τεύχος #31 | Νοέμβριος 2015 | τιμή 3€ (το 1,5€ για τον πωλητή)
ΜΟΝΑΞΙΑ
Αναζητώντας το άλλο μας μισό ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Ρίτσαρντ Γκιρ Ρέα Γαλανάκη
ΔΑΛΆΙ ΛΆΜΑ
«Η καχυποψία είναι ο χειρότερος εχθρός της συμπόνιας»
ΜΟΝΑΞΙΆ
Χιλιάδες λουκέτα τοποθετημένα στα κάγκελα γέφυρας του Σηκουάνα από ερωτευμένους. Παγκοσμίως, το συνοικέσιο κάθε άλλο παρά ανήκει στο παρελθόν. Μόνο στη χώρα μας, λειτουργούν σχεδόν 600 γραφεία γνωριμιών. (φωτογραφία: Reuters/Eric Gaillard)
Αναζητώντας το άλλο μας μισό Μπορεί τα κοινωνικά δίκτυα να έχουν κυριαρχήσει, αλλά η μοναξιά παραμένει πιο έντονη από ποτέ και η διαμεσολάβηση από τους βασικούς τρόπους εξεύρεσης συντρόφου. του Σπύρου Ζωνάκη
οια είναι μια από τις μεγαλύτερες μάστιγες που πλήττει τις ανεπτυγμένες κοινωνίες σήμερα; Αναμφίβολα, η μοναξιά. Στην Ευρώπη, 75 εκατομμύρια άτομα ζουν μόνα τους, ενώ, στη Γαλλία, το 32% των νέων κάτω των 35 ετών βιώνει τη σχεσιακή απομόνωση. Η μοναξιά έχει χτυπήσει για τα καλά την πόρτα και της ελληνικής κοινωνίας. Απόδειξη; Το γεγονός ότι στη χώρα μας δραστηριοποιούνται σχεδόν 600 γραφεία γνωριμιών. Και αν φουσκωμένες αγγελίες, όπως «πα20 | σχεδία
νεπιστημιακός καθηγητής με έξι μάστερ, ακίνητα στο Λονδίνο και μετοχές ανώνυμης εταιρείας επιθυμεί γνωριμία γάμου» προδιαθέτουν για επιφύλαξη όσον αφορά τις προθέσεις αρκετών εξ αυτών, δεν παύουν να προκύπτουν από μια έντονη ανάγκη: της εύρεσης συντρόφου. «Η επικέντρωση στην αστυνομική ή “πιπεράτη” πλευρά των γραφείων συνοικεσίων –όντως ο χώρος ευνοεί την εμφάνιση “αετονύχηδων”– παρακάμπτει το κοινωνικό πλαίσιο που γεννά τις ανάγκες. Θα ήταν χρήσιμο να προσεγγίσουμε το
φαινόμενο αυτό με μεγαλύτερη ευαισθησία», επισημαίνει ο Ευάγγελος Αυδίκος, καθηγητής Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και συγγραφέας του βιβλίου «Από την προξενήτρα στο γραφείο συνοικεσίων».
Καθημερινοί άνθρωποι «Πιστεύουμε πως η διαμεσολάβηση ανήκει σε μια άλλη εποχή, όπου η προξενήτρα έμπαινε στη μέση για να ικανοποιήσει τις επιθυμίες των οικογενειών. Έτσι, ενοχοποιούμε και στιγματίζουμε όσους
«Πρόκειται για καθημερινούς ανθρώπους, που οι ατυχίες στη ζωή τούς έφεραν σε επαγγελματικά γραφεία να βρουν σύντροφο».
