Pola stoljeca instituta by Institut za istoriju, Sarajevo

H. Kamberović • M. Pelesić • V. Katz • S. Brkljača • S. Dujmović • A. Šahbegović • I. Mišković • G. Zorabdić

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU POSEBNA IZDANJA Knjiga 6 Autori: Husnija Kamberović, Muhidin Pelesić, Vera Katz, Seka Brkljača, Sonja Dujmović, Ašida Šahbegović, Igor Mišković, Gina Zorabdić Recenzenti: Tomislav Išek Ibrahim Karabegović Lektura: Mirela Omerović

CIP - Katalogizacija u publikaciji Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine, Sarajevo 061. 27: 93/94] (497. 6) “1959/2009” (084) POLA stoljeća Instituta za istoriju / Husnija Kamberović ... [et al.]. - Sarajevo: Institut za istoriju, 2009. - 96 str. : ilustr. ; 30 cm. (Posebna izdanja / Institut za istoriju Sarajevo ; knj. 6) ISBN 978-9958-649-03-5 1. Kamberović, Husnija COBISS.BH-ID 17799430

Husnija Kamberović • Muhidin Pelesić • Vera Katz • Seka Brkljača

Sonja Dujmović • Ašida Šahbegović • Igor Mišković • Gina Zorabdić

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

INSTITUT ZA ISTORIJU U SARAJEVU Sarajevo, 2009.

SADRŽAJ

PREDGOVOR .................................................................................................7 RAZVOJ INSTITUTA OD 1959. DO 2009. GODINE ................................8 BIBLIOTEKA INSTITUTA ZA ISTORIJU ...............................................53 DIREKTORI INSTITUTA ZA ISTORIJU OD 1959. DO DANAS ........55 SPISAK ZAPOSLENIKA U INSTITUTU .................................................59 BIOGRAFIJE I BIBLIOGRAFIJE NAUČNIH RADNIKA ......................67 IZDAVAČKA DJELATNOST INSTITUTA ZA ISTORIJU .....................89

PREDGOVOR

ola stoljeća funkcioniranja jedne naučne institucije za bosanskohercegovačku stvarnost, nenaviklu na tako velike jubileje, gotovo da predstavlja iznimku. Institut za istoriju je od svoga osnivanja do danas prošao kroz različite izazove, ali je, ostajući dosljedan temeljnim postulatima historijske nauke, sačuvao naučni dignitet i dignitet historijske nauke čak i u najtežim razdobljima u historiji Bosne i Hercegovine. Obilježavajući pola stoljeća postojanja, odlučili smo u ovoj monografiji pokazati kako se razvijao Institut, kroz koje je sve razvojne faze prošao, pokazati ko je sve u njemu radio, dati kratke biografske i bibliografske podatke o saradnicima Instituta, kako o onima koji danas grade ovu naučnu instituciju tako i o onima koji su tokom proteklih pola stoljeća afirmirali Institut za istoriju u Sarajevu kao najrespektabilniju naučnu instituciju iz oblasti historijske nauke u Bosni i Hercegovini. Nažalost, pokazalo se kako nisu sačuvani svi biografski niti bibliografski podaci o svim saradnicima. Zbog toga smo uložili trud da u ovoj monografiji ipak spomenemo sve one koji su doprinijeli našem današnjem ugledu, bez namjere davanja konačne ocjene o obimu i značaju tog doprinosa.

U bibliografskom dijelu naveli smo naslove knjiga, te samo spomenuli nazive časopisa i zbornika u kojima su pojedini saradnici objavljivali svoje radove. Detaljna bibliografija zahtijevala bi posebnu knjigu. S obzirom da smo 1999. godine već objavili Bibliografiju izdanja Instituta za istoriju u Sarajevu i saradnika Instituta za period 1959-1999. godine, koju je sačinio dr. Budimir Miličić, uvjereni smo da će ova naša monografija o razvoju Instituta biti dovoljna za razumijevanje naše polustoljetne povijesti. Autori tekstova su Husnija Kamberović (od 8. do 16.), Muhidin Pelesić (od 16 do 24.), Vera Katz (od 24. do 33.), Seka Brkljača (od 33. do 43.), Sonja Dujmović (od 43. do 52.), Ašida Šahbegović (od 55. do 88.), Igor Mišković (od 55 do 95.) i Gina Zorabdić (od 53. do 54.). Autori

RAZVOJ INSTITUTA OD 1959. DO 2009. GODINE

reteča Instituta za istoriju bilo je Istorijsko odjeljenje Centralnog komiteta Komunističke partije Bosne i Hercegovine (CKKPBiH), osnovano u vrijeme kada su slična odjeljenja osnivana pri svim centralnim komitetima u republikama socijalističke Jugoslavije. Premda je već na sjednici Predsjedništva Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Bosne i Hercegovine (ZAVNOBiH) početkom aprila 1945. donesena odluka da se pri Povjereništvu za narodnu prosvjetu osnuje poseban Institut za prikupljanje građe za istoriju narodnooslobodilačke borbe, tek je početkom 1949. CKSKJ, u skladu sa stavom Petog kongresa KPJ iz 1948. o nužnosti izučavanja historije radničkog pokreta i uloge Komunističke partije Jugoslavije u historiji, donio odluku o osnivanju historijskih odjeljenja pri republičkim centralnim komitetima. Tada je takvo odjeljenje formirano i pri Centralnom komitetu Komunističke partije Bosne i Hercegovine u Sarajevu. Međutim, krajem 1950-ih godina osjetila se potreba za prerastanjem odjeljenja u posebne naučne institute. Tako je na sjednici Izvršnog komiteta Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine (CKSKBiH) 12. jula 1957. raspravljano o radu Istorijskog odjeljenja i konstatirano kako ima više ustanova koje se bave historijom radničkog pokreta i revolucije, ali nema dovoljno koordinacije, pa je rad sveden uglavnom na prikupljanje dokumentacije, bez dovoljno rada na stručnoj i naučnoj obradi tih dokumenata. Na

tom savjetovanju je istaknuto kako nije potrebno odmah formirati institut nego proširiti rad Istorijskog odjeljenja i pojačati kadrovima kako bi to odjeljenje moglo prerasti u naučnu ustanovu. Istodobno je zaključeno da se razgovara sa prof. dr. Miroslavom Đorđevićem i Milanom Gavrićem iz Beograda, kako bi jedan od njih pristao rukovoditi tim institutom ili zavodom. Institut za istoriju osnovan je Uredbom Izvršnog vijeća Narodne republike Bosne i Hercegovine (NRBiH) 17. jula 1958. sa ciljem da “prikuplja, sređuje i obrađuje građu za istoriju radničkog pokreta, narodne revolucije i socijalističke izgradnje, organizuje i podstiče njeno naučno izučavanje, objavljuje rezultate svog naučnog rada i sarađuje sa srodnim ustanovama i organizacijama”. Nakon donošenja Uredbe o Institutu za proučavanje istorije radničkog pokreta Izvršno vijeće NRBiH je na sjednici 2. oktobra 1958. imenovalo Savjet Instituta od 15 članova. Osim 5 članova iz Instituta bilo je 10 članova Savjeta izvan Instituta (Džemal Bijedić - predsjednik, Pašaga Mandžić, Nisim Albahari, Safet Filipović, Milka Čaldarević, Sergije Elaković, Dušan Misirača, Moni Finci, dr. Esad Pašalić i Hasan Grabčanović). Tada je za direktora Instituta imenovan dr. Miroslav Đorđević. Nakon organizacionih priprema Institut je 1. januara 1959. zvanično počeo sa radom. Od početka rada Institut je imao poseban i specifičan karakter “jer se bavi prikupljanjem i sređivanjem uglavnom partijske građe i obradom naše

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Prvi Savjet Instituta – (dokument)

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Prvi kolektiv Instituta u Jadranskoj ulici

najnovije istorije, što znači da predstavlja jedinu ustanovu ove vrste u Bosni i Hercegovini. Priroda istorijske građe koja se čuva i koristi, kao i predmet izučavanja i naučne obrade iziskuju da kadar ovog instituta, pored potrebne stručnosti i školskih kvalifikacija, ima određenu političku zrelost i izražen afinitet prema problematici istorije radničkog pokreta i Narodne revolucije”. Direktor Instituta je sredinom 1961, zahtijevajući od Izvršnog vijeća NRBiH poboljšanje materijalnog stanja zaposlenih u Institutu, naglašavao kako je “prilikom osnivanja Instituta pretežan dio njegovog stručnog kadra preuzet (je) iz Istorijskog odjeljenja CK SK BiH, a i prilikom daljeg kadrovskog popunjavanja Savjet Instituta je kao uslov za izbor saradnika postavljao i određene strožije političke kriterije”. Takva kadrovska politika imala je svoj odraz i na djelatnost Instituta i njegove rezultate. Prema Pravilima Instituta, koje je Odbor za organizaciono-upravna i budžetska pitanja Izvršnog vijeća Narodne republike Bosne i Hercegovi-

ne (IVNRBiH) odobrio na sjednici od 7. septembra 1958, Institut je imao organizacionu strukturu sastavljenu od dva odjeljenja (Odjeljenje istorijske građe i Odjeljenje za naučnu obradu), te dva odsjeka (Opšti odsjek i Tehnički odsjek). U sastavu Odjeljenja istorijske građe nalazili su se Arhivski odsjek i Biro za dokumentaciju sa bibliotekom. Arhivski odsjek je prikupljao, sređivao i klasificirao originalnu, prepisanu ili mikrofilmovanu arhivsku građu o radničkom pokretu, revoluciji i socijalističkoj izgradnji Bosne i Hercegovine, dok je u sastavu Biroa za dokumentaciju postojao poseban Arhiv dokumentacije, Biblioteka, a predviđeno je i postojanje javne čitaonice. U toku 1959. godine prihvaćen je plan rada Instituta, izbor naučnog i stručnog osoblja i rješavanje drugih pitanja. Bilo je predviđeno istraživanje historije radničkog pokreta do 1919. godine, zatim historije Komunističke partije Jugoslavije 1919-1941, Narodnooslobodilačke borbe i socijalističke izgradnje.

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Institut je prilikom formiranja preuzeo građu Istorijskog arhiva CKSKBiH i nastavio njeno arhivističko sređivanje i obradu, mada je upravo u vezi s preuzimanjem arhivske građe bilo određenih dilema. Na sjednici Izvršnog komiteta CKSKBiH 21. aprila 1959. Šefket Maglajlić je izvijestio IK o problemima rada Komisije za istoriju CKSKBiH i istakao kako je nakon osnivanja Instituta za proučavanje istorije radničkog pokreta u Beogradu razgovarano o statusu historijskih odjeljenja u centralnim komitetima republika. Na ovom se sastanku, za koji se ne navodi tačan datum održavanja, raspravljalo i o tome da li će Institut moći raditi na svim poslovima koje je ranije obavljalo Istorijsko odjeljenje CK (prikupljanje dokumenata, sjećanja, rad na Enciklopediji i slično), zatim “pitanje arhiva Istorijskog odjeljenja CK u kojoj se nalaze dokumenti i sjećanja u kojima ima osjetljivih momenata (tj. mišljenja o pojedinim drugovima, o držanju pojedinaca u policiji, u ratu i slično) i, najzad, postavlja se pitanje da li će niz poslova iz djelokruga svoga rada Komisija za istoriju CK moći da obavlja preko Instituta, ili će se za te poslove odvojiti dva-tri druga koji će se time isključivo baviti”. Iz dostupne arhivske dokumentacije može se zaključiti kako je Institut u prvom razdoblju svoga rada ostao čvrsto vezan uz Komisiju za istoriju CKSK Bosne i Hercegovine. Koncem 1959. Institut je Komisiji poslao Informaciju o radu, koja predstavlja prvi i pravi izvještaj o radu Instituta, pa se stječe utisak kako je Institut u svom radu bio gotovo podređen Komisiji za istoriju. Do početka juna 1959. Institut je i fizički bio vezan uz CKSKBiH, jer se nalazio u zgradi CK, a u junu te godine Institut je preseljen u zgradu Sreske trgovinske komore ( Jadranska 2d), gdje je dobio 11 prostorija – 8 normalnih soba, jednu dvostruke veličine i 2 sobice. No, pokazalo se kako je taj prostor neadekvatan, jer je građen kao stambeni, a ne poslovni prostor. Zbog toga Institut nije raspolagao prostorom dovolj-

Među prvim zahtjevima za obezbjeđenje prostora i sredstava 1961.

nim za smještaj Biblioteke i Arhiva, a zbog slabe nosivosti čak se ni kasa za dokumente nije mogla smjestiti u taj prostor. Suglasnost za adaptaciju prostorija u Ulici Đure Đakovića br. 9. data je 18. novembra 1959. godine. Prema usvojenoj sistematizaciji i Pravilima, Institut je trebao upošljavati ukupno 44 saradnika, od toga 15 u Odjeljenju istorijske građe (Arhivski odsjek i Biro za dokumentaciju), 8 u Odjeljenju za naučnu obradu, 14 u Opštom odsjeku, 6 u Tehničkom odjeljenju i direktor Instituta. U prvoj godini u Institutu je radilo 28 zaposlenika, od toga 20 u stalnom radnom odnosu i 8

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

honorarnih saradnika. Na dan 31. marta 1961. u Institutu je bilo 30 saradnika, od toga 24 stalno uposleno i 6 honorarnih saradnika. Tada je bilo i 11 povremeno honorarnih saradnika angažiranih u Institutu, koji su bili “pretežno zaposleni na kampanjskim poslovima prikupljanja i sređivanja građe, kao i na tehničkim uslugama”. Tokom 1959. prioritet u radu dat je Odjeljenju za istorijsku građu (Arhivski odsjek i Biro za dokumentaciju) s obzirom da je rad Odjeljenja za naučna istraživanja bilo moguće razvijati tek nakon sređivanja i katalogiziranja dokumenata i ostale arhivske građe koja se nalazila u Institutu. Ovo pokazuje da nije bilo dovoljno izgrađenog kadra u Institutu za naučni rad, jer se dokumentacija nalazila i izvan Instituta (u raznim arhivima). Očito je i problem smještaja utjecao na kašnjenje u obavljanju poslova u Institutu. Tokom 1959. godine katalogizirani su fondovi originalnih dokumenata i fotokopija iz Državnog arhiva u Sarajevu, te značajniji članci objavljeni u štampi u vremenu od 1956. do 1959, dok se planiralo katalogizirati i veći broj dokumenata nastalih poslije 1945. godine, kao i mikrofilmovi dokumenata iz Vojnoistorijskog instituta Jugoslavenske narodne armije ( JNA) iz Beograda. Institut je bio institucija koja se razvijala neovisno o ostalim sličnim institucijama u Jugoslaviji, ali je ipak vladajuća partija nastojala usmjeravati i kontrolirati njegov rad te koordinirati poslove između srodnih instituta. S tim ciljem je u Beogradu u Istorijskom arhivu CKSKJ 20. i 21. novembra 1959. održano Savjetovanje na kojemu su sudjelovali direktori instituta koji se bave izučavanjem historije radničkog pokreta. Na Savjetovanju su date određene smjernice rada svih instituta u Jugoslaviji. Osvrćući se na to Savjetovanje, u Institutu u Sarajevu su naglašavali kako je iz njegovih smjernica postalo jasno da je orijentacija Instituta bila pravilno odabrana.

Vidljivo je također da je glavna preokupacija bila usmjerena na klasifikaciju arhivske građe, pa je sarajevski Institut čak “dobio zadatak da izradi poseban elaborat koji bi bio osnova za diskusiju oko ujednačenja sistema klasifikacije građe u svim ustanovama koje se bave izučavanjem istorije radničkog pokreta”. Na istom je sastanku novoformirani Zavod za prikupljanje i obradu dokumenata o razvoju radničkog pokreta iz Beograda zadužen za izradu eleborata o radu na hronikama i bilježenju sjećanja učesnika revolucionarnog pokreta, dok je Institut za istoriju radničkog pokreta iz Ljubljane zadužen za izradu elaborata o pitanju publikovanja građe. To pokazuje kako je na saveznom nivou postojala namjera za ujednačavanjem sistema rada ovih ustanova. U Beogradu je 28. i 29. januara 1960. organizirano još jedno slično Savjetovanje, na kojem je zaključeno da se u svakoj republici i pokrajini organizaciono učvrste i dalje razvijaju instituti, čiji rad treba finansijski podržavati, ali i “pravilno politički postaviti”. Sarajevski se Institut osim organizacionog usklađivanja sa zadacima svih srodnih ustanova pripremao “i za svoje samostalno jačanje u smislu novih intencija o organizaciji naučnih ustanova, koje iziskuju planiranje i ugovaranje određenih zadataka čiji je prioritet određen društvenim potrebama”. Ovo je Savjetovanje važno jer je pokazalo kako se i sarajevski ali i srodni instituti u drugim republikama postepeno orijentiraju na put prerastanja u prave naučne ustanove. Obavještavajući 9. februara 1960. Kolegij Instituta o ovom Savjetovanju, direktor sarajevskog Instituta dr. Miroslav Đorđević je istakao kako je rad na pisanju Pregleda istorije KPJ pokazao “da u našoj zemlji ne postoji neko (ustanova) ko bi s uspjehom mogao preuzeti na sebe zadatak izučavanja istorije radničkog pokreta. S tim u vezi na savjetovanju se odstupilo od prvobitne orijentacije na prikupljanje i arhivsku obradu građe za istoriju radnič-

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Proslava 8. marta 1961. sa direktorom Miroslavom Đorđevićem

kog pokreta kao na dio posla koji bi u sadašnjoj fazi uglavnom ispunjavao sadržaj rada ustanova sličnih našoj. Sada je istaknuta i potreba njenog naučnog objašnjavanja. To će činiti postojeće ustanove u republikama; kroz proces toga rada one će postepeno oformiti svoj lik”. U Ljubljani je 4. i 5. juna 1960. organizirano novo savjetovanje, na kojem je dr. Pero Morača, sekretar Komisije za istoriju KPJ pri CKSKJ, saopćio odluku Organizaciono-političke komisije CKSKJ po kojoj Arhiv CKSKJ postaje ne samo arhivska nego i naučna ustanova čiji je primarni cilj pisanje historije SKJ, te se u vezi s tim postavlja pitanje šire koordinacije rada sa ostalim (republičkim) arhivima i institutima. Postojala je ideja o čvršćem povezivanju i koordinaciji u radu instituta, zajedničkom angažiranju u izradi principa korištenja pojedinih izvora, bibliografija za historiju radničkog pokreta, izradi posebnog centralnog kataloga građe za

historiju radničkog pokreta, te izradi zajedničkog programa rada na izučavanju historije radničkog pokreta, a posebno historije Komunističke partije Jugoslavije, što ne znači da ustanove ne mogu imati i drugih zadataka. Upravo ovo će ostaviti prostor da se instituti bave ne samo historijom radničkog pokreta nego svim segmentima historije. Već tada je planirano da instituti sudjeluju u pisanju Historije naroda Jugoslavije u XX vijeku, a taj je projekt saveznim planom naučnog rada smatran prioritetnim historijskim zadatkom. Taj se projekt trebao raditi u okviru Odjeljenja za istorijske nauke Instituta društvenih nauka u Beogradu. Upravnik tog odjeljenja bio je dr. Dragoslav Janković, a u ime sarajevskog Instituta u Centralnoj komisiji sudjelovao je Nedim Šarac. Sve je to ukazivalo kako se Institut polahko pomjera isključivo ka naučnoj ustanovi. Savjet za nauku NRBiH 27. decembra 1960. donio je Od-

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Arhivsko odjeljenje Instituta u Ul. Hasana Kikića

luku prema kojoj Institut za proučavanje istorije radničkog pokreta u Sarajevu ispunjava uvjete za stjecanje statusa naučne ustanove. Odluku je potpisao predsjednik Savjeta dr. Edhem Čamo. Novo savjetovanje je organizirano u Beogradu 15. i 16. marta 1961, a kao rezultat zaključaka sa ovog Savjetovanja u Institutu je napravljen perspektivni plan rada koji je predviđao obradu niza konkretnih tema s akcentom na historiju radničke klase i radničkog pokreta, ali i tema o socijalističkom pokretu i nacionalnom pitanju. Zanimljivo je da je tada u Potkomisiji za istorijsku nauku Savjeta za nauku NRBiH nastao jedan dokument o prioritetima izučavanja historije Bosne i Hercegovine 19. i 20. stoljeća, koji je bio vrlo moderan i sveobuhvatan. Mada se naglašavala potreba temeljitijeg izučavanja historije radničke klase i radničkog pokreta, u ovom dokumentu je kao prioritet istaknuta nužnost istra-

živanja sveobuhvatne historije BiH kroz obradu nekoliko ključnih problema. Prije svega, naglašava se nužnost istraživanja agrarnih odnosa i pokreta u BiH u 19. i 20. stoljeću, zatim istraživanje nastanka i razvitka kapitalizma u Bosni i Hercegovini, političkih pokreta i stranaka do 1941. godine, razvitak kulture i nauke u BiH, te radničkog pokreta i Drugog svjetskog rata kao narodnooslobodilačkog pokreta i socijalističke revolucije. Taj dokument će odrediti dalji razvoj ne samo Instituta nego i historiografije u Bosni i Hercegovini općenito. Tokom 1961. u Institutu su se desile značajne promjene koje su značile njegov izlazak iz prve razvojne faze i ulazak u novo doba obilježeno nešto izmijenjenom organizacionom strukturom i načinom izbora novih saradnika, preseljenjem u nove prostorije i izborom novoga direktora.

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Novi Savjet Instituta imenovan je na sjednici Izvršnog vijeća 18. marta 1961. godine. Sačinjavali su ga Nisim Albahari kao predsjednik, Boško Baškot, Esad Ćimić, Sida Marjanović i dr. Đorđe Samardžić kao članovi, dok je Savez sindikata za svog delegata imenovao Alberta Altarca. Društvo istoričara delegiralo je dr. Esada Pašalića, a u ime Instituta u Savjet su ušli Nedim Šarac, Halima Maglajlić, Hajra Marjanović i Ahmed Hadžirović. Ovaj je Savjet odmah usvojio nova Pravila Instituta, zatim perspektivni i tekući plan rada. Zaključeno je da se ubuduće konkursi za prijem novih saradnika raspisuju za tačno određena mjesta i da se prijeđe na tematsku obradu historije radničkog pokreta. Tim zaključcima izmijenjen je dotadašnji sistem prijema saradnika, po kojem su saradnici prolazili kroz pojedine poslove dok ne ispolje određene sposobnosti za rad u pojedinim organizacionim jedinicama. Taj stari sistem je omogućavao da se angažiraju ljudi po političkim ili drugim kriterijima, dok je novi sistem nagovještavao veću stručnost. U prvoj polovici 1961. izrađeni su studijski projekti za dvije teme: Nastanak i djelatnost Socijaldemokratske stranke u Bosni i Hercegovini od 1909. do 1919, te Revolucionarno-demokratski pokret u Bosni i Hercegovini od 1937. do 1941. godine. Osim toga, počele su i pripreme za obradu dvije velike teme: Komunistička partija Jugoslavije u organizovanju ustanka u Hercegovini i Razvitak narodne vlasti u Bosni i Hercegovini do Prvog zasjedanja ZAVNOBiH-a. Druga važna činjenica koja je obilježila rad Instituta u 1961. godini bilo je preseljenje u nove prostorije. Naime, sporazumom Sreskog komiteta SKBiH za Sarajevo, Radničkog univerziteta i Instituta za proučavanje istorije radničkog pokreta, a uz saglasnost CKSKBiH, ove tri ustanove preseljavaju u zgradu gdje je do tada bio Republički zavod za socijalno osiguranje u Ulici Đure Đakovića br. 9. Institut je 22. jula 1961. tražio

Dio kolektiva Instituta šezdesetih godina

od Državnog sekretarijata za poslove finansija i Izvršnog vijeća NRBiH sredstva za adaptaciju u iznosu od preko pet miliona tadašnjih dinara. Treća činjenica koja je obilježila 1961. godinu bio je izbor novog direktora Instituta. Dr. Miroslav Đorđević je 2. juna 1961. Savjetu Instituta podnio ostavku na položaj direktora “zbog odlaska iz Sarajeva”. Za novog direktora izabran je Enver Redžić, koji je 25. septembra 1961. preuzeo dužnost. Teme koje su utemeljene kao istraživački projekti u Institutu odmah na početku Redžićeva mandata ukazivale su na novu orijentaciju i istraživačke pravce. Do tada se Institut primarno bavio problemima radničkog pokreta i socijalističke revolucije, a od novih tema valja odmah napomenuti projekt pod naslovom “Uloga Muslimanske narodne organizacije u austrougarskom razdoblju historije Bosne i Hercegovine”, dok je početkom 1963. izrađen i poseban projekt pod naslovom “Takozvano muslimansko pitanje u toku Narodnooslobodilačkog rata i Narodne revolucije”. Doduše, ubrzo se odustalo od istraživanja teme o Muslimanskoj narodnoj organizaciji. Tako će se takve teme od 1964. povući iz

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Dio kolektiva Instituta šezdesetih godina

programa rada Instituta, ali će se vratiti koncem 1970-ih godina. Ipak, pokretanje ovakvih projekata otvorilo je proces transformacije Instituta u instituciju koja će se naučno baviti svim segmentima bosanskohercegovačke historije.

*** Novi tematski plan rada Instituta, usvojen 1962, najznačajnijim dijelom bio je integriran u studijski projekt historije radničkog pokreta jugoslavenskih naroda. Teme koje su obrađivane u okviru programa rada Instituta ticale su se omladinskog pokreta u Bosni i Hercegovini do Prvog svjetskog rata, kao i omladinskog pokreta pred Drugi svjetski rat. Obrađivane su teme o komunističkom i sindikalnom pokretu, te antifašističkom pokretu žena između dva svjetska rata. Od tema koje su se odnosile na razdoblje Drugog svjetskog rata izdvajale su se teme o ulozi Komunističke partije Jugoslavije u pripremama i organiziranju ustanaka u Hercegovini i istočnoj Bosni.

Napravljen je sedmogodišnji program rada Instituta koji je zadržao raniju organizacionu strukturu, opterećenu brojnom administracijom. Organizaciona struktura izgledala je 1965. godine ovako: 1) Odjeljenje istorijske građe sastojalo se od tri odsjeka - a) Arhivski, b) Odsjek dokumentacije i c) Odsjek memoarske građe; 2) Odjeljenje istorijske obrade sa stručnim i naučnim saradnicima i 3) Sekretarijat Instituta. Skupština Socijalističke republike Bosne i Hercegovine (SRBiH) izglasala je 1966. i 1967. godine Zakon o naučnim djelatnostima i Zakon o Institutu za istoriju radničkog pokreta, koji su donijeli određene promjene u organizaciji i načinu upravljanja Institutom. Tako je Zakonom o naučnim djelatnostima bilo propisano da se formira naučno vijeće, a Zakonom o Institutu za istoriju radničkog pokreta Skupština SRBiH preuzela je od Izvršnog vijeća Bosne i Hercegovine pravo osnivača Instituta. U prvoj polovini 1967. godine izabrani su organi upravljanja: Savjet Instituta (predsjednik Nikola Babić) sa devet članova iz Instituta i sa po jednim članom delegiranim sa Filozofskog fakulteta i Fakulteta političkih nauka u Sarajevu, Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Republičkog savjeta za naučni rad i iz Srednje fiskulturne škole u Sarajevu. Naučnim vijećem predsjedavao je direktor Instituta Enver Redžić, a od njegovih osam članova dvojica su bili profesori na Filozofskom fakultetu i jedan viši predavač na Fakultetu političkih nauka u Sarajevu. Upravnim odborom, sastavljenim od šest članova, predsjedavao je asistent Tomislav Išek. Mada su to neki očekivali, 1970. godine nije bilo organizacionih promjena u Institutu. Istina, samoupravni organi Instituta zaključili su “da postoje potrebni uslovi za prerastanje Instituta za istoriju radničkog pokreta u opšti istorijski institut”. Predstavnici Instituta obavještavali su o svemu svoga osnivača, ali i Akademiju nauka i

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

umjetnosti Bosne i Hercegovine (ANUBiH). Savjet Instituta je 29. decembra 1969. godine donio odluku o promjeni imena i djelatnosti Instituta za istoriju radničkog pokreta u Sarajevu. Prema toj odluci, “Institut bi se zvao Istorijski institut Sarajevo”, a njegovi zadaci bi se sastojali u sljedećem: - da primjenom naučnih metoda proučava i obrađuje istoriju, prvenstveno istoriju naroda Bosne i Hercegovine, i unapređuje metode stručnog i naučnoistraživačkog rada u ovoj naučnoj disciplini; - da organizuje i podstiče izučavanje problema iz svog djelokruga i da u tom smislu daje prijedloge i usklađuje svoju djelatnost sa drugim odgovarajućim naučnim institucijama” itd. Ova ideja nije tada prihvaćena, a Savjet Instituta je 1970. još jednom imenovao Envera Redžića za direktora. To je bilo najviše što se tada moglo uraditi. U 1972. godini ponovljena je inicijativa “za prerastanje Instituta za istoriju radničkog pokreta Sarajevo u Institut za istoriju. U Institutu je izrađen i Nacrt Zakona o Institutu za istoriju sa potrebnim obrazloženjem, koji je usvojilo Izvršno vijeće Bosne i Hercegovine i uputilo Skupštini SRBiH kao prijedlog. U toku 1972. godine u Institutu je izvršena reorganizacija organa upravljanja i rukovođenja. Do maja mjeseca 1972. godine kao najviši organ upravljanja bio je Savjet Instituta. Od ovog vremena, donošenjem Odluke o izmjeni i dopuni Statuta Instituta, najviši organ upravljanja je Radna zajednica Instituta u cjelini. Za predsjednika Radne zajednice izabran je dr. Nusret Šehić, naučni saradnik, a za zamjenika predsjednika Veselin Mitrašević, viši stručni saradnik.” Enver Redžić je početkom januara 1972, na njegov zahtjev, razriješen dužnosti direktora Instituta, zbog odlaska u penziju. Savjet Instituta je početkom marta iste godine, na osnovu javnog konkursa, imenovao dr. Nikolu Babića za novog direktora Instituta.

Dio kolektiva Instituta na izletu na Trebeviću

Već 31. januara 1973. godine Skupština SRBiH izglasala je Zakon o Institutu za istoriju u Sarajevu, kojim je propisano “da Institut za istoriju radničkog pokreta Sarajevo nastavi rad pod novim nazivom: Institut za istoriju u Sarajevu.” Zakonom je bio određen djelokrug rada ove naučne institucije: “Proučava i naučno obrađuje, organizuje i podstiče proučavanje istorije naroda Bosne i Hercegovine i Jugoslavije, kao i istorije drugih naroda čija je prošlost vezana za istoriju naroda Bosne i Hercegovine i Jugoslavije; sarađuje sa odgovarajućim ustanovama i organizacijama, kao i pojedinim naučnim radnicima u zemlji i inostranstvu i neposredno saopštava rezultate svoga naučnog rada i čini ih dostupnim javnosti”. Da bi usaglasila rad Instituta sa Zakonom o Institutu za istoriju u Sarajevu, Radna zajednica Instituta izmijenila je Statut, poslije čega je Institut mogao prilagoditi svoju organizaciju potrebama proširene djelatnosti i primanjem na posao po jednog saradnika za historiju srednjeg vijeka i historiju osmanskog doba. U vezi sa potrebama prilagođavanja svoga poslovanja spomenutom Zakonu, Institut je krajem 1973. godine svoj Arhiv predao

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Sa Naučnog skupa Neretva-Sutjeska 1943, Sarajevo 27. juna 1968.

