Patentowe bazy danych - Znaczenie, wykorzystanie i przeszukiwanie baz danych urzędów patentowych by INVESTIN

Aleksandra Marcińska-Porzuc Magdalena Jackowska

Patentowe bazy danych

Znaczenie, wykorzystanie i przeszukiwanie baz danych urzędów patentowych

Warszawa, 2011

Aleksandra Marcińska-Porzuc Rzecznik patentowy uprawniony do występowania przed Europejskim Urzędem Patentowym oraz Urzędem Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (wspólnotowe znaki towarowe i wspólnotowe wzory przemysłowe). Absolwentka Wydziału Inżynierii Produkcji Politechniki Warszawskiej oraz Uniwersytetu Humboldta w Berlinie, w zakresie międzynarodowego prawa własności przemysłowej. Stypendystka Instytutu Maxa-Plancka w Monachium. Posiada ponad 10-letnie doświadczenie i praktykę zawodową w zakresie ochrony własności przemysłowej w Polsce i zagranicą.

Magdalena Jackowska Członek Zarządu, Dyrektor Operacyjna INVESTIN odpowiedzialna za sieć Inkubatorów Zaawansowanych Technologii KOMBINATORIUM. W ramach INVESTIN odpowiada także za tworzenie strategii, modeli biznesowych i planów operacyjnych dla spółek technologicznych będących we wczesnej fazie rozwoju (seed/start-up). Obecnie pełni również funkcję Prezesa Zarządu Denco Logic S.A. Nadzoruje proces pozyskiwania finansowania od inwestorów wysokiego ryzyka oraz inwestorów prywatnych na rynku NewConnect. Współudziałowiec start-up’owej firmy IT.

Nazwa projektu

Rozwój biznesu dzięki własności intelektualnej. Program promocyjno-informacyjny

Opracowanie graficzne

Katarzyna Stamatel

Korekta

Agnieszka Gaworek

prof. UW Barbara Liberda INVESTIN sp. z o.o. Wszystkie prawa zastrzeżone Wydanie 1 Egzemplarz bezpłatny

ISBN Druk i oprawa

978-83-932427-4-0 P.U.P Polgraf

Rodz. 1 Wartość patentowych baz danych Rodz. 2 Badanie patentowe i wynalazek Rodz. 3 Zawartość baz danych Rodz. 4 Badanie patentowe Rodz. 5 Rodzaje badań patentowych Rodz. 6 Podstawa do unieważnienia patentu Rodz. 7 Badanie patentowe - sposoby wyszukiwania Rodz. 8 Od teorii do praktyki - przykład głowicy do drukarki str. 31-33

str. 29-30

str. 20-28

str. 17-19

str. 14-16

str. 12-13

str. 10-11

str. 8-9

str. 5-7

SPIS TREŚCI

Rodz. 9 Bazy danych dostępne w sieci Internet

Rodz. 1 Wartość patentowych baz danych

Magdalena Jackowska

Warszawa

Łódź

Poznań

KOMBINATORIUM Naukowe, Start-up’ów i Technologiczne należy do Sieci Inkubatorów KOMBINATORIUM założonej i zarządzanej przez Fundusz ZaawansowanychTechnologii INVESTIN 6

Rodz. 2 Badanie patentowe i wynalazek

Aleksandra Marcińska-Porzuc

Badanie patentowe jest analizą mającą na celu wyszukanie w bazach patentowych dokumentów, które są podobne do badanego wynalazku lub pomysłu na wynalazek.

Wynalazkiem może być każde rozwiązanie techniczne przyjmujące postać przedmiotu, produktu, wytworu, sposobu wytwarzania, sposobu łączenia, które jest nowe, posiada poziom wynalazczy i nadaje się do przemysłowego stosowania. Wynalazek jest nowy wtedy, gdy nie jest on częścią stanu techniki – chodzi o tzw. nowość światową. Do stanu techniki należy wszystko, co zostało kiedykolwiek i gdziekolwiek opublikowane i ujawnione. Jeżeli publikacja ujawniająca część naszego wynalazku znajduje się na przykład w bibliotece w jednym z krajów Azji i ekspert urzędu patentowego, który bada nasz wynalazek, odnajdzie tę publikację, może ją przeciwstawić naszemu wynalazkowi. Należy pamiętać, że wszystkie publikacje przedstawiające zbliżone i podobne do naszego wynalazku rozwiązania, które zostały opublikowane gdziekolwiek na świecie mogą zostać przeciwstawione: dotyczy to publikacji w czasopismach naukowych,

prezentacji na konferencjach naukowych, katalogów handlowych. Również każde użycie wynalazku w obrocie handlowym stanowi ujawnienie wynalazku. Przeciwstawiony może zostać nawet anonimowy artykuł – ważna jest dla urzędu treść tego artykułu i data jego ujawnienia. Dotyczy to również informacji zawartych w Internecie. Przy ustalaniu stanu techniki, tj. w trakcie badania zdolności patentowej, dopuszcza się korzystanie z publikacji zawartych w Internecie. Są one zrównane z innymi źródłami informacji, z tym że o potencjalnej wartości dowodowej decyduje możliwość ustalenia daty publikacji takiego źródła. Dokument może być opatrzony datą publikacji lub ostatniej modyfikacji bądź nie. Gdy jest, pozostaje ocena wiarygodności publikującego – typowo, albo szanowanej instytucji, albo źródła prywatnego. Gdy daty brak, można podjąć próbę jej odzyskania z wykorzystaniem technik informatycznych. Kluczowe znaczenie ma data ostatniej modyfikacji, gdyż nawet jeśli dotyczyła ona czysto kosmetycznej poprawki, a wykonana została po dacie wpłynięcia zgłoszenia patentowego, zupełnie dyskwalifikuje dokument podważający zgłoszenie. Bierze się pod

uwagę dokumenty udostępnione powszechnie. Ponadto, w przypadku sporu, udowodnienie braku wiarygodnej daty (wartości dowodowej) dokumentu elektronicznego spoczywa na podważającym wiarygodność (tj. na Urzędzie Patentowym).

Ogłaszając swoje wyniki naukowe lub przedstawiając swój wynalazek na stronie internetowej należy pamiętać, że jeżeli zostanie on ujawniony zanim zostanie dokonane zgłoszenie wynalazku, spowoduje to bezpowrotną utratę cech nowości i w konsekwencji utratę zdolności patentowej rozwiązania. Kolejnym kryterium, jakie wynalazek musi spełniać, jest poziom wynalazczy. Uważa się, że wynalazek jest nieoczywisty, o ile nie wynika on dla znawcy, fachowca z danej dziedziny w sposób oczywisty z połączenia na przykład dwóch różnych znanych rozwiązań. Jest to jedno z najtrudniejszych kryteriów wynalazku. Łatwiej wynalazek uznaje się za nowy, niż za posiadający poziom wynalazczy. W doktrynie polskiej panuje pogląd, że w przypadku oceny nieoczywistości rozwiązania należy brać pod uwagę każdy publikowany dokument w świetle dostępnej wiedzy, a także całą wiedzę ogólną dostępną dla specjalisty, na dzień przed zgłoszeniem wynalazku. W tym kontekście należy rozważyć, czy przy rozpatrywaniu problemu technicznego specjalista znający najbliższy stan techniki miałby możliwość dojść do zastrzeganego rozwiązania (może lepiej: miałby możliwość opracowania zastrzeganego rozwiązania) bez dokonań twórczych, tzn. w sposób zawodowy i rutynowy (du Vall, 2008).

W przypadku wynalazków chemicznych czy farmaceutycznych istnieje możliwość uzyskania patentu na nowe zastosowanie znanej substancji. Na przykład, dana substancja znajduje zastosowanie w leczeniu schorzeń kardiologicznych, przy czym kolejne badania potwierdzają, iż może być stosowana również do leczenia zmian reumatycznych. Jeżeli Urząd Patentowy uzna, że dany wynalazek spełnia wszystkie kryteria patentowalności, przyznaje patent. Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty zgłoszenia wynalazku do ochrony. Ochrona przyznawana przez patent jest ochroną terytorialną, ograniczoną do obszaru, na który wniesiono o ochronę.

