Gr 6-Sosiale Wetenskappe-Handleiding Geskiedenis 1 by Impaq

Í2’È-A-SOS-SG01;Î

SOSIALE WETENSKAPPE HANDLEIDING: GESKIEDENIS

Graad 6

A member of the FUTURELEARN group

Sosiale Wetenskappe Handleiding: Geskiedenis

1806-A-SOS-SG01

Í2&È-A-SOS-SG019Î

Graad 6

Aangepas vir KABV

E van Emmenes

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

INHOUDSOPGAWE LESELEMENTE .................................................................................................................. 5 VOORWOORD .................................................................................................................... 6 INLEIDING........................................................................................................................... 6 JAARPLAN ......................................................................................................................... 7 EENHEID 1: ’n Afrika-koninkryk lank gelede in Suider-Afrika ..................................... 10 1.1 Les 1: Veranderings in die samelewing in die Limpopo-vallei tussen 900 n.C. en 1300 n.C. ..................................................................................................... 11 1.2 Les 2: Nedersettings in die Limpopo-vallei voor Mapungubwe: K2 en Schroda ............................................................................................................ 12 AKTIWITEIT 1 ................................................................................................... 12 EENHEID 2: Mapungubwe: eerste staat in Suider-Afrika 1220 n.C. – 1300 n.C. ....... 13 2.1. Les 3: Koning en heilige leierskap .................................................................... 14 AKTIWITEIT 2 ................................................................................................... 14 2.2. Les 4: Eerste klipommuurde paleis ................................................................... 15 2.3. Les 5: Belangrikheid van Mapungubwe-heuwel ................................................ 15 2.4. Les 6: Eerste dorp............................................................................................. 16 AKTIWITEIT 3 ................................................................................................... 16 2.5. Les 7: Duidelike sosiale klasse ......................................................................... 16 2.6. Les 8: Goue renoster en ander goue voorwerpe............................................... 17 2.7. Les 9: Handel regoor Afrika en die Indiese Oseaan.......................................... 18 2.8. Les 10: Goedere waarmee handelgedryf word ................................................. 19 HERSIENINGSOEFENING VAN EENHEID 2 .................................................. 20 EENHEID 3: Verandering en kontinuïteit in Ooskushandel.......................................... 21 3.1. Les 11: Groot-Zimbabwe .................................................................................. 21 AKTIWITEIT 4 ................................................................................................... 22 EENHEID 4: Europese ontdekkingsreisigers in Asië .................................................... 23 4.1. Les 12: Europese ontdekkingsreisiger Marco Polo ........................................... 23 AKTIWITEIT 5 ................................................................................................... 26 4.2. Les 13: Marco Polo se invloed op Europese handelaars .................................. 26 HERSIENINGSOEFENING VAN EENHEID 1 – 4 ............................................ 27 EENHEID 5: Ontdekkers van Europavind Suider-Afrika ............................................... 28 5.1. Les 14: Redes vir die Europese ontdekkingsreise ............................................ 29 5.2. Les 15: Gevallestudie: Leonardo da Vinci ......................................................... 31 AKTIWITEIT 6 ................................................................................................... 33 5.3. Les 16: Gevallestudie: Galileo Galilei ............................................................... 33 AKTIWITEIT 7 ................................................................................................... 34 5.4. Les 17: Nuwe idees en kennis .......................................................................... 34 1

