2014
UNDERVOLTING Undervolting-aren Gida Gida honetan, undervolting-a zer den, nola egin daitekeen eta izan dezakeen ondorioak azalduko dira.
Egilea: Gorka Garcia 21/02/2014
Tolosaldea 2IS3
Aurkibidea Undervolting ..................................................................................................................... 3 Funtzionamendu frekuentzia: ....................................................................................... 3 Boltajea: ........................................................................................................................ 3 Tenperaturaren murrizketa ....................................................................................... 3 Gastu baxuagoa ........................................................................................................ 4 Osagaiaren bizitza handitzea .................................................................................... 4 Hasierako kontzeptuak ..................................................................................................... 4 BIOS ......................................................................................................................... 4 FSB (Front Side Bus-aren frekuentzia) .................................................................... 4 FIDs (Frecuenzy Idenfitiers) .................................................................................... 4 Vcore ........................................................................................................................ 5 VID ........................................................................................................................... 5 Cool&Quiet eta EIST (C1E)..................................................................................... 6 Vdrop ........................................................................................................................ 6 Vdroop ...................................................................................................................... 6 Egonkortasun frogak: Prozesadorearen karga .................................................................. 6 Egonkortasunerako programak ..................................................................................... 7 Prime95 (Windows).................................................................................................. 7 Mprime (Linux) ........................................................................................................ 7 Orthos (Windows) .................................................................................................... 8 CPUBurn (Windows eta Linux) ............................................................................... 8 OCCT (Windows) .................................................................................................... 9 Tenperaturentzako programak .................................................................................... 10 CoreTemp (Windows) ............................................................................................ 10 Speedfan (Windows) .............................................................................................. 11 Lmsensors (Linux).................................................................................................. 12 Everest (Windows) ................................................................................................. 12 HardwareMonitor (Windows) ................................................................................ 13 CPU-Z (Windows) .................................................................................................. 14 OCCT (Windows) .................................................................................................. 14 Energia aurrezteko aukerak eta Vdroop ......................................................................... 15 Vcore konstantea BIOSean ............................................................................................. 17
1
Tolosaldea 2IS3 Undervolting-a konstantea egiteko aukerak eta egonkortasun frogak ........................ 17 Egonkortasun frogen adibideak ...................................................................................... 20 BIOSaren baloreak ezarriz.......................................................................................... 20 Software bidez baloreak ezarriz ................................................................................. 22 Hobekuntza posibleak..................................................................................................... 24 Ondorioak ....................................................................................................................... 24
2
Tolosaldea 2IS3
Undervolting Teknika hau, zirkuitu integratu batean gure kasuan mikroprozesadorea edo CPUa, transistoreak funtzionatzeko behar duten boltajeak murriztean datza. Teknika honen arrazoia kontsumoa murriztea da. Transistore baten kontsumoa, bi faktoretan begiratzen da:
Funtzionamendu frekuentzia: Integratutako zirkuituetan erabilitako teknologia CMOS da, hau, N-MOS eta PMOS transistoreak erabiltzean oinarrituta daude. Teknologia hauetan bi kontsumo mota daude: Estatikoa, transistoreen korronteen isurketenengatik eta kontsumo dinamikoa, transistoreen egoera aldaketengatik. Orain dela bi urte, kontsumo dinamikoa garrantzitsuagoa zen, horregatik esaten zen kontsumoa proportzionala zela Frekuentzia Funtzionamenduarekin (geroz eta frekuentzia handiagoa, geroz eta egoera aldaketa gehiago transistoreetan segundoko). Gaur egungo teknologiekin ordea, 32nm, 40m,‌ tamaina txikiekin, korronte isurketak garrantzitsuagoak izatera pasa dira, horregatik frekuentziak ez du hainbesteko eragina. Bestalde, oraindik ere kontuan hartu behar den puntu bat da geroz eta frekuentzi handiagoa geroz eta kontsumo dinamiko handiagoa izango delako.