Wynalazek zgłoszony w Polsce, na który na-

stępnie Urząd Patentowy RP (dalej: UP RP) przyznał patent, chroniony jest tylko na terytorium Polski. Uprawniony z patentu polskiego może zakazać w Polsce osobie trzeciej, niemającej jego zgody, korzystać z jego rozwiązania, wytwarzać, używać, oferować, wprowadzać do obrotu lub importować dla tych celów produktów będących przedmiotem wynalazku lub produktów otrzymanych bezpośrednio sposobem chronionym patentem. Jednak poza granicami Polski każdy może wykorzystywać rozwiązanie zawarte w polskim patencie bez zgody uprawnionego z polskiego patentu. Nie może jedynie wprowadzać przedmiotu wynalazku do obrotu w Polsce.

Rodz. 3 Zawartość baz danych

Magdalena Jackowska

Patentowe bazy danych zawierają dokumenty patentowe, czyli opublikowane lub udostępnione do publicznego wglądu opisy zgłoszeniowe wynalazków, wzorów użytkowych i wzorów przemysłowych, a także opisy patentowe wynalazków, dodatkowe świadectwa ochronne na produkty lecznicze i środki ochrony roślin, opisy ochronne wzorów użytkowych, wzorów zdobniczych i wzorów przemysłowych. Dokumenty te przedstawiają rozwiązania techniczne, które – przynajmniej w opinii zgłaszających – są nowymi, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Zbiory te zawierają więc bezkonkurencyjny zakres wiedzy technicznej, choć różny w poszczególnych jej dziedzinach. Z dokumentu patentowego można ustalić wszystkie użyteczne informacje dotyczące wynalazku, jak i właściciela praw do patentu: dane właściciela prawa wyłącznego, datę zgłoszenia, tj. datę obowiązywania prawa oraz informację o kraju lub krajach, w których obowiązuje prawo wyłączne.

Poza użytecznością informacji, największą zaletą patentowych baz danych jest aktualność informacji. Dane o rozwiązaniach technicznych publikowane w literaturze technicznej zazwyczaj są opóźnione o 2-3 lata od momentu ich odkrycia. Natomiast patentowe bazy danych udostępniają te informacje natychmiast po ogłoszeniu anonsu o udzielonych prawach wyłącznych w oficjalnym wydawnictwie urzędu patentowego. W przypadku nowych zgłoszeń patentowych następuje to zazwyczaj po upływie 18 miesięcy od daty zgłoszenia wynalazku w urzędzie patentowym lub, jeśli zastrzeżone zostało pierwszeństwo, od daty pierwszeństwa. Zgłoszenie patentowe może też zostać opublikowane przed upływem wyżej wymienionego okresu, ale tylko na wniosek zgłaszającego. Wtedy może się zdarzyć tak, że zgłoszenie patentowe zostanie ujawnione do 12 miesięcy od daty zgłoszenia. Dodatkowo bazy danych zawierają informacje o stanie prawnym w zakresie ochrony przemysłowej danego rozwiązania.

Patentowe bazy danych zawierają następujące dokumenty: zgłoszenia wynalazków, wzorów użytkowych, znaków towarowych będące w trakcie rozpatrywania ich zdolności ochronnej; zgłoszenia, które w wyniku decyzji negatywnych bądź niedopełnienia formalności proceduralnych (np. wniesienie odpowiednich opłat) nie otrzymały ochrony patentem (dostępne są w postaci pierwotnego zgłoszenia patentowego); patenty, prawa ochronne i znaki towarowe w mocy; wzory przemysłowe i wzory zdobnicze; oznaczenia geograficzne. Do kiedy patent przyznaje wyłączność na korzystanie z rozwiązania zawartego w uzyskanym patencie i od kiedy można korzystać z rozwiązań zawartych w patentach? Decyzja o przyznaniu patentu jest decyzją warunkową – tym warunkiem jest wniesienie opłaty urzędowej: za utrzymanie w mocy ochrony wynalazku od daty zgłoszenia wynalazku w urzędzie patentowym aż do daty wydania decyzji oraz za publikację. Następnie, co roku uprawniony z patentu jest zobowiązany, o ile jest zainteresowany utrzymaniem patentu w mocy, do wnoszenia opłaty urzędowej za kolejny okres ochrony swojego patentu. Jeżeli uprawniony z patentu zrezygnuje z wnoszenia opłat urzędowych

za utrzymanie patentu w mocy albo upłynął już okres 20 lat od daty zgłoszenia lub z powodu innych okoliczności patent wygasa to przedmiot patentu wchodzi w zakres wiedzy powszechnej i może być swobodnie wykorzystywany. Co więcej uznano, że „imitacja takich osiągnięć, które stały się już częścią wiedzy powszechnej, nie może być zakwalifikowana jako czyn nieuczciwej konkurencji i stanowi jedynie dozwolone dostosowanie się przedsiębiorcy do aktualnego poziomu rozwoju gospodarczego”. (Ewa Nowińska, 2008) Co można wyczytać z informacji patentowej?

Czy istnieją jakieś inne, alternatywne rozwiązania wynalazku, a jeśli tak, to w jaki sposób do niego nawiązują? Czy rozwiązanie będące przedmiotem zgłoszenia może być użyteczne, jeżeli jest unowocześnieniem już istniejącego produktu bądź produktem całkiem nowym? Czy opracowywane rozwiązanie może pomóc w osiągnięciu przewagi konkurencyjnej na danym rynku? Czy istnieją potencjalni licencjobiorcy lub inwestorzy, którzy pomogliby we wprowadzeniu produktu na rynek? Czy inne przedsiębiorstwa konkurencyjne mogą opracować podobne rozwiązanie i jak to wpłynie na wartość oraz możliwość stosowania zgłoszonego rozwiązania?

Rodz. 4 Badanie patentowe

Aleksandra Marcińska-Porzuc

Istnieje wiele powodów, dla których przeprowadza się badanie patentowe. Na przykład:

firma X postanawia przeprowadzić badanie patentowe w celu wyszukania dokumentów mogących wskazywać na to, że patent został

Twórca chciałby sprawdzić, zanim dokona

przyznany spółce Y z naruszeniem zasad pa-

zgłoszenia wynalazku w urzędzie patentowym

tentowalności (czyli wynalazek nie był nowy

i poniesie związane z tym koszty, czy to co wy-

lub był oczywisty) – wtedy mamy do czynienia

myślił nie zostało już zgłoszone do ochrony –

z badaniem patentowym w celu wyszukania

wtedy mamy do czynienia z badaniem paten-

dokumentów podważających ważność pa-

towym w celu ustalenia nowości rozwiązania.

tentu.

Firma chciałaby wprowadzić produkt, ale nie

Naukowiec, który chciałby uzyskać listę naj-

chce naruszać praw osób trzecich, dlatego

nowszych zgłoszeń patentowych w swojej

jest zainteresowana sprawdzeniem, czy dany

dziedzinie, przydatnych/koniecznychw jego

produkt został zgłoszony lub opatentowany na

dalszej pracy naukowej – wtedy mamy do

rzecz innej firmy np. w Polsce – wtedy mamy

czynienia z badaniem stanu techniki.

do czynienia z badaniem patentowym na czystość patentową.

