2016-2017 ikasturtea
INGURUGIRO ETXEA museoa
www.ingurugiroetxea.org
Bisita eta programa guztiak doan dira Egin eskaria 943 81 24 48 telefonoan
SORRERA Ingurugiro Etxea museoa izenarekin ezagutzen dugun eraikuntza hasieran Umeentzako Museoa izan zen. Umeentzako museoa 1986an Azpeitiko udalaren eta Eusko Jaurlaritzako Lurralde Politika eta Garraio Sailaren artean sinatutako hitzarmenari esker sortu zen, 1987ko ekainaren 5ean inauguratu zen. Helburu nagusia bisitariek ingurumena babesteko ezagupenak, interesa eta beharrezko sentsibilitatea lortzea zuen. Umeentzako Museoa erabat aldatu zen 1998-1999 urteen artean. Eusko Jaurlaritzako Lurralde Antolamendu, Etxebizitza eta Ingurugiro Sailak, Azpeitiko Udalarekin lankidetzan, museoaren historiako garai berri bati ekin zion, Ingurugiro Etxea museoa sortuz, ingurumen ikuspegi berrietara egokituz, eta horrela, euskaldunei orokorrean, eta bereziki, eskoletako neska-mutilei ingurumena ezagutu eta honen arazoez jabetzen lagunduko zien espazioa sortuz. 2007ko urte bukaeran museoaren birmoldatze-lanak egin ziren, Garapen Iraunkorrerako Euskal Ingurumen Estrategiarako 2002-2020 helburuetara egokitzeko.
GARAPEN IRAUNKORRERAKO EUSKAL INGURUMEN ESTRATEGIA 2002-2020 Bost helburuak: 1. Aire, ur eta lurzoru garbiak eta osasungarriak bermatzea. 2. Baliabide naturalen eta hondakinen kudeaketa arduratsua. 3. Natura eta biodibertsitatea babestea: sustatu beharreko balio aparta. 4. Lurraldearen oreka eta mugikortasuna: ikuspegi komuna. 5. Klima aldaketaren eragina mugatzea.
KOKALEKUA Ingurugiro Etxea Museoa Egibar baserrian dago kokatua, Loiola auzoan, San Ignazioren basilikatik gertu.
ORDUTEGIA Astelehenetik ostiralera: 10:00-13:00 / 15:00-17:30 Larunbatetan: 10:00-13:30 / 15:30-17:30 Igandeetan: 10:00-13:30 JAI EGUNETAN ITXITA, ASTE SANTUAN IZAN EZIK
KOKAPENA Loiola Auzoa, 1 - 20730 Azpeitia NOLA IRITSI AZPEITIRA? Telefonoa/Faxa: 943 81 24 48 A-8 errepidea Donostiatik hartuta, 48. irteera: Azpeitia museo@ingurugiroetxea.org A-8 errepidea Bilbotik hartuta, 14. irteera: Elgoibar-Azpeitia
DEMOGRAFIA HIRI EKOSISTEMA
HONDAKINAK ETA KONTSUMOA
ENERGIA ETA GARRAIOA
BIODIBERTSITATEA
GARAPEN IRAUNKORRA
ZARATA
10 orria
14 orria
8
orria
ATMOSFERA ETA KLIMA ALDAKETA
ARLO TEMATIKOAK
6
16 orria
orria
HEZURREN EGIA
URA 19 orria LASAOKO HONDAKIN UREN ARAZTEGIA
IBAI EDERKO EDATEKO UREN ARAZTEGIA
BISITA OSAGARRIAK 19 orria
19 orria
NUARBEKO URTEGIA
18 orria
IGARAKO ERROTA
18 orria
18 orria LAPATX HIRI HONDAKINEN TRATAMENDU ZENTROA
KONTSUMO IRAUNKORRAREN GELA
Ingurumen heziketarako programak HH
1. Zikloa
Lehen hezkuntza 2. Zikloa
Museoan bertan esk Airea
1 Zarata 2
Bizi garen lurra
3
Zaborra
9 19 Ura 20 10 Animaliak eta landareak 11.1 Animaliak eta landareak 5 5.1 5.2 Elikadura jasangarria 11 11.2 Elikadura jasangarria 21 Zarata eta energia Zarata eta energia 22 12 6 23 Zaborra Zaborra 13 7 24 25
