Gr 6-Afrikaans Eerste Addisionele Taal-Handleiding 2 by Impaq

Í2&È-E-EAT-SG01RÎ

A T -

AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL HANDLEIDING Graad 6

A member of the FUTURELEARN group

Afrikaans Eerste Addisionele Taal Handleiding 2/2

Aangepas vir KABV

L van Niekerk

2 0 0 6 - E - E AT- S G 0 2

Í4&È-E-EAT-SG02bÎ

Graad 6

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Inhoudsopgawe

LESELEMENTE..............................................................................................................................................1 JAARPLAN......................................................................................................................................................2 EENHEID 3: Week 1 – 2..............................................................................................................................3 Les 10: Diep in die reënwoud.................................................................................................................................... 3 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT..............................................................................................4 Aktiwiteit 218: Luister na ’n storie........................................................................................................... 4 Aktiwiteit 219: Som die storie op.............................................................................................................. 5 Aktiwiteit 220: Luister na beskrywings van plekke en diere........................................................ 6 Aktiwiteit 221: Lees hardop........................................................................................................................ 8 Aktiwiteit 222: Speel ’n taalspeletjie....................................................................................................... 9 Aktiwiteit 223: Vertel die gebeure oor.................................................................................................... 9 AFDELING 2: LEES EN KYK..........................................................................................................9 Aktiwiteit 224: Lees ’n storie...................................................................................................................... 9 Aktiwiteit 225: Beantwoord vrae............................................................................................................11 Aktiwiteit 226: Voorvoegsels en agtervoegsels.................................................................................12 Aktiwiteit 227: Meervoud en verkleining............................................................................................12 Aktiwiteit 228: Direkte en indirekte rede............................................................................................13 Aktiwiteit 229: Lees ’n brief......................................................................................................................14 Aktiwiteit 230: Tydsvorme........................................................................................................................15 Aktiwiteit 231: Hulpwerkwoorde...........................................................................................................16 Aktiwiteit 232: Voorsetsels........................................................................................................................16 Aktiwiteit 233: Punktuasie........................................................................................................................17 Aktiwiteit 234: Selfstandige lees.............................................................................................................17 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED.......................................................................................... 18 Aktiwiteit 235: Skryf ’n brief.....................................................................................................................18 Aktiwiteit 236: Skryf dagboekinskrywings........................................................................................18 Aktiwiteit 237: Skryf ’n boekresensie...................................................................................................19 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES............................................................ 19 Aktiwiteit 238: Hersiening.........................................................................................................................19 Aktiwiteit 239: Speltoets.............................................................................................................................22 Aktiwiteit 240: Skryf in jou eie woordeboek......................................................................................22 EENHEID 3: Week 3 – 4........................................................................................................................... 23 Les 11: Die krag van die natuur..............................................................................................................................23 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT........................................................................................... 24 Aktiwiteit 241: Luister na ’n mondeling...............................................................................................24 Aktiwiteit 242: Praat oor ’n kwessie (lewer ’n mondeling).........................................................25 Aktiwiteit 243: Lees hardop......................................................................................................................28 Aktiwiteit 244: Versamel inligting..........................................................................................................29 Aktiwiteit 245: Speel ’n taalspeletjie.....................................................................................................30 AFDELING 2: LEES EN KYK....................................................................................................... 30 Aktiwiteit 246: Lees ’n inligtingsteks....................................................................................................30 Aktiwiteit 247: Beantwoord vrae............................................................................................................33 Aktiwiteit 248: Woordsoorte....................................................................................................................34 Aktiwiteit 249: Voornaamwoorde...........................................................................................................35 Aktiwiteit 250: Woorde wat verwar.......................................................................................................36

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Aktiwiteit 251: Sinsoorte............................................................................................................................37 Aktiwiteit 252: Enkelvoudige, veelvoudige en saamgestelde sinne.........................................37 Aktiwiteit 253: Lees ’n dialoog.................................................................................................................38 Aktiwiteit 254: Idiome.................................................................................................................................40 Aktiwiteit 255: Los woordraaisels op...................................................................................................41 Aktiwiteit 256: Koppeltekens...................................................................................................................42 Aktiwiteit 257: Vergelykings.....................................................................................................................43 Aktiwiteit 258: Selfstandige lees.............................................................................................................43 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED.......................................................................................... 44 Aktiwiteit 259: Teken ’n tabel...................................................................................................................44 Aktiwiteit 260: Skryf ’n verslag................................................................................................................44 Aktiwiteit 261: Skryf ’n dialoog...............................................................................................................45 Aktiwiteit 262: Skryf ’n inligtingsteks...................................................................................................46 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES............................................................ 46 Aktiwiteit 263: Hersiening.........................................................................................................................46 Aktiwiteit 264: Speltoets ...........................................................................................................................48 Aktiwiteit 265: Skryf in jou eie woordeboek......................................................................................48

