Metody finansowania TRANSFERU TECHNOLOGII dr Bartosz Walter
Politechnika Częstochowska, maj 2011
KAPITAŁ WŁASNY i MOŻLIWOŚCI JEGO POWIĘKSZENIA AKTYWA
PASYWA
TANTIEMY
KREDYT
LEASING
OBLIGACJE
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
KAPITAŁ WŁASNY • AKTYWA: w nowym ujęciu (Robert Kyosaki) to własnośd przedsiębiorstwa/osoby, która przynosi dochód
• PASYWA
w
nowym
ujęciu
to
własnośd
przedsiębiorstwa/osoby, która NIE przynosi dochodu dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
KAPITAŁ WŁASNY – cd. • AKTYWA: -
przedsiębiorstwa, spółki nieruchomości akcje i inne papiery wartościowe własnośd intelektualna (np.: patenty, użyczenia wynalazku, prawa autorskie) - lokaty na kontach bankowych - pieniądze lub udziały w funduszach inwestycyjnych
POD WARUNKIEM ŻE PRZYNOSZĄ ZYSK!!!
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
KAPITAŁ WŁASNY – cd. Podział aktyw pod względem dochodu: • dochód aktywny (MUSZĘ byd OSOBIŚCIE zaangażowany by aktywa przynosiły ZYSK) • dochód pasywny (aktywa przynoszą ZYSK SAME, BEZ mojego bezpośredniego zaangażowania)
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
MOŻLIWOŚCI POWIĘKSZENIA KAPITAŁU WŁASNEGO Zewnętrzne źródła finansowania: • kredyty bankowe (krótko-, średnio- i długoterminowe), • emisja obligacji przedsiębiorstwa, • leasing, • pożyczki, • mezzanine, • fundusze inwestycyjne dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
KREDYT BANKOWY • kwota kredytu zależy od kosztów realizowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego oraz od zdolności kredytowej kredytobiorcy
• finansowanie projektów inwestycyjnych z zaciągniętego kredytu bankowego
wymaga
zwrotu
pożyczonego
kapitału
w
określonym terminie, wraz z odsetkami • oprocentowanie kredytu bankowego długoterminowego jest uzależnione od stawki WIBOR oraz marży banku
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
KREDYT – warunki uzyskania • złożenie wniosku,
• udowodnienie zdolności kredytowej, • przedstawienie biznes planu, czyli planu rozwoju przedsiębiorstwa uwzględniającego wykorzystanie kredytu • uzgodnienie z bankiem odpowiedniego zabezpieczenia kredytu
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
ZABEZPIECZENIE KREDYTU • gwarancja bankowa udzielona przez inny bank lub firmę ubezpieczeniową • ubezpieczenie kredytu (umowa spłaty kredytu przez ubezpieczyciela) • hipoteka na nieruchomości
• cesja należności kredytobiorcy • umowa o cesję praw z ubezpieczenia majątkowego dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
ZABEZPIECZENIE KREDYTU • blokada środków kredytobiorcy na rachunku bankowym • zastaw rejestrowany
• umowa ustanowienia zastawu na rzeczach ruchomych bądź papierach wartościowych • umowa przewłaszczenia rzeczy ruchomych (wymagane oznaczenie co do ich tożsamości) • umowa o przejęcie długu kredytowanego dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
OBLIGACJE • Papiery wartościowe emitowane w serii • POZABANKOWY DŁUG PRZEDSIĘBIRSTWA
• Emisariusz zobowiązuje się wykupid obligacje po określonej cenie w określonym czasie (pożyczka jest oprocentowana) • obligacja ma pierwszeostwo do zapłaty przy likwidacji przedsiębiorstwa emitującego
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
LEASING Kodeks Cywilny Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się (….) oddad (tę) rzecz korzystającemu do używania, albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający
zobowiązuje się zapłacid finansującemu, w uzgodnionych ratach, wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie,
lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
LEASING • wydzierżawienie dobra służącego do prowadzenia działalności gospodarczej z jednostronną obietnicą odsprzedaży, najpóźniej w chwili wygaśnięcia kontraktu po cenie ustalonej w umowie leasingu
• Leasingobiorca może, ale nie musi kupid rzecz będącą przedmiotem leasingu
• Leasingobiorcą może zostad każdy (osoba fizyczna lub prawna) dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
MEZZANINE •
DŁUG o PODWYŻSZONYM ryzyku
•
na KONKRETNE zamierzenie inwestycyjne
•
ZAPEWNIAJĄCY UDZIAŁ W ZYSKACH w przypadku powodzenia przedsięwzięcia
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
MEZZANINE • pożyczka w zamian za zastaw na akcjach lub udziałach • finansowanie spłacane jednorazowo na koniec okresu finansowania • wysokie ryzyko w zamian za wysoka stopę zwrotu • nie wymaga zabezpieczeo finansowych (odwrotnie od banku) • możliwośd dostosowania jego warunków do potrzeb strony finansowanej dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
