Í2&È-A-SOS-SG02GÎ
2
0
0
6
-
A
-
S
O
S
-
S
G
0
2
SOSIALE WETENSKAPPE HANDLEIDING: GEOGRAFIE Graad 6
A member of the FUTURELEARN group
Sosiale Wetenskappe Handleiding: Geografie
2006-A-SOS-SG02
Í4&È-A-SOS-SG02IÎ
Graad 6
Aangepas vir KABV
E van Emmenes
G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie
Inhoudsopgawe
Leselemente................................................................................................................................................. 5 Voorwoord..................................................................................................................................................... 6 Inleiding......................................................................................................................................................... 6 Jaarplan.......................................................................................................................................................... 7 Eenheid 1: Kaartvaardighede................................................................................................................. 9 Les 1: Halfronde op ’n aardbol................................................................................................................................10
Aktiwiteit 1................................................................................................................................................................ 12
Les 2: Breedte- en lengtegrade op ’n aardbol................................................................................................... 12 Aktiwiteit 2................................................................................................................................................................ 14
Les 3: Hoe om lande en stede met breedte- en lengtegraad te vind.......................................................14
Aktiwiteit 3................................................................................................................................................................ 16
Eenheid 2: Skale........................................................................................................................................17 Les 4: Wat is ’n skaal?..................................................................................................................................................18
Les 5: Verskillende soorte skale.............................................................................................................................19 Les 6: Hoe om reguitlynafstande tussen stede te meet................................................................................19 Aktiwiteit 4................................................................................................................................................................20
Eenheid 3: Atlasse, globale statistieke en huidige gebeurtenisse............................................21 Les 7: Hoe werk ’n atlas?........................................................................................................................................... 22
Aktiwiteit 5................................................................................................................................................................ 23
Les 8: Suid-Afrika se provinsies in ’n atlas......................................................................................................... 25 Les 9: Die wêreld se belangrikste kenmerke.................................................................................................... 26
Aktiwiteit 6................................................................................................................................................................ 27 Hersieningsoefening..............................................................................................................................................28
Eenheid 4: Waarom mense handel dryf............................................................................................31 Les 10: Handel as ruil van goedere.......................................................................................................................32 Les 11: Uitvoere en invoere tussen Suid-Afrika en die wêreld................................................................. 33
Les 12: Waarmee mense handel dryf – goedere en vaardighede............................................................. 35
© Impaq
3
Handleiding
Eenheid 5: Hulpbronne en hul waarde..............................................................................................37
Les 13: Die waarde van grondstowwe en vervaardigde goedere............................................................. 37 Les 14: Gevallestudie: Waar sjokolade vandaan kom...................................................................................39
Aktiwiteit 7.................................................................................................................................................................41
Eenheid 6: Regverdige handel..............................................................................................................42
Les 15: Regverdige en onregverdige handel..................................................................................................... 42 Hersieningsoefening..............................................................................................................................................44
Eenheid 7: Klimaat regoor die wêreld...............................................................................................45 Les 16: Die aarde se klimate.................................................................................................................................... 46 Eenheid 8: Tropiese reënwoude......................................................................................................... 50
Les 17: Tropiese reënwoude se ligging op aarde............................................................................................ 51 Eenheid 9: Woestyne...............................................................................................................................56
Les 18: Woestyne se ligging op aarde ................................................................................................................. 57 Eenheid 10: Naaldwoude.......................................................................................................................61
Les 19: Naaldwoude se ligging op aarde ...........................................................................................................62
Hersieningsoefening.............................................................................................................................................. 65
Eenheid 11: Suid-Afrika se provinsies en mense...........................................................................66
Les 20: Bevolkingsverspreiding en -digtheid................................................................................................... 67 Aktiwiteit 8................................................................................................................................................................ 69
Aktiwiteit 9................................................................................................................................................................ 72
Eenheid 12: Waarom mense op spesifieke plekke woon............................................................73 Les 21: Redes vir nedersettings se liggings.......................................................................................................74
Eenheid 13: Mense regoor die wêreld...............................................................................................77
Les 22: Bevolkingsverspreiding regoor die wêreld.......................................................................................78
Woordelys....................................................................................................................................................81 Bibliografie.................................................................................................................................................84 4
© Impaq
G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie
Leselemente
Leerdoelwitte Wat die leerder aan die einde van die les moet
weet. Geneem uit KABV.