Boltajea: Boltaje aldaketa txikiak asko eragiten die zirkuituaren kontsumoan. Horregatik, hemen kontsumoaren murrizketa nabarmenak lortu ditzakegu. Baino muga bat dago: balore baten azpitik, transistoreak ez dira ondo funtzionatuko. Balore hori ez da beti berdina, baita antzekoak diren zirkuituetan: fabrikatutako zirkuituak guztiak ez dira berdinak, fabrikazio prozesuan batzuk parametro hobeagoak dituzte beste batzuk baino, gainera funtzionamendu tenperatura eragina du ere. Zirkuitu hauen fabrikatzaileek boltajearen balore nominal edo egoki bat erabiltzen dute, logikoki balore altu bat erabiltzen dute problemarik ez egoteko fabrikatutako zirkuituekin inongo funtzionamendu ingurumenean. Horrela, hemen ate ireki bat aurkitzen dugu gure prozesadorearen kontsumoa murrizteko: boltaje balore hori jaitsi dezakegu balore nominalaren edo egokiaren azpitik, gure mikroprozesadorearen muga aurkitzeko eta gure ingurumenean. Kontsumoaren murrizketa bat egiterakoan lortu dezakegun onurak hauek izango litzateke: Tenperaturaren murrizketa Gutxiago kontsumitzearekin, prozesadorea bero gutxiago disipatu behar du, horregatik, funtzionamendu tenperatura baxuagoak ikusiko ditugu. Logikoa denez, hau oso interesgarria da: frekuentziak igo ditzakegu (overlocking-a) benetako tenperaturak duten boltaje nominalen tenperatura berdinekin errendimendu handiagoa izateko edo haizegailuen abiadura jaitsi genezake lehengo tenperatura berdina izateko baino soinu gutxiagorekin.
3
Tolosaldea 2IS3 Gastu baxuagoa Kontsumoa murriztearekin, gure argiaren faktura murrizten dugu ere. Murrizketa ez da oso nabarmena, baino denbora pasata, ez da gaizki etortzen. Osagaiaren bizitza handitzea Frekuentziekin eta prozesadorearen boltajearekin jolasteak bere alde txarrak dauzka, overlocking-arekin gertatzen den bezala. Honekin transistoretik pasatzen den korrontea handiagoa izan daiteke (kontsumo handiagoa) eta lehenago puskatu daitezke. Undervoltig-ak kontrakoa egiten du, kontsumoa murriztuz, osagaiaren bizitza handitu egingo dugu, honek tenperatura baxuagoekin eta kontsumo baxuagoekin lan egiten dutelako.
Hasierako kontzeptuak Hemen, kontzeptu teoriko batzuk esplikatuko ditut ondo ulertzeko zer egin behar den. BIOS BIOS-a (Basic Input-Output System) oinarrizko plaka guztietan dagoen ROM txipean instalatutako programa oso sinplea da. Programa honetara sartzeko, teklatuaren konbinazio sinple bat egin behar da soilik, oinarrizko plaka batzuetan “Supr” izaten da, beste batzuetan “F8” edo “F11”, baino sinpleak dira. Informazio hau eta aukera desberdinak aurkitu dezakegu BIOS-eko atalean gure oinarrizko plakaren manualean. Guri interesatzen zaiguna BIOS-ean dagoen prozesadorearen frekuentziak eta boltajeak aldatzeko zatia da, baino ez dago plaka guztietan eskuragarri. Gure BIOS-a ez baliguke aldaketa horiek egiten uzten, aukera bakarra software bat erabiliz aldaketa horiek egitea izango litzateke. FSB (Front Side Bus-aren frekuentzia) Oinarrizko plaka funtzionatzeko frekuentzia da. Osagai gehienak abiadura honekin funtzionatzen dute erreferentzi bezala (prozesadorea, memoria,…). Aukeratzen dugun plataformaren menpean, balore hau izen desberdinak eduki ditzake (BCLK adibidez), baino beti balore bat egongo da beste funtzionamendu frekuentziei erreferentzi bat eman ahal izateko. FIDs (Frecuenzy Idenfitiers) FSB-aren aldean, erreferentzi desberdinak identifikatzen duen kode bat da. Normalean biderkatzaileak dira (x8, x9,…). Prozesadorea funtzionatzeko duen frekuentzia FSBren(erreferentzia) eta FIDaren (biderkatzailea) menpe dago. FIDak prozesadorearen menpe daude: prozesadore batzuk FID gehiago dute beste batzuk baino. FID-ak BIOSean finkatu daitezke, baino guri interesatzen zaiguna software batekin aldatzea posible izatea da.