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

5.5. Les 18: Uitvindings: kruit, magnetiese kompas en die karveel .......................... 35 HERSIENINGSOEFENING VAN EENHEID 5 .................................................. 37 EENHEID 6: Handeldryf en wins maak ........................................................................... 38 6.1. Les 19: Europese handelsroete na die Ooste via Suider-Afrika ........................ 38 6.2. Les 20: Die reis van Dias en sy ontmoeting met die Khoi-Khoi in Mosselbaai .. 40 6.3. Les 21: Die reis van Da Gama .......................................................................... 41 6.4. Les 22: Die Nederlandse Oos-Indiese Kompanjie (VOC) ................................. 43 HERSIENINGSOEFENING VAN EENHEID 6 .................................................. 44 EENHEID 7: Demokrasie en burgerskap ........................................................................ 45 7.1. Les 23: Hoe mense hulleself in ŉ demokrasie regeer: ons nasionale regering . 46 7.2. Les 24: Die eerste demokratiese regering in Suid-Afrika in 1994 ..................... 47 7.3. Les 25: Die rol van die parlement ..................................................................... 50 7.4. Les 26: Belangrikheid van reëls en wette ......................................................... 51 7.5. Les 27: Die regstelsel en gelykheid volgens die wet ......................................... 52 7.6. Les 28: Regte en verantwoordelikhede van burgers in ŉ demokrasie .............. 52 7.7. Les 29: Die Grondwethof .................................................................................. 55 HERSIENINGSOEFENING VAN EENHEID 7 .................................................. 57 EENHEID 8: Kinders se regte en verantwoordelikhede ................................................ 58 8.1. Les 30: Kinderhandves in Suid-Afrika ............................................................... 59 HERSIENINGSOEFENING VAN EENHEID 8 .................................................. 61 EENHEID 9: Nasionale simbole sedert 1994.................................................................. 63 9.1. Les 31: Landswapen ......................................................................................... 63 9.2. Les 32: Nasionale vlag ...................................................................................... 66 9.3. Les 33: Volkslied ............................................................................................... 67 HERSIENINGSOEFENIG VAN EENHEID 9 ..................................................... 69 EENHEID 10: Geneeskunde oor die tyd heen ............................................................... 70 10.1. Les 34: Inheemse medisyne (genesing) in Suid-Afrika ..................................... 71 10.2. Les 35: Hoe mense geïdentifiseer en opgelei word om genesers te wees ....... 72 EENHEID 11: Sommige moderne Westerse wetenskaplike mediese ontdekkings ... 74 11.1. Les 36: Die stryd teen aansteeklike siektes: pokke en die rol van Edward Jenner ............................................................................................................... 75 11.2. Les 37: Verband tussen kieme en siektes, en die rol van Louis Pasteur .......... 76 11.3. Les 38: Kieme wat TB veroorsaak en die rol van Robert Koch ......................... 78 11.4. Les 39: Die eerste antibiotika en die rol van Alexander Fleming....................... 79

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

EENHEID 12: Skakel tussen die holistiese en Westerse vorme van die genesing van vandag ................................................................................................................. 86 12.1. Les 40: Wat is die verskil tussen holistiese en Westerse genesing? .................... 86 HERSIENINGSOEFENING VAN EENHEID 10 – 12 ........................................ 87 WOORDELYS ................................................................................................................... 89 BIBLIOGRAFIE EN VERWYSINGS .................................................................................. 92

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

JAARPLAN

KWARTAAL 1

EENHEID

EENHEID EN LES

DATUM

BEGIN

VOLTOOI

Eenheid 1: ŉ Afrika-koninkryk lank gelede in Suider-Afrika Les 1: Veranderings in die samelewing in die Limpopo-vallei tussen 900 n.C. en 1300 n.C. Les 2: Nedersettings in die Limpopo-vallei voor Mapungubwe – K2 en Schroda Eenheid 2: Mapungubwe – eerste staat in Suider-Afrika 1220 n.C. – 1300 n.C. Les 3: Koning en geestelike leierskap Les 4: Eerste klipommuurde paleis Les 5: Belangrikheid van Mapungubwe-heuwel Les 6: Eerste dorp Les 7: Duidelike sosiale klasse Les 8: Goue renoster en ander goue voorwerpe Les 9: Handel regoor Afrika en die Indiese Oseaan Les 10: Goedere waarmee handelgedryf word Eenheid 3: Verandering en kontinuïteit in Ooskushandel Les 11: Groot-Zimbabwe Eenheid 4: Europese ontdekkingsreisigers in Asië Les 12: Europese ontdekkingsreisiger Marco Polo Les 13: Marco Polo se invloed op Europese handelaars