Belangrike terminologie
Wenke
Nuwe terminologie om die
Enige inligting anders as
begrip van die vak as deel van die les uit te brei.
die inhoud, om die leerder deur die leerproses te begelei.
Aktiwiteit Definieer Definisies van konsepte om die inhoud te verstaan.
Vrae wat voltooi moet word
ten einde die kennis van die voltooide les te toets.
Vir die nuuskieriges Aansporing om die inhoud in diepte na te vors. Brei
die aktiwiteit en oefening tot só ’n mate uit dat die leerder aangemoedig
word om te verken. Vir die begaafde leerder:
Kerninhoud
Studeer/Hersiening
Beklemtoon die kern
Tyd wat spandeer
van die inhoud, in-diepte verduideliking van ’n
spesifieke afdeling van die les; moet verstaan word.
© Impaq
word om die inhoud te
bestudeer in die afsluiting van die eenheid en ter
voorbereiding vir die toets of eksamen.
uitgebreide oefeninge.
Vir Leerders met Spesiale Onderwysbehoeftes*
(LSOB): Verduidelik die
noodsaaklikheid om die
basiese vrae te voltooi om ’n slaagpunt te behaal.
*LSEN in algemene taalgebruik.
5
Handleiding
Voorwoord
Aanbevole boek Dit is belangrik om ’n atlas te koop en naslaanwerk te doen.
Inleiding
Wat is Geografie? Geografie is die studie van die menslike en fisiese omgewing. Geografie help ons om die komplekse wêreld te verstaan. Ons ondersoek die volgende vertakkings van geografie: fisiese geografie en menslike geografie.
Met fisiese geografie ondersoek ons natuurlike prosesse en eienskappe, insluitend die atmosfeer, landvorms en ekosisteme.
Menslike geografie ondersoek die aktiwiteite en die impak van mense op die aarde.
Ná elke les volg ’n aktiwiteit om seker te maak dat alle konsepte wat in die gids aangeraak
word deeglik verstaan en toegepas kan word. Alle aktiwiteite in die gids moet hersien en weer geoefen word vir die toetse en eksamens.
Onthou om die aktiwiteit se nommer neer te skryf wanneer jy die aktiwiteite doen.
6
© Impaq
G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie
Jaarplan
Hou die volgende in gedagte wanneer jy jou jaar beplan:
●● ●● ●●
Wees realisties en buigsaam
Hou jou ander vakroosters in gedagte
Laat genoeg tyd om vir toetse en eksamens te studeer
Kwartaal
Eenheid en les
Datum begin
Datum voltooi
Eenheid 1: Kaartvaardighede Les 1: Halfronde op ’n aardbol
Les 2: Breedte- en lengtegrade op ’n aardbol Les 3: Hoe om lande en stede met breedte- en lengtegraad te vind Eenheid 2: Skale
1
Les 4: Wat is ’n skaal?
Les 5: Verskillende soorte skale Les 6: Hoe om reguitlynafstande tussen stede te meet
Eenheid 3: Atlasse, globale statistieke en huidige gebeurtenisse
Les 7: Hoe werk ’n atlas?