Programa osagarriak: best 4
4
Igarako Errota
8
Igarako Errota
14 15 16 17 18
Igarako Errota Lapatx Hiri Hondakinen Tratamendu Zentroa Kontsumo Iraunkorraren gela Nuarbeko urtegia Ibai Ederko edateko uren araztegia
26 27 28 29 30 31
HH, LH eta DBH
3. Zikloa
1. Zikloa
DBH
2. Zikloa
kainitako programak
9 0 1 2 3 4 5
Atmosfera Klima aldaketa Ura Biodibertsitatea Kutsadura akustikoa eta energia Hiri ekosistema Hondakinak eta kontsumoa Garapen iraunkorra (LH6ko mailarentzat)
Atmosfera
32 Klima aldaketa Ura 33 34 Biodibertsitatea 35 Energia eta garraioa Hiri ekosistema 36 Hondakinak 37 eta kontsumoa Garapen iraunkorra 38 58 Hezurren egia
45 46 47 48 49 50 51
Atmosfera Klima aldaketa Ura Biodibertsitatea Energia eta garraioa Hiri ekosistema Hondakinak eta kontsumoa Garapen iraunkorra
te ekipamenduetara bisitak
6 7 8 9 0 1
Igarako Errota Lapatx Hiri Hondakinen Tratamendu Zentroa Kontsumo Iraunkorraren gela Nuarbeko urtegia Ibai Ederko edateko uren araztegia Lasaoko hondakin uren araztegia
Igarako Errota
39 Lapatx Hiri Hondakinen 40 Tratamendu Zentroa Kontsumo 41 Iraunkorraren gela 42 Nuarbeko urtegia Ederko 43 Ibai edateko uren araztegia Lasaoko hondakin uren 44 araztegia
Igarako Errota
52 Lapatx Hiri Hondakinen 53 Tratamendu Zentroa Kontsumo 54 Iraunkorraren gela 55 Nuarbeko urtegia Ederko 56 Ibai edateko uren araztegia Lasaoko hondakin uren 57 araztegia
5
A - KLIMA ALDAKETA - URA Lurraren historian zehar atmosferak izan duen bilakaera nahiz atmosferaren kutsadura kimikoak eragiten dituen arazo nagusiak dira aztergai: CO2 isurketek eragiten duten berotegi-efektuaren areagotzea, ozonogeruzaren narriadura, euri azidoa, smog delakoa eta kutsadura erradiaktiboa.
IĂąaki Etxenagusia Azpeitiko udaletxeak antolatzen duen “Gure inguruari begirada batâ€? argazki lehiaketan saritutako argazkiak.
6
ATMOSFERA - KLIMA ALDA Ura baliabide mugatua da, narriatu egin daiteke baina bizitzeko, garatzeko eta ingurumena zaintzeko ezinbestekoa da. Munduko biztanleek uraren gero eta behar handiagoa dute eta populazioa bera ere modu kezkagarrian hazten ari da. Honez gain, ibaien nahiz akuiferoen kutsadura maila gero eta altuagoa da eta, ondorioz, kalitatezko uraren eskasia hurrengo urteetan gizadiak izango duen arazo larrienetako bat da.
Luis Fco. Llavori Azpeitiko udaletxeak antolatzen duen “Gure inguruari begirada bat� argazki lehiaketan saritutako argazkiak.
7
ZTASUNA - BIOANIZTASUNA Gizakia beste espezieekin batera bilakatu da eta gure biziraupena gainerako espezieen menpe dago. Hori horrela, ezinbestekoa da biodibertsitatea mantentzea. Biodibertsitatearen jatorria eta banaketa aztertu ondoren, haren narriaduraren errudun nagusi diren giza faktoreak eta aurki daitezkeen konponbideak gainbegiratuko ditugu.
