taal in konteks Elke keer as hy ’n wyfiepou sien wie se vere nog steeds bruin is waaier hy sy stert oop, want hy is mos baie mooier as sy. Wat het nie verander nie? Pou se pote. Elke keer as hy na sy pote kyk en sien hoe lelik hulle is, laat hy sy stert sak en krys: “Help!” AKTIWITEIT 6: Skryf ’n storie • Pre-skryf: Kyk saam met die leerder na die skryfproses en ook die kenmerke van storie. Help die leerder om ’n kopkaart op te stel. Moedig die leerder aan om dit kleurvol te maak. Gebruik dié kopkaart as ’n voorbeeld om die leerder te lei om sy/haar eie een op te stel.

1. Wie

2. Waar

- Pollie pappegaai - Kallie Kanarie

- Troeteldierwinkel

(Die troeteldier dief) 4. Hoe oplos

- Pollie maak polisie sirene na. - Kallie pik inbrekers 19

3. Wat

Diewe breek by die troeteldierwinkel in.. © Impaq

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

Nadat die kopkaart geteken is, moet die leerders uitbrei op elke afdeling: • Die inleiding moet uitbrei op die wie en waar. • Die verloop beskryf wat gebeur, gewoonlik ’n probleem. • Die slot beskryf hoe die probleem opgelos word. (Verduidelik die riglyne by les 4 in die handleiding vir die leerder om te verseker dat die regte hoeveelheid woorde gebruik word.) • Skryf en post-skryf: Ondersteun die leerder waar nodig. Les 5: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) Lees die taalkassie oor kappies, deeltekens en lettergrepe saam met die leerder. AKTIWITEIT 7: Taal in konteks 1. Afkortings a) d.w.s. c) Ma. b) mev./me. d) Afr.

e) mnr. g) asb. f) ens. h) ds.

(8)

2. Kappies en deeltekens a) Die miljoenêr gaan môre op ’n wêreldreis. (3) b) Hy is opsoek na ’n tropiese voël wat sy dogter graag wil hê en mens kry dit nêrens in SA nie. (3) c) Die voël eet tropiese vrugte en dit beïnvloed die kleur van sy oë. (3) 3. Lettergrepe en klankgrepe albaster

Klankgreep Al-bas-tir

outydse

Ou-tyd-se

duiwe

Dy-we

hulle

Hu-le

Lettergreep Al-bas-ter (g,g,g) Ou-tyd-se (o,g,o) Dui-we (o,o) Hul-le (g,o) (12) [29]

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

EENHEID 2: KOU-KOU LEERDOELWITTE Luister en praat • Mondeling – gunsteling-gereg • Maak voorspellings op grond van ’n titel • Beantwoord vrae oor luisterteks Lees en kyk • Leesstrategie: Gebruik voorspellings en kontekstuele leidrade • Lees met begrip • Maak kopkaart Skryf • Doen navorsing • Skryf ’n inligtingsteks Taalstrukture en -konvensies • Afkortings, woordsoorte (selfstandige naamwoord, byvoeglike naamwoord, lidwoord), enkelvoudige sinne, klinkergroepe, d/t-, f/v-, ei/y-woorde, skryftekens (koppelteken en deelteken), woordvorming INLEIDING Die leerder gesels oor sy/haar gunsteling-gereg, leer hoe om springmielielollies te maak, vind meer uit oor gesonde eetgewoontes en leer feite oor sjokolade en mielies. Die hooftekssoorte in eenheid 2 is instruksies en inligtingstekste (luister, lees en skryf). Leerders werk uit tydskrifte en doen navorsing. WOORDESKAT • • •

Stapsgewys: Noukeurig: Metabolisme:

• • •

Konstant: Vermy: Porsies:

Stap vir stap, geleidelik, sonder spronge Presies, nie oppervlakkig nie Proses waardeur vloeistof in lewende materie opgebou word of waardeur lewende materie in kleiner materiële eenhede opgebreek word, veranderings wat voedingstowe in die liggaam ondergaan, stofwisseling Bestendig, standvastig, onveranderlik Ontwyk, jou onthou van Wat iemand kry of neem by ’n maaltyd, skep, deel

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

Les 6: Luister en praat (2 ure) AKTIWITEIT 8: Mondeling Leerders berei ’n praatjie voor volgens die gegewe kriteria. Gaan saam met die leerder deur die assesseringsrubriek in die handleiding. Voltooi die rubriek en teken die punte aan. Gaan weer saam met die leerder deur die skryfproses. Maak seker hy/sy verstaan dit en volg dit. Luisterbegrip • Pre-luister: Die leerder maak voorspellings. Geen regte of verkeerde antwoorde, solank dit in konteks is. 1. Enige bestanddele, solank springmielies een daarvan is. (4) 2. Leerders se eie opinie. Dit is belangrik dat hul opinie verduidelik word. (2) 3. Leerders kan kreatief raak. • Luister: Luisterteks (resep) Springmielie “Lollie” Bestanddele: 200 g springmieliepitte 50 ml kookolie 400 g pienk en wit malvalekkers 1 pakkie aarbei jellie Sosatiestokkies Astro’s om mee te versier Metode: Stap 1: Gebruik ’n groot pot en spring die springmielies in die olie op ’n warm plaat. Gebruik ’n ander pot en smelt al die malvalekkers oor ’n lae hitte. Sodra die malvalekkers gesmelt is gooi die jellie daarby en meng goed. Stap 2: Meng die springmielies versigtig by die malvalekkermengsel totdat al die springmielies bedek is. Smeer hande met margarine. Vorm balle met die springmieliemengsel terwyl dit nog effens warm is en druk ’n sosatiestokkie daarin. Stap 3: Laat die springmielie-lollies afkoel en versier dit dan met die Astro’s.