4
Tolosaldea 2IS3 Vcore Oinarrizko plakak mikroprozesadoreari eskaintzen dion boltajea da. Normalean VRMak (Voltage regulation modules edo boltaje erregulatzaileak) funtzio hau egiteko arduradunak dira. Badaude plakak boltaje hau aldatzen uzten dutela fabrikatzaileak jarritako balore desberdinak jartzeko. Plaka gehienak bi aukera dute, bat “Auto” plakari boltaje egokiena aukeratzen uzten dioena eta bestea erabiltzaileak aukeratutako boltajea finkatzeko (oso erabilgarria boltajeak igotzeko Overlocking egiteko edo boltajeak jaisteko Undervolting egiteko). Hala ere, aukera hau alde txar bat dauka eta da balore batera finkatzerakoan VIDen kontrola galtzen dugula (gero esplikatuta). Badaude plaka batzuk, Gigabyte-eko azken modeloak adibidez, beste aukera bat gehiago dutenak: VID dinamikoak. VID VIDa ez du zerikusirik Vcore-kin, bi kontzeptu hauek nahastea maiz gertatzen den errore bat da. VID bat, boltajea identifikatzeko posible diren baloreak adierazten duen kode bat da besterik gabe. Kode hau prozesadoreak erabiltzen du VRMekin (Voltage Regulation Modules) komunikatzeko eta hauek jakiteko zein boltaje eskaini behar dioten prozesadoreari.
VID: Prozesadorea VID kodea erabiltzen du VRMekin komunikatzeko. Vcore: Prozesadoreari boltaje bat eskaintzen dio.
Prozesadoreak aldez aurretik finkatutako VID bat daramate (fabrikatzaileari prozesadorearentzako egokiena iruditzen zaiona) Vcore boltajera lotuta. VID kontzeptu hau VID eta Vcore-aren arteko nahasmena sortzen duena izan liteke: Vcore-a prozesadoreari eskaintzen zaion boltajea da eta VID bat, prozesadoreak VRMak eta Vcore-a “konfiguratzeko” erabiltzen duen kode bat da besterik gabe. Prozesadoreak funtzionatzen duen frekuentzia eta boltajea aldatu dezakegu FSB-a aldatuz eta gero hurrengo bi eratara: BIOSean Vcore-a eta biderkatzailea aldatzen edo VIDak eta FIDak software batekin aldatzen.
5
Tolosaldea 2IS3 Cool&Quiet eta EIST (C1E) Bi teknika hauek berdina egiten dute zehazki. Biak VIDak eta FIDak dinamikoki aldatzen dituzte prozesadorearen kargaren menpe. Adibidez, E6600 prozesadorea 1.225Vko boltajea (VID) erabiltzen du eta 2.4GHzko frekuentzia, baino prozesadorea geldirik baldin badago (idle = atsedenean) bakarrik aldatzen dira 1.6Ghz-tara eta 1.1V boltajetara. Logikoki, teknologia hauek funtzionatu ahal izateko, BIOSean konfiguratuta egon beharko dira boltajeak “Auto”-ra eta biderkatzaileak era “Auto”-n jarrita. Hala ere badira salbuespen batzuk, plaka batzuk C&Q eta EIST erabiltzen usten dute nahiz eta boltajea finkaturik edukita, baino ez da ohikoa, ez da estandarra, beraz ezin dugu orokorrean erabili. Vdrop Behin VRMetan boltaje bat aukeratuta, beti tentsio jaitsiera bat izan ohi da eta boltaje erreala zehaztutakoa baino zerbait baxuagoa da. Diferentzi hau Vdrop izena du (Voltage drop = boltaje jaitsiera). Vdroop Boltajearen jaitsiera (Vdrop) kargan desberdina izaten da (load = karga) atsedenean duena baino (idle = atsedenean). Load eta idle-ren arteko desberdintasuna VRMetan aukeratutako balore berdinean Vdroop (Voltage droop = boltajearen “zorabioa”) deritzo.