Arhivu Bosne i Hercegovine. Pet uposlenika Instituta tako su postali uposlenici Arhiva Bosne i Hercegovine. U toku 1974. godine Institut je uspostavio redovnu saradnju sa Katedrom za istoriju Filozofskog fakulteta i Katedrom za istoriju Fakulteta političkih nauka u Sarajevu. Svakih petnaest dana održavani su stručni sastanci, na kojima su, kako piše u jednom izvještaju iz tog vremena, “saradnici Instituta ili pomenutih fakulteta informisali o svojim saznanjima do kojih su došli prilikom istraživanja u pojedinim inostranim naučnim ustanovama i arhivima, o saznanjima do kojih su došli istražujući i obrađujući pojedine probleme iz tema koje rade i sl. Pored kratkih izlaganja saradnika, razmatrana su i konkretna pitanja i vođena je vrlo živa i korisna diskusija”. Danas to može izgledati kao korektna naučna razmjena podataka i utisaka. Ali, bio je to i po-

malo nenametljiv oblik partijsko-državne kontrole naučnih krugova u režiji tvrđih “partijaca” u njihovim redovima. Samoupravni organi Instituta te su godine prilagodili organizaciju rada novom Ustavu i Zakonu o Institutu za istoriju u Sarajevu. Na prijedlog Radne zajednice, “radnici Instituta” usvojili su Samoupravni sporazum o udruživanju u “radnu organizaciju Instituta”. Najjasnije rečeno, svi su postali jednakopravni i svi su punopravno odlučivali o svemu. Tako je bilo “na papiru”. Radna zajednica usvojila je i novi Statut Instituta za istoriju, kojim je bila propisana njegova nova organizacija: Odsjek za istoriju srednjeg vijeka; Odsjek za istoriju osmanskog perioda; Odsjek za istoriju perioda austrougarske vladavine; Odsjek za istoriju naroda Bosne i Hercegovine između dva rata; Odsjek za istoriju naroda Bosne i Herecegovine u toku narodnooslobodilačkog rata i

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Saradnici Instituta na konferenciji u Linzu

revolucije; Odsjek dokumentacije i Sekretarijat. U prvoj godini transformacije Instituta u vlastitu, poboljšanu verziju tematski dio Programa Instituta realizirala su 22 saradnika: 2 viša naučna, četiri naučna, tri viša stručna, šest asistenata (od kojih tri magistra), sekretar Instituta i šest vanjskih saradnika. U Odsjeku dokumentacije radila su četiri saradnika (dva viša stručna saradnika, bibliotekar i arhivski pomoćnik), a u Sekretarijatu Instituta 14, od kojih 6 u Tehničkoj službi. Tri godine kasnije (1977) u realizaciji plana rada Instituta učestvovalo je 27 saradnika. U radu je bilo više tema, uz nekoliko magistarskih radova mlađih saradnika, a sedam saradnika Instituta pokušavalo je oživjeti zamirući projekt ANUBiH Istorija naroda Bosne i Hercegovine. Prema historijskim razdobljima, u postupku rada bile su dvije teme iz srednjovjekovne historije (od kojih jedan magistarski rad), tri teme iz osmanskog perioda

(među njima je, također, bio jedan magistarski rad), četiri teme iz austrougarskog perioda, četiri teme iz perioda 1918–1941, tri teme iz perioda narodnooslobodilačkog rata 1941–1945. godine, a tri teme zahvatale su šire vremensko razdoblje. Već od 1978. godine, u vrijeme jubileja dvadesetogodišnjice Instituta, bilo je vidljivo orijentiranje na zahvatanje u “partijske teme” – priprema nacrta studijskog projekta Istorije Saveza komunista Bosne i Hercegovine i organiziranje naučnog savjetovanja Četvrta i Peta konferencija Komunističke partije Jugoslavije za Bosnu i Hercegovinu u istorijskom razvitku revolucionarnog radničkog pokreta 1938-1941. godine u saradnji sa Komisijom za istoriju Predsjedništva Centralnog komiteta SKBiH. Oficijelna pažnja rukovodstva Instituta bila je 1981. okrenuta uglavnom “organizacionim i drugim pripremama” vezanim za realizaciju pro-

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Na studijskom boravku u Lenjingradu 1970. – R. Hurem, Z. Antonić, A.Hadžirović, I. Karabegović

jekta Istorija Saveza komunista Bosne i Hercegovine i u radu na Istoriji Saveza komunista Jugoslavije. Sredinom 1960-ih godina Institut je bio opterećen nedostatkom dovoljnog broja stručnih i naučnih uposlenika. Da bi premostio tu neugodnu situaciju, Institut je angažirao više vanjskih saradnika koji su radili na realizaciji tema iz programa rada. Da bi se dodatno osposobili saradnici Instituta, uprava ih je, u dogovoru sa osnivačem, slala na naučne specijalizacije u inostranstvo. Tako su u akademskoj 1966/1967. godini četverica uposlenika bili na kraćim i duljim naučnim specijalizacijama: Dževad Juzbašić boravio je u Beču kao stipendista Austrijske vlade, a Veselin Đuretić boravio je u SSSR-u kao stipendista Savjeta za naučni rad Bosne i Hercegovine. Nikola Babić je, također, boravio u SSSR-u, a Enver Redžić u Nizozemskoj. Očekivalo se da će nova znanja dati bolji kvalitet njihovom radu u Institutu. Takva praksa organizirane brige za razvoj naučnih sposobnosti uposlenika i saradni-

ka Instituta nastavljena je i u 1968. godini: njih pet boravilo je na inostranim univerzitetima, institutima i istraživalo u arhivima u Moskvi, Beču, Budimpešti i Berlinu. Te godine bilo je uočljivo i osipanje dijela, s mukom stečenog, stručnog kadra. Ovo je jedan mali prilog razmatranju “kretanja u službi” profila tadašnjih ambicioznih uposlenika Instituta, koji su neizvjesno i odgovorno mjesto u nauci rado mijenjali za drugo, materijalno i statusno izdašnije i izvjesnije. Uspješne odbrane dvije doktorske disertacije 1969. iz historije “radničkog pokreta i socijalističke revolucije Bosne i Hercegovine” Ahmeda Hadžirovića i Veselina Đuretića predstavljale su veliko olakšanje za upravu Instituta. Disertacija Ahmeda Hadžirovića pod naslovom Sindikalni pokret u Bosni i Hercegovini 1935-1941 bila je prva disertacija koju je branio jedan od saradnika Instituta. Te godine saradnici Instituta bili su prisutni u velikom broju na jugoslavenskim i međunarodnim naučnim skupovima, konferencijama i kongresima. Sljedeće, 1970. godine još dva uposlenika Instituta odbranila su doktorske disertacije: Nusret Šehić s temom iz historije Bosne i Hercegovine, period između dva svjetska rata (Četništvo u Bosni i Hercegovini 1918-1941. Politička uloga i oblici djelatnosti četničkih udruženja), a Rasim Hurem s temom iz Drugog svjetskog rata (Pojava krize NOP-a u Bosni i Hercegovini krajem 1941. i početkom 1942. godine). Još jednu doktorsku disertaciju s temom iz bosanskohercegovačke dionice Drugog svjetskog rata odbranio je 1971. godine Zdravko Antonić (Ustanak u istočnoj i centralnoj Bosni 1941. godine). Već tada ustalio se jedan solidan ritam priprema i odbrana magistarskih teza i doktorskih disertacija. Iste godine dva saradnika boravila su izvan zemlje na specijalizacijama: jedan u Parizu, a drugi u Berlinu. Jubilarna, dvadeseta godišnjica osnivanja Instituta bila je 1978. godine, obilježena i prima-

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

njem na posao tri mlada saradnika (Vera Katz, Senija Penava i Vlado Stanišić). Osim toga, osam saradnika Instituta bilo je te godine odlikovano od predsjednika Republike Josipa Broza Tita: Nevenka Bajić, Dragica Gerzić, Stjepan Elez, Sabaheta Huseinović, dr. Tomislav Išek, dr. Dževad Juzbašić, mr. Uroš Nedimović i Radmila Santica. Dr. Ibrahim Karabegović odlikovan je Ordenom za rad. Četiri saradnika Instituta dobili su za višegodišnji uspješan rad novčane nagrade: dr. Drago Borovčanin, dr. Ahmed Hadžirović, Radmila Santica i dr. Nusret Šehić. Godinu dana kasnije (1979) uprava Instituta primjećuje da “s obzirom na problem kadrova, svi periodi nisu jednako zastupljeni u obradi. Naročito se osjeća stagnacija u obradi NOR-a i socijalističke revolucije, a period socijalističke izgradnje samo je fragmentarno zahvaćen obradom”. Bio je to znak ozbiljne brige i tjeskobe uprave Instituta, zbog izbora tema istraživanja, izvan spomenutih perioda, i to od strane većeg broja historičara. Bila je to i neka vrsta najave da je u slobodnom izboru tema istraživanja do tada favorizirani skup tema iz historije radničkog pokreta, revolucije i izgradnje socijalizma, ograđenih pripadajućim historijskim periodima, gubio utrku sa novim naučnim interesovanjima tog vremena. Prvi broj časopisa Prilozi publiciran je 1965. godine u tiražu od 1.000 primjeraka. U svome prvom obraćanju Redakcija časopisa je naglasila da se “naučno-istraživački program Instituta” ne odvija ravnomjerno, jer među historičarima nije vladao “jednak interes za pojedine periode”. U vezi s tim, Redakcija je skrenula pažnju potencijalnim čitateljima da “će ova okolnost nužno dolaziti do izražaja i u Prilozima i tako poslužiti kao ilustrativan podatak o razvoju same istoriografije socijalizma u Bosni i Hercegovini”. Važno je kazati da je posebno skrenuta pažnja zainteresiranim istraživačima i potencijalnim vanjskim

Na svjetskom kongresu istoričara u Moskvi 1970. R. Hurem i I. Karabegović

saradnicima kako će Prilozi publicirati i “radove koji ne stoje u direktnoj vezi sa naučno-istraživačkim programom Instituta ukoliko se odnose na značajne političke, ekonomske, kulturne, ukratko društvene pojave i događaje pomenutog razdoblja, ukoliko su zasnovani na istorijskim izvorima i po svojoj obradi predstavljaju doprinos nauci”. Ukratko, pokušalo se sugerirati da se tražila autentična kvaliteta izvora i originalnost u pristupu. Da bi se naglasila i jugoslavenska orijentacija rukovodstva Instituta, znači i njegovih utemeljitelja, rečeno je “kako nema potrebe isticati” da će radovima koji razmatraju zbivanja u drugim jugoslavenskim zemljama, a koja su imala značaja za Bosnu i Hercegovinu, “biti otvorene stranice Priloga”. Drugi broj ovog časopisa štampan je 1966. u 700, a treći 1967. u 400 primjera-

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Konferencija u Linzu 1974. U prvom planu A. Hadžirović, R. Petrović, I. Karabegović i Sergej Dimitrijević

ka. Treba spomenuti kako je sadržaj publiciranih priloga bio potpuno primjeren institutima za historiju radničkog pokreta. I u tako skučenim koncepcijskim i svjetonazorskim ograničenjima mogla se osjetiti kreativna snaga pojedinih autora, koji su se izdvajali iz sivila prosječnosti. Najveći naučni i organizacioni pothvat u dotadašnjem radu Instituta svakako jeste njegovo učešće u pripremi i realizaciji naučnog skupa Istorijske pretpostavke republike Bosne i Hercegovine novembra 1968. godine. Osim Instituta, skup su suorganizirali ANUBiH, Društvo istoričara BiH, Katedra za istoriju Filozofskog fakulteta u Sarajevu, Katedra državnog i međunarodnog prava Pravnog fakulteta u Sarajevu, Katedra za političke nauke Fakulteta političkih nauka u Sarajevu, Skupština SRBiH i Centralni komitet Saveza komunista BiH (CKSKBiH). Skupu je, kako je tada rečeno, “prisustvovalo oko 80 istoričara i više predstavnika političkog i kulturnog

života”. Dio prezentiranih saopćenja predstavljao je značajan naučni prodor. Skup je opravdao i namjeru afirmiranja statusa Bosne i Hercegovine kao ravnopravne republike Jugoslavenske federacije. Zbornik radova sa ovoga značajnog skupa publiciran je u četvrtom (tematskom) broju Priloga. U povodu tridesetogodišnjice ustanka naroda Jugoslavije i ustanka naroda Bosne i Hercegovine Institut je 1971. u saradnji sa ANUBiH, Društvom istoričara BiH, Republičkim odborom Saveza udruženja boraca NOR-a (SUBNOR), Republičkom konferencijom Socijalističkog saveza radnog naroda (SSRN) BiH i Skupštinom općine Drvar organizirao naučni skup 1941. u istoriji naroda Bosne i Hercegovine. Izlaganja je prezentiralo šest saradnika Instituta. Oni su učestvovali iste godine na naučnim skupovima i konferencijama u Austriji i Bugarskoj. Njihovo prisustvo bilo je zapaženo i na sličnim skupovima

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Kolektiv Instituta pred manastirom Gračanica 1978.

u Jugoslaviji (Beograd, Bijeljina, Ljubljana). Novembra 1973. godine Institut je “uz podršku i punu saradnju svih institucija za noviju istoriju naroda i narodnosti Jugoslavije” organizirao naučni skup AVNOJ i narodnooslobodilačka borba u Bosni i Hercegovini (1942-1943). Zbornik radova publiciran je već iduće godine. Već od broja 9/1 Priloga Instituta za istoriju Sarajevo, štampanog oktobra 1974. godine u 750 primjeraka, osjeća se nabujala snaga bosanskohercegovačke historiografije, željne pokazivanja i dokazivanja. Od velike su pomoći bili i prilozi drugih jugoslavenskih, evropskih i vanevropskih historičara. Oslobođene energije historijske nauke ostavile su neke od svojih značajnih rezultata na stranicama ovoga bosanskohercegovačkog historiografskog časopisa. Ali, transformacija Instituta i njegovo preoblikovanje u instituciju od većega formata

nego što je ranije bio nije prolazilo bez opasnih saplitanja nekih njegovih samostalnijih, možda i samosvjesnijih naučnih saradnika. Kao ilustracija znakovit je tzv. slučaj dr. Rasima Hurema i rasprava o njegovoj knjizi tokom 1975. godine. Te 1975. godine odvijala se još jedna prividno nelogična priča uz učešće sedmerice uposlenika Instituta. Prema zvaničnom objašnjenju, oni su “mimo ranijeg plana Instituta (na opšti zahtjev svih društveno-političkih faktora Republike) zbog potrebe da se što prije napiše i objavi Istorija naroda Bosne i Hercegovine” radili na tom poslu, u organizaciji ANUBiH. Angažiranje saradnika Instituta na novim poslovima dovelo “je do prolongiranja rokova na završavanju tema koje su rađene prema programu Instituta”. Radilo se o tome da je ANUBiH angažirala saradnike Instituta da spašavaju propadajući pro-

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

jekt Istorije naroda Bosne i Hercegovine i to baš u godini koja je, prema ranijim planovima, trebala označiti očekivani uspješni završetak toga posla. Godinama je grupa saradnika Instituta bila angažirana na tom poslu, koji je kasnije proglašen teškim neupjehom tadašnje bosanskohercegovačke historiografije, jer Institut je izražavao zadovoljstvo kako je “1979. godine potpisan Samoupravni sporazum o saradnji sa Akademijom nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, što će doprinijeti da se saradnja, koja je i inače bila razvijena, još više produbi sa ovom visokom naučnom institucijom”. Dvadesetogodišnjica Instituta (krajem 1978. godine) iskorištena je i za konstataciju: “Prilozi su u toku svog dosadašnjeg izlaženja stekli ugledno mjesto među publikacijama ove vrste u našoj zemlji ( Jugoslaviji – op. prir.). Oni su to prije svega postigli uspješnim okupljanjem na saradnju niza uglednih istoričara u zemlji i inostranstvu”. Kada su u pitanju nagrađene knjige čiji su autori bili saradnici Instituta, treba spomenuti da je 1974. godine dr. Zdravko Antonić dobio Nagradu Veselin Masleša i Nagradu 4. juli za studiju Ustanak u istočnoj i centralnoj Bosni 1941-1942. godine. Dr. Dževad Juzbašić dobio je 1975. godine Republičku nagradu Veselin Masleša za njegove dvije knjige – Jezičko pitanje u austrougarskoj politici u Bosni i Hercegovini pred prvi svjetski rat i Izgradnja željeznica u Bosni i Hercegovini u svjetlu austrougarske politike od okupacije do kraja Kalajeve ere. Također je i knjiga Rasima Hurema Kriza Narodnooslobodilačkog pokreta u Bosni i Hercegovini krajem 1941. i početkom 1942. godine dobila Nagradu Izdavačkog preduzeća Svjetlost. U toku akademske 1966/1967. godine Institut je posjetilo nekoliko delegacija i pojedinaca iz srodnih institucija za istraživanje historije radničkih pokreta iz Čehoslovačke, Njemačke demokratske republike, Bugarske i Mađarske. Kasnijih godina u Institut su dolazili, a ponekad

držali i predavanja, sovjetski historičari. Marietta Vujasinović, sociolog iz Francuske, donijela je 1968. godine dah naučne svježine u Institut kada je došla istraživati pitanja kolektivnog pamćenja na primjerima narodnooslobodilačkog rata u Bosni i Hercegovini i Jugoslaviji. Posebno su bili sadržajni njeni naučni i stručni razgovori sa Rasimom Huremom. Čuvena britanska historičarka, i čuvar važnih savezničkih tajni iz Drugog svjetskog rata, Phyllis Auty posjetila je 1970. godine Institut i interesirala se za temu narodnog fronta u Bosni i Hercegovini i Jugoslaviji. Ipak, Institut je 1978. godine ocjenjivao da njegova međunarodna naučna saradnja “nije na zavidnoj visini”. Institut je u to vrijeme bio redovno prisutan samo na Evropskoj konferenciji za historiju radničkog pokreta u Linzu (Austrija). Saradnici Instituta učestvovali su od 1977. godine i na Konferenciji Jugoslavensko-čehoslovačke komisije za historiju, kao i na Konferenciji Jugoslavensko-britanske komisije za historiju Drugog svjetskog rata. U Institutu je ocijenjeno da je “ostala saradnja (...) od slučaja do slučaja i (da) nema značajnije efekte”. U Institutu 1980. konstatiraju da međunarodna naučna saradnja “nije imala nekih većih uspjeha”. Saradnici Instituta prisustvovali su Konferenciji u Linzu, XV svjetskom kongresu historičara u Bukureštu i Savjetovanju američkih i jugoslavenskih historičara na Plitvicama (Hrvatska).

*** Prilagođavajući svoju organizaciju i upravljanje Zakonu o udruženom radu i Zakonu o Institutu za istoriju koji je usklađen sa novim Ustavom, radnici Instituta su 1978. godine donijeli Samoupravni sporazum o udruživanju u Institutu za istoriju, kojim su određeni kao organi upravljanja Instituta: Zbor radnika, Savjet Instituta i Naučno

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Posjeta Institutu u Prištini 1978. godine

vijeće. Navedenim sporazumom su određene njihove nadležnosti. Zbor radnika su sačinjavali svi radnici Instituta i neposredno su odlučivali putem referenduma o određenim pitanjima od interesa za Institut. Savjet Instituta je konstituiran iz užeg i šireg sastava. Uži sastav činili su članovi izabrani iz reda radnika Instituta, a širi sastav kad sa njima odlučuju o nekim važnim pitanjima i predstavnici društvene zajednice, od kojih je dva imenovalo Izvršno vijeće Skupštine Bosne i Hercegovine, a po jednog Filozofski fakultet u Sarajevu i Samoupravna interesna zajednica nauke Bosne i Hercegovine. Ovako utvrđena struktura organa upravljanja u Institutu je održana do 1988. godine. Ona je bila pogodna forma, jer je omogućavala dosta široko učešće uposlenih radnika u neposrednom odlučivanju.

U 1982. godini saradnici Instituta dr. Dževad Juzbašić, dr. Nusret Šehić, prof. dr. Nedim Šarac, dr. Ahmed Hadžirović, dr. Tomislav Išek, dr. Rasim Hurem, mr. Rafael Brčić nastavili su raditi na IV, V i VI knjizi projekta Istorija naroda Bosne i Hercegovine, čiji je nosilac bila Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine. Međutim, uslijed niza objektivnih i subjektivnih razloga ANUBiH je krajem iste godine donijela odluku da se rad na ovom projektu obustavi i da se do tada završeni rukopisi objave kao prilozi za historiju naroda Bosne i Hercegovine. S obzirom na to da je u Institutu, posebno kod neposredno angažiranih saradnika, prevladalo mišljenje da bi trebalo ovaj projekt do kraja završiti jer najveći broj priloga saradnika Instituta nije bio objavljen, knjiga V (1918-1941) kasnije je uvrštena kao jedan od projekata u DC XIII/2, sa namjerom da

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

bude gotova krajem 1989. godine. Iz spomenute projektne knjige V objavljena je 1991. godine monografija Nusreta Šehića pod naslovom Bosna i Hercegovina 1918-1925. u izdanju Instituta za istoriju u Sarajevu. Saradnici Instituta dr. Ibrahim Karabegović, dr. Drago Borovčanin i dr. Nedim Šarac dali su značajan doprinos u izradi Istorije Saveza komunista Jugoslavije radeći u pojedinim timovima, Glavnoj redakciji i pišući tekstove za pojedine povijesne periode. Ova knjiga je objavljena 1985. godine. Ugovorom iz 1982. godine sa Centralnim komitetom Saveza komunista Bosne i HerceKolektiv na Spomen-groblju Zejtinlik, Solun 1978.

govine Institut se prihvatio organizacije rada na projektu Istorija Saveza komunista Bosne i Hercegovine, kojim je rukovodila Redakcija formirana u Institutu. Nakon usvajanja projekta u kojem su utvrđeni prijedlozi plana I i II knjige i teze za njihovu izradu čiji su autori bili: dr. Ilijas Hadžibegović, dr. Ibrahim Karabegović, dr. Nedim Šarac, dr. Ahmed Hadžirović, dr. Drago Borovčanin, prof. dr. Rade Petrović, dr. Zdravko Antonić, dr. Stojan Tomić, Budimir Miličić, dr. Momir Čečez, Milorad Muratović i Slobodan Kristić, angažirano je nekoliko desetina stalnih i spoljnih saradnika, a konačne verzije pojedinih većih dijelova (poglavlja) uredilo je devet urednika za pojedina povijesna razdoblja. Funkciju glavnog i odgovornog urednika obavljao je prof. dr. Nedim Šarac, naučnog sekretara dr. Budimir Miličić, a članovi Redakcionog odbora i Uredništva bili su: dr. Ahmed Hadžirović, dr. Ibrahim Karabegović i dr. Drago Borovčanin. Projekt je uspješno završen i 1990. godine objavljen pod nazivom Istorija Saveza komunista Bosne i Hercegovine, knj. I i II u izdanju NIŠRO Svjetlost i Instituta za istoriju u Sarajevu.

U 1983. godini Institut je započeo rad na projektu Istorija revolucionarnog omladinskog pokreta u Bosni i Hercegovini, čija su organizacija i metodološki pristup bili slični onima koji su primijenjeni u radu na Istoriji Saveza komunista Bosne i Hercegovine. U vezi s tim, održano je više sjednica Redakcionog odbora, konstituirani su naučni timovi po periodima, utvrđeni sastavi redakcionih grupa, usvojeni Pravilnik o radu Redakcionog odbora, dinamika rada i raspravljena mnoga metodološka pitanja. Na čelu Redakcionog odbora nalazila se mr. Dubravka Škarica, spoljni saradnik, i mr. Rafael Brčić u funkciji naučnog sekretara. Kasnijim prelaskom na novi način finansiranja preko Samoupravne interesne zajednice nauke Bosne i Hercegovine i ovaj projekt bio je uvršten u DC XIII/2, ali je njegovu finalizaciju prekinuo rat u Bosni i Hercegovini. Projekt Zatvori i logori u Bosni i Hercegovini 1941-1945. započeo je 1983. godine, na kojem su bili angažirani: dr. Rasim Hurem kao odgovorni istraživač, zatim Senija Milišić kao stalni saradnik i tri spoljna istraživača (Smail Čekić, Dragan Davidović i Božidar Čučković) u okviru republičko-pokrajinske saradnje. Završetak i ovog projekta prekinulo je ratno stanje, a rezultate svojih projektnih istraživanja objavio je 1996. godine prof. dr. Smail Čekić u knjizi Genocid nad Bošnjacima u Drugom svjetskom ratu – dokumenti u izdanju Udruženja Muslimana za antigenocidne aktivnosti u Sarajevu. Samoupravnim sporazumom Saveza samoupravnih interesnih zajednica Jugoslavije iz 1985. godine Institut je određen za koordinatora za Bosnu i Hercegovinu u radu na republičko-pokrajinskom projektu pod naslovom Istorija naroda i narodnosti Jugoslavije. Do tada su izvršene sve organizacione pripreme, ali su se pojavile velike poteškoće, ne samo zbog različitih stavova historičara o pojedinim pitanjima iz prošlosti zajedničke države već i zbog neefikasnosti, nesigurnog

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

i neujednačenog načina finansiranja projekta. Potpuno nova faza u razvoju Instituta za istoriju u Sarajevu započela je 1986. godine svojevrsnom prekretnicom u organizaciji i načinu finansiranja njegove naučnoistraživačke djelatnosti. Izradom izvedbenih projekata istraživanja u oblasti prirodnih i društvenih nauka u toku 1985. godine bili su najavljeni bolji dani za nauku uopće. Rad na realizaciji zadataka iz programa istraživanja iz oblasti historije Bosne i Hercegovine, u nomenklaturi Samoupravne interesne zajednice za nauku Bosne i Hercegovine, bio je označen kao Društveni cilj XIII/2 (DC XIII/2). Polaznu osnovu za rad na njegovom istraživanju predstavljao je Izvedbeni projekat, koji je više od godinu dana radila ekipa istaknutih historičara iz Bosne i Hercegovine, a naučnu verifikaciju dobio je na skupu historičara iz cijele zemlje u Akademiji nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine i od strane eksperata tadašnjeg SIZ-a nauke BiH. U Izvedbenom projektu, u kojem je data temeljita analiza dotadašnjeg razvoja historijske nauke u Bosni i Hercegovini, formulirani su naučni zadaci u oblasti historije u vidu srednjoročnog (u trajanju od pet godina) i dugoročnog programa (u trajanju do kraja 20. stoljeća). Formulirani naučni zadaci raspoređeni su u sedam tematskih oblasti (srednji vijek, osmanski period, 19. stoljeće, austrougarski period 1878–1918. godine, međuratni period 1918–1941, ratni period 1941–1945. i poslijeratni period od 1945. pa dalje). Od strane Skupštine SIZ-a nauke BiH za glavnog koordinatora navedenog društvenog cilja određen je Institut za istoriju u Sarajevu, koji je za nosioce istraživanja angažirao saradnike sljedećih institucija: Orijentalnog instituta, Odsjeka za istoriju Filozofskog fakulteta, Ekonomskog instituta Ekonomskog fakulteta, svi iz Sarajeva, zatim Instituta za istoriju u Banjoj Luci, kao i pojedine istraživače sa Pravnog i drugih fakulteta u Sarajevu i 19 istaknutih historičara iz Sarajeva, Beo-

Dio kolektiva na izletu u Semizovcu krajem osamdesetih godina

grada, Ljubljane, Mostara, Zenice, Zadra i Foče, sa kojima je Institut stupio u direktne ugovorne obaveze. U programu DC XIII/2 bila su uključena 64 projekta sa 84 saradnika, te je bilo neizbježno da se na tako ambicioznom programu, prvi put postavljenom u Bosni i Hercegovini, ne ispune svi preuzeti zadaci iz različitih objektivnih i subjektivnih razloga. Međutim, rezultati petogodišnjeg rada na istraživanjima sumirani su sa završena 32 projekta u utvrđenom roku, što bi se ocijenilo uspjehom. Međutim, rat u Bosni i Hercegovini je prekinuo mnoge započete poslove, pa i ovaj. Društveni cilj iz oblasti historije bio je dobro zamišljen pravac razvoja historiografije u Bosni i Hercegovini jer nije bio zatvoren, već je u procesu njegove realizacije omogućavao novim, uglavnom mlađim saradnicima da se uključe u rad sa novim naučnim zadacima. Zahvaljujući toj otvorenosti, u toku 1988, 1989, 1990. i 1991. godine bilo je uvršteno u DC XIII/2 još 14 novih projekata, ali ratni uvjeti su onemogućili nastavak i završetak ovog projekta u dugoročno zacrtanom roku do kraja 20. stoljeća. Brojni pojedinačni

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Dž. Juzbašić, B. Nilević, B. Zlatar, E. Pelidija u Institutu

projekti poslije rata završeni su i objavljeni u formi monografija. Institut je tokom 1982. godine intenzivirao svoju aktivnost na organiziranju i suorganiziranju naučnih skupova i savjetovanja. Tako je 11. i 12. februara 1982. godine, zajedno sa Akademijom nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine i Društvom istoričara Bosne i Hercegovine, organizirao Savjetovanje o istoriografiji Bosne i Hercegovine 1945-1982. godine, zatim sa Centralnim komitetom Saveza komunista BiH Savjetovanje posvećeno Pokrajinskom partijskom savjetovanju u Ivančićima januara 1942. godine i, u vezi s tim, Savjetovanje u Trebinju posvećeno događajima iz perioda NOR-a i socijalističke revolucije koncem 1941. i u prvoj polovini 1942. godine. Neka savjetovanja bila su organizirana u funkciji realizacije pojedinih projekata u Institutu, pa su tako 1984. godine u vezi sa radom na projektu Istorija Saveza komunista Bosne i Hercegovine Institut za istoriju i Marksistički studijski centar CKSKBiH Veljko Vlahović organizirali Okrugli sto o razvoju teoretske misli i idejno-političkih kretanja u KPJ-SKJ, s posebnim osvrtom na

karakteristike, domet i rezultate na tom polju u BiH. Povodi za organiziranje skupova bile su godišnjice i sjećanja na neke bitne događaje iz povijesti, pa je maja 1984. godine u Drvaru Institut bio jedan od organizatora Naučnog skupa Desant na Drvar maja 1944. godine. Povodom četrdesetogodišnjice pobjede nad fašizmom i oslobođenja Sarajeva Institut je u suorganizaciji sa Direkcijom memorijalnih kompleksa i spomen-obilježja Vraca, Ivančići i Igman iz Sarajeva i Vojnoistorijskog instituta iz Beograda početkom 1985. u Sarajevu organizirao naučni skup pod naslovom Narodnooslobodilački pokret u gradovima Jugoslavije 1941-1945. godine. U referatima su se učesnici osvrnuli na povijest dvadeset gradova u okviru opće problematike narodnooslobodilačke borbe u gradovima Jugoslavije. U okviru aktivnosti u vezi sa proslavom tridesetogodišnjice Instituta za istoriju u suorganizaciji sa Institutom za proučavanje nacionalnih odnosa organiziran je 26. i 27. oktobra 1989. godine naučni skup pod naslovom Migracioni procesi i Bosna i Hercegovina od ranog srednjeg vijeka do najnovijih dana – njihov uticaj i posljedice na demografska kretanja i promjene u našoj zemlji. U 1983. godini saradnici Instituta su sudjelovali na Osmom kongresu istoričara Jugoslavije u Aranđelovcu; na Zasjedanju Komisije jugoslavensko-čehoslovačkih historičara u Brnu; na skupu Saveza naučnih društava za istoriju zdravstvene kulture Jugoslavije u Konjicu-Jablanici i na Savjetovanju historičara SR Hrvatske i SR Bosne i Hercegovine u Stubičkim Toplicama. Saradnici Instituta uzeli su učešće na mnogim skupovima o različitim temama kao što su: Odluke AVNOJa – trajna osnova nacionalne ravnopravnosti, razvoja i napretka naroda i narodnosti Jugoslavije u Sarajevu; Dubrovnik u revolucionarnom pokretu, NOB-i i socijalističkoj revoluciji u Dubrovniku i na Naučnom skupu Prosvjeta i školstvo u NOB-u i revoluciji u Novom Sadu.

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Tokom 1984. godine svoje referate saradnici Instituta su prezentirali na sljedećim naučnim skupovima: Italija i južnoslovenske zemlje krajem srednjeg vijeka (XI-XV) u Beogradu; Glina 1284–1944–1984. u Glini; zatim O Valtazaru Bogišiću u Beogradu; Jezik i nacionalni odnosi u Sarajevu; Vještića gora i Vrdova i njihov značaj u razvoju NOB-e u Dalmaciji i livanjskom okružju u Sinju; Revolucionarni put i djelo Asima Behmena u Stocu; Petrovačka komuna 1920. godine – prva komunistička opština na Jadranu u Petrovcu, zatim na sastanku Jugoslovensko-čehoslovačke komisije istoričara u Beogradu, ali i u brojnim diskusijama o stanju u historiografiji Bosne i Hercegovine i o Enciklopediji Jugoslavije. Učešće su uzeli i na okruglim stolovima o različitim temama kao što su: Oblasno partijsko savjetovanje za istočnu Bosnu decembra 1943. godine u Vlasenici i marta 1944. godine u Bijeljini; Istorijske činjenice i dnevna politika u Beogradu i na savjetovanjima: O istraživačkometodološkim problemima u radu na poslijeratnoj istoriji SFRJ u Zagrebu i Zajedništvo i nacionalni odnosi u Bosni i Hercegovini u Sarajevu. Ostali naučni skupovi, okrugli stolovi, savjetovanja, skupštine i kongresi u 1985. godini bili su: Mileševa u istoriji srpskog naroda u Beogradu; Međunarodni kongres turkologa u Istanbulu; XVI. internacionalni kongres istorijskih nauka u Stutgartu; okrugli sto O problemima rada na Ediciji Tuzla u radničkom pokretu u revoluciji u Tuzli; Godišnja skupština Društva istoričara Bosne i Hercegovine u Bugojnu; Naučni skup Jugoslovenski iseljenici u drugom svjetskom ratu i njihov doprinos NOB-u u Jugoslaviji u Sarajevu; Osnivanje KP Srbije; Zasjedanje Čehoslovačko-jugoslovenske komisije za istoriju u D. Krupi u Čehoslovačkoj i na okruglim stolovima: Tuzla 40 dana u slobodi i Problemi metodologije u izučavanju savremene istorije u Beogradu. Tokom 1986. godine saradnici Instituta sudjelovali su na XX zasjedanju Jugoslovensko-

U parku kod Ali-pašine džamije 1990.