Juan Joxe Agirre Azpeitiko udaletxeak antolatzen duen “Gure inguruari begirada bat� argazki lehiaketan saritutako argazkiak.
8
BIOANIZTASUNA - BIOANIZT
Igor Froilan
9
HIRI EKOSISTEMA - DEMO Munduko populazioaren hazkundea kezka handia eragiten duen arazoa da. Herri aberatsen eta behartsuen arteko desberdintasun ekonomiko ikaragarri eta lotsagarria da ingurumenaren narriaduraren errudun nagusietako bat, lehenengoen kontsumo handinahizalea sustatzeaz gain bigarrengoen pobrezia eragiten duelako. Alde batetik handinahitasuna eta bestetik pobrezia elkarbizi diren bitartean ezin da garapen iraunkorrera iristeko itxaropenik izan.
Juan Joxe Agirre Azpeitiko udaletxeak antolatzen duen “Gure inguruari begirada bat� argazki lehiaketan saritutako argazkiak.
10
GRAFIA - ZARATA - HIRIAK Munduko biztanle asko hirietan bizi dira eta hurrengo hamarkadetan gero eta gehiago biziko direla aurrikusi da. Hirugarren Munduko megahiri askotan biztanleen bi heren pobrezia-egoera larrienean bizi dira bertako auzo pobreetan. Honek planifikazio eta kudeaketa-arazo handiak eragiten ditu hiri askotan. Hiritze honek hirietako bizi-kalitatean nahiz beren egonkortasun soziopolitikoan eragina du eta, honez gain, hurbileko nahiz urruneko inguruneak hiria baliabidez hornitzeko duen ahalmena arriskuan jartzen du. Bertan sortzen diren hondakinak ere arazo larria dira.
IĂąigo Olarte Azpeitiko udaletxeak antolatzen duen “Gure inguruari begirada batâ€? argazki lehiaketan saritutako argazkiak.
11
HIRI EKOSISTEMA - DEMO Lurralde baten garapenerako funtsezkoa da energia-iturri aberatsak eta merkeak izatea. Gaur egun erabiltzen diren energia-motak eraginkortasun gutxikoak izateaz gain, hauen kontsumo-mailak ingurumenean eragin lokal nahiz global handia duela jakina da. Energia berriztagarrietan oinarritutako energia-eredu berri batera aldatzea ezinbestekoa da.
Valen GarcĂa Azpeitiko udaletxeak antolatzen duen “Gure inguruari begirada batâ€? argazki lehiaketan saritutako argazkiak.
12
GRAFIA - ZARATA - HIRIAK Garraioek, energia ugari kontsumitzeaz gain, kutsadura izugarria eragiten dute. Era berean, garraioetarako azpiegitura (errepideek, zerbitzuguneek, aparkalekuek, etab.) espazio asko hartzen dute, beste erabilera batzuetarako lurzorua gutxituz. Zarata hirietako bizi-kalitatea gehien mugatzen duen faktoreetako bat da. Pertsona askok beren etxebizitzen barruan nahiz kanpoan eta lantokian jasan behar duten zarata-maila oso altua da.
13
HONDAKINAK ETA KONTSUMOA Munduko biztanleen laurdena besterik ez duten herri aberatsek, munduko baliabide gehienak kontsumitzen dituzte. Herri hauetan, sozialki nahiz ekonomikoki kanporatutako taldeak salbuesten baditugu, kontsumoa beharraren ondorio baino gehiago desioaren ondorio bihurtzen ari dela dirudi. Kontsumitzen diren produktuen fabrikazio-prozesuak dituen eragin zuzenak nahiz zeharkakoak zuzentzeak eragin ditzakeen kostuak produktu horien balio ekonomikoan kontuan izaten ez direnez kontsumoa igo egiten da. Pertsonek betidanik sortu izan dituzte hondakinak baina ez gaur egun beste. Hondakin-kopuru izugarriak ez dira inoiz berriro erabiliko eta honek ekosistemen ekonomiaren funtsa, hau da, baliabideen kontsumoa eta birziklaketa, alde batera uztea esan nahi du. Kontsumoa murriztea eta baliabideak berriro erabili eta birziklatzea dira etorkizunean hondakinak kudeatzeko gai izango bagara jarraitu behar ditugun helburuak.