Egonkortasun frogak: Prozesadorearen karga Frekuentzi edo boltajeen aldaketak egiten ditugun bakoitzean, bi gauza kontutan izan behar ditugu: sistema ondo funtzionatzen duela ezarri ditugun tenperatura tarte egokien barruan eta sistema egonkorra izaten segitzen duela (ez dela berrabiarazten, ez direla errore pantailak azaltzen…). Horregatik, ezinbestekoa da egonkortasun frogak egitea aldaketak egin eta gero. Sistema egonkorra dela ziurtatzeko froga era oso errazak daude, hurrengoan datza:
Egonkorra izaten jarraitzen duela egiaztatzeko, sistema baldintza zorrotzen azpian estresatzea. Horretarako, prozesadorearen karga %100tara jartzea baimentzen duten erabilgarritasun desberdinak erabil ditzakegu. Logikoki, erabilgarritasun hauek sistema eragilearen barruan erabili behar dira. Estres frogetan zehar, funtsezko bi gauza egiaztatu behar ditugu: tenperaturak eta egonkortasuna. Egonkortasunerako, erroreak sortzen ez dituen programa bat erabiltzen hari garela ziurtatu behar dugu, eta noski, ez direla errore pantailak azaltzen eta ordenagailua ez dela berrabiarazten. Estres froga hauek fidagarriak izateko, denbora luzeetan zehar egin behar dira, 12 – 24 orduko tarteko test-ak minimo.
Lehendabizi, gure prozesadorea estresatzeko erabili dezakegun aukera batzuk komentatzea gomeni da, batzuk Windows-entzako eta beste batzuk Linux-entzako: 6
Tolosaldea 2IS3
Egonkortasunerako programak Prime95 (Windows) Programa honen zeregina, Mersenne deitutako zenbaki lehenak banatutako sare batean bilatzean datza, hala ere, bilatzen dugun egonkortasuneko frogak egin ahal izateko aukera dauka. Prime95 zenbat nukleo ditugun automatikoki detektatzen ditu, baino zenbakia aldatu dezakegu nahi ditugunak aukeratzeko. Gainera, prozesadorea estresatzeko erabiltzen diren gehienetariko bat da.
Mprime (Linux) Programa hau Prime95 programa egiten duen berdina egiten du, baino Linux-en. Linux-en terminalean funtzionatzen du, interfaze grafikorik gabe. Konfigurazio menura atzitzeko, ctrl-c sakatu behar dugu programa abian jarri eta gero.
7
Tolosaldea 2IS3 Orthos (Windows) Programa hau Prime95 hainbat nukleoko prozesadoreetarako euskarririk ez zuenean sortu zen. Prime95-eko interfaze berdina du eta nahiz eta zerbait zaharkituta egon, oraindik jende asko erabiltzen dute.
CPUBurn (Windows eta Linux) Programa hau urte asko ditu eta oso erabilgarria da. Beharbada ez da gaur egungo prozesadoreak estresatzeko hoberena, ez dituelako prozesadoreak dituzten instrukzio guztiak erabiltzen, baino oraindik baliozkoa izaten jarraitzen du. Windows-en ingurune grafiko bat du, baino gure prozesadoreak dituen nukleo guztietarako leiho bat ireki behar dugu. Linux-en, programa abian jarri dezakegu eta hainbat nukleo erabiltzen jarri “Stress –c2� aukera erabilita.
8
Tolosaldea 2IS3 OCCT (Windows) Erreminta hau modernoagoa da. Ez da bakarrik prozesadorea estresatzeko balio, baizik eta tenperaturak neurtzeko monitorizazio funtzioak ditu integratuta ere. Gainera prozesadorea estresatu ez ezik, GPU-a (txartel grafikoa) ere estresatzeko erabili daiteke ere. Interfazea nahiko ulerkorra da eta grafikoak sortzen ditu erantzunekin automatikoki.
