ПРИРАЧНИК СОАЛАТКИЗА ВРАБОТЛИВОСТНА НЕЕТМЛАДИ Декември, 2022 Theprojectisfundedby theEurupeanUnion
Наслов: Прирачник со алатки за вработливост на НЕЕТ млади
Издавач: ИНОВА ЛАБ Битола
За издавачот: Проф.д-р Елизабета Тошева
Автори: Проф. д-р Моника Ангелоска - Дичовска
Проф. д-р Катерина Бојковска
Доц. д-р Лела Андреевска
Димитар Митревски
Уредник: Проф. д-р Мери Бошкоска
Проект: Зајакнати млади - нови можности!
Дизајн: Емилија Ѓероска
Оваа публикација е подготвена во рамките на проектот ЗАЈАКНАТИ МЛАДИ - НОВИ МОЖНОСТИ! Проектот ЗАЈАКНАТИ МЛАДИ - НОВИ МОЖНОСТИ! е дел од мрежата “WB&T for EmploYouth” финансиран од Европската Унија и имплементиран од Фондација Ana and Vlade Divac (Србија), Prima Association (Црна Гора), Youth Alliance - Krusevo (Северна Македонија), Partners Albania for Change and Development (Албанија) и Community Volunteers Foundation (Турција) во соработка со “Youth Bank Hub for Western Balkan and Turkey” network
Вовед.......................................................................................................................................................4 ПРВ ДЕЛ .................................................................................................................................................5 1.Чекори на кариерно планирање...............................................................................................6 1.1. Истражување на пазарот на труд......................................................................................6 1.2. Идентификување и истакнување на сопствениот потенцијал....................................9 1.3. Креирање на стратегија....................................................................................................15 1.4. Подготвка за аплицирање................................................................................................16 ВТОР ДЕЛ .............................................................................................................................................17 2. Маркетинг алатки за претставување и аплицирање.........................................................18 2.1. Креирање на CV..................................................................................................................18 2.2. Креирање на мотивациско писмо...................................................................................26 2.3. Обезбедување на препораки...........................................................................................27 ТРЕТ ДЕЛ ..............................................................................................................................................28 3. Критичко мислење и решавање на проблеми ....................................................................29 3.1. Дефинирање на критичкото мислење...........................................................................29 ЧЕТВРТ ДЕЛ ........................................................................................................................................32 4. Комуникациски вештини.........................................................................................................33 4 1 Видови комуникациски вештини 33 ПЕТТИ ДЕЛ ..........................................................................................................................................36 5 Дигитално претставување 37 5.1. Креирање на дигитални профили...................................................................................38 5.2. Дигитално претставување преку БИНТЕРН..................................................................39 Заклучок...............................................................................................................................................45 Користена литература.......................................................................................................................46 С О Д Р Ж И Н А
влијание на овој Прирачник е преку холистички модел да се овозможи споделување на знаењето за начините за зголемување на вработливоста и социјалната вклученост на НЕЕТ млади луѓе. Целта на Прирачникот е да дизајнира пристап кој ќе помогне во активирање на младите НЕЕТ, нивно насочување и конктретни алатки усогласени на потребите на младите при што фокусот е ставен на помош при нивното транзитирање од формално образование кон вработување или кон понатамошно образование и обуки. Преку користење на алатките, методите и вежбите за идентификување, поттикнување и зголемување на сопствениот потенцијал и сопственото претставување, прикажани во овој Прирачник, НЕЕТ младите може да се подготват за пристап на пазарот на трудот, како и за преставување и аплицирање на истиот. Прирачникот е поделен во 5 сегементи
цел да ги адресира посебните предизвици во врска со вработувањето и социјалната инклузија на маргинализираните млади лица од руралните средини во Пелагонискиот регион, да понуди помош и поддршка во тој процес и да ги поддржи креаторите на политики во осмислувањето адекватни инструменти за поддршка на преминот на младите луѓе кон вработување. Очекуваното
и тоа: првиот дел се однесува на чекорите на кариерно планирање кои треба да ги следат младите луѓе, потоа следи делот со маркетинг алатки за претставување и аплицирање, третиот и четвртиот дел се однесуваат на дел од клучните вештини кои треба да ги развиваат младите, а тоа се развивање на комуникациски вештини, решавање на проблеми и критичко мислење и последниот дел од оваа Публикација се однесува на дигиталното претставување. Прирачникот може да го употребуваат сите млади луѓе кои се на почетокот од своето кариерено планирање или пак кои сакаат да направат самооценување во својот кариерен развој. Исто така, овој Прирачник може да се употребува и од младински работници и организации кои работат на полето на млади и даваат поддршка во личниот и професионалниот развој на младите. ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ В О В Е Д
Прирачникот со алатки за вработливост на НЕЕТ млади (млади луѓе кои не се вклучени во образование, не се вработени или не посетуваат обуки, NEET - "Not in Education, Employment or Training") е изработен во рамките на проектот ЗАЈАКНАТИ МЛАДИ - НОВИ МОЖНОСТИ! Проектот ЗАЈАКНАТИ МЛАДИ - НОВИ МОЖНОСТИ! има
ПРВ ДЕЛ ПРВ ДЕЛ
енергија на важни работи; ✔Да донесете одлуки кои ќе имаат позитивно влијание врз Вашата иднина; ✔Да ги елеминирате стравовите, несигурноста и сомнежите; ✔Да постигнете одредени резултати за пократок временски период; ✔Да го зголемите квалитетот на Вашиот живот; ✔Правилно да ги искористите сопствените вештини и вредности. Младите луѓе при кариерено планирање препорачливо е да следат најмалку четири чекори за пристап на пазарот и тоа:
1.Чекоринакариернопланирање 1.1. Истражување на пазарот на труд 1)Направeтеистражувањенапотенцијалниот пазарнатруд 2)Идентификувајтегоиистакнетегосопствениот потенцијал 3)Креирајтесопственастратегијазаразвојинастап 4)Подгответесезааплицирање
со кариерата
континуиран
✔Да изберете
✔Да ја фокусирате сопствената
започнува долго време пред да започнете со барање на работа. Вашата последна година од средно училиште е најсоодветното време за да започнете да размислувате какви видови работни места и кариера Ве интересираат. Тоa што Ве интересира ќе треба да го истражувате на пазарот на труд. ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ „Патувањетоодилјадамилјизапочнувасоеденчекор“ ЛаоЦе