Firma X wytwarza jakiś produkt i została pozwana przez firmę Y o to, że narusza jej patent. Jako strategię obrony swojego produktu

Przed przystąpieniem do badania swojego wynalazku, warto go opisać. Krótki opis przedmiotu badania jest wskazany w celu efektywniejszego przeprowadzenia badania patentowego. Tym krótkim opisem wynalazku może być na przy-

kład zestawienie słów kluczowych, nieformalny opis rozwiązania, podstawowe szkice urządzenia, a nawet prawidłowo przygotowany opis wynalazku wraz z rysunkami technicznymi. Pozwoli to na przedstawienie, co w naszym wynalazku stanowi o jego nowości. Jest to o tyle istotne, że badanie jest przeprowadzane w odniesieniu do nowych cech wynalazku, a nie do wynalazku jako takiego.

Jesteśmy twórcą lub pracownikiem firmy, która wynalazła wodoodporną i przepuszczającą powietrze podeszwę do butów. Nowością tej podeszwy jest to, że membrana nieprzepuszczalna dla wody, ale przepuszczająca powietrze zachodzi na otwory w zelówce i jest połączona z dolnym elementem tworząc uszczelkę [EP 2026674B!].

W odniesieniu do tego produktu przedmiotem przeprowadzania badania nie będzie cały but, w którym umieszczona jest podeszwa nieprzepuszczająca wodę i przepuszczająca powietrze. Badanie patentowe powinno być ograniczone do podeszwy lub elementów przepuszczających powietrze. Oczywiście rysunki w zgłoszeniu wynalazku mogą pokazywać cały but, niemniej muszą również przedstawiać szczegóły rozwiązania, które ma być przedmiotem ochrony. Podsumowując: zanim rozpocznie się badanie patentowe należy określić zakres badania. Należy również zdefiniować, co stanowi przedmiot badania, jakie cechy naszego wynalazku są nowe na tle znanego nam stanu techniki. Warto sobie odpowiedzieć na pytanie, które cechy naszego wynalazku należą już do domeny publicznej i każdy może je wykorzystywać, a które są nowe, przez nas wynalezione.

Rodz. 5 Rodzaje badań patentowych

Aleksandra Marcińska-Porzuc

W zależności od naszego celu wyróżniamy następujące badania patentowe: 1. Badanie patentowe w celu sprawdzenia nowości wynalazku

Jesteśmy

przedstawicielem

firmy

pro-

dukującej buty, w której pracownik wynalazł jącą

wodoodporną powietrze

podeszwę

przepuszczado

butów.

Nasza firma chciałaby dokonać zgłoszenia

wynalazku

urzędzie

patentowym

w kraju pochodzenia oraz dokonać rozszerzenia wynalazku za granicą. Działania te związane są z dużymi nakładami finansowymi, dlatego przed dokonaniem zgłoszenia chcielibyśmy sprawdzić, czy pomysł naszego pracownika jest nowy.

Ten rodzaj badania patentowego jest przeprowadzany w celu ustalenia, czy to, co na tym etapie jest jeszcze naszym pomysłem, nadaje się do zgłoszenia – czyli spełnia kryterium nowości, nieoczywistości i przemysłowego zastosowania. Ponadto, celem tego badania jest ustalenie, czy istnieją już podobne lub identyczne rozwiązania.

W przypadku przeprowadzenia badania pod kątem nowości należy pamiętać, że wszystko co zostało kiedykolwiek ujawnione wchodzi do stanu techniki. Nieważne, czy został na to przyznany patent, czy też zgłoszenie zostało odrzucone z powodu niespełnienia kryterium nieoczywistości lub nowości. Nawet jeśli coś zostało zgłoszone i/lub opatentowane 50, 100, 200 lat temu, to może to w dalszym ciągu stanowić przeszkodę do zgłoszenia naszego pomysłu. Zgodnie z zasadą, że to co zostało już ujawnione nie może być opatentowane na rzecz kogoś innego. Podczas przeprowadzania badania wyszukujemy dokumenty, które są najbardziej zbliżone do naszego pomysłu, a następnie dokonujemy porównania z naszym rozwiązaniem. 2. Badanie patentowe na czystość patentową Firma X sprzedaje produkt XX opatrując go informacją o jego ochronie na podstawie amerykańskiego patentu numer US0000000 oraz na podstawie zgłoszenia międzynarodowego w trakcie badania. Czy polski przedsiębiorca może sprzedawać produkt X w Polsce? Jak to sprawdzić?

Firma Y wymyśliła wodoodporną podeszwę buta i chciałaby się dowiedzieć, czy jej rozwiązanie narusza prawa innych firm wynikające ze zgłoszeń patentowych, na które następnie

zainteresowania. Jeśli firma Y pominęła kraj naszego zainteresowania oznacza to, że możemy korzystać z wiedzy zawartej w tym zgłoszeniu w kraju naszego zainteresowania.

może zostać przyznany patent.

W przypadku badania patentowego w celu ustalenia czystości patentowej obowiązuje kilka zasad:

3. Badanie patentowe w celu unieważnienia patentu Firma X wytwarzająca produkt XX została po-

a) Interesują nas tylko te kraje, w których chcemy wytwarzać lub sprzedawać swój produkt. Ochrona wynalazków jest ochroną terytorialną, czyli nie interesuje nas to, że ktoś uzyskał patent w USA na podobne rozwiązanie, jeśli nie rozszerzył ochrony tego wynalazku na kraj naszego zainteresowania; b) interesuje nas tylko okres do 20 lat wstecz – po tym okresie patenty wygasają, zaś rozwiązanie przedstawione w patencie wchodzi do domeny publicznej i każdy może z tego rozwiązania korzystać; c) interesują nas tylko patenty, które są w mocy. Jeśli uprawniony z patentu, na przykład, zrezygnował z ochrony swojego rozwiązania poprzez niewnoszenie opłat urzędowych za utrzymanie patentu w mocy, patent wygasa – to znaczy, że na jego podstawie uprawniony z tego patentu nie może zakazać nam wytwarzania produktu do niego zbliżonego; d) interesują nas tylko zgłoszenia rozszerzone na kraj, w którym jesteśmy zainteresowani wytwarzaniem lub sprzedażą naszego produktu. Jeśli firma Y dokonała zgłoszenia w kraju X, a następnie dokonała rozszerzenia o kolejne kraje, należy sprawdzić, czy to rozszerzenie dotyczy również krajów naszego

zwana przez firmę Y, że produkt XX narusza

rozwiązanie zawarte w jej patencie YY. Jako strategię obrony swojego produktu firma X postanawia unieważnić patent firmy Y.

Jedną z możliwości wygrania sprawy o naruszenie patentu jest unieważnienie tego patentu, na którym bazuje pozew. Jeśli uda się unieważnić patent, wtedy unieważnienie patentu ma skutek od dnia, od którego istniała ochrona, a uprawniony z patentu traci podstawę dochodzenia swoich roszczeń przed sądem powszechnym. W Polsce sprawy dotyczące unieważnienia patentu rozstrzygane są przez UPRP, sądy powszechne nie są kompetentne do rozstrzygania ważności patentu. Unieważnienie patentu nie jest niemożliwe. Należy bowiem pamiętać, iż mimo dokładania należytej staranności podczas procedury patentowej i rzetelnego badania każdego wynalazku przez ekspertów patentowych, czasami może się okazać, że pominęli oni jakiś dokument patentowy lub nie odnaleźli jakiegoś artykułu opisującego rozwiązanie zawarte w patencie lub do niego podobne. Odnajdując taki dokument, artykuł lub inną formę publikacji, możemy unieważnić patent.

4. Badanie patentowe stanu techniki

cherzyki płucne, ale niespodziewanie okazało się również, że wywiera ona doskonałe, profi-

Firma Y wytwarzająca obuwie jest zaintereso-

laktyczne działanie przeciwko szkodliwym dzia-

wana pozyskaniem informacji o produktach,

łaniom pyłów zawieszonych w powietrzu, bez

które zgłosił do ochrony jej konkurent – firma X.

względu na ich rodzaj ektoina i hydroksyektoina są także odpowiednie do leczenia chorób

Do tej pory nie było znane, jak osmolity (osmo-

związanych przyczynowo z tymi działaniami.

lytes) wpływają na inne tkanki niż tkanki skóry. Nawet zewnętrzne zastosowanie hydroksyektoiny na rogówki i tęczówki oka królika (por. Heuser-Raport nr. T14952 v. 06.04.2001) początkowo powodowało podrażnienie spojówek (zaczerwienienie), które później nie były już

Grupa naukowców jest zainteresowana sprawdzeniem, czy ktoś już pracował i zgłosił do ochrony zastosowanie ektoiny i hydroksyektoiny do wytwarzania preparatów farmaceutycznych do inhalacji.

obserwowane, co jednak stanowiło dla specjalistów jasną wskazówkę, że może wystąpić nietolerancja na delikatnej powierzchni tkanki. Biorąc pod uwagę te wyniki, dla specjalistów nie było oczywiste wprowadzenie osmolitów (osmolytes) jako wprawdzie naturalnego, ale już z powodu ich „nienaturalnego” powstania, jako obcego, podejrzanego składnika aktywnego do ludzkiej tkanki płucnej. Zastosowanie osmolitów (osmolytes) do tkanek wewnątrz cia-

Badanie stanu techniki ma wiele znaczeń. Dla jednych jest to możliwość sprawdzenia, jak postępuje ich konkurencja, jaką przyjęła strategię ochrony swoich produktów. W jakich krajach dokonuje rozszerzenia swoich wynalazków, a więc które rynki zbytu są postrzegane przez konkurencję za istotne. Jest to łatwy sposób na pozyskanie informacji, który z pracowników konkurencji jest najbardziej twórczy i innowacyjny.

ła, zwłaszcza do szczególnie wrażliwych tkanek płuc lub oskrzeli, w ogóle nie było brane pod uwagę przez specjalistów. Grupa naukowców zaskakująco stwierdziła, że ektoina i hydroksyektoina jest nie tylko dobrze tolerowana przez ludzką tkankę płucną i oskrzeli, w tym przez pę-

Dla jeszcze innych jest to badanie w celu zapoznania się ze wszystkim, co do tej pory zostało zgłoszone na świecie w danej dziedzinie - czyli, jakie można znaleźć zgłoszenia patentowe dotyczące zastosowania ektoiny i hydroksyektoiny.

Rodz. 6 Podstawa do unieważnienia patentu

Aleksandra Marcińska-Porzuc

Jak wcześniej wspomniano, patent jest przyznawany na rozwiązanie techniczne, które jest nowe, posiada poziom wynalazczy i nadaje się do przemysłowego stosowania, przy czym to zastrzeżenia patentowe stanowią podstawę do oceny zdolności patentowej przedmiotu zgłoszenia oraz, po udzieleniu patentu, wyznaczają zakres ochrony wynalazku.

Wymogi stawiane zgłoszeniu patentowemu zawarte są w art. 33 ustawy Prawo własności przemysłowej „1. Z zastrzeżeniem art. 936 ust. 1, opis wynalazku, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 2, powinien przedstawiać wynalazek na tyle jasno i wyczerpująco, aby znawca mógł ten wynalazek urzeczywistnić. W szczególności opis powinien zawierać tytuł odpowiadający przedmiotowi wynalazku, określać dziedzinę techniki, której wynalazek dotyczy, a także znany zgłaszającemu stan techniki oraz przedstawiać w sposób szczegółowy przedmiot rozwiązania, z objaśnieniem figur rysunków (jeżeli zgłoszenie zawiera rysunki) i przykładem lub przykładami realizacji bądź stosowania wynalazku. 2. (skreślony). 3. (19) Zastrzeżenia patentowe, o których mowa

w art. 31 ust. 1 pkt 3, powinny być w całości poparte opisem wynalazku i określać w sposób zwięzły, lecz jednoznaczny, przez podanie cech technicznych rozwiązania, zastrzegany wynalazek oraz zakres żądanej ochrony patentowej. Przepis art. 936 ust. 1 stosuje się odpowiednio. 31. (20) Każde zastrzeżenie powinno być ujęte jasno, w jednym zdaniu lub równoważniku zdania. 4. (21) Oprócz zastrzeżenia niezależnego lub zastrzeżeń niezależnych, które powinny przedstawiać ogół cech zgłaszanego wynalazku bądź kilku wynalazków, ujętych zgodnie z art. 34 w jednym zgłoszeniu, w zgłoszeniu może występować odpowiednia liczba zastrzeżeń zależnych dla przedstawienia wariantów wynalazku lub sprecyzowania cech wymienionych w zastrzeżeniu niezależnym lub innym zastrzeżeniu zależnym. 41. (22) Wzajemne powiązanie w układzie zastrzeżenia niezależnego i zastrzeżeń zależnych powinno być wyraźnie przedstawione w zgłoszeniu. Przy wyszukiwaniu dokumentów mających podważyć ważność patentu należy więc wyszukiwać informacje, które będą podważać nowość i nieoczywistość zastrzeżeń patentowych.

Nie interesuje nas cały patent, ani to, co jest zawarte w opisie lub rysunkach. Opis wynalazku i rysunki są przedstawiane w dokumentacji zgłoszeniowej/patentowej na poparcie zastrzeżeń paten określenia zakresu ochrony wynalazku. Dlatego interesują nas tylko zastrzeżenia patentowe: niezależne i zależne. Zastrzeżenia zależne doprecyzowują cechy zawarte w zastrzeżeniach niezależnych lub przedstawiają warianty wynalazku.

swoim zakresem obejmują zastrzeżenia patentowe unieważnianego patentu. Wobec każdego zastrzeżenia patentowego należy udowodnić, że w świetle wyszukanego dokumentu zastrzeżenie to nie jest nowe lub nieoczywiste. W przypadku unieważnienia zastrzeżenia niezależnego, automatycznie unieważnione zostają zastrzeżenia patentowe zależne. Patent

został

zgłoszony

ochrony

w dniu 01.02.2003, zaś został udzielony w dniu

Reasumując, aby unieważnić patent należy wyszukać dokumenty, które:

04.05.2006. Patent YY został przyznany na wodoodporną

przepuszczającą

parę

wod-

ną podeszwę do butów oraz na obuwie

zostały opublikowane przed datą zgłoszenia patentu (lub daty pierwszeństwa) w urzędzie patentowym. Mogą to być inne zgłoszenia patentowe, inne patenty, artykuł w czasopiśmie itp. Wszystko, co zostało zgłoszone lub opublikowane po dacie zgłoszenia unieważnianego patentu, nas nie interesuje.

zawierające ww. podeszwę. Ponadto w zastrzeżeniu zależnym wskazano, że otwory w podeszwie mają wymiary od 5 do 20 mm. Firma Y wysłała pismo ostrzegawcze o naruszaniu jej patentu YY, a następnie wystąpiła do sądu z pozwem o naruszenie przez firmę X jej paten-

tu YY. Firma X w celu unieważnienia patentu YY wyszukała dwa dokumenty mogące stanowić

Zastrzeżenie niezależne numer 2: obuwie zawierające podeszwę z zastrzeżenia 1 oraz 2.

o braku nowości i nieoczywistości rozwiązania zawartego w patencie YY w dniu zgłoszenia. Jednym z tych dokumentów był patent Z zgłoszony w dniu 07.08.2002, drugim dokumentem był artykuł w czasopiśmie „Świat Obuwia” numer 5/2005 przedstawiający

„oddychającą”

podeszwę

w obuwiu damskim. Który z tych dokumentów może stanowić podstawę do unieważnienia patentu? Co powinien przedstawiać przeciwstawiony dokument, aby unieważnić patent YY?