9
Tolosaldea 2IS3
Tenperaturentzako programak Estres frogetan zehar, bi funtsezko faktore egiaztatu behar dira: tenperaturak eta egonkortasuna. Lehen esan bezala, egonkortasunerako, erabiltzen ari garen programa erroreak ez dituela sortzen zaindu beharko dugu, ez errore pantailak ezta berrabiarazten ez dela (Windows-en). Tenperaturentzako, sistemaren tenperaturak ikusteko utziko digun edozein programa erabil dezakegu, bereziki prozesadorearen tenperaturentzako. CoreTemp (Windows) Programa hau prozesadorearen nukleoen tenperaturak ikusteko fidagarrienetariko bat da. Ez da ahaztu behar prozesadoreak integraturik dituzten sentsoreak ez direla oso zehatzak, batzuetan gainera akastunak, horregatik orientagarria bezala soilik hartu behar dira. Ez da komeni nukleoen tenperaturan arreta jartzea soilik, baizik eta beste sentsoretan ere, adibidez oinarrizko plakan dagoen prozesadorearentzako sentsorea, eta gauzak konparatu koherenteak diren ala ez jakiteko (prozesadorearen tenperatura giro tenperaturatik beherakoa ez izatea adibidez).
10
Tolosaldea 2IS3 Speedfan (Windows) Programa honek, ez da bakarrik tenperatura neurtzeko erabiltzen. Hainbat funtzio ditu, beraien artean haizegailuak automatikoki erregulatzea, zuzenak ez diren tenperaturak ondo jartzea eta grafikoak ematen dizkigu edukitako haizegailuen abiadurekin. Beste alde batetik, disko gogorraren analisia ere egin dezake.
11
Tolosaldea 2IS3 Lmsensors (Linux) Linux-entzako erreminta, tenperatura sentsoreen baloreak irakurtzen uzten duena. Speedfan bezala, haizegailuak erregulatzen uzten du fancontrol erabilgarritasunarekin.
Everest (Windows) Gure osagaien tenperatura neurtzeko asko erabiltzen den eta o ezaguna den programa bat da. Bi bertsio ditu, bat dohain eta bestea ordaindua.
12
Tolosaldea 2IS3 HardwareMonitor (Windows) Tenperatura guztien balorea ematen dizkigun beste programa bat. CPU-Z sortu zuten garatzaile berdinak sortu zuten.
13
Tolosaldea 2IS3 CPU-Z (Windows) Programa hau oso ezaguna da gure prozesadorearen eta beste osagai batzuen informazio zehatza ematen duelako. Oso ezaugarri erabilgarria da, prozesadoreari iristen zaion Vcore boltajearen balorea ematen digulako, honek Vdrop eta Vdroop baloreak ikusten uzten digu. Funtzionamendu frekuentziak ere erakusten digu ere (oinarrizko frekuentziak eta biderkatzaileak).
OCCT (Windows) Lehen esanda bezala, programa hau prozesadorea estresatzeko balio du (baita txartel grafikoa) eta aldi berean tenperaturak eta boltajeak monitorizatzeko erremintak eskaintzen ditu.