EENHEID 3: Week 5 – 6........................................................................................................................... 49 Les 12: Vampiere, weerwolwe en zombies........................................................................................................49 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT........................................................................................... 50 Aktiwiteit 266: Luister na ’n storie.........................................................................................................50 Aktiwiteit 267: Vertel die storie oor......................................................................................................51 Aktiwiteit 268: Lees hardop......................................................................................................................51 Aktiwiteit 269: Luister na ’n gedig..........................................................................................................52 Aktiwiteit 270: Speel ’n taalspeletjie.....................................................................................................53 AFDELING 2: LEES EN KYK....................................................................................................... 54 Aktiwiteit 271: Lees ’n storie....................................................................................................................54 Aktiwiteit 272: Beantwoord vrae............................................................................................................56 Aktiwiteit 273: Woordvorming................................................................................................................57 Aktiwiteit 274: Antonieme, homonieme en homofone..................................................................58 Aktiwiteit 275: Woordsoorte....................................................................................................................58 Aktiwiteit 276: Byvoeglike naamwoorde.............................................................................................59 Aktiwiteit 277: Tydsvorme........................................................................................................................60 Aktiwiteit 278: Veelvoudige sinne..........................................................................................................61 Aktiwiteit 279: Lees ’n gedig.....................................................................................................................62 Aktiwiteit 280: Lees ’n gedig.....................................................................................................................65 Aktiwiteit 281: Letterlike en figuurlike taalgebruik.......................................................................66 Aktiwiteit 282: Woordorde........................................................................................................................67 Aktiwiteit 283: Bedrywende en lydende vorm.................................................................................68 Aktiwiteit 284: Leestekens en skryftekens.........................................................................................69 Aktiwiteit 285: Selfstandige lees.............................................................................................................69 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED.......................................................................................... 70 Aktiwiteit 286: Skryf ’n storie...................................................................................................................70 Aktiwiteit 287: Skryf ’n gedig....................................................................................................................70 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES............................................................ 71 Aktiwiteit 288: Hersiening.........................................................................................................................71 Aktiwiteit 289: Speltoets.............................................................................................................................74 Aktiwiteit 290: Skryf in jou eie woordeboek......................................................................................74 © Impaq

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

EENHEID 3: Week 7 – 8........................................................................................................................... 75 Les 13: Dis astronomies!............................................................................................................................................75 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT........................................................................................... 76 Aktiwiteit 291: Gesels met ander............................................................................................................76 Aktiwiteit 292: Luister na en volg instruksies...................................................................................77 Aktiwiteit 293: Beantwoord vrae............................................................................................................77 Aktiwiteit 294: Lees hardop......................................................................................................................78 Aktiwiteit 295: Speel ’n taalspeletjie.....................................................................................................79 AFDELING 2: LEES EN KYK....................................................................................................... 79 Aktiwiteit 296: Lees ’n inligtingsteks....................................................................................................79 Aktiwiteit 297: Woordvorming en homofone....................................................................................82 Aktiwiteit 298: Ontkenning.......................................................................................................................83 Aktiwiteit 299: Lees ’n inligtingsteks....................................................................................................85 Aktiwiteit 300: Beantwoord vrae............................................................................................................86 Aktiwiteit 301: Woordsoorte....................................................................................................................87 Aktiwiteit 302: Bedrywende en lydende vorm.................................................................................89 Aktiwiteit 303: Die skryf van woorde: Los of vas.............................................................................89 Aktiwiteit 304: Woordorde en tydsvorme...........................................................................................91 Aktiwiteit 305: Afkortings..........................................................................................................................92 Aktiwiteit 306: Skryftekens.......................................................................................................................93 Aktiwiteit 307: Vergelyk tekste ...............................................................................................................93 Aktiwiteit 308: Selfstandige lees.............................................................................................................93 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED.......................................................................................... 94 Aktiwiteit 309: Maak ’n opsomming......................................................................................................94 Aktiwiteit 310: Skryf ’n inligtingsteks...................................................................................................95 Aktiwiteit 311: Skryf dagboekinskrywings .......................................................................................96 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES............................................................ 96 Aktiwiteit 312: Hersiening.........................................................................................................................96 Aktiwiteit 313: Speltoets.............................................................................................................................98 Aktiwiteit 314: Skryf in jou eie woordeboek......................................................................................98

EENHEID 3: Week 9 – 10........................................................................................................................ 99 Les 14: ’n Sprong in tyd..............................................................................................................................................99 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT.........................................................................................100 Aktiwiteit 315: Gesels met ander.........................................................................................................100 Aktiwiteit 316: Luister na ’n toneelstuk ...........................................................................................101 Aktiwiteit 317: Skryf en voer ’n toneelstuk op...............................................................................101 Aktiwiteit 318: Speel ’n taalspeletjie..................................................................................................102 AFDELING 2: LEES EN KYK.....................................................................................................102 Aktiwiteit 319: Lees ’n toneelstuk.......................................................................................................102 Aktiwiteit 320: Beantwoord vrae.........................................................................................................106 Aktiwiteit 321: Vergelyk tekste.............................................................................................................107 Aktiwiteit 322: Los woordraaisels op................................................................................................108 Aktiwiteit 323: Klankpatrone en lettergrepe..................................................................................109 Aktiwiteit 324: Woordvorming.............................................................................................................110 Aktiwiteit 325: Woordsoorte.................................................................................................................110 Aktiwiteit 326: Direkte en indirekte rede.........................................................................................111 Aktiwiteit 327: Ontkenning....................................................................................................................112 Aktiwiteit 328: Verbindingswoorde vir paragrawe......................................................................112

iii

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Aktiwiteit 329: Idiome..............................................................................................................................113 Aktiwiteit 330: Selfstandige lees..........................................................................................................114 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED........................................................................................114 Aktiwiteit 331: Skryf ’n toneelstuk......................................................................................................114 Aktiwiteit 332: Gee beskrywings.........................................................................................................115 Aktiwiteit 333: Skryf ’n boodskap........................................................................................................116 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES..........................................................117 Aktiwiteit 334: Hersiening......................................................................................................................117 Aktiwiteit 335: Speltoets..........................................................................................................................119 Aktiwiteit 336: Skryf in jou eie woordeboek...................................................................................119

