Gr 6 afrikaans eerste addisionele taal fasiliteerdersgids by Impaq

Í2&È-E-EAT-FG01*Î 1

A T -

AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL FASILITEERDERSGIDS

Graad 6

A member of the FUTURELEARN group

Afrikaans Eerste Addisionele Taal Fasiliteerdersgids

1 8 0 6 - E - E AT- F G 0 1

Í2&È-E-EAT-FG01*Î

Graad 6

Aangepas vir KABV

E Pietersen

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

INHOUDSOPAWE LESELEMENTE .................................................................................................................. 5 VOORWOORD .................................................................................................................... 7 ASSESSERINGSVEREISTES ............................................................................................ 8 STUDIEWENKE EN -METODES ........................................................................................ 9 JAARPLAN ......................................................................................................................... 9 EENHEID 1 ........................................................................................................................ 10 LES 1: ’N DIALOOG, LEESTEKENS, AFRIKAANSE KLANKE ............................... 10 AKTIWITEIT 1 ............................................................................................ 10 AKTIWITEIT 2 ............................................................................................ 10 AKTIWITEIT 3 ............................................................................................ 11 AKTIWITEIT 4 ............................................................................................ 11 AKTIWITEIT 5 ............................................................................................ 11 AKTIWITEIT 6 ............................................................................................ 12 AKTIWITEIT 7 ............................................................................................ 12 LES 2 ’N OPSOMMING, LETTERGREPE, DIE KOPPELTEKEN .......................... 12 WEEK 3 EN 4 .......................................................................................................... 12 AKTIWITEIT 8 ............................................................................................ 13 AKTIWITEIT 9 ............................................................................................ 13 AKTIWITEIT 10 .......................................................................................... 14 AKTIWITEIT 11 .......................................................................................... 14 AKTIWITEIT 12 .......................................................................................... 15 AKTIWITEIT 13 .......................................................................................... 15 LES 3 BESKRYF ’N PROSES ............................................................................... 15 WEEK 5 EN 6 .......................................................................................................... 15 AKTIWITEIT 14 .......................................................................................... 15 AKTIWITEIT 15 .......................................................................................... 16 AKTIWITEIT 16 .......................................................................................... 16 AKTIWITEIT 17 .......................................................................................... 16 AKTIWITEIT 18 .......................................................................................... 17 AKTIWITEIT 19 .......................................................................................... 18 LES 4: DEFINISIES................................................................................................. 18 WEEK 7 EN 8 .......................................................................................................... 18 AKTIWITEIT 20 .......................................................................................... 19 AKTIWITEIT 21 .......................................................................................... 19 AKTIWITEIT 22 .......................................................................................... 19 AKTIWITEIT 23 .......................................................................................... 19 AKTIWITEIT 24 .......................................................................................... 20 AKTIWITEIT 25 .......................................................................................... 21 LES 5 HERSIENING ............................................................................................. 22 WEEK 9 EN 10 ........................................................................................................ 22 AKTIWITEIT 26 .......................................................................................... 22 1

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

AKTIWITEIT 27 .......................................................................................... 22 AKTIWITEIT 28 .......................................................................................... 22 AKTIWITEIT 29 .......................................................................................... 23 AKTIWITEIT 30 .......................................................................................... 23 AKTIWITEIT 31 .......................................................................................... 23 EENHEID 2 ........................................................................................................................ 24 LES 6: VOORSPEL WAAROOR TEKS HANDEL ................................................... 24 AKTIWITEIT 32 .......................................................................................... 24 AKTIWITEIT 33 .......................................................................................... 24 AKTIWITEIT 34 .......................................................................................... 25 AKTIWITEIT 35 .......................................................................................... 25 AKTIWITEIT 36 .......................................................................................... 26 AKTIWITEIT 37 .......................................................................................... 26 LES 7: TEMA, ONDERWERP, HOOFGEDAGTES EN RUIMTE, HULPWERKWOORD VAN WYSE, KOPPELWERKWOORD ................................. 26 WEEK 3 EN 4 .......................................................................................................... 26 AKTIWITEIT 38 .......................................................................................... 27 BEGRIPSTOETS ........................................................................................ 27 AKTIWITEIT 40 .......................................................................................... 28 AKTIWITEIT 41 .......................................................................................... 28 AKTIWITEIT 42 .......................................................................................... 29 AKTIWITEIT 43 .......................................................................................... 29 LES 8 : POËSIE, LETTERLIKE EN FIGUURLIKE TAALGEBRUIK ........................ 30 WEEK 5 EN 6 .......................................................................................................... 30 AKTIWITEIT 44 .......................................................................................... 31 AKTIWITEIT 45 .......................................................................................... 31 AKTIWITEIT 46 .......................................................................................... 32 AKTIWITEIT 47 .......................................................................................... 32 AKTIWITEIT 48 .......................................................................................... 32 LES 9: BIOGRAFIE EN OUTOBIOGRAFIE ............................................................ 33 AKTIWITEIT 49 .......................................................................................... 34 AKTIWITEIT 50 .......................................................................................... 34 AKTIWITEIT 51 .......................................................................................... 34 AKTIWITEIT 52 .......................................................................................... 34 AKTIWITEIT 53 .......................................................................................... 35 AKTIWITEIT 54 .......................................................................................... 35 LES 10 HERSIENING ............................................................................................. 35 WEEK 9 EN 10 ........................................................................................................ 35 AKTIWITEIT 55 .......................................................................................... 35 AKTIWITEIT 56 .......................................................................................... 36 AKTIWITEIT 57 .......................................................................................... 36 AKTIWITEIT 58 .......................................................................................... 36 AKTIWITEIT 59 .......................................................................................... 37 AKTIWITEIT 60 .......................................................................................... 37 © Impaq