MEZZANINE • elastycznośd kształtowania warunków finansowania • niższe koszty w porównaniu z emisją publiczną akcji lub pozyskaniem kapitału od funduszu typu PE • dostępnośd finansowania pomimo braku wystarczających, z punktu widzenia banków, zabezpieczeo i zdolności kredytowej potrzebnej do otrzymania zwykłego kredytu
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
KAPITAŁ WYSOKIEGO RYZYKA
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
KAPITAŁ WYSOKIEGO RYZYKA • Fundusze VENTURE CAPITAL (VC) INWESTYCJA W PROJEKTY NA POZIOMIE SEED LUB START-UP
• Fundusze PRIVATE EQUITY (PE) INWESTYCJA W DOJRZAŁE SPÓŁKI
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
VENTURE CAPITAL • To fundusze wysokiego ryzyka, podejmowane na etapie START-UP w biznesach technologicznych • Kapitał VC to najczęściej środki prywatne inwestorów indywidualnych (ale samo VC jest inwestorem instytucjonalnym) • Prawie wszystkie VC w Polsce są z założenia UNIWERSALNE a w praktyce inwestują w ICT • Fundusz poprzez podjęcie udziałów włącza się w proces zarządzania
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Jak działa VC? • Kapitałem VC zarządza grupa analityków • Wniesiony kapitał wiąże się z ryzykiem, które VC ponosi tak samo jak inni udziałowcy • VC nie są partnerami na zawsze (horyzont czasowy z inwestycji)
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
VC zainwestują w podmioty, które: • mają dobrą kadrę kierowniczą – MANAGEROWIE (nie ważne co, ważne z kim)
• działają na wzrostowym rynku • mają PRZEWAGĘ KONKURENCYJNĄ (innowacja) • dają możliwośd wyjścia z inwestycji w kilka lat
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Etapy inwestycji VC 1. Etap gromadzenia środków (ang. fundraising) 2. Przygotowanie inwestycji - podpisanie pomiędzy przedsiębiorstwem i firmą zarządzającą funduszem venture capital tzw. term sheet 3. Realizacja inwestycji - współpraca funduszu ze spółką w celu osiągnięcia określonego w umowie wzrostu wartości spółki 4. Wyjście z inwestycji - realizacja zysku przez fundusz poprzez wycofanie się funduszu ze spółki (DEZINWESTYCJA) Politechnika Częstochowska, maj 2011
POMOC PUBLICZNA ingerencja instytucji paostwowych przyznanie pomocy podmiotowi gospodarczemu prowadzi do zakłócenia konkurencji na wolnym rynku
• DOTACJE • INDYWIDUALNE ZWOLNIENIA PODATKOWE • GWARANCJE RZĄDOWE
• MONOPOLE • KONCESJE • Ominięcie ZAMÓWIEO PUBLICZNYCH dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
RODZAJE POMOCY PUBLICZNEJ •
Pomoc regionalna
•
Pomoc inwestycyjna i na zatrudnienie dla małych i średnich przedsiębiorstw
•
Pomoc na przedsiębiorczośd kobiet
•
Pomoc na ochronę środowiska
•
Pomoc na usługi doradcze dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz udział małych i średnich przedsiębiorstw w targach
•
Pomoc w formie kapitału podwyższonego ryzyka
•
Pomoc na działalnośd badawczą, rozwojową i innowacyjną
•
Pomoc szkoleniowa
•
Pomoc dla pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji oraz pracowników niepełnosprawnych.
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO • zakup nowych środków transportu spełniających surowsze normy, • pomoc na szybkie przystosowanie małych i średnich przedsiębiorstw do przyszłych norm wspólnotowych,
• inwestycje zwiększające oszczędnośd energii, • inwestycje w układy kogeneracji o wysokiej sprawności, • inwestycje w pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych,
• dofinansowanie badao środowiska, • możliwośd udzielania ulg podatkowych w zamian za inwestycje w ochronę środowiska dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
POMOC PUBLICZNA – cd. Pomoc na usługi doradcze dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz udział małych i średnich przedsiębiorstw w targach • do 50% kosztów usług doradczych świadczonych przez doradców zewnętrznych oraz do 50% kosztów udziału w targach • Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, Poddziałanie 3.3.2 • Paszport do eksportu (pierwszy etap – stworzenie planu eksportu dofinansowanie do 12 tys.) dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Pomoc w formie KAPITAŁU PODWYŻSZONEGO RYZYKA • pomoc polegająca na dofinansowaniu do 50% kapitału dla funduszu inwestycyjnego inwestującego w formie udziału kapitałowego w nowe spółki z sektora MSP • Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, działanie 3.2 Wspieranie funduszy kapitału podwyższonego ryzyka.