14
Tolosaldea 2IS3
Energia aurrezteko aukerak eta Vdroop Lehendabizi, BIOSera sartu behar gera. Ordenagailua pizten dugu (edo berrabiarazten dugu piztuta baldin bazegoen) eta BIOSera sartzeko teklatuaren komandoa sakatzen dugu (normalean “Supr”,”F8”,”F11”…). Horrelako pantaila bat ikusi beharko genuke:
Pantaila honetan menu bat ikusiko dugu, bertan frekuentziak eta boltajeak aldatzeko atala bilatuko dugu. Gigabyte oinarrizko plaketan M.I.T. (Motherboard Intelligent Tweaker) atalean aurkituko dugu. Beste plaka batzuetan menu hau izen desberdinak ditu (plaka asko daude, baino denak antzekoak dira). Boltajeak aldatzen hasi baino lehen, kontuan hartu behar da prozesadorearen tenperatura eta kontsumoari eragina duten bi aukera daudela. Lehenengoa prozesadorearen energi moduak konfiguratzeko aukera izango litzateke. Erabilitako plakan, frekuentziak aldatzeko atalean dago, M.I.T.-ren barruan:
15
Tolosaldea 2IS3 Hemen, prozesadorearen aukera aurreratuak konfiguratzeko aukera aurkituko genuke:
Aukera horietan, energia aurrezteko aukerak aktibatzeko edo desaktibatzeko aukerak ikusiko ditugu, adibidez, frekuentzi biderkatzailea. Undervolting-a egitea bilatzen ari bagara, seguruena gure helburua energia aurreztea izatea, beraz, gure kasuan posible diren aukera guztiak aktibatuko ditugu.
16
Tolosaldea 2IS3 Kontuan izan beharko genukeen bigarren aukera Vdroop izango litzateke. Sorta erdi/altuko plakek balore hau zuzentzeko aukera izaten dute gauzak egonkorragoak egiteko. Erabilitako plakan, balore hau M.I.T. menuaren behealdean aurkitzen da, boltajea konfiguratzeko aukeratan, Load-line Calibration izenarekin:
Vcore konstantea BIOSean Undervolting-a konstantea egiteko aukerak eta egonkortasun frogak Undervolting-a egiteko prest gaude. Energia aurrezteko aukera guztiak aktibatuta daudela ziurtatzen gara (ahal direnak, lehen esan bezala, hauek desberdinak izan daitezke beste plaka desberdin batean edo beste prozesadore batean, modeloaren menpe dago). Horretarako, boltajeak aldatu daitezken atalera joango gara. Erabilitako plakan, M.I.T. atala zegoen menura joan beharko gara eta boltaje konfigurazioa aukeratzen dugu:
17
Tolosaldea 2IS3
Normalena da lehenetsitako boltajea “Auto” egotea. Honek esan nahi du, plakak automatikoki boltajea aldatzen duela behar duenaren arabera. Boltaje bat lehenetsiko du (normalean VIDa lehenetsita duena prozesadorean). Boltajea “Auto” bezala ustearen garrantzia energia aurrezteko moduei boltajea aldatzen uzten duela da:
18
Tolosaldea 2IS3 Undervolting-eko lehen metodoa boltaje hau balore zehatz batera konfiguratzea izango da, ahal dugun baxuena. Balore zehatz bat jartzerakoan, segur aski energia aurrezteko aukera batzuk galduko ditugu (plakak automatikoki desaktibatuko ditu). Hala ere, galtzen ditugun aurrezteko modu horiek baino kontsumo gehiago txikiagotzen baldin badugu undervolting-arekin, irabazten aterako gara. Lehendabizi, boltaje modua modu automatikotik modu normalera pasako dugu eta azalduko zaigun boltaje balorean arreta jarriko dugu (kasu honetan, prozesadoreak duen lehenetsitako boltajea 1.19375V-koa dela ikusi daiteke). Balore hau jakinda, beste balore baxuagoak aukeratzen hasi gaitezke:
Balio egonkorrak aurkitzeko oso pixkanaka jaisten joatea komeni da. Lehen esandako prozesua segitzea izango da:  
Lehenengo boltaje bat aukeratu (lehen probatu duguna baino baxuagoa). Gero egonkortasun frogak egin: BIOSeko baloreak gordetzen ditugu, sistema eragilea abiarazten dugu eta egonkortasun froga egokiak egiten ditugu.