čehoslovačke komisije za istoriju u Sarajevu; na naučnim skupovima – Problemi istorije Bosne i Hercegovine 1850-1875. godine u Sarajevu, Veleizdajnički proces u Banjaluci 1915-1916. godine u Banjoj Luci, Revolucionarno djelo Đure Pucara u Sarajevu, Razvoj Bihaćke partijske organizacije i njeno djelovanje na razvitak radničkog pokreta u Bihaću i okolini 1919-1945. godine u Bihaću, Belvederski događaji 1936. godine u Titogradu, Kosta Novaković u radničkom pokretu Srbije i Jugoslavije u Čačku, Internacionalna konferencija istoričara radničkog pokreta (IHT) u Linzu, Naučni skup Zatvori i logori u Boki Kotorskoj i Bokelji u zatvorima i logorima van Boke u Herceg-Novom, Okrugli sto Jasenovac 1986. godine u Jasenovcu, Naučno savjetovanj Tuzla čedrdeset dana u slobodi 1943. godine u Tuzli i Naučni skup Komunistički pokret u Dalmaciji 1918-1950. godine u Splitu. Saradnici Instituta imali su zapažena učešća na različitim naučnim skupovima, savjetovanjima i okruglim stolovima i tokom 1987. godine. Tako su sudjelovali na XXI zasjedanju Jugoslovensko-čehoslovačke komisije za istoriju u Pragu,

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Dio kolektiva na izletu u Semizovcu krajem osamdesetih godina

na Naučnom skupu 400 godina manastira Piva u Plužinama, na Devetom kongresu istoričara Jugoslavije u Prištini, na Naučnom skupu Sinj i Cetinjska krajina u vrijeme turske vladavine u Sinju, na Internacionalnoj konferenciji istoričara radničkog pokreta (ITH) u Linzu, na naučnim skupovima – Komunisti na opštinskim izborima u Crnoj Gori 1936. godine u Kotoru, Uloga stočarstva u privrednom životu naših naroda u prošlosti u Budvi, Savjetovanje o časopisima za istorijsku nauku u Bosni i Hercegovini u Sarajevu i Savjetovanje o metodološkim pitanjima pisanja sinteze Istorije naroda i narodnosti Jugoslavije u Zagrebu. U 1988. godini saradnici Instituta su sudjelovali na XXIV internacionalnom zasjedanju istoričara radničkog pokreta u Linzu; III zasjedanju austrijskih i jugoslovenskih istoričara u Beču; zatim na međunarodnim naučnim skupovima – Aneksija Bosne i Hercegovine 1908. i istorijske posljedice u Sarajevu, Stvaranje jugoslovenske

države 1918. godine u Beogradu, Zasjedanje Jugoslovensko-čehoslovačke zgodovinske komisije u Mariboru, VI međunarodni kongres turkologa u Istanbulu, Naučni skup Razvoj i perspektive jugoslovenskog socijalizma u Zagrebu, zatim u Sarajevu O aneksionoj krizi 1908/1909. godine, u Ceseni u Italiji XXIX Giornata di studi Malatestiani, Sovjetsko-jugoslovenski skup u Beogradu i Savjetovanje O projektu sindikalnog pokreta u BiH. Saradnici Instituta su tokom 1989. godine sudjelovali i na drugim naučnim skupovima – Jeretički pokreti i derviški redovi na Balkanu u Beogradu, Gradovi na Balkanu od kraja srednjeg do početka XX. vijeka u Beogradu, O migracijama stanovništva Bosanskog ejaleta u prvim decenijama XVIII. stoljeća u Sarajevu, Vojne krajine na tlu Jugoslavije od 1699. do 1881. godine, Kolokvij Stanje, problemi i perspektive istraživanja u oblasti povijesti društvene misli u Bosni i Hercegovini u Sarajevu, 600-godišnjica kosovske bitke u Sarajevu,

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Srpska kultura prve polovine XVI veka – povodom 450-godišnjice gračaničke štamparije u Beogradu, Stradanje Jugoslovena u Drugom svjetskom ratu u Jasenovcu i Katolička crkva i oslobodilački pokreti na Balkanu 1848–1878. u Jajcu. Sa razvojem Instituta u cjelini i njegovim kadrovskim jačanjem razvijala se i širila naučna saradnja sa sličnim institucijama u zemlji i inostranstvu. Institut za istoriju je ovu saradnju organizirao neposredno ili u okviru asocijacija Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Saveza društava istoričara Jugoslavije, Zajednice institucija za noviju istoriju, u okviru akademija nauka i umjetnosti u jugoslavenskim republikama i drugim institucijama. Najtješnja neposredna saradnja odvijala se sa Katedrom za istoriju Filozofskog fakulteta u Sarajevu, Akademijom nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, Institutom za istoriju u Banjoj Luci, Orijentalnim institutom u Sarajevu, Institutom za savremenu istoriju u Beogradu, Vojnoistorijskim institutom u Beogradu, Katedrom za istoriju Filozofskog fakulteta u Beogradu, Istorijskim institutom Crne Gore, Institutom za historiju radničkog pokreta Hrvatske, Institutom za nacionalnu istoriju Makedonije, Institutom za zgodovinu u Ljubljani, Balkanološkim institutom u Beogradu, Komisijom za ekonomsku istoriju Jugoslavije, Arhivom Bosne i Hercegovine, Arhivom Bosanske krajine, Arhivom Hrvatske, Arhivom Centralnog komiteta SKJ i Arhivom SFRJ u Beogradu. Saradnja se odvijala na realizaciji naučnih projekata, usavršavanju naučnog kadra, organizaciji i sudjelovanju na naučnim skupovima, izdavačkoj djelatnosti i arhivskom istraživanju. Pored saradnje sa naučnim institucijama u zemlji, Institut je sarađivao i sa više naučnih institucija i asocijacija u inostranstvu, posebno sa onim iz susjednih zemalja čija je prošlost slična ili bliska historiji naroda i narodnosti Jugoslavije. Ova saradnja je najviše dolazila do izražaja preko

naučnih skupova koje su organizirale međunarodne komisije za historiju tadašnjeg Saveza društava istoričara Jugoslavije. Institut je bio stalni član i preko svojih saradnika redovni učesnik u radu Internacionalne konferencije istoričara radničkog pokreta, koja se svake godine održava u Linzu (Austrija). Isto tako, trajniju saradnju Institut je ostvario sa Čehoslovačkim institutom za istoriju u Pragu, Österreichisches Ost-und Südosteuropa institutom u Beču i Institutom za istoriju Univerziteta u Grazu i Austrijskom akademijom nauka, na kojim je dr. Dževad Juzbašić održao niz zapaženih predavanja. Međunarodna saradnja Instituta odvijala se i putem studijskih boravaka, specijalizacija, ličnih posjeta i kontakata. Na studijskim boravcima i specijalizacijama u Sovjetskom savezu, SR Njemačkoj, DR Njemačkoj, Austriji, Francuskoj, Italiji i Turskoj boravilo je 14 stalnih saradnika Instituta u trajanju od 3 mjeseca do godinu dana, što je bio značajan oblik usavršavanja naučnog kadra i povezivanja sa kolegama u inostranstvu. Međutim, kasnih osamdesetih godina za tu namjenu bilo je sve manje finansijskih sredstava. Angažman Instituta i njegovih saradnika nije se svodio isključivo i samo na rad na realizaciji projektnih, odnosno programom predviđenih zadataka. Institut je bio otvorena naučna ustanova. Njegovi naučni rezultati i dokumentacija bili su dostupni naučnoj i široj javnosti, a veći broj njegovih stalnih saradnika bio je veoma angažiran u tadašnjim društveno-političkim organizacijama u mnogobrojnim oblicima i formama izvanprogramske djelatnosti, ali koja je ipak bila u vezi sa zadacima koji su se postavljali pred Institut i historiografiju u cjelini. Naučni i stručni potencijali Instituta, odnosno njegovih saradnika došli su do vidnog izražaja na kongresima i skupštinama historičara, u univerzitetskoj nastavi, u mnogobrojnim redakcijama, žirijima, odborima, na stranicama brojnih publikacija u zemlji i inostranstvu, na

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

seminarima i savjetovanjima nastavnika historije, kritičkim razmatranjima i analizama nastavnih programa i udžbeničke literature, u komisijama za historiju Saveza komunista Jugoslavije, Bosne i Hercegovine i grada Sarajeva, u realizaciji mnogobrojnih regionalnih projekata na polju tadašnjih pravaca ideološko-političkog obrazovanja, u odgovarajućim komisijama i emisijama radija i televizije, na javnim tribinama, u izradi enciklopedijskih jedinica, kalendara Socijalističkog saveza radnog naroda Bosne i Hercegovine itd. Institut je, također, stalno davao svoj doprinos obilježavanju svih značajnijih jubileja iz novije historije i u drugim akcijama od općedruštvenog značaja, potvrđujući na taj način svoju punu angažiranost, otvorenost i spremnost na saradnju sa drugim naučnim ustanovama, radnim i društveno-političkim organizacijama. U 1982. godini Institut je usmjerio pažnju na izdavačku djelatnost, koju je u vlastitom angažmanu započeo 1981. godine. Najveći broj završenih individualno rađenih tema je publicirano, čime je ispunjavana i jedna od značajnih obaveza Instituta da neposredno saopćava rezultate svoga naučnog rada i čini ih dostupnim javnosti. Od osnivanja Instituta do 1982. godine stalni saradnici Instituta objavili su ukupno 1.432 bibliografske jedinice, 23 broja časopisa Prilozi, 23 monografije, 9 knjiga izbora članaka i rasprava, 2 hronologije, 8 knjiga zbornika sa naučnih skupova, 11 knjiga građe, sjećanja, bibliografija i reprint izdanja listova, 637 članaka i rasprava, 363 prikaza i osvrta itd. Za rezultate postignute na naučnom polju, kao i za punu društveno-političku angažiranost mnogi naučni saradnici Instituta za istoriju u Sarajevu bili su nagrađeni jugoslavenskim ili republičkim nagradama za doprinos u nauci, ali i nagradama izdavačkih kuća. Tako je prof. dr. Nedim Šarac dobio nagradu ZAVNOBiH-a, a Dvadesetsedmojulsku nagradu dobili su dr. En-

ver Redžić, dr. Nikola Babić, dr. Ibrahim Karabegović i dr. Nedim Šarac, Republičku nagradu Veselin Masleša dr. Dževad Juzbašić, dr. Nusret Šehić, dr. Zdravko Antonić, dr. Drago Borovčanin, dr. Ibrahim Karabegović, dr. Tomislav Išek, dr. Iljas Hadžibegović i dr. Ibrahim Kemura. Nagradu SUBNOR-a Jugoslavije 4. juli dobili su dr. Zdravko Antonić i dr. Drago Borovčanin, a Nagradu Izdavačkog preduzeća Svjetlost iz Sarajeva dr. Rasim Hurem. Više stalnih saradnika odlikovano je odlikovanjima predsjednika, odnosno Predsjedništva SFRJ. Finansiranje Instituta do 1986. godine vršeno je preko budžeta SR Bosne i Hercegovine, s tim da je od osnivanja do 1963. godine bilo čisto budžetsko finansiranje, kada je budžet Instituta ulazio u budžet Bosne i Hercegovine. Međutim, od 1963. godine finansiranje se donekle promijenilo, iako je i dalje ostalo najvećim dijelom u sistemu budžetskog finansiranja sa kvotom finansijskih sredstava za plaće, materijalne i režijske troškove. Osnivanjem Republičkog fonda za naučni rad, pored budžetskih sredstava, Institut je određena sredstva ugovarao i sa ovim Fondom za određene poslove, osim onih koji su u planu za finansiranje iz republičkog budžeta. To je nastavljeno i nakon osnivanja Samoupravne interesne zajednice nauke Bosne i Hercegovine. Krajem šezdesetih godina budžet Bosne i Hercegovine počinje finansirati Institut na bazi programa rada. Naime, Institut je Republičkom sekretarijatu, odnosno Komitetu za prosvjetu, nauku, kulturu i fizičku kulturu dostavljao program rada za odnosnu godinu, koji je Komitet usvajao, a tek onda izdvajao potrebna sredstva. Međutim, treba naglasiti da je Institut bio slobodan u izboru poslova i zaključivanju ugovora o pribavljanju sredstava, pa je finansijski i najbolje stajao. Od 1986. godine Institut se isključivo finansirao iz sredstava Samoupravne interesne zajednice nauke Bosne i Hercegovine na bazi Druš-

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

tvenog cilja XIII/2. To je bio formalno-pravni ugovorni odnos. Institut je nudio projekte, a Samoupravna interesna zajednica odobravala sredstva, ali bez mogućnosti da Institut određuje cijenu rada. To je isključivo određivao SIZ nauke BiH, što je Institut dovelo u vrlo težak položaj, naročito kada se radilo o ličnim dohocima, izgradnji stanova, smještaju i opremi Instituta i drugim potrebama zajedničke potrošnje. Istina, sredstva za istraživanje bila su daleko veća nego ranije. Time je započela nova faza u razvoju Instituta za istoriju u Sarajevu, svojevrsna prekretnica u organizaciji i načinu finansiranja njegove naučnoistraživačke djelatnosti. Izradom izvedbenih projekata istraživanja u oblasti prirodnih i društvenih nauka u toku 1985. godine bili su najavljeni bolji dani za nauku, ali ne i za standard uposlenih naučnih radnika.

*** Agresija na Bosnu i Hercegovinu u rano proljeće 1992. godine, ratna psihoza, radna dekoncentracija i nesigurnost u Sarajevu odrazile su se formalno prvo u sferi radnih odnosa donošenjem i provođenjem Odluke o zavođenju radne obaveze i Naredbe o mobilizaciji od 9. aprila 1992. godine. Ovi uvodni ratni akti odnosili su se i na organizovanje i djelovanje Instituta, koji je bio dužan da osigura neprekidan rad i funkcionisanje od najmanje osam sati dnevno u skladu sa vlastitom odlukom i situacijom koju nalaže ratno stanje, zatim da racionalno zadrži sve neophodne radnike. Majsko bombardovanje Sarajeva i zatvaranje grada višeslojnim obručima srpskih paravojnih jedinica doprinijelo je da je i treća odredba ratnih naredbi stupila na snagu, te su svi oni koji se iz raznih razloga nisu javili i došli na posao više od dvadeset dana dobili otkaz sa pravom žalbe po prestanku ratnog stanja, koje

Direktor Boris Nilević sa kolegama iz SAD-a

Johnom Fineom i Robertom Doniom u devastiranoj biblioteci, ljeto 1994.

je trajalo sve do januara 1996. godine. To je bio period koji je po nekim svojim posljedicama trajao i duže od stvarnog ratnog stanja, ali je njegov početak jasno napravio distinkciju i u kvalitativnom i u kvantitativnom pogledu u odnosu na cjelokupni dotadašnji rad i razvoj Instituta. Prvobitni šok izazvan razaranjima Sarajeva u maju 1992. godine trajao je kratko i Institut je

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Biblioteka Instituta 1994. za vrijeme rata

vrlo brzo obnovio rad u devastiranim prostorijama bez stakla, prozora, telefona, struje i vode, u ulici koja je postala i ostala u cijelom ratnom periodu jednom od glavnih snajperskih aleja i meta artiljerijskih pogodaka, sa nešto smanjenim brojem saradnika (od 33 zaposlena naučna, administrativna i pomoćna radnika uoči rata, na čekanju su se nalazila 3 saradnika, jedan je prešao u drugu ustanovu, a četiri su dobila otkaz). U situaciji kada je radijus potpuno rizičnog kretanja bio sveden na petnaestak kvadratnih kilometara prostora blokiranog Sarajeva, sa razorenim i spaljenim kućama kulture i nauke, kao što je Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine, arhivima koji su bili ili devastirani ili djelomično služili svojim prostorima u neke druge svrhe, sa prekinutim tokovima finansiranja i u informativnoj blokadi, saradnici Instituta, nerazmrsivo sapleteni i borbom za puko preživljavanje, već u ljeto 1992. godine tražili su nove puteve, metode i ciljeve svoga rada. U osnovi i duboko ugroženi osjećajem frustriranosti zbog nemogućnosti da nađu neki glas između disharmonije prodorne nacionalističke propagande, falsifikovanja i mitologizacije prošlosti i senzacionalističkog novinarstva koje je oblikovalo poimanje bosanskohercegovačkog konflikta od strane vanjskog svijeta, saradnici Instituta, zajedno sa kolegama u gradu, usmjeravaju svoje javno djelovanje na dva

glavna kolosijeka. Ništa manje važna nije bila i ona druga djelatnost saradnika Instituta koji je bio i privremeni dom kolegama iz spaljenog Orijentalnog instituta i granatama devastiranog Instituta za nacionalne odnose. U tom segmentu djelovanja pažnja kolektiva bila je usmjerena na čuvanje zgrade, sjedišta Instituta, preostalog namještaja, dokumentacije i biblioteke, kao i zajedničke brige da se preko humanitarnih organizacija poboljšaju uvjeti života i rada saradnika koji su živjeli i djelovali u opkoljenom Sarajevu. Kako je ratna zbilja i blokada, nedostatak finansijskih sredstava i nestanak normalne komunikacije sa svijetom onemogućila daljnju realizaciju koordinacije i izvođenja cjelokupnog ambicioznog plana DC XIII/2, koji je u tom momentu u okviru samoga Instituta sadržavao 28 projekata, od kojih je 7 bilo završeno, a 3 su bila u fazi mirovanja, u ljeto 1992. godine iniciran je od strane upravljačkih tijela kuće redefinirani srednjoročni i godišnji Program rada prilagođen radu u ratnim uvjetima i čija je realizacija bila ovisna o objektivnim okolnostima u gradu. Bez primjedbi i izmjena, Ministarstvo za nauku dalo je već 17. augusta 1992. godine saglasnost na ovakav izmijenjeni Program rada Instituta, u skladu sa Uredbom o utvrđivanju uslova o organizaciji u ustanovama i iz oblasti nauke za vrijeme ratnog stanja. Programi rada naučnih radnika, u osnovi proizišli iz srednjoročnog Programa rada definisanog krajem 1991. godine na tematici iz historije Bosne i Hercegovine, južnoslavenskih i evropskih naroda u ravni širokog historiografskog interesa od srednjeg vijeka pa do moderne povijesti, sadržavali su kako niz do tada obrađivanih tema iz Društvenog cilja XIII/2-istoriografija, koje treba da se završe, tako i novoformulisane teme koje su predviđene da se rade u 1992. i naredne tri godine. Istovremeno, saradnici Instituta angažovali su se i na drugim zadacima “operativnijim” i “životnijim”, samoinicijativno i organizovano u

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

okviru institutske djelatnosti, što je podrazumijevalo široku lepezu djelovanja, sveukupno učešće u raznim komisijama interdisciplinarne naravi, u kulturno-prosvjetnim društvima, potom na radiju i televiziji, nastupanje na raznim skupovima, okruglim stolovima, tribinama, promocijama, izložbama. Na taj način rat je bio i svojevrsni rezime naučne i kadrovske politike u Institutu, otvorivši riznicu znanja, saznanja, metodoloških principa, pohranjenih i sačuvanih arhivskih kopija i ispisa, odnosno svega onoga što se taložilo godinama i bljesnulo u tim teškim danima iz malih kućnih radionica kao segment duhovnog otpora građana Sarajeva. Djelatnost saradnika kao i cijele kuće posebno dobiva na značaju u periodu od 5. augusta 1994. do 18. februara 1995. godine, kada je Institut proglašen ustanovom od posebnog značaja za odbranu države i kada je bio obavezan da djeluje i na osnovu sugestija nadležnih organa, Skupštine, Vlade i nadležnog Ministarstva Republike Bosne i Hercegovine. To je podrazumijevalo intenzivnije informisanje Ministarstva odbrane RBiH o djelatnosti Instituta, broju, zvanju i radu saradnika i uprave. Ove obaveze kuće i njenih saradnika prema Uredbi o odbrani iz 1992, sa izmjenama i dopunama iz 1993. i 1994. godine, isto kao i odabir i projektovanje tema iz Programa rada, nisu do kraja važnosti ovih zakonskih akata ukomponovale i sugestije i miješanje nadležnih organa u sadržaj i autonoman naučni rad i metodologiju Instituta, kako u odnosu prema pojedinim saradnicima tako i u odnosu na čitav kolektiv. U nedostatku osnovnih pretpostavki, finansijskih sredstava, struje, papira itd., za predstavljanje rezultata rada saradnika Instituta putem izdavačke djelatnosti, pri čemu se čak nisu mogli štampati ni već pripremljeni Prilozi br. 27, Institut je takav vid koordinacije sa naučnom i širom javnošću držao skoro zamrznutim. Tražeći izlaz, saradnici Instituta zajedno sa kolegama u

gradu prebacuju težište djelovanja na usmena tematska izlaganja, na komunikaciju živom riječju, istovremeno marljivo pripremajući saopćenja za kasnije pogodnije štamparske prilike. Takav vid djelovanja u mutnim vremenima nije gubio na kvalitetu naučnog rada, o čemu i danas svjedoče njegovi rezultati većinom objavljeni u zbornicima sa tih skupova. Ciklus je započeo Naučnim skupom Sefarad 92 u povodu 500 godina izgona Jevreja iz Španije, održanom od 11. do 14. septembra 1992. godine u organizaciji Instituta za istoriju i Jevrejske zajednice Bosne i Hercegovine. Od 26 učesnika 7 saradnika iz Instituta predstavilo se sa zapaženim referatima, koji su elaborirali problematiku od osmanskog vremena pa do kraja Drugog svjetskog rata. Zahvaljujući pomoći Fonda Otvorenog društva Bosne i Hercegovine i La Benevolencije, u januaru 1995. godine izašao je iz štampe i Zbornik radova sa ovoga zapaženog skupa. Drugi veliki naučni skup, kako po impozantnom broju kompetentnih učesnika interdisciplinarne naravi, od čega je 14 naučnih saradnika iz Instituta, tako i po raznovrsnosti i inovativnosti referata, bio je Pola milenija Sarajeva, održan od 19. do 21. marta 1993. godine u organizaciji Instituta za istoriju i uz saradnju Orijentalnog instituta, povodom pet stotina godina Vakufname Isabega Ishakovića, kojom je obilježen prijelomni moment u razvoju Sarajeva kao gradskog naselja. Ciljevi organizatora bili su da se u datim uvjetima, koliko je god to bilo moguće u tadašnjim uvjetima, prezentira prošlost Sarajeva kao multikulturalnog urbanog centra, što dovoljno jasno potvrđuje i Zbornik radova sa ovoga skupa objavljen nakon rata 1997. godine. Saradnici Instituta učestvovali su i u pripremama i aktivno sa referatima na Okruglom stolu koji je u saradnji sa Akademijom nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine organizovan 17. novembra 1993. godine o temi Problemi državnopravnog položaja i uređenja Bosne i Hercegovine 1878-1945.

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

godine. Svu skromnost tadašnjih izdavačkih prilika potvrđuje i objavljena knjižica iz 1994. godine samo sa rezimeima 18 podnesenih referata. Prekrajanje historijskih činjenica u arsenalu izmišljotina o nemogućnosti zajedničkog života nije mimoišlo ni Bosansku Posavinu, čiji su izbjegli građani okupljeni u Saboru Bosanske Posavine uz saradnju Instituta organizovali okrugli sto 24. novembra 1994. godine o temi Bosanska Posavina – dio cjelovite Bosne i Hercegovine – prošlost, sadašnjost, budućnost. Izlaganja sa ovoga skupa, tematski raznovrsnog u dijapazonu od srednjeg vijeka do 1992. godine, postali su dostupni široj čitalačkoj publici u istoimenoj knjizi organizatora kao izdavača u januaru 1997. godine. U organizaciji Instituta i uz saradnju sa kolegama u gradu sa Filozofskog i Pravnog fakulteta, uz logističku podršku u cigaretama i štampanju izdavača Štaba Vrhovne komande oružanih snaga Bosne i Hercegovine, 1994. godine objavljena je knjiga Bosna i Hercegovina od najstarijih vremena do kraja Drugog svjetskog rata, koja je kao vrlo popularna historija Bosne i Hercegovine doživjela od Bosanskog kulturnog centra u Sarajevu i drugo prošireno izdanje 1998. godine, a u međuvremenu i bezbroj piratskih kopija. To dokazuje da je ispunjen cilj tima od 12 autora, od čega 7 iz Instituta, da se u tekstu prihvatljivog obima i zasnovanom na rezultatima najnovijih istraživanja historiografije prezentiraju najvažniji historijski procesi i događaji na tlu Bosne i Hercegovine, sa namjerom da se historija prilagodi najširem krugu čitalačke publike. Svojom pojavom ovo djelo je popunjavalo prazninu zbog nepostojanja odgovarajućih naučnih sinteza koje bi cjelovito tretirale historiju Bosne i Hercegovine, uprkos tome što je zadnjih decenija bosanskohercegovačka historiografija bila obogaćena nizom značajnih monografija, drugih studija, pa i nekim parcijalnim sintezama.

U okviru XI internacionalnog festivala “Sarajevo-Sarajevska zima” Institut je 15. i 16. marta 1995. godine organizirao Okrugli sto o temi Tragom bosanskohercegovačke prošlosti – o urbanom biću Bosne i Hercegovine. Zahvaljujući tako uspješnoj saradnji i ostvarenim ciljevima Okruglog stola da se sa povijesnog stanovišta naučno interdisciplinarno progovori o Bosni kao civilizacijsko-urbanom prostoru, u okviru sljedećih ciklusa Festivala 15. i 16. marta 1996. godine Institut je organizirao Naučni skup Bosna i Hercegovina i svijet, a sljedeće godine, 10. marta 1997. Međunarodni okrugli sto Mediteran i Bosna i Hercegovina. Dok je Zbornik radova sa prvog skupa štampan zahvaljujući i Međunarodnom centru za mir 1996. godine, Institut se pojavljuje kao izdavač Zbornika radova sa drugog skupa 1997. godine, dok referati sa Okrugog stola iz 1997. godine nisu još uvijek prezentovani u printanom izdanju. Istu sudbinu doživjeli su i rezultati Okruglog stola Aprili u Sarajevu, održanog 6. aprila 1996. godine, a tom prilikom referenti su govorili o historijskoj koincidenciji, sličnostima i razlikama događaja i sudbine grada Sarajeva 1941, 1945. i 1992. godine. Pored nastojanja da se održi i Naučna tribina Instituta, koja se pamti po predavanju akademika Marka Šunjića održanog 10. novembra 1993. godine o temi Ocjene uzroka propasti Bosanskog kraljevstva, i tada, u ratnim uvjetima, većina saradnika učestvovala je po pozivu i na drugim naučnim skupovima, bili su promotori najnovijih historiografskih izdanja, članovi raznih redakcija, komisija, dok su neki uspjeli osigurati sredstva i izdavača za objavljivanje završenih projekata Instituta (dr. Behija Zlatar, Zlatno doba Sarajeva, 1996). Pojedini su nastavljali rad na svojim ranije započetim projektima, prema mogućnostima, s obzirom da se nisu mogla obavljati istraživanja u zemlji i inostranstvu, a neki nisu više imali ni dom u kome bi mogli raditi.

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Dio kolektiva Instituta, ljeto 1996.

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Saradnici Instituta s R. Doniom, mart 1997.

Dašak spoljnog svijeta i blagonaklonu ruku prijateljstva i pomoći u tom periodu blokade i nedostatka značajki civilizovanog života unijeli su u život i rad saradnika Instituta kolege iz Austrije, koji su u Beču 1994. godine omogućili štampanje Priloga br. 27, tradicionalno, kako je već slijedilo, ćiriličnim pismom, kao i kolege iz SAD-a, (Robert Donia, John Fine i William Hunt) (The University of Michigan, St. Lawrence University, Canton, New York), koji su prilikom svojih posjeta blokiranom Sarajevu 1994. i 1995. godine uručili prve donacije u knjigama i časopisima, nastavljajući prijateljsku i višestruko uzajamno korisnu saradnju koja traje i danas. I u ratnim uvjetima Institut je, u skladu sa propisima iz Zakona o naučnoistraživačkoj djelatnosti iz 1990. godine, sa izmjenama i dopunama iz 1992. i 1993. godine, zadržao u kontinu-

itetu organizacionu strukturu i multinacionalni i multikonfesionalni sastav. Politiku kuće vodili su zajedno direktor, Savjet i Naučno vijeće Instituta, s tim da su ratni propisi pojačali ulogu, kompetencije i odgovornost uprave. Iako su ratni propisi otvarali mogućnost miješanja resornih ministarstava u personalne i organizacione promjene Instituta, na čelu kuće ostaje potvrđeno ista rukovodna struktura sa dr. Borisom Nilevićem, kao direktorom, stručnjakom za historiju Bosne u srednjem vijeku i osmanskom periodu, specijalno za prošlost Srpske pravoslavne crkve u Bosni. Diskontinuitet u broju zaposlenih, koji su iz različitih razloga napustili Institut, i personalnim promjenama nastavlja paralelno pratiti organizaciju Instituta. U to vrijeme 1992. godine primljeni su samo novi bibliotekar i računovođa na mjesto poginule bibliotekarke Željke Memić

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

i napuštenih pozicija u blagajni i Dokumentacionom odjeljenju Instituta, dok na ključna mjesta naučnih saradnika nije niko primljen, što direktno potvrđuje mizernu materijalnu situaciju kuće i deficitarnost stručnog kadra u gradu. Istovremeno, Institut je i dalje rasadnik naučnih kadrova i dok se druge institucije, kao Filozofski fakultet 1994. ili kasnije 1998. godine Orijentalni institut, odatle popunjavaju nedostatnim i već formiranim kadrovima, Institut je sve siromašniji, naučni potencijal je u stalnom opadanju u uvjetima koji i pored velikih potreba nisu bili optimalni za primanje i obrazovanje novih saradnika. Krajem 1993. godine u Institutu je zaposleno samo 20 radnika i to 15 naučno-stručnih saradnika (9 doktora nauka, 4 magistra, 1 asistent i 1 stručni saradnik) i 5 radnika u Sekretarijatu. Tada je jedan dio naučnika iz Instituta prešao na Filozofski fakultet (dr. Dževad Juzbašić, dr. Ibrahim Karabegović, dr. Enes Pelidija), tako da je do kraja 1997. broj saradnika u Institutu smanjen na samo 16 naučnih, administrativnih i pomoćnih radnika (4 doktora nauka, 5 magistara, 1 asistent i 6 administrativnih i pomoćnih radnika). Podmlađivanje kadra kome treba dugi niz godina uzdizanja, prijem novih i to formiranih naučnih saradnika bio je problem prvoga reda, pored pitanja smještaja i poboljšanja materijalnih i istraživačkih prilika, kojima su se bavile strukture Instituta u dosta dugom prijelaznom periodu od rata ka mirnodopskom načinu života i rada. Tokom 1992–1995. Institut je sačuvao svoju multietničku strukturu, a rad njegovih saradnika bio je priznat i u međunarodosnim okvirima. Tako je 1994. dr. Dževad Juzbašić dobio prestižnu Herderovu nagradu Univerziteta u Beču. Dr. Juzbašić je prvi Bosanac dobitnik te nagrade. Nedefiniran status Instituta, kao i drugih srodnih institucija čiji je osnivač država Bosna i Hercegovina, nedostatak priliva budžetskih sredstava, podstanarski status i rad saradnika sveden

Sa jedne od proslava 1997.

na jednu prostoriju, direktorovu kancelariju sa pećicom “bubnjarom” i malo drva kupljenih od donatorskih sredstava, imalo je upliva i na definiranje srednjoročnog Programa rada koji pokazuje izvjesna lutanja i preambiciozna očekivanja (Vojna istorija Bosne i Hercegovine 1994. godine, Istorija Bosne i Hercegovine 1997). Taj prijelazni period prilagođavanja mirnodopskim vremenima nije utjecao na optimizam i aktivan rad saradnika na polju nauke, baziran na pojedinačna istraživanja u gradu, definiranje magistarskih i doktorskih teza prilagođenih istraživačkim mogućnostima Sarajeva (uglavnom), organizovanje i učestvovanje na naučnim tribinama na kojima bi se prezentovali postignuti rezultati (Religija i državotvornost, Sarajevo, 8. i 9. decembra 1995. godine, Bosna i Hercegovina u borbi protiv fašizma, Sarajevo, 6. maja 1995, Međunarodni kongres za dokumentaciju genocida, Bonn, od 31. augusta do 4. septembra 1995, Mostar kroz stoljeća, Mostar, 9. i 10. septembra 1996, Religija – Most ili mač u društvu, Sarajevo, 4. i 5. jula 1996. godine, Bosna i Hercegovina – demokratija, rekonstrukcija, integritet, Sarajevo, 21. i 22. augusta 1996, Agresija na Bosnu i Hercegovinu i borba za njen opstanak 19921995, Sarajevo, 16. i 17. decembra 1996, Čas sjećanja – Muhamed Hadžijahić 1918-1986, Sarajevo, 1996, 600. obljetnica Jajca, Jajce, 1996. itd.).

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Saradnice Instituta (S. Brkljača i V. Katz) na studijskom boravku - Michigen, SAD, februar 1997.