σκίτσο του Μηχάλη Κουντούρη
προσφεύγουν στα γραφεία γνωριμιών ως αποτυχημένους τουλάχιστον, αν όχι ως προβληματικούς και απροσάρμοστους, σωματικά και ψυχολογικά. Σε μεγάλο ποσοστό, όμως, πρόκειται για καθημερινούς ανθρώπους, που οι προτεραιότητες (π.χ. καριέρα) ή και οι ατυχίες στη ζωή (π.χ. μεγάλωσαν και ο κύκλος τους δεν ευνοεί το στόχο της δημιουργίας οικογένειας, καθώς έχουν λιγοστέψει οι διαθέσιμοι) τούς έφεραν σε επαγγελματικά γραφεία να βρουν σύντροφο, σ’ ένα περιβάλλον όπου υπάρχει αδιαφορία για τον διπλανό, έλλειψη εμπιστοσύνης και εύκολα η πόρτα κλείνει, αφήνοντας τους “αδιπλάρωτους” ανθρώπους να βουλιάξουν στη μοναξιά τους, όσο πετυχημένοι και να είναι στην επαγγελματική ή κοινωνική ζωή. Ας μην είμαστε βέβαιοι πως κάποιοι από αυτούς που είναι δίπλα μας δεν βρήκαν το σύντροφό τους σε κάποιο γραφείο συνοικεσίων. Το γιατί δεν το λένε ίσως να οφείλεται και στο φόβο του μειδιάματός μας», συνεχίζει ο κ. Αυδίκος. Ένα καινοτόμο για τα ελληνικά δεδομένα γραφείο γνωριμιών, το «One plus One», πλαισιωμένο από συμβούλους σχέσεων και ψυχολόγους λειτουργεί από το 2004 στην Κηφισιά, με ιδρύτρια την κλινική ψυχολόγο Λένα Καστρησίου. «Τα μέλη μας φθάνουν τα 450. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι 37 ετών, αν και περίμενα μεγαλύτερες ηλικίες. Όσοι έρχονται σε μας αναζητούν τη συντροφικότητα στη ζωή τους, όχι απαραίτητα να παντρευτούν, αλλά να δημιουργήσουν μια σοβαρή σχέση. Οι περισσότεροι είναι άνθρωποι με δύσκολο εργασιακό πρόγραμμα που βιώνουν μοναξιά και άγχος. Έχουν χαθεί, πια, οι ρόλοι. Οι γυναίκες είναι πολύ επιθετικές και ισοπεδωτικές με τους άντρες, ενώ οι άντρες δεν κυνηγούν πλέον. Φέρνουμε
σε επαφή ανθρώπους με τους οποίους έχουν προηγηθεί προσωπικές συνεδρίες και συνεντεύξεις προσωπικής καθοδήγησης μέσα από τις οποίες τους βοηθάμε να αποκτήσουν μια αντικειμενική εικόνα του εαυτού τους και να είναι ρεαλιστικοί σε αυτό που ψάχνουν. Επιπλέον, λειτουργούμε ένα ασφαλές πρόγραμμα διαδικτυακών γνωριμιών μεταξύ των μελών μας –όλα τα προφίλ είναι αληθινά– όπου μπορεί ο ένας να περιηγηθεί στο προφίλ του άλλου –δεν υπάρχει η δυνατότητα chatting– και αν εκδηλωθεί αμοιβαίο ενδιαφέρον, τότε αυτόματα αποστέλλονται τα κινητά τους τηλέφωνα, ώστε να επικοινωνήσουν από κοντά. Ταυτόχρονα, οργανώνουμε αποδράσεις στη φύση για τα μέλη μας, όπου, κάνοντας ράφτινγκ, αναρρίχηση, τοξοβολία, έχουν τη δυνατό-
τητα να γνωριστούν μεταξύ τους», σημειώνει η κ. Καστρησίου. «Στην αρχή, ήμουν πολύ προκατειλημμένη με την καταφυγή σε ένα γραφείο γνωριμιών, το θεωρούσα συνώνυμο του ξεπεσμού, της χαμηλής αυτοεκτίμησης», μας λέει η Βίκυ, 40 ετών και ψυχολόγος, που απευθύνθηκε στο «One plus One» πριν από περίπου ένα χρόνο. «Στην πορεία, όμως, σκέφτηκα ότι είναι πιο ασφαλής τρόπος από το να κάνω καμάκι σε ένα μπαρ. Κάποιος που πληρώνει σε ένα γραφείο έχει πιο ισχυρό κίνητρο να κάνει κάτι σοβαρό. Ο σύντροφός μου ήταν ο πρώτος που βγήκα ραντεβού μέσω του γραφείου. Κολλήσαμε με τη μία. Τώρα, ετοιμαζόμαστε να παντρευτούμε. Εκείνος μιλάει για το πώς γνωριστήκαμε, εγώ το έχω εκμυστηρευτεί μονάχα σε τρεις ανθρώπους. Ο σχεδία | 21
Δεν λείπουν, σε όλο τον κόσμο, εξειδικευμένα γραφεία γνωριμιών για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως τα άτομα με σωματική ή ψυχική αναπηρία. Την ίδια ώρα, τα παραδοσιακά γραφεία συνοικεσίων παραχωρούν τη θέση τους σε ιστότοπους γνωριμιών. Μόνο στις ΗΠΑ, αυτοί αγγίζουν τους 3.900.