ooooУправувањето
е
процес кој трае цел живот. Кариерното планирање е составен дел од животното планирање и е под влијание на потесното и пошироко окружување на поединецот. ooooКариерното планирање претставува патоказ за Вашите акции во иднинаоснова за донесување на одлуки. Кариерното планирање Ви помага во следново:
правец на дејствување;
ooooПроцесот на планирање на кариерата
ooooПазарот на труд нуди многу можности и тоа: практикантство, волонтерство, сертифицирани програми, виртуелна работа, курсеви и слично. Со самото истражување на пазарот на труд, ќе може да направите селекеција и избор на тоа што планирате да се фокусирате, така што ќе ги отфрлете работните места што не Ви се допаѓаат и дополнително ќе ги истражувате оние со кои Вие ја поврзувате Вашата идна кариера. ooooПриВашетоистражувањенапазаротнатрудтребадасефокусиратенадваклучни сегментиитоа: ooooПрво, како функцонира пазарот на труд, какви можности нуди за младите луѓе, што е најбарано, а што помалку барано во моментот на истражување, кои работни места се истакнуваат како потенцијални во иднина и сл. ooooВторо, да се информирате како се одвива процесот на вработување и што вклучува истиот. Преглед на програми за кариерно насочување и планирање во рамките на образовната институција; Преглед и следење на програмите за вработување и активни огласи за вработување на Агенцијата за вработување на Република Северна Македонија http://av.gov.mk/ ;
огласи на https://www.vrabotuvanje.com.mk/ ; Преглед и следење на платформите https://www.mycareer.com.mk/, https://kariera.mk/, http://www.topjob.mk/ и сл.; Преглед на многубројни можности за развој и едукација во земјата и странство објавени на Национална агенција за европски образовни програми и мобилност http://na.org.mk/; Следењенаедукативниотиинформативниотпорталhttps://www.fakulteti.mk/; Следење на објавени повици за стипендирање на Министерство за образование и наукаhttps://mon.gov.mk/category/?id=2077; ПрегледнаможностинаЦентаротзаобразованиезавозрасниhttp://cov.gov.mk/; ooooПазарот на труд најдобро може да го истражувате преку следните активности и веб страни: ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
Преглед и следење на платформата за пракса и работа https://bintern.com/ ; Преглед и следење на активни
Следење и посета на настани како што се: саеми за вработување, денови на кариера, информативнисесиинакомпаниитеисл.; Следењенапечатенииелектронскимедиумиидруго. ooooПокрај што е неопходно да се следат трендовите и барањата на пазарот на труд, исто така треба да се информирате и за процесот на вработување, како се одвива истиот, што му претходи, како треба да се подготвите и сл. Секој деловен субјект има своја политика за вработување, оттука треба да се заинтересирате и да го проучите процесот за вработувањенакомпаниитеилисекторитекадепланиратедааплицирате. ooooПотребно е да знаете дека за одредена позиција во одредени компании/институции/ организации може да има отворен повик со ограничено време на аплциирање, но има субјекти кои даваат можност за постојано аплицирање на е-маил/платформа преку т.н. отворенаапликацијаиистатаможедасепополниелектронскивосекоевреме. ooooИсто така, постојат и внатрешни огласи кои се однесуваат за веќе вработени и можности за унапредување или прераспределба на работни
позиции. ooooМногу често, како резултат на вмрежување, зачленување на одредени платформи или препораки може да бидете и повикани за разговор за одредена работна позиција. ooooСо цел овој прв чекор (направете истражување) да го извршувате правилно и насочено кон Вашата идна кариера и кариерено планирање, неопходно е да ги поседувате и развивате комуникациските вештини, истражувачките вештини, вештината за критично размилување, дигиталните вештини и сл. За дел од овие вештини ќе стане збор подолу во овој Прирачник. Преглед на можности на Центар за стручно образование и обука https://csoo edu mk/ ; Истражување на граѓански организации кои работат со млади и нивните повици за волонтерство, практиканство, обуки, курсеви и сл.; 8 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
1.2. Идентификување и истакнување на сопствениот потенцијал
ooooРаботодавачите бараат и очекуваат од потенцијални вработени или кандидати зa работа неколку значајни особини и вредности:
имаат доволно познавање на самите себе или самопознавање, кое вклучува: емоционална интелигенција, самодоверба, познавање на сопствените предности и слабости, познавање на сопствените вредности и вештини, желба и интерес за работа, флексибилност и сл ; ✔Да придонесувате за раст и развој на компанијата/организацијата/ институцијата. ooooЗа да може младиот човек, а и секој друг човек да го истакне својот потенцијал, неопходно е да направи самоанализа и да ја вклопи истата во своето персонално планирање. Имено, неопходно е персоналната анализа да ги вклучи следните чекори:
Креирање на сопствена мисија и визија; Идентификување на сопствените животни вредности; Индетификување на сопствените вештини и таленти; Поставување на цели; Правење на персонална SWOT анализа. Откако, ќе се направат сите овие персонални активности, личноста креира сопствен профил, има познавање на сопствените капацитети и потенцијал и треба да креира
персонални маркетинг алатки за претставување и сопствена стратегија за настап нa пазарот на труд. Потоа, препорачливо е сопствениот потенцијал и профил да го истакне и на дигитални платформи за поврзување со работодавачите, како што е на пример платформата за пракса и работа https://bintern.com/, за која ќе стане збор во последниот дел од овој Прирачник ✔Да поседуваат одредени знаења од соодветната област на работа и аплицирање, да поседуваат специфични и меки вештини и сл.; ✔Да
ВЕЖБИЗАПЕРСОНАЛНААНАЛИЗА Креирањеперсоналнамисиja Обидете се да креирате персонална мисија за Вас, преку поставување на прашањето: Што е мисијата на моето постоење? Што сакам да постигнам преку моето делување и начин наживот? ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
ooooМисијата ја креирате во зависност од Вашите желби, способности, насоки на дејствување и размислувања за Вас во иднина. Врз основа на Вашата мисија ќе делувате, ќе се активирате, ќе преземате акции кои треба да водат кон остварување на Вашата мисија. Примеризамисија: ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
1. 2.
НапишетејаВашатамисија: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Креирањеперсоналнавизија
ooooПерсоналната
креирате преку поставување на прашањето: Каде се гледам во иднина?Којапозицијаи/илиулогабијаимал/ајаспосле5или10години? ooooСонувајте, размислувајте и делувајте, тоа и ќе станете. Убаво би било да се замислувате и да размилувате во слики. Како што рекол Аристотел “The soul never thinks without a picture” – „Душата никогаш не размилува без слика“. ooooОбидетеседајакреиратевизијатазаВасвозависностодтоаштосакатедастанете,што учите,штостудирате,каквиможностигледатеисл. Примеризавизија:
Дабидамводечкиибаранадвокат. Дабидампретпознатливменаџернаинтернационалнакорпорација
Данаправампроменавоначинотнаживотнамладите. Дакреирамновмоделнаобразование. 1. 2 НапишетејаВашатаМисија: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Идентификување на сопствените животни вредности ooooСекој поединец кој сака да го истакни својот потенцијал и да го прикаже кога е неопходно, особено во фазата на аплицирање и започнување со работа, неопходно е да ги има идентификувано сопствените животни вредности.