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

• 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Post-lees: Lollipop. Afrikaanse woord is ’n suigstokkie of stokkielekker. (2) Enige 4 van die bestanddele in die resep. (4) 200 gram (1) Om die springmieliepitte mee te spring. (1) Strooitjies, ou breinaalde, agterkant van ’n lepel of enige relevante, kreatiewe idees. (1) Spring die mieliepitte. Smelt die malvalekkers en gooi die jellie by. Meng die springmielies by. Smeer jou hande met margarine en vorm balle met die springmielies. Steek ’n stokkie daarin en versier dit met die Astro’s sodra dit afgekoel het. (3) 7. Sodat die gesmelte malvalekker die aan mens se hande vassit nie. (1) 8. Indien dit warm is sal die Astro’s smelt, omdat dit van sjokolade gemaak is. (1) [20] Les 7: Lees en kyk (5 ure) Leesbegrip Leesteks 1 (visuele teks) 1. Brood, uie, pattie, tamatie, blaarslaai. 2. Blaarslaai, brood, pattie, tamatie, uie 3. Enige relevante bestanddele soos bv. Tamatiesous, mosterd, kaas ens. 4. Die leerder moet dit in logiese volgorde skryf.

(5) (5) (3) (7) [20]

Leesbegrip Leesteks 2 (tydskrifresep) Elke leerder se antwoorde gaan verskil na gelang van die resep.

[7]

AKTIWITEIT 9: Taal in konteks Afkortings gaan afhang van die resep. AKTIWITEIT 10: Leesbegrip Leesteks 3 (inligtingsteks) 1. Leerder kan enige twee gesondheidswenke gee. 2. Ja, dit wys dadelik vir mens dat die leesstuk oor gesonde kos gaan. 3. Elke leerder se antwoord gaan verskil.

(2) (2) (2)

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1. Wat om te eet Ontbyt Lae GI-kosse groente en slaai geroosterde kos tamatiesousbasisse

2. Wat om te vermy Sousies Kos in olie gebraai kosse met roombasisse Vermy koeldranke en vrugtesappe Slaan etes oor Gesondheidswenke 3. Hoe en wanneer om te eet Eet gereeld (6 keer per dag kleiner etes) Rou vrugte en groente met die skil Eet “skoon”. Neem slaaisouse aan die kant Eet ’n voorgereg vir hoofgereg Eet stadig (15) [21]

4. Wat om te drink 6-8 glase water per dag

Les 8: Skryf en aanbied (4 ure) AKTIWITEIT 11: Skryf ’n inligtingsteks Gaan saam met die leerder deur al die vereistes en maak seker dat die leerder alles doen wat van hom/haar verwag word. Ondersteun en lei die leerder waar nodig. AKTIWITEIT 12: Taal in konteks 1.

3. 4.

Maak seker dat die leerder net selfstandige naamwoorde onderstreep het. (Leerder toets ’n s.nw. deur ’n lidwoord vooraan te plaas, meervoud en verkleining, kan dit sien of aan vat). (5) Die leerder het byvoorbeeld die woord kakaobone as ’n selfstandige naamwoord onderstreep. Hulle moet dan iets skryf soos: bruin kakaoboon. Leerders kan hul b.nw. toets met trappe van vergelyking en die vraag: ‘Hoe is die kakaoboon’? Die kakaoboon is bruin. (5) Maak seker dat die leerder al die lidwoorde getel en aangedui het. (2) (6) Woord

Verkleining

Meervoud

Skil

skilletjie

Skille

Sous

sousie

Souse

Koek

koekie

Koeke

Peer

peertjie

Pere

Pot

potjie

Potte

brood

broodjie

Brode [18]

Fasiliteerdersgids G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

Les 9: Taalstrukture en -konvensies (1 uur) AKTIWITEIT 13: Taal in konteks 1. Woorde met d/t en f/v a) Enige tydskrifwoorde wat met d/t eindig. b) Enige tydskrifwoorde wat met v/f begin.

(10) (10)

2. Woorde met ei/y a) (Ontbyt/Ontbeit) is die belangrikste ete van die dag. b) Eet eerder 6 keer per dag (klyner/kleiner) etes. c) (Vermei/Vermy) sousies waar die kalorieë jou kan (mislei/misly).

(1) (1) (1)

3. Koppelteken en deelteken

(8)

Deeltekenwoorde Droë, moeë, reën, pasiënt

Koppeltekenwoorde Ertjie-oes, pa-hulle, huil-huil, room- en rosyntjiepoeding

4. Stamwoord (basisvorm) Skryf die woorde in jou werkboek en onderstreep die stamwoord. a) Kleiner c) gehou e) sodoende g) gil b) Versnel d) wanvoeding f) gesmelt h) onnetjies 5. Wat beteken die voorvoegsels in die volgende woorde: a) Her- (weer) b) On- (slegte) c) On- (nie) d) Oer- (oud) e) Mis- (sleg)

(8)

(5) [44]

AKTIWITEIT 14: Taal in konteks 1.

Deel die woorde in lettergrepe en dui aan of dit oop of geslote is: a) Mie-lie-pap (o / o / g) c) stroop (g) b) pit-te (g / o) d) kos-se (g / o) Springmielies is ’n belangrike lekkerny. a) Springmielies was ’n belangrike lekkerny. b) Springmielies sal ’n belangrike lekkerny wees. Skryf ’n sinoniem uit die teks neer vir: a) belangrik b) talle

(4) (1) (1) (2)