EENHEID 4: Week 1 – 2.........................................................................................................................120 Les 15: In ’n virtuele wêreld..................................................................................................................................120 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT.........................................................................................121 Aktiwiteit 337: Luister na ’n storie......................................................................................................121 Aktiwiteit 338: Som die storie op.........................................................................................................122 Aktiwiteit 339: Lees hardop...................................................................................................................122 Aktiwiteit 340: Vertel jou eie storie....................................................................................................123 Aktiwiteit 341: Lewer ’n mondelingse resensie............................................................................123 Aktiwiteit 342: Speel ’n taalspeletjie..................................................................................................124 AFDELING 2: LEES EN KYK.....................................................................................................124 Aktiwiteit 343: Lees ’n storie.................................................................................................................124 Aktiwiteit 344: Beantwoord vrae.........................................................................................................126 Aktiwiteit 345: Tussenwerpsels ..........................................................................................................127 Aktiwiteit 346: Klankgrepe, lettergrepe en woordvorming.....................................................128 Aktiwiteit 347: Sinonieme en antonieme.........................................................................................130 Aktiwiteit 348: Werkwoorde en tydsvorme....................................................................................131 Aktiwiteit 349: Ontkenning....................................................................................................................132 Aktiwiteit 350: Lees ’n brief...................................................................................................................133 Aktiwiteit 351: Woordsoorte.................................................................................................................133 Aktiwiteit 352: Voegwoorde...................................................................................................................135 Aktiwiteit 353: Punktuasie.....................................................................................................................135 Aktiwiteit 354: Selfstandige lees..........................................................................................................136 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED........................................................................................136 Aktiwiteit 355: Skryf ’n storie................................................................................................................136 Aktiwiteit 356: Skryf beskrywings......................................................................................................138 Aktiwiteit 357: Skryf ’n dialoog............................................................................................................138 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES..........................................................139 Aktiwiteit 358: Hersiening......................................................................................................................139 Aktiwiteit 359: Speltoets..........................................................................................................................141 Aktiwiteit 360: Skryf in jou eie woordeboek...................................................................................141 EENHEID 4: Week 3 – 4.........................................................................................................................142 Les 16: ’n Groener lewe...........................................................................................................................................142 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT.........................................................................................143 Aktiwiteit 361: Gesels met ander.........................................................................................................143 Aktiwiteit 362: Luister na ’n mondeling............................................................................................144 Aktiwiteit 363: Bespreek die mondeling..........................................................................................145 Aktiwiteit 364: Lees hardop ..................................................................................................................145 © Impaq

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Aktiwiteit 365: Speel ’n taalspeletjie..................................................................................................146 AFDELING 2: LEES EN KYK.....................................................................................................146 Aktiwiteit 366: Lees ’n inligtingsteks.................................................................................................146 Aktiwiteit 367: Beantwoord vrae.........................................................................................................151 Aktiwiteit 368: Lettergrepe en woordvorming..............................................................................151 Aktiwiteit 369: Sinonieme, antonieme, homonieme en homofone.......................................152 Aktiwiteit 370: Woordsoorte.................................................................................................................154 Aktiwiteit 371: Meervoud, verkleining en geslag..........................................................................155 Aktiwiteit 372: Woordsoorte.................................................................................................................156 Aktiwiteit 373: Enkelvoudige, veelvoudige en saamgestelde sinne......................................156 Aktiwiteit 374: Lees strokiesprente....................................................................................................157 Aktiwiteit 375: Ontkenning....................................................................................................................161 Aktiwiteit 376: Los woordraaisels op................................................................................................161 Aktiwiteit 377: Punktuasie en afkortings.........................................................................................162 Aktiwiteit 378: Selfstandige lees..........................................................................................................164 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED........................................................................................164 Aktiwiteit 379: Skryf ’n inligtingsteks................................................................................................164 Aktiwiteit 380: Skryf ’n visuele teks...................................................................................................166 Aktiwiteit 381: Skryf definisies.............................................................................................................167 Aktiwiteit 382: Maak ’n plakkaat..........................................................................................................168 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES..........................................................169 Aktiwiteit 383: Hersiening......................................................................................................................169 Aktiwiteit 384: Speltoets..........................................................................................................................171 Aktiwiteit 385: Skryf in jou eie woordeboek...................................................................................171