U prvim godinama postepeno dolazi do pozitivnih promjena, koje su od sredine 1997. odškrinule vrata ka stabilnijem finansiranju Instituta i formulaciji srednjoročnog programa temeljenog na realnim pretpostavkama, naučnokadrovskim potrebama i principima koji se već prakticiraju u svijetu, te dugoročnom vizijom Instituta u fazama razvoja. Kao prijelazno rješenje ka definiranju statusa Instituta, Vlada Federacije Bosne i Hercegovine preuzela je u proljeće 1997. godine isplatu ličnih dohodaka zaposlenih i konstruktivan nadzor nad djelatnošću institucije od strane Ministarstva za nauku, obrazovanje i sport. Iako nedostatno, bez sredstava za istraživanja i ostale materijalne troškove, uz činjenicu da su zaposleni u Institutu od skromnih plaća na rate uplatili zaostala dugovanja socijalnom i zdravstvenom osiguranju, ipak su stvoreni neki neophodni preduvjeti da Naučno vijeće Instituta usvoji 15. septembra 1997. godine inicijativu o novoj programskoj orijentaciji. Preokret je, ustvari, bio u vraćanju na fundamentalna historiografska istraživanja, tj. rad na temama značajnim za političku, ekonomsku, vjersku i kulturnu povijest

Bosne i Hercegovine, koji bi proizlazio iz rada u arhivima i tako se temeljio na primarnoj, izvornoj arhivskoj građi. Izrada ovih tema značila bi istovremeno i napor koji bi rezultirao odbranom teza, magistarskih i doktorskih, te bi pored monografija Institut dobio i povećao broj naučnih saradnika viših zvanja. Iskazana podrška Resornog ministarstva od 3. novembra 1997. godine otvorila je novu fazu u radu Instituta i time je uglavnom završena ona koja je po dominantnom prezentovanju i primjeni rezultata u odnosu na istraživanja karakterizirala djelovanje naučnih saradnika u ratu. Pogoršano zdravlje i ostavka direktora dr. Borisa Nilevića u aprilu 1997. godine, odlazak pojedinih kolega najviših zvanja u penziju akutno su otvorili problem nedostatka kadrova na polju historiografije ne samo u Institutu (5 doktora nauka, 5 magistara, 1 magistrant). U prijelaznom periodu funkciju v.d. direktora u dva maha prihvatio je saradnik Instituta dr. Tomislav Išek, da bi na iskazanu inicijativu kolektiva ponovo za direktora došao prof. dr. Ibrahim Karabegović septembra 1998. godine. Konačno, Zakon o visokom obrazovanju Kantona Sarajevo iz 1999. godine definirao je status Instituta i po njemu Kanton je preuzeo osnivačka prava i s tim u vezi i finansiranje djelatnosti Instituta, što je sveukupno omogućilo registraciju institucije kao javne naučne ustanove koja je dobila normativne i finansijske pretpostavke da se u punom kapacitetu vrati sama sebi. Trajno je ostao problem smještaja Instituta koji u vremenu tranzicije nije predstavljao ništa neobično u gradu, te se zato hronično nije ni rješavao. Mogućnost ponovnog kontinuiranog izlaska časopisa Prilozi od br. 28, u kome saradnici Instituta i drugi predstavljaju rezultate najnovijih istraživanja, putovanja u druge istraživačke centre izvan Sarajeva, iako ograničena vizama i sredstvima, ipak postaju moguća zahvaljujući

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

stranim stipendijama (Austrija 1996, SAD 1997, Hrvatska 1997). Definiranje tema pojedinačnim programima sa preciznom dinamikom, skromno adaptiranje prostorija kuće, prvi računari, sve su to bili faktori koji su utjecali da se saradnici pretežno bave fundamentalnim istraživanjima i radu na monografijama i člancima, ne zanemarujući i druge aktivnosti, projekte (Slovenci u Bosni i Hercegovini) i nastupe na naučnim skupovima (Doing History in the Shadow of the Balkan Wars, University of Michigan, Ann Arbor, USA, 18. januar 1997, Metodološka pitanja znanstvenog istraživanja historije Slovenaca u Bosni i Hercegovini, Sarajevo, 23. juni 1997, Naučno društvo i ANUBiH u razvoju istorijske nauke u Bosni i Hercegovini, Sarajevo, 18. decembar 1997, 620 godina od krunisanja bosanskog kralja Tvrtka, Sarajevo, 23. decembar 1997, Međunarodna akademska konferencija o Bosni i Bošnjacima, Sarajevo, maj 1997, Bosna i Hercegovina 120 godina nakon Berlinskog kongresa, Sarajevo, 13. juli 1998, Međunarodna konferencija istoričara, ITH, Linc, septembar 1998, Bosanska paradigma, Sarajevo, 18–21. novembar 1998, Bošnjaci Šipova kroz historiju, Sarajevo, 21. novembar 1998, Identitet, religija, politika, Tuzla, 12–13. decembar 1998). U to vrijeme, po općem mišljenju saradnika Instituta, sazreli su uvjeti i ukazala se potreba da se preispita stanje i rezultati bosanskohercegovačke historiografije, postave mnoga pitanja i pokušaju dati argumentirani odgovori. Obilježavanje 40. godišnjice postojanja i rada Instituta bila je optimalna prilika da se ovaj događaj obilježi i radno. U jubilarnoj 1999. godini izišao je iz štampe i prvi poslijeratni broj Priloga (28), predstavljen javnosti 5. maja, pripremane su za objavljivanje dvije knjige, a čitava kuća se angažirala oko organizacije Međunarodnog naučnog skupa pod naslovom Historiografija o Bosni i Hercegovini, koji je održan u ANUBiH u Sarajevu 4. i 5. novembra 1999. godine. Naučni skup je

Svečana akademija povodom 40 godina Instituta (P. Ćošković, B. Miličić, V. Katz, I. Karabegović)

imao zadatak ostvariti uvid u najznačajnija historiografska djela koja su se pojavila u posljednje dvije decenije u zemlji i inostranstvu, a u kojima je tretirana prošlost Bosne i Hercegovine, počevši od stvaranja srednjovjekovne Bosne do najnovijih dana. Na ovome skupu podneseno je 20 referata, učestvovala su i 23 gosta, 19 iz inostranstva (Hrvatske, Slovenije, SR Jugoslavije, Mađarske, Austrije, Češke i SAD-a), a 4 iz Bosne i Hercegovine izvan Sarajeva. Pored ostaloga, Institut je, koristeći prisustvo stranih historičara na skupu, obnovio i uspostavio veze sa nizom naučnih ustanova i pojedinaca iz susjednih zemalja. Zajedno sa srodnim institucijama u gradu, Institut je učestvovao u organizaciji Okruglog stola posvećenog naučnom djelu akademika Nedima Filipovića (1915-1984), koji je održan 23. novembra 1999. godine. Paralelno s tim, već hronično opada naučni potencijal, finansijski su uvjeti posebno negativno utjecali na podmlađivanje kadra. S te strane, jubilarnu godinu obilježio je krizni moment. Institut, koji je nakon više prijedloga 1994. godine dobio još jednog akademika, ostao je bez stručnjaka za srednji vijek, a 1998. godine i bez

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Institut 2000. godina

jednog saradnika za osmanski period (dr. Behije Zlatar, koja prelazi te godine na rad u Orijentalni institut). Nakon smrti dr. Borisa Nilevića krajem 1999. godine, koristeći finansijska sredstva koja su ostala u Institutu, primljena su dva saradnika, za osmanski period i na period moderne historije (Ramiza Smajić i Safet Bandžović). Tako 2000. godine Institut ima 18 zaposlenih, od toga 13 naučnih i stručnih saradnika i 5 u Sekretarijatu. Zahvaljujući uglavnom donatorskim sredstvima, posebno se te godine izdvaja izdavačka djelatnost samostalno ili u saradnji sa drugim izdavačima, kao i Monografija saradnika Instituta u izdanju drugih kuća. Planirani izdavački program je premašen objavljivanjem Priloga br. 29, u kojima je objavljen dio saopćenja sa prethodnog Naučnog skupa Bibliografije izdanja Instituta za istoriju i njegovih saradnika (1959-1999), autora dr. Budimira Miličića, zatim prijevoda monografije autora dr. Roberta J. Donie Islam pod Dvoglavim orlom – Muslimani Bosne i Hercegovine 1878.-1914.

(sa Nakladom Zoro Sarajevo – Zagreb), Sto godina muslimanske politike u tezama i kontroverzama istorijske nauke, autora akademika Envera Redžića (skupa sa Akademijom nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine), a tada je u Tešnju objavljena i monografija mr. Husnije Kamberovića Prema modernom društvu. Bosna i Hercegovina od 1945. do 1953. Otvaranje prema svijetu potvrđuje učestvovanje više sadnika Instituta na međunarodnim skupovima u zemlji i inostranstvu (Međunarodna konferencija istoričara, Linc, 1999, Disarmin of History, Visby, Švedska, Istoričari budućnosti, London, 13-19. mart 2000, Osmansko Carstvo, inkorporacija u nacionalnoj historiji, Istanbul, 20– 23. septembar 2000, Zločini u Bosanskoj krajini za vrijeme agresije na RBiH, Bihać, 21–24. septembar 2000, Bosanskohercegovačka orijentalistika, rezultati i perspektive, Sarajevo, 18. do 20. oktobra 2000, Međunarodna konferencija o udžbenicima historije, Budimpešta, oktobar 2000, Crkve u biv-

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Sa konferencije o upotrebi mitova u balkanskim društvima, novembar 2002. godine

šoj Jugoslaviji, Berlin, 28. oktobar – 1. novembar 2000, Međunarodna konferencija o manjinama, Budimpešta, 17. i 18. novembar 2000).

*** Gotovo čitavo prvo desetljeće novoga vijeka proteklo je u konstantnim pokušajima i naporima da se saniraju posljedice tragičnih devedesetih. Nagomilani problemi su i dalje bili svakodnevica ne samo za Bosnu i Hercegovinu nego i za Institut. U prvim godinama ovoga perioda došlo je do mnogih promjena koje su usmjerile razvoj i politiku Instituta. U prvom redu, još uvijek su se tražile jasnije pravne odredbe u cilju bolje organizacije rada. U tom smislu, s obzirom da je Vlada Kantona Sarajevo finansijer Instituta, sačinjen je novi pravni okvir rada – Pravila Instituta – a nastao je radi obaveznog usaglašavanja sa odredbama Zakona o

Proslava nakon konferencije - novembar 2002.

visokom obrazovanju iz 1999. godine Kantona Sarajevo i sa Pravilima Univerziteta u Sarajevu iz oktobra 2000. Pored prijedloga i primjedbi, Ministarstvo i Vlada Kantona su tada naložili da se Pravila i “terminološki urede i usklade sa jezičkim normama” i takva su prihvaćena na I sjednici novoformiranog Upravnog odbora 7. 12. 2001. godine, postavljenog od strane Vlade Kantona. Upravni odbor je bio sačinjen od sedam članova,

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

od kojih je Vlada Kantona imenovala 3 člana, a dva člana su bila saradnici Instituta, pored direktora, koji je to bio po funkciji. Nešto ranije, 26. 11. 2001. god. saradnik Instituta Husnija Kamberović odbranio je na Filozofskom fakultetu u Zagrebu doktorsku disertaciju pod nazivom Begovski zemljišni posjedi u BiH od 1878-1918, a odmah poslije njega, 6. 3. 2002. godine, na Filozofskom fakultetu u Sarajevu i saradnik Safet Bandžović sa temom Iseljavanje muslimanskog slavenskog stanovništva (Bošnjaka, Goranaca, Torbeša i dr.) iz Sandžaka, Makedonije i sa Kosova u Tursku. To su bili značajni datumi za Institut, jer su to ujedno i prvi doktorati koje su saradnici Instituta odbranili nakon završetka rata. Postizanje višeg naučnog ranga ovih saradnika Instituta bio je ključni moment za kadrovsko jačanje Instituta. Dr. Kamberović je ovim postignućem bio u mogućnosti da se uskoro kandiduje na poziciju direktora. Odluka o imenovanju je slijedila 10. 10. 2002. godine, a povjerenje mu je ukazano i u sljedećem mandatu, koji traje i danas. Tešku kadrovsku situaciju koja se tada počela pomalo popravljati u Institutu ilustruje i sljedeća činjenica. U istom periodu dvojici kolega koji su stekli uvjete za penziju, prof. dr. Tomislavu Išeku, naučnom savjetniku koji je radio na projektu Mjesto i uloga “Napretka” u kulturnom životu Hrvata Bosne i Hercegovine (1918-1941) i dr. Budimiru Miličiću, naučnom savjetniku sa projektom Agrarne reforme i kolonizacija u Bosni i Hercegovini 1945-1956. prolongiran je angažman, jer je to bilo “u neposrednom interesu Instituta jer su, kao doktori historijskih nauka, potrebni kao osnovni kadar Instituta, u skladu sa zakonom o naučnoistraživačkoj djelatnosti”. Navedeni prelazak dijela saradnika iz Instituta u druge obrazovne i naučne ustanove tokom i nakon rata, prvenstveno na Filozofski fakultet u Sarajevu, kadrovski je oslabio Institut, koji se u prvo vrijeme zbog traženja novog osnivača, a

i zbog nepostojanja materijalne podrške finansijera, nije mogao značajnije obnavljati. Početkom 2002. godine Institut je imao 5 doktora nauka, 5 magistara i 4 saradnika sa visokom stručnom spremom. O nedovoljnoj finansijskoj podršci govori i podatak da je planirani međunarodni naučni skup povodom 10. godišnjice prijema Bosne i Hercegovine u OUN, zakazan za maj 2002, morao biti potpuno odgođen, i pored toga što se Predsjedništvo Bosne i Hercegovine 5. februara 2002. prihvatilo pokroviteljstva ove manifestacije. Ipak, Institut je uspio 2001. godinu zaokružiti izdavanjem svojih Priloga (br. 30) i monografije akademika Envera Redžića Sto godina muslimanske politike u tezama i kontroverzama istorijske nauke. Geneza ideje bosanske, bošnjačke nacije. Nova etapa u radu nije predstavljala promjenu u sadržajnom smislu, ali ipak su novi koraci bili vidljivi. U prvom redu, to se može reći za prisutnost Instituta na naučnoj i društvenoj sceni Bosne i Hercegovine, izraženoj najviše u pojačanoj izdavačkoj djelatnosti, te u brojnim naučnim skupovima organizovanim kako samostalno tako i u saradnji sa drugim naučnim institucijama. Nastojanje da se obnovi bibliotečki fond bilo je također konstanta, kao i briga o distribuciji produkcije Instituta. Sve učestalija aktivnost saradnika i saradnja sa drugim institucijama ogledala se i u učešću na međunarodnim skupovima izvan Bosne i Hercegovine, kao i u angažovanju saradnika Instituta u drugim naučnim i obrazovnim ustanovama – Filozofskom fakultetu u Sarajevu, Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta u Tuzli itd. Mnogi profesori sa ovih visokoškolskih ustanova članovi su upravnih tijela Instituta i članovi komisija pred kojima su saradnici Instituta branili svoje magistarske i doktorske teze. Pored bremenite stalne oskudice i ograničenih materijalnih mogućnosti, za naučne radnike

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

U pauzi skupa - 60 godina od završetka II svjetskog rata - 2005.

najtežeg problema – nemogućnosti obavljanja naučnih istraživanja izvan Sarajeva i nedostatka stručne literature iz inostranstva, te konstantnog problema – neriješenog vlasništva nad prostorijama i dugogodišnjeg sudskog spora koji se vodi u vezi s tim, kao i neriješenog pitanja zagrijavanja prostorija, ipak je godina 2002. bila karakteristična po većoj aktivnosti saradnika (13 naučnih i stručnih radnika – od toga 6 doktora nauka, 4 magistra, te 4 sa visokom stručnom spremom; 5 radnika u Sekretarijatu). Tokom te godine je, pored organiziranja promocija knjiga spoljnih saradnika, izišao redovni, novi broj Priloga, a Institut je sufinansirao objavljivanje knjige svoga dugogodišnjeg saradnika, a tada predavača na Filozofskom fakultetu u Sarajevu prof. dr. Dževada Juzbašića – Politika i privreda u Bosni i Hercegovini pod austrougarskom upravom. Dr. Husnija Kamberović je ove godine objavio knjigu

pod nazivom Husein-kapetan Gradaščević (18021834), Biografija (Gradačac, 2002). Te godine je donesen i novi Pravilnik o dopunama Pravilnika o platama i drugim ličnim primanjima radnika Instituta, u skladu sa Zakonom i Kolektivnim ugovorom, prilikom čega je izvršena zamjena termina radnik terminom zaposlenik. Osim toga, ta godina je najviše upamćena po održavanju Međunarodne konferencije Balkanska društva u promjenama – upotreba historijskih mitova, (6–9. 11. 2002) u zajedničkoj organizaciji sa Odjeljenjem za istočnoevropske i orijentalne studije Univerziteta u Oslu, uz sudjelovanje 24 naučnika iz BiH, Hrvatske, Jugoslavije, Austrije, Njemačke, Bugarske, Turske, Kipra, Norveške i SAD-a. Uspješno organizovan skup bio je veliki izazov, tako da je naredne 2003. godine Institut učestvovao u realizaciji nekoliko međunarodnih na-

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Posjeta kolega iz Hrvatskog instituta za povijest iz Zagreba

učnih skupova. U organizaciji sa Hrvatskim institutom za povijest iz Zagreba, u Sarajevu je 30. aprila održan Kolokvij o temi Bilinopoljska abjuracija 1203. godine, a veliki skup o temi Fenomen “krstjani” u srednjovjekovnoj Bosni i Humu upriličen je u Zagrebu 23–24. oktobra 2003. godine. Treći veliki međunarodni skup te godine organizovan je 23. i 24. novembra 2003. zajedničkim naporima Instituta za istoriju, Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, Filozofskog fakulteta, Arhiva BiH i Historijskog muzeja o temi Bosna i Hercegovina prije i poslije ZAVNOBiH-a. Osim naučnih skupova, Institut je 13. maja 2003. organizirao poseban Naučni dijalog o temi Bosanci u Sloveniji u 20. i početkom 21. stoljeća. Svojom zaslugom Institut smatra i iniciranje dva Dijaloga historičara iz BiH uz učešće historičara iz Hrvatske i Srbije i Crne Gore, koji su se održavali pod pokroviteljstvom organizacije

Friedrich Naumann Stiftung. Prvi dijalog organiziran je u Banjoj Luci 17. i 18. maja, a drugi u Mostaru 24–26. oktobra. Referati sa dijaloga u Mostaru objavljeni su u posebnom Zborniku pod naslovom Naučni skup Historiografija u Bosni i Hercegovini od 1990. do 2003. godine (Sarajevo, 2003). Ove godine su prvi put u historiji Instituta u jednoj godini objavljena dva broja časopisa Prilozi (brojevi 31 i 32), a objavljen je i poseban Zbornik pod nazivom Historijski mitovi na Balkanu, dok su tri knjige objavljene u suizdavaštvu – sa Bošnjačkim institutom knjiga dr. Ibrahima Kemure Značaj i uloga “Narodne uzdanice” u društvenom životu Bošnjaka (1923.-1945), sa Hrvatskim kulturnim društvom “Napredak” knjiga dr. Tomislava Išeka Mjesto i uloga HKD “Napredak” u kulturnom životu Hrvata Bosne i Hercegovine (1903.-1918.) i sa Hrvatskim institutom za povijest iz Zagreba knjiga dr. Husnije Kamberovi-

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

ća Begovski zemljišni posjedi u Bosni i Hercegovini (1878-1918). Saradnici Instituta su u 2003. godini objavili ukupno tri knjige, 26 članaka i rasprava, te 27 prikaza knjiga i časopisa. Realizovan je ove godine i dio napora da se Institut kadrovski obnovi – odlaskom u penziju jednog saradnika otvorila se mogućnost da budu primljena tri mlada saradnika – Amir Kliko, Edin Veladžić i Hana Younis, što je ujedno bio pokušaj da se stvori “balans u zastupljenosti historijskih oblasti koje se izučavaju u Institutu”, koji je do tada bio uveliko poremećen, a bio je i početak kadrovske obnove Instituta i pokušaja da se stvore uvjeti za izvršavanje osnovnih zadataka Instituta. U narednom periodu, do 2009. godine, u Institut je primljeno još 11 mladih saradnika, čije je usavršavanje omogućeno na postdiplomskim studijima na Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu (saradnik Darko Karačić studirao je na CEU u Budimpešti u periodu 2006–2007. god.), na kursevima za strane jezike i tehničkom opremljenošću. Međutim, kao i svuda, kriteriji su istovremeno postali strožiji – ugovori sa novim saradnicima bili su vremenski ograničeni, pa je to stvorilo stalnu fluktuaciju kadra, sa kojom se Institut neprestano suočava. Za 2003. godinu je karakteristično, a donekle i tragikomično, da su prostorije Instituta sedam puta bile meta razbojnika i pljačkaša. U dva navrata uspješno su identificirani počinioci tih krivičnih djela, te se jedanput čak uspjela vratiti velika količina knjiga koje su bile ukradene iz Biblioteke Instituta. Nasuprot ovome, dobra vijest je bila da je Institut aktivirao svoju web-stranicu, na kojoj su njegove aktivnosti prezentirane i kojom je otvorena mogućnost za uspostavljanje bolje naučne komunikacije. O potrebi za ovom vrstom komunikacije i o konstantnoj ograničenosti finansijskih sredstava namijenjenih ovoj djelatnosti direktno svjedoči sljedeća činjenica – prvi put nakon rata,

u 2003. godini omogućena su sredstva da neko od saradnika ode na istraživanje izvan Sarajeva. Sljedeća 2004. godina bila je godina aktivne borbe protiv velike boljke saradnika Instituta – nezavršenih projekata. Iz razlogā veće angažiranosti izvan Instituta, nepovoljnih uvjeta rada, nepovoljne društvene pozicije naučnih radnika, nedovoljne motivacije prouzrokovane iscrpljujućom poslijeratnom društvenom klimom i finansijskom podrškom, saradnici su bili u stalnom zakašnjenju. Stoga su u ovom momentu bili upozoreni na posljedice kako po vlastiti položaj i status tako i na nepovoljan kurs Instituta zbog ovih problema, te su im precizirane obaveze, što je urodilo plodom i krajem godine odbranjena je jedna doktorska disertacija i jedan magistarski rad (Senija Milišić odbranila je doktorsku disertaciju 11. 11. 2004. godine na Filozofskom fakultetu u Sarajevu - Institucionalizacija nauke i kulture u Bosni i Hercegovini (1945-1958), a Sonja Dujmović magistarsku tezu 22. 11. 2004. na Filozofskom fakultetu u Beogradu - Srpsko građanstvo u Bosni i Hercegovini 1918-1941. godine). Svi planirani naučni skupovi za ovu godinu uspješno su i organizirani (Sarajevo 1914 – devedeset godina poslije, Sarajevo, 28. juni 2004. godine; Treći dijalog historičara iz BiH uz sudjelovanje historičara iz Hrvatske i Srbije i Crne Gore o temi Modernizacija društva u Bosni i Hercegovini, Neum, 10–12. septembar 2004, te skup pod nazivom Historijski mitovi u zemljama nasljednicama Jugoslavije, Dubrovnik 16–18. septembar 2004), a saradnici su i dalje aktivno djelovali i na drugim poljima - sudjelovali u redakcijama časopisa, odborima za pripremu naučnih skupova, komisijama za odbranu magistarskih ili doktorskih disertacija, organizirali predavanja i učestovali kao promotori knjiga. Kao gosti Instituta tokom 2004. su iz inostranstva boravili, između ostalih, Diana Reynolds, Fran Markowitz, Francine Friedman, Andrew

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Direktor H. Kamberović, T. Išek i S. Dujmović na otvorenom razgovoru “Evropske promjene u XX stoljeću - Praško proljeće, Berlinski zid, Sarajevski mostovi”, februar 2009.

Gilbert, Nobuhiro Shiba i Emily Greble. Pored ovoga, međunarodna saradnja počela se ostvarivati i projektom Bosanci u Sloveniji – Slovenci u Bosni i Hercegovini u saradnji sa Institutom za narodnostna vprašanja iz Ljubljane. Izdavačka djelatnost je i dalje predstavljala važan segment aktivnosti Instituta. Objavljene su sljedeće knjige: Heroji Treće gimnazije. Ratne škole u Sarajevu 1992.-1995. autora Davida M. Bermana, Bosanskohercegovački gradovi na razmeđu 19. i 20. stoljeća autora Iljasa Hadžibegovića, Bosna i Hercegovina u Uspomenama Leona Bilinskog i Prilozi br. 33. Naredne godine je sačinjen novi pravni okvir za Institut. Saglasnošću Ministarstva za obrazovanje i nauku Kantona Sarajevo izvršene su izmjene Pravila Instituta za istoriju, a odnosila su se na usklađivanje ovog akta prvenstveno sa no-

vim Zakonom o naučnoistraživačkoj djelatnosti iz 2004. godine, kao i aktima koji su ranije doneseni – Zakonom o ustanovama (1994), Zakonom o visokom obrazovanju Kantona Sarajevo (2005) i Zakonom o visokom obrazovanju Kantona Sarajevo (2005). Na osnovu ovog zakona istraživačka i naučna zvanja dobila su nove nazive (naučna zvanja – naučni saradnik, viši naučni saradnik, naučni savjetnik; istraživačka zvanja – stručni saradnik, viši stručni saradnik i stručni savjetnik), a uvjeti izbora u zvanja bili su jasno definirani. Osim toga, godina 2005. bila je jedna od najuspješnijih u posljednjih nekoliko godina. Od devet projektnih zadataka koji su trebali biti završeni uspješno je okončano njih šest. Uspješno su organizovana i tri skupa – Upotreba historijskih mitova: Drugi svjetski rat i balkanski ratovi koncem 20. stoljeća (10–11. maj 2005), Konferen-

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

cija 60 godina od završetka drugoga svjetskog rata – kako se sjećati 1945. godine? (12–13. maj 2005) i Okrugli sto Glavni problemi historije Bosne i Hercegovine (16. decembar 2005). Objavljene su i tri knjige – Fenomen “krstjani” u srednjovjekovnoj Bosni i Humu (Zbornik radova, u saradnji sa Hrvatskim institutom za povijest u Zagrebu), Crkva bosanska u XV. stoljeću autora Peje Ćoškovića, te redovni broj Priloga (34). Saradnici Instituta za istoriju tokom 2005. godine objavili su ukupno 1 monografiju, 25 članaka, 24 prikaza knjiga ili časopisa i 1 enciklopedijski prilog. Veći dio radova objavljen je u publikacijama izvan Instituta, što je posljedica učešća na skupovima koje organiziraju druge institucije, ali i činjenice da je Institut izdavao svoj časopis jedanput godišnje. S druge strane, nepojmljivo mala finansijska sredstva nisu omogućavala normalno održavanje zgrade u kojoj Institut djeluje. Tako je došlo do početka urušavanja pojedinih dijelova zgrade, naročito poda u Biblioteci. Stručna procjena nadležnih inspekcijskih tijela pokazala je da je rad u jednom dijelu Biblioteke opasan po život, pa je i pristup bio zabranjen u taj dio zgrade. Sanacija tog dijela, stubišta, kao i dijela zgrade koji je nakon nekoliko godina ponovno bio vraćen Instititu izvršena je tokom sljedeće godine. Briga za Biblioteku time nije prestajala, pa su dva saradnika – Gina Zorabdić, šef Biblioteke i Igor Mišković, bibliotekar-dokumentarist, zaslužni za uvećanje bibliotečkog fonda za preko dvije hiljade novih naslova u periodu 2003–2006. godine. Rad Skupa pod nazivom Revizija prošlosti na prostorima bivše Jugoslavije, održanog 3–4. 11. 2006. godine, objavljeni su u vidu zbornika sljedeće godine, a svjetlost dana su pored Priloga ugledale i dvije knjige – Zbornik radova - 60 godina od završetka Drugog svjetskog rata. Kako se sjećati 1945. godine i monografija Roberta J. Donie Sarajevo. Biografija grada, koja je dobila nagradu

za najbolji prijevod i nagradu Udruženja izdavača i knjižara Bosne i Hercegovine za najbolji izdavački pothvat iz oblasti historiografije. U realizaciji Plana rada Instituta za istoriju u 2006. godini učestvovalo je ukupno 25 saradnika, (što je najveći broj saradnika nakon rata, a od toga 18 saradnika u naučnom dijelu –6 doktora, 4 magistra i 8 stručnih saradnika). U periodu od 2002. do 2006. Institut je objavio ukupno 10 knjiga, od toga 6 samostalno i 4 u suizdavaštvu, te 4 broja časopisa. Naučni kor Instituta je ove godine bio obogaćen sa još jednim doktorom nauka (Vera Katz, Društveni i ekonomski razvoj Bosne i Hercegovine u tranziciji 1945-1953. godine, teza odbranjena 17. 4. 2006. godine na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu) i jednim magistrom (Ramiza Smajić, Društveno-političke prilike u Bosanskoj krajini prema djelima Muvekkita, Pečevije i Naime. Usporedbe sa narodnom tradicijom, rad odbranjen 4. 5. 2006). Međutim, sljedeća 2007. godina bila je izuzetna po broju saradnika koji su odbranili svoje magistarske radnje na Filozofskom fakultetu u Sarajevu – Hana Younis (Svakodnevni život u Sarajevu u doba Topal Osman-paše (1861-1869), 10. april 2007), Edin Veladžić (Muslimanska vjerska inteligencija u Bosni i Hercegovini u austrougarskom razdoblju (1878 -1918), 17. april 2007) i Amir Kliko (Tepčija Batalo i njegovo doba (kraj 14. i početak 15. stoljeća), 25. maj 2007) i na taj su način dali impuls i omogućili dalje kadrovsko stasavanje Instituta. Organizirana je te godine jedna Naučna konferencija pod nazivom The Austro-Hungarian Era in Bosnia and Herzegovina (od 26. do 28. aprila 2007) u saradnji sa Bosanskim institutom iz Londona. Vidljivo je da je čitav period obilježen stalnim naporom za uspostavljanjem međunarodne saradnje i on je rezultirao nizom projekata ostvarenih sa srodnim institucijama - Inštitutom

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Dodjela Šestoaprilske nagrade 2009.

Gradonačelnik Sarajeva Alija Behmen dodjeljuje

Šestoaprilsku nagradu grada Sarajeva direktoru Instituta Husniji Kamberoviću.

Obraćanje direktora Instituta povodom dodjele nagrade.

za novejšo zgodovino i Inštitutom za nacionalna vprašanja iz Ljubljane (projekat Slovenci u Bosni – Bosanci u Sloveniji), Centrom za istočnoevropske i orijentalne studije iz Osla, Norveška (organizovane dvije konferencije, te finansijska podrška za tehničku opremu Instituta), Hrvatskim institutom za povijest, Zagreb, Hrvatska (Bilinopoljska izjava, a druga u Zagrebu o Fenomenu krstjani u srednjovjekovnoj Bosni i Humu), Free Univeristy of Berlin (New and Ambiguous Nation-building Processes in South-eastern Europe: Collective Identities in Bosnia-Herzegovina, Macedonia, Moldova and Montenegro in Comparison (1944–2005) (Short title: Contemporary Nation-building in South-eastern Europe). Potpisan je 2007. godine i Sporazum o naučnoj saradnji i sa Institutom za nacionalnu istoriju iz Skoplja, Makedonija. Dobra saradnja pri organizovanju okruglih stolova i naučnih diskusija njeguje se i sa institucijama iz Sarajeva – Odsjekom za historiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu, Akademijom nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, Fondacijom Fridrich Naumann (organizovana tri dijaloga historičara u BiH – u Banjoj Luci, Mostaru i Neumu), te raznim ambasadama u Sarajevu. U realizaciji Programa rada Instituta za istoriju u 2008. godini sudjelovalo je ukupno 27 saradnika, od toga 20 saradnika u naučnom dijelu (4 doktora, 7 magistara i 9 stručnih saradnika). Saradnik Admir Mulaosmanović je 17. septembra 2008. završio postdiplomski studij na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, uspješno odbranivši magistarski rad pod nazivom Privredni razvoj Bihaćke krajine 1971-1991. (utjecaj politike i političkih elita). Broj zaposlenih se uvećao tokom 2008. godine. Tako su u Institutu kao mladi stručni saradnici uposleni: Elmedina Kapidžija, Edin Omerčić, Enes Omerović, Sanja Gladanac, Aida Ličina, Amir Duranović, Mirza Hujić, Muhamed Nametak i Željko Grubišić. Oni su, uz već prethod-

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Kolektiv Instituta nakon dodjele Šestoaprilske nagrade

no zaposlene Dženitu Sarač i Sabinu Veladžić, činili veliki kadrovski potencijal. Obilježje rada u Institutu u 2008. godini sadržano je u izraženom timskom naučnom radu, potaknutom kolektivnim projektima (Hronologija historije Bosne i Hercegovine i Historijski leksikon Bosne i Hercegovine), na kojima su angažirani gotovo svi naučni i stručni saradnici Instituta. Znatan podsticaj daljoj naučnoj afirmaciji Instituta dalo je i pokretanje novog časopisa pod nazivom Historijska traganja, koji je već donio svoja prva tri broja. Stvaranju povoljne naučne atmosfere u Institutu znatno je doprinijelo i ponovno pokretanje Naučne tribine pod nazivom Dijalog s prošlošću. U saradnji s Nacionalnom i univerzitetskom bibliotekom u Sarajevu, te Arhivom Bosne i Hercegovine realiziran je i skup Godina 1918. – bosanskohercegovačko iskustvo 1. decembra 2008, dok je Naučna konferencija Nacionalni identitet

Bošnjaka 1945-2008. godine organizovana 16. maja 2008. godine bio samostalan projekt. Prilozi su nastavili svoj izlazak (broj 37) ove godine, a saradnica mr. Hana Younis prevela je i priredila Ljetno putovanje u Bosnu i Hercegovinu princa Muhameda Ali-paše, objavljeno u saradnji Instituta za istoriju i Istorijskog arhiva Sarajevo. Završni dio ovog perioda činile su rasprave o Nacrtu Zakona o visokom obrazovanju Kantona Sarajevo, prilikom kojih se iskazao stav da se ne može dozvoliti gubitak pravnog subjektiviteta naučnih institucija, pa ni Instituta za istoriju. Ipak, Institut je po novom Zakonu od 31. 12. 2008. godine postao “organizaciona jedinica univerziteta koja obavlja naučnoistraživačku djelatnost u skladu sa zakonom i statutom univerziteta”, a njemu nadležna tijela su Skupština, Vlada i Ministarstvo Kantona Sarajevo. Zakonom je predviđen i Savjet za visoko obrazovanje pri Univerzitetu koji “obavlja poslove iz domena uspostave i osi-

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

guranja kvaliteta sistema visokog obrazovanja u Kantonu” i koji je nadležan Institutu. U godini kada obilježava 50 godina rada Institut je dobio dosad najveće priznanje za svoj dugogodišnji predani rad – Šestoaprilsku nagradu Grada Sarajeva. Dodjela Šestoaprilske nagrade Grada Sarajeva Institutu za istoriju priznanje je koje kolektiv doživljava kao znak da se u ovom društvu još uvijek vrijedi zalagati za profesionalizam. To je poruka koja se šalje ovom nagradom. Nakon pedeset godina suočavanja s prošlošću, i to ne samo svijetlim nego i mračnim stranama naše prošlosti, Institut sada ponosno može reći kako je i ova nagrada dokaz da ovakva zajednica historičara nije šutjela, nego je pošteno radila i zalagala se za stručnost i objektivan pristup,

čuvajući time dignitet historijske nauke. Ovo je priznanje svim saradnicima Instituta za istoriju, ali i priznanje historijskoj nauci, koju decenijama razvija ovaj Institut. Svjedoče o tome brojne knjige koje je Institut objavio i naučni skupovi koje je organizirao u proteklih pedeset godina, a malobrojna i mlada, ali znatiželjna i vrijedna zajednica historičara koja sada djeluje u Institutu pokazuje se dostojnim svojih prethodnika. Za pretpostavku je da se sadržaj rada Instituta neće promijeniti, ali i da će novi način upravljanja donijeti i mnoge novine koje će Institut morati prihvatiti. Očito je da pred njim stoje još mnoga iskušenja i mnogi napori na dokazivanju i novi koraci u izradi savremenih programa, kadrovskoj politici i osiguravanju uvjeta rada. x

BIBLIOTEKA INSTITUTA ZA ISTORIJU

iblioteka Instituta za istoriju u Sarajevu je specijalna biblioteka, koja je osnovana 1959. godine istovremeno sa osnivanjem samog Instituta. Tada je ujedno sa prikupljanjem, sređivanjem i publiciranjem dokumentacije iz historije radničkog pokreta i socijalističke revolucije prikupljeno i sređeno više od 1.500 svezaka knjiga i kompleta radničkih listova i časopisa. Tako je Biblioteka, sa arhivskom građom, predstavljala temelj razvoja Instituta. Nakon što je Skupština SRBiH 31. januara 1973. god. donijela Zakon kojim je precizirano da Institut za istoriju radničkog pokreta nastavi rad pod novim nazivom Institut za istoriju, Arhiv Instituta, koji je dotad djelovao kao sastavni dio Biblioteke, ustupljen je Arhivu Bosne i Hercegovine, a Biblioteka je nastavila aktivnosti na prikupljanju, obradi i čuvanju literature iz historije i drugih društvenih nauka. Osnovni zadaci Biblioteke danas se sastoje u tome da nabavlja, obrađuje i čuva knjige i periodiku, te da pruža naučno-bibliografske informacije naučnim i drugim korisnicima. Za vrijeme rata 1992–1996. Biblioteka je bila izložena propadanju zbog vlage i gubicima prouzrokovanim znatnim otuđivanjem. U Biblioteci je od osnutka Instituta radila Jovanka Skarić, a od 1964. do 1969. Enisa Efendić i Fahrija Potogija. Od 1970. do 1992. godine Bibliotekom je rukovodila Željka Vrdoljak-Memić, koja je 27. augusta 1992. godine ubijena

gelerom granate ispaljene na grad. Od 1992. do 1994. u Biblioteci je radila Amna Krilić, od 1994. tu je zaposlena Gina Zorabdić, a od 2005. i Igor Mišković. Knjižni fond se popunjava kupovinom, razmjenom i poklonima. Nakon ratnih gubitaka veliku pomoć u obnavljanju fonda Biblioteke dali su Soroš fondacija, Ambasada Kraljevine Holandije i saradnik i prijatelj iz Amerike prof. dr. Robert Donia i drugi.