визија
ја
ooooЖивотните вредности не се создаваат во еден ден, тие се градат низ животот. Животните вредности се тоа што е приоритет за одредена личност, она што посебно го цени во животот и го практикува. Кога точно ги знаете Вашите клучни персонални вредности тогаш ќе може да најдете исполнување на самите себе и насока во која би сакале да се движите во животот. ooooПримери за животни или персонални вредности: одговорност, почитување, искреност, флексибилност, љубезност, чесност, интегритет, независност, смисла за хумор, другарство, благодарност, љубов, простување, отвореност, лојалност, поддршка и охрабрување, трпение, посветеност, фокусираност, праведност, прифаќање,
и т н -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Идентификувајте пет Ваши животни вредности кои ги имате: 1. 2. 3 4. 5. Индетификувањенасопственитевештинииталенти ooooПоседувањето и усовршувањето на вештините во животот отвора многу можности. Некои вештини
градинарство, готвење, занаетчиство, пишување, танцување и многу други. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Идентификувајте пет Ваши вештини и таленти, кои мислите дека ќе бидат клучни за Вашата идна работа: 1. 2. 3. 4. 5. 11 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
услужливост
и таленти ги поседува индивидуата уште од раѓање, но има вештини што се учат и усовршуваат. Секоја работна позиција бара технички вештини кои треба вработениот да ги поседува и развива, но и меки персонални вештини кои треба секоја личност да ги развива. ooooПримери на вештини и таленти: организациски, комуникациски, презентациски, тимска работа, креативност, критичко размислување, аналитички, интерперсонални, лидерство, позитивен пристап, истражувачки, преговарачки,
Да дипломирам на Економски факултет до крајот на 2026 година. Да добијам унапредување во секторот за човечки ресурси во следните 2 години. 1. 2. ПРИРАЧНИК СО
АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
Креирајтетри ВашиS.M.A.R.T.целиповрзанисоВашата(идна)кариера:
1)----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------(2)--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------(3)---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Поставувањенацели ooooСекој човек има цели кои се стреми да ги постигне. Целите може да бидат краткорочни (до 1 година), среднорочни (до 5 години) и долгорочни (над 5 години). Целите претставуваат состојби или резултати кои сакаме да ги постигнеме во иднина. ooooЦелите кои се поставуваат треба да бидат S.M.A.R.T. - специфични (Specific), мерливи (Measurable), остварливи (Achievable), реални (Realistic) и временски определени (Time – Limited). ПримерзаS.M.A.R.T.цели: ooooПотребно е да имате цели за да постигнете драгоцени нешта во животот. Целите се водилка и компас во животот, правец на движење и во тој правец се насочуваат сопствените напори и активности. ooooВашите цели може да бидат поврзани со различни аспекти од животот (семејство, кариера, здравје, спорт, финансии и друго). 12
ПравењенаперсоналнаSWOTанализа ooooПерсоналната SWOT анализа е метод на индивидуална проценка. Таа може да се направи во која било фаза од животот, може да се употреби за да се одреди само подобрувањето на индивидуата, при избор на патеки за кариера или можности за раст на кариерата ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
оваа анализа се одредуваат
јаки страни (Strengths), слабости(Weaknesses),можности(Opportunities)изакани(Threats)заличенраст.
и сл. Преку
сопствените
ПримернаперсоналнаSWOTанализа ooooНаправената персонална SWOT анализа треба да Ви помогне да ги идентификувате Вашите јаки и слаби страни, а исто така и можностите и заканите кои произлегуваат од окружувањето. Треба да размислите како можете јаките страни и можностите кои произлегуваат, да ги икористите во Вашиот кариерен развој, притоа да работите на подобрување на слабите страни и постепено тие да преминуваат од другата страна на оваа анализа односно во јаки страни. Исто така, да се анализираат и да се бараат начини како да се намалат заканите во однос на Вашиот кариерен развој. 13
ooooОбидете се да направите персонална SWOT анализа, истата ќе Ви помогне за полесно спознавање на самите себе и донесување на клучни одлуки. 14 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
1.3.Креирањенастратегија Избор на ментори со кои ќе соработувате и ќе добивате насоки за Вашиот развој; Одржување контакти со одредени луѓе; Креирање на мрежа на контакти; Креирање на профил на Bintern; Формирање на профил на LinkedIn; Волонтирање и/или членување во организации; Практиканство; Oбуки, семинари, размени во земјата и странство; Следење на план за самодисциплина и друго. ooooНеопходно е
на труд и сопствена
и свесни сте за својот потенцијал,
примените
за кариерен
постапките, активностите кои треба да ги преземете,какоилуѓето,организациите/институциитеисл.сокоитребадасоработувате.
ooooОткако сте ги направиле претходните два чекори, односно сте направиле истражување на пазарот
анализа
следен чекор кој треба да го
е да креирате сопствена стратегија
развој. Истата ќе ви помогне да ги идентификувате начините,
ooooСтратегијата е план на активности и насоки кои ќе Ви помогнат во остварувањето на Вашите зацртани цели. Креирањето на персонална стратегија се заснова на претходната сопствена анализа, анализа на можностите во окружувањето и поставените цели. Вашата стратегијаможедагивклучуваследнитеактивностииелементи:
да изработите план на активности и истиот треба да го следите за да ги остварите посакуваните цели, односно да стигнете до посакуваната позиција. Патот и реализацијата на планот со акции не е лесен, но не заборавајте да бидете упорни и истрајни на овој пат. "Вашата стратегија за успех мора постојано да се движи, менува и развива.“ 15 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
писмо ✔Рефенци и препораки Потребна е професионална подготвеност затоа што непрофесионална апликација доведува до непосакувани резултати. Во овој случај важи правилото дека првиот впечаток е најважен. ooooДоколку имате неуредно CV и печатни грешки во истото голема е веројатноста дека потенцијалниот работодавач нема ни да го прочита истото. Ова важи и за физичката појава, секогаш треба да го имате во предвив првиот впечаток кој го оставате.