Odpowiedź brzmi: patent Z zgłoszony w dniu 07.08.2002 może stanowić podstawę unieważnienia, gdyż został zgłoszony przed datą zgłoszenia patentu YY. Patent YY obejmuje dwa zastrzeżenia niezależne i jedno zastrzeżenie zależne: Zastrzeżenie niezależne numer 1: wodoodporna i przepuszczająca powietrze podeszwa do butów, w której nieprzepuszczalna dla wody, ale przepuszczająca powietrze membrana zachodzi na otwory w zelówce i jest połączona z dolnym elementem tworząc uszczelkę. Zastrzeżenie zależne od zastrzeżenia numer 1: podeszwa do butów, która posiada otwory o wymiarach od 5 do 20 mm.

W celu unieważnienia patentu YY należy rozpocząć wyszukiwanie dokumentów, które pozwolą nam wykazać brak nowości lub nieoczywistości podeszwy do butów z zastrzeżenia numer 1. Może to być na przykład zastosowanie membrany z innym elementem, przez co zostanie utworzona uszczelka. Jeśli unieważnimy zastrzeżenie numer 1, to automatycznie unieważnimy zastrzeżenie numer 2 i zastrzeżenie niezależne numer 2. Podsumowanie: „Mimo, że patenty na wynalazki udzielane są w procedurze pełnego badania, to jak trafnie zauważa się w nauce, oczekiwanie dokonania przez UPRP oceny absolutnej jest nierealne ze względów praktycznych” [„Prawo własności przemysłowej”. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010, strona 480].

Mając powyższe na uwadze, w przypadku próby unieważniania patentu należy bardzo dobrze zapoznać się i zrozumieć unieważniany patent, a przede wszystkim jego zastrzeżenia niezależne. Wtedy efektywniej szuka się dokumentów, które będą mogły stanowić podstawę do unieważnienia patentu. Tymi dokumentami mogą być wszystkie informacje ujawnione przed datą zgłoszenia unieważnianego patentu.

Rodz. 7 Badanie patentowe – sposoby wyszukiwania Aleksandra Marcińska-Porzuc

W zależności od tego, co ma być przedmiotem naszego badania, możemy wykorzystać różne sposoby wyszukiwania dokumentów w bazach danych. Przy przeszukiwaniu baz danych należy uwzględnić następujące sposoby i metody wyszukiwania:

2. Słowa kluczowe

1. Schemat wyszukiwania

Wyszukiwania po słowach kluczowych można dokonywać w tytule wynalazku, skrócie opisu, całym opisie wynalazku, zastrzeżeniach patentowych lub rysunkach. Najpierw można przeszukać skróty i dopiero jeśli skrót okaże się interesujący, można zapoznać się z zastrzeżeniami tego wynalazku lub jego opisem.

Każda wyszukiwarka ma własny „kod dostępu”. Zanim rozpocznie się wyszukiwanie w konkretnej bazie danych warto zapoznać się ze sposobem zadawania kwerend, stosowanymi znakami, operatorami logicznymi. Dodatkowo warto sprawdzić, czy błąd w zapisie wyrazu będzie zgłaszany podczas próby uruchomienia kwerendy. Jest to o tyle ważne, że jeśli podczas przeprowadzania badania wprowadzono poprawną kwerendę, ale zapis wyrazu jest błędny, wówczas całe badanie powinno być kierowane do ponownego zweryfikowania.

Wyszukiwanie w bazach patentowych według słów kluczowych należy do dobrych sposobów wyszukiwania.

Niektóre bazy danych udostępniają krótkie informacje o wynalazku oraz jego streszczenie. Korzystając z takich baz danych efektywniej jest najpierw sprawdzić krótkie opisy, a dopiero potem, gdy uznamy, że dany wynalazek jest obiecujący, przechodzimy do streszczenia, a następnie do całego opisu. Przy

czym pomocna może się okazać komenda „wyszukaj” w celu zlokalizowania naszego słowa kluczowego w wielostronicowym opisie wynalazku.

Weryfikacji dokonujemy na stronie USPTO. Urząd w USA podzielił bazy na bazę zawierającą zgłoszenia oraz na bazę zawierającą patenty.

jesteśmy zainteresowani sprawdzeniem na ja-

Sprawdzamy kolejno:

kie rozwiązania USPTO przyznał patenty oraz jakie wniesiono zgłoszenia w USA dotyczące zastosowania ektoiny.

1. patenty – a dokładniej skróty opisu, w których jest zawarty wyraz „ectoine”.

Poniżej znajdują się wyniki wyszukiwania w skrócie opisów patentów udzielonych w USA wyrazu „ectoine”.

2. zgłoszenia patentowe – w opisie których zawarty jest wyraz: „ectoine”. W celu wyszukania wyrazu pojawia się maska USPTO, a także pola, w które można

wpisać słowo kluczowe oraz w którym to kluczowe słowo powinno być wyszukane (np. tytuł, skrót opisu, czy opis wynalazku):

Przedstawiono pierwszą stronę wyszukiwania.

Dodatkowo wyszukiwanie w bazach patentowych według słów kluczowych można zawęzić między innymi poprzez użycie wartości logicznych oraz ograniczenie badania datami:

wyszukiwanie w skrócie wynalazku: „podeszwa” + operator logiczny „I/AND/UND” + „wodoodporna”

patent YY został zgłoszony w dniu 01.02.2003, dlatego w celu unieważnienia patentu należy wyszukać dokumenty, które potwierdzają zgłoszenia/ patenty przyznane przed tą datą - zastosowanie klas i podklas Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej - użycie wyrazu w wielu jego odmianach – but/ butów/buta/butach

przeprowadzamy badanie wynalazku doty-

Należy wybrać te słowa, które znajdą się w każdym dokumencie zawierającym nasze rozwiązanie oraz te słowa, które mogą się znaleźć, ale nie muszą. Dotyczy to synonimów wybranych przez nas słów. W rozpatrywanym przez nas przykładzie słowem, które zapewne pojawi się w każdym opisie wynalazku to „but” (choć w języku polskim może to być również obuwie), zaś wyrazem, który nie musi się pojawić we wszystkich opisach to „podeszwa”, gdyż zamiennie może zostać użyte słowo „zelówka”. Osoby piszące opisy wynalazków znane są z tworzenia wyrazów na potrzeby opisu innowacyjnego rozwiązania. Dlatego równie dobrze „podeszwa” może zostać nazwana w opisie wynalazku „spodem buta”.

czącego podeszwy wodoodpornej i przepuszczającej powietrze. Jakie słowa kluczowe opisują niniejszą podeszwę?

Najważniejsze w przypadku słów kluczowych jest odpowiednie ich dobranie. Należy się dobrze zastanowić, jakich użyć słów do opisu naszego wynalazku, tak aby odszukać wszystkie dokumenty, które mogą wchodzić w zakres obecnego stanu techniki.

W niniejszej sytuacji najlepiej przeszukiwać bazę danych zadając następującą kwerendę – dotyczy

to wyszukiwania w polskiej bazie danych – tylko w skrótach opisu wynalazków: (SOP ZawWyr ‚but’) AND ((SOP ZawWyr ‚podeszwa’) OR (SOP ZawWyr ‚zelówka’)) Wpisując powyższą kwerendę uzyskaliśmy komunikat: „kryterium zbyt ogólne: Proszę podać bardziej precyzyjne zapytanie”. I tak właśnie należy postąpić – doprecyzować zadane kryterium. W przypadku zmiany kwerendy na: (SOP ZawWyr ‚butów’) AND ((SOP ZawWyr ‚podeszwa’) OR (SOP ZawWyr ‚zelówka’)) Otrzymaliśmy w UPRP tylko 4 wyniki wyszukiwania. Wybrane bazy: Polskie: (Wynalazki) Liczba wyników: 4 Zadane pytanie: Skrót opisu lub wykaz towarów zawiera butów Skrót opisu lub wykaz towarów zawiera podeszwa Skrót opisu lub wykaz towarów zawiera zelówka W niemieckiej bazie danych DEPATISNET zadając kwerendę: BI= (schuhe AND sohle) wyszukano 6441 dokumentów. Jeżeli podczas wyszukiwania uzyskamy kilka tysięcy wyników, należałoby wówczas doprecyzować kryteria wyszukiwania, chyba że dysponuje się dużą ilością czasu na sprawdzenie wszystkich wyników wyszukiwania. Zazwyczaj jednak, gdy przy każdym zapytaniu uzyskuje się zbyt dużo wyników wyszukiwania, należy albo doprecyzowywać kwerendę poprzez dodanie kolejnych operatorów logicznych i słów kluczowych, albo zweryfikować wybrane słowa kluczowe opisujące dane rozwiązanie. Zazwyczaj w przeprowadzaniu badania wykorzystuje się wiele słów kluczowych oraz ich synonimów przy wykorzystaniu logicznych operatorów. Na podstawie słów kluczowych przeprowadza się również badanie dotyczące wniesionych zgłoszeń