Biblioteka Instituta, danas

Biblioteka Instituta za istoriju održava intenzivnu saradnju sa srodnim institucijama u gradu, državi i inostranstvu. Značajan broj knjiga, koji obogaćuje Biblioteku, došao je putem razmjene sa sljedećim ustanovama: Orijentalnim institutom u Sarajevu; Institutom za izučavanje zločina genocida; Bošnjačkim institutom – Fon-

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

dacija Adila Zulfikarpašića; Institutom Ibn-Sina; Gazi Husrev-begovom bibliotekom; BZK Preporod; HKD Napredak; Akademijom nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine; Pravnim fakultetom; Filozofskim fakultetom; Ekonomskim fakultetom; Islamskim teološkim fakultetom; Franjevačkom teologijom; Katoličkim teološkim fakultetom; Istorijskim arhivom Sarajevo; Arhivom Bosne i Hercegovine; Hrvatskim institutom za povijest; Institutom za savremenu istoriju iz Beograda; Institut za noviju istoriju Srbije; Zavod za povijest HAZU Dubrovnik, HAZU Zagreb i mnogi drugi. Posebno mjesto u Biblioteci zauzimaju poklonjene knjige kolega i prijatelja Instituta - akademika prof. dr. Branislava Đurđeva, dr. Borisa Nilevića, dio biblioteke porodice Umičević-Ilić (352 knjige) i porodice Tvrtković (331 knjiga i 530 svezaka časopisa), te dijelovi biblioteka Željke Vrdoljak-Memić. Knjige se obrađuju prema univerzalnoj decimalnoj klasifikaciji (UDK). Nakon upisa u

inventarnu knjigu, klasifikacije i katalogizacije, knjige se elektronski obrađuju u PRO CITE bibliotečkom programu. Do sada je u taj program uneseno 6.750 naslova knjiga i 1.763 članka iz zbornika radova. U inventarnim knjigama je upisano 12.592 naslova knjiga i 2.780 svezaka časopisa. Biblioteka posjeduje i zavidnu zbirku periodike: novine Glas slobode, Jugoslovenski list, Oslobođenje, Komunist, Borba, Grafički radnik, Radničke novine, Omladinska riječ i druge. Rad sa korisnicima je svakodnevan i obavlja se u otežanim uvjetima, jer nije obezbijeđen prostor za čitaonicu. Značajan segment u radu sa korisnicima predstavlja međubibliotečka pozajmica, čime se popunjavaju praznine u našoj Biblioteci. Značajna sredstva izdvajaju se za zaštitu oštećenih knjiga i za ukoričavanje dnevnih novina, u čemu postoji saradnja sa Odjelom za konzervaciju pri Nacionalnoj i univerzitetskoj biblioteci. x

DIREKTORI INSTITUTA ZA ISTORIJU OD 1959. DO DANAS

1. Dr. Miroslav Đorđević (1959–1961)

2. Dr. Enver Redžić (1961–1972)

U Institutu je radio od njegovog osnivanja do 1961, kada odlazi za redovnog profesora na Pravni fakultet u Nišu. Od 1973. radio je na Fakultetu političkih nauka u Beogradu, gdje je predavao Noviju političku historiju. Pravni fakultet završio je u Beogradu februara 1941, a u septembru 1948. godine izabran je za predavača na Pravnom fakultetu u Sarajevu. Bio je prvi direktor Instituta za proučavanje radničkog pokreta u Sarajevu. Doktorsku disertaciju o temi Pitanje samouprave u Srbiji 1791–1830. odbranio je 1952. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu.

U Institutu je radio od 1. 10. 1961. do penzionisanja 18. 1. 1972. godine na dužnosti direktora Instituta. Bavio se historijom Austro-Ugarske monarhije, nacionalnim pitanjem, a posebno njegovom bosanskohercegovačkom komponentom. Nacionalno pitanje u kontinuitetu prati od austrougarskog perioda preko međuratnog razdoblja do najnovijih vremena. Poseban doprinos dao u izučavanju historije Bosne i Hercegovine u Drugom svjetskom ratu. Doktorsku disertaciju o temi Austromarksizam i jugoslovensko pitanje odbranio je 1975. godine na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Dopisni član Akademije nauka i

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

umjetnosti Bosne i Hercegovine postaje 1978, a 1984. primljen je za redovnog člana.

3. Dr. Nikola Babić (1972–1976) U Institutu je radio od 1. 1. 1959. do 1. 7. 1959, kada odlazi u CKSKBiH. Ponovo se vraća u Institut 1. 12. 1962, gdje ostaje do 15. 5. 1976. godine. Bavio se radničkim pokretom, a posebno njegovim revolucionarnim krilom u bosanskohercegovačkim, jugoslavenskim i evropskim okvirima od početka XX vijeka do 1941. godine. Doktorsku disertaciju o temi Stavovi u radničkom pokretu Bosne i Hercegovine prema ratu, revoluciji i stvaranju jugoslovenske države u drugoj deceniji XIX veka odbranio je u novembru 1972. godine na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Na specijalizaciji u Istočnoj Njemačkoj proveo je godinu dana. 4. Dr. Zdravko Antonić (1976–1978) U Institutu je radio od 15. 10. 1963. do 30. 9. 1978, kada prelazi u kabinet Predsjedništva Socijalističke federativne republike Jugoslavije. Od

1996. do 2008. predavao je kao redovni profesor na Filozofskom fakultetu u Banjoj Luci. U periodu od 1975. do 1978. bio je i direktor Instituta. Za dopisnog člana Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske izabran je 2004, a za redovnog člana 2008. godine. Bavio se uglavnom historijom jugoslavenskog prostora u Drugom svjetskom ratu. Magistrirao je 1966. u Beogradu, gdje je i doktorirao 1971. godine s temom Ustanak u istočnoj Bosni 1941. 5. Dr. Ibrahim Karabegović 1998–2002)

(1978–1987. i

U Institutu je radio od 15. 10. 1963. do 15. 12. 1994. kada prelazi na Filozofski fakultet u Sarajevu, u zvanje redovnog profesora za predmet Istorija Jugoslavije. U Institut se vratio 26. 9. 1998, gdje ostaje do penzionisanja 31. 12. 2002. godine. U dva navrata bio je direktor Instituta i glavni i odgovorni urednik časopisa Prilozi. Te funkcije je obavljao u periodu od oktobra 1978. do oktobra 1987, te u periodu od 1998. do 2002. godine. Bio je predsjednik Društva istoričara

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

Bosne i Hercegovine, te predsjednik Zajednice institucija za noviju i najnoviju istoriju Jugoslavije. Bavio se historijom XIX i XX stoljeća, a posebno je istraživao razvoj različitih političkih struja u radničkom pokretu Bosne i Hercegovine. Magistrirao je 1965. u Beogradu, a doktorsku disertaciju o temi Reformizam u radničkom pokretu u Bosni i Hercegovini između dva svjetska rata (1919–1941) odbranio je u martu 1976. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Kao stipendista DAAD-a tokom 1973. boravio je u SR Njemačkoj i Holandiji.

profesor na Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu.

6. Dr. Iljas Hadžibegović (1987–1990) U Institutu je radio od 1. 7. 1964. do 31. 12. 1969, kada odlazi na Filozofski fakultet u Sarajevu. Magistrirao je 29. 9. 1967. u Beogradu, a doktorsku disertaciju Postanak radničke klase u Bosni i Hercegovini i njen razvoj do 1914. godine odbranio je 10. 10. 1977. u Sarajevu. U Institutu je ponovo radio u periodu od 1. 10. 1987. do 30. 9. 1990. kao direktor. Bavio se historijom Bosne i Hercegovine XIX i XX stoljeća, razvojem gradova i društvenih struktura u njima. Bio je redovni

7. Dr. Boris Nilević (1990–1997) U Institutu je radio od 1. 9. 1974. godine. Bavio se i specijalizirao za historiju srednjeg vijeka, sa posebnim interesovanjem za Srpsku pravoslavnu crkvu u Bosni i Hercegovini do 1557, kao i

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

za doba osmanske vlasti. Objavio je više radova o vlastelinskoj porodici Pavlović, a ima i niz naučnih radova objavljenih u stručnoj periodici i prezentiranih na naučnim skupovima. Magistrirao je u Beogradu 12. 1. 1978. s temom Posljednji Pavlovići – Bosna sredinom XV stoljeća, dok je doktorsku disertaciju pod naslovom Srpska pravoslavna crkva u Bosni i Hercegovini do obnove Pećke patrijaršije 1557. godine odbranio 1. 7. 1986. također u Beogradu. U periodu od 1. 10. 1990. do 16. 4. 1997. bio je direktor Instituta za istoriju, kao i urednik časopisa Prilozi. Predavao je na odsjecima za historiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu i Tuzli.

ke u Bosni i Hercegovini do zavođenja diktature odbranio je u novembru 1976. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Kao redovni profesor predavao na Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta u Tuzli. U razdoblju od 2005. do 2007. rukovodio bosanskohercegovačkim istraživačkim timom u okviru međunarodnog projekta Bosanci u Sloveniji – Slovenci u Bosni.

9. Dr. Husnija Kamberović (2002)

8. Dr. Tomislav Išek (1997–1998) U Institutu je radio od 5. 1. 1961. do odlaska u penziju 30. 6. 2004. godine. Nakon toga radno je angažovan kao naučni saradnik do 31. 12. 2007. godine. Bavio se političkom i kulturnom historijom Hrvata Bosne i Hercegovine između dva svjetska rata, a obradio je i djelatnost HRRS-a, odnosno HSS-a (Radićeva partija). Magistrirao je 1968. godine, a doktorsku disertaciju s temom Djelatnost Hrvatske (republikanske) seljačke stran-

U Institutu radi od 1. 6. 1989. godine. Bavi se socijalnom i političkom historijom Bosne i Hercegovine u XIX i XX stoljeću, historijom elita i problemima nacionalnih identiteta u socijalizmu. Magistarski rad Prelazak radne snage iz agrara u industriju u Bosni i Hercegovini od 1945. do 1953. godine odbranio je 8. 7. 1991. na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, gdje je 26. 11. 2001. doktorirao s temom Begovski zemljišni posjedi u Bosni i Hercegovini 1878–1918. Od 2002. godine je direktor Instituta za istoriju. Predavao na Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta u Tuzli, a kao docent predaje Historiju Bosne i Hercegovine u 20. stoljeću na Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu. x

SPISAK ZAPOSLENIKA U INSTITUTU

INSTITUT DANAS

A. SPISAK NAUČNIH RADNIKA 1. BANDŽOVIĆ, Safet (Novi Pazar, 25. 12. 1961) – naučni saradnik 2. BEŠLIJA, Sedad (Prijedor, 12. 7. 1985) – stručni saradnik 3. BRKLJAČA, Seka (Tuzla, 19. 6. 1949) – viši stručni saradnik 4. DUJMOVIĆ, Sonja (Ogulin, 3. 7. 1965) – viši stručni saradnik 5. GLADANAC, Sanja (Sarajevo, 3. 3. 1985) – stručni saradnik 6. GRUBIŠIĆ, Željko (Sarajevo, 16. 5. 1984) – stručni saradnik 7. KAMBEROVIĆ, Husnija (Mionica, Gradačac, 6. 9. 1963) – viši naučni saradnik, direktor 8. KAPIDŽIJA, Elmedina (Sarajevo, 19. 1. 1983) – stručni saradnik 9. KATZ, Vera (Sarajevo, 30. 6. 1953) – naučni saradnik

10. LIČINA, Aida (Sarajevo, 13. 12. 1984) – stručni saradnik 11. MILIŠIĆ, Senija (Sarajevo, 3. 4. 1954) – naučni saradnik 12. MULAOSMANOVIĆ, Admir (Sarajevo, 1. 7. 1973) – stručni saradnik 13. NAMETAK, Muhamed (Sarajevo 16. 6. 1986) – stručni saradnik 14. OMERČIĆ, Edin (Rovinj, 1. 8. 1981) – stručni saradnik 15. OMEROVIĆ, S. Enes (Sarajevo, 11. 8. 1976) – stručni saradnik 16. PELESIĆ, Muhidin (Bosanski Šamac, 10. 8. 1957) – viši stručni saradnik 17. SARAČ, Dženita (Travnik, 3. 3. 1982) – stručni saradnik 18. SMAJIĆ, Ramiza (Visoko, 14. 12. 1966) – viši stručni saradnik 19. VELADŽIĆ, Sabina (Sarajevo, 19. 5. 1977) – stručni saradnik 20. YOUNIS, Hana (Sarajevo, 24. 12. 1976) – viši stručni saradnik

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

B. SPISAK ADMINISTRATIVNIH I OSTALIH RADNIKA 1. IŠEK-VASILJEVIĆ, OGNJENKA (Sarajevo, 7. 6. 1969) – tehnički sekretar

2. JESENKOVIĆ, Nura (Sarajevo, 10. 2. 1942) - šefica računovodstva

3. LJUCA, Ramiza (Brčko, 27. 10. 1944) – pomoćna radnica-kurir

4. MEŠEVIĆ, Ifeta (Čajniče, 12. 4. 1962) – pomoćna radnica-kurir

5. MIŠKOVIĆ, Igor (Sarajevo, 5. 12. 1973) – saradnik bibliotekar-dokumentator 6. ŠAHBEGOVIĆ, Ašida (Vratnica, Visoko, 11. 4. 1952) – sekretar Instituta 7. ZORABDIĆ, Gina (Brist, Makarska, 10. 8. 1949) – bibliotekar

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

INSTITUT U PROŠLOSTI

10. ČANKOVIĆ, Miodrag (Karlovac, 18. 4. 1932 – Sarajevo, 5. 10. 1990) – u Institutu radio od 1. 9. 1964. do 30. 4. 1970.

A. SPISAK NAUČNIH RADNIKA

11. DURANOVIĆ, Amir ( Jajce, 6. 9. 1984) – u Institutu radio od 28. 1. 2008. do 31. 8. 2008.

1. ANČIĆ, Mladen (Sarajevo, 4. 7. 1955) – u Institutu radio od 1. 1. 1987. do 15. 4. 1993.

12. ĐAKOVIĆ, Luka (Novo Selo, Derventa, 4. 9. 1924 – Sarajevo, 27. 3. 1986) – u Institutu radio od 1. 3. 1976. do 27. 3. 1986.

2. ANTONIĆ, Zdravko (Zvornik, 28. 3. 1934 – Beograd, 7. 1. 2009) – u Institutu radio od 15. 10. 1963. do 30. 9. 1978.

13. ĐORĐEVIĆ, Miroslav (Užice, 1915) – prvi direktor Instituta, radio od njegovog osnivanja do 1961. godine

3. BABIĆ, Nikola (Trubar, Drvar, 19. 10. 1926 – Han-Pijesak, 18. 11. 1978) – u Institutu radio od 1. 1. 1959. do 15. 5. 1976. (sa prekidom u periodu od 1. 7. 1959. do 1. 12. 1962)

14. ĐURETIĆ, Veselin (Mojanovići, Podgorica, 17. 5. 1933) – u Institutu radio od 15. 3. 1961. do 31. 12. 1970.

4. BAJIĆ, Nevenka (Bravsko, Ključ, 8. 5. 1922) – u Institutu radila od 1. 1. 1959. do 30. 9. 1978. 5. BEGIĆ, Dana (Bijeljina, 10. 8. 1924) – u Institutu radila od 1. 6. 1961. do 31. 10. 1968. 6. BERIĆ, Dušan (Trnovo, Mrkonjić-Grad, 7. 1. 1948) – u Institutu radio od 16. 3. 1976. do 31. 5. 1992. 7. BESAROVIĆ, Vojka (Sarajevo, 25. 2. 1956) – u Institutu radila od 1. 3. 1979. do 15. 8. 1994. 8. BOROVČANIN, Drago (Sokolac, 26. 4. 1926) – u Institutu radio od 1. 10. 1961. do 30. 9. 1988. 9. BRČIĆ, Rafael (Gornji Runjani, Livno, 7. 3. 1928 – Beograd, 30. 5. 1992 – umro na Vojnomedicinskoj akademiji) – u Institutu radio od 1. 3. 1964. do 31. 3. 1989.

15. ĐURIĆ, Mirjana (Laktaši, 14. 1. 1926) – u Institutu radila od 1. 12. 1960. 16. FORIĆ, Melisa (Sarajevo, 28. 1. 1980) – u Institutu radila od 1. 3. 2004. do 31. 12. 2004. 17. HADŽIBEGOVIĆ, Iljas (Crnići, Bugojno, 27. 7. 1938) – u Institutu radio od 1. 7. 1964. do 30. 9. 1990. (sa prekidom od 31. 12. 1969. do 1. 10. 1987) 18. HADŽIROVIĆ, Ahmet (Sarajevo, 1. 5. 1935 – Sarajevo, 2. 7. 2002) – u Institutu radio od 1. 6. 1959. do 31. 10. 1984. 19. HUJIĆ, Mirza (Sarajevo, 12. 4. 1982) – u Institutu radio od 12. 5. 2008. do 12. 5.2009. 20. HUREM, Rasim (Rogatica, 15. 12. 1927 – Zagreb, 9. 7. 2008) – u Institutu radio od 1. 1. 1959. do 1. 2. 1991. (sa prekidom od 31. 8. 1960. do 1. 12. 1962) 21. IŠEK, Tomislav (Kastav, Rijeka, 26. 10. 1937) – u Institutu radio od 5. 1. 1961. do 31. 12. 2007.

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

22. JUZBAŠIĆ, Dževad (Sarajevo, 2. 9. 1929) – u Institutu radio od 15. 9. 1962. do 31. 10. 1994.

35. MARJANOVIĆ, Hajrija (Sarajevo, 4. 2. 1923) – u Institutu radila od 1. 1. 1959. do 1. 7. 1963.

23. KARABEGOVIĆ, Ibrahim (Modriča, 5. 6. 1931) – u Institutu radio od 15. 10. 1963. do 31. 12. 2002. (sa prekidom od 15. 12. 1994. do 26. 9. 1998)

36. MILIČIĆ, Budimir (Unač, Plužine, 20. 4. 1937) – u Institutu radio od 1. 5. 1974. do 31. 12. 2007.

24. KARAČIĆ, Darko (Sarajevo, 14. 2. 1980) – u Institutu radio od 5. 1. 2004. do 31. 12. 2007.

37. MITIĆ, Nadežda (Drenovac, Prokuplje, 14. 8. 1937) – u Institutu radila od 1. 1. 1961. do 16. 11. 1961.

25. KEMURA, Ibrahim (Sarajevo, 17. 9. 1935 – Sarajevo, 16. 3. 2003) – u Institutu radio od 1. 3. 1976. do 31. 12. 2002.

38. NAZEČIĆ, Ahmed (Ljubuški, 1. 11. 1932) – u Institutu radio od 1. 6. 1959. do 31. 8. 1959.

26. KLARIĆ, Tihomir (Kalinovik, 19. 5. 1954 – Sarajevo, 27. 6. 1992) – u Institutu radio od 1. 3. 1979. do 31. 5. 1992.

39. NEDIMOVIĆ, Uroš ( Jasenica, Bosanska Krupa, 21. 9. 1931) – u Institutu radio od 1. 9. 1959. do 31. 3. 1994.

27. KLIKO, Amir ( Jajce, 5. 6. 1975) – u Institutu radio od 1. 4. 2003. do 31. 3. 2009.

40. NILEVIĆ, Boris (Sarajevo, 2. 6. 1947 – Sarajevo, 11. 12. 1999) – u Institutu radio od 1. 9. 1974. do 11. 12. 1999.

28. KRALJAČIĆ, Tomislav (Trsa, Crna Gora, 22. 12. 1936 – Beograd, 23. 9. 1993) – u Institutu radio od 1. 1. 1966. do 30. 4. 1969. 29. LAY, Ernest (Zagreb, 16. 6. 1932) – u Institutu radio od 15. 9. 1964. do 2. 8. 1968. 30. LEOVAC, Selena (Sarajevo, 2. 2. 1964) – u Institutu radila od 1. 4. 1988. do 31. 12. 1992. 31. LUČIĆ, Jela (Pale, 14. 10. 1936) – u Institutu radila od 20. 5. 1960. do 30. 6. 1961. 32. LUKIĆ, Ljubomir (Novi Travnik, 23. 5. 1963) – u Institutu radio od 27. 8. 2004. do 31. 10. 2006. 33. MAKSIMOVIĆ, Koviljka (Doboj, 22. 5. 1934) – u Institutu radila od 1. 2. 1964. do 31. 10. 1967. 34. MANDIĆ, Petar (Gacko, 4. 4. 1930) – u Institutu radio od 15. 12. 1964. do 30. 4. 1968.

41. PELIDIJA, Enes (Pljevlja, 2. 10. 1949) – u Institutu radio od 1. 9. 1974. do 25. 1. 1995. 42. PERAZIĆ, Stanko (Vukovci, Podgorica, 15. 5. 1927) – u Institutu radio od 1. 11. 1962. do 31. 8. 1963. 43. POLOMIK, Tünde (Senta, 27. 6. 1962) – u Institutu radila od 1. 4. 1988. do 10. 5. 1993. 44. PRIBULJA, Subhija (Sarajevo, 5. 12. 1933) – u Institutu radila od 1. 1. 1961. do 28. 11. 1969. 45. REDŽIĆ, Enver (Stari Majdan, Sanski Most, 4. 5. 1915 – Sarajevo, 4. 11. 2009) – u Institutu radio od 1. 10. 1961. do 18. 1. 1972. 46. SLIPIĆ-PIRALIĆ, Azrija (Zavidovići, 11. 6. 1956) – u Institutu radila od 1. 5. 1989. do 1. 3. 1993.

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

47. ŠABANOVIĆ, Aida (Sarajevo, 3. 9. 1976) – u Institutu radila od 1. 3. 2004. do 24. 1. 2006.

4. BOGDANIĆ, Ljiljana (Korman, Niš, 7. 7. 1939) – u Institutu radila od 1. 10. 1971. do 30. 11. 1977. na poslovima pomoćne radnice

48. ŠARAC, Nedim (Sarajevo, 25. 5. 1926 – Sarajevo, 18. 4. 2008) – u Institutu radio od 1. 1. 1959. do 15. 12. 1961. i nakon prekida od 1. 3. 1975. do 30. 9. 1988.

5. BOŽIĆ, Momir (Kaljina, Sokolac, 29. 9. 1935) – u Institutu radio od 1. 6. 1959. do 31. 12. 1972. na poslovima pomoćnog službenika

49. ŠEHIĆ, Nusret (Tuzla, 29. 6. 1927) – u Institutu radio od 1. 9. 1964. do 30. 9. 1993.

6. BUREKOVIĆ, Slavica (Sarajevo, 1. 7. 1932) – u Institutu radila od 1. 1. 1959. do 31. 12. 1973. na poslovima arhivskog manipulanta

50. ŠKARICA (ANDRIĆ), Dubravka (Dubrave, Tuzla, 21. 1. 1935) – u Institutu radila od 1. 9. 1959. do 31. 5. 1969. i nakon prekida od 1. 1. 1975. do 30. 9. 1975.

7. CVIJOVIĆ (TRIKIĆ), Rosa (Drvar, 8. 10. 1936) – u Institutu radila od 1. 10. 1963. do 31. 12. 1973. na poslovima arhiviste

51. VELADŽIĆ, Edin (Varoška Rijeka, Bosanska Krupa, 2. 4. 1973) – u Institutu radio od 21. 4. 2003. do 15. 7. 2007.

8. ČALIJA, Slobodan (Sarajevo, 28. 3. 1951) – u Institutu radio od 1. 11. 1977. do 31. 12. 1994. na poslovima kurira

52. ZLATAR, Behija (Sarajevo, 29. 8. 1945) – u Institutu radila od 1. 9. 1973. do 31. 1. 1998.

9. ČAMO, Fatima (Repovci, Mostar, 16. 2. 1918) – u Institutu radila od 5. 12. 1959. do 31. 12. 1967. na poslovima pomoćnog službenika

53. ŽIVKOVIĆ, Pavo (Kostrč, Orašje, 2. 8. 1944) – u Institutu radio od 1. 9. 1973. do 31. 12. 1985.

B. SPISAK ADMINISTRATIVNIH I OSTALIH RADNIKA 1. AGUŠEVIĆ, Muhamed (Sarajevo, 15. 1. 1934) – u Institutu radio od 1. 9. 1959. do 1. 11. 1962. na poslovima slovoslagara 2. ANĐIĆ, Mirko (Sarajevo, 25. 9. 1954) – u Institutu radio od 11. 7. 1977. do 31. 7. 1982. na poslovima kurira 3. BEGOVIĆ, Bisera (Mostar, 30. 12. 1910) – u Institutu radila od 1. 1. 1959. do 1. 8. 1963. na poslovima kancelarijskog referenta

10. ČINDRAK, Hivzo (Bijelo Polje, 15. 9. 1915) – u Institutu radio od 1. 1. 1959. do 31. 12. 1965. na poslovima računovođe 11. ĆATOVIĆ, Fuad (Sarajevo, 20. 10. 1940) – u Institutu radio od 15. 2. 1962. do 1. 11. 1962. na poslovima kopirera grafičara 12. ĆOSOVIĆ, Sabaheta (Kukavice, Čajniče, 31. 7. 1954) – u Institutu radila od 3. 6. 1987. na poslovima pomoćne radnice 13. DELIHASANOVIĆ, Šefika (Sarajevo, 3. 5. 1935) – u Institutu radila od 15. 7. 1963. do 31. 3. 1970. na poslovima fotografa 14. DRAGAŠ, Mladen (Mrkovići, Sarajevo, 21. 3. 1923) – u Institutu radio od 21. 10. 1965. do 18. 12. 1965. na poslovima ložača

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

15. EFENDIĆ, Enisa (Mostar, 7. 9. 1935) – u Institutu radila od 1. 6. 1964. do 31. 3. 1969. na poslovima bibliotekara 16. ELEZ, Stjepan (Sokolac, 9. 1. 1924) – u Institutu radio od 1. 8. 1962. do 31. 10. 1979. na poslovima blagajnika 17. FEJZAGIĆ, Fatima (Sarajevo, 17. 2. 1942) – u Institutu radila od 1. 10. 1973. do 1. 1. 1987. na poslovima pomoćne radnice 18. GERZIĆ, Dragica (Kostajnica, 2. 1. 1930) – u Institutu radila od 1. 3. 1963. na poslovima daktilografa 19. GLAVENDOKIĆ, Radosava (Banja Luka, 30. 12. 1939) – u Institutu radila od 6. 6. 1963. do 31. 12. 1966. na poslovima pomoćne radnice

26. HUSEINOVIĆ (ĐEMIDŽIĆ), Sabaheta (Sarajevo, 4. 3. 1939) – u Institutu radila od 1. 9. 1959. do 31. 8. 1997. na poslovima daktilografa, kasnije tehničkog sekretara 27. JELAČIĆ, Aiša (Višegrad, 1926) – u Institutu radila od 1. 3. 1962. do 16. 4. 1974. na poslovima pomoćne radnice 28. JOŠILO, Slavica (Visoko, 7. 5. 1959) – u Institutu radila od 3. 8. 1984. do 31. 5. 1985. na poslovima likvidatora blagajnika 29. JOVIĆ, Radovan (Borovica, Pljevlje, 9. 8. 1937) – u Institutu radio od 1. 6. 1959. do 30. 4. 1960. na poslovima grafičara 30. KARIĆ, Ejub (Sokolac, 15. 8. 1926) – u Institutu radio od 1. 3. 1960. do 1. 6. 1963. na poslovima računovođe

20. GLIGOREVIĆ, Rajko (26. 9. 1928) – u Institutu radio od 1. 1. 1959. do 31. 3. 1959. na poslovima kancelarijskog referenta

31. KECMAN, Jovanka – u Institutu radila od 1. 1. 1959. do 1. 7. 1959. godine na poslovima dokumentariste

21. HADŽIĆ, Šućro (Kalinovik, 17. 4. 1939) – u Institutu radio od 1. 11. 1963. do 31. 12. 1968. na poslovima pomoćnog radnika

32. KLIČEN, Nika (Grude, 1. 11. 1943) – u Institutu radila od 10. 9. 1962. do 1. 10. 1963. na poslovima daktilografa

22. HADŽIMEHMEDOVIĆ, Seada (Cazin, 10. 9. 1939) – u Institutu radila od 1. 9. 1963. do 31. 12. 1973. na poslovima arhivskog pomoćnika

33. KNEŽEVIĆ (LASTRIĆ), Mirjana (Banja Luka, 7. 3. 1942) – u Institutu radila od 1. 3. 1964. od 31. 12. 1973. na poslovima arhivskog pomoćnika

23. HASANBEGOVIĆ, Jasminka (Kostanjevac, Jastrebačko, 4. 11. 1938) – u Institutu radila od 8. 6. 1960. do 1. 6. 1962. na poslovima daktilografa

34. KONATAR, Ruža (Sarajevo, 15. 6. 1947) – u Institutu radila od 6. 9. 1979. do 15. 10. 1992. na poslovima šefa računovodstva

24. HODŽIĆ, Numo (Osovo, Rogatica, 12. 7. 1906) – u Institutu radio od 1. 1. 1967. do 1. 2. 1973. na poslovima portira 25. HOTIĆ, Fata (Srebrenica, 18. 2. 1954) – u Institutu radila od 13. 11. 1987. do 14. 5. 2002. na poslovima pomoćne radnice

35. KRILIĆ, Amna (Sarajevo, 23. 11. 1966) – u Institutu radila od 28. 9. 1992. do 31. 5. 1994. na poslovima bibliotekara 36. KRILIĆ, Nejra (Bosanski Brod, 19. 5. 1940) – u Institutu radila od 6. 7. 1987. do 30. 10. 2000. na poslovima sekretara Instituta

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

37. KRUPIĆ, Fata (Sanski Most, 20. 11. 1939) – u Institutu radila od 16. 9. 1963. do 31. 5. 1972. kao arhivski pomoćnik

49. MURATOVIĆ, Kasim (Sarajevo, 10. 9. 1944) – u Institutu radio od 1. 10. 1969. do 1. 12. 1977. kao cinkograf

38. KURTOVIĆ, Jovo (18. 4. 1924) – u Institutu radio od 1. 1. 1959. do 1. 10. 1959. na poslovima pomoćnog radnika

50. MUŠIĆ, Ferid (Sarajevo, 26. 2. 1932) – u Institutu radio od 1. 2. 1960. do 8. 10. 1960. na poslovima knjigovođe

39. KUZMAN, Nada (Mostar, 12. 7. 1949) – u Institutu radila od 10. 2. 1984. do 3. 5. 1984. na poslovima ekonomskog tehničara

51. NENADIĆ, Adela (Sarajevo, 9. 5. 1938) – u Institutu radila od 1. 1. 1962. do 28. 2. 1967. na poslovima tehničkog sekretara

40. LAČEVIĆ, Anka (Pakrac, 29. 10. 1926) – u Institutu radila od 1. 5. 1959. do 31. 3. 1961. na poslovima daktilografa

52. NOGIĆ, Gospava (Bioča, Visoko, 1933) – u Institutu radila od 1. 1. 1967. do 31. 5. 1987. na poslovima pomoćne radnice

41. LUKIĆ, Petar (Dvorovi, Brčko, 8. 9. 1929) – u Institutu radio od 5. 3. 1960. do 11. 9. 1961. kao pomoćni radnik

53. NOVOTNI, Marija (Sarajevo, 28. 9. 1945) – u Institutu radila od 12. 2. 1973. do 24. 8. 1977. na poslovima telefoniste

42. MAGLAJLIĆ, Halima (Banja Luka, 28. 11. 1927) – u Institutu radila od 1. 1. 1959. do 1. 6. 1963. na poslovima arhivskog pomoćnika

54. OBRADOVIĆ, Rastislav (Grabovica, Takovo, 16. 12. 1923) – u Institutu radio od 1. 3. 1960. do 1. 7. 1962. na poslovima daktilografa