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Pomoc na działalnośd badawczą, rozwojową i innowacyjną • Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, działanie 1.4 – 4.1 Wsparcie na prace badawcze i rozwojowe 54 miliardów
euro • Pomoc udzielana przedsiębiorcom na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych. Pomoc ta może zostad udzielona na
prowadzenie badao przemysłowych (50% dofinansowania) oraz prac rozwojowych (25% dofinansowania)
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Pomoc na działalnośd badawczą, rozwojową i innowacyjną – cd. • pomoc na pokrycie kosztów praw własności przemysłowej dla małych i średnich przedsiębiorstw (PO IG, Poddziałanie 5.4.1.
"Wsparcie na uzyskanie/realizację ochrony własności przemysłowej") • pomoc na tymczasowe zatrudnienie wysoko wykwalifikowanego
personelu • pomoc dla młodych innowacyjnych przedsiębiorstw • pomoc na usługi doradcze w zakresie innowacji i usługi wsparcia innowacji dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Program Operacyjny Kapitał Ludzki Poddziałanie 8.2.1 • STAŻE • SZKOLENIA • STYPENDIA NAUKOWE (dla doktorantów) – 3-5 tys
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka • Priorytet I i II • 1.1.2 – wsparcie kluczowych projektów badawczych • 1.2 – Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Program Operacyjny Kapitał Ludzki Poddziałanie 6.2 • Dotacja na pierwszą firmę (40 tyś na projekt) • Pomoc merytoryczna w założeniu Działalności Gospodarczej
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 8.1 na e-usługę • 70% • 80% dla osób młodych • Do 700 tys. (490 tys. dofinansowania)
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 3.1 - INKUBATORY • Do 200 tys. euro na projekt • Infrastruktura techniczna
• Problemy inkubatorów z 3.1 • Pytanie co wybrad? 8.1 czy 3.1? dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz Norweski Mechanizm Finansowy (NMF) dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
EOG i NMF W rundzie 2004-2009 Polsce przyznano 533,5 mln euro Obecna runda finansowania: lata 2010-2014 Alokacja dla Polski to 578 mln euro (z ogólnej kwoty wsparcia dla 15 członków UE wynoszącej 1,788 mld euro). dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
EOG i NMF Minimalna kwota projektu to 250 tys. euro Dofinansowanie: 85% lub 60% Podmioty upowaĹźnione: wszystkie!
Wnioski raz do roku (zwykle kwiecieo). dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
EOG i NMF PRIORYTETY: •Ochrona środowiska - inwestycje •Promowanie zrównoważonego rozwoju
•Ochrona kulturowego dziedzictwa •Rozwój zasobów ludzkich •Opieka zdrowotna i opieka nad dzieckiem
•Badania naukowe •Wdrażanie przepisów z Schengen •Ochrona środowiska - nieinwestycyjna •Polityka regionalna i działania transgraniczne •Pomoc techniczna przy wdrażaniu prawa UE dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
EOG i NMF TYPY PROJEKTÓW, które mogą byd dofinansowane: - projekty pojedyncze – inwestycje które mogą istnied samodzielnie
- grupy projektów - programy składające się z równorzędnych i oddzielnych projektów, służących osiągnięciu tego samego celu, - granty blokowe – w sytuacji gdy identyfikacja ostatecznego beneficjenta jest utrudniona - fundusze kapitału początkowego – mające na celu wspieranie przygotowania projektów dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
EOG i NMF PROCEDURA APLIKOWANIA I WYBORU PROJEKTÓW - ogłoszenie naboru przez Instytucje Pośredniczące (np.: Ministerstwo Gospodarki), - składanie wniosków,
- formalna ocena wniosków i merytoryczno - techniczna ocena wniosków , - wybór projektów przez Komitet Sterujący, - przekazanie zarekomendowanych wniosków do Krajowego Punktu Kontaktowego, - przekazanie wniosków do Biura Mechanizmów Finansowych w Brukseli, - ocena i wyboru projektów (Bruksela),
- podpisanie umów o dofinansowanie. dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
EOG i NMF DOKUMENTACJA APLIKACYJNA 1. wniosek o dofinansowanie 2. załączniki do wniosku: - studium wykonalności - przy projektach inwestycyjnych, - matryca logiczna wskaźników, - plan finansowy, - analiza ekonomiczna (może byd częścią studium wykonalności), - analiza finansowa (może byd częścią studium wykonalności ), - szczegółowa analiza źródeł finansowania, - analiza ryzyka (może byd częścią studium wykonalności), - wykaz planowanego wkładu rzeczowego, - poświadczenie o współfinansowaniu, - komplet pozwoleo i decyzji, - pozytywna opinia Wydział Ochrony Środowiska (jeśli wymaga tego inwestycja), - audyt energetyczny (jeśli wymaga tego inwestycja), - mapa oraz plan sytuacyjny.