patentowych i uzyskanych patentów na rzecz jakiejś firmy, której wynikami prac naukowych jesteśmy zainteresowani. 3. Operator logiczny Operatory logiczne są wykorzystywane, aby móc jak najdokładniej doprecyzować to, czego się szuka w bazie patentowej. Tak, aby nie zadawać co raz nowych kwerend, ale umieścić jak najwięcej zapytań w jednej kwerendzie. W bazach danych można spotkać zazwyczaj następujące operatory logiczne: AND / OR /NOT. Dla przykładu : - w UPRP są to AND / OR/ NOT - w USPTO są to AND / OR/ ANDNOT - w DEPATISNET są to AND / OR/ NOT Jeśli chcielibyśmy wyszukać wszystkie zawarte w wybranej bazie danych rozwiązania dotyczące butów i podeszwy, należałoby zadać zapytanie: (SOP ZawWyr ‚butów’) OR (SOP ZawWyr ‚podeszwa’) OR – ponieważ chodzi nam o opisy, w których jest umieszczony wyraz „butów” LUB „podeszwa”. Jeśli wpisalibyśmy operator logiczny AND, wtedy otrzymalibyśmy wyniki tych opisów, które zawierają zarówno wyraz „butów” oraz „podeszwa”. Jest jeszcze operator logiczny NOT – na przykład – dotyczy do bazy UPRP: (SOP ZawWyr ‚podeszwa’) NOT (SOP ZawWyr ‚butów’) Czyli szukamy wyrazów w opisie: „podeszwa” NIE „butów”. Oznacza to zbiór wszystkich odniesień do „podeszwy” oraz z pominięciem wyrazu „butów”. Jeśli wykorzystuje się wiele operatorów logicznych, należy pamiętać o nawiasach rozdzielających zapytanie i zawsze upewniać się, czy zadana kwerenda jest tym, co chcemy sprawdzić.

Dodatkowo przy wyszukiwaniu można wykorzystać symbole, które pozwalają poprzez wpisanie jednego wyrazu uwzględnić jego odmiany. Takim znakiem może być „*” , „?”, „!”, czy też „#” – w zależności od bazy danych. W niemieckiej bazie danych DEPATISNET stosuje się: „?” dla oznaczenia, że w dowolnym miejscu wstawienia tego znaku w wyrazie, baza nie będzie wstawiała żadnego znaku lub może wstawić wiele znaków, „!” dla oznaczenia, że brakuje w tym miejscu dokładnie jednego znaku, „#” dla oznaczenia, że brakuje dokładnie jednego znaku lub żadnego. Symboli tych należy używać bardzo ostrożnie. Jeśli któryś zostanie wprowadzony do słowa kluczowego, nieistotnego dla przedmiotu badania, uzyska się wiele wyników, które nie będą przybliżały nas do zakończenia badania. Jeśli jednak zostaną one wykorzystane właściwie, mogą ułatwić budowę zapytania i uczynić je bardziej kompleksowym.

Podsumowanie: należy być ostrożnym przy konstruowaniu kwerend. Zwłaszcza, gdy dodawane będą do nich dodatkowe elementy typu: czasowe ograniczenie zakresu wyszukiwań, klasy i podklasy. Trzeba sprawdzić, czy wpisana kwerenda jest zgodna z naszym faktycznym zapytaniem. Ponadto należy upewnić się, czy wyniki wyszukiwania odpowiadają naszemu zapytaniu – w ten sposób uda się wyszukać błąd zapytania. 4. Klasy / podklasy Wyszukiwanie można przeprowadzić na podstawie przyporządkowania wynalazku do odpowiedniej klasy w Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej. Klasyfikacja jest podzielona na 8 głównych klas: Dział A: PODSTAWOWE POTRZEBY LUDZKIE Dział B: RÓŻNE PROCESY PRZEMYSŁOWE; TRANSPORT Dział C: CHEMIA; METALURGIA Dział D: WŁÓKIENNICTWO; PAPIERNICTWO Dział E: BUDOWNICTWO; GÓRNICTWO Dział F: BUDOWA MASZYN; OŚWIETLENIE; OGRZEWANIE; UZBROJENIE; TECHNIKA MINERSKA Dział G: FIZYKA Dział H: ELEKTROTECHNIKA

Każda z nich jest następnie podzielona na podklasy.

Wynalazek dotyczący wodoodpornej i przepuszczającej powietrze podeszwy do butów zostałby sklasyfikowany następująco: DZIAŁ A: PODSTAWOWE POTRZEBY LUDZKIE Podklasa A43: OBUWIE Podklasa A43B: CECHY ZNAMIENNE OBUWIA; CZĘŚCI SKŁADOWE OBUWIA [Zakres podklasy: rodzaje, odmiany lub typy obuwia, części składowe obuwia] A 43B 7/00: Obuwie profilaktyczne lub higieniczne A43B 7/12: Obuwie specjalne wodoszczelne (kalosze A43B 3/16)

Wynalazek dotyczący zastosowania ektoiny i hydroksyektoiny do wytwarzania preparatów farmaceutycznych do inhalacji należy przyporządkować do dwóch klas z działu A – do klasy A61K31/505 oraz do klasy A61P11/00. Poniżej przedstawiono schemat zakwalifikowania wynalazku do tych dwóch klas według Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej:

DZIAŁ A: PODSTAWOWE POTRZEBY LUDZKIE KLASA A61: MEDYCYNA LUB WETERYNARIA; HIGIENA Podklasa A61K 31/00: Preparaty medyczne zawierające organiczne składniki czynne Podklasa A61K 31/33: Związki heterocykliczne PodklasA61K 31/395: z azotem jako heteroatomem w pierścieniu, np. guanetydyna, rifamycyna Podklasa A61K 31/495: z pierścieniami sześcioczłonowymi z dwoma atomami azotu jako jedynymi heteroatomami w pierścieniu, np. piperazyna Podklasa A61K 31/505: Pirymidyny; Piryamidyny uwodornione, np. trimetoprym

DZIAŁ A: PODSTAWOWE POTRZEBY LUDZKIE KLASA A61: MEDYCYNA LUB WETERYNARIA; HIGIENA KLASA

A61P:

WŁAŚCIWOŚCI

LECZNICZE

ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH LUB PREPARATÓW MEDYCZNYCH Podklasa A61P 11/00: Leki stosowane przy zaburzeniach układu oddechowego