KWARTAAL 3

KWARTAAL 2

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Eenheid 5: Ontdekkers van Europa vind Suider-Afrika Les 14: Redes vir die Europese ontdekkingsreise Les 15: Gevallestudie – Leonardo da Vinci Les 16: Gevallestudie – Galileo Les 17: Nuwe idees en kennis Les 18: Uitvinding: kruit, magnetiese kompas en karveel Eenheid 6: Handeldryf en wins maak Les 19: Europese handelsroete na die Ooste via Suider-Afrika Les 20: Die reis van Dias en Dias en sy bemanning ontmoet die Khoi-Khoi in Mosselbaai Les 21: Die reis van Da Gama Les 22: Die Nederlandse Oos-Indiese Kompanjie Eenheid 7: Demokrasie en burgerskap Les 23: Hoe mense hulleself in ŉ demokrasie regeer – ons nasionale regering Les 24: Die eerste demokratiese regering in Suid-Afrika in 1994 Les 25: Die rol van die parlement Les 26: Belangrikheid van reëls en wette Les 27: Die regstelsel en gelykheid volgens die wet Les 28: Regte en verantwoordelikhede van burgers in ŉ demokrasie Les 29: Die Grondwethof Eenheid 8: Kinders se regte en verantwoordelikhede Les 30: Kinderhandves in Suid-Afrika Eenheid 9: Nasionale simbole sedert 1994 Les 31: Landswapen Les 32: Nasionale vlag Les 33: Volkslied

KWARTAAL 4

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Eenheid 10: Geneeskunde oor die tyd heen Les 34: Inheemse genesing in Suid-Afrika Les 35: Hoe mense geĂŻdentifiseer en opgelei word om genesers te wees Eenheid 11: Sommige moderne Westerse wetenskaplike mediese ontdekkings Les 36: Die stryd teen aansteeklike siektes â&#x20AC;&#x201C; pokke en die rol van Edward Jenner Les 37: Verband tussen kieme en siektes en die rol van Louis Pasteur Les 38: Kieme wat tuberkulose veroorsaak en die rol van Robert Koch Les 39: Die eerste antibiotika en die rol van Alexander Fleming Eenheid 12: Skakel tussen die holistiese en Westerse vorme van die genesing van vandag Les 40: Wat is die verskil tussen holistiese en Westerse genesing?

ÂŠ Impaq

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Eenheid

EENHEID 1: ’n Afrika-koninkryk lank gelede in Suider-Afrika LEERDOELWITTE Nadat jy hierdie eenheid voltooi het, moet jy in staat wees om die volgende te doen:  Die belangrikheid van erfenis en bewaring verstaan.  Verduidelik hoe en waarom mense gebeure in die gemeenskap, dorp of stad moet herdenk.  Ondersoek hoe mense en gebeure in die verlede met seremonies, feesvieringe, museums en monumente herdenk is. INLEIDING Hierdie kwartaal en in hierdie eenheid gaan ons van koninkryke in Suider-Afrika leer. Dit gaan oor die gemeenskappe wat deur middel van koop en verkoop deel van ŉ veel groter wêreld geword het. Leer die eenheid soos ŉ storie, en vertel daarna jou fasiliteerder van die storie van Mapungubwe. Dit is ŉ lekker manier van leer! BELANGRIKE TERMINOLOGIE   

n.C. Argeoloog Artefak

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

1.1

Eenheid

Les 1: Veranderings in die samelewing in die Limpopo-vallei tussen 900 n.C. en 1300 n.C. DEFINIEER n.C.: Dit beteken ná Christus. KERNINHOUD Daar het tussen 900 n.C. en 1300 n.C. groot veranderings in Suid-Afrikaanse boeregemeenskappe gekom. Die boeregemeenskappe was eers klein groepe mense wat saam gewoon het, maar toe ander boere sien hoe goed die gewasse daar groei en dat daar genoeg kos was, het baie meer mense na die Limpopo-vallei getrek.