EENHEID 4: Week 5 – 6.........................................................................................................................172 Les 17: Dwergies in die tuin..................................................................................................................................172 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT.........................................................................................173 Aktiwiteit 386: Luister na ’n storie......................................................................................................173 Aktiwiteit 387: Som die storie op.........................................................................................................174 Aktiwiteit 388: Lees hardop...................................................................................................................174 Aktiwiteit 389: Luister na ’n gedig.......................................................................................................175 Aktiwiteit 390: Speel ’n taalspeletjie..................................................................................................176 AFDELING 2: LEES EN KYK.....................................................................................................176 Aktiwiteit 391: Lees ’n storie.................................................................................................................176 Aktiwiteit 392: Beantwoord vrae.........................................................................................................178 Aktiwiteit 393: Spelling............................................................................................................................179 Aktiwiteit 394: Woordsoorte.................................................................................................................181 Aktiwiteit 395: Sinsoorte.........................................................................................................................182 Aktiwiteit 396: Tydsvorme.....................................................................................................................183 Aktiwiteit 397: Enkelvoudige, veelvoudige en saamgestelde sinne......................................184 Aktiwiteit 398: Lees ’n gedig..................................................................................................................185 Aktiwiteit 399: Lees ’n gedig..................................................................................................................186 Aktiwiteit 400: Ontkenning....................................................................................................................187 Aktiwiteit 401: Woordorde.....................................................................................................................188 Aktiwiteit 402: Verbindingswoorde....................................................................................................188 Aktiwiteit 403: Skryftekens....................................................................................................................190 Aktiwiteit 404: Idiome..............................................................................................................................190 Aktiwiteit 405: Selfstandige lees..........................................................................................................191

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED........................................................................................191 Aktiwiteit 406: Skryf ’n storie................................................................................................................191 Aktiwiteit 407: Skryf ’n boekresensie................................................................................................192 Aktiwiteit 408: Skryf ’n brief..................................................................................................................192 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES..........................................................193 Aktiwiteit 409: Hersiening......................................................................................................................193 Aktiwiteit 410: Speltoets..........................................................................................................................195 Aktiwiteit 411: Skryf in jou eie woordeboek...................................................................................195

EENHEID 4: Week 7 – 8.........................................................................................................................196 Les 18: ’n Wêreld vir almal....................................................................................................................................196 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT.........................................................................................197 Aktiwiteit 412: Gesels met ander.........................................................................................................197 Aktiwiteit 413: Bespreek ’n onderwerp............................................................................................198 Aktiwiteit 414: Lees hardop...................................................................................................................199 Aktiwiteit 415: Speel ’n taalspeletjie..................................................................................................200 Aktiwiteit 416: Dra ’n gedig voor.........................................................................................................200 AFDELING 2: LEES EN KYK.....................................................................................................200 Aktiwiteit 417: Lees ’n inligtingsteks.................................................................................................200 Aktiwiteit 418: Beantwoord vrae.........................................................................................................204 Aktiwiteit 419: Klankpatrone en lettergrepe..................................................................................205 Aktiwiteit 420: Woordvorming.............................................................................................................206 Aktiwiteit 421: Sinonieme, antonieme, homonieme en homofone.......................................207 Aktiwiteit 422: Bedrywende en lydende vorm..............................................................................208 Aktiwiteit 423: Lees ’n plakkaat...........................................................................................................209 Aktiwiteit 424: Direkte en indirekte rede.........................................................................................210 Aktiwiteit 425: Woordsoorte.................................................................................................................211 Aktiwiteit 426: Tydsvorme.....................................................................................................................212 Aktiwiteit 427: Idiome..............................................................................................................................212 Aktiwiteit 428: Punktuasie.....................................................................................................................213 Aktiwiteit 429: Selfstandige lees..........................................................................................................213 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED........................................................................................214 Aktiwiteit 430: Skryf ’n inligtingsteks................................................................................................214 Aktiwiteit 431: Maak ’n plakkaat..........................................................................................................215 Aktiwiteit 432: Skryf ’n dagboekinskrywing/dialoog/brief.....................................................216 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES..........................................................216 Aktiwiteit 433: Hersiening .....................................................................................................................216 Aktiwiteit 434: Speltoets..........................................................................................................................219 Aktiwiteit 435: Skryf in jou eie woordeboek...................................................................................219 WOORDELYSTE.......................................................................................................................................220 BOEKVERSLAE........................................................................................................................................238 BIBLIOGRAFIE.........................................................................................................................................241 BYLAE VIR AKTIWITEITE....................................................................................................................243

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Leselemente

LEERDOELWITTE Wat jy aan die einde van die les moet weet. Geneem uit die KABV.

AKTIWITEIT

Bevat die kerninhoud en vrae om jou kennis te toets.

WOORDESKAT

Betekenis van moeiliker woorde in tekste.

KERNINHOUD Die inhoud wat verstaan moet word; verduideliking van begrippe.

DEFINIEER

Definisies van sommige begrippe.

BELANGRIK

Belangrike aspekte om van kennis te neem.

WENKE

Om die begrippe beter te verstaan; om in die leerproses te help.

VIR DIE NUUSKIERIGES Aansporing om die inhoud na te vors of navorsing om algemene kennis uit te brei.

Â© Impaq

Jaarplan Eenheid

Les

Week

LES 1: In die leesstoel

1–2

LES 3: Sit jou heldemasker op

5–6

LES 2: Wat ’n gemors!