1.4.Подготовказааплицирање Секој кандидат кој има планови за аплицирање било за работна позиција, или едукација, волонтерство, практиканство и сл. треба да се подготви за истото. Имено, треба да се подготват сопствени маркетинг алатки за претставување и аплицирање, односно следните неколку клучни документи: ДоброизработенотоCV,мотивационописмо,писмасопрепоракииреференцинемада Ви обезбедат работа, тие само ќе Ви ги отворат вратите на работодавачите. Понатаму од Вас зависи дали ќе успете да му докажете и покажете на работодавачот дека токму Вашите знаењаиспособностисеонаштоиепотребнонаорганизацијата. ✔CV или кратка биографија ✔Мотивационо
16 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
17
ВТОР ДЕЛ ВТОР ДЕЛ
ooooИнформациите за пазарот на труд и содветните маркетинг алатки ја формираат основата за ефективно барање работа. Тие ги поддржуваат сите аспекти на Вашето барање работа со обезбедување на мноштво информации кои ќе ви помогнат да формулирате соодветен акционен план. ooooКраткабиографија(CurriculumVitae-CV)емаркетингалатка-документкојгиизлистува сите Ваши значајни вештини, знаење, квалитети и квалификации. CV е кратенката за CurriculumVitaeштоозначувабиографија,латинскитерминштозначи„животенпат“ ooooПoдготвувањето кратка биографија (CV) е важен чекор во барањето работа или некој друг професионален ангажман. Таа често претставува прв контакт со идниот работодавач. Кратката биографија веднаш треба да го привлече вниманието на оној што ја чита и да покажезоштобашВиетребадабидетеповиканинаинтервју. ooooВашето успешно претставување и аплицирање за работа зависи од примена на соодветни маркетинг алатки кои ќе Ви помогнат да успеете во процесот на вработување. Различни организации/компании имаат различни барања од што зависи кои маркетинг алаткиќебидатнеопходниприВашетопретставувањеиаплицирањезаодреденоработно
Маркетинг алатки за претставување и аплицирање ooooКако што беше напоменато во првиот дел од овој Прирачник, за да настапите на пазарот на труд, односно да аплицирате за одредена позиција, неопходно е даподготвите маркетинг алатки за преставување и аплицирање. Во продолжение
е
на
за
(резиме) на вашите квалификации и компетенции; Мотивациско (придружно) писмо (Cover letter); Потврди за кфалификации (сертификати, дипломи, препораки од наставници, професори, соработници, менаџери итн.). ПИШУВАЊЕ КРАТКА БИОГРАФИЈА – Curriculum Vitae (CV) 18 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
место.Восекојслучај,кадеидаконкуриратенеопходноќебидедадоставите:2.
направен
осврт
маркетинг алатките
претставување и аплицирање. 2.1. Креирање на CV CV (Curriculum Vitae) – Кратка биографија
ooooГлавната задача на CV-то е оној што го чита да Ве запознае Вас, Вашето стекнато образование, вештини, претходно искуство и кариера Притоа, особено значајно е да го импресионирате потенцијалниот работодавец. CV-то Ви овозможува да се понудите себеси на работодавачот на најдобар начин. Различни земји можат да имаат различни барања и стилови за работна биографија (CV). Тоа значи дека морате да ја следите праксата која постои во Вашата земја или во земјата
одредена компанија
ги истакне Вашите вредности за соодветната компанија, така што ќе Ве повикаат на интервју. ЦелтанаВашатаработнабиографија(CV)едаВенаправи:
Работната
атрактивни, интересни, да
образование, стручнаобука, практикантскаработа, различноработноискуство, членствоворелевантниорганизации,здруженија.итн.
биографија (CV) е „реклама“ со која Вие се обидувате да му се продадете на работодавачот. CV-то се испраќа на работодавачот кога аплицирате за огласено работно место или кога Вие самите барате или прашувате за слободни работни места во
во која имате намера да конкурирате и истото треба да е соодветна на нејзината култура. CV-то содржи преглед на сите значајни настани од животот и тоа: ooooВо современи услови постојат посебни форми за изработка на CV. Во Европа, Europass е формат за CV креиран од Европската комисија кој е прифатен и е во широка употреба. Можете да го најдете на следниот линк и да го креирате Вашето Europass CV: https://europass.cedefop.europa.eu/. 19 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
Europass CV-то е леснo за употреба и е познатo за работодавците и образовните институции. Доколку се одлучите да креирате CV во овој формат, најпрво ќе треба да креирате Europass профил (https://europa.eu/europass/eportfolio/) со информации за Вашето образование, обука, работно искуство и вештини. Откако ќе го пополните Вашиот Europass профил, можете да креирате колку што сакате CV-а со само неколку кликања. Селектирајте ги информациите кои би сакале да бидат вклучени, изберете го Вашиот омилен дизајн, а Europass ќе се погрижи за останатото. Можете да креирате, чувате и споделувате CV-а и оваа услуга Европската
тоа на 30 различни јазици. CV-то претставува сет на онлајн
помагаат да
помагаат да
Вашите вештини, квалификации и искуства јасно и постојано низ цела Европа. Europass е најсигурната европска алатка за да управувате со Вашето учење и кариера и на тој начин ефикасно да комуницирате за своите вештини и квалификации во Европа. Европската комисија Ве поддржува да го покажете Вашиот вкупен потенцијал и да пронајдете можности низ цела Европа што одговараат на Вашите вештини и искуства. Можете да го преземете Вашето Europass CV, да го чувате во Вашата Europass библиотека, дагосподелуватесоработодавците,илидагопоставитенаодреденисајтовизаработа. Важно! Работодавачите вообичаено не посветуваат внимание подолго од една минута на секоја кратка биографија кога прават почетна селекција
на добиените апликации. Доколку не успеетедаоставитевистинскивпечатокќејапропуштитешансата. ФОРМАТ НА EUROPASS CV Приложете фотографија. Отстранете го насловот доколку не е релевантен (погледнете ги инструкциите) Europass Кратка биографија Личниподатоци Име(имиња)/Презиме (презимиња) Адреса/и Име (имиња)/ Презиме (презимиња) (отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите) Број на стан, улица, поштенски код, град, држава (отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите) 20 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
комисија ја обезбедува бесплатно и
алатки и информации кои
управувате со секој чекор од Вашето учење и кариера. Алатките и информациите
ги споделувате
Телефон/и
(отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите)
Мобилен: (отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите)
Факс/ови Емаил Националност Датанараѓање
(отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите) (отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите)
(отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите) (отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите) (отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите)
Посакуваноработно место/Професионално поле
Работноискуство
Пол Дата
(отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите)
Професијаипозиција штостејаимале Главниактивностии одговорности Имеиадресана работодавачотТипна бизнисилисектор 21 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ Внесувајте ги одделносите релевантни работни места што сте ги имале, започнувајќи со последните. (отстранете го доколку не е релевантно,погледнетегиинструкциите)
Нивовонационалнатаи
Внесувајте ги одделносите релевантни курсеви што сте завршиле, започнувајќи со последните. (отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите) Дата Назив на стекнати квалификации (отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите Лични
Образованиеиобука Разбирање Говорење Зборување Слушање Читање Говорна интеракција Продуцирање говор
Главнипредмети/ вештини и способности Мајчинјазик/јазици Наведете го вашиот мајчин јазик (доколку е релевантно додадете и друг мајчин јазик/јазици, погледнете ги инструкциите) Другјазик(јазици) Само-оценување Европсконово(*) јазик јазик 22 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
опфатени професионалнивештини Имеивидна организацијаво којаестекнато образованиетои обуката
интернационалната класификација
Комуникатинивештинии способности
Организацискивештини испособности
Техничкивештинии способности
Заменете го овој текст со опис на овие способности и наведете каде сте ги стекнале.(отстранете го доколку не е релевантно, погледнетегиинструкциите)
Заменете го овој текст со опис на овие способности и наведете каде сте ги стекнале.(отстранете го доколку не е релевантно, погледнетеги инструкциите) Заменете го овој текст со опис
не е релевантно, погледнетегиинструкциите) Заменете го овој текст со опис на овие способности и наведете каде сте ги стекнале.(отстранете го доколку не е релевантно, погледнетеги инструкциите)
Заменете го овој текст со опис на овие способности и наведете каде сте ги стекнале.(отстранете го доколку не е релевантно, погледнетеги инструкциите)
Наведете дали имате возачка дозвола и за кои категории возила (отстранете го доколку не е релевантно, погледнете ги инструкциите) Вклучете ги овде
способности
сте ги стекнале.(отстранете го доколку
Компјутерски вештини и способности Уметничкивештинии способности Другивештинии способности Возачкадозвола Дополнителни информации Анекси Заменете го овој текст со опис на овие способности и наведете каде сте ги стекнале.(отстранете го доколку
на овие
и наведете каде
не е релевантно, погледнетеги инструкциите)
сите други дополнителни информации кои може да се релевантни,
и сл.