Wyszukiwanie na podstawie klas przeprowadza się następująco: klasyfikuje się wynalazek do przebadania, a następnie wpisuje w pole przeznaczone do wpisania numeru klasy – na przykład: A61P11/00. Wyszukując dokumenty na podstawie klas można zobaczyć wszystkie zgłoszenia i patenty z danej klasy – czyli w sumie uzyskujemy informację dotyczącą tych wynalazków, którymi faktycznie jesteśmy zainteresowani. Jednak tak, jak w przypadku słów kluczowych nie możemy być pewni, czy wybraliśmy odpowiednie słowa do wyszukania odpowiednich dokumentów, tak samo wyszukiwanie dokumentów w ramach wybranej klasy jest również obarczone ryzykiem – nigdy nie możemy być pewni, w jakiej klasie może zostać zaklasyfikowany odpowiedni dokument. Jeśli badanie opiera się tylko na klasach i podklasach, a akurat poszukiwany przez nas wynalazek został błędnie zaklasyfikowany, to ryzykujemy, że go nie odnajdziemy. Przeprowadzając badanie na podstawie słów kluczowych, możemy być pewni, że odpowiedni dokument zostanie wyszukany niezależnie od tego do jakiej klasy został zaklasyfikowany. 5. Analiza wyników wyszukiwania Po przeprowadzeniu badania patentowego należy przejść do najtrudniejszego zadania – oceny wyników wyszukiwania. Wyszukane dokumenty należy porównać z badanym rozwiązaniem. Najtrudniej jest ocenić, czy dany wynalazek jest nieoczywisty. Poziom wynalazczy rozważa się w świetle jednego lub większej liczby wcześniejszych dokumentów traktowanych łącznie. Punktem odniesienia jest aktualny stan wiedzy, istniejący w dacie pierwszeństwa badanego zgłoszenia, a nie stan wiedzy, jaki istniał w momencie ujawnienia przeciwstawnych rozwiązań. Za najbliższy uznaje się zwykle dokument ujawniający kombinację środków technicznych, mających najwięcej cech

wspólnych z rozwiązaniem zgłoszonym, która pod względem skutków technicznych, celu lub zastosowania jest najbardziej zbliżona do zgłoszonego wynalazku. Oznacza to, że najbliższy stan techniki odpowiada podobnemu zastosowaniu w danej dziedzinie. (Pyrża, 2009) Ponadto należy ustalić, czy znawca z danej dziedziny, stojący przed problemem technicznym i wyciągający wnioski ze stanu techniki, mógłby na tej podstawie dokonać modyfikacji lub adaptacji najbardziej zbliżonego stanu techniki i uzyskać w ten sposób skutki osiągane przez wynalazek. Jeśli tak jest, to wynalazek wynika ze stanu techniki i nie posiada poziomu wynalazczego, jeśli tak nie jest, wtedy należy uznać, że wynalazek wykazuje poziom wynalazczy. (Pyrża, 2009) Osiągnięcie poziomu wynalazczego jest przekroczeniem średniego poziomu kreatywności i innowacyjności, posiadanego przez potencjalnego znawcę danej dziedziny. Ma to na celu zapobieganie przyznawania patentów na udoskonalanie rozwiązań oraz na ich trywialne ulepszanie. Dodatkowo przy ocenie wyników należy uwzględnić zasadę ekwiwalentów, co oznacza, że wyszukane rozwiązanie zawiera elementy nie takie same, ale równoważne. W doktrynie panuje pogląd, że pojęcie poziomu wynalazczego pojawia się podczas rozpatrywania nowego zgłoszenia, zaś zasadę ekwiwalentów stosuje się dopiero, kiedy jest postępowanie o naruszenie patentu. Rzadko się zdarza, że odnajduje się wynalazek, który jest identyczny z badanym rozwiązaniem. Jeśli nie jest się pewnym, czy dane rozwiązanie jest podobne do badanego wynalazku, lepiej je wprowadzić do raportu z poszukiwania. Przy wyszukiwaniu dokumentów trzeba być dokładnym. Niewątpliwie, groźniejsze w konsekwencjach jest pominięcie ważnych odniesień, niż nadmiar informacji, który można usunąć na kolejnym etapie.

Rodz. 8 Od teorii do praktyki - przykład głowicy do drukarki Magdalena Jackowska

Założenia teoretyczne warto przekuć na realne życie, wybierając jedną z prezentowanych wyżej strategii. Załóżmy, że jesteśmy zainteresowani konstrukcją głowicy drukarki atramentowej o podwyższonej dokładności tworzenia punktów obrazu, co umożliwia druk wysokiej jakości fotografii. Od czego zacząć wyszukiwanie? Pierwszym krokiem jest sformułowanie zadania w języku angielskim. Może ono brzmieć np. tak:

“The improved nozzle geometry of a digital

Z tego krótkiego opisu należy wybrać 6-7 najbardziej charakterystycznych, istotnych dla rozwiązania słów kluczowych. W tym przypadku są to (uszeregowanie pod względem ważności): print+, nozzle, ink, dispersion, pattern, geometry, definition. W bazach profesjonalnych, w których przeszukiwanie polega na analizowaniu pełnych tekstów opisów patentowych, do systemu wprowadza się zapytanie zbudowane ze słów kluczowych, formułując je przy pomocy operatorów logicznych, a także korzystając z synonimów.

ink jet printer, such nozzle improvement providing for a more precise control of the dispersion pattern of the liquid ink. This improved control of the dispersion spray pattern provides for the printing of high resolution graphics, specifically including high definition photographic prints”.

W ogólnie dostępnych bazach internetowych przeszukuje się nie pełne opisy, lecz abstrakty (skróty opisów). Równie ważnym ograniczeniem jest możliwość wykorzystania tylko niewielkiej liczby słów kluczowych (zwykle, np. w bazie espacenet, 4 słów).

Ze względu na te ograniczenia strategia przeszukiwania we współczesnej bazie internetowej musi ulec modyfikacji. Jedna z najbardziej zalecanych polega na podziale przeszukiwania na dwa etapy. W pierwszym, przy pomocy najbardziej charakterystycznych cech lub w inny sposób, określa się symbole grup klasyfikacji patentowej, wśród których poszukiwane rozwiązania są znacznie częstsze niż w innych grupach. Trzeba wiedzieć, że każdy dokument patentowy jest opatrywany w urzędach patentowych co najmniej jednym symbolem klasyfikacyjnym przypisującym go do określonej dziedziny techniki. W przypadku rozpatrywanej głowicy drukarki atramentowej najbardziej charakterystycznymi słowami kluczowymi są: printer, nozzle, ink. Po stworzeniu zapytania składającego z tych trzech słów okazuje się, że większość powstałego zbioru dokumentów opatrzona jest symbolami. a) Etap I Etap pierwszy polega na wprowadzeniu przybliżenia zastępującego słowa kluczowe: printer, nozzle, ink symbolem klasyfikacyjnym B41J2. Kategoria ta oznacza „Maszyny do pisania lub mechanizmy drukujące selektywnie metodą drukowania lub znakowania, dla której zostały

zbudowane”. Niestety wybór takiej kategorii jest zbyt dużym przybliżeniem. Słowa kluczowe print+, nozzle, ink określają zbiór ok. 15 tys. opisów patentowych, grupa oznaczona symbolem B41J2 ok. 420 tys. W sensie ogólnym zatem pierwszy etap polega na zastąpieniu najbardziej charakterystycznych słów kluczowych symbolem lub symbolami klasyfikacyjnymi. b) Etap II W drugim etapie, oprócz symbolu kwalifikacyjnego B41J2 używa się kombinacji pozostałych słów kluczowych. W naszym przypadku będą to słowa: dispersion, pattern, geometry, definition. Takie zapytanie powinno doprowadzić do zbioru 200, 300, 400 dokumentów, które należy przeglądać jeden po drugim, koncentrując się na skrótach opisu i najważniejszych rysunkach. W ten sposób należy wybrać od kilku do kilkunastu najbardziej interesujących rozwiązań technicznych. Ten zbiór stanowi faktyczny rezultat poszukiwań i należy go przeanalizować dokładnie. Jeżeli utworzony w zalecany sposób zbiór dokumentów do wstępnego przeglądania okaże się mniejszy niż 100 lub większy niż 500 oznacza to, że wyszukiwanie należy rozpocząć od początku modyfikując pytanie kwerendalne.