Les 8: Suid-Afrika se provinsies in ’n atlas
Les 9: Die wêreld se belangrikste kenmerke Hersieningsoefening
Eenheid 4: Waarom mense handel dryf
2
Les 10: Handel as ruil van goedere Les 11: Uitvoere en invoere tussen Suid-Afrika en die wêreld Les 12: Waarmee mense handel dryf – Goedere en vaardighede Eenheid 5: Hulpbronne en hul waarde
Les 13: Die waarde van grondstowwe en vervaardigde goedere Les 14: Gevallestudie: Waar sjokolade vandaan kom Eenheid 6: Regverdige handel
Les 15: Regverdige en onregverdige handel Hersieningsoefening
© Impaq
7
Handleiding Eenheid 7: Klimaat regoor die wêreld Les 16: Die aarde se klimate
Eenheid 8: Eenheid 8: Tropiese reënwoude
3
Les 17: Tropiese reënwoude se ligging op aarde Eenheid 9: Woestyne
Les 18: Woestyne se ligging op aarde Eenheid 10: Naaldwoude
Les 19: Naaldwoude se ligging op aarde Hersieningsoefening
Eenheid 11: Suid-Afrika se provinsies en mense
4
Les 20: Bevolkingsverspreiding en -digtheid
Eenheid 12: Waarom mense op spesifieke plekke woon
Les 21: Redes vir nedersettings se liggings Eenheid 13: Mense regoor die wêreld
Les 22: Bevolkingsverspreiding regoor die wêreld
8
© Impaq
Eenheid 1 Kaartvaardighede
Leerdoelwitte Ná jy hierdie eenheid voltooi het, moet jy die volgende kan doen: ●●
’n Verskeidenheid bronne verstaan en daarmee werk – insluitend kaarte, data
●●
Identifiseer en onttrek inligting uit tekste, atlasse en ander bronne, insluitend
●● ●● ●●
en foto’s.
Gebruik en teken kaarte.
visuele bronne soos foto’s.
Werk met data en statistieke in die vorm van grafieke, tabelle en diagramme. Gaan inligting na deur verskillende bronne te gebruik.
Inleiding Geografie leer ons van die wêreld waarin ons leef. Hierdie kwartaal gaan ons na verskillende
kaarte kyk en van lande regoor die wêreld leer. Jy gaan ook meer leer oor hoe om plekke te vind.
Hou ’n atlas byderhand indien moontlik.
Belangrike terminologie Ewenaar
Greenwich-meridiaan
Breedtegraad
© Impaq
Lengtegraad Ligging
9
Handleiding Wenke Maak seker jy ken al die nuwe woorde by elke les en dat jy die inhoudelike aspek van die les kan toepas. Ná elke les is daar ’n aktiwiteit wat vrae oor die belangrikste aspekte van daardie les
vra. Die aktiwiteite is goeie voorbereiding vir kwartaaltoetse en eksamens.
Les 1 Halfronde op ’n aardbol
Definieer Ewenaar: ’n denkbeeldige lyn wat die aarde in twee gelyke dele verdeel (noord en suid)
Greenwich-meridiaan: ’n denkbeeldige lyn op ’n kaart of aardbol wat vanaf die Noordpool tot by die Suidpool strek en die aardbol in twee gelyke dele verdeel (oos en wes)
Kerninhoud Die aarde kan beskryf word as ’n sfeer, daarom praat ons van die aardbol. Die ewenaar is ’n denkbeeldige lyn wat die aardbol in twee gelyke dele verdeel.
Ons praat van die Noordelike Halfrond en die Suidelike Halfrond. In die Noordelike Halfrond kry ons die Noordpool en in die Suidelike Halfrond kry ons die Suidpool.
Die Greenwich-meridiaan is ’n lyn wat vanaf die Noordpool tot by die Suidpool strek en die
aarde weer in twee gelyke dele verdeel. Die twee halfronde noem ons die Oostelike Halfrond en die Westelike Halfrond.
10
© Impaq
G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie
1
Figuur 1.1: Die Aarde is in vier halfronde verdeel.
