4 minute read

AFRIKA ...AARGOOSIGA SUNDIATA KEITA

Gaar ka yimid Caracas VZ Gaar ka Caracas, VZMaanta, qaar ka mid ah dalalka qaar ka mid ah dalalka

Afrika waxay u kaceen inay la Afrika waxay u kaceen la soo noqdaan madax-banaanidoo- soo madax-banaanidooda Niger, Mali, Burkina Faso, da. Burkina iyo Guinea ayaa hogaaminaya li- Guinea ayaa liiska wadamada go’aansaday inay iska wadamada kacaan oo hogaamiyaan geedi kacaan oo socodkooda taariikheed ee ka ee dhanka ah dhammaan noocyada dhanka ah dhammaan dulmiga ee lagu sameeyay Ugu ee sameeyay. horrayn ka ganacsiga addoonsi- horrayn, ka addoonsiga iyo addoonsiga ceebta ah ee ga ceebta ah ee dhawaaqay dambiyo ka dhan ah ka dhan ah bini aadminimada Shirweyni- bini’aadminimada hii saddexaad ee Adduunka ee ee ee ka dhanka ahaa midab-takoorka ee lagu qabtay magaalada ka ee Durban ee dalka Koonfur Afrika ee sannadkii 2001 Midda labaad, sannadkii 2001. Midda waxyeelladii aan laga soo kaban aan soo kaban karin ee ka dhalatay qaybintii gu- karin ee ka gumaystaha ee dhulka Afrika ee ay ee dhulka Afrika ee ay gumaysigu ku sameeyeen Berlin ku sameeyeen Berlin Shirkii (1884-1885) ee Jarmalka Shirkii ee Jarmalka.

Si badheedh ah oo dambi ah, Si badheedh ah oo dambi iyaga oo ka dhigay ilaaliye oo ka “ilaaliye” maadaama sida ay qabaan reer maadaama, sida ay reer Yurub Afrika ma awooddo inay Yurub, Afrika ma awooddo iskeed isu maamusho maamusho.

Cilmi-baaraha Guyanese Cilmi-baaraha rique rique.”

Afrikaanka ah, kaas oo

Afrikaanka ah kaas oo lagaga

Belgium, France, Spain, PorPortugal Netherlands iyo England tugal, Netherlands waxay u qaybiyeen dhulalka waxay u dhulalka Afrika iyaga oo dhiig ku daatay Afrika oo ku daatay,

Walter Rodney ayaa qoray buug Walter ayaa qoray aan caadi ahayn oo cinwaan loo- aan caadi oo cinwaan looga dhigay Sidee Yurub hoos ugu ga “Sidee Yurub hoos ugu dhacday Afrika? taas oo uu ku Afrika?” taas oo uu ku sharaxayo geedi socodka xanu- socodka xanuunka badan ee taariikhiga ah ee unka badan ee ah ee ka faa’iidaysiga degdega ah ee ka ah ee ay wadamada Afrika ku hayeen ay wadamada Afrika ku in ka badan shan qarni in ka badan shan qarni. Maanta dalal ay ka mid yihi- Maanta dalal ay ka mid in Mali Niger Burkina Faso in Mali, Niger, Burkina Faso, iyo Guinea waxay kor u qaadeen Guinea waxay kor u calankooda xornimada sidii hore sidii oo kale markii hogaamiyihii Sun- oo kale markii Sundiata Keita uu mideeyay oo uu ka diata Keita uu oo uu ka dhisay dhulkii weynaa ee Mand- dhulkii weynaa ee Mandingo sanadkii 1235-kii meel lagu sanadkii 1235-kii meel magacaabo Kangaba Halkaasi Kangaba. Halkaasi waxa uu ku mideeyay qoomiya- waxa uu ku do kala duwan qoraal aan caadi do kala duwan aan caadi ahayn oo loogu magac daray Ax- oo magac Axdiga KURUKAN FUGA kaas KURUKAN FUGA, kaas oo uu ku muujinayo ixtiraamka oo uu ku ixtiraamka haweenka, qoysaska, biyaha iyo xuquuqul insaanka insaanka. Tan iyo markii uu soo galay Tan markii uu soo gumaystihii reer Yurub iyo kala reer Yurub kala qaybsanaantii qaaradda Afrika Afrika ee shirkii Berlin 1885-kii dhu- ee shirkii Berlin 1885-kii, dhu- lalka Afrika waxa loo qaybiyay lalka Afrika waxa loo reer Yurub si dambi iyo sharci reer Yurub si dambi sharci darro ah Shucuubta Afrikaanku ah. weligood uma hoggaansam- uma in duullaanka gumeysiga hal- in duullaanka gumeysiga, halgankoodii gumeysiga waa uu waa uu socday Qarnigii 20-aad, wadd- socday. waddamo badan ayaa doonayey in amo badan ayaa in ay xornimo buuxda ka qaataan ay xornimo buuxda ka gumeysiga Hogaamiyayaasha gumeysiga. qaar sida Modibo Keita ee Mali qaar, sida Modibo Keita ee Mali ama Thomas Sankara ee Burkina ama ee Faso waxay isku dayeen inay Faso, waxay isku dhistaan madax-banaanidooda, dhistaan laakiin labadaba waxaa dilay laakiin labadaba waxaa nidaamka siyaasadeed ee Faran- nidaamka ee Faransiiska ee loo yaqaan France-Af- siiska ee loo yaqaan “France-Af-