го овој дел доколку не е релевантен, погледнете ги информациите) Набројте ги приложените документи. (отстранете го овој дел доколку не е релевантен, погледнете ги информациите) Извор: https://europa.eu/europass/mk/create-europass-cv 23 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
како на пример контакт лица, препораки
(отстранете
Бидетепретпазливиприпретставувањетонавашатакраткабиографија За вашите специфични особини да бидат лесно препознатливи јасно и логично изнесете гивашитеквалификации,вештинииспособности. Посветете соодветно внимание на сите релевантни детали, во врска со суштината и презентирањето на податоците затоа што нема оправдување за правописни и интерпукцискигрешки. Вашата кратка биографија мора да биде кратка така што доволни се две страни за да се види кој сте и со какви знаења и вештини располагате. Во некои земји, кратка биографија претставена на три страни се смета за многу долга дури и кога имате извонредноработноискуство. Ако Вашето работно искуство е сеуште ограничено (бидејќи само што сте го завршиле училиштето или сте дипломирале), опишете го Вашето образование и обука и назначете гиВашитефункциизавременаобуката. Концентрирајте се на суштинската информација која е корисна за Вашата апликација. Одамнешниилинесоодветниработниискуствиилиобукиможатдабидатизоставени.
1 ИНСТРУКЦИИИЧЕКОРИЗАПИШУВАЊЕEUROPASSCV-КРАТКАБИОГРАФИЈА Општипрепораки oooПред да започнете да ја пишувате вашата кратка биографија, потсетете се на неколку важниправила: Концентрирајтесенасуштинскитеработи Прилагодете ја кратката биографија да одговара на работното место за кое се пријавувате ooooСистематски проверувајте ја Вашата кратка биографија секогаш кога сакате да ја испратите на работодавач со цел истата да одговара на потребниот профил. Потенцирајте ги Вашите предности во согласност со конкретните барања на Вашиот потенцијален работодавач. ooooДоброто познавање на компанијата ќе Ви помогне во средувањето на Вашата кратка биографијазасоодветниотпрофил. Внимавајте: немојте нереално да ја збогатите Вашата кратка биографија; ако го направите тоа,веројатноќебидетеразоткриенизавременаинтервјуто. Следетејаструктуратанаформуларот 1 1 24 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
https://europa.eu/europass/mk/create-europass-cv
личниподатоци; oписнаВашетоработноискуство; oписнаВашетообразованиеиобукакоеможедасевнесиипредпоглавјето"работно искуство"-заониекоиимаатограниченоработноискуство; деталенописнаВашитевештиниикомпетенции,стекнативотекотнаВашатаобука, работаисекојдневие.
краткатабиографијадасеиспечатинабелахартија; дасезадржатпредложенитефонтиформатвоапликацијата; избегнувајте пишување на подвлечени реченици, реченици со големи или задебелени букви,тоавлијаеначитливостанадокументот; да не се дели записот од едно поглавје на две страни (на пр.: вашата листа на курсевиза обука). За да се избегне ова, користете ја наредбата "pagebreak" од софтверскиот пакет зауредувањетекст рамките кои ги содржат различни поглавја не треба да се појават кога ќе се испечати документот.
обратетевниманиенарелевантнитеаспектиодВашатаобукаиработноискуство; објаснетебилокаквипрекинивоВашетоучењеиликариера; отстранете ги незадолжителните поглавја (на пр., ако немате "Уметнички вештини и компетенции" или ако сметате дека таквите вештини и компетенции немаат значење за вашатаапликација,отстранетегоцелиотзапис. Кратката биографија Europass ви овозможува да ги претставите Вашите квалификации, вештинииспособностипологиченредослед: Забелешки Бидетејаснииконцизни Вашиот профил мора добро да биде оценет од страна на потенцијалниот работодавач уштевопрвитесекундиодчитањето. Затаацел: ПозавршувањетозамолетедруголицедајапрочитаВашатакраткабиографија. 25 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
пишувајтекраткиреченици;
Намената на ова писмо е да се осигурите дека Вашата
2.2.Креирањенамотивацискописмо ПРИДРУЖНОПИСМО(Мотивацискописмо/Писмозаизразувањеинтерес) ooooКога конкурирате за одредено работно место, покрај CV потребно е да испратите и т.н. придружнописмо(наанглиски:coverletter). ooooНекадеможедасесретнеикакомотивацискописмоилиписмозаизразувањеинтерес.