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

EENHEID 3 ........................................................................................................................ 38 LES 11: INLIGTINGSTEKS ..................................................................................... 38 AKTIWITEIT 61 .......................................................................................... 39 AKTIWITEIT 62 .......................................................................................... 39 AKTIWITEIT 63 .......................................................................................... 39 AKTIWITEIT 64 .......................................................................................... 39 AKTIWITEIT 65 .......................................................................................... 40 AKTIWITEIT 66 .......................................................................................... 40 LES 12: ’N BESKRYWING .................................................................................... 41 DIE BETREKLIKE VOORNAAMWOORD ............................................................... 41 WEEK 3 EN 4 .......................................................................................................... 41 AKTIWITEIT 67 .......................................................................................... 41 AKTIWITEIT 68 .......................................................................................... 41 AKTIWITEIT 69 .......................................................................................... 41 AKTIWITEIT 70 .......................................................................................... 42 AKTIWITEIT 71 .......................................................................................... 43 AKTIWITEIT 72 .......................................................................................... 43 LES 13: ’N GRAFIEK .............................................................................................. 43 WEEK 5 EN 6 .......................................................................................................... 43 AKTIWITEIT 73 .......................................................................................... 44 AKTIWITEIT 74 .......................................................................................... 44 BEGRIPSTOETS ........................................................................................ 44 AKTIWITEIT 75 .......................................................................................... 45 AKTIWITEIT 76 .......................................................................................... 45 AKTIWITEIT 77 .......................................................................................... 46 AKTIWITEIT 78 .......................................................................................... 46 LES 14: ’N RESENSIE ........................................................................................... 46 WEEK 7 EN 8 .......................................................................................................... 46 AKTIWITEIT 79 .......................................................................................... 47 AKTIWITEIT 80 .......................................................................................... 47 AKTIWITEIT 81 .......................................................................................... 48 AKTIWITEIT 82 .......................................................................................... 49 AKTIWITEIT 83 .......................................................................................... 49 AKTIWITEIT 84 .......................................................................................... 49 AKTIWITEIT 85 .......................................................................................... 50 LES 15 HERSIENING ............................................................................................ 50 WEEK 9 EN 10 ........................................................................................................ 50 AKTIWITEIT 86 .......................................................................................... 51 AKTIWITEIT 87 .......................................................................................... 51 AKTIWITEIT 88 .......................................................................................... 51 AKTIWITEIT 89 .......................................................................................... 52 AKTIWITEIT 90 .......................................................................................... 52 AKTIWITEIT 91 .......................................................................................... 52

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

EENHEID 4 ........................................................................................................................ 53 LES 16: E-POS EN ’N BESTELLING ...................................................................... 53 WEEK 1 EN 2 .......................................................................................................... 53 AKTIWITEIT 92 .......................................................................................... 53 AKTIWITEIT 93 .......................................................................................... 53 AKTIWITEIT 94 .......................................................................................... 54 AKTIWITEIT 95 .......................................................................................... 54 AKTIWITEIT 96 .......................................................................................... 55 AKTIWITEIT 97 .......................................................................................... 55 LES 17: ’N POSKAART........................................................................................... 56 WEEK 3 EN 4 .......................................................................................................... 56 AKTIWITEIT 98 .......................................................................................... 56 AKTIWITEIT 99 .......................................................................................... 56 AKTIWITEIT 100 ........................................................................................ 56 AKTIWITEIT 101 ........................................................................................ 57 SKRYF........................................................................................................ 57 AKTIWITEIT 102 ........................................................................................ 57 LES 18: BEROEPE ................................................................................................. 58 WEEK 5 EN 6 .......................................................................................................... 58 AKTIWITEIT 103 ........................................................................................ 58 AKTIWITEIT 104 ........................................................................................ 59 AKTIWITEIT 105 ........................................................................................ 59 AKTIWITEIT 106 ........................................................................................ 59 LES 19: TYD IN WOORDE ..................................................................................... 60 WEEK 7 EN 8 .......................................................................................................... 60 AKTIWITEIT 107 ........................................................................................ 61 AKTIWITEIT 108 ........................................................................................ 62 AKTIWITEIT 109 ........................................................................................ 62 AKTIWITEIT 110 ........................................................................................ 63 AKTIWITEIT 111 ........................................................................................ 63 LES 20: HERSIENING ............................................................................................ 64 WEEK 9 en 10 ......................................................................................................... 64 AKTIWITEIT 112 ........................................................................................ 64 AKTIWITEIT 113 ........................................................................................ 64 AKTIWITEIT 114 ........................................................................................ 64 AKTIWITEIT 115 ........................................................................................ 65 AKTIWITEIT 116 ........................................................................................ 65 AKTIWITEIT 117 ........................................................................................ 65 BYLAE A: ......................................................................................................................... 69 Assesseringsrubriek 1: Lees ............................................................................ 71 Assesseringsrubriek 2: Mondeling ................................................................... 72 Assesseringsrubriek 3: Skryf ............................................................................ 73 Assesseringsrubriek 4: Mondeling .................................................................... 74 BIBLIOGRAFIE ................................................................................................................. 73

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

LESELEMENTE LEERDOELWITTE Wat die leerder aan die einde van die les moet weet. Geneem uit die KABV.

BELANGRIKE TERMINOLOGIE Nuwe terminologie om die begrip van die vak as deel van hierdie les uit te brei.

DEFINIEER Definisies van konsepte om die inhoud te verstaan.

BELANGRIK Verduidelik misverstande; moontlike verwarring met betrekking tot bestaande kennis.

WENKE Enige inligting anders as die inhoud, om die leerder deur die leerproses te begelei.

VIR DIE NUUSKIERIGES Aansporing om die inhoud in diepte na te vors. Brei die aktiwiteit en oefening tot só ’n mate uit dat die leerder aangemoedig word om te verken. Vir die begaafde leerder: uitgebreide oefeninge. Vir Leerders met Spesiale Onderwysbehoeftes* (LSOB): verduidelik die noodsaaklikheid om die basiese vrae te voltooi om ’n slaagpunt te behaal. *LSEN in algemene taalgebruik

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

AKTIWITEIT Vrae oor die les wat voltooi moet word ten einde die kennis van die voltooide les te toets.

OEFENING Ter afsluiting van die spesifieke eenheid. Formatiewe assessering.

KERNINHOUD Beklemtoon die kern van die inhoud, in-diepte verduideliking van ’n spesifieke afdeling van die les wat verstaan moet word.

STUDEER/HERSIENING Tyd wat spandeer word om die inhoud te bestudeer in die afsluiting van die eenheid en ter voorbereiding vir die toets of eksamen.

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

VOORWOORD Welkom by Afrikaans Eerste Addisionele Taal! Die kurrikulum vir graad 6 is gebaseer op die Departement van Basiese Onderwys se KABV-dokument. Daar is gepoog om die lesse so eenvoudig en verstaanbaar moontlik aan die tweedetaalleerder te verduidelik. Die belangrikste aspek by die aanleer van ’n tweede taal (of enige nuwe taal) is altyd om nog en nog en nogmaals nuwe woorde by te leer. Dit sal goed wees as leerders ’n eie persoonlike woordeboek het waarin hulle gereeld nuwe woorde kan neerskryf, sodat hulle hul woordeskat behoorlik kan uitbrei. Die korrekte spelling van hierdie woorde is natuurlik altyd baie belangrik. Leerders raak bewus van onbekende woorde deur Afrikaans te lees en dan die moeite te doen om die betekenis van hierdie woorde uit te vind en in hul eie persoonlike woordeboek neer te skryf. Leerders moet elke dag Afrikaans lees: die opskrifte in Afrikaanse koerante en lees later kort berigte, kort stukkies in Afrikaanse tydskrifte, Afrikaanse advertensieborde langs die pad, brosjures, kort Afrikaanse storieboeke en vorder tot die lees van langer boeke. Baie lees maak leerders mettertyd gewoond aan die woordorde van Afrikaanse sinne – ’n aspek wat meestal probleme verskaf. Moedig die leerders aan om na Afrikaanse radioprogramme te luister en Afrikaanse televisieprogramme te kyk. Die leerders moet probeer om ’n Afrikaanssprekende maatjie te kry. Die maatjie sal ewe veel baat deur soms die leerder se moedertaal te praat. Afrikaanse taalwerk verskil nie veel van Engelse grammatika nie. Gebruik dus leerders se kennis van hul moedertaal om die Afrikaanse taalstrukture verstaanbaar te maak. ’n Afrikaanse werkwoord het dieselfde funksie as ’n Engelse verb en net so die ander taalstrukture. Die fasiliteerdersgids verskaf die antwoorde vir die oefeninge wat in elke les in die handleiding voorkom. Aan die einde van elke eenheid is hersieningsoefeninge. Spandeer twee weke aan elke les. ’n Werkboek waarin leerders die oefeninge kan doen, word aanbeveel. Die doen van verbeteringe word ook sterk aanbeveel. Die antwoorde vir die oefeninge wat in elke les voorkom, word in hierdie gids verskaf. Aan die einde van elke eenheid is hersieningsoefeninge – die memorandum is in hierdie gids. Assesseringsrubrieke vir lees, mondelinge en kreatiewe skryfwerk is in die bylae van hierdie gids. 7

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

ASSESSERINGSVEREISTES Die formele assesseringsprogram vir graad 4 tot 6 bestaan uit take wat 75% van die bevorderingspunt uitmaak sowel as die Novembereksamen wat 25% van die totaal tel. Die formele assesseringsvereistes vir Afrikaans Eerste Addisionele Taal is as volg:  Die formele assesseringstake vorm 75% van die totale punt vir Afrikaans Eerste Addisionele Taal in graad 4, 5 en 6. Die formele assesseringspunt sluit die Junieeksamen in.  Die eerste formele assesseringstaak in ’n kwartaal moet in die middel van die kwartaal gedoen word. Die tweede formele assesseringstaak van elke kwartaal moet aan die einde van die kwartaal gedoen word.  Aan die einde van die jaar word ’n eksamen afgelê en dit vorm 25% van die punte.  Elke formele assesseringstaak sal uit aktiwiteite bestaan wat luister en praat, lees en kyk, skryf en aanbied, en taalstrukture en -konvensies sal assesseer, en dit moet oor 'n tydperk van ’n paar dae plaasvind.  Fasiliteerders moet seker maak om terugvoer aan leerders te gee oor taalaspekte wat reeds informeel geassesseer is voordat leerders formeel geassesseer word.  Alle formele assesseringstake kan in die portefeuljeboek gevind word.