43. MARIJANOVIĆ, Nenad (Pljevlja, 27. 12. 1937) – u Institutu zaposlen od 20. 11. 1962. do 30. 11. 1977. na poslovima ofset mašiniste 44. MARINKOVIĆ, Velika (Potpeć, Pljevlja, 23. 4. 1926) – u Institutu radila od 1. 5. 1959. do 28. 2. 1962. na poslovima referenta 45. MARKOVIĆ, Vera (Bihać, 18. 1. 1932) – u Institutu radila od 1. 6. 1959. do 24. 12. 1960. na poslovima dokumentariste 46. MATIJEVIĆ, Anka (Lištica, 4. 10. 1927) – u Institutu radila od 1. 5. 1959. do 24. 7. 1972. na poslovima kancelarijskog referenta 47. MIŠKOVIĆ, Petar (Vidovo Selo, Drvar, 10. 10. 1926) – u Institutu radio od 15. 11. 1963. do 10. 6. 1968. na poslovima arhiviste 48. MITRAŠEVIĆ, Veselin (Lopare, Tuzla, 1. 2. 1930) – u Institutu radio od 1. 6. 1959. do 28. 2. 1974. na poslovima višeg arhiviste

55. PAVLOVIĆ, Aleksandar (Bela Crkva, 31. 7. 1951) – u Institutu radio od 1. 4. 1974. do 30. 11. 1977. na poslovima pomoćnog radnika 56. PERIŠIĆ, Sofija (Bijelo Polje, Šavnik, 25. 2. 1938) – u Institutu radila od 10. 9. 1962. do 31. 12. 1969. na poslovima daktilografa 57. PEROVIĆ, Anđelka (Kreševo) – u Institutu radila od 1. 2. 1965. do 12. 4. 1970. na poslovima sekretara u kabinetu 58. PETKOVIĆ, Milorad (Nevesinje, 2. 8. 1929) – u Institutu radio od 25. 10. 1960. do 1. 5. 1961. na poslovima honorarnog službenika 59. PETROVIĆ, Dragica (Livno, 16. 7. 1917) – u Institutu radila od 1. 6. 1959. do 31. 12. 1972. na poslovima pomoćne radnice 60. PISAR, Anđa (Šipovo, 1. 4. 1947) – u Institutu radila od 1. 1. 1975. do 31. 5. 1975. na

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

poslovima pomoćne radnice 61. PIVAČ, Spomenka (Kiseljak, 15. 8. 1955) – u Institutu radila od 15. 10. 1979. do 22. 6. 1992. na poslovima daktilografa 62. POTOGIJA, Fahrija (Sarajevo, 30. 6. 1943) – u Institutu radila od 1. 3. 1964. do 30. 9. 1969. u biblioteci 63. PONJARIĆ, Ljubomir – u Institutu radio od 23. 6. 1963. do 31. 12. 1966. na poslovima čuvara 64. PRALIĆ, Alija (Sarajevo, 15. 1. 1929) – u Institutu radio od 15. 3. 1969. do 30. 11. 1977. na poslovima šefa tehničke službe 65. PRODANOVIĆ, Branka (Plužine, Nevesinje, 4. 6. 1959) – u Institutu radila od 11. 9. 1980. do 31. 5. 1992. na poslovima blagajnika 66. RADOVANOVIĆ, Radoslav – u Institutu radio od 1. 6. 1959. do 1. 10. 1959. na poslovima računovođe 67. REDŽOVIĆ, Mirsada (Sarajevo, 12. 3. 1946) – u Institutu radila od 1. 10. 1970. do 31. 10. 1978. na poslovima sekretara u kabinetu 68. SANTICA-ANDRIĆ, Radmila (Mostar, 9. 1. 1925) – u Institutu radila od 1. 11. 1961. do 30. 6. 1980. na poslovima računskog referenta 69. SKARIĆ, Jovanka (Sarajevo, 26. 2. 1912) – u Institutu radila od 1. 9. 1959. do 1. 3. 1967. na poslovima bibliotekara 70. SOFIĆ, Meshija (Sarajevo, 13. 3. 1931) – u Institutu radila od 1. 1. 1961. do 30. 11. 1977. na poslovima cinkografa 71. STANIĆ, Dragica (Sokolac, 5. 5. 1926) – u Institutu radila od 1. 9. 1959. do 31. 12. 1968. na poslovima računovođe

72. STANIŠIĆ, Vlado (Prača, 11. 9. 1946) – u Institutu radio od 1. 11. 1978. do 31. 5. 1992. na poslovima arhiviste 73. STAŠEVIĆ, Vitomir (Bijelo Brdo, Višegrad, 10. 11. 1914) – u Institutu radio od 1. 3. 1960. do 1. 2. 1965. na poslovima šefa tehničke službe 74. ŠIMIĆ, Matilda (Ostrožac, Konjic, 27. 9. 1945) – u Institutu radila od 1. 2. 1980. do 10. 2. 1987. na poslovima sekretara Instituta 75. ŠOTRA, Ljiljana (Sarajevo, 18. 2. 1937) – u Institutu radila od 1. 1. 1961. na poslovima arhiviste 76. TAUŠAN, Bisera (1920) – u Institutu radila od 1. 1. 1959. do 1. 3. 1959. na poslovima višeg referenta 77. TERZIĆ, Ivan (Zabrđe, Pljevlja, 26. 1. 1931) – u Institutu radio od 1. 9. 1959. do 1. 3. 1960. na poslovima fotografa 78. TOPALOVIĆ, Miloš (Trebević, Sarajevo, 25. 1. 1925) – u Institutu radio od 1. 6. 1963. do 31. 12. 1966. na poslovima portira 79. TRIFKOVIĆ, Mirko (Petrovići, 10. 7. 1927) – u Institutu radio od 1. 6. 1959. do 30. 4. 1967. na poslovima kurira 80. VRDOLJAK (MEMIĆ), Željka (Sarajevo, 1. 6. 1945 – Sarajevo, 31. 8. 1992) – u Institutu radila od 15. 10. 1970. do 31. 8. 1992. na poslovima bibliotekara 81. VUKOVIĆ, Dervo, radio u Institutu kao ložač 82. VULIĆ, Zorka, (28. 12. 1940) – u Institutu radila od 1. 1. 1959. do 30. 9. 1959. na poslovima daktilografa

BIOGRAFIJE I BIBLIOGRAFIJE NAUČNIH RADNIKA INSTITUT DANAS

1. BANDŽOVIĆ, Safet (Novi Pazar, 25. 12. 1961) – naučni saradnik U Institutu radi od 1. 4. 2000. godine. Bavi se savremenom historijom, pretežno problemima migracija Bošnjaka u Tursku, te stradanjima Bošnjaka u Drugom svjetskom ratu. Na Filozofskom fakultetu u Beogradu magistrirao je 22. 12. 1988. s temom Demografska kretanja stanovništva Bosne i Hercegovine 1941–1945. Na Filozofskom fakultetu u Sarajevu doktorirao je 6. 3. 2002. s temom Iseljavanje muslimanskog slavenskog stanovništva (Bošnjaka, Goranaca, Torbaša i dr. ) iz Sandžaka, Makedonije i sa Kosova u Tursku (1912– 1970). Boravio na specijalizaciji u Moskvi 1988–1989. godine. KNJIGE: Iseljavanje Bošnjaka u Tursku, Sarajevo, 2006. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Almanah, Behar, Beharistan, HAS, Hercegovina, Izvori, MAK, Muhacirlerin Izinde, Prilozi, Rožajski zbornik, Saznanja, Socijaldemokrat, Stav, Takvim, Tutinski zbornik, Zbornik Sjenice, Znakovi vremena.

2. BEŠLIJA, Sedad (Prijedor, 12. 7. 1985) – stručni saradnik U Institutu radi od 12. 10. 2009. godine. Bavi se osmanskim periodom, a posebno historijom Bosne i Hercegovine XV i XVI stoljeća. Radove objavljivao u časopisima i zbornicima: Glasnik Rijaseta Islamske zajednice Bosne i Hercegovine, Preporod. 3. BRKLJAČA, Seka (Tuzla, 19. 6. 1949) – viši stručni saradnik U Institutu radi od 1. 6. 1981. godine. Bavi se savremenom historijom i problemima društvene i ekonomske historije Bosne i Hercegovine u prvoj polovini dvadesetog stoljeća. Posebno istražuje demografski razvitak, probleme urbanizacije i razvoja gradova, kao i probleme privrednog razvoja Bosne i Hercegovine od 1878. do 1945. godine. Magistrirala je s temom Industrijski potencijali Bosne i Hercegovine i privredni interesi okupatora 1941–1943. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu 24. 12. 1991. godine.

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

KNJIGE: Bosna i Hercegovina od najstarijih vremena do kraja drugog svjetskog rata, Sarajevo, 1994. (koautor) Udžbenik: Historija za peti razred osnovne škole (koautor) Radove objavljivala u raznim časopisima i zbornicima: BiH prije i poslije ZAVNOBiH-a, Bosna i Hercegovina i svijet, Bošnjaci Šipova kroz historiju, Časopis za suvremenu povijest, Dijalog, Glas Antifašista, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Hercegovina, Bosanska Posavina – dio cjelovite Bosne i Hercegovine, Historijska traganja, Historiografija u Bosni i Hercegovini od 1990. do 2003. godine, Most, Prilozi, Revija slobodne misli, Revizija prošlosti na prostorima bivše Jugoslavije, Sefarad ‘92, Tito i Bosna i Hercegovina, Urbano biće Bosne i Hercegovine, Znakovi vremena. 4. DUJMOVIĆ, Sonja (Ogulin, 3. 7. 1965) – viši stručni saradnik U Institutu radi od 1. 6. 1989. godine. Bavi se historijom Bosne i Hercegovine, posebno društveno-političkom historijom XIX i XX stoljeća, te fenomenima vezanim za modernizaciju, djelatnost elita, problem identiteta i historije žena. Magistrirala je s temom Srpsko građanstvo u Bosni i Hercegovini 1918–1941. na Filozofskom fakultetu u Beogradu 22. 11. 2004. godine. Kao koordinator projekta za Bosnu i Hercegovinu od 2000. do 2004. učestvovala u međunarodnom projektu Historikerprojekt. Kirchen im ehemaligen Jugoslawien, projekat pod vođstvom profesora Thomasa Bremera (Westfälische Wilhelms-Universität Münster). Radove objavljivala u raznim časopisima i zbornicima: 60 godina od završetka Drugog svjet-

skog rata – kako se sjećati 1945. godine, BH Telecom Sarajevo, Bosna i svijet, Hercegovina, Dijalog, Historijska traganja, Prilozi, Religija, društvo i politika, Stanovništvo, Tokovi istorije, Urbano biće Bosne i Hercegovine. 5. GLADANAC, Sanja (Sarajevo, 3. 3. 1985) – stručni saradnik U Institutu radi od 28. 1. 2008. godine. Bavi se historijom novog vijeka, pretežno Drugim svjetskim ratom. Radove objavljivala u časopisu Prilozi. 6. GRUBIŠIĆ, Željko (Sarajevo, 16. 5. 1984) – stručni saradnik U Institutu radi od 1. 3. 2009. godine. Radi na prikupljanju građe za Historijski leksikon Bosne i Hercegovine. 7. KAMBEROVIĆ, Husnija (Mionica, Gradačac, 6. 9. 1963) – viši naučni saradnik U Institutu radi od 1. 6. 1989. godine. Bavi se socijalnom i političkom historijom Bosne i Hercegovine u XIX i XX stoljeću, historijom elita i problemima nacionalnih identiteta u socijalizmu. Magistarski rad Prelazak radne snage iz agrara u industriju u Bosni i Hercegovini od 1945. do 1953. godine odbranio je

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

8. 7. 1991. na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, gdje je 26. 11. 2001. doktorirao s temom Begovski zemljišni posjedi u Bosni i Hercegovini 1878–1918. Od 2002. godine je direktor Instituta za istoriju. Predavao na Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta u Tuzli, a na Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu u zvanju docenta predaje historiju Bosne i Hercegovine u 20 stoljeću i historiju jugoistočne Evrope u 20. stoljeću. U razdoblju od 2007. do 2009. rukovodio bosanskohercegovačkim istraživačkim timom u okviru međunarodnog projekta New and Ambiguous Nation-building Processes in South-eastern Europe: Collective Identities in Bosnia-Herzegovina, Macedonia, Moldova and Montenegro in Comparison (1944–2005), koji je realiziran u Institute for Eastern European Studies, Department of History, FU Berlin (Germany) i Department for Southeast European History at the University of Graz (Austria). KNJIGE: Mehmed Spaho (1883–1939), Politička biografija, Sarajevo, 2009; Begovski zemljišni posjedi u BiH od 1878. do 1918. godine, Zagreb– Sarajevo, 2003. i 2005. drugo izdanje; Husein-kapetan Gradaščević (1802–1834): Biografija, Gradačac, 2002; Prema modernom društvu. Bosna i Hercegovina od 1945. do 1953. godine, Tešanj, 2000; Stari grad u Gradačcu i kula Husein-kapetana Gradaščevića, Vrijednosti i stanja poslije rata 1992–1995, Sarajevo, 1999. (koautor); Bosna i Hercegovina od najstarijih vremena do kraja Drugog svjetskog rata, Sarajevo, 1994. (koautor) Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: 60 godina od završetka Drugog svjetskog rata – kako se sjećati 1945, Almanah 19922002, Austrian History Yearbook, Bosna i Hercegovina i svijet, Bošnjaci Šipova kroz historiju, Čas sjećanja: Muhamed Hadžijahić (1918-1986), Časopis za kulturno i historijsko naslijeđe, Časopis za suvremenu povijest, Dan, Dioničko društvo BH Telecom, Diwan, Domovina, Enzyklopadie Migra-

tion in Europe vom 17. Jahrhunderts bis zur Gegenwart, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Gradina, Hercegovina, Hereditas rerum Croaticarum ad honorem Mirko Valentić, Historijska traganja, Historijski mitovi na Balkanu, Historiografski vidici, Hrvatska enciklopedija, Hrvatski biografski leksikon, Istina o Bosni i Hercegovini, Istorijski zbornik, Istorijsko NE staljinizmu, Korak, Ljiljan, Ljudska prava, Muallim, Muslimanski glas, Nedjelja, Odjek, Oslobođenje, Preporod, Prilozi, Prilozi za orijentalnu filologiju, Prispevki za novejšo zgodovino, Radovi Zavoda za hrvatsku povijest 99, Rasprave o nacionalnom identitetu Bošnjaka, Revija Slobodne misli, Sumejja, Tito i Bosna i Hercegovina, Urbano biće Bosne i Hercegovine, Why, Zbornik radova Mire KolarDimitrijević, Znakovi vremena. 8. KAPIDŽIJA, Elmedina (Sarajevo, 19. 1. 1983) – stručni saradnik U Institutu radi od 1. 5. 2008. godine. Bavi se historijom srednjeg vijeka, posebno druge polovine XIII stoljeća. Radove objavljivala u časopisu Prilozi. 9. KATZ, Vera (Sarajevo, 30. 6. 1953) – naučni saradnik U Institutu radi od 1. 11. 1978. godine. Bavi se historijom XX stoljeća, sa posebnim osvrtom na Bosnu i Hercegovinu u socijalističkom periodu. Magistrirala je s temom Struktura članstva KPJ (SKJ) u Bosni i Hercegovini od 1945. do 1953. na Filozofskom

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

fakultetu u Sarajevu 9. 2. 1986. godine. Doktorsku disertaciju s temom Društveni i ekonomski razvoj Bosne i Hercegovine odbranila je 17. 4. 2006. u Sarajevu. Glavni je i odgovorni urednik časopisa Instituta za istoriju – Historijska traganja. Radove objavljivala u raznim časopisima i zbornicima: 60. godina od završetka Drugog svjetskog rata – kako se sjećati 1945. godine, Revizija prošlosti na prostorima bivše Jugoslavije, Bosna i svijet, Časopis za suvremenu povijest, Dioničko društvo BH Telecom, Glasnik arhiva i arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Godišnjak društva istoričara Bosne i Hercegovine, Heraditas Rerum Croaticarum, Hercegovina, Historijska traganja, Historiografija u Bosni i Hercegovini od 1990. do 2003, Hronologija radničkog pokreta i SKJ 19911979, Hrvatska misao, Hrvatski narodni godišnjak za 1998, Istorijski zbornik, Istorija, Istoriografija i nastava po istorija, Jugoslovenski istorijski časopis, Oslobođenje, Prilozi, Prispevki za novejšo zgodovino letnik XLIV, Radio – Sarajevo III. Program, Stoljeće HKD Napredak (1902. – 2002.), Teaching the History of Southeastern Europe, Urbano biće Bosne i Hercegovine. 10. LIČINA, Aida (Sarajevo, 13. 12. 1984) – stručni saradnik U Institutu radi od 28. 1. 2008. godine. Bavi se modernom historijom XX stoljeća, periodom poslije Drugog svjetskog rata. Uža tema istraživanja je Titov fond za stipendiranje mladih radnika i radničke djece (1974–1986). Radove objavljivala u časopisu Prilozi.

11. MILIŠIĆ, Senija (Sarajevo, 3. 4. 1954) – naučni saradnik U Institutu radi od 13. 11. 1978. godine. Bavi se historijom XX stoljeća. Magistrirala je s temom Emancipacija muslimanske žene u Bosni i Hercegovini nakon oslobođenj 1947–1952. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu 31. 3. 1987, gdje je i doktorirala 11. 11. 2004. s temom Institucionalizacija nauke u Bosni i Hercegovini (1945.–1958.). Kao docent predaje na Fakultetu humanističkih nauka u Mostaru. KNJIGE: Institucionalizacija nauke u Bosni i Hercegovini (1945.–1958.), Sarajevo, 2007. Članke objavljivala u raznim časopisima i zbornicima: Bosna i Hercegovina i svijet, Bošnjaci Šipova kroz historiju, Hercegovina, Istraživanja, Prilozi, Sarajevo u socijalističkoj Jugoslaviji, Saznanja, Urbano biće Bosne i Hercegovine, Znakovi vremena. 12. MULAOSMANOVIĆ, Admir (Sarajevo, 1. 7. 1973) – stručni saradnik U Institutu radi od 11. 9. 2006. godine. Istražuje savremenu historiju Jugoslavije i Bosne i Hercegovine nakon 1980. godine s akcentom na političko stanje i odnose. Bavi se fenomenima propagande, nacionalizma, društvenih grupiranja i ulogom intelektualnih elita u procesu nestanka Socijalističke federativne republike Jugoslavije, kao i utjecajem navedenog na Bošnjake i Bosnu i Hercegovinu. Magistrirao 17. 9. 2008. na Filozofskom fakultetu u Zagrebu s temom Bihaćka krajina 1971–1991. (Utjecaj politike i političke elite na privredni razvoj). U razdoblju od 2007. do 2009. učesnik u bosanskohercegovačkom istraživačkom timu u okviru međunarodnog projekta

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

New and Ambiguous Nation-building Processes in South-eastern Europe: Collective Identities in Bosnia-Herzegovina, Macedonia, Moldova and Montenegro in Comparison (1944–2005), koji je realiziran u Institute for Eastern European Studies, Department of History, FU Berlin (Germany) i Department for Southeast European History at the University of Graz (Austria). Članke objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Historijska traganja, Istraživanja, Prilozi, Rasprave o nacionalnom identitetu Bošnjaka, Saff, Strogo pov. Zemlja. 13. NAMETAK, Muhamed (Sarajevo, 16. 6. 1986) – stručni saradnik U Institutu radi od 3. 12. 2008. godine. Bavi se historijom Bosne i Hercegovine XX stoljeća, s akcentom na period nakon Drugog svjetskog rata. 14. OMERČIĆ, Edin (Pula, 1. 8. 1981) – stručni saradnik U Institutu radi od 28. 1. 2008. godine. Bavi se modernom historijom Bosne i Hercegovine s posebnim naglaskom na period 90-ih godina XX stoljeća. Članke objavljivao u časopisima Prilozi, Znakovi vremena. 15. OMEROVIĆ, S. Enes (Sarajevo, 11. 8. 1976) – stručni saradnik U Institutu radi od 28. 1. 2008. godine. Bavi

se proučavanjem historije Bosne i Hercegovine između dva svjetska rata. Članke objavljivao u časopisima Historijska traganja, Prilozi. 16. PELESIĆ, Muhidin (Bosanski Šamac, 10. 8. 1957) – viši stručni saradnik U Institutu radi od 1. 1. 1987. godine. Bavi se modernom historijom Bosne i Hercegovine i Jugoslavije. Magistrirao je s temom Odnos sarajevskog Novog lista prema Bosni i Hercegovini 1941–1945. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu 17. 12. 1986. godine. Radio kao viši asistent na Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu. Knjige: Modriča sa okolinom u prošlosti, Modriča, 1986. (koautor); Bošnjaci na svjetskim ratištima, Sarajevo, 1996; Bosna i Hercegovina od najstarijih vremena do kraja drugog svjetskog rata, Sarajevo, 1994. (koautor). Udžbenici: Historija za 4. razred gimnazije i 8. razred osnovne škole, Sarajevo, 1994. Članke objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Bosanska Posavina – dio cjelovite Bosne i Hercegovine, Bosanska srednjovjekovna država i suverenost, Bosna i Hercegovina i svijet, Čas sjećanja: Muhamed Hadžijahić (1918-1986), Genocid u Bosni i Hercegovini 1991-1995, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Historijska traganja, Humanistički aspekti djelovanja dobrotvornih društava u ratnim uvjetima, Historiografija o Bosni i Hercegovini 1980-1998, Prilozi historiji Sarajeva, Prilozi, Sefarad ‘92, Urbano biće Bosne i Hercegovine.

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

17. SARAČ, Dženita (Travnik, 3. 3. 1982) – stručni saradnik U Institutu radi od 24. 1. 2005. godine. Bavi se periodom moderne historije XX stoljeća. Istražuje pitanje identiteta i nacionalnih odnosa 80-ih godina XX stoljeća. U razdoblju od 2005. do 2007. učestvovala u projektu Bosanci u Sloveniji – Slovenci u Bosni, a u razdoblju od 2007. do 2009. učestvovala u bosanskohercegovačkom istraživačkom timu u okviru međunarodnog projekta New and Ambiguous Nation-building Processes in South-eastern Europe: Collective Identities in Bosnia-Herzegovina, Macedonia, Moldova and Montenegro in Comparison (1944–2005), koji je realiziran u Institute for Eastern European Studies, Department of History, FU Berlin (Germany) i Department for Southeast European History at the University of Graz (Austria). Članke objavljivala u raznim časopisima i zbornicima: Prilozi, Rasprave o nacionalnom identitetu Bošnjaka, Znakovi vremena. 18. SMAJIĆ, Ramiza (Visoko, 14. 12. 1966) – viši stručni saradnik U Institutu radi od 10. 4. 2000. godine. Bavi se historijom osmanskog perioda. Magistrirala je 4. 5. 2006. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu s temom Društveno-političke prilike u Bosanskoj Krajini prema djelima Muvekita, Pečevije i Naime. Usporedba sa narodnom tradicijom. KNJIGE: Bosanska krajina: historija, legende i mitovi, Sarajevo, 2009. Članke je objavljivala u raznim časopisima i zbornicima: Beharistan, Gallimard, Gračanički

glasnik, Ljiljan, Novi Muallim, Pregled, Prilozi, Rudarstvo, Saznanja, Znakovi vremena. 19.VELADŽIĆ, Sabina (Sarajevo, 19. 5. 1977) – stručni saradnik U Institutu radi od 1. 6. 2007. godine. Bavi se savremenom historijom Bosne i Hercegovine sa posebnim akcentom na bošnjačku politiku u vremenu uspostave političkog pluralizma u Bosni i Hercegovini na početku devedesetih godina XX stoljeća. Članke objavljivala u časopisima i zbornicima: Prilozi, Rasprave o nacionalnom identitetu Bošnjaka. 20. YOUNIS, Hana (Sarajevo, 24. 12. 1976) – viši stručni saradnik U Institutu radi od 1. 3. 2003. godine. Bavi se Bosnom i Hercegovinom u XIX stoljeću sa posebnim osvrtom na društveno-ekonomsku historiju. Magistrirala je s temom Život u Sarajevu u doba Topal Osman-paše (1861–1869) 10. 4. 2007. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. KNJIGE: Ljetno putovanje u Bosnu i Hercegovinu, Muhamed Ali-paša (prevela i priredila), Sarajevo, 2008. Članke objavljivala u raznim časopisima i zbornicima: Glasnik Rijaseta Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini, Godišnjak BZK Preporod, Prilozi.

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

INSTITUT U PROŠLOSTI 1. ANČIĆ, Mladen (Sarajevo, 4. 7. 1955) U Institutu radio od 1. 1. 1987. do 15. 4. 1993, kada prelazi u Zavod za povijesne znanosti HAZU u Zadru. Bavio se historijom srednjeg vijeka, a posebno proučava odnose srednjovjekovne Bosne sa Ugarskom i Hrvatskom. Izučava i političke odnose i događaje u Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj u ratovima na kraju XX stoljeća. Magistrirao je 1985. u Beogradu, a doktorirao 1996. u Zagrebu. KNIGE: Hrvatsko kulturno društvo “Napredak”: jučer, danas, sutra, Sarajevo, 1993; Putanja klatna: Ugarsko-hrvatsko kraljevstvo i Bosna u XIV. stoljeću, Zadar–Mostar, 1997; Jajce: Portret srednjovjekovnoga grada, Split, 1999; Tko je pogriješio u Bosni, Osijek–Zagreb–Split, 1999; Na rubu Zapada: Tri stoljeća srednjovjekovne Bosne, Zagreb, 2001; Hrvatska u karolinško doba, Split, 2001; Što “svi znaju” i što je “svima jasno”: Historiografija i nacionalizam, Zagreb, 2008. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Časopis za ekonomsku istoriju Jugoslavije, Časopis za suvremenu povijest, Giornata di studi Malatestiani a Cesena, Historijski zbornik, Hortus artium medievalium, Hrvatska misao, Hrvatski narodni kalendar za 1992. i 1999, Istorijski časopis, Mediaevistik, Motrišta, Povijesni prilozi, Radovi Zavoda za povijesne znanosti Hrvatske akademija znanosti i umjetnosti u Zadru, Sedam stoljeća bosanskih franjevaca, Starohrvatska prosvjeta, Viganj i njegovo doba, Zbornik Diplomatske akademije, Zgodovinski časopis.

2. ANTONIĆ, Zdravko (Zvornik, 28. 3. 1934 – Beograd, 7. 1. 2009) U Institutu radio od 15. 10. 1963. do 30. 9. 1978, kada prelazi u Predsjedništvo Socijalističke federativne republike Jugoslavije. Od 1996. do 2008. predavao je kao redovni profesor na Filozofskom fakultetu u Banjoj Luci. U periodu od 1975. do 1978. bio je i direktor Instituta. Za dopisnog člana Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske izabran je 2004, a za redovnog člana 2008. godine. Bavio se uglavnom historijom jugoslavenskog prostora u Drugom svjetskom ratu. Magistrirao je 1966. u Beogradu, gdje je i doktorirao 1971. godine s temom Ustanak u istočnoj Bosni 1941. KNJIGE: Ustanak u istočnoj i centralnoj Bosni 1941, Beograd, 1973; Tuzla u radničkom pokretu i revoluciji, Tuzla, 1979. (knj.1)/1984. (knj.2); Sedamnaesta majevička NOU brigada, Tuzla, 1980; Povodom četrdeset godina socijalističke revolucije u Jugoslaviji, Sarajevo, 1981; BIRAČ u Narodnooslobodilačkoj borbi, Tuzla, 1982; Rodoljub Čolaković u svetlu svog dnevnika, Beograd, 1991; Ivo Andrić u dnevniku Rodoljuba Čolakovića, Beograd, 1992; Pogledi Vase Čubrilovića na srpsku istoriju XIX i XX veka, Beograd, 1992; Dokumenta o genocidu nad Srbima u Bosni i Hercegovini od aprila do avgusta 1941, Sarajevo, 2001. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: 1941. u istoriji naroda Bosne i Hercegovine, AVNOJ i narodnooslobodilačka borba u Bosni i Hercegovini (1942-1943), Balkanika, Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, Devetnaesta birčanska NOU brigada, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Glasnik arhiva i društva arhivista BiH, Istorija Saveza Komunista Bosne i Hercegovine, Nastava povijesti, NOR i revolucija u Srbiji, Oslobođenje, Pokrajinsko savjetovanje KPJ za Bosnu i Hercegovinu (Ivančići 7. i 8. januar 1942.), Pregled, Prilozi, Revolucionarni omladinski pokret u Bosni i Hercegovini, Sarajevo

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

u revoluciji, Semberija u narodnooslobodilačkoj borbi i socijalističkoj revoluciji, Treći program Radio Beograda, Tuzla u radničkom pokretu i revoluciji, Ustanak i revolucija naroda i narodnosti Jugoslavije 1941-1945, Ustanak u Jugoslaviji 1941. i Evropa, Vojnoistorijski glasnik, Zbornik Matice srpske.

Odjek, Opredjeljenja, Oslobođenje, Pregled, Prilozi, Priručnik ideološko-političkog obrazovanja, Putovi revolucije, Radio Sarajevo Treći program, Sarajevo u revoluciji, Sedamdeset godina sindikalnog pokreta u BiH 1905-1975, Survey, Velike sile i Srbija pred prvi svetski rat, Za komunističku orijentaciju.

3. BABIĆ, Nikola (Trubar, Drvar, 19. 10. 1926 – Han-Pijesak, 18. 11. 1978) U Institutu radio od 1. 1. 1959. do 1. 7. 1959, kada odlazi u CKSKBiH. Ponovo se vraća u Institut 1. 12. 1962, gdje ostaje do 15. 5. 1976. godine. Bavio se radničkim pokretom, a posebno njegovim revolucionarnim krilom u bosanskohercegovačkim, jugoslavenskim i evropskim okvirima od početka XX vijeka do 1941. godine. Doktorsku disertaciju s temom Stavovi u radničkom pokretu Bosne i Hercegovine prema ratu, revoluciji i stvaranju jugoslovenske države u drugoj deceniji XIX veka odbranio je u novembru 1972. godine na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Na specijalizaciji u Istočnoj Njemačkoj proveo je godinu dana. KNJIGE: Jubilej AVNOJ-a i ZAVNOBiH-a (1943-1963), Sarajevo, 1963; ZAVNOBiH i izgradnja bosansko-hercegovačke državnosti, Sarajevo, 1970; Na putevima revolucije: članci i rasprave, knj. 1, Sarajevo, 1972. i knj. 2, Sarajevo, 1982; Rat, revolucija i jugoslovensko pitanje u politici Socijaldemokratske stranke Bosne i Hercegovine, Sarajevo, 1974. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: 1941. u istoriji naroda Bosne i Hercegovine, Banja Luka u novijoj istoriji (1878-1945), Borec, Bosna i Hercegovina iseljenički kalendar, Drvar 1941-1945, Glasnik Arhiva Bosne i Hercegovine, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Godišnjak Istorijskog društva Bosne i Hercegovine, Internationale Tagung der Historiker der Arbeiterbewegung, Jugoslovenski istorijski časopis,

4. BAJIĆ, Nevenka (Bravska, Ključ, 8. 5. 1922) U Institutu radila od 1. 1. 1959. do odlaska u penziju 30. 9. 1978. godine. Bavila se historijom Drugog svjetskog rata sa posebnim osvrtom na historiju KPJ. Radove objavljivala u raznim časopisima i zbornicima: 1941. u istoriji naroda Bosne i Hercegovine, AVNOJ i narodnooslobodilačka borba u Bosni i Hercegovini (1942-1943), Godišnjak Društva istoričara, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Historie a vojenstvi, Jugoslovenski istorijski časopis, Prilozi, Sedamdeset godina sindikalnog pokreta u Bosni i Hercegovini 1905-1975. 5. BEGIĆ, Dana (Bijeljina, 10. 8. 1924) U Institutu radila od 1. 6. 1961. do odlaska u penziju 31. 10. 1968. godine. Bavila se izučavanjem pitanja vezanih za Antifašistički front žena, Sporazumom Cvetković-Maček, Komunističkom partijom Jugoslavije i građanske politike uoči Drugog svjetskog rata. KNJIGE: Likovi revolucije, Beograd, 1962– 1966. (koautor). Radove objavljivala u časopisima i zbornicima: Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Prilozi. 6. BERIĆ, Dušan (Trnovo, Mrkonjić-Grad, 7. 1. 1948) U Institutu radio od 16. 3. 1976. do 31. 5.