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
7 PROGRAM RAMOWY KE • Lata: 2007-2013
• 54 miliardów euro • Trójkąt wiedzy: edukacja, badania i innowacje
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
7 PROGRAM RAMOWY KE CELE: • współpraca ponadnarodowa(B i R) • pionierskie dziedziny nauki, • edukacja i szkolenia, dostęp do potencjału i infrastruktury badawczej, wzrost uznania dla zawodu naukowca, mobilnośd i rozwijanie kariery naukowej, • dialog świata nauki i społeczeostwa, • wspieranie komercjalizacji wyników badao naukowych dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
7 PROGRAM RAMOWY KE CZTERY PROGRAMY: 1. COOPERATION 2. IDEAS - projekty badawcze na granicy wiedzy (7,5 mld euro) 3. PEOPLE – szkolenia, mobilnośd naukowców, stypendia Marii Curie
4. CAPACITIES - duże, strategiczne inicjatywy: współpraca międzynarodowa, klastry, infrastruktura badawcza, komercjalizacja dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
7 PROGRAM RAMOWY KE COOPERATION (WSPÓŁPRACA): • Małe projekty: minimum 5 jednostek z 3 krajów • Duże projekty: minimum 7 jednostek z 5 krajów • Budżet: 32,4 mld euro!!!
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
7 PROGRAM RAMOWY KE COOPERATION (WSPÓŁPRACA): OBSZARY: • Zdrowie, • Żywnośd, rolnictwo, rybołówstwo i biotechnologia, • Technologie informacyjne i komunikacyjne, • Nanonauki, nanotechnolgie,UWAGA!!! materiały i nowe technologie produkcyjne (3,47 mld euro), BADANIA MUSZĄ BYD POTENCJALNIE POWIAZANE Z • Energia (2,35 mld euro), DANYM OBSZAREM!!! • Środowisko (łącznie ze zmianami klimatycznymi), • Transport (łącznie z aeronautyką), • Nauki społeczno-ekonomiczne i humanistyczne, • Przestrzeo kosmiczna, • Bezpieczeostwo. dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
7 PROGRAM RAMOWY KE ENERGIA: DZIAŁANIA • Wodór i ogniwa paliwowe • Wytwarzanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych • Produkcja paliw odnawialnych • Paliwa odnawialne wykorzystywane do ogrzewania i chłodzenia • Technologie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla • Czyste technologie węglowe - rozwój technologii czystej konwersji energetycznej • Inteligentne sieci energetyczne - wzrost wydajności, bezpieczeostwa, niezawodności i jakości systemów i sieci elektroenergetycznych, • Efektywnośd energetyczna i energooszczędnośd – racjonalne gospodarowanie energią w budownictwie, przemyśle, usługach i transporcie, kogeneracja i poligeneracja, • Wiedza na rzecz polityki energetycznej dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
7 PROGRAM RAMOWY KE Wnioski: raz do roku Ogłoszenie wstępne: maj Zakooczenie naboru: wrzesieo – styczeo Przez: regionalne i krajowy punkt kontaktowy
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
INSTYTUCJE OKOŁO BIZNESOWE • PARKI TECHNOLOGICZNE • INKUBATORY TECHNOLOGICZNE
• CENTRA TRANSFERU TECHNOLOGII • INKUBATORY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI • AKADEMICKIE INKUBATORY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
PARKI TECHNOLOGICZNE • Zorganizowana struktura, której zadaniem jest tworzenie
warunków do innowacji, rozwoju nowych technologii, ich transferu i komercjalizacji • Najczęściej jest to jedno miejsce z szeroką ofertą infrastruktury (od biura do przedszkola) • Prywatne (Np.: Nickel), samorządowe (Łódzki Regionalny Park NT)
lub wykorzystują infrastrukturę badawczą uczelni i innych ośrodków naukowych (Poznaoski Park Naukowo Technologiczny)
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
PARKI TECHNOLOGICZNE • 30 w Polsce i powstają nowe • Sosnowiecki Park Przemysłowo-Technologiczny • Park Naukowo-Technologiczny „TECHNOPARK GLIWICE” • Bełchatowsko Kleszczowski Park Przemysłowo Technologiczny • Krakowski Park Technologiczny Sp. z o. o. • Opolski Park Technologiczny Sp. z o.o.