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

STUDIEWENKE EN -METODES    

Laat die leerders elke dag Afrikaans lees en skryf. Laat die leerders elke dag ’n paar Afrikaanse sinne sê. Die leerders moet gereeld vreemde woorde en hul betekenis in hul persoonlike woordeboek skryf. Indien leerders foute maak, moet hulle dit weer en weer skryf totdat dit korrek is.

JAARPLAN EENHEID

LES

DATUM BEGIN

DATUM VOLTOOI

Les 1: ’n Dialoog, leestekens, Afrikaanse klanke Les 2: ’n Opsomming, lettergrepe, die koppelteken Les 3: Beskryf ’n proses, spelreëls Les 4: Definisies, soorte sinne, voegwoorde Les 5: Hersiening Les 6: Voorspel waaroor teks handel, oorganklike en onoorganklike werkwoorde, die modale hulpwerkwoord Les 7: Tema, onderwerp, hoofgedagtes en ruimte, hulpwerkwoord van wyse, koppelwerkwoord Les 8: Poësie, letterlike en figuurlike taalgebruik, die abstrakte selfstandige naamwoord Les 9: Biografie en outobiografie, die byvoeglike naamwoord Les 10: Hersiening Les 11: Inligtingsteks, die bywoord Les 12: ’n Beskrywing, die betreklike voornaamwoord Les 13: ’n Grafiek, telwoorde, voorsetsels Les 14: ’n Resensie, afkortings en letterwoorde Les 15: Hersiening Les 16: E-pos en ’n bestelling, homonieme en homofone Les 17: ’n Poskaart, direkte en indirekte rede Les 18: Beroepe, idiome en illustrasies Les 19: Tyd in woorde Les 20: Hersiening

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

EENHEID 1 Lees is ’n baie belangrike deel van Afrikaans leer. Die leerder moet elke kwartaal ’n leesstuk uit enige Afrikaanse bron lees. Die leerder moet ook elke kwartaal ’n praatjie (mondeling) voorberei. Die nodige rubrieke vir hierdie informele assessering is agter in die fasiliteerdersgids en kan gebruik word om beide die lees en mondeling te assesseer. LES 1: ’N DIALOOG, LEESTEKENS, AFRIKAANSE KLANKE WEEK 1 EN 2 1.1 LUISTER EN PRAAT   

Die leerder moet oplet na die vorm van ’n dialoog. Die dubbelpunt word gebruik na die spreker se naam. Geen aanhalingstekens nie.

AKTIWITEIT 1 ’n Mondelingse aktiwiteit  

 

1.2

Dialoog in ’n storie is ’n karakter se direkte woorde en word tussen aanhalingstekens geplaas. ’n Dialoog is ’n gesprek tussen mense en word in ’n spesifieke vorm geskryf. ’n Toneelstuk of drama is ’n voorbeeld hiervan. Die hoed het ’n deur is in die vorm van ’n dialoog geskryf. Hierdie aktiwiteit bied geleentheid vir die leerder om te gesels. Moedig die leerder aan om altyd ’n rede te gee vir ’n mening of opinie, bv. Ek dink kuitbroeke is ’n snaakse mode, want ’n mens weet nie of dit ’n langbroek is wat te kort is of ’n kortbroek wat te lank is nie.

LEES EN KYK AKTIWITEIT 2  

Die leerder moet probeer om self nog idiome, uitdrukkings en gesegdes op te spoor en ’n lys van idiome neer te skryf. Moedig die leerder aan om hierdie uitdrukkings in kreatiewe skryfwerk te gebruik.

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

AKTIWITEIT 3   

Leerder herhaal die woorde in die spellys totdat hy/sy dit sonder foute kan skryf. Lees hierdie woorde hardop en probeer dit korrek uitspreek. Aanvullende oefening: gebruik hierdie woorde in sinne met die doel om die korrekte betekenis te toets.

AKTIWITEIT 4 



Samestellings: aan + pas = aanpas aan + trek = aantrek aand + rok = aandrok kamer + jas = kamerjas knie + broek = kniebroek kort + broek = kortbroek mode + skou = modeskou pels + jas = pelsjas Samestellings met hemp: kraaghemp, skoolhemp, knoophemp, ens.

1.3 SKRYF EN AANBIED

AKTIWITEIT 5    1.4

Die leerder gebruik eie verbeelding. Korrekte dialoogvorm is belangrik. Korrekte spelling en taalgebruik is belangrik.

TAALSTRUKTURE: LEESTEKENS KLANKE

Kyk na die reëls vir die volgende:  Hoofletters (begin van ’n sin, naam van mense of plekke)  Punt (aan die einde van ’n sin)  Vraagteken (aan die einde van ’n vraagsin)  Uitroepteken (aan die einde van ’n uitroepsin)  Komma (voor of na iemand se naam, wanneer jy ’n lys goed opnoem, tussen twee werkwoorde)  Dubbelpunt (na iemand se direkte woorde, wanneer iets gaan volg)  Aanhalingstekens (iemand se direkte woorde)  Hakies (om ekstra inligting in ’n sin te voeg) 11

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

AKTIWITEIT 6 TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES 1. 2. 3. 4.