19
Tolosaldea 2IS3 Froga hauek egitea lan asko behar du, berrabiarazi egin behar dugulako, BIOSean boltaje baloreak aldatu, sistema eragilea abian jarri, prozesadorea estresatzeko eta tenperaturak/boltajeak monitorizatzeko programak abian jarri… eta egonkortasuna ziurtatzeko, sistema 12-24 ordu martxan egon behar da. Hala ere, prozesu hau azkarrago egiteko trikimailu batzuk egin daitezke:
Frogentzako boltajeak software bidez aldatu dezakegu. CrystalCPUID/RMClock erabili dezakegu. Bestalde, plaken fabrikatzaileak erabilgarritasun bat izan ohi dute frekuentziak/boltajeak aldatzeko software bidez. Erabiltzen hari garen plakan (Gigabyte) erabilgarritasun hau “Easy Tune” deitzen da. Honek berrabiaraztea eta estres edo monitorizazio programak abiarazteaz ekiditen digu.
Balore guztientzako egonkortasun frogak 12 orduz ez dira behar. Lehenetsitako baloretik hasi gaitezke eta pausoz pauso jaisten joatea. Pauso bakoitzean 5 minutu jarri dezakegu besterik ez. Horrela huts egiten duen balore batera iristen garen arte. Orduan aurreko boltajera bueltatu beharko ginateke eta denbora gehiagotan zehar probatu. Huts egingo balu, aurrekora bueltatu beharko ginateke eta horrela 12/24 orduetara iritsi arte hutsegiterik gabe.
Egonkortasun frogen adibideak BIOSaren baloreak ezarriz Hurrengo adibidean, 1.1Veko boltaje bat aukeratzen dugu (aurretik frogak egitearen ondorioz, balore hau egonkorra dela ziurtatuta dago).
20
Tolosaldea 2IS3 Balore honekin, egonkortasun frogak egingo ditugu. Lehenengo Load (karga) bezala, Prime95-arekin gure prozesadorearen 4 nukleoak %100era kargatuko dugu eta tenperaturak kontrolatuko ditugu.
21
Tolosaldea 2IS3 Eta gero atsedenean dagoenean (idle), bi kasuetan prozesadoreak boltaje berdinean funtzionatzen du, baino CPU-Zan ikusi dezakegun bezala, Vdroop-arengatik (geldirik eta kargan artean dagoen boltaje diferentzia) baxuagoa da:
Software bidez baloreak ezarriz Lehen erabilitako 1.1V-a balore seguru bat zen, funtzionatuko zela banekielako; baino gure mikroprozesadorearen muga ez baldin badakigu, errazagoa da software bidez frogak egitea. Kasu honetan, Core i5-a eta Gigabyte plakarekin aldaketak egin ditzakegu Gigabyteko “Easy tune� erreminta erabilita (CrystalCPUID eta RMClock kenduta, i5 mikroprozesadorearekin ez direlako bateragarriak). Hurrengo irudian ikusi dezakegu egonkortasun froga 1V-rekin:
22
Tolosaldea 2IS3 Ikusi dezakegu CPU-Z-ak adierazten digun boltajea zerbait baxuagoa dela guk aukeratu duguna baino (Vdrop edo boltaje erorketa). 1V balore honetara iritsi ahal izateko, lehendabizi boltaje altuagoekin frogak egiten egon naiz, hurrengo taulan adierazten diren erantzunak lortzeko:
Interesgarria da ikustea nola jaisten hasten den PC-aren kontsumoa boltajea jaisten dugun neurrian. Gogoratu egin behar da funtzionatzeko frekuentziak berdinak direla, hau da, errendimendua ez dela galtzen. Baita ere, kontsumo murrizketa hori tenperatura baxuagoak eta mikroprozesadorearen bizi iraupena handitzea dakartza. Prozedura izan da: Defektuzko boltajea probatzen dugu dena ondo dagoela ziurtatzeko (boltaje monitorizazioa, tenperaturak, frekuentzia egokiak,…) Boltajea pixka bat jaisten dugu eta 5 minutuko egonkortasun frogatxo bat. Dena ondo dagoela ikusi ondoren, hurrengo balorearekin frogatzen dugu. Prozedura errepikatzen dugu zerbait oker egon arte. Ez dugu errorerik lortzen (5 minutuko frogekin) 0.95000V balorera ailegatu arte, non balorea aldatu orduko momentuan pantaila urdina azaltzen zaigu. Badakigu non huts egiten duen, beraz, aurreko balorearekin probatzen dugu baino 5 minutu baino gehiagorekin. Hemen gertatzen den problema da (kasu hauetan gertatzen dena), ordenagailua ez dela piztu nahi. Hau gertatzen bada, “Clear CMOS” bat egin behar da BIOSeko baloreak defektuzkoetara bueltatzeko. Plaketan prozesu hau desberdinak izaten dira, normalean Jumper bat aldatu behar da edo botoi bat sakatu (energi iturria guztiz deskonektatuta beti, prozesua plakan dagoen pila erabiltzen duelako soilik, bestela zerbait hondatu daiteke). Behin dena berriz funtzionatzen denean, 0.97500V balorera bueltatzen gara, egonkorra dela pentsatzen nuelako. 24 orduetan zehar frogak pasatzen ahalegintzen naiz, baino 10 minutuetara huts egiten du (Prime95 programan errorea ematen du). Beraz, hurrengo balorearekin probatzen dugu: 1.00000V. Oraingo honetan 24 orduko froga pasatzen du.