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
INKUBATORY TECHNOLOGICZNE • Program inkubacji przedsiębiorczości w otoczeniu lub powiązaniu z instytucjami naukowo-badawczymi • Kontakty z instytucjami naukowymi • Usługi wspierające biznes (doradztwo finansowe, marketingowe, prawne, organizacyjne i technologiczne)
• Pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych (dotacje, fundusze) • Infrastruktura dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
INKUBATORY TECHNOLOGICZNE Wsparcie biznesu w inkubatorze obejmuje: • preferencyjne stawki czynszu rosnące wraz upływem pobytu w inkubatorze • szkolenia, usługi doradcze i informacyjne • pomoc w transferze technologii • dostęp do infrastruktury • dostęp do wspólnych narzędzi finansowania i sieci biznesowych CZASAMI TAKŻE FINANSOWANIE NA WSĘPNYM ETAPIE (DO 2 LAT)
Okres pobytu firmy w inkubatorze - 3 do 5 lat. SPODZIEWANY EFEKT: osiągnięcie dojrzałości i zdolności do samodzielnego funkcjonowania na rynku przez inkubowaną firmę
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
CENTRA TRANSFERU TECHNOLOGII • Jednostki zajmujące się TRANSFEREM WYNIKÓW BADAO NAUKOWYCH DO BIZNESU • Uczelniane (Polska) lub niezależne od uczelni (zagranica) • Działanie • • • • •
Waloryzacja, dokumentacja i walidacja Audyt przedkomercjalizacyjny Komercjalizacja Ochrona prawna Pobierane opłat od przedsiębiorstw i p przekazanie ich uczelni/wynalazcy
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
CENTRA TRANSFERU TECHNOLOGII
• Centra w Polsce > 50, np.:
Regionalne Centrum Innowacji i Transferu Technologii *Górnośląska Agencja Przekształceo Przedsiębiorstw SA+
Centrum Transferu Technologii *Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG+ Opolskie Centrum Transferu Innowacji *Instytut Mineralnych Materiałów Budowlanych]
Ośrodek Innowacyjności [Instytut Technologii Eksploatacji - Paostwowy Instytut Badawczy w Radomiu] Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla (Zabrze)
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
INKUBATORY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI • powierzchnia na działalnośd
• usługi wspierające biznes (doradztwo ekonomiczne, finansowe, prawne, patentowe) • pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych • kontakty z instytucjami naukowymi i ocenę przedsięwzięd innowacyjnych
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
INKUBATORY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI - cd.
• >50 w Polsce
• Będzioski Inkubator Przedsiębiorczości [Centrum Przedsiębiorczości Sp. z o.o.]
• Częstochowski Inkubator Przedsiębiorczości 42-202 Częstochowa; ul. Łódzka 8/12 • Inkubator Przedsiębiorczości Gliwice [Agencja Rozwoju Lokalnego] • Inkubator Przedsiębiorczości Opole [Stowarzyszenie „Promocja Przedsiębiorczości”+ dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
AKADEMICKIE INKUBATORY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI • Dla studentów i absolwentów (maksymalnie 30-35 lat) • Pierwsza działalnośd gospodarcza (w przeciągu 5 lat) • Zwykle działa się jako BRAND w ramach działalności inkubatora • Brak opłat na ZUS • Maksymalnie do 3 (5) lat
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
AKADEMICKIE INKUBATORY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI – cd. • WSPARCIE: uczelniane laboratoria i aparatura badawcza tania księgowośd doradztwo technologiczne i patentowe
pomoc w pozyskaniu inwestora (ograniczona)
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
AKADEMICKIE INKUBATORY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI – cd.
•
>40 w Polsce
•
Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości *Politechnika Częstochowska, BCC+ 42-200 Częstochowa, ul. Armii Krajowej 19 pawilon B, sala WZ-6
•
Częstochowa – Akademią Polonijna 42-200 Częstochowa, ul. Pułaskiego 4/6
•
Chorzów Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości *Górnośląska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości im. K. Goduli w Chorzowie]
•
Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości *Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania, BCC+
•
Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości [Politechnika Opolska]
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
AKADEMICKIE INKUBATORY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI – cd. • Przykład sukcesu z inkubatora AIP GRUPON założony w 2009 w 2011 wchodzi na giełdę (od razu na główną – chcą pozyskad 22 mln PLN)
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
ŚRODKI BUDŻETOWE – pomocne w opracowaniu i transferze technologii USTAWA O FINANSOWANIU NAUKI
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
BADANIA NAUKOWE
Ustawa z dnia 8 października 2004 o finansowaniu nauki – ART. 2 badania podstawowe badania stosowane prace rozwojowe badania przemysłowe badania przedkonkurencyjne badania własne