Waar is my boek, Johan? Ek hou van koffie en koek. Moenie die woord “nice” gebruik nie. “Kyk die oulike hasie,  Mamma,” skree die seuntjie.

5. 6. 7. 8.

Hoe lyk ’n otter, Oupa? Het jy jou huiswerk gedoen?  Hoekom is Pieter, Johan  en André  nog nie hier nie? Moenie  so raas nie! [15] AKTIWITEIT 7   

Tweeklanke (diftonge soos “ai”, “aai”, “ei” en “eeu”) Die leerder maak sinne met hierdie woorde. Die leerder moet onbekende woorde se betekenis in die eie persoonlike woordeboek neerskryf.

Die leeu het die rooibok deur die sneeu gejaag terwyl die lui seekoei omdraai om die mooi seemeeu en reier te sien.

LES 2 ’N OPSOMMING, LETTERGREPE, DIE KOPPELTEKEN WEEK 3 EN 4 2.1 LUISTER EN PRAAT ’n Opsomming  

As ’n mens ’n storie opsom, maak jy dit korter en vertel net die belangrikste dinge. ’n Mens vertel net van die belangrikste karakter of karakters, wat hulle gedoen het en waarom.

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

AKTIWITEIT 8 ’n Mondelingse aktiwiteit (Leerder verskaf eie antwoorde)  Vertel kortliks van die nuutste fliek wat jy gesien het.  Wat gebeur in die fliek?  Wie was die belangrikste karakter/hoofkarakter?  Watter akteur het die hoofkarakter gespeel? Gebruik rubriek 4 in die bylae om die mondeling te assesseer. [20] 2.2 LEES EN KYK AKTIWITEIT 9 BEGRIPSTOETS 1. Kort antwoorde (5) a. Janie  en haar ouma  b. Die hoed het ’n deur  c. Oumagrootjie  d. Eeu  2. Waar of onwaar. (5) a. Onwaar  b. Waar  c. Onwaar  d. Waar  e. Waar  3. Skryf die ontbrekende woorde neer. (3) a. Sirkus  b. deur  vroetel  4. Volsinne. (7) a. Ja  Sy help haar ouma laaie regpak.  b. Jou oupa se pa word oupagrootjie genoem.  c. “Wat soos ’n toring op sy kop sit.”  (Een punt vir die antwoord en een punt vir die gebruik van aanhalingstekens) d. Janie hou baie van stories.  e. Meneer Fitzgerald het die hoed laag oor sy voorkop getrek en met ’n band onder sy ken vasgemaak.  [20]

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

AKTIWITEIT 10   

2.3 SKRYF EN AANBIED AKTIWITEIT 11 SKRYF Die leerder moet verstaan dat opsom beteken om net die belangrikste dinge te skryf.  Net een paragraaf word gebruik.  Dit help altyd om te kyk na wie? wat? waar? wanneer? waarom? ensovoorts.  Gebruik assesseringsrubriek 3 in die addendum vir puntetoekenning. Gebruik rubriek 3 in die bylae om die aktiwiteit na te sien. [30] 2.4 TAALSTRUKTURE: LETTERGREPE SKRYFTEKEN: KOPPELTEKEN Lettergrepe:  Om woorde in deeltjies in te deel.  Oop lettergreep eindig op ’n vokaal, bv. Bo-me  Geslote lettergreep eindig op ’n konsonant, bv. Kap-pe Skryftekens:  Die kappie: Dit laat ’n vokaal langer klink, bv. sê teenoor se.  Die deelteken: Dui die begin van ’n lettergreep aan, bv. geëet – ge-eet  Die koppelteken:  Help om woorde aan die einde van ’n reël af te breek in-dien jy nie meer spasie het nie.  As woorde herhaal bv. nou-nou  As daar te veel vokale/klinkers langs mekaar is, bv. bo-op

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

AKTIWITEIT 12

rooi – bok; gis – ter; mo – tor; pot – lood; sil – wer KOPKRAPPER  eet – ka – mer – ta – fel  Verdeel op enige van hierdie plekke as jy aan die einde van ’n reël kom.  As ’n woord net uit een lettergreep bestaan (soos stoel), moet ons liewers daardie woord netso op die volgende reël skryf. Dit kan nie verdeel word nie.

AKTIWITEIT 13

1. 2. 3. 4. 5.

Pieter sê: “Ek wil eendag ’n dokter word.” Waar in die wêreld vind ’n mens Japan? My oë moet getoets word sodat ek ’n bril kan kry. Die kinders sit-sit so heeldag voor die televisie. Ek hou van mnr. Botha.

LES 3 BESKRYF ’N PROSES SPELREËLS WEEK 5 EN 6 3.1

LUISTER EN PRAAT

Maak die leerder bewus van wat van ’n proses is en dat een stap eers moet plaasvind voordat die volgende stap kan plaasvind.

AKTIWITEIT 14 ’n Mondelingse aktiwiteit    

Gesels oor prosedures. Prosedures hou verband met instruksies. Dit is altyd ’n stap-vir-stap proses. Daar is baie moontlikhede.

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

Gebruik rubriek 2 in die bylae om die aktiwiteit na te sien. [15]

WEET JY?  Die persoon trek die mes na hom/haar toe.  Dit is gevaarlik, want hy/sy kan homself/haarself raak sny.