Rodz. 9 Bazy danych dostępne w sieci Internet Aleksandra Marcińska-Porzuc

1. Rodzaje baz danych

Patentowe bazy danych charakteryzują się dużą różnorodnością. Ze względu na dostępność do danych można podzielić je na: - bazy należące do urzędów patentowych - bazy odpłatne – prywatne - bazy organizacji międzynarodowych 2. Bezpłatne bazy danych Nieodpłatnie przez Internet można korzystać z baz większości urzędów patentowych, które na oficjalnych witrynach udostępniają wszystkie swoje dokumenty od daty granicznej zdigitalizowanych dokumentów (zwykle pochodzących sprzed kilkudziesięciu lat). Format udostępnionych dokumentów jest zazwyczaj mało przyjazny np. nie da się przeszukiwać treści dokumentu, interface użytkownika ma ograniczoną funkcjonalność, brak też możliwości prowadzenia skomplikowanych kwerend.

Specjalną grupę baz danych stanowią bazy opracowane przez organizacje międzynarodowe takie jak WIPO (Patentscope) i EPO (Espacenet), a także największe urzędy patentowe świata np. USA czy Niemiec. Mają one obszerne zasoby, ponadstandardowy interfejs użytkownika, a mimo to są całkowicie bezpłatne. a) Baza Urzędu Patentowego RP: http:// www.uprp.pl/Polski/Bazy+danych+UPRP/ Baza danych Urzędu Patentowego RP, w tym dotycząca wynalazków, pozwala przeprowadzać poszukiwanie dokumentów patentowych od dnia 26 kwietnia 1977 roku. Dostęp do pełnych tekstów polskich opisów patentowych od roku 2006 (czyli od nr 190737). Ponadto, na stronie internetowej UPRP można uzyskać informacje, czy nastąpiła walidacja patentu europejskiego w Polsce oraz pobrać treść tłumaczenia patentu europejskiego na język polski: http://pubserv.uprp.pl/PublicationServer/.

b) Espacenet: http://worldwide.espacenet.com/advancedSearch?locale=en_EP Baza danych European Patent Office jest największą, bezpłatną bazą patentową w Internecie. Zawiera dane dotyczące ponad 70 mln patentów z całego świata, informacje o rozwiązaniach wynalezionych od 1836 aż do dziś, pełne teksty patentów amerykańskich, niemieckich, francuskich i brytyjskich, patentów europejskich (EP) oraz pełne teksty zgłoszeń PCT (WO) oraz skróty chińskie, japońskie i koreańskie. Ponadto, udostępnia dane bibliograficzne zgłoszeń patentowych i patentów z ponad 50 krajów. System wyszukiwania informacji „esp@cenet PL” udostępnia: dane bibliograficzne polskich zgłoszeń patentowych A1 (od roku publikacji w Biuletynie Urzędu Patentowego – 1986); pełne teksty polskich opisów patentowych B1 (od roku publikacji w Wiadomościach Urzędu Patentowego – 1986); dane bibliograficzne polskich zgłoszeń wzorów użytkowych U1 (od roku publikacji w Biuletynie Urzędu Patentowego – 1987); pełne teksty polskich opisów ochronnych wzorów użytkowych Y1 (od roku publikacji w Wiadomościach Urzędu Patentowego – 1985). System umożliwia równieżwyszukiwanie zagranicznej dokumentacji patentowej – stosownie do zakresu w module wyszukiwania zaawansowanego. c) USPTO: http://www.uspto.gov/patents/process/search/index.jsp United States Patent and Trademark Office (USPTO) posiada bazę zawierającą tylko zgłoszenia patentowe oraz drugą zawierającą przyznane patenty. Baza obejmuje patenty amerykańskie od 1790 roku.

d) DEPATISNET: http://depatisnet.dpma. de/DepatisNet/depatisnet?action=einsteiger Baza danych Deutsches Patent – Und Markenamt, zawiera niemieckie opisy patentowe i wzory użytkowe, ale także obszerne zbiory międzynarodowe (WO, EP, US, JP, FR, GB, CH, AT). Pełne teksty dostępne są w formacie PDF. Wyszukiwanie poprzez słowa kluczowe należy prowadzić w oryginalnym języku dokumentów. e) PatentScope: http://www.wipo.int/ patentscope/search/en/search.jsf Baza WIPO zawierająca informacje o zgłoszeniach patentowych dokonanych w trybie międzynarodowym PCT. Wykorzystując PATENTSCOPE można przeszukać 7 758 148 dokumentów patentowych zawierających 1 873 321 opublikowanych zgłoszeń patentowych (PCT). f) Google Patent Search: http://www. google.com/patents Baza danych zawierająca około 7 milionów patentów i zgłoszeń patentowych z USA; 3. Płatne bazy patentowe Bazy prywatne oferują dostęp do dokumentów patentowych w formacie przystosowanym do przeszukiwania treści. Cechuje je przyjazny interfejs użytkownika pozwalający na zadawanie bardzo skomplikowanych pytań kwerenadalnych oraz dostęp do wielu międzynarodowych dokumentów w jednym miejscu. Informacje zawarte w tych bazach są jednorodne, skonstruowane według jednego schematu informacyjnego.

Dostęp do zasobów tych baz danych możliwy jest na zasadach abonamentowych. W zależności od rodzaju dostępu opłaty te są różne, a ceny niektórych ofert całkiem przystępne. Zdarzają się też oferty promocyjne. a) DELPHION: www.delphion.com Delphion jest jedną z największych patentowych baz danych na świecie, zawierającą amerykańskie zgłoszenia patentowe i patenty, europejskie zgłoszenia patentowe i patenty, niemieckie zgłoszenia patentowe i patenty, skróty z Japonii, Szwajcarii, zgłoszenia międzynarodowe PCT, a także Derwent World Patents Index (DWPI) i INPADOC Family and Legal Status.

Saved Searches, który zapisuje najczęściej używane podczas wyszukiwań zapytania, Alerts automatycznie powiadamia użytkownika o aktualizacjach PDF Express pozwala na pobranie plików do 500 PDF b) EPO GLOBAL PATENT INDEX: http:// www.epo.org/searching/subscription/ gpi.html

Link Odniesienie, Snapshot (pozwala na szybką analizę online wyników wyszukiwania za pomocą wykresów słupkowych), PatentLab-II (umożliwia analizę w trybie offline wyników przy pomocy wykresów i diagramów 3D), Klastry (pozwalają na analizę lingwistyczną opartą na słowach kluczowych), Corporate Tree (ułatwia wyszukiwanie uprawnionych).

Baza EPO GLOBAL PATENT INDEX (GPI) jest nowym produktem online, oferującym szeroki zakres nowych możliwości wyszukiwania. Udostępnia 100 pól wyszukiwania oraz dane dotyczące 70 mln dokumentów patentowych. Produkt EPO Global Patent Index (GPI) łączy w sobie dane udostępniane Espacenet wraz z możliwościami wyszukiwania oferowanymi przez serwisy odpłatne lub oprogramowanie MIMOSA. Dodatkowo oferuje dane bibliograficzne z ponad 80 urzędów patentowych. GPI zawiera również informacje o statusie prawnym do uzyskania przez Open Patent Services (OPS) oraz linki do pełnych tekstów dokumentów w bazie Espacenet i linki do Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej.

Baza DELPHION umożliwia:

c) QPAT/QUESTEL http://www.questel. com/Prodsandservices/coverage.htm

Wyciąg danych, tj. eksport kluczowych pól bibliograficznych w popularnych formatach Work Files – edytowanie, porządkowanie, opisywanie i udostępnianie indywidualnych wykazów patentów,

Baza QPAT to narzędzie do prowadzenia poszukiwań w światowej literaturze patentowej. Obejmuje dokumentację z ponad 95 urzędów patentowych z całego świata. Przewodnik -http://www.qpat. com/help/en/manual_qpat.pdf.

Delphion udostępnia następujące narzędzia analityczne:

WARSZAWA