придружното писмо
за кое работно место конкурирате. Целта на ова писмо е да ја убеди личноста која го спроведува процесот на вработување внимателно да го прочита Вашето CV. Поради тоа, придружното писмо мора да е релевантно за организацијата/компанијата/институцијата во која конкурирате, мора да е интересно и добро напишано. Напишете зошто сте заинтересирани токму за тоа работно место, токму за таа компанија. Ова писмо би требало да го охрабри работодавачот да го прочита и Вашето CV. 26 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
ЗаодличноCVепотребновремеинапор.Тоаефокусиранонаиднинатаи адаптираносомногуповратниинформации. ooooОткако ќе ја пополните кратката биографија, проверете ја уште еднаш внимателно, за да ги отстраните евентуалните печатни грешки и да бидете сигурни дека истата е јасно и логично средена. ooooДетални инструкции на македонски јазик за пополнување на формата за Europass CV можете да најдете на следните веб страни: http://europass.cedefop.europa.eu и https://europa.eu/europass/mk/create-europass-cv.
пријава (апликација) пристигнала на вистинскотоместо,кајвистинскаталичност. ooooВо
точно наведувате
2.3
Oбезбедување на препораки
ooooПисмо со препорака е писмо напишано во име на апликантот од некој кој може да гарантира за образовните или професионалните перформанси на тоа лице. Ова писмо обично се испраќа до службеник за прием или менаџер за вработување кој размислува за кандидатот за прием, вработување или доделување на одредена стипендија. ooooПисмата со препораки помагаат да се заокружи апликацијата. Тие го прават тоа нудејќи увид во личните квалитети на апликантот како интегритет, интелектуална способност или лидерски потенцијал Писмо со препорака напишано од страна на професор, наставник, советник, менаџер или соработник може да Ви помогне во процесот на аплицирање и да имате предност во однос на другите апликанти за тоа работно место. ooooВо процесот на аплицирање, заедно со CV-то и мотивациското писмо, неопходно е да ги поднесете и сите Ваши потврди за стекнати квалификации и тоа: дипломи, серификати, како и препораки од наставници, професори, соработници, менаџери итн.
ЗА КВАЛИФИКАЦИИ (сертификати,
27 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
ПОТВРДИ
дипломи, препоракиод наставници, професори,соработници,менаџериитн.).
28
ТРЕТ ДЕЛ ТРЕТ ДЕЛ
да бидете подобро подготвени за решавање на проблеми во текот на својата кариера и живот. Вие, како млади луѓе, треба да размислувате критички – да дискутирате, поставувате прашања, анализирате врз база на факти, да размислувате за алтернативи и да научите да ги слушате другите. Оној кој што размислува критички може и да поставува суштински прашања, да собира релевантни податоци,дадоаѓадозаклучоциврзоснованааргументиииститедагитестира,препознава и остварува комуникација со другите. Со други зборови, може да поставува прашања кориснизаподлабококритичкомислењенаспротиповршинскомислење. ooooСпоред Yinger, дефинициите за критичкото мислење може да ce групираат во две категории: пошироки, кои го изедначуваат критичкото мислење со решавањето проблеми или рефлексивното мислење и потесни, кои го претставуваат како посебен вид мислење, чиеосновнообележјееевалуацијанапродуктитеодмислењето. 3.Критичкомислењеирешавањенапроблеми 3.1. Дефинирање на критичкото мислење 29 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ Размислиидискутирај! Коизборовивеасоцираатнапоимот критичкомислење? Напишетегивнатревокругот.
ooooКритичкото мислење претставува комплексен психолошки процес кој вклучува стратегии како дискусија, прашување и дебати кои поттикнуваат активно инелектуално учество во општеството. Доколку ја подобрувате способноста за мислење, ќе ја развивате и способноста за критичко размислување сѐ со цел
тестирање
акции по критичкото разгледување на проблемот. За Brookfield, „критичкото мислење претставува интелектуаленипрактиченобиддаceпреиспитаат,повторнодаceпроценат,модификуваат илицелоснодаceотфрлатпостојнитеструктуринамислењеинаживеење”.Соовааширока дефиницијаможедасезабележидекаавторотнеготретиракритичкото мислење само како интелектуаленквалитетилиспособност,тукукакоживотнаактивностнавозраснотодоба ooooКритичкото мислење како вештина е значајно за решавање на проблеми и претставува ментален процес кој Ви овозможува да анализирате и наоѓате решение за решавање на проблемот. Исто така, критичкото мислење Ви овозможува да правите разлика помеѓу ставови и факти во разгледување на сите начини за решавање на проблемот. Подолу се наведенитричекориштотребадагипревземитезарешавањенапроблеми:
во
30 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
Идентификувањеважниодлуки, Препознавањелажнипретпоставки, Препознавањепредрасудииемоционалнифакторивоонаштоceпрезентира, Способностзадокажувањефакти, Разликувањерелевантниодирелевантнипојави, Пронаоѓање факти коишто ja помагаат генерализацијата и способноста за изведување заклучоциврзоснованааргументи. Авторите Dressl & Mayhew, сметаат дека критичкото мислење е процес што ги опфаќа следниве активности: ooooОвие автори подоцна ja прошируваат листата со вклучување и на други активности: препознавање проблеми, селекција и евалуација на информациите
врска со проблемот,
хипотези и други пробни одговори, заземање ставови и преземање
ooooАнализата на дефинициите, кои ce комплексни и повеќеслојни, покажува дека во нив доминираат следниве активности: разгледување проблеми, проверување на вредноста, изнаоѓање алтернативи, проценување на исказите. Значи, критичкото мислење е ангажирано мислење, кое ништо не зема здраво за готово и чија основна цел е да ja провери точноста и адекватноста на некој исказ. ooooКога започнувате критички да мислите? Одговорот е тогаш кога почнувате да проверувате, оценувате, проширувате и применувате нови идеи. Но, критичкото мислење не мора секогаш да биде оригинално. И Вие кога мислите критички може да усвоите или да ce согласите со некоја туѓа идеја или верување. Важно е да мислите и одлуката да ce донесе независно од другите, a не да ce настојува по секоја цена да ce биде различен од другите. Критичкото мислење доаѓа до целосен израз кога треба да ce реши некој проблем. Тоа Ви овозможува да увидите дека постои повеќе од едно решение, да дојдете до сопствено решение и да ce потрудите да им покажете на другите зошто нивното решение е логично и практично. Сето тоа ce темели врз претходна анализа на добрите и уверливи аргументи. ooooАко не сте сигурни во своите вештини за решавање проблеми не значи дека станува збор за безизлесна ситуација, напротив истите можете да ги стекнете и подобрите со тек на време. Најважно е да верувате во себе и да работите на нив.