κόσμος πρέπει να αποδαιμονοποιήσει τη διαμεσολάβηση», καταλήγει η Βίκυ.
Κράτος διαμεσολαβητής Κι αν στην Ελλάδα το συνοικέσιο αποτελεί θέμα ταμπού, στη Σιγκαπούρη είναι η ίδια η κυβέρνηση που αναλαμβάνει το ρόλο της προξενήτρας. Οι αρχές της ασιατικής νήσου, θεωρώντας τον αυξανόμενο αριθμό των μοναχικών ανθρώπων εθνικό πρόβλημα (και θέλοντας να ανεβάσουν το δείκτη γεννητικότητας –μόλις 1,24 παιδιά ανά γυναίκα–) δημιούργησαν, το 1985, μια κρατική υπηρεσία συνοικεσίων, τη Μονάδα Κοινωνικής Ανάπτυξης (SDU), που διοργανώνει κοινωνικές εκδηλώσεις για τους εργένηδες των δύο φύλων, παιχνίδια speed dating –μια ομάδα ανδρών και γυναικών ταξινομείται ανά ζεύγη, τα οποία συνομιλούν εναλλασσόμενα ανά επτά λεπτά, ενώ, στο τέλος κάθε διαλόγου, οι συμμετέχοντες σημειώνουν ποιον θα ήθελαν να ξανασυναντήσουν– γεύματα, προβολές ρομαντικών ταινιών, κρουαζιέρες, χορούς, μαθήματα μαγειρικής. Κάτι που αποδείχθηκε άκρως αποτελεσματικό: Μέχρι το 2008, πάνω από 58.000 ζευγάρια παντρεύτηκαν με αυτόν τον τρόπο, ενώ πολλές μεγάλες επιχειρήσεις αποφάσισαν να δημιουργήσουν τα δικά τους κλαμπ συναντήσεων για τους αδέσμευτους εργαζομένους τους. Το παράδειγμα της Σιγκαπούρης θα ακολουθήσει και η ιαπωνική κυβέρνηση –τη στιγμή που στη χώρα οι εργένηδες νέοι φθάνουν το 46,5%, με τις γεννήσεις 22 | σχεδία
το 2013 να πέφτουν κατά 1 εκατομμύριο–, που από το 2011 χρηματοδοτεί (με περίπου 3 δις γιεν το χρόνο) τις τοπικές αρχές, ώστε να οργανώνουν «εκδηλώσεις ζευγαρώματος» (τα «matchicon»): Αυτές περιλαμβάνουν speed dating, ρομαντικά ταξίδια, πάρτι σε κρουαζιερόπλοια, εστιατόρια, καφέ και ξενοδοχεία, όπου συμμετέχουν 200 γυναίκες και 200 άνδρες,
«Στην αρχή, ήμουν πολύ προκατειλημμένη με την καταφυγή σε ένα γραφείο γνωριμιών, το θεωρούσα συνώνυμο του ξεπεσμού». αγώνες γκολφ. Μόνο το 2012, έλαβαν χώρα 1.795 τέτοιες εκδηλώσεις, ενώ ένας νόμος του 2011 επιτρέπει στους πελάτες των γραφείων συνοικεσίων να ακυρώνουν τα συμβόλαιά τους με αυτά, χωρίς χρηματική επιβάρυνση, αν θεωρήσουν ότι έχουν πέσει θύματα εξαπάτησης. Μόνο το 2011, τέτοιες καταγγελίες υπερέβαιναν τις 15.000. Το ρόλο του «διαμεσολαβητή», μπορούν να παίξουν, όμως, και οι θρησκευτικές ή οι επιστημονικές οργανώσεις. Το ίδρυμα «Neuerkerode» της Ευαγγελικής Εκκλησίας του Αμβούργου δημιούργησε, το