Ons gaan leer van plekke soos K2, Schroda, Mapungubwe en Groot-Zimbabwe. Die kaart gee vir ons ŉ aanduiding waar die dorpies in die Limpopo-vallei was. Julle sal sien links bo in die hoek is Mapungubwe. Die ander twee punte aan die regterkant is onderskeidelik K2 en Schroda. Argeoloë beweer dat die twee nedersettings saamgesmelt het om Mapungubwe te vorm. ŉ Nedersetting is ŉ plek waar mense bly. K2 en Schroda was twee nedersettings waar swart boere gebly het. Die twee dorpies was nie groot nie. Die boere wat hier gewoon het, was bestaansboere. Dit beteken hulle het net genoeg gewasse geplant waarvan hulle kon eet en vee aangehou wat in hulle behoeftes kon voorsien. So het die beeste vir hulle melk gegee en kon hulle die diere slag vir vleis. Die boere het nie hulle gewasse verkoop om aan die lewe te bly nie. Nadat die boere nie meer nut uit die grond gehad het nie, het hulle na Mapungubwe getrek. Net soos die boere uit Schroda en K2 getrek het, het die inwoners van Mapungubwe getrek. Die argeoloë kon nog nie vasstel waarom hulle getrek het nie. Die tyd toe Groot-Zimbabwe begin het, is min of meer dieselfde tyd toe Mapungubwe nie meer inwoners gehad het nie. Die vermoede is dat die mense Groot-Zimbabwe toe getrek het, maar ons sal seker nooit met sekerheid kan sê nie. Jy leer meer van dié plekke onderskeidelik in Les 2 en Eenheid 2. 11

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

1.2

Eenheid

Les 2: Nedersettings in die Limpopo-vallei voor Mapungubwe: K2 en Schroda DEFINIEER Argeoloë: mense wat soek na artefakte wat agtergebly het van mense wat daar gewoon het Artefak: ŉ voorwerp wat in die outyd gebruik of gemaak is KERNINHOUD Baie jare gelede was daar ’n klomp koninkryke in Suider-Afrika, maar inligting oor dié koninkryke is moeilik verkrygbaar. Hierdie mense het nie alles neergeskryf oor wat hulle gedoen het nie. Argeoloë het eers in die twintigste eeu artefakte van die inwoners ontdek.

Ons kan sekere afleidings oor hulle lewenswyses maak uit die inwoners van K2 en Schroda se gereedskap, juwele en geboue wat gebruik is. Gelukkig is daar van hulle nageslagte wat ons ook meer inligting kan gee deur van hulle verhale en gebruike oor te vertel. Die inligting wat ons sover van die twee plekke het, is soos volg: In die tydperk van 900 n.C. tot 1300 n.C. was daar verskeie dorpies in die Limpopo-vallei. Die Afrika-boere wat in die dorpies gewoon het, was bestaansboere. Hulle het met vee en gewasse geboer sodat hulle vir hulleself en hulle gesinne kon sorg. Die boere het yster gebruik vir hulle gereedskap en daarom word daar ook verwys na hierdie tydperk in ons geskiedenis as die Laat-Ystertydperk. Die klomp dorpies was nie afhanklik van mekaar nie, alhoewel ŉ groep dorpies soms deel van ŉ groter dorp gevorm het. Die dorp is dan deur ŉ hoofman geregeer en ouer mense was belangriker as jonger mense. Die mans het ook meer mag as die vroue gehad. So was K2 en Schroda deel van die dorpies in die Limpopo-vallei. Groot troppe olifante het in die omgewing voorgekom, en natuurlik is die olifante dan gejag. Boere het hulle ivoortande uitgesny en daarmee begin handeldryf. Hulle het die ivoor geruil vir goedere soos glaskrale en mooi pottebakkerswerke. AKTIWITEIT 1 1.1 Verduidelik in jou eie woorde wat ŉ argeoloog is. 1.2 Verduidelik in jou eie woorde wat ŉ artefak is. 1.3 Hoe het ons die inligting van K2 en Schroda gekry?

(1) (1) (1) [3]

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Eenheid

EENHEID 2: Mapungubwe: eerste staat in Suider-Afrika 1220 n.C. – 1300 n.C. LEERDOELWITTE: Nadat jy hierdie eenheid voltooi het, moet jy in staat wees om die volgende te doen:   

Die belangrikheid van erfenis en bewaring verstaan. Verduidelik hoe en waarom mense gebeure in die gemeenskap, dorp of stad moet herdenk. Ondersoek hoe mense en gebeure in die verlede met seremonies, feesvieringe, museums en monumente herdenk is.