31 ПРИРАЧНИК
НА НЕЕТ МЛАДИ
вашата блиска околина и генерирајте идеи за решавање на истиот. Наведете три можни решенија за избраниот проблем и опишете ги деталите и процесот на решение преку техниката три клуча и една брава Трите клуча се трите решенија, а бравата е наведениот проблем
СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ
Размислиидискутирај! Изберете некој проблем во
32 ЧЕТВРТ ДЕЛ ЧЕТВРТ ДЕЛ
ooooДали некогаш сте сакале да комуницирате подобро? Дали се чувствувате несигурно кога зборувате во јавност? Дали тешко се изразувате при пишување? Не знаете ли што да кажете понекогаш? Во оваа глава од Прирачникот ќе се запознаете со видовите на комуникацискивештиниизоштоеважнодагиподобримеовиевештини. ooooКомуникацијата претставува чин на пренесување на информации по вербален (говорен), писмен (печатени или дигитални медиуми, книги, списанија, веб-страници или е-пошта), визуелен (логоа, слики) или невербален пат (говор на тело, гестови и тон на глас). Во праксата, комуникацијата е комбинација на вербални и невербални знаци со цел да се испрати одредена порака. Комуникациските вештини се потребни за да можете да ја испратите пораката на разбирлив начин. ooooСпоред
методологијата Design Thinking соговорникот е од големо значење затоа што Вашата комуникација ја адаптирате на соговорникот или публиката на која се обраќате. Вашите идеи, предлози и мислења треба да бидат разбирливи за оној кон кој се обраќате. 4.Комуникацискивештини Јасен разговор Комуникацијата не е само разговарање, таа вклучува клучни вештини како што се: Основа на комуникацијата е разговорот. Бидете пријателски настроени додека разговарате, без разлика дали станува збор за пријателски разговор или разговор со непозната личност. 4.1. Видови комуникациски вештини 33 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
да бидете разбрани.
презентирате своите идеи или пак треба да одржите говор, неопходна Ви е јасност, самоувереност,концизностидржењенателото. При дебатирање имате можност да ги изнесувате Вашите мислења, ставови и убедувања на најдобар начин. Дебатирање не значи карање, туку здрава расправа со меѓусебно почитување. Слушањето е најважна комуникациска вештина и најприменлива. За да знаеме како да комуницираме, најпрвин мора да слушаме. Или според зборовите на Лери Кинг, “Нештата кои ќе ги кажам денес нема да ме научат ништо ново Затоа, ако сакам да научам и разберам, мора да слушам.” Активното слушање на мислењата и прашањата на оние со кои комуницираме е неопходно. Веројатно секој
Говорнатело Пишување Презентирање Дебати Слушање Усовршувањето
Читајте книги редовно за да го подобрите своето пишување Кога пишувате треба да знаете јасно и точно да ги искажувате своите мисли, да нема грешки и нејаснотии за да можете и
и да
луѓето паметат само 25-50% од она што го чуле. Во колоната затоа што, одговорете на прашањето „Зошто е важно да ги подобриме комуникациските вештини“ , а потоа од одговорот поставете ново прашање и запишете го во колоната зошто од кое ќе произлезе нов одговор и се така додека не се завршат сите петколони. 34 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ Размислиидискутирај! Обидете се да одговорите на прашањето: Зошто е важно да ги подобриме комуникациските вештини со помош на техниката: 5 Зошто
на говорот на телото е значајно затоа што добар дел од комуникацијата е невербална. Држењето на телото е важно - треба да бидете исправени, без разлика дали седите или стоите, рамениците повлечете ги малку наназад, а главата држете ја високо и исправено Кога разговарате, луѓето гледајте ги право во очи, а рацете не ги држете во џеповите.Соусовршувањенаговоротнателотоќеиматеконтролаврзсекојаситуација.
Кога ги
од Вас мисли дека знае активно да слуша
разбере што чул, но Едгар Дејл во неговата теорија “Cone of Experience” тврди дека
Описнаслика ooooПоделете се во пар, свртени грб со грб. Еден од вас има за цел да ја опише сликата, а другиот да ја нацрта. Потоа, сменете ги улогите, повторете ја активноста, но со другата слика. Разменете ги сликите и дискутирајте како течела комуникацијата и протокот на информации, каква личност (возраст, пол, професија) би можела да живее и на двете места. 35 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ Размислиидискутирај! Како течела комуникацијата и протокот на информации, колку биле јасни и правилно пренесени за успешно цртање на сликата?
36
ПЕТТИ ДЕЛ ПЕТТИ ДЕЛ
може да
долготраен белег. ooooЕдна од најголемите предности на дигитално претставување е
можеме во секое време да имаме достапен профил за преглед и било кој на интернет да може да го прегледа нашиот работен профил, со цел остварување на потенцијална соработка како понуда за работа и слично. Покрај достапноста, исто така, тука спаѓаат и ажурираноста на податоците, односно на едноставен начин може да го ажурираме нашиот работен профил со најновите информации, за разлика од документите во печатена форма каде што треба постојано да печатименовидокументизадајаимаменајноватаверзијаоднашетоCV. ooooПостојат повеќе платформи за наше дигитално претставување, односно креирање на наш работен профил кој ќе биде достапен за потенцијални работодавачи. Некои од тие платформи се Bintern, LinkedIn, UpWork итн. ooooBintern е македонска платформа која поврзува студенти и дипломци со компании за праксаивработување. ooooLinkedIn е глобална платформа за
ooooЖивееме во време каде што дигитализацијата ја достигнува својата кулминација и се дигитализираат сѐ повеќе сегменти во општеството. И самиот процес на барање на работа евеќедигитализирантакаштотребадаумееметоадагоискористимевонашаполза. ooooПод поимот “дигитално претставување” подразбираме
или канали за наше претставување
претпазливост да пристапиме кон креирањето на нашиот “дигитален идентитет” со оглед на тоа што податоците кои ги оставаме
вмрежување
на работа и учење
во Македонија на LinkedIn се имаат регистрирано околу 280 илијади корисници. ooooUpWork претставува една од најголемите платформи за freelance, која ги поврзува бизнисите односно работодавачите (физички и правни лица), со freelancer-и (хонорарци). На UpWork се имаат регистирано повеќе од 12 милиони freelancer-и и околу 5 милиони работодавачи. 5. Дигитално претставување 37 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
користење на дигитални алатки
пред потенцијални работодавачи. Треба со голема
на интернет,
бидат
што
професионално
помеѓу луѓето, за барање
нови вештини. Според некои статистички податоци