9 – 10

LES 7: Ons erfenis

3–4

LES 8: Stories uit Afrika

1–2 5–6

LES 9: Op die kassie

7–8

9 – 10

LES 10: Diep in die reënwoud

1–2

LES 12: Vampiere, weerwolwe en zombies

5–6

Junie-eksamen

LES 11: Die fors van die natuur LES 13: Dis astronomies!

3–4 7–8

LES 14: ’n Sprong in tyd

9 – 10

LES 16: ’n Groener lewe

3–4

LES 15: In ’n virtuele wêreld 4

Datum voltooi

7–8

LES 5: Nie so lank, lank gelede nie ... LES 6: Overwagte vriende

Datum begin

3–4

LES 4: Vinnige vervoer

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

1–2

LES 17: Dwergies in die tuin

5–6

LES 18: ’n Wêreld vir almal

7–8

Novembereksamen

9 – 10

Eenheid 3 en 4 (kwartaal 3 en 4) is in hierdie handleiding en eenheid 1 en 2 (kwartaal 1 en 2) is in handleiding 1/2.

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

EENHEID 3: Week 1 – 2

Eenheid

Les 10: Diep in die reënwoud

Leerdoelwitte In hierdie les gaan jy: • na ’n storie luister en vrae beantwoord • die storie opsom • na beskrywings van plekke en diere luister • hardop lees • ’n taalspeletjie speel • gebeure oorvertel • ’n storie lees en vrae beantwoord • ’n brief lees en daaroor gesels • selfstandig lees • ’n brief skryf • dagboekinskrywings skryf • ’n boekresensie skryf • woordvorming en voor- en agtervoegsels oefen • direkte en indirekte rede oefen • tydsvorme en hulpwerkwoorde oefen • meervoud en verkleining oefen • voorsetsels oefen • hoofletters, leestekens en skryftekens oefen

Eenheid

AFDELING 1

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal SECTION 1:

LUISTER EN PRAAT

Aktiwiteit 218: Luister na ’n storie

Interessante feit: Ontbossing (deforestation) is ’n groot bedreiging vir reënwoude. Reënwoude is belangrik om te help om koolstofdioksied uit die lug te absorbeer, om suurstof vry te stel, en dit is ’n habitat vir ’n groot verskeidenheid diere en plante.

Die Amasone is die grootste reënwoud in die wêreld, met 10% van alle dierspesies wat daar woon.

Gesels saam. • • • •

Wat dink jy is ’n avontuurverhaal? Weet jy van enige avontuurverhale? Waar kan avonture orals afspeel? Sal jy op ’n avontuur wil gaan?

Weet jy waar die Amasone is?

Die storie waarna jy gaan luister, is ’n avontuurverhaal wat in die Virunga- Nasionale Park in die Demokratiese Republiek die Kongo (DRK) afspeel. Die park is ’n UNESCO-Wêrelderfenisgebied. Virunga- Nasionale Park is 7 800 km2 groot en is die oudste nasionale park in Afrika. In hierdie park is daar baie verskillende habitatte, van digte reënwoude tot savannas en moerasse. Daar is dus ook ’n groot verskeidenheid dier- en plantspesies wat daar woon. Virunga is bekend vir hulle bevolking van berggorillas, waar meer as die helfte van die wêreld se berggorillas woon. Die berggorilla is ’n bedreigde spesie, met ’n beraamde 1 004 oor in die wêreld, en almal woon in die woude en berge van die DRK, Rwanda en Uganda.

Virunga is ook bekend as die tuiste vir die wêreld se grootste seekoeibevolking, teen ongeveer 20 000 seekoeie (hippos). Het jy geweet dat gorillas ’n bedreigde spesie is? Kan jy aan redes dink waarom hulle dalk bedreig is?

Luister na die storie. Onthou, jy moet baie goeie notas maak – jy gaan dit vir ander aktiwiteite ook gebruik. © Impaq

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

Gesels dan saam oor die storie. 1. 2. 3.

4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

Wie is vir die eerste keer saam met sy pa op ’n reis? Waarom is hy en sy pa in Virunga- Nasionale Park? Is die stelling waar of onwaar? Gee ’n rede vir jou antwoord. Jeff en sy pa gaan Rwanda toe. Wie is die hoofkarakter in die storie? Waarom sê jy so? Waarvoor kan Jeff nie wag nie? Waarom dink Jeff gaan hy baie energie vir die dag nodig hê? Wat spring by Jeff en sy pa verby as hulle loop? Wat gebeur dat Jeff van sy pa geskei raak? Dink jy Jeff se pa het aspris (on purpose) vir hom weggeloop? Wat besluit Jeff om te doen toe hy besef hy is alleen? Waarom dink jy voel dit vir Jeff of hy weke lank geloop het? Wat dink jy sien Jeff in die pad? (Wat is sy “grootste vrees”?) As jy Jeff was en besef het jy is alleen in ’n reënwoud, wat sou jy gedoen het? Wat dink jy gaan in die storie gebeur? Vir die nuuskieriges: Wat kan jy oor gorillas uitvind? Lees ook meer op die WWF se webwerf oor waarom gorillas belangrik is en wat die WWF doen om hulle te help red: bit.ly/2uTYc1l.

Kan jy onthou waarvoor WWF staan? Is dit ’n afkorting of ’n akroniem?