działalnośd statutowa działalnośd wspomagająca badania
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
JEDNOSKI NAUKOWE ART. 2 ustawy PROWADZĄCE W SPOSÓB CIĄGŁY BADANIA NAUKOWE LUB PRACE ROZWOJOWE: a) podstawowe jednostki organizacyjne szkół wyższych lub wyższych szkół zawodowych b) placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk,
c) jednostki badawczo-rozwojowe, d) międzynarodowe instytuty naukowe, dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
JEDNOSKI NAUKOWE – cd. ART. 2 ustawy e) jednostki organizacyjne posiadające status jednostki badawczo-rozwojowej, f) Polska Akademia Umiejętności, g) inne jednostki organizacyjne, niewymienione w lit. a-f, posiadające osobowośd prawną i siedzibę w Polsce
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
PODMIOT DZIAŁAJĄCY NA RZECZ NAUKI ART. 2 ustawy Badania w sposób ciągły Osobowośd prawna i siedziba w Polsce
Brak dotacji podmiotowej ze środków finansowych na naukę
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
KONSORCJUM NAUKOWE ART. 2 ustawy grupa jednostek organizacyjnych, w skład której wchodzi co najmniej jedna jednostka naukowa wspólne przedsięwzięcie (umowa) obejmujące badania naukowe, prace rozwojowe lub inwestycje służące potrzebom badao naukowych lub prac rozwojowych
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
SIED NAUKOWA ART. 2 ustawy grupa jednostek naukowych posiadających osobowośd prawną, zorganizowana współpraca (umowa) związaną z prowadzonymi przez nie w sposób ciągły wspólnymi badaniami naukowymi lub pracami rozwojowymi, służącymi rozwojowi specjalności naukowych tej sieci
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
FINANSOWANIE ART. 7 ustawy 1) działalności statutowej; 2) inwestycji służących potrzebom badao naukowych lub prac rozwojowych; 3) projektów badawczych; 4) projektów celowych; 5) współpracy naukowej z zagranicą; 6) działalności wspomagającej badania; 7) programów lub przedsięwzięd określanych przez Ministra; 8) działalności organów opiniodawczych i doradczych Ministra, recenzentów i ekspertów oraz działalności kontrolnej. dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
FINANSOWANIE – cd. ART. 9 ustawy Katalog kosztów kwalifikowanych obejmuje: 1) inwestycje budowlane; 2) zakup obiektów budowlanych; 3) zakup lub wytworzenie aparatury naukowo - badawczej zaliczanej do środków trwałych; 4) rozbudowę infrastruktury informatycznej nauki;
5) udział w przedsięwzięciu inwestycyjnym na podstawie umowy międzynarodowej. dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
FINANSOWANIE DZIAŁALNOŚCI WSPOMAGAJĄCEJ BADANIA ART. 13 ustawy 1) sporządzanie ekspertyz, opinii i ocen naukowych;
2) tworzenie, przetwarzanie, udostępnianie i upowszechnianie informacji;
3) upowszechnianie, promowanie i popularyzowanie osiągnięd naukowych;
4) promowanie przedsięwzięd innowacyjnych wykorzystujących wyniki badao naukowych lub prac rozwojowych.
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
INSTRUMENTY PODATKOWE przydatne w TRANSFERZE TECHNOLOGII dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
INSTRUMENTY PODATKOWE •
skrócenie
okresu
amortyzacji
zakooczonych
prac
badawczo-
rozwojowych z 36 miesięcy do 12 miesięcy •
wliczenie wydatków na prace badawczo-rozwojowe w koszty uzyskania przychodów niezależnie od wyniku jakim się zakooczyły
•
odliczanie od podstawy opodatkowania wydatków na zakup nowej technologii od jednostek naukowych w wysokości nie większej niż 50% w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw oraz 30% w przypadku
pozostałych firm •
opodatkowanie 23% stawką podatku VAT usług naukowo-badawczych dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
AMORTYZACJA • Okres amortyzacji zakooczonych prac ulega skróceniu z 36 miesięcy do 12 miesięcy JEŻELI:
• produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone, • z dokumentacji dotyczącej prac rozwojowych wynika, że koszty prac rozwojowych zostaną pokryte spodziewanymi przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
WYDATKI JAKO KOSZT Uzyskania Przychodu Wydatki na prace badawczo-rozwojowe mogą zostad zaliczone w koszty uzyskania przychodów O ILE NIE MOGĄ zostad uznane za wartości niematerialnie i prawne jedynym warunkiem jest ZAKOOCZENIE w/w prac; nie ma znaczenia rezultat i czy efekt prac w postaci produktu lub technologii zostanie wdrożony
wyniki prac NIE MUSZĄ ZNALEŹD ODZWIERCIEDLENIE w przychodach przedsiębiorstwa Politechnika Częstochowska, maj 2011
WYDATKI NA ZAKUP NOWEJ TECHNOLOGII Zaliczenie w koszty uzyskania przychodów wydatków na nabycie nowej technologii w wysokości: • 50% ceny zakupu nowej technologii w przypadku mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, • 30% w przypadku pozostałych podmiotów.