3.2

LEES EN KYK AKTIWITEIT 15   

Die leerder lees die prosedures. Let op die korrekte uitspraak van woorde. Die leerder skryf die betekenis van onbekende woorde in sy/haar eie persoonlike woordeboek.

AKTIWITEIT 16   

AKTIWITEIT 17

Meervoud aarbei aartappel appel appelkoos beet blomkool botterskorsie bloubessie druif/druiwe kersie kool (ook genoem

aarbeie aartappels appels appelkose beet/bete blomkole botterskorsie bloubessies druiwe kersies kool (kopkole)

Verkleining aarbeitjie aartappeltjie appeltjie appelkosie beetjie blomkooltjie botterskorsietjie bloubessietjie druifie/druiwetjies kersietjie kooltjie (kopkooltjie)

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

kopkool) lemoen lietsjie moerbei nartjie perske pampoen spanspek seldery spinasie suurlemoen veselperske wortel waatlemoen

Eenheid

lemoene lietsjies moerbeie nartjies perskes pampoene spanspekke seldery spinasie suurlemoene veselperskes worteltjie waatlemoene

lemoentjie lietsjietjie moerbeitjie nartjietjie persketjie pampoentjie spanspekkie selderytjie spinasietjie suurlemoentjie veselpersketjie worteltjies waatlemoentjie

3.3 SKRYF EN AANBIED AKTIWITEIT 18 SKRYF    

Proses moet stap vir stap neergeskryf word. Gebruik volledige sinne. Nommer die stappe of gebruik kolletjies. Korrekte spelling en taalgebruik is belangrik.

Gebruik rubriek 3 in die bylae om die skryfstuk na te sien. [30] 3.4 TAALSTRUKTURE: SPELREËLS Woorde met y/ei  

Daar is nie ’n spelreël vir y en ei nie. Die leerder moet die lysie met y- en ei-woorde self uitbrei en dit leer.

Los en vas skryf van woorde 

Samestellings word as een woord geskryf.

Wanneer skryf ons toe vas aan ’n woord?  

Die leerder moet oplet vir toe vas aan die woord en toe los van die woord. Die leerder kan dit uitwys in leeswerk en sê watter reël toegepas is.

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

Samestelling van woorde met ’n verbindingsklank  

Leerder moet probeer om in leeswerk samestellings met ’n verbindingsklank te herken. Bv. hondehok/ manshemp

Woorde met voorvoegsels en agtervoegsels   

Die leerder kan probeer oplet vir woorde met voor- en agtervoegsels. Wat mense doen is goeie voorbeelde van agtervoegsels, soos haarkapper, ensovoorts. Bv. beman, ontbind, vriendeliker

VIR DIE NUUSKIERIGES 

Om die “a” kort te hou in ’n geslote lettergreep is ’n ekstra “k” nodig. Dis dieselfde reël as by die meervoud van sulke woorde. (bakker)



Dis ’n oop lettergreep en die “a” klink lank in ’n oop lettergreep. Dit is dus nie nodig om twee te skryf nie. (skoonmaker)

AKTIWITEIT 19 Onderstreep die korrekte woord tussen hakies. Mei; huis toe; wei; veld; hond; hondehok; sy; moeër LES 4: DEFINISIES SOORTE SINNE, VOEGWOORDE WEEK 7 EN 8 4.1 LUISTER EN PRAAT Luister na die volgende definisies:



Die leerder kan sy ander handboeke gebruik om definisies te soek.

’n Definisie Die leerder moet die verskil tussen omskrywing (wat iets is) en beskrywing (hoe iets lyk/hoe iets gedoen word) verstaan.

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

AKTIWITEIT 20 ’n Mondelingse aktiwiteit 

Gesels oor definisies en die omskrywing van ’n voorwerp of ’n wetenskaplike proses. Hierdie aktiwiteit bied geleentheid vir gesels. Die leerder kan ook lawwe definisies vir voorwerpe rondom hom maak.

 

4.2

LEES EN KYK AKTIWITEIT 21  Die leerder kan nog grappies lees.  Sommige tydskrifte het ’n vermaaklikheidsblad met grappies en lawwe dinge.

AKTIWITEIT 22 

 

4.3 SKRYF EN AANBIED AKTIWITEIT 23    4.4

Enige definisie is reg. Die klem val op woordgebruik, korrekte spelling en korrekte taalgebruik. Moedig die leerder aan om kreatief te wees.

TAALSTRUKTURE: SOORTE SINNE VOEGWOORDE Ons hersien die verskillende soorte sinne  

Die leerder let op na die verskillende soorte sinne wat reeds in graad 4 en graad 5 behandel is. Hier is ’n kort opsomming:  Stelsin: jy maak ’n stelling (Ek eet my kos)  Vraagsin: jy vra ’n vraag (Eet jy jou kos?)

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

 Bevelsin: jy gee ’n bevel (Eet jou kos!)  Uitroepsin: jy praat hard (Ek eet my kos!)  Ontkennende vorm: As jy nee sê (Nee, ek eet nie my kos nie) Onthou, NIE word twee keer gebruik, behalwe as jy die woorde nêrens, nooit, niemand of niks gebruik, dan word NIE slegs een keer gebruik. Bv. Ek is nie honger nie. Niemand is honger nie. Voegwoorde 

Leerder kan probeer om saamgestelde sinne wat hy/sy in leeswerk raaksien as twee enkelvoudige sinne te skryf en te kyk watter voegwoord gebruik is. Onthou, voegwoorde word gebruik om twee sinne saam te voeg sodat dit een sin word. Bv. want, en, omdat, terwyl, sodat (daar is meer voorbeelde in die handleiding). Maak seker die leerder weet wanneer die woordorde moet verander en wanneer dit dieselfde moet bly.