Aktiwiteit 219: Som die storie op Die vrae is oor die storie in die vorige aktiwiteit. 1.

Wat het alles in deel 1 van die storie gebeur? Sit die gebeure in die blokkie mondelings in die regte volgorde. Teken dan die tydlyn van gebeure (langsaan) in jou werkboek. Jeff is bang. | Kom aan by Virunga- Nasionale Park. | Jeff is alleen. | Trek aan en eet ontbyt. | Okapi spring verby. | Slaap in die tent. | Jeff sien die kleurvolle voëltjie.

1 2 3 4

5 6 7

Eenheid

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Som die storie mondelings op. Onthou, ’n opsomming is ’n kort vertelling van wat in die storie gebeur, sonder veel detail. Gebruik die verlede tyd en verbindingswoorde.

Aktiwiteit 220: Luister na beskrywings van plekke en diere Soos vroeër genoem, is daar baie verskillende biome (biomes) in Virunga- Nasionale Park. ’n Bioom is ’n groot natuurlike streek waar spesifieke diere en plante voorkom. ’n Savanna is ’n voorbeeld – ’n grasvlakte (veld) met verspreide bome en bosse, veral doringbome. Kan jy aan verskillende biome dink? Daar woon ook baie verskillende spesies diere en plante in Virunga- Nasionale Park. 1.

Luister na die beskrywings van sekere biome in Virunga en pas die name by die foto’s. reënwoud

moeras

beboste vulkaniese berge

savanna

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

Die gorilla is die grootste primaat. Primate is ’n groep soogdiere wat die hoogste ontwikkel is. Ken jy die verskil tussen die groot primate? Luister na die beskrywings en maak goeie notas van die primate – jy gaan ’n tabel voltooi oor die diere se voorkoms, dieet en habitat (appearance, diet and habitat). Pas eers die foto’s by die primate in die blokkie. gorilla

orangoetang

sjimpansee

bonobo

Vir die nuuskieriges: Die bonobo en sjimpansee lyk baie dieselfde, maar hulle verskil tog. Kan jy byvoorbeeld sien hoe hulle gesig, mond en ore verskil? Doen navorsing oor wat die verskil tussen hierdie twee primate is.

Eenheid

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Wat is die ooreenkomste en verskille tussen die soorte primate? Teken die tabel oor en voltooi dit. Woordeskat voorkoms (appearance / physical characteristics): hoe die dier fisies lyk habitat (habitat): waar die dier woon dieet (diet): wat die dier eet Primaat

Voorkoms

Habitat

Dieet

Gorilla Orangoetang Sjimpansee Bonobo As jy na jou tabel kyk wat ingevul is, hoe verskil die primate van mekaar en hoe stem hulle ooreen? Vergelyk (compare) die primate se voorkoms, habitat en dieet.

Bonus: Wat beteken dit as diere omnivore, karnivore of herbivore is? Tot watter groep behoort die vier groot primate? Vir die nuuskieriges • Wat sal die gevolge wees as die vier primate in hierdie aktiwiteit sou uitsterf? Doen navorsing oor waarom hierdie diere belangrik in ’n ekosisteem is. • Waarom is hierdie vier primate die “groot primate” – hoe verskil hulle van ander ape? Kyk watter inligting jy hieroor kan kry.

Aktiwiteit 221: Lees hardop Lees die gedeelte uit die storie op die volgende bladsy hardop sonder om te oefen. • “Bleg” is soos die geluid wat jy maak as daar ’n gogga in jou mond invlieg – het daar al muggies (gnats) in jou mond ingevlieg? • “Jellie” klink soos wat dit in Engels klink. • Die akuutteken (strepies) in “nóú” beteken jy moet die woord met klem lees.

Die fasiliteerder gaan vir jou sê hoe jy gelees het. Kriteria

Is die woorde reg uitgespreek?

1 | 2 | 3 | 4 | 5

Lees jy vlot en met gevoel? © Impaq

Is die leestekens gehoorsaam?

Punt (omkring) 1 | 2 | 3 | 4 | 5

1 | 2 | 3 | 4 | 5

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

Jeff probeer baie hard om nie bang te wees nie, maar dis nie maklik om kalm te bly as ’n gorilla van 200 kilogram jou enige oomblik kan verras nie! Hy haal diep asem en sluk amper ’n paar muggies, bleg! Al wat Jeff kan doen, is om verder te loop. Hy moet saggies en versigtig wees. Nadat hy weke lank geloop het, of dit was seker net ’n uur, sien hy sy grootste vrees. Sy hart sink in sy skoene en sy bene voel soos jellie. Hy’s beslis nóú in die moeilikheid ... Woordeskat sy hart sink in sy skoene (idioom, someone’s heart sinks into his boots): iemand verloor moed Vertalings verras – surprise muggies – gnats versigtig – careful

vrees – fear jellie – jelly

Aktiwiteit 222: Speel ’n taalspeletjie Luister na die fasiliteerder se instruksies en speel saam.

Aktiwiteit 223: Vertel die gebeure oor Het daar al iets met jou gebeur wat snaaks of vreemd was? Of was jy iewers heen op ’n opwindende uitstappie? Vertel hiervan. Praat in die verlede tyd en gebruik verbindingswoorde.