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
WYDATKI NA ZAKUP NOWEJ TECHNOLOGII • Nowa technologia – definicja ustawowa: wiedza technologiczna w postaci wartości niematerialnych i prawnych, w szczególności wyniki badao naukowych i prac rozwojowych, która umożliwia wytwarzanie nowych lub udoskonalonych wyrobów lub usług, która nie jest stosowana na świecie dłużej niż 5 lat, co potwierdza opinia niezależnej jednostki naukowej (w rozumieniu ustawy o zasadach finansowania nauki)
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
WYDATKI NA ZAKUP NOWEJ TECHNOLOGII • Odliczeo na zakup nowej technologii można dokonywad w ciągu 3 kolejnych lat podatkowych. • NIE DOTYCZY specjalnych stref ekonomicznych
• Przedsiębiorca MOŻE STRACID PRAWO do ulgi jeżeli przed upływem 3 lat podatkowych: - otrzymał zwrot wydatków na nową technologię w jakiejkolwiek formie,
- udzielił w jakiejkolwiek formie innym podmiotom prawa do nabytej technologii, - została ogłoszona jego upadłośd obejmująca likwidację majątku lub zostanie postawiony w stan likwidacji.
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
VAT NA USŁUGI NAUKOWOBADAWCZE • MINUSY: Od 1.01.2006r. opodatkowanie usług naukowo-badawcze VAT 23% - ZWIĘKSZENIE KOSZTÓW!!!
• PLUSY (UMIARKOWANE!!!): możliwości odliczenia podatku VAT od nabywanych towarów i usług
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
ANIOŁY BIZNESU w TRANSFERZE innowacyjnych pomysłów naukowych i technologii
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
ANIOŁY BIZNESU • Anioł Biznesu (Business Angel) - KTO TO TAKI? • to osoba prywatna • wspierająca firmy będące na wczesnych etapach rozwoju
• inwestuje własne środki • angażuje swój czas, doświadczenie oraz kontakty
• działa na wzrostowym rynku • wyjście z inwestycji w kilka lat
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
ANIOŁY BIZNESU • portfel inwestycyjny: w Polsce 100 tys. (maksymalnie 5 mln zł) • gotowośd do podejmowania ryzyka • oczekiwanie wysokiej stopy zwrotu • doświadczenie zdobyte jako przedsiębiorca lub manager
• wspieranie rozwoju spółek na wczesnym etapie rozwoju
SIECI ANIOŁÓW BIZNESU • DZIAŁAJĄ JAK KLUBY INWESTORÓW • CEL: kojarzenie WYNALAZCÓW, pomysłodawców, twórców innowacyji Z INWESTOREM
• INWESTYCJE: 500 tys. PLN (maks. 1-5 mln) • W Europie działa 320 sieci ANIOŁÓW BIZNESU • W PL np.: Lewiatan Business Angels dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
PARTNERSTWO PUBLICZNO PRYWATNE w TRANSFERZE innowacyjnych pomysłów naukowych i technologii
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
PARTNERSTWO PUBLICZNO PRYWATNE współpraca pomiędzy: • •
jednostkami administracji publicznej i samorządowej (administracji publicznej) podmiotami prywatnymi
w sferze USŁUG PUBLICZNYCH
NP.: • budownictwo, centra sportowo-rekreacyjne, parkingi, szkoły, siedziby władz publicznych • budowa dróg i autostrad, portów czy lotnisk • BADANIA NAUKOWO-ROZWOJOWE (realizowane przez KONSORCJA NAUKOWO-PRZEMYSŁOWE) dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
PARTNERSTWO PUBLICZNO PRYWATNE • przedsięwzięcia realizowane w oparciu o umowę długoterminową np.: UMOWA KONSORCJIUM • W umowie zapisany: • CEL i SPOSOBY JEGO OSIĄGNIĘCIA • SKŁAD KONSORCJIUM i PRZYDZIELONE ZADANIA poszczególnym członkom • KTO JEST LIDEREM KONSORCJIUM • ORGANA KONSORCJIUM (RADA, BIURO) • W JAKI SPOSÓB PODEJMOWANE SĄ DECYZJE
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
PARTNERSTWO PUBLICZNO PRYWATNE • KONSORCJIUM NAUKOWO-PRZEMYSŁOWE: – OBIE STRONY REALIZUJĄ SWOJE PODSTAWOWE CELE: UCZELNIA NAUKĘ, PRZEDSIĘBIORCA DĄŻENIE DO ZYSKU – APARATURA I SPRZĘT POZOSTAJĄ WŁASNOŚCIĄ LIDERA KONSORCJIUM dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
PARTNERSTWO PUBLICZNO PRYWATNE • KONSORCJIUM NAUKOWO-PRZEMYSŁOWE: – WYTWORZONE TECHNOLOGIE I WŁASNOŚD INTEELEKTUALNA POZOSTAJĄ WŁASNOŚCIĄ KONSORCJUM (PODZIAŁ MUSI BYD ZAPISANY W UMOWIE) – RÓWNIEŻ PODZIAŁ SPODZIEWANYCH ZYSKÓW POWINIEM BYD UWZGLĘDNIONY W UMOWIE dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
FUNDUSZE PRIVATE EQUITY • Jak ma się PE do VC?