  

AKTIWITEIT 24

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Jannie hou van swem, maar hy hou nie van koue water nie. Ella eet roomys en drink koeldrank. Die man bestuur terwyl hy op sy selfoon praat. Ons bly binne omdat dit reën. Die dief breek die venster, daarom is die man kwaad. Ek kyk televisie totdat jy kom. Die kinders lag, want die nar is snaaks. Die koffie is warm, dus wag ek eers. Alhoewel dit warm is, dra die vrou ’n jas. Wees versigtig, anders ry ’n motor jou raak. KOPKRAPPER   

Trek ’n trui aan, sodat jy nie koud kry nie. Ons moet die dubbel nie bysit, anders maak dit nie sin nie. ONTHOU! Vir elke reël is daar altyd uitsonderings.

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

AKTIWITEIT 25 BEGRIPSTOETS

1. a. b. c. d.

Gee kort antwoorde vir die volgende vrae. ’n Esel  Die donkie ... wat ’n wonderlike ding!  ’n Donkie  en ’n muishond  Meer as 150 verse. 

2. a. b. c. d. e.

Antwoord slegs waar of onwaar. Waar  Onwaar  Waar  Onwaar  Onwaar 

(5)

3. Skryf slegs die woorde neer wat die volgende sinne volledig sal maak. (5) a. Mak,  duisende b. kleur,  merke, lengte 4. Beantwoord die volgende vrae in volsinne. a. Die woord “halsstarrig” beteken koppig, iemand wat sy/haar eie wil volg.  b. Cleopatra het in donkiemelk gebad sodat dit haar kan genees.  c. So dom soos ’n esel.  d. Donkies word halsstarrig as hulle oorwerk en ondervoed  is en as hulle wreed behandel  word. e. Hulle het in die ou tyd gekeer dat kinders stuipe kry deur hare van die donkie se skof af te sny  en dit in ’n sak om die kind se nek te hang. f. Stuipe is ’n skielike sametrekking van die spiere.  g. Jy kalmeer ’n kind deur hom/haar in ’n donkievel toe te draai.

(10)

5. Gee jou eie mening. a. Ja/nee.  Leerder se eie rede.  b. Leerder se eie antwoord.  c. Ja/nee.  Leerder se eie rede. 

(5)

[30]

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

LES 5

HERSIENING

WEEK 9 EN 10 OOPBOEKTOETS Hierdie aktiwiteite dien as oefening om voor te berei vir die eksamen.

AKTIWITEIT 26

tandeborsel; visstok; hondekombers; meisieshoed; ringvinger; [5] AKTIWITEIT 27 Kolom A punt hakies komma dubbelpunt uitroepteken aanhalingstekens hoofletter

Antwoordkolom afkorting  ekstra inligting  ’n lys  iets volg  verbasing  Engelse woord  my vriend se naam  [7]

AKTIWITEIT 28

1. 2. 3. 4. 5.

“Kom hier!” sê  Ma. Maria sal nie vandag nie, maar more  die klere was. Die skape blêr  in die kraal as hulle honger is. Maak nou toe jou oë  en slaap. Die tannie knip die materiaal met ’n skêr. [5]

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

AKTIWITEIT 29

1. 2. 3. 4. 5.

Suiker is soet.  Gal is bitter.  Eet nou jou kos.  Jy is nie meer honger nie.  Die dogtertjie huil.  Die dogtertjie is hartseer,  Jy leer.  Ek was die skottelgoed.  Sy is maer.  Sy eet baie.  [10] AKTIWITEIT 30 Vroe – ër  vol – gen – de  ko – nin – gin  da – e  won – der – werk  [5] AKTIWITEIT 31

Enkelvoud suurlemoen baba klere vinger visstok

Meervoud suurlemoene babas klere vingers visstokke

Verkleining suurlemoentjie babatji kleertjies vingertjie visstokkie [10]

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

EENHEID 2 Lees is ’n baie belangrike deel van Afrikaans leer. Die leerder moet elke kwartaal ’n leesstuk uit enige Afrikaanse bron lees. Die leerder moet ook elke kwartaal ’n praatjie (mondeling) voorberei. Die nodige rubrieke vir hierdie informele assessering is agter in die fasiliteerdersgids en kan gebruik word om beide die lees en mondeling te assesseer. LES 6: VOORSPEL WAAROOR TEKS HANDEL OORGANKLIKE EN ONOORGANKLIKE HOOFWERKWOORDE DIE MODALE HULPWERKWOORD WEEK 1 EN 2 6.1 LUISTER EN PRAAT

Die leerder voorspel waaroor die leesstuk moontlik kan handel deur na die titel en illustrasie/foto’s te kyk.

AKTIWITEIT 32 ’n Mondelingse aktiwiteit  Geleentheid vir die leerder om te gesels.  ’n Persoon wat tekeninge maak om stories ensovoorts te illustreer word die illustreerder genoem.  Praat oor nog persoonsname na aanleiding van beroepe. 6.2 LEES EN KYK AKTIWITEIT 33  

Die leerder moet ’n toespraak oor troeteldiere gee. Moedig die leerder aan om ’n rede vir ’n mening/opinie/stelling te gee.