INLEIDING In hierdie eenheid leer jy van Mapungubwe self, hoe dinge vanaf K2 en Schroda verander het en hoe Mapungubwe ontstaan het. BELANGRIKE TERMINOLOGIE   Staat  Sosiale klasse  Status  Statussimbool  Handel  Goedere  Lonend

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Eenheid

WENKE Die storie gaan aan vanaf Eenheid 1. Leer verder en vertel ná die eenheid weer vir iemand die storie oor Mapungubwe.

2.1.

Les 3: Koning en heilige leierskap DEFINIEER Staat: ŉ georganiseerde nedersetting wat permanent deur ŉ groep mense bewoon word KERNINHOUD Nadat die boere by K2 en Schroda ivoor ontdek het, het alles begin verander. Argeoloë het selfs oorblyfsels van ivoorjuwele ontdek, maar volgens hulle is die meeste ivoor geruil vir glaskrale vanaf die ooskus van Afrika. Die dorpies het skielik groter geword, want almal wil toe daar kom bly. Die meeste boere van die dorpies trek toe na die Mapungubwe-heuwel.

Mapungubwe word ook die “plek van die jakkalse” genoem. Die heuwel is omtrent 50 m hoog en sowat 300 m lank. Die spits van die heuwel kan net deur twee baie steil voetpaaie bereik word, wat dit maklik maak om die plek teen vyande te beskerm. So ontstaan die eerste staat in Suider-Afrika en verander die hoofman van die dorp in ŉ koning. Die koning het bo-op die heuwel saam met sy familie en ŉ paar ander belangrike mense gewoon. Dit was die eerste keer in die Suid-Afrikaanse geskiedenis dat die leiers apart van die gewone mense gewoon het. Daar is geglo dat die koning bo-op die heuwel namens die mense met die voorouers kon kommunikeer, omdat hy nader aan hulle is. Dit staan bekend as heilige leierskap. AKTIWITEIT 2 Beantwoord die volgende vrae in volsinne. 2.1 2.2 2.3

Hoekom het die boere uit K2 en Schroda getrek? Wat word Mapungubwe ook genoem? Verduidelik in jou eie woorde wat heilige leierskap is.

(1) (1) (1) [3]

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

2.2.

Eenheid

Les 4: Eerste klipommuurde paleis KERNINHOUD Argeoloë het oorblyfsels van groot tradisionele Afrika-huise op die spits van die heuwel gekry. Hierdie huise was omring met klipmure. Dit het gemaak dat die mense wat daar gewoon het, heeltemal buite sig was van die ander dorpenaars.

Die klipmure is ook op die heuwel se kruin gebou om gelyke grond te maak, sodat die koning se huise hier gebou kon word. Sy huis moes hoër as enige een van die gewone mense se huise wees. Argeoloë het wel bewyse gekry dat daar talle kleiner dorpies aan weerskante van die Limpoporivier was. Alhoewel hierdie dorpies baie kleiner was, was die hoofmanne se huisies ook op hoër grond en agter klipmure gebou, maar nie een so groot en hoog soos die koning se huis nie. Daar word gepraat van klipommuurde paleise, want hierdie huise was aansienlik groter as die gewone dorpenaars se huise. 2.3.

Les 5: Belangrikheid van Mapungubwe-heuwel KERNINHOUD Die mense het Mapungubwe as ŉ heilige plek beskou. Hulle het geglo dat die voorouergeeste daar gebly het, en daarom het die dorpenaars nooit reguit na die heuwel gekyk nie.

As die mense teen die heuwel uitgeklim het, het hulle agteruit geloop en net kort-kort oor hulle linkerskouer geloer om te sien waar hulle moet trap. Gewone mense is egter nie toegelaat om tot bo-op die heuwel te klim nie.

http://www.kubasa.com

Soos reeds genoem was daar net twee voetpaadjies na die bokant van die heuwel. Pare klippilare het ŉ nou trap gevorm. Aan die bopunt van die trap was soldate wat dit veilig gehou het. Hulle is die “oë van die koning” genoem.