AFDELING 2

SECTION 2:

LEES EN KYK

Aktiwiteit 224: Lees ’n storie Wat het nou weer in deel 1 van “Jeff se geheim” gebeur? Hoe het deel 1 geëindig?

As jy na die titel van die storie en die prentjie kyk, wat dink jy gaan in die storie gebeur? Lees die storie saam.

Eenheid

3 • •

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

“Ongenooid” word uitgespreek as “on-gi-nooit”. “Nóg” moet met klem gesê word.

Onthou, as ’n woord te moeilik lyk om te sê, breek die woord op in lettergrepe en probeer dit dan sê.

Jeff se geheim (deel 2) Anrica Mills

’n Gorilla sit voor hom. Hy sak stadig af tot op die grond om te wys dat hy nie ’n bedreiging vir die gorilla is nie. Hy is so groot soos ’n klein kar, dink Jeff. Dan eers sien hy die kleintjie wat aan die rug vasklou – dis ’n ma-gorilla en haar kleintjie! Die ma-gorilla kyk vir hom en dit lyk nie of sy dit vreeslik snaaks vind dat hy besluit het om ongenooid op te daag nie. Skielik grom sy en slaan haar vuiste teen die grond. Jeff kan hoor hoe sy hart klop; hy kyk weg en begin terugtree. Maar ma-gorilla is nog nie klaar met Jeff nie. Sy loop verby hom met haar reusepote en stamp hom liggies teen die skouer met hare. Sy loop verder sonder om terug te kyk. Sy het amper vir Jeff omgestamp, maar hy bly regop. Hy kan dit nie glo nie! Hy’t ’n berggorilla gesien! ’n Berggorilla het aan hom geraak! Niemand gaan hom glo nie! Die geluid van takke wat breek, bring Jeff terug na die werklikheid toe. Hy skrik groot. “Agge nee, wat nou?” fluister hy. Hy kan maar net hoop dat die leeu, luiperd of wat ook al dit is, versadig is ... “Jeff! Jeff, waar is jy?” Sy pa se stem is die beste ding nóg wat hy vandag gehoor het. “Pappa! Hier’s ek!” Hy hardloop na sy pa toe en gee hom ’n drukkie. “Ek raas sommer met jou!” sê sy pa kwaai. “Jy kon iets oorgekom het! Het jy geweet hier’s gorillas in die omgewing? Hulle kan baie gevaarlik wees.” Sy pa klink kwaai en verlig op dieselfde tyd. “Ek’s jammer, Pappa, ek sal nie weer agterraak nie,” glimlag Jeff. Hy sal maar sy geheim vir homself hou, of hoe?

Woordeskat bedreiging (threat): iets/iemand wat dalk ’n gevaar kan wees

Vertalings rug – back vasklou – holding on ongenooid – uninvited grom – growl vuiste – fists terugtree – retreat skouer – shoulder © Impaq

omgestamp – knocked over berggorilla – mountain gorilla versadig – not hungry oorgekom het – (in context) could’ve been hurt verlig – relieved agterraak – fall behind

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

Vir die nuuskieriges: Hoe lyk ’n berggorilla? Doen navorsing en vind uit hoe die verskillende gorillaspesies lyk. Jy kan ook oor die diere oplees, byvoorbeeld by bit.ly/2UqZ9xe.

Gesels saam oor die storie. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Wat gebeur in deel 2 van die storie? Waarom het Jeff stadig afgesak toe hy die gorilla sien? Wat het gebeur toe Jeff afgesak het? (Wat was die gevolg?) Wat dink jy sou gebeur het as Jeff regop bly staan het? Dink jy dit was slim van Jeff om af te sak toe hy die gorilla sien? Waarom? Wat het nou weer gebeur dat Jeff alleen in die woud was? (Wat was die oorsaak?) Hoe dink jy sou jy gevoel het as jy alleen in die woud was en ’n gorilla gesien het? Het jy al ’n wildedier (wild animal) teëgekom? Het ’n dier jou al seergemaak/aangeval?

Aktiwiteit 225: Beantwoord vrae Lees deel 2 van die storie weer en beantwoord die vrae in jou werkboek. 1.

Wat is die “moeilikheid” waarin Jeff is?

Wat beteken dit dat die ma-gorilla “dit nie vreeslik snaaks vind dat hy besluit het om ongenooid op te daag nie”?

4. 5. 6. 7. 8. 9.

Waarmee vergelyk Jeff die gorilla? Wat is die vergelyking?

Toe die gorilla haar vuiste teen die grond slaan, het Jeff begin terugtree en haar nie in die oë gekyk nie. Waarom dink jy het Jeff haar nie in die oë gekyk nie? Nadat die gorilla weg is, hoor Jeff takke wat breek. Wat dink hy is dit? Wat was die geluid toe?

Waarom dink jy besluit Jeff om vir niemand te vertel van die berggorilla wat hom gestamp het nie? Waaruit bestaan die woord “bedreiging”?

Waarom is daar ’n afkappingsteken in “hier’s”?

Pasop om nie deurmekaar te raak tussen lettergrepe/klankgrepe en die dele van ’n woord nie.

10. Maak die meervoud en verkleining van “gorilla”.

Bonus: Jeff dink die gorilla is so groot soos ’n klein kar. Wat is ’n sinoniem vir “kar”?