• Wielkośd kapitału • Cele inwestycji • DŁUGOTERMINOWOŚD dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Rozwój pomysłu, finansowanie zewnętrzne Seed
Prace badawcze
przygotowanie produktu
Start-up
Produkt
Pierwsza runda
Pierwsze przychody
Druga runda finansowania
Rentownośd sprzedaży (netto)
sprzedaż produktu
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Zysk brutto
Źródła kapitału
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
VENTURE CAPITAL • To fundusze wysokiego ryzyka, podejmowane na etapie START-UP w biznesach technologicznych • Kapitał VC to najczęściej środki prywatne inwestorów indywidualnych (ale samo VC jest inwestorem instytucjonalnym) • Prawie wszystkie VC w Polsce są z założenia UNIWERSALNE a w praktyce inwestują w ICT • Fundusz poprzez podjęcie udziałów włącza się w proces zarządzania
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Jak działa VC? • Kapitałem VC zarządza grupa analityków • Wniesiony kapitał wiąże się z ryzykiem, które VC ponosi tak samo jak inni udziałowcy • VC nie są partnerami na zawsze (horyzont czasowy z inwestycji)
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
VC zainwestują w podmioty, które: • mają dobrą kadrę kierowniczą – MANAGEROWIE (nie ważne co, ważne z kim)
• działają na wzrostowym rynku • mają PRZEWAGĘ KONKURENCYJNĄ (innowacja) • dają możliwośd wyjścia z inwestycji w kilka lat
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Jak ugryźd Fundusz VC? • Czy i jak skorzystad z doradcy? (zapewne nas nie stad, ale możemy mu zaproponowad udział) – doradca może stad się managerem – zaproś kolegę do spółki! • Napiszcie memorandum • Założenia memorandum: 1. wysunięcie kwestii ekonomicznych (opłacalnośd), a nie technicznych 2. Opisanie zespołu managerskiego 3. Oczekiwania wobec funduszu
VC: praktyka wejścia w inwestycję 1. Prezentacja przed inwestorem – dobre pierwsze wrażenie (Jaka nowośd? Jaka potrzeba rynkowa? Jaka konkurencja?)
Umowa o poufności 2. Audyt i Biznesplan Umowa o wyłączności negocjacji (ważne by obustronna!) 3. Term sheet (osobiście doradzam pre-term sheet + term sheet do umowy inwestycyjnej, nie ma co się ograniczad do teorii – dbajmy o swoje interesy)
4. Umowa inwestycyjna
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
VC: AUDYT– DUE DILIGENCE AUDYT PRZEDKOMERCJALIZACYJNY:
Rynkowa Analiza Technologii Wycena Innowacyjnej Technologii Rekomendacja Sposobu Finansowania
UWAGA: w przypadku start-up’ów technologicznych najważniejszy jest status prawny WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ – Patent/zgłoszenie bardzo pomaga dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
VC: TERM SHEET • • • • • • • • • • • •
Kierunek rozwoju spółki Cele do osiągnięcia i terminy ich realizacji Zaangażowanie dotychczasowych właścicieli Co wnoszą dotychczasowi właściciele do nowej spółki i za jakie udziały Cena jednostkowa udziału Cena jednostkowa udziału przy kolejnej rundzie finansowania Wysokośd inwestycji VC w nową spółkę i za jakie udziały Raty inwestycji – terminy, kwoty, warunki, Organa spółki i ich skład Udział w organach spółki Zakres decyzyjny Warunki wyjścia – BARDZO WAŻNE!!! dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
VC: Nareszcie – UMOWA INWESTYCYJNA • Odzwierciedlenie TERM SHEET • Inwestycja w projekt: najczęściej to % udziałów za kapitał • Bywa też inaczej - % za kapitał + % za pomoc managerską (to co innego niż opcje managerskie) • Kilka rund finansowania
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
VC: Wyście z inwestycji • To od 3 do 5, (maksymalnie 7-9) lat • Sposoby: 1. Sprzedaż większemu inwestorowi (najczęściej branżowemu)
2. Wprowadzenie na giełdę
dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Przykładowe VC w POLSCE VC Kapitał zalążkowy SEED i START UP: BAS fund, VENTURE INCUBATOR, BIB, IIF Seed Fund, MCI. Bio Venture, Silesia Fund, INVESTIN… VC: 3TS, ARX, AVALLON, BBI, Enterprise Investors, Innova C, Intel C, KFK, MCI, Renaissanse, Royalton… dr Bartosz Walter, Politechnika Częstochowska, maj 2011
Dziękuję serdecznie za uwagę! Bartosz Walter
Politechnika Częstochowska, maj 2011