1998, το πρώτο στον κόσμο γραφείο γνωριμιών για άτομα με σωματική ή ψυχική αναπηρία (που εγγράφονται δωρεάν), το «Schatzkiste». Το γραφείο στελεχώνεται από επαγγελματίες υγείας και ψυχολόγους, μετρά ήδη 500 μέλη –έχουν γεννηθεί πάνω από 50 ζευγαρώματα–, ενώ η πρωτοβουλία έχει επεκταθεί σε άλλες 19 γερμανικές πόλεις. Από τη μεριά τoυ, το Κέντρο Ψυχικής Υγείας του Ρέντινγκ στην Αγγλία (με τη χρηματοδότηση της αγγλικής Εθνικής Λοταρίας!) δημιούργησε, το 2004, το πρώτο γραφείο γνωριμιών αποκλειστικά για ψυχικά ασθενείς, κάτι που θα μιμηθεί και η Ένωση Ψυχικής Υγείας του Ισραήλ, το 2007.
Για ειδικές κοινωνικές ομάδες Παράλληλα, και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις έχουν δραστηριοποιηθεί στο ζευγάρωμα μοναχικών ανθρώπων (κυρίως στις τάξεις των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων). Χαρακτηριστική περίπτωση, η γαλλική οργάνωση «Ηandiclub», που σύστησε, το 1998, γραφείο γνωριμιών για άτομα με αναπηρία, με το 25% των μελών του να είναι αρτιμελείς (κυρίως συγγενείς ατόμων με αναπηρία ή νοσοκόμες) που θα ήθελαν να συνάψουν ερωτική σχέση με άτομα με ειδικές ανάγκες. Την ίδια στιγμή, στη Γκουτζαράτ της Ινδίας, μια τοπική φιλανθρωπική οργάνωση που μάχεται ενάντια στο στιγματισμό των φορέων του AIDS ίδρυσε, το 2005, το πρώτο γραφείο συνοικεσίων αποκλειστικά για οροθετικούς. Έχοντας παντρέψει 300 ζευγάρια
Στη Σιγκαπούρη είναι οι ίδιες οι αρχές που κάνουν την προξενήτρα, μέσω κρατικής υπηρεσίας συνοκεσίων. Δεκάδες χιλιάδες ζευγάρια παντρεύτηκαν με αυτόν τον τρόπο. Στη φωτογραφία, νιόπαντροι φιλιούνται στο κέντρο της Αθήνας.
«Έχουν χαθεί, πια, οι ρόλοι. Οι γυναίκες είναι πολύ επιθετικές και ισοπεδωτικές με τους άντρες, ενώ οι άντρες δεν κυνηγούν πλέον». Ωστόσο, σε όλο τον κόσμο, τα παραδοσιακά γραφεία συνοικεσίων παραχωρούν ολοένα και περισσότερο τη θέση τους στους ιστότοπους γνωριμιών. Χαρακτηριστικά, στη Γαλλία, τα γραφεία συνοικεσίων από 940 το 1995 δεν υπερβαίνουν πια τα 400, ενώ οι ιστοσελίδες γνωριμιών αγγίζουν τις 2.000. Όντως, αν οι ΗΠΑ είναι η παγκόσμια πρωτεύουσα της αναζήτησης ερωτικών σχέσεων διαδικτυακά (online dating) –με 3.900 σάιτ γνωριμιών που έχουν τζίρο 2,1 δις δολάρια ετησίως, τη στιγμή που το 35% των Αμερικανών έχουν σχετιστεί μέσω διαδικτύου–, η Γαλλία εί-
φωτογραφία: eurokinissi/ Γιώργος Κονταρίνης
μέχρι το 2009, οροθετικοί ακτιβιστές θα δημιουργήσουν εκείνη τη χρονιά άλλα οκτώ τέτοια γραφεία γνωριμιών σε όλη τη χώρα. Είναι την ίδια χρονιά που ένας γάλλος ακτιβιστής, αυτή τη φορά, θέλοντας να περιορίσει τις αυτοκτονίες των νέων ομοφυλόφιλων, θα εγκαινιάσει στο Μπορντό και το πρώτο γραφείο γνωριμιών για ομοφυλόφιλους στη Γαλλία.