23
Tolosaldea 2IS3
Hobekuntza posibleak Behin hau eginda, badaukagu balore bat finkatuta BIOSean defektuz zegoena baino baxuagoa eta dena egonkor. Tenperaturak eta kontsumoa hobetu dugu, gure helburua zena. Hala ere, problema txiki bat izan dezakegu: energia aurrezteko aukera batzuk galduko ditugu, balore finko konstante bat ezartzen dugulako. Honek egiten duena da adibidez, boltaje berdina edukitzea idle-en (atsedenean) bai load-en (kargan) eta ez dugu aprobetxatzen energia aurrezteko boltajeak jaisten dituzten teknologiak C1E Intel mikroprozesadoreetan edo Cool&Quiet AMD mikroprozesadoreetan. Load-en (kargan) irabazten dugu baino idle-en (atsedenean) galdu egin dezakegu. Honetarako posible diren soluzioak daude, undervolting-a egiterakoan energi aurrezpen horiekin batera egin ahal izateko.
Lehenengo posibilitatea, boltajea Auto bezala uztean datza, software bidez undervoltin-a egiten dugun bitartean eta ez BIOSetik. Bigarrena, plaka base batzuk duten aukera bat aprobetxatzean datza, Gigabyte plakan adibidez (nirea), mikroprozesadorearen VID bakoitzari esleituta dagoen boltajea aldatzea (Gigabyte-k honi “VID dinamikoak” deitzen dio). Hirugarrena, lehengo bi aukerak batera erabiltzean datza. VID bakoitzari esleituta dauden boltajeak aldatu dezakegu, software bidez VID diferenteak esleitzen dugun bitartean. Ideia da: BIOSarekin VID-en boltajeak aldatzen ditugu eta software bidez momentu bakoitzean zein VID erabili behar dugun zehazten dugu.
Ondorioak Undervolting-a egiteko era nagusiak ikusi daitezke: BIOSean boltaje balore finko bat finkatuz, baino energi aurrezpen aukera batzuk galduta. Normalean, tenperatura kontsumoa hobetzen da load-en (kargan), baino idle-en (atsedenean) okertu egiten da energi aurrezpen aukerak galtzen direlako. Mikroprozesadorearen VID guztiei kentzen den boltaje balore bat finkatzen (boltaje dinamikoa). Aukera hau, energia aurrezteko aukera guztiak aprobetxatzen uzten digu, baino plaka gutxietan dago eskuragarri. Software bidez VIDak aldatzen. Hau ezin daiteke erabili mikroprozesadore guztietan. Gida hau egin ahal izateko, denbora asko behar izan da ordenagailua asko berrabiarazi egin behar delako, programak deskargatu eta boltajeak aldatu ondoren, tenperaturak, monitorizaioa eta kontsumoa begiratu behar direlako. Hala ere, interesgarria izan da, denok egin dezakegun gauza bat da baino kontu handiarekin eta ondo ateratzen bada, zerbait aurreztu daiteke, momentuan ez da nabaritzen baino denbora pasata diru pixka bat aurreztu daiteke.
24