14
GARAPEN IRAUNKORRA - HOND Errealitate soziala nahiz prozesu naturalak ahaztuz merkatu-legeetan soilik oinarriturik gaur egun nagusitzen den eredu ekonomizalea ez da gai Lurrean bizi diren biztanle gehienen bizi-beharrak asetzeko, ezta naturarekin harreman orekatua izateko ere. Honen aurrean itxaropen bakarra garapen iraunkorra lortzea da, sistema globalari egokitutako azpisistema ekonomikoa aurrikusten baitu. Eredu honen arabera, ez da kontsumituko birsortze mailatik gorako baliabide biologikorik, ezta bailabide berriztezinik ere, azken hauek ordezkatuko dituzten beste iraunkor batzuk lortu arte.
Oskar Lopez
Mikel Zengotita
Azpeitiko udaletxeak antolatzen duen “Gure inguruari begirada bat� argazki lehiaketan saritutako argazkiak.
15
UROLAKO Homolbergensis heide
Bifazak ) (suharria
Jostozrurrartaz)a (he
16
LEHEN BIZTANLEAK Gu izan aurretik, gizakia gutxienez 300.000 urtez bizi izan da Urola bailaran. Klima eta ingurua aldizka aldatuz joan dira epe luze horretan, eta Urolako lehen gizakia lehoi, elefante, hiena, makako eta bestelako piztien artean bizi izan zen.
17
BISITA OSAGARRIAK - BISITA LAPATX - Hiri hondakinen tratamendu zentroa -Zabortegia -Garbigunea -Konpostatze planta
KONTSUMO IRAUNKORRAREN GELA
Igarako ERROTA
18
OSAGARRIAK - BISITA OSAGAR Nuarbeko URTEGIA
Ibai-Ederko EDATEKO UREN ARAZTEGIA
Lasaoko HONDAKIN UREN ARAZTEGIA
19
XAGUXATAR PARKEA XAGUXA Euskal natura-ondareari buruzko lehenengo hiri-parke naturala
Xaguxatar parkea, hiri-parkea da eta bizi-gune gisa sortu da, aisialdirako eta naturarekin harremana bilatzeko. Kontuan izanik Izarraitz Babes Bereziko Eremua dela, eta bertan 4 xaguxatar espezie desberdin bizi direla, xaguxatarra hartu da parkearen maskota bezala eta berak gidatuko du bisitaria panel informatiboen bidez parkeko espazio desberdinetara. Parkeak 1.800 metroko azalera dauka eta 5 gunez osatuta dago:
20
TAR PARKEA XAGUXATAR PAR ENBOR BERTIKALEN BARATZA ■
Akazia enborrekin gune bat sortu da eta sokaz egindako armiarma sareak xaguxatarren antzera bertan zintzilikatzeko aukera ematen digu.
■
LABERINTOA
Erramu sail honek hainbat zentzumenen bitartez jolastea ahalbidetzen du.
21
XAGUXATAR PARKEA XAGUXA â–
XAGUXATAR HORMA
Bertan zuloak binaka konektatuta daude. Batetik hitz eginda, bestetik entzun daiteke, xaguxarrek gauez ezer ikusi gabe hegan egiteko darabilten radar-sistema birsortuz. Gainera, horma hau rokodromo gisa erabil daiteke.
â–
INTSEKTUEN HOTELA
Parkera begiratzen duen museoko fatxadan dago. Bertan xaguxarrentzako habiak ipini dira testura desberdineko elementuz osatutako koadro batean.
22
TAR PARKEA XAGUXATAR PAR â–
EGONGUNE ALTERNATIBOA
Eremu honetan banku gisa akazia enborrak eta mahai bezala kable bobinak jarri dira. Aldamenean, enborrekin egindako mikadoa dago.
23
Etorri ezagutzera !!!