ναι η ευρωπαϊκή. Το 25% των Γάλλων είναι εγγεγραμμένοι σε ιστοσελίδες γνωριμιών (όπως και το 25% των Βρετανών στα 1.500 σάιτ διαδικτυακού προξενιού της χώρας), ενώ ο πιο γνωστός τέτοιος ιστότοπος στην Ευρώπη, ο γαλλικός Meetic, διεκδικεί 17 εκατομμύρια συνδρομητές, από τους οποίους 5 εκατομμύρια στη Γαλλία. Όμως, αν και οι ιστοσελίδες γνωριμιών καυχώνται ότι συγκεντρώνουν εκατομμύρια εργένηδες, οι αριθμοί τους δεν μπορούν να θεωρηθούν έγκυροι, γιατί συμπεριλαμβάνουν και παντρεμένους που ψάχνουν για παράλληλες περιπέτειες, άλλους που βάζουν πολλές αγγελίες με διαφορετικά ψευδώνυμα ή που παραμένουν συνδρομητές αλλά δεν επισκέπτονται τον ιστότοπο. Ενδεικτικό του ελλείμματος ασφάλειας των περισσότερων ιστοσελίδων είναι ότι το 25% των Αμερικανίδων έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά online, ενώ, σύμφωνα με έρευνα του γαλλικού ινστιτούτου Ifop,
τo 38% των χρηστών των σάιτ γνωριμιών αναζητούν μόνο το σεξ και το 66% εφήμερες σχέσεις. Θέλοντας να προσφέρουν περισσότερη ασφάλεια στους πελάτες τους, όλο και περισσότερες ιστοσελίδες γνωριμιών λειτουργούν και ως κλασικά γραφεία συνοικεσίων – κυρίως εκείνες που απευθύνονται αποκλειστικά σε συγκεκριμένες θρησκευτικές ή κοινωνικές ομάδες του πληθυσμού. Χαρακτηριστική περίπτωση, το αγγλικό σάιτ Christian Connection, που φέρνει σε επαφή βαθιά θρησκευόμενους, ο επίσης χριστιανικός γαλλικός ιστότοπος Theotokos, αλλά και ο ιστότοπος No Longer Lonely, o μοναδικός στις ΗΠΑ για ψυχικά ασθενείς (με 16.000 μέλη). Στον αντίποδα της απόστασης και της ανασφάλειας που παρέχει το διαδίκτυο, οι λέσχες συνάντησης εργένηδων (και των δύο φύλων), που έχουν κάνει δυναμικά σχεδία | 23
φωτογραφία: ΒrIan Gaynor Εικόνες αστικής μοναξιάς. Αντίδοτο αποτελούν, διεθνώς, και τα κλαμπ συνάντησης εργένηδων, που οργανώνουν από λογοτεχνικές και θεατρικές βράδιες μέχρι εκδρομές. Και κάτω, ο έρωτας. Ένας 98χρονος φιλάει με πάθος τη σύζυγό του μετά το τέλος ενός χορού στο Σαν Σίτι της Αριζόνας.