Eenheid

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Aktiwiteit 226: Voorvoegsels en agtervoegsels In die vorige aktiwiteit moes jy sê waaruit die woord “bedreiging” bestaan. Kan jy aan nog woorde dink met “dreig” in? Beantwoord die vrae in jou werkboek. Die woorde kom uit deel 2 van “Jeff se geheim”. 1.

Waaruit bestaan die woorde?

Dink aan minstens nog twee woorde met die voegsels wat in die woorde onderstreep is.

1.1 kleintjie 1.2 vreeslik 1.3 ongenooid 1.4 terugtree 1.5 berggorilla 1.6 gevaarlik

2.1 vuiste 2.2 verlig 2.3 gevaarlik

Aktiwiteit 227: Meervoud en verkleining Kan jy nog al die reëls van meervoud en verkleining onthou? Watter reëls volg die volgende woorde? • kar – karretjie • kat – katjie • boom – boompie • boom – bome Beantwoord die vrae in jou werkboek. 1.

Lees weer paragraaf 1 van deel 2 van “Jeff se geheim” en identifiseer al die selfstandige naamwoorde. As dieselfde woord meer as een keer in die paragraaf is, onderstreep dit net die eerste keer.

Hoe ken ons nou weer ’n selfstandige naamwoord uit?

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

Maak die meervoud en verkleining van die selfstandige naamwoorde wat jy onderstreep het. Jy kan ’n tabel soos hier onder in jou werkboek teken. Woord

Meervoud

Verkleining

Bonus: Waarom het “pa’s” ’n afkappingsteken maar “pappas” nie? Vir die nuuskieriges: Soek ’n paar selfstandige naamwoorde in ’n koerant of tydskrif. Kan jy die meervoud en verkleining daarvan maak?

Aktiwiteit 228: Direkte en indirekte rede Jy het direkte en indirekte rede in les 6 hersien. Onderstreep al die direkte rede in deel 2 van “Jeff se geheim”. Hoe weet jy dit is die direkte rede? Direkte en indirekte rede

• • •

Onthou, as ons van die direkte rede na die indirekte rede omskakel of andersom, is daar leestekens wat verander. Daar is ook voornaamwoorde, bywoorde en hulpwerkwoorde wat verander.

Gebruik altyd die Die tydsvorm moet dieselfde bly, byvoorbeeld: werkwoord wat gegee word “Waar is Pappa?” roep Jeff. Jeff roep en vra waar sy pa is. ook, soos “roep en vra” hier. “Waar is Pappa?” het Jeff geroep. Jeff het geroep en gevra waar sy pa was.

Beantwoord die vrae in jou werkboek. 1.

Skryf die woorde in die indirekte rede. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Onthou van die woord “dat” of “of ” by die indirekte rede.

“Die son is lankal op!” sê Jeff se pa. “Die son is lankal op!” sê Jeff se pa terwyl hy die tent skud. Jeff se pa sê: “Ons moet aan die gang kom voor dit te warm raak.” Jeff se pa het gesê: “Ons moet aan die gang kom voor dit te warm raak.” “Jy moet bybly,” waarsku Jeff se pa. 13

Eenheid

Handleiding 2/2 G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

1.6 “Weet Pappa watter soort voël dit is?” wonder Jeff. Skryf die woorde in die direkte rede. Die spreker (wie die woorde sê) se naam moet laaste staan. 2.1 2.2 2.3 2.4

Sien jy hoe die indirekte rede in die verskillende tydsvorme verskil?

Jeff sê dat hy beslis in die moeilikheid is. Jeff het gesê dat die gorilla so groot soos ’n klein kar was. Jeff se pa skree en vra waar Jeff is. Kyk mooi in watter tydsvorm die sin is Jeff het geantwoord dat hy daar was. en watter woorde moet verander.

Vir die nuuskieriges: Kan jy vraag 2 se direkte rede skryf waar die spreker se naam voor die woorde staan?

Aktiwiteit 229: Lees ’n brief Lees Jeff se brief aan sy oupa.

Cottonstraat 2 Greenside 2034 9 Augustus 2020

Liewe Oupa

Oupa gaan dit nie glo nie! Ek was saam met my pa Virunga- Nasionale Park toe om gorillas te soek en bestudeer. Toe gebeur die coolste ding! Ons het in die woud geloop en dit was net groen waar jy kyk! Dis so mooi in die woud met al die diere. Ek het ’n okapi baie vinnig gesien en die mooiste voëltjie, al die kleure van die reënboog! Ek wou die voëltjie graag afneem, maar hy het te vinnig weggevlieg. En toe ek weer kyk, was my pa net weg! Ek het maar verder geloop en toe kom ek op ’n berggorilla en haar kleintjie af! Ek was baie bang, maar ek het gedoen wat my pa my geleer het. Ek het net stilgestaan. Die gorilla het eers met haar vuiste teen die grond geslaan, toe loop sy verby my en stamp my met haar skouer! Dit was ’n baie ligte stamp, want ek het nie eers omgeval nie. Dit was een van die wonderlikste ervarings, Oupa! En gelukkig het my pa my net daarna gekry! Ek kan nie wag om alles vir Oupa te vertel nie! Liefde Jeff © Impaq