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

2.4.

Eenheid

Les 6: Eerste dorp KERNINHOUD Tot 1270 n.C. is Mapungubwe beskou as die grootste dorp in die hele SuiderAfrika.

Die argeoloë het aan weerskante van die Limpoporivier baie artefakte van kleiner dorpies gekry. Alhoewel hierdie dorpies aansienlik kleiner was, is daar ook tekens gekry dat die hoofmanne se huise op hoër grond agter ŉ klipmuur gebou was. AKTIWITEIT 3 Beantwoord die volgende vrae deur volsinne te gebruik. 3.1) 3.2)

Tot wanneer word Mapungubwe as die grootste dorp beskou? (1) Langs watter rivier was die dorpies geleë wat as deel van Mapungubwe beskou word? (1) [2]

DEFINIEER Sosiale klasse: is groepe wat in die samelewing gemaak word op grond van sekere goed, soos byvoorbeeld geld. Argeoloë het ook glas- en goue krale daar gevind, asook dieselfde potte as by die koning van Mapungubwe se huis en sy familielede. Dit dui daarop dat die kleiner dorpies dieselfde tradisie en kultuur as Mapungubwe gevolg het, vandaar die veronderstelling dat hulle deel van die Mapungubwe-koninkryk was. 2.5.

Les 7: Duidelike sosiale klasse KERNINHOUD Die argeoloë het bewyse van duidelike sosiale klasse by Mapungubwe gevind. Die konings en hoofmanne het saam met hulle families bo-op die heuwel of op hoër hoogtes gewoon. Om hulle huise was klipmure gebou, sodat die gewone dorpenaars hulle glad nie kon sien nie.

Die koning en sy hoofmanne moes groot troppe beeste ook gehad het, alhoewel daar geen getuienis is dat die beeste in Mapungubwe aangehou is nie. Argeoloë sê hulle vermoed dat jong manne van naburige dorpies in groepe verdeel is om die koninklike beeste op te pas en oor ander groot areas te laat wei, sodat een gebied nie uitgeput raak van te veel beeste

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Eenheid

nie. Die koninklikes het ook heel waarskynlik die manne gebruik as soldate om die ivoorjag en die handelbedrywighede te beheer. Op hierdie prent is dit duidelik hoe en waar die verskillende sosiale klasse se huise gebou is.

http://www.newhistory.co.za

2.6.

Les 8: Goue renoster en ander goue voorwerpe DEFINIEER Status: toon die belangrikheid van mense Statussimbool: voorwerp wat wys iemand was belangrik KERNINHOUD Goud is ŉ baie waardevolle element. Argeoloë het goue voorwerpe in van die mense se grafte opgegrawe.

Goud is nie by Mapungubwe self ontgin nie, maar wel by die myne verder noord. Goud was skaars en net die mense met hoë status of belangrikheid het goue voorwerpe as statussimbole gehad.

Die belangrikste artefak wat in Mapungubwe gevind is, is die goue renoster.

http://www.peaceparks.org

Die renoster is eintlik van hout gemaak, wat toe met dun velle goud oorgetrek en met spykertjies vasgeslaan is. Die renoster was ŉ simbool van leierskap omdat dit ŉ kwaai dier is en die ander nie sommer met hom sukkel nie. Die horing van die renoster simboliseer die rol van die leier waar hy sy mense beskerm.

ŉ Goue septer is ook uit die grafte gegrawe. Die septer is soos ŉ kort staf. Dit dui op ŉ leierskapsposisie. Die hoofmanne het septers gedra. 17

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Eenheid

Buiten honderde glaskrale is daar ook vreeslik baie goue krale by Mapungubwe gevind. Net die koning en sy familie het die goue krale gedra. Dit het as simbole van hulle mag en leierskap gedien. Daar bestaan vandag nog ŉ toekenning in SuidAfrika wat die Orde van Mapungubwe genoem word. Die goue renoster verskyn op die toekenning en net die president oorhandig die toekenning aan SuidAfrikaners.