την εμφάνισή τους σε όλο τον κόσμο, προσπαθούν να ρίξουν τα τείχη της μοναξιάς, φέρνοντας τους ανθρώπους κοντά. Ίσως η πιο γνωστή τέτοια λέσχη στην Ευρώπη είναι η γαλλική μη κερδοσκοπική οργάνωση «Γαλλική Ένωση Μόνων Ανθρώπων», που ιδρύθηκε το 2001 στη Λιλ και έκτοτε επεκτάθηκε σε 53 γαλλικές πόλεις, συσπειρώνοντας 3.137 εργένηδες, διαζευγμένους και χήρους και οργανώνοντας από εξόδους σε σινεμά και θεατρικές παραστάσεις μέχρι πάρτι χορού και ταξίδια (με την ετήσια συνδρομή να φθάνει μόλις τα 36 ευρώ). Παράλληλα, δεν λείπουν και οι λέσχες μόνων ανθρώπων που στελεχώνονται αποκλειστικά από μέλη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Χαρακτηριστικά, το 2005, συστήθηκε στην Κένυα το μοναδικό στον κόσμο κλαμπ συνάντησης εργένηδων οροθετικών, το «Stacy Care Foundation», στο οποίο έχουν εγγραφεί πάνω από 1.000 φορείς του AIDS, ενώ, στο Ισραήλ, η οργάνωση για την κοινωνική ενσωμάτωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες «Inbar» έχει δημιουργήσει ένα κοινωνικό κλαμπ εργένηδων με σωματική αναπηρία, που φθάνει τα 460 μέλη. n 24 | σχεδία
φωτογραφία: Reuters/Lucy Nicholson
Ίδρυμα της Ευαγγελικής Εκκλησίας του Αμβούργου δημιούργησε, το 1998, το πρώτο γραφείο γνωριμιών για άτομα με σωματική ή ψυχική αναπηρία.
Το κλαμπ των εργένηδων Από το 2001, λειτουργεί και στη χώρα μας ένα κλαμπ εργένηδων, το «Επικοινωνία Club» (η ετήσια συνδρομή αγγίζει τα 150 ευρώ), με ιδρύτρια την ψυχολόγο Τόνια Γερακάρη. «Ζούσα για χρόνια στην Αγγλία, όπου ήμουν γραμμένη σε ένα κλαμπ χωρισμένων. Ερχόμενη στην Ελλάδα, το 2000, θέλησα να δημιουργήσω κάτι ανάλογο. Τα πρώτα τρία χρόνια, δεχόμασταν μόνο χωρισμένους. Στη συνέχεια, αποφάσισα να ανοίξω το κλαμπ γενικά σε όσους είτε δεν έχουν παντρευτεί είτε δεν έχουν ερωτικό σύντροφο. Σήμερα, φθάνουμε τα 350 ενεργά μέλη, ηλικίας από 22 έως 72 ετών, με το 30% να ανήκουν στο κλαμπ των νέων (22-37 χρόνων). Δεν είμαστε ούτε γραφείο συνοικεσίων ούτε ραντεβού στα τυφλά. Εδώ, η εύρεση συντρόφου δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά η επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων που μιλάνε την ίδια γλώσσα, έχουν κοινά βιώματα. Πάρα πολλά άτομα, όμως, που γνωρίστηκαν στο κλαμπ έχουν παντρευτεί. Είμαστε μια παρέα χαρούμενων και αισιόδοξων ανθρώπων που θέλουν να γυρίσουν σελίδα στη ζωή τους και να μην αναπαράγουν το υπαρξιακό τους αδιέξοδο. Δυστυχώς, υπάρχει ρατσισμός για τους μόνους ανθρώπους, ειδικά οι διαζευγμένοι ή οι χήροι θεωρούνται σαν λεπροί, τους λυπούνται. Η μοναξιά είναι μεγάλο ταμπού στην Ελλάδα. Εμείς εδώ την ομολογούμε και τη μοιραζόμαστε. Είμαστε κάτι σαν ανώνυμοι singles. Οι δραστηριότητές μας, 17-20 κάθε μήνα, περιλαμβάνουν από λογοτεχνικές και θεατρικές βραδιές μέχρι χορευτικά πάρτι, εξόδους σε μουσικά μεζεδοπωλεία και εκδρομές. Επιπλέον, για όσους το επιθυμούν, προβλέπεται και ψυχολογική υποστήριξη, π.χ. για προβλήματα που τους απασχολούν μετά το χωρισμό τους», επισημαίνει η κ. Γερακάρη.
ΓΕΛΙΟΓΡ
του Χερουβείμ