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

1992. godine. Bavio se historijom XIX stoljeća. Magistrirao je 25. 2. 1976. s temom Slavonska vojna granica u revoluciji 1848-1849. u Beogradu, gdje je i doktorirao 1991. godine. KNJIGE: Bibliografija o ekonomskoj historiji Jugoslavije (1945-1977. godine), Zagreb, 1978; Slavonska vojna granica u revoluciji 1848-1849, Zagreb–Sarajevo, 1984; Ustanak u Hercegovini 1852-1862, Beograd, 1994; Srpsko pitanje i politika Austrougarske i Rusije 1848-1878, Beograd, 2000. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Balcanica, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Ilija Garašanin (18121874), Istorijski časopis, Istorijski zbornik Banja Luka, Istraživanja, Jugoslovenski istorijski časopis, Migracije i Bosna i Hercegovina, NIN, Niški zbornik, Oslobođenje, Plovidba na Dunavu i njegovim pritokama kroz vekove, Prilozi za orijentalnu filologiju Sarajevo, Prosveta, Prosvjetni list, Survey, Zbornik Matice srpske za istoriju, Zbornik za istoriju. 7. BESAROVIĆ, Vojka (Sarajevo, 25. 2. 1956) U Institutu radila od 1. 3. 1979. do 15. 8. 1994. godine. Bavila se historijom srednjeg vijeka i historijom Jevreja u Bosni i Hercegovini. Magistrirala je s temom Italijani u Bosni u srednjem vijeku 23. 5. 1984. godine u Beogradu. Radove objavljivala u raznim časopisima i zbornicima: Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Historijska traganja, Prilozi. 8. BOROVČANIN, Drago (Sokolac, 26. 4. 1926) U Institutu radio od 1. 10. 1961. do penzionisanja 30. 9. 1988. godine. Bavio se historijom Drugog svjetskog rata i periodom razvoja Bosne i Hercegovine u socijalističkom periodu. Doktor-

sku disertaciju s temom Izgradnja bosanskohercegovačke državnosti u uslovima NOR-a odbranio je 1976. godine u Sarajevu. KNJIGE: Izgradnja bosanskohercegovačke državnosti u uslovima NOR-a, Sarajevo, 1979; Komunistička partija Jugoslavije i razvoj narodne vlasti u Bosni i Hercegovini (1941-1945), Sarajevo, 1982; Dvadeseta romanijska NOU brigada, Beograd, 1985; Modriča sa okolinom u prošlosti, Modriča, 1986. (koautor). Radove objavljivo u raznim časopisima i zbornicima: 1941. u istoriji naroda Bosne i Hercegovine, Aktuelna 1942, Almanah - Iseljenički kalendar za 1972, Arhivist, AVNOJ i narodnooslobodilačka borba u Bosni i Hercegovini (1942–1943), Opredjeljenja, AVNOJ i savremenost, Banja Luka u novijoj istoriji (1878–1945), Brčko i okolina u radničkom pokretu i NOB, Četvrta i Peta konferencija KPJ za Bosnu i Hercegovinu u istorijskom razvitku revolucionarnog pokreta 1938–1941, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Hercegovina, Istočna Bosna u NOB-u 1941–1945, Komunistička partija Jugoslavije i razvoj narodne vlasti u Bosni i Hercegovini (1941–1945), Kozara u narodnooslobodilačkoj borbi i socijalističkoj revoluciji (1941–1945), Lica, Narodna uprava, Njegovanje tradicija NOR-a i socijalističke revolucije, Oblasna konferencija KPJ za Bosansku krajinu, Obod, Oslobođenje, Osnovanjeto i razvojot na Komunističkata partija na Makedonija, Pravna misao, Pregled, Prilozi, Privredne novine, Prosvjetni list, Semberija u narodnooslobodilačkoj borbi i socijalističkoj revoluciji 1942, Sedamnaesta majevička NOU brigada, Semberija u narodnooslobodilačkoj borbi i socijalističkoj revoluciji 1943, Tito i revolucija, Treći program Radio Sarajevo, Tuzla u radničkom pokretu i revoluciji. 9. BRČIĆ, Rafael (Gornji Runjani, Livno, 7. 3. 1928 – Beograd, 30. 5. 1992) U Institutu radio od 1. 3. 1964. do penzio-

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

nisanja 31. 3. 1989. godine. Bavio se historijom Bosne i Hercegovine XX stoljeća, a posebno Drugim svjetskim ratom. Magistrirao je u maju 1968. godine s temom Okupacioni sistem u Bosni i Hercegovini 1941. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. KNJIGE: Livanjski kraj u revolucionarnom radničkom pokretu i narodnooslobodilačkoj borbi, Sarajevo, 1978; Radna organizacija “Vaso MiskinCrni” Sarajevo, Sarajevo, 1986. (koautor). Radove je objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: 1941. u istoriji naroda Bosne i Hercegovine, Almanah – Iseljenički kalendar za l973, AVNOJ i narodnooslobodilačka borba u Bosni i Hercegovini (1942-1943), Sarajevo u revoluciji, Banja Luka u novijoj istoriji (1878-1945), Časopis za suvremenu povijest, Četvrta i Peta konferencija KPJ za Bosnu i Hercegovinu u istorijskom razvitku revolucionarnog pokreta 1938–1941, Drugi kongres KPJ, Đuro Đaković – život i djelo, Glasnik istine, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Hercegovina, Komunist, Kozara u narodnooslobodilačkoj borbi i socijalističkoj revoluciji (1941-1945), L’imperialismo italiane e la Jugoslavia, Opredjeljenja, Oslobođenje, Pregled, Prilozi, Semberija u narodnooslobodilačkoj borbi i socijalističkoj revoluciji, Split u narodnooslobodilačkoj borbi i socijalističkoj revoluciji 1941-1945, Pokrajinsko savjetovanje KPJ za Bosnu i Hecegovinu, Tragovi, Tuzla u radničkom pokretu i revoluciji, Vojnoistorijski glasnik, Za pobjedu i slobodu – Drvarska operacija. 10. ČANKOVIĆ, Miodrag (Karlovac, 18. 4. 1932 – Sarajevo 5. 10. 1990) U Institutu radio od 1. 9. 1964. do 30. 4. 1970, kada prelazi u Republičku konferenciju SSRNBiH. Bavio se poslovima vezanim za arhivsku djelatnost i historijske znanosti. Bio je direktor Istorijskog arhiva Sarajevo od 1971. do 1984. godine, a jedno vrijeme i glavni i odgovorni urednik

Glasnika arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine. Dobitnik je više nagrada, među kojima je i Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva. KNJIGE: Fabrika duvana Sarajevo 18801970, Sarajevo, 1970; Radna organizacija “Vaso Miskin Crni”, Sarajevo, 1986. (koautor), Kakanj– Sarajevo, 1987. (koautor). Radove objavljivao u časopisima i zbornicima: Bibliotekarstvo, Prilozi, Sarajevo u revoluciji. 11. DURANOVIĆ, Amir ( Jajce, 6. 9. 1984) U Institutu radio od 28. 1. 2008. do 31. 8. 2008, kada prelazi na Filozofski fakultet u Sarajevu. Bavio se historijom austrougarskog perioda. Radove objavljivao u časopisima i zbornicima: Godišnjak BZK Preporod, Prilozi. 12. ĐAKOVIĆ, Luka (Novo Selo, Derventa, 4. 9. 1929 – Sarajevo 27. 3. 1986) U Institutu radio od 1. 3. 1976. do 27. 3. 1986. godine. Bavio se historijom Bosne i Hercegovine u XIX i XX stoljeću, a posebno je istraživao politički život Hrvata, jugoslavenski omladinski pokret, klerikalizam i privrednu historiju. Doktorsku disertaciju s temom Formiranje političkih organizacija kod bosanskohercegovačkih katolika – Hrvata odbranio je na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. KNJIGE: Formiranje političkih stranaka kod bosansko-hercegovačkih Hrvata, Sarajevo, 1969; Prilozi za demografsku i onomastičku građu Bosne i Hercegovine, Sarajevo, 1979; Rudarstvo i topioničarstvo u BiH, Tuzla, 1980; Položaj BiH u austrougarskim koncepcijama rješenja jugoslovenskog pitanja 1914-1918. godine, Tuzla, 1981; Političke organizacije bosanskohercegovačkih katolika Hrvata, Zagreb, 1985. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Brčko i okolina u radničkom pokretu i

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

NOB, Četvrta i Peta konferencija KPJ za Bosnu i Hercegovinu u istorijskom razvitku revolucionarnog pokreta 1938-1941, Đuro Đaković – život i djelo, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Jugoslovenski istorijski časopis, Kozara u narodnooslobodilačkoj borbi i socijalističkoj revoluciji (1941– 1945), Podgrmeč u narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941–1945, Pregled, Prilozi, Radnički pokret, Narodnooslobodilački rat i revolucija u Boki kotorskoj, Treći program Radio Sarajevo, Tuzla u radničkom pokretu i revoluciji. 13. ĐORĐEVIĆ, Miroslav (Užice, 1915) U Institutu radio od njegovog osnivanja do 1961, kada odlazi za redovnog profesora Pravnog fakulteta u Nišu. Od 1973. radio je na Fakultetu političkih nauka u Beogradu, gdje je predavao Noviju političku historiju. Pravni fakultet završio je u Beogradu februara 1941, a u septembru 1948. godine izabran je za predavača na Pravnom fakultetu u Sarajevu. Bio je prvi direktor Instituta za proučavanje radničkog pokreta u Sarajevu. Doktorsku disertaciju s temom Pitanje samouprave u Srbiji 1791–1830. odbranio je 1952. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. KNJIGE: Članci i eseji, Sarajevo, 1951; Đakova buna, Beograd, 1955; Politička istorija Srbije XIX i XX veka, Beograd, 1956; Savremeni problemi istorijske nauke, Beograd, 1959; Oslobodilački rat srpskih ustanika 1804–1806, Beograd, 1967; Razvitak političkih i državnih ustanova Srbije od kraja XVIII do početka XX veka, Beograd, 1970; Istorija države i prava: epoha feudalizma, Beograd, 1972; Pregled razvitka političkih i pravnih ustanova Srbije od kraja XVIII do početka XX veka, Niš, 1977; Srpska nacija u građanskom društvu, Beograd, 1979; Srbija u ustanku 1804 –1813, Beograd, 1979. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Glasnik arhiva i arhivista Bosne i

Hercegovine, Gledišta, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Godišnjak Pravnog fakulteta u Sarajevu, Istorijsko pravni zbornik, Marksistička misao, Pregled, Pristup izučavanju nacije, Privredni glasnik, Svetozar Marković i ekonomske nauke, Vojnoistorijski glasnik, Zbornik radova Pravno-ekonomskog fakulteta u Nišu. 14. ĐURETIĆ, Veselin (Mojanovići, Podgorica, 17. 5. 1933) U Institutu radio od 15. 3. 1961. do 31. 12. 1970, kada prelazi na Institut za savremenu istoriju u Beogradu. U početku se bavio nacionalnom historijom novijeg vremena, a kasnije historijom međunarodnih odnosa Jugoslavije. Magistrirao je u Beogradu 1965. godine, a doktorirao s temom Narodna vlast u Bosni i Hercegovini 1941–1945. u Sarajevu 1969. godine. Član je Ruske akademije humanitarnih nauka u Sankt Petersburgu. KNJIGE: Istorijski razvoj Narodne vlasti u BiH do Drugog zasjedanja AVNOJ-a, Sarajevo, 1969; Narodna vlast u BiH 1941-1945: razvitak i djelatnost NOO, Beograd, 1981; Vlada na bespuću, Beograd, 1982; Saveznici i jugoslovenska ratna drama, Beograd, 1985; Kosovo i Metohija u srpskoj istoriji, Beograd, 1989. (koautor); Razaranje srpstva u XX veku, Beograd, 1992; Nasilje nad srpskim ustankom, Beograd, 1998; Upotreba Rusije i Zapada (Obmane saveznika zarad velikohrvatske politike), Beograd, 1998. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Balcanica, Borba, Bosna i Hercegovina od srednjeg veka do naših dana, Catena Mundi, Danica, Durmitorska partizanska republika, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Glasnik cetinjskih muzeja, Gledišta, Istorijski zapisi, Jugoslovenski istorijski časopis, Klasno i nacionalno u suvremenom socijalizmu, Lica, Marksizam-samoupravljanje-obrazovanje, Migrations in Balkan History, Mostovi, Naše teme,

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

Neretva – Sutjeska 1943, Ovdje, Pedeset godina pobede nad fašizmom, Politika, Praksa, Pravoslavni misionar, Pregled, Prilozi, Prilozi za istoriju socijalizma, Prispevki za zgodovino delavskega gibanja, Savremeno doba i njegova ideologija, Socijalizam, Srbi u evropskoj civilizaciji, Tokovi, Treći program Radio Beograda, Vojnoistorijski glasnik, Zbornik Instituta za historiju radničkog pokreta Dalmacije. 15. ĐURIĆ, Mirjana (Banja Luka, 14. 1. 1926) U Institutu radila od 1. 12. 1960. godine. Bavila se pitanjima jugoslavenske socijaldemokratije i radila na izradi Hronologije radničkog pokreta Bosne i Hercegovine do 1941. godine. Radove objavljivala u časopisima i zbornicima: Historijski pregled – Zagreb, Prilozi, Putevi, Radovi. 16. FORIĆ, Melisa (Sarajevo, 28. 1. 1980) U Institutu radila od 1. 3. 2004. do 31. 12. 2004. kao stručni saradnik na projektu Bosanci u Sloveniji – Slovenci u Bosni. 17. HADŽIBEGOVIĆ, Iljas (Crnići, Bugojno, 27. 7. 1938) U Institutu radio od 1. 7. 1964. do 31. 12. 1969, kada odlazi na Filozofski fakultet u Sarajevu. Magistrirao je 29. 9. 1967. u Beogradu, a doktorsku disertaciju Postanak radničke klase u Bosni i Hercegovini i njen razvoj do 1914. godine odbranio je 10. 10. 1977. u Sarajevu. U Institutu je ponovo radio u periodu od 1. 10. 1987. do 30. 9. 1990. kao direktor. Bavio se historijom Bosne i Hercegovine XIX i XX stoljeća, razvojem gradova i društvenih struktura u njima. Kao radovni profesor predavao na Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu. KNJIGE: Postanak radničke klase u Bosni i

Hercegovini i njen razvoj do 1914. godine, Sarajevo, 1980; Modriča sa okolinom u prošlosti, Modriča, 1986. (koautor); Bosna i Hercegovina od najstarijih vremena do kraja drugog svjetskog rata, Sarajevo, 1994; Bosanskohercegovački gradovi na razmeđu 19. i 20. stoljeća, Sarajevo, 1991. i Sarajevo 2004. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Fojnica kroz vijekove, Glasnik Arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Hronologija radničkog pokreta Bosne i Hercegovine do 1941. godine, Istorija Saveza komunista Bosne i Hercegovine, Jugoslovenski istorijski časopis, Kongresi Glavnog radničkog saveza za Bosnu i Hercegovinu (1905-1919), Kult, Migracije i Bosna i Hercegovina, Naša škola, Opredjeljenja, Oslobođenje, Poljoprivredno dobro u Modriči (1886–1918), Prilozi, Pregled, Savez komunista Bosne i Hercegovine na selu i u poljoprivredi: rezultati istraživanja, Slovenské historické studié, Socijaldemokrat, Radovi Filozofskog fakulteta Sarajevo, Revija slobodne misli, Savremeni marksizam, Survey, Svijet, Tito, radnička klasa i sindikati, Tuzla u radničkom pokretu i revoluciji, Veleizdajnički proces u Banjaluci. 18. HADŽIROVIĆ, Ahmet (Sarajevo, 1. 5. 1935 – Sarajevo, 2. 7. 2002) U Institutu radio od 1. 6. 1959. do 31. 10. 1984, kada prelazi u Muzej revolucije. Bavio se historijom Bosne i Hercegovine u prvoj polovini XX stoljeća, a posebno razvojem sindikalnog pokreta i tarifno-štrajkačkim akcijama u Bosni i Hercegovini u periodu 1935– 1941. godine. Svoje stručno usavršavanje dopunjavao je i studijskim boravcima u Sovjetskom Savezu. Doktorsku disertaciju pod naslovom Sindikalni pokret u Bosni i Hercegovini 1935–1941. odbranio je 10. 4. 1969. u Sarajevu. KNJIGE: Sindikalni pokret u BiH 1935-

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

1941, Sarajevo, 1972; Sindikalni pokret u BiH 1918-1941, Beograd, 1978. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Acta historico-oeconomica Iugoslaviae, Banja Luka u novijoj istoriji (1878-1945), Československo a Jugoslavie od roku 1929. do razpadu buržoaznich společenskych politickych systemu, Četvrta i Peta konferencija KPJ za Bosnu i Hercegovinu u istorijskom razvitku revolucionarnog pokreta 1938–1941, Drugi kongres KPJ, Enciklopedija Jugoslavije, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Hercegovina, Internationale Tagung der Historiker der Arbeiterbewegung, Odjek, Opredjeljenja, Oslobođenje, Podgrmeč u narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941-1945, Pokrajinsko savjetovanje KPJ za Bosnu i Hercegovinu (Ivančići, 7. i 8. januara 1942. godine), Pregled, Prilozi za istoriju socijalizma, Prilozi, Prosvjetni list, Sbornik naučnih trudov, Sedamdeset godina sindikalnog pokreta u Bosni i Hercegovini 1905-1975, Tito, radnička klasa i sindikati, Treći program Radio Sarajevo, Tuzla u radničkom pokretu i revoluciji. 19. HUJIĆ, Mirza (Sarajevo, 12. 4. 1982) U Institutu radio od 12. 5. 2008. do 12. 5. 2009. godine. Kao stručni saradnik radio na prikupljanju građe za Historijski leksikon Bosne i Hercegovine. Radove objavljivao u časopisu Prilozi. 20. HUREM, Rasim (Rogatica, 15. 12. 1927 – Zagreb, 9. 7. 2008) U Institutu radio od 1. 1. 1959. do 1. 2. 1991. godine. Bavio se historijom Drugog svjetskog rata, posebno djelovanjem partizanskog pokreta u Bosni i Hercegovini, te pitanjima položaja Bošnjaka u Drugom svjetskom ratu, saradnje vlasti NDH sa pojedinim četničkim odredima u

istočnoj Bosni, položajem Rogatice u Drugom svjetskom ratu i drugim temama. Doktorirao je 12. 5. 1970. s temom Pojava krize Narodnooslobodilačkog pokreta u Bosni i Hercegovini krajem 1941. i početkom 1942. godine. Usavršavao se na Filozofskom fakultetu u Beogradu i Institutu Poljske akademije nauka u Varšavi, a na Univerzitetu u Beču (1974-1975) specijalizirao savremenu historiju istočne i jugoistočne Evrope. Bio je voditelj naučnog projekta Zatvori i logori u Bosni i Hercegovini 1941–1945. i profesor na Odsjeku za historiju i geografiju na Filozofskom fakultetu u Tuzli. KNJIGE: Kriza narodnooslobodilačkog pokreta u Bosni i Hercegovini krajem 1941. i početkom 1942. godine, Sarajevo, 1972. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: AVNOJ i narodnooslobodilačka borba u Bosni i Hercegovini (1942-1943), Naši razgledi, Borec, Glasnik arhiva i Društva arhivista Bosne i Hercegovine, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Istorijski zbornik, Jugoslovenski istorijski časopis, Opredjeljenja, Pregled, Prilozi, Revija za zgodovino NOB in ohranjevanje revolucionarnih tredicij, Rogatica, Savjetovanje o istoriografiji Bosne i Hercegovine 1945-1982, Vojnoistorijski glasnik. 21. IŠEK, Tomislav (Kastav, Rijeka, 26. 10. 1937) U Institutu radio od 5. 1. 1961. do odlaska u penziju 30. 6. 2004. godine. Nakon toga je radno angažovan kao naučni saradnik do 31. 12. 2007. godine. Bavio se političkom i kulturnom historijom Hrvata Bosne i Hercegovine između dva svjetska rata, a obradio je i djelatnost HRRS-a, odnosno HSS-a (Radićeva partija). Magistrirao je 1968. godine, a doktorsku disertaciju s temom Djelatnost Hrvatske (republikanske) seljačke stranke u Bosni i Hercegovini do zavođenja diktature odbranio je u novembru 1976. na Filozofskom

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

fakultetu u Sarajevu. Kao redovni profesor predavao na Odsjeku za historiju Filozofskog fakulteta u Tuzli. KNJIGE: Djelatnost HSS u BiH do zavođenja diktature, Sarajevo, 1981; Hrvatska seljačka stranka u BiH 1929-1941, Sarajevo, 1991; Mjesto i uloga HKD Napredak u kulturnom životu Hrvata Bosne i Hercegovine (1902.–1918.), Sarajevo, 2002; Bosna i Hercegovina od najstarijih vremena do kraja drugog svjetskog rata, Sarajevo, 1994. (koautor). Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: 60 godina od završetka Drugog svjetskog rata – kako se sjećati 1945, Antifašistički NOR u Jugoslaviji i savremenost, Banja Luka u novijoj istoriji (1878–1945), Bosanska Posavina – dio cjelovite BiH, Bosna franciscana, Bosna i Hercegovina i svijet, Bulletin, Dayton dieci anni dopo, Fojnica kroz vijekove, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Guerra e pace nella ex Jugoslavia, Hercegovina, Historijska traganja, Historiografija u BiH 1990–2003, Hronologija radničkog pokreta BiH do 1941, Hrvatski narodni godišnjak, Jugoslovenski istorijski časopis, Jutarnje novine, Narodni heroji Jugoslavije, Naši dani, Opredjeljenja, Oslobođenje, Pozdravi iz Sarajeva, Prilozi historiji Sarajeva, Prilozi, Radio Sarajevo – Treći program, Razprave i gradivo, Sarajevo u revoluciji, Saznanja, Slobodna Dalmacija, Stećak, Stefanie Divertiti-Luce Leonea, Studia Vrhbosnensia, Svjetlost Evrope u Bosni i Hercegovini, Tito i Bosna i Hercegovina, Urbano biće BiH, Zbornik IV i V konferencije za BiH u istorijskom razvitku revolucionarnog pokreta. 22. JUZBAŠIĆ, Dževad (Sarajevo, 2. 9. 1929) U Institutu radio od 15. 9. 1962. do 31. 10. 1994, kada prelazi na Filozofski fakultet u Sarajevu. Bavio se historijom Bosne i Hercegovine za

vrijeme Austro-Ugarske monarhije. Doktorirao je 9. 11. 1972. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Za redovnog člana ANUBiH izabran je 2002. godine. U nizu nagrada izdvajaju se Herderova nagrada dodijeljena 1994. na Univerzitetu u Beču, kao i Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva iz 2000. godine. KNJIGE: Jezičko pitanje u austrougarskoj politici u Bosni i Hercegovini pred prvi svjetski rat, Sarajevo, 1973; Izgradnja željeznica u Bosni i Hercegovini u svjetlu austrougarske politike od okupacije do kraja Kallayeve ere, Sarajevo, 1974; Nacionalno-politički odnosi u Bosanskohercegovačkom saboru i jezičko pitanje (1910-1914), Sarajevo, 1999; Politika i privreda u Bosni i Hercegovini pod austrougarskom upravom, Sarajevo, 2002. Radove je objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Forum Bosnae, Jugoslovesnki istorijski časopis, Opredjeljenja, Oslobođenje, Osterreichische Osthefte Mitteilungsorgan des Osterreichischen Ost, Pregled, Prilozi, Prilozi historiji Sarajeva, Radovi ANUBiH, Sefarad ‘92, Survey, The Historiography of Yugoslavia 1965–1975. 23. KARABEGOVIĆ, Ibrahim (Modriča, 5. 6. 1931) U Institutu radio od 15. 10. 1963. do 15. 12. 1994, kada prelazi na Filozofski fakultet u Sarajevu u zvanje redovnog profesora za predmet Historija Jugoslavije. U Institut se vratio 26. 9. 1998, gdje ostaje do penzionisanja 31. 12. 2002. godine. U dva navrata istovremeno je bio direktor Instituta i glavni i odgovorni urednik časopisa Prilozi. Te funkcije je obavljao u periodu od oktobra 1978. do oktobra 1987, te u periodu od 1998. do 2002. godine. Bio je predsjednik Društva istoričara Bosne i Hercegovine, te predsjednik Zajednice institucija za noviju i najnoviju istoriju Jugoslavije. Bavio se historijom XIX i XX

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

stoljeća, a posebno je istraživao razvoj različitih političkih struja u radničkom pokretu Bosne i Hercegovine. Magistrirao je 1965. u Beogradu, a doktorsku disertaciju o temi Reformizam u radničkom pokretu u Bosni i Hercegovini između dva svjetska rata (1919–1941) odbranio je u martu 1976. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Kao stipendista DAAD-a tokom 1973. boravio je u SR Njemačkoj i Holandiji. KNJIGE: Radnički pokret u Bosni i Hercegovini između revolucionarne i reformističke orijentacije 1909-1929, Sarajevo, 1973; Reformistički pravac u radničkom pokretu BiH 1919-1941. godine, Sarajevo, 1979; Ivan Krndelj: Građa za monografiju, Beograd, 1977; Mitar Trifunović Učo: Građa za monografiju, Tuzla–Sarajevo, 1983. (koautor); Kongresi Glavnog radničkog saveza za Bosnu i Hercegovinu (1905-1919), Sarajevo, 1985. (koautor); Modriča sa okolinom, Modriča, 1986. (koautor). Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Bosanska Posavina – dio cjelovite Bosne i Hercegovine, Četvrta i Peta konferencija KPJ za Bosnu i Hercegovinu u istorijskom razvitku revolucionarnog pokreta 1938–1941, Didaktički putokazi, Đuro Đaković – život i djelo, Enciklopedija Jugoslavije, Europaverlag, Filip Filipović – revolucionarna misao i delo, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Historijska traganja, Internationale Tagung der Historiker der Arbeiterbewegung 16, Istorija Saveza komunista Bosne i Hercegovine, Jugoslovenski istorijski časopis, Marks, Radnički pokret Bosne i Hercegovine i program SKJ, Novinarstvo, Odjek, Opredjeljenja, Pregled, Prilozi, Prilozi historiji Sarajeva, Priručnik ideološko-političkog obrazovanja, Savjetovanje o istoriografiji Bosne i Hercegovine (1945-1982), Sedamdeset godina sindikalnog pokreta u Bosni i Hercegovini, Sefarad ‘92, Slezsky sbornik, Survey, Tokovi revolucije, Tuzla u radičkom pokretu i re-

voluciji, Zbornik radova povodom 75. godišnjice života akademika Envera Redžića, Žene Bosne i Hercegovine u NOB-i 1941–1945. godine – sjećanje učesnika. 24. KARAČIĆ, Darko (Sarajevo, 14. 2. 1980) U Institutu radio od 5. 1. 2004. do 31. 12. 2007. godine. Bavio se historijom srednjeg vijeka. 25. KEMURA, Ibrahim (Sarajevo, 17. 9. 1935 – Sarajevo, 16. 3. 2003) U Institutu radio od 1. 3. 1976. do penzionisanja 21. 5. 1998, ali je nastavio raditi u Institutu do 31. 12. 2002. godine. Bavio se historijom XX stoljeća, sa posebnim osvrtom na ulogu kulturnoprosvjetnih društava na društveni život Bošnjaka. Doktorsku disertaciju s temom Uloga “Gajreta” u društvenom životu Muslimana Bosne i Hercegovine (1903-1941) odbranio je 1983. godine na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. KNJIGE: Uloga “Gajreta” u društvenom životu Muslimana Bosne i Hercegovine (1903-1941), Sarajevo, 1986; Muslimanska imena i njihova značenja, Sarajevo, 2000; Značaj i uloga “Narodne uzdanice” u društvenom životu Bošnjaka (19231945), Sarajevo, 2002. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Anali Gazi Husrev-begove biblioteke, Bosna i Hercegovina i svijet, Društveni i državnopravni kontinuitet Sandžaka, Enciklopedija Jugoslavije, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Hercegovina, Odjek, Opredjeljenja, Pregled, Prilozi za historiju Sarajeva, Prilozi, Prosvjeta narodni almanah, Urbano biće Bosne i Hercegovine.

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

26. KLARIĆ, Tihomir (Kalinovik, 19. 5. 1954 – Sarajevo, 27. 6. 1992) U Institutu radio od 1. 3. 1979. do 31. 5. 1992. godine. Bavio se proučavanjem književnog, umjetničkog i historiografskog razvoja Bosne i Hercegovine kroz djela Rodoljuba Čolakovića i časopisa Pregled. Knjige: Stvarnost i umjetnost (pripovjedački modeli u djelima Rodoljuba Čolakovića), Tuzla, 1983. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Godišnjak Instituta za književnost, Hercegovina, Lica, Opredjeljenja, Prilozi, Treći program Radio Sarajevo, Život. 27. KLIKO, Amir ( Jajce, 5. 6. 1975) U Institutu radio od 1. 4. 2003. do 31. 3. 2009, kada prelazi u Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava. Bavio se istraživanjem srednjeg vijeka. Radove objavljivao u časopisu Prilozi. 28. KRALJAČIĆ, Tomislav (Trsa, 22. 12. 1936 – Beograd, 23. 9. 1993) U Institutu radio od 1. 1. 1966. do 30. 4. 1969, kada prelazi u Republički prosvjetno-pedagoški zavod, a 1972. godine na Filozofski fakultet u Sarajevu. Bavio se historijom austrougarskog perioda. Magistrirao je u Beogradu, a doktorsku disertaciju s temom Kalajev režim u Bosni i Hercegovini (1882-1903) odbranio je 17. 3. 1982. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. KNJIGE: Hronologija radničkog i narodnooslobodilačkog pokreta u Sarajevu i njegovoj okolini 1919-1945. (koautor), Sarajevo, 1967; Kalajev režim u Bosni i Hercegovini (1882-1903), Sarajevo, 1987.

Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Glasnik ahiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Jugoslovenski istorijski časopis, Prilozi, Radovi Filozofskog fakulteta u Sarajevu. 29. LAY, Ernest (Zagreb, 16. 6. 1932) U Institutu radio od 15. 9. 1964. do 2. 8. 1968, kada prelazi u Energoinvest. Bavio se općim pitanjima historije radničkog pokreta Bosne i Hercegovine do 1941, a sarađivao je i u izradi građe za hronologiju. Radove objavljivao u časopisima Narodna uprava i Prilozi. 30. LEOVAC, Selena (Sarajevo, 2. 2. 1964) U Institutu radila od 1. 4. 1988. do 31. 12. 1992. godine. Bavila se historijom Bosne i Hercegovine XIX stoljeća. Radove je objavljivala u časopisu Prilozi.

31. LUČIĆ, Jela (Pale, 14. 10. 1936) U Institutu radila od 20. 5. 1960. do 30. 6. 1961, kada prelazi u SKBiH Sarajevo. Kao stručni saradnik radila je u Odjeljenju memoarske građe. 32. LUKIĆ, Ljubomir (Novi Travnik, 23. 5. 1963) U Institutu radio od 27. 8. 2004. do 31. 10. 2006. godine. Bavio se historijom školstva Bosne i Hercegovine u periodu 1918–1941. godine. Radove je objavljivao u časopisu Prilozi.

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

33. MAKSIMOVIĆ, Koviljka (Doboj, 22. 5. 1934) U Institutu je radila od 1. 2. 1964. do 31. 10. 1967. godine. Kao stručni saradnik radila je u Odjeljenju memoarske građe. 34. MANDIĆ, Petar (Gacko, 4. 4. 1930) U Institutu radio kao stručni saradnik od 15. 12. 1964. do 30. 4. 1968. godine, kada prelazi u Gradski komitet SK Beograd. 35. MARJANOVIĆ, Hajrija (Sarajevo, 4. 2. 1923) U Institutu radila kao stručni saradnik od 1. 1. 1959. do 1. 7. 1963. godine. 36. MILIČIĆ, Budimir (Unač-Plužine, 20. 4. 1937) U Institutu radio od 1. 5. 1974. do penzionisanja 30. 6. 2004. godine. Kao naučni savjetnik nastavio je sa radom do 31. 12. 2007. godine. Bavio se historijom Bosne i Hercegovine XX stoljeća, razvojem radničkog pokreta i agrarnih odnosa. Doktorirao je 10. 1. 1985. s temom Radnička klasa Sarajeva 1919-1941. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. KNJIGE: Grafički radnici Sarajeva 19031941. godine, Sarajevo, 1975; Radnička klasa Sarajeva 1919-1941. godine, Sarajevo, 1985; Bibliografija radova saradnika Instituta za istoriju u Sarajevu 1959-1999, Sarajevo, 2000. Radove je objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Četvrta i Peta konferencija KPJ za Bosnu i Hercegovinu u istorijskom razvitku revolucionarnog pokreta 1938–1941, Durmitorska partizanska republika, Enciklopedija Jugoslavije, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Oslobođenje, Pregled, Prilozi, Sarajevo u

socijalističkoj Jugoslaviji, Sefarad ‘92, Treći program Radio Sarajevo. 37. MITIĆ, Nadežda (Drenovac, Prokuplje, 14. 8. 1937) U Institutu je radila od 1. 1. 1961. do 16. 11. 1961. godine. Kao honorarni saradnik radila je na sređivanju arhivske građe. 38. NAZEČIĆ, Ahmed (Ljubuški, 1. 11. 1932) U Institutu radio od 1. 6. 1959. do 31. 8. 1959. godine. Bavio se pitanjima omladinskog revolucionarnog pokreta. KNJIGE: Revolucionar Asim Behmen: na putevima internacionalizma, Sarajevo, 1967; Solidarnost na delu, Sarajevo, 1970; Sutjeska 19431973, Beograd, 1973. (koautor). 39. NEDIMOVIĆ, Uroš ( Jasenica, Bosanska Krupa, 21. 9. 1931) U Institutu je radio od 1. 9. 1959. do penzionisanja 31. 3. 1994. godine. Bavio se historijom Bosne i Hercegovine u socijalističkom periodu. Magistrirao je 1965. godine, a doktorirao 23. 3. 1984. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Radove objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Arbeiterbewegung und Feminismus Berichte aus vierzehn Landern Mit einer Einfuhrung von Rudolf Neck, AVNOJ i savremenost, Četvrta i Peta konferencija KPJ za Bosnu i Hercegovinu u istorijskom razvitku revolucionarnog pokreta 1938–1941, Dimitrije Tucović i radnički pokret Srbije, Đuro Đaković – život i djelo, Filip Filipović – revolucionarna misao i delo, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Internationale Tagung der Historiker der Arbeiterbewegung-Wiena, Kosta Novaković u radničkom pokretu Srbije i Jugoslavije, Kozara u narodnooslobodilačkoj borbi i socijalističkoj revolu-

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

ciji (1941–1945), Marks, radnički pokret Bosne i Hercegovine i program SKJ, Minhenskiot dogovor i jugoslovenskite i čehoslovačkite narodi, Napredno mladinsko gibanje na Slovenskem, Oblasna konferencija KPJ za Bosansku krajinu, Petrovačka komuna 1920. godine – prva komunistička opština na Jadranu, Podgrmeč u narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941–1945, Pregled, Prilozi, Radnički pokret, narodnooslobodilački rat i revolucija u Boki kotorskoj, Posvetovanje o proučevanju zgodovine SKOJ in mladinskega gibanja v Sloveniji, Razvoj, dileme i perspektive jugoslavenskog socijalizma, Revolucionarni omladinski pokret u Bosni i Hercegovini, Sedamdeset godina sindikalnog pokreta u Bosni i Hercegovini 1905-1975, Banja Luka u novijoj istoriji (1878–1945), Tuzla u radničkom pokretu i revoluciji, Za pobjedu i slobodu – Drvarska operacija, Život i djelo Đure Pucara – Starog, Život i djelo Vladimira Ćopića. 40. NILEVIĆ, Boris (Sarajevo, 2. 6. 1947 – Sarajevo, 11. 12. 1999) U Institutu je radio od 1. 9. 1974. godine. Bavio se i specijalizirao za historiju srednjeg vijeka, sa posebnim interesovanjem za Srpsku pravoslavnu crkvu u Bosni i Hercegovini do 1557, kao i doba osmanske vlasti. Objavio je više radova o vlastelinskoj porodici Pavlović, niz naučnih radova objavljenih u stručnoj periodici i prezentiranih na naučnim skupovima. Magistrirao je u Beogradu 12. 1. 1978. s temom Posljednji Pavlovići – Bosna sredinom XV stoljeća, a doktorsku disertaciju pod naslovom Srpska pravoslavna crkva u Bosni i Hercegovini do obnove Pećke patrijaršije 1557. godine odbranio je 1. 7. 1986. također u Beogradu. U periodu od 1. 10. 1990. do 16. 4. 1997. bio je direktor Instituta za istoriju, kao i urednik časopisa Prilozi. Predavao je na odsjecima za historiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu i Tuzli. KNJIGE: Srpska pravoslavna crkva u BiH do

obnove Pećke patrijaršije 1557. godine, Sarajevo, 1990; Bosna i Hercegovina od najstarijih vremena do kraja drugog svjetskog rata, Sarajevo, 1994. (koautor); Sarajevo – fotomonografija, Svjetlost, 1997. (koautor). Radove je objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Agresija na Bosnu i Hercegovinu i borba za njen opstanak 1992-1995, Almanah Srpskog prosvjetnog kulturnog društva „Prosvjeta“, Anali Gazi Husrev-begove biblioteke, Biljeg Srebrenika, Bosanska Posavina – dio cjelovite Bosne i Hercegovine, Bosanska vila, Bosanski duh, Bosna Franciscana, Bosna i Hercegovina i svijet, Bosna i Hercegovina ogledalo razuma, Bosnian Paradigm, Četiristo godina Manastira Piva, Dijalog, Glasnik Rijaseta Islamske zajednice u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Hercegovina, I međunarodni simpozij “Muzika u društvu”, Islamska misao, Kabes, Kalendar Prosvjeta, Migracije i Bosna i Hercegovina, Mileševa u istoriji srpskog naroda, Nedjelja, Odjek, Ogledalo, Oslobođenje, Pregled, Prilozi historiji Sarajeva, Prilozi za orijentalnu filologiju, Prilozi za proučavanje muzičke kulturne baštine u Bosni i Hercegovini, Prilozi, Republika, Sefarad ‘92, Stećak, Survey, Radio Sarajevo – Treći program, Republika, Urbano biće Bosne i Hercegovine, Zajedno, Zbornik Matice srpske za likovne umetnosti, Znakovi vremena, Zvuk. 41. PELIDIJA, Enes (Pljevlja, 2. 10. 1949) U Institutu je radio od 1. 9. 1974. do 25. 1. 1995, kada prelazi na Filozofski fakultet u Sarajevu. Bavio se historijom Bosne i Hercegovine osmanskog perioda. Magistrirao je u Beogradu 12. 3. 1979. s temom Pokušaj Porte da raseli Crnogorce početkom XVIII stoljeća, a doktorsku disertaciju s temom Bosanski ejalet od Karlovačkog do Požarevačkog mira (1699–1718.) odbranio je 27. 6. 1986. godine u Beogradu.