http://www.sahra.org.za

Die toekenning word aan mense gegee wat ŉ voortreflike diens aan ons land lewer, want Mapungubwe verteenwoordig vindingrykheid en hoe mense se denkwyses ons lewe verander het. Vindingrykheid is die krag van kreatiewe verbeelding – die mense van Mapungubwe het daaraan gedink om ivoor te ruil vir goedere wat hulle benodig het. So is daar kontak gemaak met ander mense van verskillende lande. Nelson Mandela het die Orde van Mapungubwe ontvang vir sy uitnemendheid en uitsonderlike prestasie. Die toekenning is deur die president van daardie tyd, Thabo Mbeki, aan hom oorhandig. 2.7.

Les 9: Handel regoor Afrika en die Indiese Oseaan DEFINIEER Handel: Dit is waar mense iets koop of verkoop of selfs ruil, byvoorbeeld ek ruil my bees vir jou skaap. Lonend: kry goeie geld vir iets wat jy doen KERNINHOUD Dit het gou bekend geword dat ivoor by Mapungubwe ontdek is. Die mense van Asië het met bote tot by Afrika gevaar en dan goedere gebring in ruil vir die ivoor. Handeldryf het so ontstaan. So het dit ŉ lonende besigheid geword.

Van die Moslemse Arabiere het toe aan die ooskus van Afrika kom bly. Gou het daar ŉ nuwe kultuur ontstaan. (Die swart mense het die Arabiere se geloof aanvaar en aangeneem as hulle eie, en die Afrika-taal en Arabiese taal vermeng om Swahili te vorm.) Swahili is ŉ mengsel van Afrika-tale en Arabies. Die boere van Mapungubwe het met die Swahili-handelaars handelgedryf, wat op hulle beurt met die mense van Asië handelgedryf het. Swahili-handelaars het met klein seilbootjies bekend as daus oor die Indiese Oseaan gevaar. 18

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

2.8.

Eenheid

Les 10: Goedere waarmee handelgedryf word DEFINIEER Goedere: voorwerpe waarmee handelgedryf is KERNINHOUD Die Swahili-handelaars het goedere soos goud, ivoor, renosterhorings en skilpaddoppe van die Afrika-boere gesoek. Dié goedere het hulle weer aan die Arabiese handelaars van Asië geruil. Die konings van Arabië het skepe bekend as daus met handelaars gestuur.

Die voorwerpe wat die Arabiese handelaars weer geruil het, was goedere soos krale, materiaal, glasware en matte. Die mense moes hulle goedere goed wegsteek teen mense wat hulle wou beroof. Hulle het allerhande planne bedink, soos om goud weg te steek in ystervarkpenne, sodat die diewe nie weet hulle het goud by hulle nie. As gevolg van die handel wat hier plaasgevind het tussen die mense van Mapungubwe, Swahili-handelaars en die Arabiese koopmanne, het handel op ŉ wêreldwye skaal begin. Hier is ŉ kaart wat jou wys watter goedere vanaf Asië ingekry is en watter goedere weer vir hulle gegee is. Dit is duidelik as jy die kaart bestudeer: In Afrika gekry:

Vanaf Asië gekry:

Krale

Ivoor

Materiaal

Goud

Matte

Skilpaddoppe

Glasitems Renosterhoring http://www.cnx.org

Handleiding G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Eenheid

HERSIENINGSOEFENING VAN EENHEID 2 1.

Gee ŉ kort beskrywing van elkeen van die volgende woorde: a) Handel b) Status (2) Kyk na die onderstaande prentjie en beskryf in jou eie woorde hoe daar duidelike sosiale klasse by Mapungubwe te siene was. (4)

hhttp://www.newhistory.co.za

3. 4.

Skryf elke goue voorwerp neer wat by Mapungubwe gevind is, en langsaan die betekenis van die goue voorwerp en wie dit gedra of gehou het. (6) Voltooi die volgende tabel oor die goedere wat van Afrika uitgevoer is en wat weer van Asië ingevoer is. (8) Uitgevoer van Afrika Ingevoer uit Asië 4.1 4.5 4.2 4.6 4.3 4.7 4.4 4.8 [20]