Vir die nuuskieriges Kyk die YouTube-video oor hoe om jou eie papier-mâché-aardbol te maak. Sodra jou aardbol
klaar is, moet jy lyne daarop trek om die ewenaar en Greenwich-meridiaan aan te dui. Dui
ook die vier kwarte aan waarin die halfronde aangetref word. Jy kan ook ’n ballon gebruik as jy nie die benodigde materiale het om ’n papier-mâché-aardbol te maak nie. Hou jou aardbol vir die volgende les. bit.ly/2G5SdvA
© Impaq
11
Handleiding Aktiwiteit 1 Hier is ’n skematiese voorstelling van die aarde. Vul die halfronde asook die belangrikste breedte- en lengtelyn in.
Les 2 Breedte- en lengtegrade op ’n aardbol
(6 × 1) = [6]
Definieer Breedtegraad: lyne wat oor die breedte van die aarde loop, van oos na wes en/of wes na oos
Lengtegraad: lyne wat oor die lengte van die aarde loop, van noord na suid en/of suid na
noord
Ligging: die plek of posisie van ’n sekere land of streek in terme van breedtegraad- en lengtegraadlyne
Die aarde is ’n sfeer. As ons die aarde op ’n stuk papier wil voorstel, sal dit wees soos om ’n bal te probeer plat druk, wat baie moeilik is.
Daarom is daar lyne op ’n aardbol getrek en so ook op ’n kaart. Hierdie lyne loop ewewydig. (Dit beteken ewe ver van mekaar af.) Ons onderskei tussen twee soorte lyne:
12
© Impaq
1
G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie
Breedtelyne: Die lyne loop dwarsoor die aardbol soos die ewenaar. Die ewenaar is die
belangrikste breedtelyn op die aardbol by 0°. Die plek of posisie wat hulle aandui, word
breedtegrade genoem en dit word in grade noord of suid van die ewenaar gemeet.
Lengtelyne: Die lyne word van die Noordpool tot by die Suidpool getrek, soos die Greenwich-
meridiaan. Die Greenwich-meridiaan is die belangrikste lengtelyn by 0°. Die plek of posisie
Australië
Halfrond
Suidelike
Halfrond
Halfrond
Oostelike
Halfrond
Westelike
Afrika Suid–Amerika
Noord–Amerika
Europa
Asië
meridiaan gemeet.
Noordelike
wat hulle aandui, word lengtegrade genoem en dit word in grade oos of wes van die Greenwich-
Figuur 1.2: ’n Wêreldkaart wat breedte- en lengtegrade aandui
© Impaq
13
Handleiding
Vir die nuuskieriges Gebruik jou ballon van die vorige les en trek nou breedte- en lengtelyne daarop.
Onthou, die belangrikste breedtelyn is die ewenaar en die belangrikste lengtelyn is die Greenwich-meridiaan. Hierdie lyne is reeds op jou ballon. Ligging van Suid-Afrika Elke plek op aarde is tegelyk in twee halfronde geleë, hetsy noord of suid en dan ook in die Oostelike of Westelike Halfrond.
Suid-Afrika is in die Suidelike Halfrond geleë, want dit is suid van die ewenaar, asook in die
Oostelike Halfrond omdat Suid-Afrika oos van die Greenwich-meridiaan is. Aktiwiteit 2 Bestudeer die kaart op die vorige bladsy en beantwoord die vrae.
1.
In watter twee halfronde is Suid-Afrika geleë?
(2)
4.
In watter twee halfronde is Suid-Amerika geleë?
(2)
2.
3.
In watter twee halfronde is Australië geleë?
In watter twee halfronde is Noord-Amerika geleë?
(2) (2)
[8]
Les 3 Hoe om lande en stede met breedte- en lengtegraad te vind Ons kan op ’n kaart kyk hoe ver ’n plek noord of suid van die ewenaar is deur na die breedtegrade te kyk. Dit word gewoonlik aan die kante van ’n kaart gemerk. Bo die 0° is dit die Noordelike
Halfrond en onder die 0° is dit die Suidelike Halfrond. 14
© Impaq