Иако речиси секоја платформа го содржи делот „Описот за Вас“, односно Вашиот личен опис, често пати луѓето не знаат што точно да напишат во рамките на овој дел Вашиот личен опис треба да ја раскаже Вашата “приказна”, со цел читателот да добие претстава за Вас. Се препорачува на дигиталните профили да поставите Ваша фотографија која треба да биде професионална, односно да биде во портрет, со соодветен дрес код, да биде чиста и јасно видлива. ooooКога креирате дигитален профил на некоја од постоечките платформи треба да внимавате на некои работи кои влијаат на Вашата професионалност. Имено, целта на самите профили е да се остави добар прв впечаток и да го иницира работодавачот да Ве повика на интервју. ooooВо прилог наведени се неколку совети кои се применливи при креирањето на профили на повеќето дигитални платформи за претставување пред потенцијални работодавачи: ooooСекако листата не престанува тука, во зависност од тоа каков тип на работа барате односно дали станува збор за вработување, практикантство,
38 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
хонорарна работа и слично, има голем број на дигитални платформи на кои можете да креирате Ваш работен профил и да започнете со поврзување со работодавци. 5.1. Креирање на дигитални профили
Откатко ќе го креирате профилот проверете дали имате некои грешки во пишувањето Випрепорачуваме профилотдагопрочитанекојВашпријател,бидејќичестопатиниене можеме да ги забележиме некои од грешките кои сме ги направиле. Начинот на изразување и пишување влијае на перцепцијата на работодавците врз нашиот профил. Доколку пишувате на друг јазик кој не ви е матичен користете некои алатки за проверка на правописот. На пример, кога пишувате на англиски јазик може да ја користите алатката Grammarly која Ви ги наоѓа грешките и Ви нуди совети како да го подобрите текстот. Користење на професионална е-маил адреса - што значи професионална? Tоа значи декавокорисничкотоименае-маиладресатасесодржаниВашетоиме и презиме, а не е некој акроним или слично, односно јасно може да се идентификува испраќачот. Пример запрофесионалнае-маиладресаdimitar mitrevski@gmail com Тонот на пишувањето треба да ви биде сигурен, тоа значи дека кога пишувате за Вас пишувајте со сигурност за работите кои ги знаете и за насоката каде што сакате да ја движете Вашата кариера. И запомнете, профилот не го пишувате за Вас, туку за работодавачите кои ќе го прочитаат, затоа треба да имаме во предвид што добиваат тие аконаснѐангажираат. Доборо е да се повторуваат Вашите вештини во повеќето делови од профилот со цел да се добие подобра слика за тоа кои вештини ги поседувате и како сте се стекнале со тие вештини. Откако ќе креирате Ваш профил на некоја од дигиталните платформи, често имате и можностдагикориститеактивноодноснодасеповрзуватесодругилуѓе,дааплицирате
на огласи и слично Користете ги тие можности и барајте повратна информација за подобрувањенаВашиотработенпрофил. 5.2. Дигитално претставување преку БИНТЕРН ooooКако што спомнавме претходно, БИНТЕРН е првата македонска платформа која им помага на студентите и дипломците полесно да стигнат до вработување преку практикантсво во некоја компанија Платформата им нуди можност на работобарателите да крираат свој дигитален работен профил со релеванти информации и да го користат тој дигитален работен профил за аплицирање на огласи и поврзување со компании. До работниот дигитален профил пристап имаат компаниите кои се заинтересирани да ангажираат луѓе во нивните редови. 39 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
моментот на пишување на прирачникот, односно
год. на платформата
се имаат регистрирано
кандидати
ooooПлатформата официјално е лансирана во април 2021 година и од април до декември 2021 година повеќе од 60 луѓе ја започнаа кариерата преку bintern.com, односно се поврзаа сокомпаниизапраксаилиработа. ooooВо продолжение ќе го разгледаме процесот на регистрација на платформата и пополнувањенадигиталниотработенпрофилкојсекористизадигиталнопретставување. ooooЗа да се регистрирате на платформата БИНТЕРН, следете го следниот линк https://bintern.com/register/as-student. 40 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
ooooВо
02.12.2022
https://bintern.com,
околу 4300
односно студенти, дипломцииработобаратели,истотакаинад270компаниикоиимаатобјавено304огласи.
СО АЛАТКИ
ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
41 ПРИРАЧНИК
ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА
ooooОткако ќе го отворите линкот ќе се појави формата за регистрација во која треба да ги внесите следните информации: вашето име и презиме, е-маил адреса (користете професионална, како што спомнавме претходно во Прирачникот), вашиот телефонски број, струка, односно она што сакате да го работите, линк до LinkedIn профил доколку имате и прикачување на CV, кое е опционо, а се препорачува да биде Europass CV во PDF формат. Потоа, внесувате лозинка со која ќе ја користите платформата и на крај кликнувате на копчето“Зачувајпрофил”. ooooДоколку регистрацијате е успешна ќе бидете пренасочени кон Вашиот профил кој изгледакаконасликатавоприлог. МЛАДИ
НЕЕТ
рамките на самата форма имате можност да ги
делот обележан на сликата како “Основни информации”. Понатаму, во делот на “Образование” имате можност да го внесете Вашето формално и неформално образование. ooooСледен чекор во комплетирањето на профилот е Уредување/Креирање на CV на платформата со кликнување на копчето обележано на сликата погоре. Откако ќе кликнеме на копчето ни се појавува сликата во прилог. 42 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
ooooСледен чекор кој треба да го напривте за да го комплетирате Вашиот профил е да кликнете на копчето “Уреди профил”. Откако ќе кликнете на копчето се отвара следната форма прикажана на сликата во прилог. ooooВо
ажурирате претходно внесените информации, во
43 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ НА НЕЕТ МЛАДИ
ooooВо дел 1 “Каква пракса/работа барам?”, се внесуваат информации за тоа каков тип на работа или пракса барате, од која индустрија и која позиција.
ooooВо дел 2 “Вештини”, ги внесувате сите Ваши релеванти вештини кои ги поседувате.
ooooВо дел 3 “Моите проекти”, во овој дел може да внесите проекти од кои сте биле дел, на пример Erasmus+ проекти, понатаму проектни здачи, семинарски трудови, односно се што сте правеле во рамките на Вашето школување и надвор од него.
ooooВо делот 4 “Работно искуство (пракса/работа)”, го внесувате Вашето досегашно работно искуство, а доколку немате работно искуство оставете го полето празно. ooooВо делот 5 “Книги кои ми се допаѓаат”, задолжително е да внесете барем една книга која Ви се допаѓа. ooooВо делот 6 “Препораки”, побарајте препораки од некоја компанија во која сте били на пракса или работа. ooooОткако ќе ги комплетирате горенаведентие делови од Вашиот профил на платформата БИНТЕРН, Вие сте подготвени да аплицирате на некои од објавените огласи на платформата на следниот линк https://bintern.com/careers.
44 ПРИРАЧНИК СО АЛАТКИ ЗА ВРАБОТЛИВОСТ
НА НЕЕТ МЛАДИ