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

KNJIGE: Pljevlja i okolina u prvim stoljećima osmansko-turske vlasti, Pljevlja, 1988; Bosanski ejalet od Karlovačkog do Požarevačkog mira 16991718, Sarajevo, 1989; Muslimani u Sandžaku, Sarajevo, 1991; Bosna i Hercegovina od najstarijih vremena do kraja drugog svjetskog rata, Sarajevo, 1994. (koautor); Banjalučki boj iz 1737: uzroci i posljedice, Sarajevo, 2003; Bosna i Hercegovina: monografija, Sarajevo, 2006. (koautor). Udžbenici: Historija za II razred gimnazije, Sarajevo, 1994; Historija za VI razred osnovne škole, Sarajevo, 1994; Historija – Povijest za VII razred osnovne škole, Sarajevo, 2001. (koautor). Radove je objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Bosna i Hercegovina i svijet, Bosniaca, Cevren, toplum, bilim, yazin ve sanat dergisi, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Hercegovine, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Hercegovina, Humanistički aspekti djelovanja dobrotvornih društava u ratnim uvjetima, Bosanska Posavina – dio cjelovite Bosne i Hercegovine, Istočna Bosna i Sandžak, Istorijski zbornik, Migracije i Bosna i Hercegovina, Nastava povijesti, Oslobođenje, Pedagoška enciklopedija, Prilozi za orijentalnu filologiju, Prilozi, Ratni kongres bosansko-muslimanskih intelektualaca održan 22. decembra 1992. godine, Sinj i Cetinska krajina za vrijeme osmanske uprave, Treći program Radio Sarajeva, Vojnoistorijski glasnik. 42. PERAZIĆ, Stanko (Vukovci, Podgorica, 15. 5. 1927) U Institutu je radio od 1. 11. 1962. do 31. 8. 1963, kada prelazi u Zavod za unapređenje školstva. Kao stručni saradnik radio je u Odjeljenju memoarske građe. KNJIGE: Vaspitanje samoupravljanja, Sarajevo, 1972. (koautor). Udžbenici: Evropa poslije Bečkog kongresa (1815), Sarajevo, 1973; Povijesna čitanka za VII

razred osnovne škole, Sarajevo, 1962-1991 (koautor); Istorijska – povijesna čitanka za VIII razred osnovne škole, Sarajevo, 1991. 43. POLOMIK, Tünde (Senta, 27. 6. 1962) U Institutu radila od 1. 4. 1988. do 10. 5. 1993. godine. Bavila se izučavanjem kulturne historije i muzičkog života austrougarskog perioda. Magistrirala je u Sarajevu 1990. s temom Izvori za proučavanje historije muzičke kulture u Bosni i Hercegovini za vrijeme austrougarske uprave 1878–1918. 44. PRIBULJA, Subhija (Sarajevo, 5. 12. 1933) U Institutu je radila od 1. 1. 1961. do 28. 11. 1969. godine. Bavila se sređivanjem dokumenata izvorne građe i štampe. KNJIGE: Građa o djelatnosti Komunističke partije Jugoslavije u BiH: (januar 1921 – april 1941), Sarajevo, 1971. Radove je objavljivala u časopisima Prilozi i Bibliotekarstvo.

45. REDŽIĆ, Enver (Stari Majdan, Sanski Most, 4. 5. 1915 – Sarajevo, 4. 11. 2009) U Institutu je radio od 1. 10. 1961. do penzionisanja 18. 1. 1972. godine na dužnosti direktora Instituta. Bavio se historijom Austro-Ugarske monarhije, nacionalnim pitanjem, a posebno njegovom bosanskohercegovačkom komponentom. Nacionalno pitanje u kontinuitetu prati od austrougarskog perioda preko međuratnog razdoblja do najnovijih vremena. Poseban doprinos dao u istraživanju historije Bosne i Hercegovine u Drugom svjetskom ratu. Doktorsku disertaciju s temom Austromarksizam i jugoslovensko pitanje odbranio je 1975. godine. Dopisni član Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine postaje 1978, a 1984. Primljen je za redovnog člana.

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

KNJIGE: Zašto se i kako marksizam bori protiv religije, Sarajevo, 1952; Znamenja revolucije, Sarajevo, 1959; Društvo i kultura, Sarajevo, 1962; Prilozi o nacionalnom pitanju, Sarajevo, 1963; Tokovi i otpori, Sarajevo, 1970; Austromarksizam i jugoslovensko pitanje, Beograd, 1977; Ajša Sadiković Iška: prilog etičkom liku jedne revolucionarne generacije, Sarajevo, 1979; Tradicija i socijalizam, Beograd, 1980; Jugoslovenska misao i socijalizam, Sarajevo, 1982; Revolucija i jugoslavenska misao, Sarajevo, 1986; Muslimansko autonomaštvo i 13. SS divizije: autonomija BiH i Hitlerov Treći Rajh, Sarajevo, 1987; Prilozi za istoriju Bosne i Hercegovine, Sarajevo, 1987. (koautor); Nacionalni odnosi u Bosni i Hercegovini 1941-1945. u analizama jugoslavenske istoriografije, Sarajevo, 1989; Istorijski pogledi na vjerske i nacionalne odnose u Bosni i Hercegovini, Sarajevo, 1993; Bosna i Hercegovina u drugom svjetskom ratu, Sarajevo, 1998; Sto godina muslimanske politike u tezama i kontraverzama istorijske nauke: geneza ideje bosanske, bošnjačke nacije, Sarajevo, 2000; Anto Babić: čovjek i djelo (1899-1974), Sarajevo, 2001; Pogledi iz antiistorije, Sarajevo, 2001; Hamdija Kapidžić: naučnik i pedagog, Sarajevo, 2003; Branislav Đurđev: ličnost i djelo, Sarajevo, 2003; Pola stoljeća Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine (1952-2002), Sarajevo, 2004; Historijski pogledi na vjerske i nacionalne odnose u Bosni i Hercegovini, Sarajevo, 2005; Moje životne dionice, Sarajevo, 2008. Radove je objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: 1941. u istoriji naroda Bosne i Hercegovine, Antropos – teorija in praksa, Bihaćka republika 4. XI 1942 – 29. I 1943, Borba, Bosna i Hercegovina u njemačkim i italijanskim dokumentima, Filosofia, Izraz, Krajina, NIN, Odjek, Oslobođenje, Osterreichische Osthefte Mitteilungsorgan des Osterreichischen Ost, Pregled, Prilozi, Prosvjetni list, Savjetovanje o aktuelnim pitanjima izučavanja radničkog pokreta i socijalističke revolucije, Socijalizam, Život.

46. SLIPIĆ-PIRALIĆ, Azrija (Zavidovići, 11. 6. 1956) U Institutu je radila od 1. 5. 1989. do 1. 3. 1993. godine. Bavila se historijom osmanskog perioda. Radove je objavljivala u časopisu Prilozi. 47. ŠABANOVIĆ, Aida (Sarajevo, 3. 9. 1976) U Institutu je radila od 1. 3. 2004. do 24. 1. 2006. kao stručni saradnik na projektu Bosanci u Sloveniji – Slovenci u Bosni. 48. ŠARAC, Nedim (Sarajevo, 25. 5. 1926 – Sarajevo, 18. 4. 2008) U Institutu je radio od 1. 1. 1959. do 15. 12. 1961, kada prelazi u Visoku školu političkih nauka u Sarajevu. Ponovo se vratio u Institut 1. 3. 1975, gdje i ostaje do penzionisanja 30. 9. 1988. godine. Bavio se historijom radničkog i sindikalnog pokreta između dva svjetska rata, kao i društvenim, nacionalnim i privrednim temama iz historije Bosne i Hercegovine. Doktorirao je 19. 3. 1974. na Filozofskom fakultetu u Sarajevu sa tezom o šestojanuarskom režimu s posebnim osvrtom na Bosnu i Hercegovinu. U periodu od 1972. do 1975. bio je direktor Muzeja revolucije Bosne i Hercegovine. KNJIGE: Položaj radničke klase u BiH pod austro-ugarskom okupacijom (1874-1914), Beograd, 1951; Sindikalni pokret u BiH do 1919. godine (hronika), Sarajevo, 1955; Politička istorija naroda Jugoslavije: 1878–1945, Sarajevo, 1967; Uspostavljanje šestojanuarskog režima 1929. godine sa posebnim osvrtom na Bosnu i Hercegovinu, Sarajevo, 1975; Teme naše novije istorije. Istoriografski prikazi, Sarajevo, 1981. Radove je objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Banja Luka u novijoj istoriji (18781945), Đuro Đaković – život i djelo, Enciklopedi-

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

ja Jugoslavije, Glasnik arhiva i Društva arhivista Bosne i Hercegovine, Godišnjak Istorijskog društva Bosne i Hercegovine, Internationale Tagung der Historiker der Arbeiterbewegung, Lica, Mićo Sokolović (povodom 100-godišnjice rođenja), Opredjeljenja, Oslobođenje, Pregled, Priručnik ideološko-političkog obrazovanja, Sarajevo u revoluciji, Socijalizam, Zbornik radova Fakulteta političkih nauka u Sarajevu, Značenja, Znamenja revolucije. 49. ŠEHIĆ, Nusret (Tuzla, 29. 6. 1927) U Institutu je radio od 1. 9. 1964. do penzionisanja 30. 9. 1993. godine. Bavio se historijom Bosne i Hercegovine od uspostave austrougarske uprave do početka Drugog svjetskog rata. Doktorsku disertaciju s temom Politička uloga i oblici djelatnosti četničkih udruženja u razdoblju između dva rata u Bosni i Hercegovini odbranio je 22. 1. 1970. godine. KNJIGE: Četništvo u BiH (1918-1941). Politička uloga i oblici djelatnosti četničkih udruženja, Sarajevo, 1971; Autonomni pokret Muslimana za vrijeme austrougarske uprave u BiH, Sarajevo, 1980; Bosna i Hercegovina 1918-1925. Privredni i politički razvoj, Sarajevo, 1991; Dnevni zapisi o životu u Sarajevu pod četničkom opsadom tokom 1992. i 1993. godine, Sarajevo, 2003. Radove je objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Banja Luka u novijoj istoriji (1878-1945), Bilten Prosvjetno-pedagoškog zavoda, Enciklopedija Jugoslavije, Glasnik arhiva i Društva arhivskih radnika Bosne i Heregovine, Godišnjak istorijskog društva, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Historijski pregled, Internationale Tagung der Historiker der Arbeiterbewegung, Istorijski pregled, Jugoslovenski istorijski časopis, Knjiga i nastava, Migracije i Bosna i Hercegovina, Nastava i povijest, Nastava istorije, Opredjeljenja, Prace ustavu slavistiky, Pregled, Prilozi za istoriju Bosne

i Hercegovine, Prilozi, Putevi, Sveske, The Historiography of Yugoslavia 1965-1975. 50. ŠKARICA-PIPERČIĆ, Dubravka (Dubrave, Tuzla, 21. 1. 1935) U Institutu je radila od 1. 9. 1959. do 31. 5. 1969, kada prelazi u Sresku skupštinu. Ponovo se vratila u Institut i radila od 1. 1. 1975. do 30. 9. 1975. godine. Bavila se razvojem različitih društveno-političkih organizacija Bosne i Hercegovine. KNJIGE: Napredni pokret željezničara Bosne i Hercegovine 1900-1941, Prilog za bibliografiju, Sarajevo, 1962; Aktuelna pitanja idejno-političke aktivnosti komunista u mjesnoj zajednici, posebno u mjesnoj konferenciji SSRN, Sarajevo, 1976. (odgovorni urednik) Radove je objavljivala u raznim časopisima i zbornicima: Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, Omladina u antifašističkom pokretu Jugoslavije 1936–1945, Pregled, Prilozi. 51. VELADŽIĆ, Edin (Varoška Rijeka, Bosanska Krupa, 2. 4. 1973) U Institutu je radio od 21. 4. 2003. do 15. 7. 2007, kada prelazi u Ministarstvo civilnih poslova Bosne i Hercegovine. Bavio se historijom Bosne i Hercegovine XIX stoljeća. Magistrirao je 2007. godine na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Udžbenici: Historija za drugi razred gimnazije i historijska čitanka (koautor). Radove objavljivao u časopisima: Ljiljan, Oslobođenje, Prilozi. 52. ZLATAR, Behija (Sarajevo, 29. 8. 1945) U Institutu je radila od 1. 9. 1973. do 31. 1. 1998, kada prelazi na Orijentalni institut. Bavi

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

se historijom Bosne i Hercegovine u osmanskom periodu. Magistrirala je s temom Nastanak i razvitak muslimanskih aristokratskih porodica u Bosni i Hercegovini do kraja XVI stoljeća 7. 6. 1977. godine u Beogradu, gdje je 28. 6. 1986. godine i doktorirala s temom Sarajevo u 16. vijeku. KNJIGE: Modriča sa okolinom u prošlosti, Modriča, 1986. (koautor); Pljevlja i okolina u prvim stoljećima osmansko-turske vlasti, Pljevlja, 1988. (koautor); Zlatno doba Sarajeva (XVI stoljeće), Sarajevo, 1996; Sarajevo – fotomonografija, Sarajevo, 1997. (koautor); BiH od najstarijih vremena do kraja drugog svjetskog rata, Sarajevo, 1998. (koautor); Sarajevo, Općina Stari grad: ulice, trgovi, mostovi, parkovi, spomenici, Sarajevo, 2006. (koautor); Sarajevo, Općina Centar: ulice, trgovi, mostovi, parkovi, spomenici, Sarajevo, 2007. (koautor) Radove je objavljivala u raznim časopisima i zbornicima: Anali Gazi Husrev-begove biblioteke, Bosna i Hercegovina i svijet, Društveni i državno-pravni kontinuitet Sandžaka, Gradska kultura na Balkanu (XV-XIX vijek), Historiam slovarum meridionalium illustrantia, Humanistički aspekti djelovanja dobrotvornih društava u ratnim uvjetima, Hercegovina, Islamska misao, La culture urbaine des Balkans, Milletlerasi Turkoloji Kongresi, Monumenta turcica, Prilozi za orijentalnu filologiju, Prilozi, Prosvjeta narodni almanah, Sefarad ‘92, Urbano biće Bosne i Hercegovine. 53. ŽIVKOVIĆ, Pavo (Kostrč, Orašje, 2. 8. 1944) U Institutu je radio od 1. 9. 1973. do 31. 12. 1985, kada prelazi na Filozofski fakultet u Zadru. Bavio se historijom Bosne, Huma, Slavonije i Srijema u srednjem vijeku. Magistrirao je u Beogradu 1974, a doktorsku disertaciju s temom

Tvrtko II – bosanski kralj odbranio je 1978. godine. Bio je profesor historije na Filozofskom fakultetu u Zadru, Osijeku i Tuzli. KNJIGE: 150 godina Osnovne škole u Tolisi: (1823–1973), Tolisa, 1973. (koautor); Tvrtko II Tvrtković. Bosna u prvoj polovini XV stoljeća, Sarajevo, 1981; Bibliografija objavljenih izvora i literature o srednjovjekovnoj Bosni, Travnik, 1982; Utjecaj primorskih gradova na ekonomsko-socijalne promjene u bosanskom društvu u 14. i 15. stoljeću: pojava građanske klase i novog plemstva, Tuzla, 1986; Modriča sa okolinom u prošlosti, Modriča, 1986. (koautor); Povijest Bosne i Hercegovine do konca XVII stoljeća i povijest Hrvata Bosanske Posavine do početka XX stoljeća, Mostar, 1994; Etnička i vjerska povijest Bosne, Slavonije i Srijema do konca XVII. stoljeća (dolazak, razvoj i nestajanje Hrvata katolika na tim prostorima), Sarajevo– Mostar, 1996; Sumrak Bosne i Huma: (zadnje godine bosansko-humske samostalnosti), Orašje, 1997; Iz srednjovjekovne povijesti Bosne i Huma, Osijek, 2002. Radove je objavljivao u raznim časopisima i zbornicima: Acta historiae medicinae, pharmatiae et veterinae, Anali Zavoda za povijesne znanosti Istraživačkog centra Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti, Bosna franciscana, Brčko i okolina u radničkom pokretu i NOB, Časopis za socijalnu medicinu Bosne i Hercegovine, Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, Drugi kongres ljekara Bosne i Hercegovine, Enciklopedija Jugoslavije, Europe – Revue litteraire Mensuelle, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, III kongres infektologa Jugoslavije, Istorijski časopis, Istorijski zbornik, Materialia Turzica, Oslobođenje, Pregled, Prilozi, Radio Sarajevo – Treći program, Socijalna medicina, The Historiography of Yugoslavia 19651975, Vojna enciklopedija, Zgodovinski časopis, Značenja. x

IZDAVAČKA DJELATNOST INSTITUTA ZA ISTORIJU ČASOPISI 1. PRILOZI, Sarajevo, godina I, br. 1, l965, str. 492, lat. 2. PRILOZI, Sarajevo, godina II, br. 2, l966, str. 497, lat. 3. PRILOZI, Sarajevo, godina III, br. 3, l967, str. 355, lat. 4. PRILOZI, Sarajevo, godina IV, br. 4, l968, str.766, lat. 5. PRILOZI, Sarajevo, godina V, br. 5, l969, str. 423, lat. 6. PRILOZI, Sarajevo, godina VI, br. 6, l970, str. 316, lat. 7. PRILOZI, Sarajevo, godina VII, br. 7, l971, str. 326, lat. 8. PRILOZI, Sarajevo, godina VIII, br. 8, l972, str. 399, lat. 9. PRILOZI, Sarajevo, godina IX/I, br. 9/1, l973, str. 489, lat. 10. PRILOZI, Sarajevo, godina X/II, br. 10/2, l974, str. 481, lat. 11. PRILOZI, Sarajevo, godina XI-XII, br. 1112, l975-1976, str. 451, ćir. 12. PRILOZI, Sarajevo, godina XIII, br. 13, l977, str. 405, lat.

13. PRILOZI, Sarajevo, godina XIV, br. 14-15, l978, str. 640, lat. 14. PRILOZI, Sarajevo, godina XV, br. 16, l979, str. 344, ćir. 15. PRILOZI, Sarajevo, godina XV, br. 17, l980, str. 378, lat. 16. PRILOZI, Sarajevo, godina XVII, br. 18, l981, str. 404, lat. 17. PRILOZI, Sarajevo, godina XVIII, br. 19, l982, str. 376, lat. 18. PRILOZI, Sarajevo, godina XIX, br. 20, l984, str. 309, ćir. 19. PRILOZI, Sarajevo, godina XX, br. 21, l985, str. 338+8, lat. 20. PRILOZI, Sarajevo, godina XXI, br. 22, l986, str. 385+6, ćir. 21. PRILOZI, Sarajevo, godina XXII, br. 23, l987, str. 303+8, lat. 22. PRILOZI, Sarajevo, godina XXIII, br. 24, l988, str. 327+8, ćir. 23. PRILOZI, Sarajevo, godina XXIV, br. 25/26, l990, str. 383+8, lat. 24. PRILOZI-CONTRIBUTIONS, Sarajevo, godina XXV, br. 27/1991, str. 249, ćir. 25. PRILOZI-CONTRIBUTIONS, Sarajevo, br. 28, 1999, str. 316, lat.

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

26. PRILOZI-CONTRIBUTIONS, Sarajevo, br. 29, 2000, str. 478, lat. 27. PRILOZI-CONTRIBUTIONS, Sarajevo, br. 30, 2001, str. 406, lat. 28. PRILOZI-CONTRIBUTIONS, Sarajevo, br. 31, 2002, str. 320, lat. 29. PRILOZI-CONTRIBUTIONS, Sarajevo, br. 32, 2003, str. 432, lat. 30. PRILOZI-CONTRIBUTIONS, Sarajevo, br. 33, 2004, str. 359, lat. 31. PRILOZI-CONTRIBUTIONS, Sarajevo, br. 34, 2005, str. 460, lat. 32. PRILOZI-CONTRIBUTIONS, Sarajevo, br. 35, 2006, str. 372, lat. 33. PRILOZI-CONTRIBUTIONS, Sarajevo, br. 36, 2007, str. 318, lat. 34. PRILOZI-CONTRIBUTIONS, Sarajevo, br. 37, 2008, str. 320, lat. 35. PRILOZI-CONTRIBUTIONS, Sarajevo, br. 38, 2009, str. xxx, lat. ***

1. HISTORIJSKA TRAGANJA – HISTORICAL SEARCHES, Sarajevo, br. 1, 2008, str. 214, lat. 2. HISTORIJSKA TRAGANJA – HISTORICAL SEARCHES, Sarajevo, br. 2, 2008, str. 244, lat. 3. HISTORIJSKA TRAGANJA - HISTORICAL SEARCHES, Sarajevo, br. 3, 2009, str. 258, lat.

ZBORNICI RADOVA 1. RASPRAVE O NACIONALNOM IDENTITETU BOŠNJAKA, Institut za istoriju, Sarajevo, 2009, str. 297, lat. 2. REVIZIJA PROŠLOSTI NA PROSTORIMA BIVŠE JUGOSLAVIJE, Institut za istoriju, Sarajevo, 2007, str. 337, lat. 3. 60 GODINA OD ZAVRŠETKA DRUGOG SVJETSKOG RATA – KAKO SE SJEĆATI 1945. GODINE, Institut za istoriju, Sarajevo, 2006, str. 250, lat.

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

4. FENOMEN “KRSTJANI” U SREDNJOVJEKOVNOJ BOSNI I HUMU, Institut za istoriju - Hrvatski institut za povijest, Sarajevo–Zagreb, 2005, str. 686, lat. 5. HISTORIJSKI MITOVI NA BALKANU, Institut za istoriju, Sarajevo, 2003, str. 329, lat. 6. BOSANSKA POSAVINA – DIO CJELOVITE BOSNE I HERCEGOVINE, Sabor Bosanske Posavine i Institut za istoriju, Sarajevo, 1997, str. 255, lat. 7. PRILOZI HISTORIJI SARAJEVA, Orijentalni institut i Institut za istoriju, Sarajevo, 1997, str. 532, lat. 8. BOSNA I HERCEGOVINA I SVIJET, Institut za istoriju, Sarajevo, 1996, str. 287, lat. 9. URBANO BIĆE BOSNE I HERCEGOVINE, Međunarodni centar za mir i Institut za istoriju, Sarajevo, 1996, str. 223, lat. 10. BOSNA I SVIJET, Institut za istoriju, Sarajevo, 1996, str. 286, lat. 11. SEFARAD ‘92, Jevrejska zajednica Bosne i Hercegovine i Institut za istoriju, Sarajevo, 1995, str. 338, lat. 12. MIGRACIJE I BOSNA I HERCEGOVINA, Institut za proučavanje nacionalnih odnosa i Institut za istoriju, Sarajevo, 1990, str. 676, lat.

13. ISTORIJA SAVEZA KOMUNISTA BOSNE I HERCEGOVINE, Knjiga 1, NIŠRO “Svjetlost” i Institut za istoriju, l990, 383 str., lat. i knjiga 2, NIŠRO “Svjetlost” i Institut za istoriju, Sarajevo, l990, 275 str., lat. 14. PODGRMEČ U NARODNOOSLOBODILAČKOJ BORBI I REVOLUCIJI 19411945, Skupština opštine Bosanska Krupa i Institut za istoriju, Sarajevo, 1985, str. 863, lat. 15. ZOVKO Marko, SJEĆANJA I RADOVI, Priredili Ahmed Hadžirović i Ante Ramljak, NIŠRO “Oslobođenje” i Institut za istoriju, Sarajevo, 1984, str. 333, lat. 16. POKRAJINSKO SAVJETOVANJE KPJ ZA BOSNU I HERCEGOVINU (IVANČIĆI 7. i 8. januara 1942. godine), NIŠRO “Oslobođenje”, Vojnoizdavački zavod Beograd i Institut za istoriju, Sarajevo, 1983, str. 430, lat. 17. ČETVRTA I PETA KONFERENCIJA KPJ ZA BOSNU I HERCEGOVINU U ISTORIJSKOM RAZVITKU REVOLUCIONARNOG POKRETA 1938-1941 GODINE, Komisija Predsjedništva CKSKBiH za istoriju i Institut za istoriju, Sarajevo, 1980, str. 506, lat. 18. BANJA LUKA U NOVIJOJ ISTORIJI (18751945), Institut za istoriju, Sarajevo, 1978, str. 808, lat.

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

19. AVNOJ I NARODNOOSLOBODILAČKA BORBA U BOSNI I HERCEGOVINI (1942-1943), Izdavačko preduzeće „Rad“ Beograd i Institut za istoriju Sarajevo, Beograd, 1974, str. 779, lat. 20. 1941. U ISTORIJI NARODA BOSNE I HERCEGOVINE, Institut za istoriju i Izdavačko preduzeće “Veselin Masleša”, Sarajevo, 1973, str. 719, lat. 21. SAVJETOVANJE O AKTUELNIM PITANJIMA IZUČAVANJA (ISTORIJE) RADNIČKOG POKRETA I SOCIJALISTIČKE REVOLUCIJE, Institut za proučavanje istorije radničkog pokreta, Sarajevo, 1962, str. 83, lat.

KNJIGE 1. KURTOVIĆ, Esad, VELIKI VOJVODA SANDALJ HRANIĆ KOSAČA, Institut za istoriju, Sarajevo, 2009, str. 526, lat. 2. MUHAMED, Ali-paša, LJETNO PUTOVANJE U BOSNU I HERCEGOVINU, Istorijski arhiv i Institut za istoriju, Sarajevo, 2008, str. 87, lat. 3. DONIA, J. Robert, SARAJEVO BIOGRAFIJA GRADA, Institut za istoriju, Sarajevo, 2006, str. 462, lat. 4. ĆOŠKOVIĆ, Pejo, CRKVA BOSANSKA U XV. STOLJEĆU, Institut za istoriju, Sarajevo, 2005, str. 559, lat. 5. BILINSKI, Leon, BOSNA I HERCEGOVINA U “USPOMENAMA” LEONA BILINSKOG, Institut za istoriju, Sarajevo, 2004, str. 111, lat. 6. BERMAN, M. David, HEROJI TREĆE GIMNAZIJE, Institut za istoriju, Sarajevo, 2004, str. 233, lat.

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU |

7. HADŽIBEGOVIĆ, Iljas, BOSANSKOHERCEGOVAČKI GRADOVI NA RAZMEĐU 19. i 20. STOLJEĆA, Institut za istoriju, Sarajevo, 2004, str. 354, lat. 8. KEMURA, Ibrahim, ZNAČAJ I ULOGA “NARODNE UZDANICE” U DRUŠTVENOM ŽIVOTU BOŠNJAKA (1923-1945), Bošnjački institut i Institut za istoriju, Sarajevo, 2002, str. 300, lat. 9. IŠEK, Tomislav, MJESTO I ULOGA HKD “NAPREDAK” U KULTURNOM ŽIVOTU HRVATA BOSNE I HERCEGOVINE (1902-1918), HKD „Napredak“ i Institut za istoriju, Sarajevo, 2002, str. 236, lat. 10. DONIA, J. Robert, ISLAM POD DVOGLAVIM ORLOM: MUSLIMANI BOSNE I HERCEGOVINE 1878-1914, Zoro/Institut za istoriju, Zagreb–Sarajevo, 2000. str. 250, lat. 11. REDŽIĆ, Enver, STO GODINA MUSLIMANSKE POLITIKE, ANUBiH i Institut za istoriju, Sarajevo, 2000, str. 220, lat. 12. MILIČIĆ, Budimir, BIBLIOGRAFIJA RADOVA SARADNIKA INSTITUTA ZA

ISTORIJU U SARAJEVU 1959-1999., Institut za istoriju, Sarajevo, 2000, str. 546, lat. 13. IŠEK, Tomislav, HRVATSKA SELJAČKA STRANKA U BOSNI I HERCEGOVINI 1929-1941, Institut za istoriju, Sarajevo, 1991, str. 311, lat. 14. ŠEHIĆ, Nusret, BOSNA I HERCEGOVINA 1918-1925. Privredni i politički razvitak, Institut za istoriju, Sarajevo, 1991, str. 378, lat. 15. MILIČIĆ, Budimir, RADNIČKA KLASA SARAJEVA 1919-1941., Institut za istoriju, Sarajevo, 1985, str. 483, lat.

| POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU

16. BEGOVIĆ, Branislav, ŠUMSKA PRIVREDA BOSNE I HERCEGOVINE 1918-1941, Institut za istoriju, Sarajevo, 1985, str. 487, lat. 17. BERIĆ, Dušan, SLAVONSKA VOJNA GRANICA U REVOLUCIJI 1848-1849, Radna organizacija za izdavačku djelatnost „Prosvjeta“ Zagreb i Institut za istoriju Sarajevo, l984, str. 255, ćir. 18. ŽIVKOVIĆ, Pavo, TVRTKO II TVRTKOVIĆ. BOSNA U PRVOJ POLOVINI XV STOLJEĆA, Institut za istoriju, 1981, str. 248, lat. 19. ĐURETIĆ, Veselin, NARODNA VLAST U BiH 1941-1945, Narodna knjiga Beograd, Institut za savremenu istoriju Beograd i Institut za istoriju Sarajevo, Sarajevo, 1981, str. 360, lat.

20. HADŽIROVIĆ, Ahmed, SINDIKALNI POKRET U BOSNI I HERCEGOVINI 1918-1941, Izdavačka organizacija „Rad“ Beograd i Institut za istoriju Sarajevo, Beograd, 1978, str. 503, lat. 21. BAJIĆ, Nevenka /etc/, HRONOLOGIJA RADNIČKOG POKRETA BOSNE I HERCEGOVINE DO 1941. GODINE, Svjetlost i Institut za istoriju radničkog pokreta, Sarajevo, 1971, str. 612, lat. 22. ŠKARICA, Dubravka, NAPREDNI POKRET ŽELJEZNIČARA BiH 1900-1941: prilog za bibliografiju, Institut za proučavanje istorije radničkog pokreta, Sarajevo, 1962, str. 78. x

POSEBNA IZDANJA KNJIGA 6 H. Kamberović • M. Pelesić • V. Katz • S. Brkljača • S. Dujmović A. Šahbegović • I. Mišković • G. Zorabdić

POLA STOLJEĆA INSTITUTA ZA ISTORIJU Izdavač: Institut za istoriju, Sarajevo Ali-pašina 9, 71000 Sarajevo, Bosna i Hercegovina www.iis.unsa.ba Za izdavača: Dr. Husnija Kamberović Dizajn i tehničko uređenje: Tarik Jesenković Štampa: Štamparija Fojnica Za štampariju Šehzija Buljina Sarajevo, decembar 2009.

ISBN 978-9958-649-03-5