Gebruik rubriek 2 in die bylae om die taak na te sien. [15]

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

AKTIWITEIT 34   

6.3 SKRYF EN AANBIED AKTIWITEIT 35   

Leerder lys al die voordele en daarna die nadele. Volledige sinne met korrekte spelling en taalgebruik. Die leerder moet dit nommer of kolletjies gebruik.

6.4 TAALSTRUKTURE: DIE OORGANKLIKE EN ONOORGANKLIKE HOOFWERKWOORD HERSIEN DIE HULPWERKWOORD VAN TYD EN VORM Die leerder moet probeer om in leeswerk oorganklike en onoorganklike hoofwerkwoorde te herken, asook die verskillende hulpwerkwoorde.  Onthou, as ’n sin ’n direkte voorwerp het, dan word die werkwoord oorganklik gebruik. Bv. Jan (onderwerp) skop (oorganklike werkwoord) die bal (direkte voorwerp) met sy regtervoet (indirekte voorwerp.)  As die sin nie ’n direkte voorwerp het nie, word die werkwoord onoorganklik gebruik. Bv. Jan (onderwerp) skop (onoorganklike werkwoord) met sy regtervoet (indirekte voorwerp) Die lydende vorm vir ’n onoorganklike werkwoord  As ons ’n sin in die lydende vorm skryf begin ons met die direkte voorwerp.  Voorbeeld: Jan skop die bal. → Die bal word deur Jan geskop.  Wat doen ons as daar nie ’n direkte voorwerp is om mee te begin nie?  Ons begin met die woordjie daar.  Voorbeeld: Jan skop met sy regtervoet. → Daar word met sy regtervoet deur Jan geskop. 25

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

AKTIWITEIT 36

Jaco ry vinnig met sy nuwe sportmotor. Hy is op pad na die stalle om te gaan perd ry. Hy drink ’n koeldrank terwyl hy ry. Hy praat op sy selfoon terwyl hy ry. Hy doen onwettige dinge. Party mense lees die koerant terwyl hulle motor bestuur.

Hulpwerkwoord van tyd en vorm  

Hulpwerkwoord van tyd: het/sal Hulpwerkwoord van vorm: Dit word gebruik om ’n sin in die lydende vorm te skryf: Bv. Hester bak ’n koek – ’n Koek word deur Hester gebak.

AKTIWITEIT 37

1. 2. 3. 4. 5.

het sal; word sal sal; word is

LES 7: TEMA, ONDERWERP, HOOFGEDAGTES EN RUIMTE, HULPWERKWOORD VAN WYSE, KOPPELWERKWOORD WEEK 3 EN 4 7.1 LUISTER EN PRAAT

Die leerder gee aandag aan aspekte soos onderwerp, tema, hoofgedagtes en ruimte. Onderwerp: waaroor die storie gaan. Tema: die boodskap in die storie Hoofgedagtes: belangrikste dinge in die storie Ruimte: waar alles in die storie gebeur.

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

AKTIWITEIT 38 ’n Mondelingse aktiwiteit   

Gesels oor bogenoemde aspekte. Die leerder moet al die aspekte toepas op die teks “Troeteldiertjies” in les 6. Pas die aspekte ook toe op ander verhale/stories.

7.2 LEES EN KYK

AKTIWITEIT 39 BEGRIPSTOETS

1. Gee kort antwoorde vir die volgende vrae. a. Vlieë  b. Frikkie  c. Witrot  d. Die huishulp  e. Skurwe  f. Ongewone troeteldiere  g. In die hande kry 

(7)

2. Skryf slegs waar of onwaar. a. Onwaar  b. Waar  c. Waar  d. Waar  e. Onwaar 

(5)

3. Skryf die letter van die korrekte antwoord neer. Die uitdrukking “dood van die honger” beteken: a. Baie honger 

(3)

Boring beteken: b. Gewoon en vervelig  Die ruimte in hierdie vertelling is: c. Die tuin en die seuns se slaapkamer  4. Beantwoord die volgende vrae in volsinne. (5) a. Hendrik het pak gekry omdat hy Annie se witrot vir Frikkie gegee het om te vreet.  27

Fasiliteerdersgids G06 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal

Eenheid

b. Eie mening met rede  c. Dit is klein diertjies  en as iets oulik is gebruik ons die verkleiningsvorm  (of iets soortgelyk). [20] AKTIWITEIT 40   

7.3 SKRYF ENAANBIED AKTIWITEIT 41 SKRYF 

Eie adres regs bo in blokvorm o sonder enige kommas of punte. o Die woord “-straat”, “-laan”, “-singel” ens. moet vas aan die naam van die straat geskryf word o Die nommer na die straatnaam o Poskode o Datum voluit geskryf  Geen reël word oopgelaat tussen die adres en die aanhef (Liewe Sarel) nie.    



Laat ’n reël oop tussen die aanhef en die eerste paragraaf. Laat reëls oop tussen die inleiding, middelparagraaf en slotparagraaf. Laat ’n reël oop en skryf dan die groeteparagraaf. Hierdie paragraaf wat gewoonlik net uit een sinnetjie of frase bestaan, kan weggelaat word. Laat ’n reël oop voor die afsluiting: Jou vriend of U kleinseun of Julle dogter Willem Andries Martie Geen reël word oopgelaat by die afsluiting nie. ↑

Gebruik rubriek 3 in die bylae om die aktiwiteit na te sien. [30]