AFRIKA ...KISASI CHA SUNDIATA KEITA

Maalum kutoka Caracas VZ Caracas, - Leo hii baadhi ya mataifa ba- - Leo hii, baadhi ya mataifa barani Afrika yamesimama kurud- rani Afrika kurudisha mamlaka yao Niger Mali isha mamlaka yao. Niger, Mali, Burkina Faso na Guinea zina- Burkina Faso, na Guinea zinaongoza orodha ya nchi ambazo ongoza orodha ya nchi ambazo zimeamua kuinuka na kuongoza zimeamua kuinuka na michakato yao ya kihistoria dhi- michakato yao ya kihistoria dhidi ya kila aina ya ukandamizaji di ya kila aina ya ambao wamekuwa wakifanyiwa ambao wamekuwa wakifanyiwa. Kwanza, biashara ya aibu ya biashara ya aibu ya utumwa na utumwa wa Kiafri- na wa ka ambayo ilitangazwa kuwa ka, kuwa uhalifu dhidi ya ubinadamu ka- uhalifu dhidi ya ubinadamu katika Mkutano wa tatu wa Dunia wa wa dhidi ya Ubaguzi wa rangi huko dhidi ya wa huko Durban Afrika Kusini mnamo Durban, Afrika Kusini mnamo 2001 Pili, uharibifu usioweza 2001. uharibifu usioweza kurekebishwa uliosababishwa na kugawanywa kwa kikoloni na kwa kikoloni kwa eneo la Kiafrika na wakolo- eneo na ni huko Berlin Mkutano (1884- ni huko Berlin. Mkutano 1885) huko Ujerumani huko Ujerumani. Kwa njia ya kiholela na Kwa ya kiholela na ya uhalifu, Ubelgiji, Ufaransa, ya Uhispania Ureno Uholanzi Uhispania, Ureno, Uholanzi, na Uingereza zilisambaza mae- na zilisambaza maeneo ya Afrika kupitia umwaga- neo ya Afrika umwagaji damu na kuyageuza kuwa damu, na kuwa

“walinzi” kwani kulingana na “walinzi” kwani, kulingana na Wazungu, Afrika haiwezi kuji- Afrika haiwezi tawala yenyewe tawala yenyewe.

Rodney aliandika kitabu cha aliandika kitabu cha ajabu kiitwacho Jinsi Uropa Il- kiitwacho “ Jinsi Ilivyopunguza Maendeleo ya Afri- Maendeleo ya Afrika?” ambamo anaelezea mchakato mchungu wa kihistoria wa to wa kihistoria wa unyonyaji mkubwa ambao nchi mkubwa ambao nchi za Kiafrika zilikabiliwa nazo za nazo kwa zaidi ya karne tano kwa zaidi ya karne tano. Leo, nchi kama Mali, Niger, nchi kama Burkina Faso na Guinea zime- Faso, na pandisha bendera zao za ukom- bendera zao za ukombozi kama zilivyofanya siku za bozi kama siku za nyuma wakati kiongozi Sundiata nyuma wakati Sundiata Keita alipoungana na ku- Keita na kujenga eneo kubwa la Mandingo eneo kubwa la mnamo 1235 mahali paitwapo mnamo 1235 mahali Kangaba Huko aliunganisha Kangaba. Huko, makabila mbalimbali katika hati isiyo ya kawaida inayoitwa hati ya kawaida MKATABA WA KURUKAN FUGA, iliyoonyesha heshima heshima kwa wanawake familia maji na kwa wanawake, familia, maji, na haki za binadamu za binadamu. Tangu kupenya kwa wakolo- kwa wakoloni wa Ulaya na mgawanyiko wa ni wa na wa bara la Afrika katika Mkutano wa wa Berlin mwaka 1885 maeneo ya Berlin mwaka 1885, maeneo ya Afrika yamesambazwa miongoni Afrika mwa Wazungu kwa njia ya uhal- mwa kwa ya uhalifu na ya kiholela Watu wa Ki- ifu na ya kiholela. Watu wa Kiafrika hawajawahi kujisalimisha afrika kwa uchokozi wa wakoloni na kwa uchokozi wa wakoloni, na mapambano yao dhidi ya ukoloni yao dhidi ya ukoloni yamekuwa yakiendelea Katika yakiendelea. Katika karne ya 20, nchi nyingi zilitafuta karne ya nchi zilitafuta uhuru kamili kutoka kwa ukoloni Baadhi ya viongozi kama ni. Baadhi ya viongozi, kama Modibo Keita nchini Mali au au Thomas Sankara huko Burkina Faso walijaribu kujenga uhuru Faso, uhuru wao, lakini wote wawili waliua- wao, lakini wote wawili waliuawa na mfumo wa kijeshi na ki- wa na mfumo wa na kisiasa wa Ufaransa unaojulikana siasa wa Ufaransa kama Ufaransa-Afrique kama “ Ufaransa-Afrique.”

This article is from: