Özgür Bakis Yazilari

!rfan CÜRE

ÖZGÜR BAKI! YAZILARI

ÖZGÜR BAKI! YAZILARI / "rfan CÜRE

© 2009 "rfan Cüre "ndirilip saklanması, basılması ve da#ıtımı parasızdır ve izne ba#lı de#ildir.

Alıntı veya aktarmalarda www.cüre.com sayfasında ileti$im bölümüne bir not bırakırsanız memnun oluruz.

!rfan CÜRE

1952 yılında Samsun'da do"du.

12 Mart 1971 döneminde Dev-Genç ve TÖS, 12 Eylül 1980 döneminde Kurtulu# ve D!SK davalarından yargılanıp mahkûm oldu. Kesinle#mi# cezası nedeniyle 1989 yılından beri yurtdı#ında ya#amaktadır.

Sosyalist dergilerde yazı ve çevirileri yayınlandı.

Almanca ve !ngilizce’den yaptı"ı çeviri kitapları #unlar: !deolojinin !ktidarı !ktidarın !deolojsi, G. Therborn (!leti#im Yayınları), Marksizm ve Din, M. Löwy (Belge Yayınları), Moabit Hapishanesi Notları, E. Honecker (Yazın Yayıncılık), Latin Amerika'da Marksizm, M. Löwy (Belge Yayınları). Marksist Dü#ünce Sözlü"ü'nü (!leti#im Yayınları) çevirenler arasında yer aldı. Gündem gazetesinden ba#lamak üzere Kürt basınına haber, çeviri ve yazılarıyla katkıda bulundu. Ülkede Gündem, Özgür Bakı# ve 2000´de Yeni Gündem ve Özgür Politika gazetesinde kö#e yazarlı"ı yaptı.

2

!Ç!NDEK!LER !"#!$ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%&! #'"'( %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%)! !*+ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,&!

-./01#23450/452362473./.84425/.1094*.:.#;%%%%%%% <=!

5.1./4:24809308 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <>!

7*.9*.804.?". %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <@!

5./;(.450/4(."#4:2/2A28490?0$B %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <)!

12+090$450/48.C2#-2?0$%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% >,!

12+090$48.-034739.*."%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% >D! +#08737E084#.:.( %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% >)!

2928F4#2/9.?24:24#.:.( %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% D<! #.:.(-."45G?G84*7#-3'H. %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% DI! .?8;/;4739.?.4*2:.942*2A2H0$ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% D)!

50"*08450/4.3.92-2F460*0?7/'$48;?.92-2J%%%%%%%%%%% @<!

50/480(0?04.#.5030/#0"0$F4.9.4-G9450/41.38;4.#3.J@@! .83;"4?73'450/4*2H03*0/%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% @K! 50/482$4*.1.45./;(487"C2/."#; %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% I,!

(7:2"0#-4#73A' %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ID! 97*/7LM'"4.";9#.--;83./; %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% I)!

5.5.4:246!/2:090$ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% &<!

N87*4.*;O4*2:32-N%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% &I! #.:.(.4:24C.(0$9248./(;45./;(45378' %%%%%%%%%%%%%%%%% &)! #7#?.30#-4-.:;/ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% K<!

3

"2/2?2460*0?7/'$B%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% KI! !*+4232(-0/0#04:246!/2:090$%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% )=!

2?329%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% )>!

6G3246G32%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% )I! 0P-09.457/'#'4P.3;?7/J %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ))!

50/4.*;94032/040804.*;9462/0%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,=<! *2*294:24A'91'/0?2- %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,=I! A.90403248;(3.4./.#;"*. %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,=K! #G/2A04*7H/'48.:/.9.3;?;$%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,,<!

N.60-4*2978/.#0#0N %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,,@!

62/2H04*G(G"G3*G%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,,K! 0*.948././;";"47"."9.#;".4Q444444444R0"8./4:24 091.";"4*2:.9;".S %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,<,!

9G-2C2##01 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,<D! .+7T?'4#2:928 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,<&! *0.#+7/.4?.4*.4.".:.-."4P;36;"3;H; %%%%%%%%%%%%%%%% ,>=!

2C2"*032/45'4(.+8.*;/J445'4*.4*2978/.#0J %%%%%% ,>>!

50"?;34*!"G9G%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,>I! 6232A28450$09*0/J4+UVWXYZ4[U4\W4[WJ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,>)! +'-3./;48;/9.8F48G/-32/32450/308-24739.8-."4 62P2/%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,D<!

-2130823047?'"%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,DD! #7#?.30#-32/0"450/2?#234#7/'93'3'H'%%%%%%%%%%%%% ,DI! (."-.E %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,@=!

4

!A.3."M;"45.(./;#; %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,@>! #2"?!/F4#2".-!/F4#2"03 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,@I! 5./;(4:24*2978/.#045378' %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,@)! #.5.1;"4#2#0"04*0"32/82"%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,I,! !P4.3."4809B %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,ID! ?.(.94.?/;"-;3./*.4#.83;*;/ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,&=!

5.-;M*."4#2#4:2/2A28490?0$B %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,&D! 80940P0"4!$6G/3G8B48090"324*.?.";(9.B %%%%%%%%% ,&&! !#+%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,K,!

6!/2:24#.10+4P;8.A.849;?;$B%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,K@!

5'4.-2(412+090$04.?*;"3.-.A.8J %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,KK! 52?.$4#7#?.30$9473'/49'B %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,)=! +.#.*2".M*.45.1./ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,)>!

0#-08/./460--0490B %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ,)K! '$.8-.804#2# %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <=,! *2978/.#0F4#7#?.30$9248./(;49;B %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <=@!

17(P.48.3462P90(J492/1.5.4?2"046G"J%%%%%%%%%%%%% <=K! #!$AG832/0"4#.:.(; %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <,,!

0804P0$60 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <,D! -/2"04#.33.9.8%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <,&! ./-P;4*2+/2932/ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <<=!

82(9282(%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <<D! A2".$24".9.$;"*."4#7"/.%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <<&!

1.?.332/090$24#.10+4P;8.3;9J%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <<)!

5

.A0342?3294+3.";%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <>>!

"2*2"4C030#-0"41.38;";4*2#-283290?7/'$B %%%%%%%% <>I! 50/308-2"45.(8.450/4?734:./49;B %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <>)! .?".4:24#2#4.?./; %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <D<!

032/3292 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <D@! #7#?.30#-32/4:248G/-32/0"49GA.*232#0%%%%%%%%%%%%% <D&! ?'/-*;(;"*.4739.84?.4*.4!3928 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <@,! *2"0$32/4*.H3./.45.8./ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <@D! 5./;(41292"4(09*0 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <@K! !*+4:24#2P0932/ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <I<!

2832932"92 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <II! .3.090#29. %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <&=! #2P0932/4:24#7#?.30#-32/%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <&D! P7H'3A'4+./-0"0"42-0H0%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <&K! 8./.*2"0$4*2:]62"P%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <K<!

6

ÖNSÖZ Bu kitap, bir yıllık yayını boyunca her üç sayısından biri toplatılıp hakkında dava açılan Özgür BAKI$ gazetesinin "Yazı-yorum" kö#esinde yazdıklarımdan bir derlemedir. Özgür Bakı# çok kritik bir dönemde, Abdullah Öcalan'ın Kenya'dan kaçırılıp Türkiye'ye getirildi"i ve korkunç bir ırkçı-#oven histerinin siyasal-toplumsal ya#amımızı zehirledi"i bir ortamda yayına ba#ladı. Baskılara, toplatma ve ceza davalarına ra"men özgür basın gelene"ini sürdürdü. Öcalan'ın yargılanıp idama mahkûm edildi"i ve Kürt hareketinde stratejik bir de"i#ikli"in yer aldı"ı bu bir yıllık dönemdeki yazılarımdan derleme yapmamın nedeni, okuyuculardan bu yönde gelen isteklerin yanısıra, siyasal tarihimiz açısından önemli buldu"um bu dönemdeki tartı#malar ve politik tavır alı#lar ba"lamında kendi tutumumu belgelemektir.

Bu kitap 2000 yılı içinde yayınlanmak üzere hazırlanmı#tı. Ancak basımı, önce teknik ve mali nedenlerle bugünlere kaldı. Yazılar konularına göre tasnif edilmemi#, yayınlanı# sırasına göre buraya alınmı#tır. Ayrıca “2000’de Yeni Gündem” ve “Ülkede Gündem” gazetelerinde yayınlanan bazı yazılarım da kitabın son bölümüne eklenmi#tir.

Ele#tiri ve önerileriyle bu yazıların olu#masına katkıda bulunan tüm okuyuculara burada bir kez daha te#ekkür etmek istiyorum. Gazetede yazdı"ım sayfanın yükünü ta#ıyan sevgili arkada#larım Hatice ve Nurhak'a özel olarak te#ekkürü bir borç biliyorum.

7

Bu kitabı, halklar arasında dü#manlıkların yok oldu"u, #ovenizm, ırkçılık ve sömürgecili"in antika eserler müzesine atıldı"ı bir dünyada ya#amaları dile"iyle tüm gençlere ve kızım Doktor Çi"dem Ekim'e arma"an ediyorum.

Hamburg, $ubat 2002

AÇIKLAMA Bu önsöze kısa bir dipnot dü#mek gerekli oldu. Bu kitap 2002’den sonra da kendisine Türkiye’de bir yayıncı bulamadı. Görü#ülen yayıncıların hepsi çe#itli nedenlerle bu kitabı basmaya yana#madılar. !çinde yer aldı"ım siyasi hareket ise, açıktan reddetmemesine ra"men sürüncemede bıraktı.

Hemen her telefon görü#memde „kitap ne zaman basılacak?“ diye merakla soran, babam, arkada#ım ve yolda#ım Recep Cüre’nin bu kitabın basımını görmesini çok isterdim. Bu kitap #imdi çok gecikmeli de olsa biraz da O’nun anısına burada yani internette kimsenin icazetine takılmadan yayınlanmaktadır.

Hamburg, 06 $ubat 2009

8

SUNU! Haluk Gerger "Ça"da# tarih", bir ba#ka ifadeyle, daha "tarih" olmamı# güncel serüvenimizin öyküsü "tarih bilimi"nin normlarına uygun bir biçimde yazılabilir mi?..Bir yazar, taraf oldu"u yakıcı tartı#maları, nesnel bir biçimde, belgesel niteli"inde yansıtabilir mi?.. !rfan Cüre'nin elinizdeki kitabı, her #eyden önce, bu tür yöntemsel sorunları gündeme getiriyor. Medyanın genel çürümü#lü"ünün banallı"ı içinde çırpındı"ı günümüzde, tiraj ve güç açısından son derece "önemsiz" bir basın organında yazılmı# yazıların böylesi "ya#amsal önem"deki bilimsel/akademik sorunları okuruna dü#ündürmesi, tek ba#ına, özel bir de"er kazandırıyor elinizdeki yapıta.

Unutmayın ki, bu türden sorunlar Türkiye'de artık üniversitelerde bile önemsenmiyor...

Peki biz bu kitabı nasıl de"erlendirece"iz? Bu kitaptaki yazılarında !rfan Cüre, "güncel tarih"imizin bir bölümünü mü yazmı# acaba? Yoksa, elinizdeki kitap, yarın bugünlerin tarihini yazacak olanlar için e#siz bir belge olarak mı kabul edilmeli?

Bence, !rfan Cüre'nin bu kitapta yer alan yazıları iki'li karakter ta#ıyorlar. Onlar, bir yandan, ça"da# tarihimizin bir kesitinin öyküsü, "ortak belle"imiz"in yazıya dökülmesi, öte yandan da, birer ibret vesikası- hal-i pür melalimizin suratımıza (ve yüre"i olanlarımızın da yüre"ine) vurulmu# belgeleri.

9

Cüre'nin kitabına böylesi bir perspektiften bakmak gerekiyor. Yazıları, "güncel tarih"imizin toplumsal ba"lamı içine yerle#tirdi"imizde ancak mesajını, erdemlerini, önemini (ve elbette eksikliklerini de) kavrayabiliyoruz.

Sözünü etti"im "toplumsal ba"lam" #u: !rfan Cüre bu kitaptaki yazılarında "Kürt Sorunu" ve "Kirli Sava#"ın Türkiye sosyalizminin içinde yarattı"ı tartı#mayı anlatıyor.

Aynı zamanda, hem kendi tarafının, hem de kar#ıdakilerin Sorun ve Sava# kar#ısındaki konumlanı#larını belgeliyor.

Sorun ve Sava#, çe#itli aktörler arasında ve onların içinde tartı#ıldı yıllar boyu. Kürtlerle Kürtler, Kürt yurtsever devrimcilerle Türkiye'li sosyalistler, Devrimci sosyalistlerle reformistler, barı#severlerle demokratlar ve daha pek çok toplumsal küme, kendi aralarında oldu"u kadar kendi içlerinde de yo"un bir biçimde tartı#tılar. !#te Cüre, bu kitabında, esas olarak, Türk sosyalistlerinin bir kesimi arasındaki tartı#maların tarihini ve belgelerini sunuyor bize.

Konunun ya#amsal önemi ve güncelli"i ortada...

Türk sosyalistleri arasındaki, Kürt Sorunu ve Kirli Sava#'ta alınacak tavır konusundaki derin ayrılıklar bu kitapta Cüre'nin ele#tiri ve polemiklerinde tam olarak açı"a çıkıyor. Cüre, açık, net, ilkeli ve yürekli bir biçimde kendi tavrını belirliyor. Aslında yazıların temel yönelimini, yazarın bıkmaksızın Türk sosyalistlerine dü#en enternasyonalist ve devrimci görevleri anımsatması belirliyor.

Soruna sa"lam, kavrayı#lı, birikimli bir bakı#; Kürt halkına, onun uyanı#, aydınlanma, direnme serüvenine ikir10

ciksiz bir sevgi ve saygı; devrimci görevlere, sosyalist vicdana, insanlık de"erlerine ve enternasyonalizm de"erlerine ödünsüz bir ba"lılık; halkların karde#li"ine, i#çi sınıfının mücadelesine ve sosyalizmin gelece"ine olan güçlü inanç... Bunlara ek olarak da, "kime kar#ı olu#una bakmaksızın ve sonuçlarından korkmaksızın" yapılan ve Marksist gelene"in ayrılmaz bir parçasını olu#turan ele#tiri... !#te !rfan Cüre'nin bu kitapta derlenmi# yazılarının arka planı...

Ve kar#ısına hedef aldı"ı saldırgan bir egemenlik sistemi; bir sava# ve sömürü rejimi; acımasız bir sava# makinası; emperyalizmle sömürgecili"in u"ursuz ittifakı; ve Cüre'yi belki onlardan daha fazla yaralayan i#birlikçi düzen "solcuları..."

Aslında bu kitap, temelde, genel olarak sosyalizmin, özel olarak da Türk devrimci sosyalistlerinin, tarihin önlerine koydu"u zorlu bir sınavda, onurunu korumaya dönük bir ısrarlı çabanın ürünü. Bu kitap, karde# bir halka, en me#ru, en haklı, en demokratik talepleri nedeniyle reva görülen zulme oldu"u kadar sosyalizm adına bu zulme ortak olmaya varan duyarsızlı"a ve hatta i#birlikçili"e duyulan öfkenin ve acının çı"lı"ı... Bu öfke ve çı"lı"ı kitabın her satırında duyumsamak mümkün...

Ama Cüre, aynı zamanda, bir mücadele adamı da. Yazılarında dostça ele#tiriyor, uyarıyor, yol gösteriyor; gerekti"inde, hesap da soruyor, sorguluyor, suçluyor, mahkum da ediyor.

Cüre, Diaspora'daki yazılarında, emperyalist kapitalizmin göbe"indeki "devrimci ruh hali"ni yalın bir biçimde yansıtıyor ve eminim ki, benim gibi, kendilerini kendi ül11

kelerinde sürgün ve rehine olarak duyumsayan okurların duygularına da tercüman oluyor. Bu nedenle de, Cüre, rejim sosyalistlerince "diaspora çılgınlı"ı"na tutulmu# biri olarak tanımlanıyor! Bunu "Diaspora ya da Anavatan Çılgınlı"ı" ba#lıklı yazısından ö"reniyoruz. Cüre bize böyle "utanç belgeleri" de sunuyor...

Tabii Cüre, bu "devrimci ruh hali," öfke, inanç ve mücadelecili"iyle sahte solun ele#tiri oklarının hedefi oluyor.

Ama onun taraf oldu"u tartı#malar, Ortaköy-Beyo"lu solculu"unun ansiklopedik bilgi ezberinin, çokbilmi# lafazanlı"ının, saldırgan entellektüel #arlatanlı"ının, teorik yaratıcılık, derinlik ve yetkinlik getiremedi"ini, sadece komik kaçtı"ını da gözler önüne seriyor. Polemiklerinde rejimle sinsi i#birli"inin, gizli #ovenizmin ve solculuk kisvesi altındaki devrim dü#manlı"ının maskesini de dü#ürüyor Cüre. Aslında yazar, belle"ini yitirmi# bir topluma acı gerçeklerini anımsatıyor, vicdanını kaybetmi# bir toplumun vicdanı olması gereken sosyalistlerinin vicdanı oluyor. !rfan Cüre, günümüzün insanı alçaltan "yükselen de"erler"iyle de hesapla#ıyor yazılarında. Ülkemizde yüceltilen döneklik çifte görünümüyle kar#ımıza çıkıyor. Bunlardan bir bölümü, arsız bir çürümü#lük ve saldırganlıkla yeni efendilerinin emrindeki inkârcılar. !kincilerse, gerekti"inde ve özellikle de Kürt Sorunu ba"lamında, keskin bir solcu söylemle egemenlere sinsice yaltaklananlar, Devletin koruyucu ve kollayıcı kanatları altında sosyalizm kisvesiyle dolanan yeni dönem i#birlikçiler. Onlar, sosyalist ve enternasyonalist de"erleri çürüterek de hizmet ediyorlar rejime. !#te Cüre asıl böyleleriyle hesapla#ıyor, maskeleri dü#ürerek açı"a çıkarıyor oyunları ve o senaryonun saldır12

gan oyuncularını. Onların entellektüel #irretliklerine boyun e"miyor yazar.

Bütün bunlar kitabın temel erdemlerini olu#turuyor...

Ku#kusuz Cüre sadece Kürt Sorunu'ndan sözetmiyor yazılarında. Bu a"ırlıklı sorunla hesapla#ırken bir ba#ka görev daha yapıyor: De#ifre ediyor... Devlet'i, Kemalizm'i, ÖDP'yi, sahte solcuları, sahtekârları, emperyalizmi, burjuvazi'yi, Cumhuriyet'i, aydınları... Ve, "Tarihsel Bir Belge Olarak Ebrahim Davası" yazısında da görüldü"ü gibi pek çok konuda bize özgü gibi görünen sorunların evrensel ba"lamını ciddi ara#tırmalarıyla ortaya çıkarıyor...

Bu kitapta derlenen yazıların bir temel eksi"ini de belirtmeden geçmemek gerek. Bu eksiklik de, kitabın çok sayıdaki erdemleri gibi, onu "toplumsal ba"lamı'na oturttu"umuzda belirginle#iyor. Yazar Kürt Sorunu'nu, Türk sosyalistleri arasındaki bir tartı#ma ba"lamında ele alıyor ve orada devrimci bir konumlanı#ı ifade ediyor. Ne var ki, Kürt Sorunu'nun "toplumsal ba"lamı" sadece egemen ulus sosyalistleri arasındaki tartı#malara indirgenemiyor. Sorun'un temel muhatabı ku#kusuz Kürtler. Bir ba#ka ifadeyle, Yazarın yazılarını yazdı"ı platform dı#ında kalan i#birlikçi olmayan Kürtler. !#te bu noktada, oradan kaynaklanabilecek #öyle bir ele#tiri me#ru yerini buluyor: "Bir Türk sosyalisti, Kürtlerin içinden geçtikleri bu tarihi dönemde geli#melere bir 'Kürt' gibi bakabilmeli. Dolayısıyla da, bu sırat köprüsünde, ne denli kaçınılmaz ve haklı görülürse görülsün, günlük gereksinimlerden kaynaklanan yönelinimleri teorile#tirmemeye, yeniden üretmemeye, Kürt halkının direni#inin ve tarihsel/moral haklılı"ının

13

ideolojik temellerini tahrip etmemeye özen göstermek gerekir..."

Bugün Kürtler arasında çok tartı#ılan "Demokratik Cumhuriyet" kavramını, !rfan Cüre devrimci bir anlayı#la tarif ediyor. Yazılarında örtük de olsa belirlenen "Demokratik Cumhuriyet" tanımı #öyle ifade edilebilir bence: "Kürtlerin e#it ulusal varlı"ının resmi güvencelerle de tanındı"ı bir gönüllü beraberlik çerçevesi..." Bu anlayı#, devrimcilerin "kendi yazgısını tayin hakkı"nı yorumlamalarına da uyuyor. Önemli olan, bir halkın özgürce nasıl ya#amak istedi"ini belirleyebilmesidir; bunun modaliteleri önemli de"ildir, daha do"rusu, o halkın temel hakkı çerçevesi içinde girer, ba#kalarına pek fazla söz dü#mez. Bir halk, me#ru temsilcileri eliyle ve fakat mutlaka kendi özgür iradesiyle ba#ka halklarla belirli bir siyasal çerçevede birlikte ya#amayı seçmi#se, elbette, bu da "kendi yazgısını belirleme hakkı"nın içerisindedir. Yani, nasıl ki ayrılma hakkı mutlaka evli çiftlerin bo#anmasına indirgenemezse, aynı biçimde, halkların kendi yazgısını belirleme hakkı da ayrı devletler biçiminde örgütlenme biçimiyle sınırlandırılamaz. Sorun buradan kaynaklanmıyor. Sorun ve ele#tirilerin kökenleri, belirli bir mücadele biçiminin mutlakla#tırılmasında da yatmıyor. "Demokratik Cumhuriyet" önerisi, belirli ko#ullarda ve belirli ideolojik-teorik-tarihsel tezlerle gerekçelendirilerek ortaya konmu#tur. Bu ideolojik gerekçelerin, teorik yakla#ımların ve Kürt tarihine ili#kin tezlerin, ayrıntı da sayılsalar, ciddi ele#tirilerin hedefi oldukları kesin. !#te Cüre'nin yazılarındaki eksiklik de burada ortaya çıkıyor. Kabul edilemeyecek kimi belirlemelerin devrimci ve Kürt perspektiflerinden ele#tirisinin yapılmaması, bunların yeniden ve üstelik teorile#tirilerek 14

üretilmesi riskini yaratıyor. Bu durumda da, "Demokratik Cumhuriyet" kavramının da, Kürt haklarının özünü de tahrip edebilecek bir geli#meye kar#ı yeterli duyarlılı"ın gösterilmedi"i izlenimi ortaya çıkıyor. !#in özünü, yani do"ru bir biçimde tanımlanmı# "Demokratik Cumhuriyet" hedefini savunmak, elbette, bu "ayrıntılar"ın üzerinden geçilmesini haklı kılmıyor; aksine, bu "ayrıntılar"ın zamanla özü de zedeleyebilece"inin unutulması sonucunu do"urabiliyor. Oysa, !rfan Cüre, devrimci dost konumuyla, tam da bu noktada daha ele#tirel olabilmeliydi yazılarında.

Haklı destek ve dayanı#masını dostça ele#tiri ve uyarılarla dengeleyebilmeliydi. Karde# Kürt halkına içten dostlu"unu böylece taçlandırmı# olsaydı, bence, duru#unun özünü bozmadan, bu kritik dönemde, kendisi gibi gerçek dostlardan bekleneni daha hakkıyla yerine getirmi# olurdu !rfan Cüre. $imdi bizim umudumuz, Cüre'nin i#in bu boyutunu da gözardı etmeyen yazılarını ve katkılarını beklemekten ibaret olabilir ancak...

Kürtlerin bugün ne yazık ki çok az sayıda gerçek dostu var. Tarih ve hayat bu mazlum halka hiç de cömert davranmıyor, aksine, ona kar#ı acımasız bir haksızlıkla malul.

Ne var ki, artık ya#amın inatçı bir gerçe"i haline gelmi# Kürt Aydınlanması ve devrimci bir parçasına dönü#mü# Kürt Direni#i, 21. Yüzyılda, muzaffer olacak, hakkı galip kılacak. Yarının o büyük altüst olu#unda, ku#kusuz, !rfan Cüre gibi bu sosyalistlerin de katkıları olacak. O katkıların en büyük yararı da Kürtlerin egemen karde#lerine, Türklere, Araplara, Farslara, bölgemizin talihsiz halklarına, Ermenilere, Rumlara, Asurilere, Lazlara, unutturulmak istenen onlarca etnik ve kültürel azınlı"a, giderek de, bütün mazlum insanlı"a dokunacak.

15

!rfan Cüre yazılarını bu perspektifle yazmı#; böyle bir anlayı#la da okunmalı...

Ve elbette gere"i yapılmalı...

16

ÖDP Seçim sonuçlarının ortaya çıkarttı"ı bir ba#ka gerçek, ÖDP'nin seçimler öncesinde yarattı"ı havanın bo# oldu"udur. ÖDP seçimlerde kimi yöneticilerine göre yüzde onbir, kimilerine göre en azından yüzde be# alacaktı. Kimileri "Birinci T!P"in ba#arısını tekrarlamaktan söz ediyordu.

Söyleyenler buna inanıyor muydu? Bunu ayrıca tartı#mak gerek, ama dinleyip de inananların hayal kırıklı"ına u"radı"ı muhakkak. $imdi de "aldı"ımız bu oy miktarı ba#arıdır" diye durumu kurtaracak yorumları ileri sürülmeye ba#ladı bile. Dönüp dola#ıp yine ba#a geldi Türk sosyalistleri. Ne demek istedi"imizi açmaya çalı#alım. ÖDP'nin kurulu#u gerek toplum için gerekse sosyalistlerin kendi aralarında demokrasinin yeni bir kavrayı#a ula#ıldı"ının i#areti sayılabilirdi. Ço"ulcu bir sosyalizm anlayı#ıyla parti içinde ili#kiler geli#tirilip peki#tirilecek, geçmi#in "tekkecilik" ve hikmetinden sual olunmaz gruplarının kendine a#ık hastalıklı ruh halinden kurtulunacaktı.

Mücadele içerisindeki di"er devrimci ve demokrat güçler ÖDP'nin rakibi ve kendilerine öncülük dayatılacak partiler olarak görülmeyecekti. Kurulu#undan daha bir yıl bile geçmeden ÖDP'nin söylediklerinin arkasında duran bir parti olmadı"ı görülmeye ba#ladı.

Yapılan ele#tiri ve uyarılar yankı bulmadı. "A#kın ve devrimin" partisi, kendine â#ık bir ekibin ve onun kar#ısında ne yaptı"ını kendisi de bilmeyen parti içi "muhalefetin" ellerinde sönmeye ba#ladı. $imdi bu kadar iddiadan sonra alınan seçim sonuçlarının izahını öncelikle izlenen politikaların do"rudan yürütücüleri yapmalıdırlar.

17

Ama muhtemel izahları ele alıp inceleyelim.

Birincisi, "parti içerisindeki muhalefetin yaratı"ı sorunlar kamuoyunda partinin prestijini ve güvenilirli"ini olumsuz etkiledi" denebilir. E"er bu do"ruysa, bunun seçimden birkaç gün önce de biliniyor olması gerekirdi. Öyleyse neye dayanılarak en azından yüzde be# tahminleri yapılıyordu? Bu seçim propagandasıdır denebilir. Düzen partileri bunu yaptı"ı zaman seçim yalanı oluyor. Hani ÖDP onlardan farklı olacaktı? !kincisi, "egemen güçlerin ve devletin baskısı kitleleri ÖDP'ye oy vermekten alıkoydu" denebilir. Devrimci bir partinin ba#ına her zaman gelebilecek olan da zaten bu de"il midir? Bu açıklamaya göre öngörülen oyların yüzde onbirini oligar#i engelledi. Aynı baskı, hatta fazlasıyla HADEP için söz konusu de"il midir? Bu yöntemle herhalde bir o kadar da HADEP'in oyu yenmi#tir. Geldik i#in püf noktasına. Aynı baskılara ra"men "Kürt milliyetçisi" diye dudak bükülenler nasıl oluyor da "sosyalist ve devrimciler"den daha kararlı davranıp kendi partilerine oy veriyorlar? Kitlesel devrimcili"in ne tarafta bulundu"unu anlamak ve görmek için iyi bir örnek. Üçüncüsü, "Kürtlere yakın durmak ve halkın de"erlerine yeterince saygılı politika yapamamak ÖDP'yi kitlelerden tecrit etti" denebilir. Özellikle en kararlı Kürt kar#ıtlarının seçimlerden ba#arıyla çıkması, bu mantı"ı do"rular gözüküyor. Ama allah a#kına Kürtlere ne kadar yakın durdu parti? Ne söyleyen ne dinleyen inanır buna. Halkın de"erlerine gelince, bunların neler oldu"u malum ve popülizmi amentü bellemi# olanların kararsızlı"ı kendi sorunları.

18

Mahir Sayın'ın güzel bir deyi#iyle "ÖDP kuruldu"u günden beri kendinden kaçtı ve yı"ınlar da ondan kaçtı". Öyle ya, bu parti sosyalist bir parti midir? Belli de"il. Sınıf partisi midir? Belli de"il. Enternasyonalist midir? Belli de"il. Bu parti mevcut düzeni zorlayacak, Mihri Belli a"abeyimizin deyi#iyle düzeninin sınırlarını gö"üsleyerek zorlayacak bir parti midir? Belli de"il. Bu kadar belirsiz ve tartı#malı konumdaki bir partiye en yakınlarının bile güven duyması beklenemezdi tabii. Seçimlerden çok önce "alaimisema projesi, umarım ÖDP'ye allah selamet versin projesine dönmez" diye yazmı#tım. Do"rusu, yazıp söylediklerimiz, HADEP a"zıyla konu#mak, "Pol Pot'tan daha ilkel ve tehlikeli" birinden yana olmak olarak algılanmı#tı.

Bu memleketin tek sorunu Kürt meselesi de"il denmi#ti, vs.

Döndük yine ba#a. Türk sosyalistleri seçim sonuçlarını, kendilerini gözden geçirmenin bir vesilesi olarak de"erlendirebilirlerse, Latin ve Akdeniz rüzgârları estirmek edebiyatını bırakıp do"udan esen ve bir kasırga gibi her #eyi yerinden oynatan devrimci rüzgârdan biraz temiz hava alabilirlerse, gelecek dönemin mücadelelerinde yerlerini almak için geç kalmı# sayılmazlar.

(29 Nisan 1999)

19

TAR"HSEL B"R BELGE OLARAK EBRAH"M DAVASI Ebrahim !smail Ebrahim adını duydunuz mu? Kendisi #u anda Güney Afrika Parlamentosu Dı#i#leri Komisyonu Ba#kanı ve !stihbarat !#leri Daimi Komitesi üyesidir.

Bugün size onun yargılanmasından söz etmek istiyorum. Ebrahim, ülkesinin ulusal ba"ımsızlı"ı ve demokrasi için Apartheid (ırkçı-beyaz) rejimine kar#ı di"er tüm yollar kapalı oldu"u için silahlı mücadele etmi# önderlerden biridir. Afrika Ulusal Kongresi (ANC) Ba#kanı ve #imdiki Güney Afrika Cumhuriyeti Devlet Ba#kanı Mandela hapisteyken, dı#arıda da mücadele bütün hızıyla sürüyordu.

Ebrahim bu mücadelenin militanlarından biri olarak, ANC'nin silahlı kolunda görevlidir. Irkçı rejimin gizli istihbarat servisinin ajanları Ebrahim'i ele geçirir. Nerede biliyor musunuz? Mbhana'daki evinde. Orası neresi mi?

Kom#u ülke Swaziland'da bir yer. Ajanlar Ebrahim'i "paketleyip" Güney Afrika'ya getirirler ve polise teslim ederler. Gerisi malum. Gezici Bölge Mahkemesi onu bir siyasi tutuklu olarak de"il, bir kriminal ceza davasının sanı"ı olarak yargılayıp 20 yıla mahkûm eder. Ebrahim kendisinin ba#ka bir ülkeden zorla kaçırıldı"ını söyleyip itiraz eder. Ama durum de"i#mez. Sonunda temyiz dilekçesi Güney Afrika Yargıtay’ında görü#ülür. Burada sonuç de"i#ir mi? Bakalım.

"The South African Law Reports"un 1991 (2) sayısının 555-561 sayfalarında yer alan Güney Afrika Yargıtay Kararı özetle #öyle diyor:

20

"Genel güvenlik gözetimi altında bulundu"u sırada Güney Afrika'dan kaçan ve Güney Afrika Ulusal Kongresinin (ANC) silahlı kolunun bir üyesi olan müracaatçı, Swaziland devletindeki Mbhana'daki evinden Güney Afrika ajanı olarak faaliyet gösteren ki#ilerce zorla kaçırılıp Güney Afrika'ya getirilmi# ve burada polise teslim edilerek nezarete alınmı#tır. Sonunda gezici bölge mahkemesinde ihanet suçlamasıyla yargılanıp 20 yıl hapis cezasına çarptırılmı#tır. Müracaatçı kendisinin zorla kaçırılmasının uluslararası hukuka aykırı, dolayısıyla yasadı#ı oldu"u gerekçesiyle mahkemenin yetkisizlik kararı vermesi talebinde bulunmu#tur. Bu dilekçesi reddedilmi# ve yargılamaya devam edilmi#tir.

"Yukarıdaki dilekçenin reddedilmesi kar#ısında kendisine ba#vurulan yüksek mahkeme, ilgili Güney Afrika yasaları ile genel yasaları ba#tan a#a"ı inceledikten sonra #unları saptamı#tır: Zorla kaçırmanın yargılamaya etkisiyle ilgili konu hala Roma ve Roma-Hollanda hukukunca belirlenmekte ve bu hukuka göre bir ki#inin yasadı#ı olarak tutuklandı"ı yerin yargı bölgesinden bir ba#ka bölgeye götürülmesi zorla kaçırmayla aynı #eydir ve dolayısıyla ciddi bir hukuksuzluk olu#turur. Böyle bir ki#inin huzuruna çıkarıldı"ı mahkeme (böyle bir ki#i söz konusu mahkemenin yargı bölgesindeki yönetici devlet organlarının ajanlarınca kaçırılmı# olsa bile) onu yargılamaya yetkili de"ildir. Mahkeme ayrıca yukarıdaki kuralların birçok temel hukuksal ilkeler içerisinde mündemiç oldu"unu saptamı#tır; yani insan haklarını koruma ve geli#tirme, devletlerar asında iyi ili#kiler, ki#ileri yasadı#ı tutuklama ve zorla kaçırma kanunsuzluklarına kar#ı koruyan temiz bir adli yönetim, bölgesel yargının sınırlarına ve devletin 21

egemenli"ine saygı, yasal i#lemlerin düzgünce yürütülmesinin garanti edilmesi, bunun için suiistimallere kar#ı yargı sisteminin onuru ve bütünlü"ünü korumak ve geli#tirmek.

Devlet bu kurallarla ba"lıdır ve devlet mahkeme huzuruna kendisi bir taraf olarak çıktı"ı zaman bile temiz ellerle gelmelidir. Devlet bir ki#inin ülke sınırları boyunca zorla kaçırılması i#ine bula#tı"ı zaman, açıktır ki, bu gereklilik yerine getirilmemi#tir.

"Yine buna göre, mahkemenin müracaatçıyı yargılama yetkisi olmadı"ı ve müracaatçının dilekçesinde haklı oldu"u saptanmı#tır. Müracaatçı mahkemece asla yargılanamayaca"ı gibi, yargılamanın sonuçlarının ortadan kaldırılması ve kararın ve cezanın temyizinin kabulü gerekmi#tir. Buna göre hem karar hem de ceza iptal edilmi#tir."

Bir ülkedeki hukuk elbette ki, o ülkenin ekonomik, sosyal ve siyasal yapısından ba"ımsız de"ildir. Yargısız infazlara, kayıplara, "asıp kurtulalım" ajitasyonlarına alı#tırılmı# ve ırkçı-#ovenizmin her geçen gün güç kazandı"ı bir toplumda Ebrahim davası, o çok sözü edilen "yargı ba"ımsızlı"ı ve hukuk devleti" bahsinde Türkiye'nin hangi a#amada oldu"unu görmek için iyi bir örnektir. Gelin Mandela öncesi Güney Afrika Yargıtay’ının kararını bir de bu açıdan tartı#alım.

Söz konusu kararı veren Apartheid rejiminin Yargıtay’ıdır. ANC, e"er PKK'nin yaptıkları terörse, benzeri bir terörü uygulamı#tır. Yıllarca söz konusu rejime kar#ı silahlı mücadele sürdürmü#; buna ra"men bu Yargıtay kaçırılmaya dayanan bir yargılamayı geçersiz sayabilmi#tir. $imdi Türkiye Cumhuriyeti Yargı Sisteminin Apartheid, yani ırk ayırımcı bir rejiminkinden daha geride oldu"unu söylemi# olursak, acaba Türk yargı sistemine kar#ı kötü bir #ey söylemi# olur muyuz?

(06 Mayıs 1999) 22

BAHAR VE K"ML"K Do"anın, uzun ve so"uk kı# günlerinin ardından -sanki derin bir uykudan uyanırcasına- cıvıl cıvıl seslendi"i, rengârenk çiçekler ve envai çe#it kokularla insanı ba#tan çıkarttı"ı günlerin adı bahar. Sıcaklı"ına hasret kaldı"ımız güne#in ılık ılık bütün bedenimizi harekete geçirdi"i, kafamızda ve yüre"imizde yeni heyecanların, umutların, sevgi tomurcukları ve kimi a#kların boy attı"ı ayların adı bahar. Bahara hazırlanmak gerekmiyor. Çat kapı geliyor ansızın, elinde demet demet kır çiçekleriyle. Oysa kı# öyle mi? Hazırlanmak gerekiyor ona uzun boylu. Odunu, kömürü, battaniyesi, akan damın tamiri ve çocukların ayakkabısı ve biraz da her ihtimale kar#ı kumanya...

"Da"larına bahar geldi memleketin.." diyor bir dost mektubunda. Oysa ben ü#üyorum. Seçim günü "kırlarda piknik yaparken kimli"ini kaybetti sosyalistler" diyor Can Dündar, dü#ünüyorum. "Bu iki milliyetçili"in birbirini beslemesi sonucu, milliyetçili"in alıp ba#ını gitmesidir" diyor, romatizma, kalb çarpıntısı ve #ekeri Mamak, Metris ve Ni"de'lerden kendilerine yadigâr kalmı# arkada#larım.

Kızsam mı a"lasam mı? Bilmiyorum. Ama ben uzaklardayım ve daha uzaklara gidiyorum.

Yıllardan 1970’ti. Yine bahardı, yine rengârenkti do"a.

Sırtımda Ankara Bit pazarından özenle seçilmi# parkam, aya"ımda postal ve elimde kitap dolu torbamla bir kara trendeyim. Cebimde kimli"im: Ön yüzünde sol kolu havada sıkılı yumrukla bir genç ve arkasında destan gibi bir "ölüm nereden gelirse gelsin..." diyen bir ant. Devlet ve !htilal'i okuyorum yol boyu. Ankara-Tatvan hattında ö"re23

niyorum devleti ve ihtilali. Van gölünü geçerken Nuh-u Nebiden kalma bir vapurla, anlamaya ne duyduklarım ne bildiklerimin yetti"i bir gerçekle yüz yüze geliyorum ilk kez. $arkılar ba#ka, dil ba#ka, baharı ba#ka. Yol boyu tartı#ıyorum aynı istikamete giden benden birkaç ya# büyük yedek subaylarla. Hacı Ali Demirel'in mektebinden mezunlar. "Vatan görevi yapmaya gidiyoruz" diyorlar. Ben devlet diye ba#layıp, devrim diye diye devam ediyorum.

Onlar bak diyorlar, "zavallı vatanda#lar okul olmadı"ı için güzelim türkçemizi konu#amıyorlar". Onların bize aldırdı"ı yoktu, anlamını anlamadı"ımız yanık türküler söylüyorlardı. Sonunda onlar kı#laya, ben kı#lanın yanı ba#ındaki bir eve ula#tım. Arkada Sümbül da"ı bütün heybetiyle sanki üzerimize çökecek gibi yükseliyor. Sosyalist oldu"u için Hakkari'ye sürgüne gönderilen babamın yanında bir turist gibi dola#ıyorum. Ben o baharı orada geçirdim. Anlamadım, kavramadım ama bir #eyleri kıpır kıpır orada hissettim.

Yol uzun, hikâyesi de. $imdi yeni bir bahara daha girdik. Bahar temizli"i yapmanın zamanıdır. Odalarımıza sinmi# a"ır kokuları ve kı#ın yükünü atmanın zamanıdır.

A#kları canlandırmanın, zulamızın bir kö#esinde kalmı# resimleri parlatmanın zamanıdır belki. !#e yarar mı? Bilmiyorum. Ben gidiyorum. O zaman cebimde ta#ıdı"ım o kimli"i #imdi kalbimin en derinlerinde bir yerde saklıyorum. O zamanlar sadece tek dildendi, #imdi çok dilli oldu.

Ama yine de kaybetti"im bir #eyler var. Bana o kimli"i veren arkada#larımı kaybettim, onları arıyorum.

(08 Mayıs 1999)

24

ODAMDAK" AYNA "Gecenin bir vaktinde odamdaki aynanın kar#ısında kendi kendimle konu#uyorum" diyor Ayı#ı"ı. Vesikalık foto"raf çektiren birinin ciddili"i içerisinde aynadaki görüntüsüyle diyalogunu taa buralardan duyuyorum. Suretine Mehtap diye sesleniyor. Gelin, birlikte dinleyelim: Nedir ya#amın anlamı? Söylesene Mehtap, bir anlamı var mı? Ku#kusuz bir sürü #ey söyleyeceksin. Ama hayır, kendili"inden hiçbir anlamı yok ya#amın. Onu anlamlandıran biz !NSAN denilen yaratıklarız, inan bana. Kimimiz bir öteki dünya hayaliyle ve ona layık olmak kaygısıyla zaman boyutunda bir parça mesafe alıyoruz. Oysa bir öteki dünya olmadı"ını, ötekinin bir H!ÇL!K oldu"unu bilenler için ya#am bu dünyadadır. Sava#lardan, sömürü ve zulümlerden kurtulmu#, insanca ya#anılır bir dünya istiyoruz. !#te bu elle tutulur somut dünya için mücadele etmek, anlamlandırıyor ya#amı. Bazen TEK ba#ıma da olsa de"i#tirece"ime aklım kesiyor #u dünyayı. Ama ikircikliyim ve söylemeye korkuyorum. Hani #u bizim ele#tiriözele#tiri toplantıları var ya, oradan bir kere bile olsa iç huzuruyla çıkamadım. Özgürlük, barı#, sosyalizm, a#k ve devrimin muhasebe defterinde hep açık veriyor bilanço.

Hep böyle mi olacak söylesene? Bir kerecik olsun denkle#meyecek mi bu hesap? Bu çeli#kiyi çözümlemeli ve çözmeliyim mutlaka.

"Ne kadar iddialı ve ne kadar kendinden emin konu#uyorsun" diyor Mehtap. Neden çözmen gerekecek? !nsan kendi çeli#kileriyle, bu ve öteki beniyle birlikte ya#ayamaz mı? Hem nereden biliyorsun çözebilece"ini?

25

Ama olmaz, diyor Ayı#ı"ı ısrarla. Ya#amımıza yön veren ilkeler var. !lkeli bir ya#amın anlamı vardır. !lkelerden taviz intihardır. Her toplantıdan sonra #öyle diyorum kendime: !yi bir devrimci olmalısın. Hiç bir #ey için geç de"ildir. Ele#tiri-özele#tiriyle kendini düzeltmelisin. Her ak#am kafanı yastı"a koyarken, sormalısın kendi kendine: Bugün devrim için ne yaptın, neler yapabilirdin? Evet, dindar de"iliz biz. Ama gerçek bir din adamının saflı"ı ve imanıyla yargılamalısın kendini. Sen ortalıkta ben diye dola#an ben, beni iyi temsil etmelisin. Uyup hainin i"vasına, sanca"ı yere dü#üren birine ben benim demem.

Sen ona bo# ver, diyor Mehtap. Sen bir din adamı de"ilsin. Tek boyutlu, tek kutuplu devrimcilik hem senin i#in de"il, hem de çoktan anlamını yitirdi. Bak görmüyor musun? Ne diyor beriki sana? !yi bir e#, iyi bir ana-baba, iyi bir devrimci, iyi bir insan ve daha bir sürü !Y! $EYLER olmalısın. Neden "iyi" olmalısın ki? Hem iyi ne? Neye göre, ne zaman ve kimin için? Sen de"il misin diyalektik yöntemle dü#ünmek gerekti"ini söyleyen? Öyleyse senin için iyi olan, bir ba#kası için kötü olabilir. Bu toplumsal sınıf için iyi olan, öteki toplumsal sınıf için kötü olabilir.

Sen bo# ver, sen oldu"un yerdeki sen ol. Yani ben ol.

"Zaman ne, biliyor musun Mehtap?" diyor Ayı#ı"ı.

Bo#luk! Uzay denilen bo#luktaki dördüncü boyutumuz zaman. !stesek de istemesek de mekânda bir yer i#gal etti"imiz gibi, zamanda da bir #eyleri i#gal ediyoruz. Bazen "geçirmeye" bazen "de"erlendirmeye" çalı#tı"ımız bu zaman denilen bo#luk, ne tuhaftır, bazen hiç bitmeyecek kadar uzun, bazen de "ne çabuk da bitti" diyecek kadar kısadır. Zaman azdır, azdırır insanı. Ne kadar da çok #eyimiz 26

vardır söyleyecek; hiç birini söyleyemeden biter bir asker düdü"üyle görü#me. Zaman çoktur, bezdirir insanı; sayamaz olursun sekiz metrekarelik alanda bir duvardan ötekine voltanı.

Biliyorum diyor Mehtap. Zaman ilaçtır, çaredir. Çözemedi"in ya da çözmek istemedi"in sorunları bırakacaksın zamana. Bak nasıl da çözülmü# dertler! Öyle mi dersin?

Zaman sadece unutturuyor, uyutuyor. Kımıl kımıl, ılık ılık, dipdiri etinde kanında duyduklarını donduruyor, sa"ını-solunu törpüleyip soluk bir resim olarak bir yerlerde saklıyor. Sonra bir gün çıkarıyorsun sandıktan; bir benzerlik var bir "geçmi#te" ya#adıklarınla, ama öyle miydi?

Bilmiyorum. Yok yok öyleydi galiba derken, yeniden "canlandırıyorsun", renklendiriyorsun filmi. Ama renkler aslına ne kadar uyuyor? Hiç siyah-beyaz seyretti"in bir filmin tadını ve keyfini, bilmem ne kadar sonra renklendirilmi#ini seyrederken duyabilir misin? Öyleyse bırakma zamana hiç bir #eyi! Geçip gider ve giden gelmez bir daha geri. "!#te benim dedi"ime geldin" diyor Ayı#ı"ı. Öyleyse zamanımızı iyi de"erlendirmeliyiz. Saniyelerimizin hesabını verebilmeliyiz devrim ve özgürlük mücadelesinde.

Hayır diyor Mehtap. Unutma, ben senin sadece #u aynadaki suretinim. Ama anlamadın beni! Hiç "#unu yapmayı dü#ünmü#tüm ama yapmadım" dedi"in olmadı mı?

Hem de çok!! Ama neden? Neden dü#ündü"ünü yapmaz ki insan? Yine hiç yapmak istemedi"in halde yaptı"ın #eyler yok mu? Çok de"il ama az da de"il. Öyleyse nedendir bu garabet? Biliyorum, bir sürü neden sayacaksın. !li#kilerim, çevrem, o zamanki ortam ve benzeri üzerine 27

kuracaksın gerekçelerini. Hepsi de senin dı#ında, sana dı#sal ve o ölçüde "nesnel" nedenlerle açıklayacaksın. Hiç dü#ündün mü? Benzer ya da aynı gerekçelerle birçok B!REY yapmadı dü#ündüklerini; B!R-ÇOK olup yaptı istemediklerini. Yok mu bunun optimal denebilecek bir bile#kesi? Var, var olmaz olur mu hiç? ÇOK'u B!R, B!R'i ÇOK yapan #eyler üzerine kafa yormadın mı sen?

Bırakıp suretini aynada, bana dönüyor Ayı#ı"ı. Söylesene, durum vahim de"il mi?

Hayır, diyorum. Yata"ından ta#mı# bir nehircesine akan #u insan seli, hiç de sıradan bir kalabalık de"ildir. Da"larda çiçek olup açan, metropol varo#larında alev alev yanan, senin ve benim ve de daha nicelerinin dilinde dünyanın dört bir yanında özgürlük türküleri söyleyen bu insanlar, onbe# yıl önceki insanlar de"il. Acı ve öfkeleriyle, sevinç ve kahkalarıyla, bazen dayanılmaz katılık ve kısırlıklarıyla ama öte yandan da muazzam esneklik ve yaratıcılıklarıyla bu insanlar yazıyor tarihi. Yaparak ö"reniyor, ö"rendikçe daha iyisini yapmaya çalı#ıyorlar. Onlar ne dünün cemaati ne de modern zamanların bireycileridir. $u duydu"un gürültü yarının unutulmaz senfonisi; gördü"ün karmakarı#ık tablo, özgür bireylerin olu#turdu"u özgür toplumun do"um sancısıdır. !nsan kendi iç çeli#kileriyle insandır. Yeter ki, içindeki "o güzel çocu"u" hep ya#atabilsin.

(15 Mayıs 1999)

28

BARI!A B"R !ANS VERECEK M"Y"Z? Önümüzdeki hafta ba#layacak davanın "tarihi" bir dava oldu"unu basa basa vurguluyor televizyon spikerleri. Dezenformasyon yöntemlerinin bilinen diliyle devam ediyorlar: "Sonun ba#langıcı". Nihayet Türkiye "kurtuluyor"!

"Tarih" sözünü böylesine çok tekrarlayanlardan ku#kusuz gerçek bir tarih bilinci ortaya koymalarını beklemiyoruz. Onların bütün i#levi, ba"landıkları sava# arabasının kuyru"unda tarihi çarpıtmaktır. Bu dava sanı"ının bir politikacı olarak de"il, sadece kriminal bir suçlu olarak yargılanaca"ını ve yargılanması gerekti"ini yazıp söyleyenler de bunlar. Dünyanın neresinde ve ne zaman "kriminal" bir dava "tarihi" sıfatını kazanmı#tır?

Tarih, toplumların tarihidir. Ve en azından yazılı tarih ise, ezenle ezilenlerin, sömürenle sömürülen sınıflar arasındaki mücadelenin tarihidir. Bu mücadelelerde kalıcı izler bırakan ya da dönüm noktası olu#turan olaylar tarihi sıfatını almaya hak kazanırlar. O olaylara damgasını vurmu# ki#iler de tarihte yer alırlar. Sava# çı"ırtkanlarının, "kral #ak#akçılarının" bırakalım tarihte yer almasını, onları bir ku#ak sonra çocukları bile hatırlamaz.

Bu dava siyasi bir davadır. Bu dava asrın davasıdır ve elbette ki tarihi bir davadır. Siyasidir; çünkü Türkiye'nin siyasal yapısının, ili#kilerinin ve tarihinin sonucu olarak ortaya çıkmı#tır. Asrın davasıdır; çünkü 20. asrın sonunda bütün bir yirminci yüzyıl boyunca çekilen acıların, inkarların, yok etmelerin ürünü olarak ortaya çıkmı# ve bunların ister istemez önümüze serilece"i bir davadır. Tarihidir; çünkü sadece Kürtlerin de"il, Türklerin de gelece"ini de29

rinden etkileyecek, belki de bir dönüm noktası yaratacak bir davadır.

Sorunların çözümünde farklı olabilirsiniz. Ancak sorunu kendi adıyla oldu"u gibi ortaya koymak, onu öylece alıp çözmeye çalı#mak, kendisine güveni ve saygısı olanlardan beklenebilecek bir davranı#tır. Bugüne kadar böyle olmadı. Kendi içinde amaç haline getirilen bir sava# sanayisi ortaya çıktı. !lan edilmemi# kirli sava#tan beslenen bir aygıt ortaya çıktı. $ovenizm dalgası bütün bir toplumu zehirledi. Demokrasi, insan hakları, özgürlük isteyenler cephe gerisinin garnizon düzenine tabi tutuldu. Bunun zihinlerde yarattı"ı tahribat, toplum olarak gelece"imizi karartacak denli büyük ve tehlikeli boyutlara ula#tı.

Bugün en çetin ko#ullarda, ölüm ve linç tehditleri altında avukatlık mesle"inin gereklerini yerine getirmeye çalı#anlar, sadece mesleklerinin de"il, demokrasinin de onurunu temsil ediyorlar. Ne yazık ki, bu onuru onlarla payla#ması gereken Türkiye'nin özgürlük ve demokrasi yanlılarından hala ciddi bir ses çıkmıyor. Dayanı#ma bugün olmayacaksa, ne zaman? Bu Kürtlerin de"il, Türklerin sorunudur. Barı#a bir #ans verecek miyiz?

(27 Mayıs 1999)

30

HEP"M"Z B"R KAFESTEY"Z Abdullah Öcalan davasının Türkiye'nin siyasal tarihi ve gelece"i bakımından çok önemli bir dava oldu"unu ne kadar söylesek azdır. Yarın "davadan önce-davadan sonra" diye konu#ulaca"ına #imdiden emin olabiliriz. Öcalan'ın Türkiye'ye getirilmesinden ba#layıp daha ortada iddianame yokken hüküm açıklayan politikacılarımıza, O'nun sıradan bir "cani" oldu"unu ileri sürerek TCK’nin 125. maddesinden yargılanmasına bile itiraz eden adı solcuya çıkmı# kö#e yazarlarına varıncaya kadar, kamuoyunda sesi duyulanların kahir ekseriyeti bir histerinin tüm alametlerini gösterdiler. Abdullah Öcalan'ın savunmasını üstlenen avukatlara yönelik tertipli saldırı ve karalamalar linç boyutlarına ula#tı. Her a"ızlarını açtıklarında "hukuk devleti"nden söz edenler, hukuk devletinin en sıradan gereklerinden birinin serbest ve adil bir yargılama oldu"unu; hukuk devletinin serbest, kayıtsızkuyutsuz bir savunma güvencesi tanıdı"ını unuttular ya da zaten hiç ya#amadıkları için bilmiyorlar.

Yıllardır yürütülen #oven-ırkçı propaganda ve kirli sava# toplumu hasta etti. Tedavisi uzun ve çetin olacak. Bula#ıcı bir hastalı"a kar#ı önlem olarak karantinaya alınmı# gibiyiz. Evet demokrasi ve barı#a kar#ı tüm bir toplumu karantinaya alanlar, mümkün olsa hepimizi bir cam kafese dolduracak.

Gazeteler allayıp pullayıp yazıyorlar. Ekranda spikerin sesi daha bir canlı ve vurgulu çıkıyor, bu dava sanı"ının cam kafese konaca"ını söylerken. Karantina, garnizon ve kafeslere bu kadar dü#künlü"ümüzün siyasal-psikolojik 31

boyutlarını ayrıca ele almak gerekecek. Ancak bu uygulamanın o çok önem verilen "uluslararası hukuk"a uygunlu"u konusunda yazan ve söyleyenlerin #üphesi var ki, "bu uygulama Avrupa'da da var" demeyi ihmal etmiyorlar.

Sanki Avrupa'nın her #eyi bizde var, bir bu eksikti.

Evet Avrupa'da da böyle uygulamalar var. Örne"in Almanya’da 1990 yılında görülen bir davada sanıklar cam bir bölme yani cam kafes içine konmu#lardı. Kimdi bu sanıklar ama biliyor musunuz? Kürtler!

Düsseldorf'daki Eyalet Yüksek Mahkemesinde PKK davası sanıklarının bir kısmı Mahkeme salonunun içerisine kurulan cam bir kafeste tutuldular. Yüksek Mahkeme Heyeti (senato) sanıkların çok sayıda oldu"unu, tutuklu sanıklar ile tutuksuz sanıklar ve dinleyiciler arasında "kontrolsüz temasları" engellemek argümanıyla böyle bir uygulamayı ba#latmı#tı. Alman Ceza Muhakemeleri Usulünün 148. maddesinin 2. fıkrasına dayandırılmaya çalı#ıldı bu uygulama.

Söz konusu fıkra #öyle diyor: "Sanık e"er serbest de"ilse ve soru#turmanın konusu Alman Ceza Yasasının 129 a maddesine [yani bizim 146 ve 125. Maddelerimizin aynısı] göre i#lenmi# cezai bir fiil ise, yazılı evrak ve ba#kaca nesneler, göndericinin bunu yargıca ibraz etmemesi halinde geri çevrilir. Bu durum, 1. maddede belirtilen #artlar altında, ba#ka bir yasal davada da sanık ile vekili arasındaki yazılı ileti#imde de geçerlidir. Yazılı ileti#imin 1 ve 2. maddeye göre denetlenmesi gerekiyorsa (..) yazılı evrak ve ba#kaca cisimlerin teslimine engel olmak için cihazlar tertiplenir."

32

Avukatlar ile tutuklu sanıklar arasındaki ili#kiyi de kopartan bu uygulamaya ba#tan itibaren itiraz edildi. Ancak duru#malara aynı minval üzere devam edildi. Nihayet tutuklu sanık sayısı 15’ten 8'e dü#ünce, mahkeme kendi argümanını savunamaz hale geldi. Avukatlar verdikleri dilekçede cam kafesin amacının sadece savunmayı engellemek oldu"unu vurguladılar. Nihayet mahkeme ba#langıçta kararını geri almak zorunda kaldı.

Yüksek Mahkeme Ba#kanlı"ı cam bölmenin kaldırılması ve avukatlarla sanıkların yan yana, önlü arkalı salondaki yerlerini almalarını kararla#tırdı. Gerekçesinde #öyle diyordu mahkeme: "Bu nedenle, kararda belirtildi"i gibi cam bölmenin kaldırılmasıyla ve mahkemede oturma düzenindeki de"i#iklikle savunmaya kolaylık sa"lamak mümkündür."

Savunmaya kolaylık sa"lamak! Evet, hukuk devletinin ilkelerinden biri bu. Bir de bize bakın. Bırakalım savunmaya kolaylık sa"lamayı, "her #ey ayan beyan, savunmaya ne gerek var!" diyen bir öc alma ortamında kimin umurunda hukuk devleti?

Evet, hepimiz bir cam kafesteyiz: Barı# ve demokrasiyle "zehirlenmi#" havayı solumamız istenmiyor. Ancak tedavisi yine de bizim elimizde. Sorun hastalıktan kurtulmak isteyip istememekte.

(29 Mayıs 1999)

33

HEP"M"Z KAT"L OLMADAN Yüzyılın davası ba#ladı ve Abdullah Öcalan herkesi #a#ırtmaya devam ediyor. Daha ilk gün televizyon ve gazeteler, davanın ba#lamasıyla bitmesinin bir oldu"unu söylediler. Öyle ya iddianame okunmu#, Öcalan da savunmasını yapmı#tı. Üstelik beklenmedik açıklama ve jestler yapıyordu. Kendisinin uluslararası bir korsanlıkla kaçırıldı"ını söylüyor ama mahkemenin hukukili"i, uluslararası hukuk ve benzeri konuları mesele yapmıyordu. Bu konularda "avukatlarım gerekli savunmayı yapabilir" deyip geçiyordu.

Hele daha en ba#ta kendisinin kaba bir i#kence ve sözlü hakarete u"ramadı"ını söylemesi, arkasından ölen asker ailelerine dönerek "acınızı payla#ıyor ve sorumlulu"um çerçevesinde özür diliyorum" demesi "#ok" etkisi yaratıyordu.

Televizyon ve malum basın, kendilerine takılan gözlü"ün dı#ında ba#ka hiçbir #ey görmeyecekleri ve gösteremeyecekleri için, Öcalan'ın açıklamalarında "pi#manlık, nedamet ve can korkusundan" ba#ka bir #ey bulamıyorlar.

Alı#ılageldik sava# çı"ırtkanlıklarına Öcalan'a en a"ır hakaretlerle devam ediyorlar. Öte yandan Öcalan'ın, mahkemede Türkiye Cumhuriyetini sanık sandalyesine oturtacak bir savunma yapaca"ını, klasik anlamıyla bir siyasi savunmayla yargılanan de"il yargılayan konumu alaca"ını bekleyenler de #a#kınlık içinde. !manı sa"lam olanları bile ku#kuya dü#ürecek bu yumu#ak üslubu anlamakta zorlanıyorlar.

34

Bir ba#ka taraf, daha do"rusu #imdiye kadar kendilerini ne sava# ne de barı# için aktif bir taraf olarak ortaya koymu# olan bir taraf, içten içe hınzırca bir gülümseme ve asık suratla teorik vaazlarına hazırlanıyor. Per#embenin geli#i, çar#ambadan belli de"il miydi? Bu hareketin sınıfsal karakterinin, önderli"inde böyle tezahüründen ba#ka ne olabilirdi ki zaten?! !#te ilkel milliyetçili"in sonu buydu! $unları bir kez daha saptamak gerekir.

Birincisi, Öcalan hukuksal bir savunma yapmıyor.

Mevcut yerel ve uluslararası hukuka göre kendisini ve temsil etti"i davayı savunmak, hem O'nun amaçlarıyla ba"da#mayacak hem de meseleyi dar bir alana hapsetmek olacaktı. !#in bu yanını mesleklerinin gere"i olarak avukatlar dile getirebilirler deyip geçiyor. !kincisi, Öcalan da"ılmı# bir gizli örgütün ya da yenilmi# bir ordunun komutanı gibi, klasik siyasal savunma yapmıyor. Tarih, nasıl olsa bir gün haklı oldu"umuzu anlar diyerek, da"arcı"ında siyaset ve program adına ne varsa sıralayıp tarihe mektup yazmıyor. Üçüncüsü, Öcalan falanca kitaba, filanca teoriye göre sözlerim ve davranı#ım nasıl anla#ılır kaygısı içinde de de"il. Bu anlamda teorik risale de yazmıyor. Öyleyse ne yapıyor Öcalan? Bugüne kadar ne yaptıysa onu yapıyor aslında. Üstelik en olumsuz ko#ullar altında, yani sava#an taraflardan birinin önderi olarak esir edildi"i en elveri#siz bir ortamda, ba#arının yolunu açmaya çalı#ıyor. Mahkeme salonu, O'nun için diplomatik ve politik görü#melerin yürütüldü"ü bir yer olmanın dı#ında bir anlam ta#ımıyor. Dolayısıyla Demir Küçükaydın'ın haklı olarak belirtti"i gibi, "Öcalan'ın Kürt hareketinin en etkili önderi 35

olmasının bir rastlantı olmadı"ı bugün çok daha açı"a çıkmı#tır."

Yıllardır #ovenizm propagandası altındaki Türk halkına da seslenen Öcalan'ın esas muhatabı ise, sava#tı"ı güçler.

Eminim muhatapları da bunu çok iyi biliyorlar. Öcalan kimlerle diplomatik görü#me yaptı"ını çok iyi biliyor.

Muhatapları kabul eder etmez, ayrı bir mesele. Ama O, Türkler ve Kürtlerin e#itlik ve demokrasi temelinde özgürce ya#ayacakları bir barı# planı öne sürüyor. Üstelik bu plan, #imdiye kadar kirli sava# makinasının kendini haklıla#tırmak için Türk halkına propaganda etti"i tüm silahları i#lemez hale getiriyor. !ddianameyi çar#af çar#af yayınlayan sava# organlarının Öcalan'ın savunmasını yayınlamıyor olmalarının tek nedeni de budur.

Ne diyor Öcalan? "..savunmam, iddialara tek tek yanıt olmaktan çok olası bir çözüme katkı sunmaya yöneliktir.

Geçmi#i çözmek kadar, daha çok ortak ya#amın demokratik kurum ve tecrübeleri ı#ı"ında yine tarih ve güncel gerçekli"imiz içinde bir yanıt aramaya çalı#tım.(..) O halde ilk defa özgür irade ile gerçekle#tirece"imiz bu karde#lik çözümü yeni bir tarihsel süreç olacak derken haklıyız."

Köleli"in, inkârcılı"ın cumhuriyetinin olamayaca"ını söyleyen Öcalan, cumhuriyetin içeri"inin nasıl doldurulması gerekti"ini de anlatıyor. Onun barı# ve Türk-Kürt halklarının demokratik temelde karde#li"i ça"rısını en iyi anlayanlardan birisinin HADEP olması tesadüf de"ildir. Öcalan, sadece muhataplarına de"il, HADEP'e de"il, Türkiye'de adil ve demokratik bir barı#tan yana olanlara da muazzam bir platform sunuyor. Onların da sıkı#tırıldıkları kö#eden çıkmalarına imkân veren bir yol açıyor.

36

Ama denecektir ki, bu neyin barı#ı? Hiç dü#manla barı# yapılır mı? Hiç barı# merkezle yani devletle yapılır mı?

Barı#ı, sava#an taraflar yapar. Siz hiç sava#mayanların barı# yaptıklarını gördünüz mü? Özetle, diplomatik görü#melerin ilk turu Öcalan'ın barı# ata"ıyla noktalanıyor. Öcalan'ın orada kendi kendine konu#madı"ının, kendisine dü#en tarihsel ve diplomatik misyonunun gere"ini yaptı"ının en iyi kanıtı, 2 Haziran günü PKK Ba#kanlık Konseyinin yaptı"ı açıklamadır. Bakın ne diyor: "Ko#ullar bu denli a"ır ve olumsuz olmasına ra"men Ba#kan Abdullah Öcalan yolda# tarihi ve halkımızın kurtulu# davası kar#ısında ta#ıdı"ı yüksek sorumluluk gere"i olarak Kürt sorununun demokratik çözümü, barı# ve karde#lik üzerine kapsamlı açıklamalar yapmı#tır. Türk ve Kürt halkları arasında akıtılan kanın durdurulmasını istemi#, 1993’ten beri ilan etti"i ate#keslerle kendisinin bunun için çalı#tı"ını belirtmi# ve bundan sonra da barı# ve karde#lik için ya#ayaca"ını ilan etmi#tir. Siyasi güçsüzlü"ü nedeniyle Kürt politikasında küçük bir adım bile atamayan ve kendilerine verilen büyük imkânları kullanamayan kimi çevrelerin ele#tirilerine ra"men, Genel Ba#kanımızın açıklamaları oldukça seviyeli, kapsamlı ve çözümleyicidir.

Yakla#ımları son derece olgun, saygılı ve sorumludur. Büyük sava#anlar, büyük barı# yapmasını da bilirler gerçe"ine sıkı sıkıya ba"lıdır. Genel Ba#kanımızın büyük bir özveriyi ya#ayarak Türkiye Cumhuriyeti devletine sundu"u bu çözüm imkânı Türk ve Kürt halkları arasındaki barı# ve karde#li"in tek do"ru yoludur ve tüm dünya halklarının çıkarına olan da budur. Tüm Parti örgütümüz 37

yüksek bir birlik ve örgütlülük içinde Genel Ba#kanımızın yürüttü"ü bu tarihsel çabalara ba"lıdır ve bütün gücüyle desteklemektedir."

Adil ve demokratik bir barı# için sunulan bu barı# planına ve ça"rıya olumlu cevap verilecek midir? Kürt tarafı, gerek PKK Ba#kanlık Konseyinin söz konusu açıklamasıyla, gerekse Kürdistan Ulusal Konseyinin kendisine Onursal Ba#kan seçti"i Öcalan'ı destekleyen açıklama ve tavrıyla böyle bir barı#a hazırdır. $imdi sıra Türklerde.

Kendisini toplumu ve tarih önünde sorumlu görenlerin barı# için, özel sava# aygıtına kar#ı seslerini daha çok yükseltmelerinin zamanıdır. Hepimiz katil olmadan, bu barı# ça"rısına uymanın zamanıdır.

(03 Haziran 1999)

38

PS"KOLOJ"K SAVA! Öcalan davası psikolojik sava#ın odak noktası oldu.

Psikolojik sava#, siyasal-askeri sava#ın bir parçası, bunu biliyoruz. Kısa dönemler itibarıyla etkili oldu"u görülmü#tür ama kökleri toplumsal ve tarihsel gerçekli"in derinliklerinde yatan sorunları çözdü"ü hiçbir yerde görülmemi#tir. Üstelik psikolojik sava#ı devreye sokanlar, bu sava#ın komutanları bir ölçüde kendi "normal psikolojik" halet-i ruhiyelerini koruyabilseler de, bu sava#ın neferlerinin yeniden normal insani duruma dönmeleri umutsuz bir vakadır. Psikopatlar için "normal" olan, bu hastalık halidir.

Bunların Bakırköy'den asla çıkartılmaması gereken temsilcileri ise, kimi zaman balyozcu Erim'in kimi zaman 12 Eylül kasabı Evren'in, #imdilerde de Demirel ve Ecevitlerin akıl hocası pozlarında kamuoyunda etrafa zehir saçıyorlar. Önceki gece Kanal-D'de bir aya"ı çukurda Altemur Kılıç'ı dinlerken bunları dü#ündüm. Çürümü#lü"ün, koku#mu#lu"un, ırkçılık ve ba#ka halklara dü#manlı"ın bu türden azılı temsilcileri, daha fazla kan diye ba"ırıyorlar.

"Akıllı uslu" tartı#ıyorlar: Asalım mı besleyelim mi? Besleyip de mi asalım, beslemeden mi asalım? Besmeleyle mi besmelesiz mi? Nihayet ekran kararırken noktayı koyuyor psikolojik sava#ın psikopat askeri: "Önce asalım sonra bakalım!" !#te Cumhuriyet tarihinin komünistlere, Kürtlere ve devrimci muhaliflerine kar#ı politikasının özeti bu dört kelimelik cümlede özetlenmi#tir. Üstelik bu sadece rejimin muhaliflerine de"il, rejimin temsilcileri arasındaki siyasal iktidar mücadelesinde yenik dü#mü# rakiplerine de uyguladı"ı politikanın özetidir. Rejim, hem toplumsal muhale39

fetin kahramanlarını hem de aslında devletten ba#ka hiçbir tanrı tanımamı# yenik kapıkullarına hep dara"acını göstermi#tir.

Oysa bugün durum çok farklı. Öcalan ne kahraman ne de kapıkuludur. !stese ikisi de olabilirdi. Ama o ba#ka bir yol seçti ve o yolda yürüyor. Konu#maları, tarzı, kimi zamanlar anla#ılmaz cümleleriyle dü#manlarında yarım kalmı# sancılı bir sevinç, dostlarında buruk bir hüzün yaratıyor. Ama O hiç kimsenin gitmedi"i bir yoldan gidiyor. O nedenle i#i zor, görevi büyük. Onu sadece hukuksal gerekçelerle yargılayıp silmek isteyenlerin hevesini kursa"ında bıraktı. Artık kamuoyunda "ceza infaz edilirse ne olur?" tartı#ması yapılıyorsa, bu, sorunun siyasal platforma tam anlamıyla çekildi"inin ispatıdır. Hatta bu tartı#maya katılanların kimileri, #a#kınlıkla nereye dü#tüklerini itiraf etmek zorunda kalıyorlar. !#te bu nedenle mahkemenin ilk raundunu Öcalan kazandı demi#tim.

Devletin görünen ve konu#an ba#ları, demeçlerinde Öcalan'a yanıt veriyorlar: Tek millet, tek bayrak, tek dil!

Görünmeyenleri neler dü#ünüyor henüz bilmiyoruz. Ama tahmin etmek zor de"il. Kürt tarafında bir da"ılma, parçalanma ve bozgun havası yaratmak. Türk tarafındaki muhalifleri ise, bugüne kadar oldu"u gibi #ah-mat tehdidi altında kendisine çekemezse de tarafsız ve hareketsiz durumda tutmak. Ve tabii bu arada basını ve televizyonuyla, okulu ve kı#lasıyla Türk toplumunu sa"lam bir blok olarak el altında tutmak. Öcalan'ın barı# ve çözüm önerilerine henüz yanıt yok.

Ve böyle giderse gelmeyecek de. O zaman da bugüne kadar karde#likten, dökülen kandan ve köylerin ve kasabala40

rın ya#anmaz hale gelmesinden #ikâyetçi olmaya bunların hakkı olmayacak. Irkçı-#oven propagandalarıyla bugünü kurtarmaya çalı#anları, yarın hiç kimse kurtaramayacak. Öte yandan, aynı zamanda kendilerine de sunulmu# barı# ve demokratik çözüm önerisi kar#ısında "duymadım- görmedim-bilmiyorum" tavrı içinde olanlar da kendilerini kurtaramayacaklardır. E"er ÖDP ve EMEP gibi sosyalist partiler, !stanbul Barosu Ba#kanı Yücel Sayman'ın gösterdi"i cesaretli tavrı göstermeyecekse, varlık nedenlerini neyle izah edecekler?

Kendini eme"in, özgürlü"ün, a#kın, devrimin, do"anın, çiçe"in, böce"in ve hayata ve hayale dair daha nice #eylerin partisi olarak niteleyen sevgili arkada#larım, gelin psikolojik harp dairesinin size biçti"i muharebe alanını terk edin! Yüre"imizin kafesinden yükselen barı# ve demokratik çözüm ça"rısına ses verin! Hapsedildi"imiz karantinadan çıkı#ın ba#ka yolu yok. Ya#anan bunca acının, çekilen ızdırabın, zindanlarda, sürgünlerde, kayıplarda, Türkiye solunun uzun kı#ının karları altında yitirdi"imiz arkada#larımızın, abilerimizin, fabrikadaki i#çinin, tarladaki köylünün, velhasıl halklarımıza reva görülen tüm kötülüklerin öcünü almak istiyorsanız, Öcalan'ın kafeste yankılanan sesine cevap verin!

(05 Haziran 1999)

41

EMEK, SERMAYE VE SAVA! Yazılı tarihten beri toplumların tarihinin sınıflar mücadelesi tarihi oldu"u çokça söylendi ve biliniyor. Kapitalist toplumda ise bu mücadele kendini emek ile sermaye çeli#kisi üzerine kuruyor. Yani kapitalist toplumun temel iki sınıfı i#çi sınıfı ile kapitalistler. Kapitalizmin geli#im seyri ve geli#mi#lik düzeyi, eski toplumdan gelen toplumsal tabakaların oldu"u gibi, i#bölümü sonucu yeni toplumsal katmanların da bu toplumsal biçimlenme içersinde yer almasına olanak veriyor. Ama sonuçta kapitalizmin geli#imi, toplumu giderek daha kesin ve yaygın olarak iki sınıf halinde bölüyor. E"er ekonomik ve toplumsal süreç, herhangi bir zihinsel çaba ve pratik ya#antıyla yo"rulmu# bir politik kavrayı#ı gerektirmeyecek #ekilde çıplak göze görünüyor olabilseydi, i#gücünü satarak ya#ayan modern ça"ın kölesi milyonlarca insanın, bir avuç kapitalistin egemenli"ine neden boyun e"di"ine #a#ırmamız gerekecekti.

Ama biz #a#ırmıyoruz. Kapitalist toplumun temel çeli#kisi emek ile sermaye arasında olmakla birlikte, kitaplarda yazan emek ve sermaye kategorileri gerçek insanların dünyasında aynı soyutlukta durmuyorlar. Yani cinsiyetleri, aileleri, renkleri, dilleri, ulusları var. Bütün bunların somut ya#ayan emekçilerin dü#ünü#, davranı# ve seçimleri üzerinde derin etkileri var. Ayrıca emek-sermaye çeli#kisi, nihayetinde tüm çeli#kilerin temelinde yatıyor olsa da, belli bir zamanda, belli bir toplumsal biçimlenmede, belli bir ekonomik, toplumsal ve politik konjonktürde di"er çeli#kiler öne gelebilir. Gelebilir de"il, ço"u zaman da gelmi#tir. Örne"in i#gal altındaki ya da sömürge bir ülkede ba# çeli#ki, sömürgeciler ile sömürgecili"e kar#ı çıkan toplum42

sal sınıf ve katmanlar arasındadır. Sömürgecilik gibi bir olgu olmasaydı, toplumsal sınıflar olarak birbiriyle cepheden mücadele edecek olan veya en azından farklı çıkarları dolayısıyla yan yana gelemeyecek toplumsal katmanlar, sömürgeci baskı ve zulüm kar#ısında bir olmaktadırlar. O zaman bile onların tavırlarında elbette farklılık vardır.

Sömürgecili"e en kararlı bir biçimde mücadele edenlerden sömürgecilerle i#birli"i yapanlara kadar uzanan bir yelpazeyi içerir sömürge toplumu.

Bir gazete makalesinin boyutları içerisinde ancak de"inerek geçebilece"imiz bu konuya neden girdik? Benim de aralarında oldu"um birçok Türk sosyalistinin emek-sermaye çeli#kisini unuttu"umuz ba"naz bir "Kürt milliyetçili"i" yaptı"ımız ve "ırkçılı"ı körükledi"imiz" iddia ediliyor da ondan. Bu tür iddialar bizi yolumuzdan döndürecek de"il. Aynı iddia sahipleri dün de bizleri Moskova'ya, Pekin'e veya bilmem hangi ülkenin ba#kentine ba"lı olmakla suçlarlardı. Bu onların gerçe"i bilmedikleri veya görmedikleriyle ilgili bir sorun de"ildir. Toplumsal ve siyasal çıkarları öyle gerektirdi"i için, burjuva politikasının en baya"ı yöntemleriyle saldırıyorlardı. $imdi de aynısını yapıyorlar. Kargadan ba#ka ku#, Türk'ten ba#ka bir ulus tanımayanlar için bu bir anlamda normaldir de.

Oysa biz ne diyoruz? Bugün toplumun ba# meselesi sava#tır. Bu sava# biz Türkler açısından savunulacak hiçbir yanı olmayan kirli bir sava#tır. Yeri geldi"inde Türkiye Cumhuriyetinin kurucu ö"esi diye anılan bir halkı yok sayan, dilini, varlı"ını inkâr eden bir rejimin sava#ıdır. Sömürgecilerin ve özel sava#tan rant elde edenlerin dı#ında kimin çıkarı var bu sava#ta? Fabrikadaki i#çinin, tarladaki 43

köylünün mü? Kamu emekçilerinin mi? Kim canını ne için verdi ve vermeye devam ediyor? Hiç televizyonda Öcalan'ın mahkemesine müdahil olarak katılanları izlerken dü#ünmediniz mi? Kim bunlar? Çocu"unu, e#ini, karde#ini bu kirli sava#ta yitirenler. Hiç aralarında Çiller, Karadayı, Güre#, Sabancı, Koç vb. var mı? Türkiye'nin egemenlerinin çocukları, akrabaları yok mu sanıyorsunuz? Madem o kadar kutsaldı bu dava, onlar ne yapmı#lar?

Evet Türk toplumu #ovenizmle zehirlenmi#tir derken bunları söylüyoruz. E"er öyle olmasaydı, her gün kendisinden bir parça daha alıp götüren bu sava#a ve kendilerini sava#a sürükleyenlere kar#ı çıkmak yerine, barı# ve demokrasi diyenlere kar#ı haykırmazdı.

Biz sosyalistler emekle sermaye arasındaki mücadelede eme"in yanındayız. Ama emekçiler kendiliklerinden bütün haksızlık ve baskılara kar#ı çıkacak genel ve sistemle#mi# bir dünya bakı#ına, politik bir kavrayı#a ula#amıyorlar.

Onun için pratik mücadelede elde edilmi# siyasi bir bilinç gerekiyor. Bu da kolay de"il. Emek vermek gerekiyor.

Onun için devrimcilik diye, sosyalistlik diye bir #ey -isterseniz meslek deyin- var. Yanı ba#ındaki sınıf karde#inin dilini, varlı"ını inkâr eden bir Türk emekçisi, kendisini sömüren sermaye sınıfına kar#ı nasıl olur da ötekinin dayanı#masını bekleyebilir? Emekle sermaye arasındaki mücadelenin öne gelmesini istiyorsak, bunu engelleyen ulusal baskı ve inkârın bir an önce ortadan kaldırılmasını istemeliyiz. Emekçilere hiç bir #ey sa"lamayan, tersine onların ekonomik, toplumsal ve siyasal ko#ullarını daha da kötü hale getiren bu kirli sava#a bir an önce son verilmesini istemeliyiz.

44

Bugün bunun imkânı somutça kar#ımızda. Barı# ve demokrasi ça"rısına verilecek olumlu cevap, eme"in kurtulu# mücadelesinde bir adım ileri atmanın da yolunu açacaktır. Emekçilerden yana olmak, ba"ımsızlık ve demokrasiden yan olmak ancak böyle olur. Yoksa bir yandan dünyada ve Türkiye'de ABD emperyalizminin hegemonyasına ses çıkartmayıp, Kürt halkının varlı"ını ve haklarını inkar ederek, Türk yurtseverli"inden ve emekçilerden yana olmak sözleri, bo# laftan öte bir anlam ta#ımaz.

(10 Haziran 1999)

45

SAVA!TAN BÜYÜK DOSTLU#A Alı#ılmamı# ve yeni olan #ey, #a#kınlık yaratır. Üstelik bu beklenmedik bir #ey ise, #a#kınlık #ok etkisi de gösterebilir. Nitekim Öcalan'ın mahkemedeki tavrı, böylesi #a#kınlıklara ve kimi çevrelerde ise #ok etkisi denebilecek hayal kırıklıklarına yol açtı. Ancak bu "yeni ve beklenmedik" tavrın sonuçları görülmeye ba#layınca, yerini olanı biteni anlama çabasına bırakaca"ını umabiliriz.

Bu #a#kınlık ve #ok durumunda söylenmi# ve aslında derin bir hayal kırıklı"ını yansıtan sözler dolayısıyla dostlarımızla aramızı açacak de"iliz. Do"ru yakla#ım, bilenin bilmeyene, görenin görmeyene gerçe"i sabırla anlatmaya çalı#masıdır. Ku#kusuz tek do"runun kendimizde oldu"u ve ba#kalarının gerçe"i hiç bilmedikleri ve onun kimi yanlarını görmedikleri gibi sekter bir yakla#ıma dü#meden. Öcalan'ın yaptı"ı barı# ve demokrasi ça"rısı kar#ısında "madem devletle barı#acaktın, bunca yıl niye sava#tın?" sorusu sıkça soruluyor. Bunda barı# ko#ullarının elveri#li veya elveri#siz olması üzerine bir kaygıdan çok, arada ya#anan sava#ın sebeb-i hikmetini anlayamamak var. Bakın Türkiye sosyalist hareketinin en önemli teorisyenlerinden ve militanlarından Hikmet Kıvılcımlı yıllar önce sava# üzerine neler yazmı#: "Sava# denildi mi, sırf çelebice sözcükler kendili"inden suya dü#er. Güre# için birinci #art elense etmektir. Güre#, yenmek için yapılır. Elense edenler, birbirlerinin sırtlarını yere getirmeyeceklerse, ne zahmet ederler? Danı#ıklı dövü#ün en kalp akça sayıldı"ı yer sosyal sava# alanıdır.

46

Sosyal ve politik dövü#, horoz dövü#ü de"ildir. Sırtı yere getirmek ACI GÜÇ kullanma"a dayanır. Yalnız kabadayılıkta de"il, politikada dahi, yenmek yenilmek ola"an #eydir. Görünü#te güre#en ki#ilerdir. Gerçekte ki#ilerin yeni#leri veya yenili#leri, her zaman, her yerde: prensiplerin, dü#üncelerin, metotların, davranı#ların yeni#leri olur ve hep öyle olmalıdır. "!nsan, kuralına uygun kavgadan, hele birbirinden hiç korkmamalı, ölse hiç kaçmamalıdır. Korku hiç bir 'sadre #ifa' vermez. Kaçı# kimseyi kurtarmaz. Tarihte nice uluslar: en kanlı bo"azla#malar sonucu kayna#ıp karde#le#mi#lerdir. Modern milletlerin hepsi o kayna#malardan do"mu#tur. Modern sosyal ve politik sava# neden ba#ka türlü olsun? Topluluklar için do"ru olan bu kural, ki#iler için de do"rudur."(Aydınlık, 1969, sayı: 8) Öcalan'ın Türkler ve Kürtleri bir üst kimlik altında modern bir ulus olarak örgütlemeye yönelik ça"rısı, en büyük dostluk ve kayna#maların bu kanlı bo"azla#malardan geçti"i tarihsel gerçe"ini hatırlatıyor. Bu dostluk, kayna#ma ve birlik, 20 yıl önce kurulamazdı. Hiç efendi ile kölenin, a"a ile marabanın barı# ve dostlu"undan söz edebilir misiniz? Dostluk, kendine saygısı olan, ki#ilikleri oturmu# ve bu anlamda e#it taraflar arasında kurulur. Böylesi bir kimli"i elde etmek için o"ulun babasına isyanı gibi, bir isyan ve mücadele gerekir. Ne zaman ki, çocuk kendi ba"ımsız kimli"ini bulur, o zaman çatı#ma yerini, kar#ılıklı saygı, uzla#ma ve dostlu"a bırakır. $imdi Cudi'nin ıssız koyaklarında hayal kırıklı"ı ve umutsuzluk yok. Çünkü 20 yıldır ya#anan mücadele kendi ba"ımsız ki#ili"ine ve bilincine sahip yeni bir Kürt mey47

dana getirmi#tir. Yirmi yıl öncenin eski Kürdüyle Türklerin kurdu"u dostluk, a"anın marabasına gösterebilece"i "dostlu"u" geçemezdi. Oysa bugün Türklerin kar#ısında ba#ka bir Kürt var. Kendinden emin, saygın ve onurlu bir kimlik bu. Sorunu do"ru görmek gerekiyor. Kürtler, Türklere onurlu bir dostluk ve barı#ın elini uzatıyorlar. Bu eli yakalayıp yakalamamak ise, sadece bir arzu meselesi de"il, Türklerin kendilerine güvenen, saygın ve ba"ımsız bir kimli"e ne ölçüde sahip olup olmadıkları meselesidir.

(12 Haziran 1999)

48

AYKIRI OLMAYA DEVAM EDECE#"Z Türkiye kendisine nasıl bir gelecek istiyor? Bu sorunun yanıtı, Türkiye toplumunun bugün ne yapmakta oldu"uyla do"rudan ba"lantılı. Toplum ise, kimi "hassas" konularda yukardan gelen sese göre uygun adım giden bir yürüyü# kolu manzarası çiziyor olsa da, #iddeti artırılmı# #ovenizm ve sava# propagandasının dı#ında "falsolu" sesler çıktıkça dü#ünmeden de edemiyor. Ayrıca bir ba#kasına kar#ı "birlik ve bütünlük" olmaya davet edilen toplumun, her ne kadar uzun vadeli çıkarlarına uygun tutumlar göstermekte kararlı olmasalar da, ekonomik, toplumsal ve politik çıkarları farklı sınıflardan ve katmanlardan olu#tu"unu biliyoruz.

Son yirmi yılın geli#meleri göstermektedir ki, bugün Türkiye bir dönüm noktasına gelmi#tir. Ya mevcut sava# politikalarında ısrar edilecek, artık siyasetin bir aracı olmaktan çıkmı# ve kendi kendine amaç haline gelmi# bu sava#tan nasiplenen rantiyelerin pe#inde sadece bugününü de"il, gelece"ini de karartacak; ya da kendisine uzatılan onurlu barı# elini tutarak demokratik bir toplum olmanın imkânını yakalayacak. Bu imkânın kapısını aralamak, bugün her zamankinden daha fazla "falsolu" ses çıkartmakla ve asker nizamı yürüyü# kolunda sıradan çıkmakla mümkündür. Öcalan'ın çoktan ba#lattı"ı ve yakalanmasından sonra da ısrarla sürdürdü"ü demokratik ko#ullarda birlikte ya#ama ve adil bir barı# önerisi, bütün bu toz duman arasında ister istemez tartı#ılıyor. Tartı#manın bir sistemi yok. Olsun. Bunca yıldır karı#mı# ve karı#tırılmı# kafaların çok 49

kısa sürede bir sisteme kavu#masını zaten kimse bekleyemez. Ancak bu tartı#madan Türkiye'de ya#ayan herkes için olumlu olabilecek bir sonuç çıkması, her #eyden önce pratik bazı adımlara ba"lıdır. Toplumdaki havanın ve yerle#mi# dü#ünce ve yargıların de"i#mesi bir süreç sorundur ve epeyce bir zaman alacaktır. Öyleyse Öcalan davasını bir oldu-bittiye getirilmemesi için sayısı ne kadar olursa olsun, barı#, demokrasi ve karde#likten yana olanlar daha fazla seslerini çıkartmalı ve genel gidi#in kar#ısına AYKIRI bir tutum olarak çıkabilmelidir. Toplumun gelece"i, giyimde ku#amdaki aykırılıkta, ziyaret etti"imiz yerlerin adı aykırıya çıkmı# mekânlar olmasında de"il, AYKIRI politik tutumda yatıyor. Türk sosyalistleri bu aykırılı"a talip olurlarsa, gelece"imizin #ekillenmesinde kendilerine dü#en çok önemli tarihsel bir görevi yerine getirmi# olurlar.

Mevcut sistemin kendi içinden ve onun mantı"ının emretti"i dilden konu#arak ve eyleyerek bu görev ba#arılamaz. Daha ortada somut bir de"i#iklik yokken, büyük de"i#imlere zemin olu#turacak ufacık reformların kapısı bile aralanmamı#ken, sanki kendisinin mensubu oldu"u toplumun i#çi ve emekçi sınıfların taleplerini sözcülü"ünü bihakkın üstlenmi# gibi, #imdi de ba#ka halkların emekçilerinin sözcülü"üne talip olmak naiflik de"ilse, koca koca teorik-politik laf kalabalı"ı arasında görevden yan çizmektir. Bugüne kadar ne yazık ki ancak parmakla sayılacak kadar az sayıda sosyalistin gösterdi"i tutarlı tutumu yine sistemin a"zıyla bir yerlere yamayarak günü kurtarmaktır.

50

Bugün toplumda yeni bir safla#manın i#aretleri görülmeye ba#lamı#tır. Üstelik bu sanıldı"ı gibi Türkler ve Kürtler arasında de"ildir. Barı#tan yana olanlarla, gelece"imizi sava#la daha da karartmak ve sorunların çözümünü alabildi"ine zorla#tıracak ve bizleri çıkmaza sürükleyecek güçler arasındadır. Öcalan davasında alınan tutum, Türkiye'nin nasıl bir gelece"e sahip olmasını istedi"imizle ilgilidir. O nedenle sadece toplumda bugüne kadar estirilen genel havanın kar#ısında de"il, kendisini demokrat, devrimci veya sosyalist olarak niteleyenler nezdinde de aykırı olmaya devam edece"iz.

(19 Haziran 1999)

51

B"ND"K B"R ALAMETE, G"D"YORUZ KIYAMETE! Nihayet beklenen karar okundu. PKK Genel Ba#kanı Abdullah Öcalan, idam cezasına mahkûm edildi. Basın ve televizyon aracılı"ıyla daha da büyütülerek ve körüklenerek aylardır sürdürülen Kürt kar#ıtı #ovenist ajitasyon, bu kararla birlikte zafer çı"lıklarına dönü#tü. $u birkaç aylık süre içerisinde her biri ba#ımıza derin psikolog doktor kesilen televizyon spikerleri, Öcalan'ın kararı dinlerken nasıl durdu"unu, yüz ifadesinin nasıl oldu"unu, kafasının içinden neler geçti"ini okuyup tefsir ettiler. $eyh Sait'in idam edili#inin yıldönümüne getirilen Öcalan'a idam kararı gününü, Türk milli bayramları arasına sokmak fikrini de ciddi ciddi tartı#tırmadan edemediler. Memleketin ahvali üzerine konu#up yazanların kullandıkları ve gidi#in felakete uzandı"ını anlatan güzel bir deyi#leri vardır: "Bindik bir alamete, gidiyoruz kıyamete!" Bu sözü hatırlatmanın tam zamanıdır #imdi.

Bu karar, beklenen bir karardı. Ama kabul edilecek bir karar de"ildir. Bu karar, Abdullah Öcalan'ın #ahsında Kürt halkına verilmi# bir idam kararıdır. En sıradan, en basit ulusal demokratik hakları inkâr edilmi#, bizatihi varlıkları reddedilmi# bir halka kar#ı izlene gelen resmi devlet politikalarının devamından ba#ka bir #ey de"ildir. E"er ba#ka faktörler ve güçler devreye girmezse, verili devlet politikasında herhangi bir de"i#iklik olmayaca"ının da i#aretini veren bir karardır. Kararı okuyan yargıç, kalemini kırmamı#tır. "Bu kalem, daha çok idam kararları yazmaya hazırdır" dercesine.

52

Bu karar, Öcalan'ın Türkler ve Kürtlerin demokratik ko#ullarda e#it ve özgürce ya#amaları için yaptı"ı onurlu barı# önerisine "hayır" diyen bir karardır.

Bu karar, Öcalan'ın ısrarla uyardı"ı bir tehlikeye davetiye çıkaran bir karardır: Yani Türklerle Kürtler arasında ne kadar sürece"i ve hangi biçimler alabilece"i kestirilemez bir dü#manlı"a ça"rı kararıdır.

Ve nihayetinde bu karar, Kürtlerin adını a"zına almasa da "Kürtlerle barı#a evet, yalnız bu mezarlık barı#ı olursa" diyen bir karardır.

Elbette bu kararın her #eyin sonu olmadı"ını, bu karardan sonra ama muhtemel bir kıyamet veya adil bir çözümden önce geçece"imiz bir sürecin içine girdi"imizi biliyoruz. Soru, bu süreçte ne yapaca"ımızdır.

Daha önce de yazdık ve anlatmaya devam edece"iz.

Mücadele, en genel betimlemeyle militarizm ile demokrasi güçleri arasındadır. Bu mücadelenin bugüne kadar yarattı"ı safla#ma ve biçimler ise, bundan sonra daha de"i#ik olmaya adaydır ve öyle olmak zorundadır da. Öcalan, yaptı"ı önerilerle sadece Kürt sorununa bir çözüm sunmamakta, anayasal vatanda#lıkla tanımlanan yeni bir ulus yaratma projesiyle Türklere de bir ba#ka perspektif sunmaktadır.

Türkiye'de tüm sorunların ve en temel olarak da demokrasi sorununun, Kürt sorununa endekslendi"i, bu konuda ufacık da olsa demokrasi yönünde bir reform atılmadan di"er hiçbir sorunun çözülemeyece"ini hiç de"ilse son yirmi yılın tarihi defalarca ispat etti. Ve hiçbir parti, ku53

rulu# ve devletin kendisi de bunu çözmeye yönelik ciddi bir adım #öyle dursun, bir proje bile geli#tiremedi. !#te böyle bir kördü"üm noktasında Abdullah Öcalan, sadece Kürt sorununa bir çözüm sunmakla kalmıyor, tüm sorunların çözümüne gidecek yolu açan bir projeyle, bir araya gelmesi dü#ünülmeyecek güçleri de birle#tiren yeni bir safla#maya davet ediyor.

Açıklamalarını ba#ka yazılara bırakarak, denklemi #öyle kurabiliriz: Militarizm ile demokrasi arasındaki mücadele, Kürt sorununa kilitlenmi#tir. Kürt sorunu ise, Öcalan'a. Öcalan ise, Kürt sorununa Kürtler açısından çözüm sunma yetkisi ve yetene"ini sahiptir. Ama O, bununla kalmıyor. Günümüzün #oven-ırkçı atmosferinin dı#ında dü#ünme ve uzun vadeli çıkarlarını hesaplama kabiliyetinde olabilecek Türk kesimlerinin gelece"ini de kendi projesine ba"lıyor. Hiçbir aklı ba#ında Türk milliyetçisi, liberali, sosyal demokrat ve sosyalisti, bunu görmezden gelemez. Öcalan'ın çözüm paketi, bunların her birinin uzun vadeli çıkarları ve yönelimleri için, vazgeçemeyecekleri bir zemin sunuyor. Bu çözüm paketinin gerçekle#mesi ise, Öcalan'ın ya#ayıp ya#amamasına ba"lıdır. Özetle, Türklerin, Kürtlerin ve Türkiye Cumhuriyetinde ya#ayan tüm halkların ve kültürlerin gelece"i, Öcalan’a ba"lıdır. Bu gelece"e sahip çıkmak isteyenler, Öcalan'ın ya#aması ve özgürlü"ünden yana olacaktır. Gelece"ine sahip çıkmak isteyen, sesini bugün çıkarmalı, tavrını bugün göstermelidir. Yarın vakit geç olabilir.

(01 Temmuz 1999)

54

B"R K"!"Y" ASAB"L"RS"N"Z, AMA TÜM B"R HALKI ASLA! "Öcalan`ı asalım mı asmayalım mı?" diye tartı#ıyorlar.

Tartı#anlar koca koca hukuk profesörleri ve her biri dı#i#leri uzmanı ve devlet müste#arı kesilmi# gazeteciler. Hemen hepsi Öcalan`ın bir kez de"il bin kez asılmayı çoktan hak etti"inde hemfikir. Ama diyor, epeyce bir kesimi, Öcalan’ı PKK`ye kar#ı bir rehin olarak kullanmak devletin yararına olmaz mı acaba? Daha açık sözlüleri ise, formaliteler tamamlansın, idam dosyası Meclis`te beklemeye alınsın. E"er PKK bir eylem yaparsa, Öcalan`ı asarız. O zaman da sorumluluk devletten gitmi# olur. Buna, Öcalan`ı PKK`ye astırma takti"i demek yanlı# olmayacak.

Genel olarak idamlara kar#ı oldu"unu söyleyenlerden bir sendikacı ise, Öcalan söz konusu olunca "ama bu normal idam de"il" diyerek akıl yürütmeye devam ediyor: "Bir noktada bulu#uldu diyelim. Yarın nasıl olacak? Türkiye Cumhuriyeti devleti sözünde durur, vazgeçmez. Kar#ı taraf durmazsa ne yapaca"ız?" Öyleyse kar#ı tarafa güvenilmeyece"ine göre, Öcalan asılmalı.

Bu en hino"lu hin tüccar hesaplarıyla yürütülen tartı#mada, hep gözden kaçırılmaya çalı#ılan nokta #u: Öcalan´ın kendinden önce gelmi# sayısız devrimciler gibi, kendi ya#amını öne koymadı"ıdır. Öcalan´ı azcık do"ru dürüst dinleyen ve söylediklerini anlamak isteyen, O´nun için en önemli olanın, önerdi"i adil bir barı# ve Türkler, Kürtler ve di"er halkların demokratik, özgür birlikteli"i projesinin gerçekle#mesidir. E"er bu projenin gerçekle#mesinde bir rol oynama imkân bulabilirse, Öcalan için ya55

#amın bir anlamı var. Bunu defalarca mahkemede de, savunmasında da belirtti.

Soruyu o nedenle do"ru sorup do"ru tartı#mak gerekiyor: Türkiye, Kürt halkının varlı"ını kabul ediyor mu?

Ediyorsa, bunun ifadesi ne? Anayasal güvenceye alınmı# bir tanıma var mı? Yok. Günlük politikaların gere"i olarak arada bir söylenmi# ve ne söyleyeni ne de ba#kalarını ba"layan "Kürt realitesini tanıyoruz" laflarının ne hükmü var?

Kürtlerin ulusal hakları var mı? Dillerini, kültürlerini özgürce kullanılıp geli#tirme olanakları var mı? Yok. Varlı"ının tanınmadı"ı yerde, ulusal haklarından söz etmek elbette abes olurdu. Seçimle gelmi# Leyla Zana´ları Meclisten alıp yaka paça hapse atan zihniyet varoldukça, Kürtlerin ulusal demokratik hakları tanınmadıkça, Kürtlerin kendi kaderleri hakkında özgürce karar verebilecekleri demokratik ko#ullar sa"lanmadıkça, bu tartı#malarda öne sürülen en ince hesaplar bo#a çıkmaya mahkûmdur.

Kürt halkı, özellikle de Öcalan´ın korsanvari kaçırılmasından sonra daha da kenetlenmi# olarak Öcalan´ı destekliyor. Sava# ve zulmün dünyanın dört bir yanına göçe zorladı"ı Kürtler, her gün yaptıkları protesto ve yürüyü#lerle kaderlerini Öcalan´a ba"ladıklarını haykırıyorlar. Öcalan´ın #ahsına kar#ı alınan tavır veya O´na verilen cezayı haklı olarak kendilerine alınmı# bir tavır ve kendilerine verilmi# bir ceza olarak görüyorlar. !ster be"enin ister be"enmeyin, Öcalan onlara ulusal kimliklerini, özgür ve onurlu ya#amın ne oldu"unu ö"reten önderleridir. Ya#amlarını özgürlük u"runa veren binlerce Kürdü ve gere-

56

kirse daha da fazlasını vermeye hazır olanları yok saymak, görmezden gelmek en hafif deyimle aymazlıktır.

Kürt halkı çok çe#itli örgütleriyle en demokratik haklarını istiyor ve bunun için mücadele etti, ediyor. Sava#an onlar, en büyük barı#ı isteyen de onlar. Bu topraklarda adil demokratik bir barı# olacaksa, hakların karde#li"i olacaksa, demokratik karde#çe ili#kiler olacaksa, Kürtler bunun için büyük bedeller ödediler, ödemeye devam da ediyorlar.

Ne yazık ki, bugüne kadar Türkler tarafından bunu anlayan, buna aynı demokratik karde#lik anlayı#ıyla kar#ılık verenler toplumun çok küçük kesimleri. Ama yine de umutsuz de"iliz. Karde#lik seslerinin gelecek günlerde daha da ço"almasını umuyoruz.

Bugün Kürtleri inkâr üzerine kurulmu# politikaları içerisinde Öcalan üzerine ince ince hesaplar yapanlara #unu hatırlatmakta yine de yarar var sanıyorum: Bir ki#iyi asabilirsiniz, ama O´nun arkasında kenetlenmi# koskoca bir halkı asla.

(03 Temmuz 1999)

57

AKLIN YOLU B"R DE#"LD"R Aklın yolunun bir oldu"u söylenir. Yani farklı dü#ünce ve tavırlara sahip olanların duyguyla de"il de akılla hareket etmeleri halinde eninde sonunda aynı "do"ruya" ula#acakları varsayılır. Ba#ka alanları bilemem ama bunun politika alanında böyle cereyan etmedi"ini biliyor ve görüyorum. Farklı toplumsal çıkarlarının dillendi"i ve egemenlik mücadelesinin çok çe#itli yöntemlerle yürütüldü"ü politik arenada, çatı#an güçlerin sayısı kadar da "do"ru" vardır. Çe#itli politik güçlerin zaman zaman yan yana gelmeleri ve hatta bazı "ortak dü#manlar" kar#ısında "birlik ve beraberlik" görüntüsü arz etmeleri onların do"rusunun tek ve bir olmasından de"il, kar#ı oldukları gücün yarattı"ı basıncın onları geçici olarak uzla#maya zorlamasındandır.

E"er buna ille de aklın yolunun bir olması deniyorsa, buna da itiraz etmem ama, i#in aslının ne oldu"unu unutmamak ko#uluyla.

Bugün genel olarak Kürt sorununda, özel olarak Öcalan davasında alınan tavırların arkasında genel akıl de"il, toplumsal ve "ulusal" çıkarlar yatmaktadır. Türkiye´deki iktidar blokunun çe#itli dolaylı sözcüleri aracılı"ıyla konuya ili#kin dile getirdikleri görü#lerdeki farklılıklar, temel bir farklılı"a tekabül etmiyor. Öcalan´ın bir an önce infazını isteyenler de, O´nun infazına kayıt ve #artlarla kar#ı olanlar da, Kürt sorununun inkârı konusunda birle#iyorlar. Yıllardır ırkçı-#oven propagandanın mektebinden geçmi# i#çi ve emekçi kitleler ise, bu konuda egemenlerin pe#ine bir biçimde takılmı# durumda.

Dolayısıyla bugün adil ve onurlu bir barı#, hakların e#itli"ini ve karde#li"ini esas alan demokratik çözüm 58

önerileri, her ne kadar tartı#ılmaya ba#lanmı# olsa da, Türkler arasında güçlü muhataplar bulamıyor. Ülkenin gelece"inin derin devletin dehlizlerinde ve pentagonda belirlendi"i bir ortamda, insan hakları, demokrasi, sosyalizm, halkların karde#li"i gibi ideallerin ve toplum projelerinin sahipleri, ko#ulların çetinli"ine ra"men seslerini daha yükseltmek zorundadırlar. Çünkü sessizlikle geçi#tirilen bugün, yarın daha büyük acıların ya#anması ve daha büyük bedellerin ödenmesinin zemini olacaktır.

Daha önceki bir yazımda sosyalist partilerimizin bir "barı# konferansı" toplamalarının tam da bugünlerde ne kadar gerekli oldu"unu belirtmi#tim. Parti programlarının en önemli maddesini ilgilendiren geli#melerin ya#andı"ı bir dönemde, tüm partilileri böylesi bir sorunun tartı#ılmasına katmamak tasavvur edilemez bir #eydir. Bu konferanstan ne gibi sonuçların çıkaca"ı çok önemli olmakla birlikte; böyle bir konferansın toplanması, birçok belirsizliklerin giderilmesine imkân vermek ve #imdi ancak ne söyleyeni ne söyleteni ba"layan ve gerçek parti ve örgüt ortamlarında de"il de, ancak sanal ileti#im ortamlarında dile getirilen ve üstelik spekülasyona oldukça açık durumun netle#mesine katkıda bulunmak gibi hayırlı bir i#lev de görecektir. !ktidar blokunun her gün tartı#tı"ı veya tartı#tırdı"ı bir sorunu, bu iktidar blokuna kar#ı demokratik, ço"ulcu, sosyalist ve benzeri sıfatlarla tanımlanan bir toplum projesiyle kar#ı durduklarını söyleyenlerin tartı#mamalarının en azından bir izahının yapılması gerekir, sanıyorum.

59

E"er böyle bir tartı#ma ba#larsa, ki bunun yolu sosyalist partilerimizin konferans ve kongreleridir, ondan çıkacak sonuçlar hiç de"ilse, bugün fısıltı gazetelerinin ve sanal medyanın sanal ki#iliklerince dile getirilen ve ço"u da bence- keskin devrimci söylemler içinde gerek Kürt hareketinin bugünkü çözüm önerilerine, gerekse enternasyonalist devrimci görevlerini yapan "farklı Türklere", aykırı sosyalistlere yönelik karalamaların sahiplerini ortaya serecektir. Bu da az bir #ey de"ildir. Ne kadar bir, ne kadar ayrı oldu"umuzun tespiti de bizi geriletmez, tersine ilerletir. Yoksa "bir oldu"umuz yere kadar biriz" tekerlemesiyle ne bugünü ne de yarını kurtarmak mümkündür. Aklımızın yolunun bir olması gerekmiyor; herkesin do"rusu kendine. Ama toplumsalsiyasal çıkarlarımızın neyi dayattı"ının ve bizleri nelere koyaca"ının saptanması hepimizin yararına olacaktır.

(08 Temmuz 1999)

60

B"R KEZ DAHA BARI! KONFERANSI Öcalan´ın kaçırılmasından çok önce ate#kesler sırasında yaptı"ı barı# ve çözüm ça"rıları, sosyalistlerimizin bir kesimi tarafından çok dolaylı olarak ele#tirilmi#ti. "Barı#, merkeze bırakılamayacak kadar ciddi bir i#tir" diye yazıyorlardı. Nasıl olurdu da, devlete kar#ı sava#an bir ulusal kurtulu# hareketi, devletle barı# yapmaktan söz edebilirdi? Etti"ine göre, bunda bir bit yeni"i olmalıydı.

Barı# sözünü çok tekrarlayan, ama ciddi bir barı# hareketi olu#turma yönünde aklını, enerjisini ve olanaklarını kullanmamı# bu kesim sosyalistlerimizin tek ciddi i#i, "barı#ın merkeze" yani devlete bırakılamayacak kadar "ciddi" bir i# oldu"unu saptamı# olmalarıydı.

Bir film gibi seyredilen sava#ta, seyirci tribününden tarafların taktikleri üzerine ahkâm kesmek belki keyifli, ama hiç de ciddi bir tutum de"ildi. Barı#ı, ancak sava#an tarafların ba"layaca"ını, bu sosyalistlerimizin bilmiyor olduklarını varsaymak onları çok hafife almak olacaktır.

Ama bu bilgilerine uygun davranmamı# olmalarının bir izahı olmalıdır. En devlet ve 28 $ubat kar#ıtı söylevlerine ra"men, yaratılan yapay gündemlerin ardında "özgürlükçü laiklik" adına nesnel olarak o çok kar#ı olduklarını söyledikleri gücün yanına dü#mü# olmalarının da bir izahı olmalıdır.

Ulusal kurtulu# hareketiyle rezonans içerisinde bir sosyalist hareket elbette, hem kendisi farklı geli#ebilir hem de bu hareketi ve ülkedeki geli#meleri ba#ka türlü etkileyebilirdi. Ama siyasette orta yolculuk, ki bunu siz istedi"iniz sıfatlarla okuyabilirsiniz, sadece ulusal kurtulu# 61

hareketinden uzak durmakla kalmamı#, egemen ulusun sosyalistleri olarak, en sıradan görevlerinden de uzak durmu#tur.

Türkiye’deki Kürt sorununun, klasik ulusların kaderlerini belirleme hakkı gibi "ancak geçen yüzyıllarda kalmı#" ilkelere göre de"erlendirilmeyece"ini, bugün asıl sorunun "Kürtleri, misak-ı milli sınırları içinde ve Türkiye Cumhuriyetinin siyasi birli"i altında tutmak" oldu"u vaazını da bu kesimler vermi#lerdi. Türklerle Kürtleri hiçbir zaman e#it haklara sahip olması gereken halklar olarak göremeyen, kendisinin Türk sosyalisti oldu"unu söylemekten imtina ederse, ötekinin de Kürt devrimcisi kimli"ini muallâkta kalacak gereksiz bir nitelemeye dü#ürdü"ünü sanan bir içgüdü, bu kesimlere yol göstermi#tir. !çgüdü diyorum, çünkü her ne kadar marksizm iddiası ta#ısa da, resmi ideoloji mektebinde ö"rendikleriyle bir türlü hesapla#mayan ve en kritik anlarda kendini bir biçimde dı#a vuran bir e"ilimdir bu.

Kürt devrimci hareketinin, Türk sosyalist hareketinin 1970´lerin sonuna kadar uzanan birikimi üzerinde yükseldi"ini bilmeyen yok. Ayrıca Kürt devrimci hareketi bunu her zaman belirtmi#, önceki ku#akların davasını sürdürmek sorumlulu"unu ta#ımaktan onur duydu"unu da defalarca tekrarlamı#tır. Ama onbe# yıla yakın bir süre politik arenada esamesi okunmaması bir yana, dayandı"ı geleneklerin sentezi üzerinden bir sıçrama yapacak umudunu yaratır gibi oldu"u ve biraz sesi çıkmaya ba#ladı"ında da, bu arada ya#ananlar sanki ya#anmamı#, bu memlekette sosyalizm de olacaksa, devrimcilik de olacaksa ancak kendinden sorulacakmı# bir havaya 62

girmekte gecikmemi#tir. Devrimcilikte iddialı olmak güzeldir, sa"lam ve gerçekçi bir temele dayanırsa. En yakınındakini de"il de, düzenin egemenlerini hedef alırsan. Senin dı#ında ba#ka devrimcilerin de oldu"unu bilir ve onlarla rekabet de"il, ele#tiriyi hiç dı#talamayan bir dostluk içinde olursan. Tabii en önemlisi de, yeni bir dünyayı kurma azmiyle ya#arken, bugünkü gücünü ve etkinin çapını unutmadan davranırsan. $imdi bu sözünü etti"im e"ilim, gelece"imizin belirlendi"i bir momentten geçerken, Öcalan davasını ve önerilerini tüm örgütlülü"ü içinde açıkça tartı#mak, parti konferans veya kongreleriyle bir netlik sa"lamak, tavır belirlemek yerine, adet oldu"u üzere yine soru i#aretli ünlemli tespitleriyle vaziyeti idare etmeye çalı#ıyor.

Evet arkada#lar, sizin dedi"iniz gibi, savunmanın "demirden mantık"ı 28 $ubat müdahalesinin me#ruiyeti ekseninde yürüyor olsun. Öcalan´ın demokratik cumhuriyet önerisi, size "Ordunun denetiminde Batı tipi demokratik geli#me?.." sorusunu sorduruyor olsun. Bütün bunları, parti konferans veya kongrelerinde tartı#mak ve bir tavır saptamak gerekmiyor mu? Yoksa Türkiye´nin kaderi 3-5 ki#i ile NATO tarafından kararla#tırıldı"ı gibi, Türk sosyalistlerinin önemli kesimlerinin tavrını da, bir kaç ki#inin geçerken yaptıkları ve ne kar#ı ne taraf olan, üstelik kendisi de hiçbir #ey önermeyen kısa notları mı kararla#tıracak?

Sorumluk duyan hiçbir sosyalist bu gidi#e sessiz kalmamalıdır. O nedenle mensubu oldukları partilerini, adı ne olursa olsun, acilen bir kongre veya konferansa ça"ırmalıdır.

(10 Temmuz 1999) 63

!OVEN"ST SOLCU Sınıflar mücadelesinin en genel anlamıyla ekonomik, politik ve ideolojik alanda cereyan etti"ini söylemek yanlı# olmayacaktır. Bu, ulusal kurtulu# mücadeleleri için de geçerlidir. Mücadeleyi yürütenlerin ideolojik donanımı sa"lam de"ilse, mücadelenin çetrefil ve dolambaçlı süreçlerinde yolunu kaybetmemek için referans alınacak ideolojik bakı# açısı belirgin de"ilse, genel ile özelin, uzun erimli olanla kısa erimli olanın ili#kisini kurmak, kalıcı dostlarla geçici yol arkada#larını iyi tanımak, vb. daha bir sürü #eyi ba#armak mümkün de"ildir. Üstelik günün yakıcı sorunları dolayısıyla yan yana geldi"imiz ki#i ve güçlerin sadece bizleri #ekilsizle#tirmesine, hedefleri bulanıksızla#tırmasına kapıyı sonuna kadar açmı# olmakla kalmayız; üstelik günün "zorunlulukları" adına kendi içimizde de faydacı bir mantı"ı, en yüce idealler adına adım adım geli#tiririz. Böylesi bir faydacılı"ın ise, ki#i ve hareketleri nerelere götürebilece"ini tam olarak kestirmek mümkün de"ilse de, iyi bir yere götürmeyece"i kesindir.

Politik mücadelenin bizleri farklı e"ilim ve güçlerle yan yana getirmi# olmasını, fikri mücadeleyi gereksiz kılan bir veri olarak almayıp, dostluk temelinde bir ideolojik mücadeleyi ihmal etmemek gerekir. Elbette ideolojik arılık adına elde kılıç ve terazi geleni gideni ölçüp kesmeyi önermedi"imizi, tersine açık ve dürüst bir fikri mücadelenin hem kendi bakı# açımızı hem de dostlarımızınkini bir kere daha netle#tirmeye hizmet edece"ini ve beraber de olacaksak, ayrı da duracaksak, pragmatizmin bindir çe#it katakullilerine izin vermeyen 64

devrimci bir politik vurgulamak istiyorum.

ili#ki

geli#tirmek

istedi"imizi

Öcalan’ın çözüm önerilerinin mevcut siyasal parti ve e"ilimleri yeni bir safla#maya zorladı"ını belirtmi#tik.

Ta#ıdıkları ideolojik etiketler ne olursa olsun, hiç yan yana gelmezmi# gibi sanılan e"ilimler ve güçler, bu can alıcı sorun dolayısıyla ilginç paralellikler çiziyorlar. E"er bugün sosyalist diye bilinenlerden bazıları psikolojik harp dairesinin a"zıyla konu#uyorsa, bu onların sadece Öcalan'ın bugüne kadar savunduklarını ve #imdi önerdiklerini anlayamamakla ilgili bir zihinsel dertten muzdarip olduklarından de"il, "bu memlekette fa#izmde olacaksa, komünizmde olacaksa biz yaparız" diyen resmi ideolojinin iyi talebeleri olduklarındandır. Biz böylelerine de dert anlatmaktan bıkmayaca"ız.

Bu tür solculara iyi bir örnek Melih Pekdemir´dir. ÖDP'nin çıkardı"ı haftalık V Özgürlük dergisinin 39. sayısında yer alan "Güne#in do"u#uyla batı#ının #ahidi olur mu?" ba#lıklı yazısını alın. Altına rahatlıkla !lhan Selçuk ya da Emin Çöla#an'ın imzası da gelebilirdi. E"er Pekdemir'in sosyalist bir partinin mensubu oldu"unu bilmiyorsanız, böyle bir yazı sizi hiç mi hiç #a#ırtmazdı.

Ama artık birçok #eye hiç #a#ırmamak gerekiyor.

Pekdemir diyor ki, "PKK'ye itiraz etmeden Kürt ve Türk emekçileri sosyalizm konusunda ikna etmenin mümkün olmayaca"ı görü#ünü savundum". Neresine itiraz ediyormu#? Kürt sorununu "çözmeye ili#kin gündeme getirdi"i politikaları, yönelimleri ve bunlar için seçti"i araçları yanlı# buldu"umu her fırsatta dile getirdim." Her

65

ne kadar bu ele#tirileri biz okuyup ö"renemedik ama öyle diyorsa, elhak do"rudur.

PKK'yi bir tarafa bırakalım. Çünkü ona küfretmenin serbest, bırakalım övmeyi, ne dedi"ini tam olarak aktarmanın ceza sahasına girdi"i bir ko#ulda onun üzerinden bir #eyler anlatmak zor olacak.

Pekdemir gibilerin Kürt sorunun çözümüne ili#kin önerisi ve bugüne kadar ortaya koydu"u nedir? Kürtler kendilerini #u ya da bu parti adı altında örgütlemi#ler, ulusal demokratik haklarını istiyorlar. Bir sosyalist olarak, ezilen bir ulusun bu hareketi kar#ısındaki konumu nedir?

Diyebilece"i en fazla "Kürt sorunun serbestçe tartı#ılıp demokratik olarak çözülebilece"i ko#ulları yaratmalıyız."

Bunun için ne yapılmı#tır ayrı bir konu ama; e"er Kürtler bunca mücadeleyi vermeseydi, acaba bunların a"zından Kürt lafını olsun duyar mıydık acaba? Duymayaca"ımızı veya duyarsak da nasıl duyabilece"imizi geçmi#ten biliyoruz.

Kürt emekçisini bir tarafa bırakın. O nerede nasıl örgütlenece"ini az çok ö"rendi, biliyor. Peki, Kürtlerin ulusal demokratik hakları için mücadele eden örgüt, parti ve hareketlere kar#ı çıkarak, Türk emekçilerini sosyalizm için kazanmak mümkün müdür? Hem evet, hem hayır.

Evet, böyle kazanılacak Türk emekçilerinin "sosyalizmi" de sömürgeci ve "beyaz sosyalizmi" olurdu. Hayır, dillerin ve ulusların e#itli"ini savunmayan, genelle#mi# bir özgürlük dü#üncesine ula#amamı# bir emekçi hareketinin sosyalizmi kurması imkânsızdır. Demokrasi ve özgürlük tanımayan bir sosyalizm, sosyalizm de"ildir.

66

"PKK yüzünden solculuk ve sosyalizm itibar kaybetti" diyor Pekdemir. Sosyalizmin dünya çapında itibar kaybetmesinden söz etmiyordur herhalde. Onun daha kapsamlı nedenleri var. Sözünü etti"i Türkiye'deki sosyalizmdir. Gerçi Türkiye'deki itibar kaybının da nedenleri çoktur ama, bunda PKK'nin ve genel olarak Kürt hareketinin rolü temeldir. Evet, bu saptamaya ufacık bir düzeltme ile katılıyorum. Kürt hareketi, Türkiye sosyalizminin genelde ne kadar Türkçü, ne kadar kemalist ve ne kadar sömürgeci oldu"unun ortaya çıkmasına vesile oldu"u için evet diyorum. Böyle bir sosyalizmin elbette ki be# paralık itibarı olamaz.

Ama Pekdemir'leri do"ru anlayalım. Kürt hareketi olmasaydı, ulusların kendi yazgılarını kendileri belirleme vb. gibi demokrasinin alfabesine bile gerek duymadan, emekçilerin verili bilinç düzeylerinin üzerine popülist bir söylemle sosyalizm cilası çekerek i#i idare ediyor olacaktık. Oysaki bu hareket #imdi mesela demokrasi gibi ek dertler getiriyor. Öyle ya, demokrasi bilinci yaygınla#madı"ı için, Kürtlerin haklı taleplerine kar#ı zaten örtük olarak varolan egemen ulus milliyetçili"i özel sava# tarafından azdırılıyor. $ovenizm geli#iyor. Hem de nerede geli#iyor bu #ovenizm biliyor musunuz? Bakalım ne diyor: "PKK'nin nesnel mevcudiyetinin, toplumun her kesiminde oldu"u gibi sol harekette de #ovenizme varan bir Türk milliyetçili"ine yol açtı"ı do"rudur."

Bunlar ne menem solcudur ki, bırakalım PKK'nin neyi nasıl savundu"u, bizzat onun "nesnel mevcudiyeti" onları #ovenizme götürüyor. Eminim bu solcuları, bırakalım 67

PKK'yi, bir ba#ka Kürt partisi veya örgütünün varlı"ı da #ovenizme götürürdü. Bu türden Türk solcularını ve sosyalistlerini #ovenizmden korumanın en iyi tedbirini de böylelikle ke#fetmi# oluyoruz: Kürt örgütlerinin varlı"ına son vermek. Olguyu do"ru saptamak gerekir: Sol harekette de #ovenizme varan Türk milliyetçili"ini, Kürt örgütlenmesi yaratıp geli#tirmiyor. Tersine o turnusol kâ"ıdı gibi varolanı açı"a çıkartıyor. Buna da solcuların #ovenizme dü#mesi de"il, aslına rücu etmesi denir ki, böylesi bir öze dayanan soldan ne demokrasi ne de sosyalizm çıkar. Öcalan "barı#" diyor ya, bunlar buna da yoklar. Çünkü Kürtlerden geliyor bu barı# ça"rısı. Bunlar için "#imdi Kirli Sava#'ları bitirmek için Temiz Barı#'lar lazım" imi#.

Kirli sava#lar? Yani yıllardır süren sava#ın her iki tarafı da kirliymi#. $imdiki barı# tabi onlara göre temiz de"il. Bu "temiz barı#" misyonu 28 $ubatçıların de"il de onlarınmı#.

Evet, kimlerin hangi misyonu oynadıklarını görüyoruz ve daha da görece"iz.

(22 Temmuz 1999)

68

MODROW'UN ANIMSATTIKLARI Eski Almanya Demokratik Cumhuriyetinin (DDR) son sosyalist Ba#bakanı Hans Modrov'un son çıkan kitabını okuyorum.

Kitabın adı "Yeni Bir Almanya !stemi#tim".PDS'in Onursal Ba#kanı olan Modrow, 1920'lerin sonunda bir emekçi ailesinin o"lu dünyaya geliyor. "Almanlara ekmek, i# ve onur" diyen fa#ist hareket iktidara geldi"inde o henüz be# ya#ında bir çocuktur. !lkokul ve meslek e"itimi sırasında milyonlarca çocuk gibi fa#ist ideolojinin e"itiminden geçiyor. Hitler Gençlik Örgütünde yer alıyor. !lk delikanlılık yılları sava#a hazırlık talimleriyle geçiyor. Sava#a girip tek kur#un atamadan esir dü#tü"ünde ise henüz on yedisindedir. Esir kampı, sava# esirleri için açılan anti-fa#ist okullar, sosyalizmle tanı#ma, Almanya'ya partili olarak dönü#, DDR'in kurulu#u ve parti ve devlet kademelerinde birinci derecede sorumluluklar, sosyalizmi kurma deneyleri ve 1989.

"1989 Sonbaharı, o güne kadar ya#adı"ım çeli#kileri utanmazcasına ortaya koydu. Bu çeli#kilerden bazılarının korkunç rahatsız edici oldu"unu itiraf etmeliyim. Ama yine de bu çeli#kilerimi terk etmedim. Neden saklayacaktım ki? !nsanın lekesiz ve zarar görmeden tüm bu dönemlerden geçip geldi"ini dü#ünmek aptallık olur.

Mantı"ımız, ezeli bir biçimde hep ileriye giden bir yoldu.

Ben mantıksal olmaktan daha çok düzgün ve içten biriydim."

Modrov'u okurken, ister esas olarak mantıklı davranmaya çalı#sın, isterse sadece verili politik çizgi içerisinde görevlerini içtenlikle ve düzgün yapmaya 69

çalı#sın, sosyalist harekette yer alan sayısız militanları ve kadroları dü#ündüm. En kar#ıt gibi görünen akımlar içinde olsalar da, sayısız sosyalistin "kaderlerini" çizen görünmez bir yasa varmı# hissine kapılıyor insan. En sıkı gizli örgütlerden en gev#ek açık partilere kadar, sosyalistler, varoldukları örgütsel yapılar içinde benzer ve ço"u kez de aynı davranı# kalıplarını sergiliyorlar. Sonradan gelen ele#tiri-özele#tiri seansları veya anılar ise, olmu#-bitmi# olanı tersine çevirmiyor. Elbette geçmi#ten ders almak önemlidir; ama bu gerçekten bir ders ise. Üstelik yıllar sonra ders diye ortaya konan #ey, zamanında bırakalım sosyalist olmayı, sıradan insanların görüp söyledikleri bir #ey ise, bunun sosyalist ki#iliklerde yaratabilece"i manevi basıncın ve buruklu"un derecesini kestirebilirsiniz. Tabii bir ko#ulla, söz konusu ki#iler hala sosyalist kalmaya devam ediyorlarsa.

Bugün Türkiye toplumunun yıllardır #ovenizmle zehirlendi"ini söylüyor ve halklar arasında onarılması on yılları alacak dü#manlıklar geli#tiriyor derken, bunun nereden ve kimlerden kaynaklandı"ını biliyoruz. Bugünün egemenlerinin gelece"imizi nasıl ipotek altına soktuklarını biliyoruz. Ve daha ba#ka birçok #eyleri de bilerek konu#uyor ve yazıyoruz. Ama sorun, bu gidi#e kar#ı ne yaptı"ımızla ilgilidir. Türkiye'nin gelecek güzel günleri, demokrasi ve sosyalizm diye derdi olanların, onun için bugün ne yaptı"ı ve neleri yapabilece"i sorunu hala önümüzde yakıcı bir sorun olarak duruyor.

Kirli sava#a son vermek, adil ve demokratik bir barı#ı sa"lamak için herkese ama en ba#ta da sosyalistlere büyük görevler dü#üyor. Aylardır Öcalan'ın çözüm önerileri 70

üzerine sosyalist cenahtan somut bir ses çıkmaması, bunların tartı#madı"ı anlamına gelmiyor. Ülkenin bugünü ve gelece"i üzerine etkili olmak için partilerde örgütlenmi# sosyalistler, bugüne kadar en azından bu sorunu konferans veya kongreler toplayarak tartı#malı, görevlerini kararla#tırabilmeliydiler. Geçmi# sosyalizm deneylerinden ders diye çıkartıldı"ı söylenen parti içi demokrasi, taban inisiyatifi, sadece üyelerin de"il, partisiz yurtta#ların da politikanın saptanmasına katılımı gibi konuların hayat bulmasının da bir yolu bu olurdu. Tarihi ve kritik bir dönemden geçiyoruz. Hiç kimse yarın "duymamı#tım, görmemi#tim, merkezimizden haber beklemi#tik" diyerek kendini aklayamaz. !yi bir partili olmak, güzel bir #eydir. Ama iyi bir partili olmanın ilk ko#ulu da sadece çerçevesi çizilmi# örgütsel görevleri yerine getirmek de"il, günün en önemli siyasal sorunları kar#ısında açık bir fikre sahip olmak, ba#ka partili ve partisizlerle birlikte tartı#arak bilinçli bir sorumluluk altına girmektir.

Bırakalım alaca"ı kararların hangi yönde olaca"ını, e"er bugün sosyalistler kar#ılarında somutça duran öneriler konusunda acilen konferans veya kongre toplayıp bir tutum saptamayacaksa, ne i#e yarar "görevlerine ba"lı iyi bir partili" olmak? Günün gerektirdi"i sorumlulu"u gösterecek partili ve partisiz sosyalistlerin olmadı"ını dü#ünmek mümkün de"ildir. Öyleyse daha ne bekliyoruz?

(05 A"ustos 1999)

71

BABA VE GÖREV"M"Z Bir babalar toplumunda ya#adı"ımız hiç birimiz için sır de"il. Ailenin reisi baba, devletin ba#ı baba: Toplumun ve devletin çe#itli kesimlerinde de öteki babalar. Babaların sözünün hükmünü icra etti"i bir toplumda, sava#, #iddet ve sömürü sorunlarıyla daha çok u"ra#aca"ız demektir.

Analar, o"ullar ve kızların seslerinin az çıktı"ı ya da babaların tahakkümüne çe#itli ideolojik boyun e"dirme mekanizmalarıyla tabi kılındı"ı yerde yapılacak çok i#imiz var demektir. Tabii bütün bunların bir cinsiyet olarak de"il, ama tarihsel-toplumsal bir olgu olarak erkeklikle ve erkeklik ideolojisiyle do"rudan ba"lantılı oldu"unu da unutmamalıyız. $iddet, tahakküm ve erkeklikle böylesine yo"rulmu# bir toplumda sosyal muhalefetin de bundan nasibini alması anla#ılabilir, ama kaçınılmaz kaderimizmi# gibi kabullenmek ise asla mümkün de"ildir. Kendini demokrat, devrimci, sosyalist veya komünist olarak tanımlayan muhalefet, adına layık olacaksa, öncelikle bu konuda net tutumlar ve tavırlar geli#tirmesi zorunludur. !çimizdeki "erke"i öldürmek" sanıldı"ı kadar kolay de"ildir. Bu ideolojik bir aydınlanma eylemi olmaktan çok, toplumsal bir eylemdir. Verili egemenlik ili#kileri ve yapıları da esas olarak toplumsal muhalefetin devrimci eylemiyle sorgulanabilir. Yıkılmasının veya dönü#türülmesinin ko#ulları ancak böyle yaratılabilir.

"Ulu emre itaat" diyen dinin, "anayasaya itaat" diyen babanın ve "parti çizgisine itaat" diyen "tembellik ve itaatsizlik hakkı savunucusu" partilerin !TAAT sınırları 72

içinde kalarak hiçbir #eyi de"i#tirmek mümkün de"ildir.

Bizden itaat etmemiz istenen kuralların ve çizgilerin hiçbiri, bizlere sorularak, rızamız ve onayımız alınarak belirlenmi# de"ildir.

Alalım anayasayı. Ne zaman demokratik bir talep öne sürülse önümüze çıkarılan anayasa, 12 Eylülün sopa zorunun eseri de"il midir? Kendi çıkarları söz konusu oldu"unda iki oturumda anayasal de"i#iklik yapan egemenler, halkın demokratik talepleri söz konusu olunca, "anayasaya aykırıdır" diye dikleniyorlar. "Irkçılı"ı bırakın, istedi"inizi yapabilirsiniz" demi# baba. Üniter devlet, ırkçılık ve mezhepçilik üzerine siyaset yapmayı men edermi#. Peki ya, üniter olmayan devletler, mesela Almanya Federal Cumhuriyeti, Amerika Birle#ik Devletleri gibi üniter olmayan devletlerde ırkçılık serbest miymi#? Ortada bir ırkçılık varsa -ki ırkçılı"a varan bir #ovenizm histerisi altında ya#adı"ımız malum- bunun kayna"ı da uygulayıcısı da, yayıcısı da egemenlerdir.

Kendi ayrıcalıklarını korumak için, halkların en do"al demokratik haklarını inkâr eden egemenlerdir. Hak talebini, ayrıcalık olarak çarpıtacaksın ki, kendi ayrıcalıkların devam edebilsin!

Alalım alternatif olma iddiasındaki muhaliflerimizin önemli bir kesimini. "$ovenizm var, aldı ba#ını gidiyor" diyorlar. Do"ru. Nedenmi#? Kürtlerin eylemi. Hakkınızı arayın tamam, ama #ovenizme meydan vermeyin! Peki ya siz ne yapacaksınız? $ovenizme kar#ı mücadele gibi bir görev, alternatif olmanın gerekleri arasında yok mu?

Cevap yok. Cevap almakta ısrar edersen, itaat sınırlarını çizen ho#görü sahibi erbabın sabrını ta#ırabilirsin.

73

Türkiye'nin gelece"ini belirleyen tarihi bir dönemeçten geçiyoruz. Bu sürecin nereye evrilece"i henüz belli de"il.

Sava#an taraflardan biri, silahlı mücadeleyi bırakaca"ını ilan eti. Devletten ses yok. Geldi"i kadarıyla da olumsuz.

Kürtlerin geri atacak daha ba#ka bir adımı kalmadı.

Devletin Kürtlerin taleplerine olumlu cevap vermesini istemek, bunun için sesini yükseltmek tüm sosyalistlerin görevi. Ama bunların önemli bir kesimi henüz sorunu ilgili parti organlarında tartı#ıp karar bile almı# de"iller.

Devletin beklemesini anlıyoruz. Kürtlerin çözülmesini bekliyor. Bo#una, ama bu da bir politika. Ya mevcut rejimden memnun olmayanların, üstelik sosyalizm falan gibi iddiası olanların hala beklemesini nasıl anlamalıyız?

Herhalde hayra alamet olarak yorumlamamız beklenmiyordur bizden.

Dün Kürtlerin mücadele yöntemleri bir bahane olarak gösteriliyordu. Oysa bugün bu da ortadan kalktı. Öyleyse devleti Kürtlerin haklı taleplerine cevap vermeye zorlamak için harekete geçmeyi ne engelliyor? Barı# ve demokrasi istiyorsak, aslında beklemek için hiç bir gerekçe kalmamı#tır.

Demokrasinin ve örgütlü olmanın gereklerinden biri de, önemli sorunlarda ilgili herkesin sorunun tartı#ılmasına katılması ve ortakla#a bir karara varmasıdır. Bu i#in biçimsel yanıdır diyerek es geçilecek basit bir olay de"ildir. Biçimine bile uymayanların, demokrasinin içeri"iyle ilgili gereklerini yerine getireceklerine güvenmek için hiçbir nedenimiz olamaz. Örne"in bugüne kadar sava#an bir parti, sadece ba#kanının açıklamasına bakmıyor. En çetin ko#ullarda kongre topluyor. Sorunu 74

tartı#ıp birlikte karara varmak için. Ama bizim yasal partilerimiz ve muhalefetimiz, o hazzetmedikleri "demirden disiplinli" partinin gösterdi"i "biçimselli"i" bile gösteremiyor.

Biz ele#tirmeye ve öneriler getirmeye devam edece"iz. Çünkü bu sürecin nereye evrilece"i, hepimizi ilgilendiriyor. Bugün hangi parti ve gruptan olursa olsun, sorumlulu"un bilincinde olan sosyalistlerin önünde, Kürtlerin haklı taleplerini desteklemek ve devleti zorlamak görevi duruyor. Rejimin babalarına ve erkek egemen ili#kilerine kar#ı çıkmayı göze alanların, içimizdeki babacıl tavırlara kar#ı tutum almasını beklemek hakkımızdır. Konferans veya kongre toplamak, "ortam kurma"ya benzemez. Zordur, çünkü toplanırsan #öyle ya da böyle bir açık tavır almak zorundasın. Bu ise eyleme davet demektir. Barı# ve demokrasi için eylem, devrimcili"in ta kendisidir. Devrimcilerden de bu bekleniyor.

(12 A"ustos 1999)

75

"KOD ADI: DEVLET" Gerçek rakamları ve boyutları gizlenen depremin yarattı"ı can kaybı ve yıkıntılar arasında halktan yükselen ses "devlet nerede?" sorusu idi. Burjuva basın-yayın organları da aynı soruyu yineleyerek, veryansın etmi#lerdi.

Devletin ilk iki gün hiçbir ciddi müdahalesinin olmaması, belli ki sadece yardım ve kurtarma çalı#maları ile sınırlı de"ilmi#. Bu ilk günlerde burjuva basın-yayın organlarına da minik ku#lar ne yazıp ne söyleyeceklerini fısıldamamı# olacak ki, onlar da "devlet nerede?" demi#lerdi. Yıkılanın aynı zamanda bir sistem ve hantal, bürokratik devlet mekanizması oldu"u söyleyenler, ince balans ayarları yapıldıktan sonra yeniden aynı nakarattan yazmaya ve konu#maya devam ediyorlar.

Depremin can ve mal kayıpları konusunda çarpık sanayile#me, bozuk kentle#me ve yapıla#mayı sorumlu tutabilirsiniz. Kurtarma çalı#malarında devletin de bazı eksiklikleri ve aksaklıkları oldu"unu söyleyebilirsiniz.

Ama bütün bu geli#melerin ve sonucun ba# sorumlusunun devlet oldu"unu söylerseniz, o malum ses haykırıyor: "Devlet dü#manları, vatan hainleri!" Kendisine i#kence yapan köpe"i yeti#tiren, ama kurtarma çalı#ması için bir tane köpek e"itmemi# olan devleti savunmak görevi de !lhan Selçuklara dü#üyor. On binlerce insan depremin yıkıntıları arasında can kurtarmaya çalı#ırken,"üniter devletten üniter millete" sloganıyla ırkçı-#ovenizm, sarsılan ideolojik hegemonyayı tazelemeye çalı#ıyor.

Kim suçlu? Devlet mi? Hayır diyor, devlet kalemleri.

Cumhuriyetin kurulu#undan bu yana tüm hükümetleri, 76

bakanları, cumhurba#kanlarını suçlayabilirsiniz. Onlar suçlu olabilirler, hatta suçludurlar. Ama devlet? Asla. Çünkü devlet egemenlik demektir. Egemenlik ise görünmeyen soyut bir #eymi#.

Devlet, insanlar arasındaki ili#kiler sisteminin belli bir tarihsel dönemde kazandı"ı biçimdir. Toplumda insanlar arasındaki ili#kiler sömürü ve ezme üzerine yükseliyorsa, orada egemenlik aracı olan devlet de ortaya çıkar. Devlet, bir toplumsal sınıfın öteki toplumsal sınıflar üzerindeki baskı aracıdır. !ster cumhuriyet ister krallık olsun, devlet, egemenlerin egemenliklerini sürdürmelerinin aracıdır.

Hükümeti, parlamentosu, sivil ve askeri bürokrasisi ile bir devasa aygıttır devlet. Ekonomik, toplumsal ve politik egemenli"in aracı oldu"u için, egemenlerin kim oldu"unun da gizlenmesi gerekir. Tanrının yeryüzündeki gölgesi olarak sunuldu"u ça"lar, çoktan geride kaldı.

Onun için egemenlik ulusa aittir, halka aittir deniyor.

Oysa biraz bilinç sahibi olan emekçi görüyor ki, egemenlik nüfusun küçük bir azınlı"ını olu#turan sanayicilere, bankerlere, büyük tüccarlara ve toprak sahiplerine aittir. Egemenlerin bizzat kendileri, devlet denilen aygıtta yer almadı"ı, üstelik devletin biçimini tayin hakkının yasal olarak yapılan seçimlerle halka ait oldu"u zaman, egemenler ile aygıt arasındaki ili#ki gözden gizleniyor. Sanki halkın tümünün çıkarlarını koruyan ve sözde onun egemenli"inin aracı olan devlet, bu zengin sınıfların rü#vet ve nüfuzu nedeniyle asıl görevinden zaman zaman uzakla#ıyormu# görünümü veriliyor. Evet, rü#vet, iltimas ve bin bir dolap var. Ama bunlar i#in esası de"il, olsa olsa yan ürünleri.

77

Egemen sınıf ile devlet arasındaki ili#ki de bir temsil ili#kisidir. Devlet aygıtının kendisi, bu temsilin imkân verdi"i hareket alanı çerçevesinde sanki tüm sınıflardan ba"ımsız ve tüm yurtta#lara e#it mesafede tümünün ortak çıkarlarını ifade ediyormu# görüntüsü verir. Burada görüntü diye tanımladı"ım durum, okullar ve basın-yayın kurumları aracılı"ıyla gerçek olarak sunulmaktadır.

Devlete ili#kin olu#turulan bu yanılsama ve yaratılan ideolojinin ne kadar güçlü oldu"unu her bir vesileyle görüyoruz. Gelmi# geçmi# tüm devlet kurumları, yetkilileri suçlu olabilirmi#, ama devlet asla!

Deprem yıkıntıları arasında #imdi yeni bir ideolojik ve politik saldırıyla kar#ı kar#ıyayız. Bu, önümüzdeki dönemde depremzedelerin ve tüm emekçilerin yüz yüze kalacakları a"ır ekonomik, toplumsal, psikolojik sorunlar kar#ısında tevekkül etmeleri, itaat emrine uymaları için yapılan hazırlık çalı#masıdır. Deprem, sistemin krizini derinle#tirmi#tir. Çatlakları sıvayarak, sistemi ya#atmak istiyorlar. Emekten, demokrasiden, barı# ve halkların karde#li"inden yana olanlara yeni görevler dü#mektedir.

Halk depremin kahredici yıkıntıları arasında suçluyu kendili"inden yakalamı#tır. Onun kod adı: devlet. Görev, onun gerçek kimli"ini çözmek ve yargılamaktır.

(26 A"ustos 1999)

78

SAVA!A VE FA!"ZME KAR!I BARI! BLOKU Altmı# yıl önce 1 Eylül'de fa#ist Alman ordularının Polonya'ya saldırısıyla emperyalistler arası !kinci Payla#ım Sava#ı ba#lamı#tı. Elli milyonun üzerinde insan, finans kapitalin pazar kavgası için çıkarttı"ı sava#ta hayatını yitirdi. Fa#ist saldırı ve barbarlı"a kar#ı sosyalist anavatanı savunmak için yirmi milyon Sovyet yurtta#ı can verirken, altı milyon civarında Yahudi fa#izmin toplama kamplarında yok edildi. Fa#izmin yenilgisiyle sonuçlanan ve insanlık tarihine unutulmaz barbarlıkların yanı sıra, demokrasi ve sosyalizm için mücadelede e#siz kahramanlıklara sahne olan bu sava#ın ba#ladı"ı gün daha sonra Dünya Barı# Günü olarak kabul edildi ve kutlanmaya ba#ladı. Ku#kusuz sava#sız bir dünya özleminin ifadesi olan barı# günü kutlamaları, sava#ları ortadan kaldırmaya yetmedi ve yetemezdi de. Sava#lara yol açan nedenler varoldu"u sürece, sava#ları ortadan kaldırmak olanaklı de"ildir.

Barı# bugün de günümüzün can alıcı sorunlarından biri olmaya devam ediyor. Özellikle Türkiye'de barı# sorunu gündemin ilk maddesi haline gelmi#tir. PKK'nin, Genel Ba#kanı Öcalan'ın ça"rısına uyarak 1 Eylül 1999 tarihi itibarıyla Türkiye Cumhuriyeti devleti sınırları dı#ına çıkma ve silahlı çatı#maya son verme kararı #imdi uygulanıyor. Demokratik bir barı# ortamının sa"lanması ve sürecin provokasyonlarla saptırılmaması için alınan bu karar, barı# ve demokrasiden yana güçlere sadece yeni olanaklar açmakla kalmıyor; aynı zamanda onlara yükümlülükler getiriyor.

79

On be# yıldır devletin Kürt ulusal hareketine kar#ı sürdürdü"ü kirli sava#, son körfez depreminde sadece resmi rakamlara göre ölenlerin sayısıyla kıyaslanırsa, her iki taraftan toplam üç misli insan kaybına neden oldu.

Kürtleri inkâr, haklarını inkâr ve yok etme üzerine kurulu devlet politikası iflas etti. Kürtler, hem varlıklarını hem ulusal birliklerini tüm dünyaya duyurdular. Ortaya çıkardıkları ulusal-toplumsal irade, resmi söylem ne olursa olsun artık dünyada tanınıyor. Devlet açısından haksız, kirli bir yok etme sava#ı, Kürtler açısından direnme ve ulusal dirili# mücadelesi olan bu sava#, yerini adil ve demokratik bir barı#a bırakmalıdır. Kürtler son on be# yılda muazzam acılara, kayıplara ve yıkımlara yol açan bu sava#ta büyük fedakârlıklar gösterdiler. $imdi de adil bir barı#ın sa"lanması için aynı fedakârlı"ı gösteriyorlar.

Muhataplarından henüz bir ses çıkmamı# da olsa, Türkiye'de barı#ı ve demokrasiyi öne koyan çetin bir mücadeleye giri#tiler. Gerek dünya gerekse kendi tarihimizdeki örneklerden bildi"imiz gibi, zorlanmadı"ı takdirde devletin adım atması mümkün de"ildir.

Kürtler, devletin sava#ı sürdürmek için bugüne kadar öne sürdü"ü bütün gerekçeleri bo#a çıkartan bir yönelime girdiler. Devletin, özellikle de Kürt sorununu #iddet ve yok etme politikalarıyla "halletme" yanlılarının, gerekçelerinin ellerinden alınması önemlidir. Ancak yeterli de"ildir. Kürt sorununun diyalog yoluyla çözümünden yana olduklarını, adil ve demokratik bir barı# talep ettiklerini ileri sürenlere büyük görevler dü#mektedir. Kürtlerin barı# mücadelesi, ırkçılık ve #ovenizm belasından muzdarip olanlara bir davetiyedir. Sürecin barı# ve demokrasi do"rultuda evrilebilmesi için, Türk 80

cenahından çok daha güçlü seslerin çıkması ve bunun örgütlü ifadesini bulmasını gerekir. Türkiye'nin barı#, demokrasi ve sosyalizmden yana olduklarını ileri süren güçleri, Kürtler direnirken, çok çe#itli nedenlerle kirli sava#ın cephe gerisini zayıflatacak bir etkinlik gösteremediler. Nedenleri ve niçinlerini tartı#mayı #imdilik bir yana bırakıyorum. Ancak Kürtlerin barı# için, demokrasi için silahlı mücadelenin dı#ındaki yöntemlerle yeni bir mücadeleye atıldıkları bu dönemde onları yalnız bırakmak artık hiç affedilemeyecek bir suç olacaktır.

Günün görevi, "Kürt hareketinin yenildi"i, #iddete dayalı çözüm yollarının tıkandı"ının açıkça görüldü"ü" mealinde tespitlerle aynı vurdumduymazlı"a devam etmek de"il, barı# ve demokrasi istedi"ini ileri süren sosyal demokratından sosyalistine tüm partileri, sendikaları ve kitle örgütlerini bir araya getirecek bir barı# bloku olu#turmaktır. Kürtlerin ortaya çıkardı"ı parti ve örgütleri de kapsayan böyle bir barı# blokunun kurulması, kirli sava#, askeri diktatörlük ve fa#izm yanlısı güçlere kar#ı verilecek en iyi cevap olacaktır. Bu görevi üstlenmeye hazır mıyız?

(02 Eylül 1999)

81

SOSYAL"ST TAVIR Kürtlerin mücadelesi kar#ısında Türkiye solunun bugüne kadar ya destekleme ya da kar#ı olma tavrı gösterdi"i, geli#melerin gerektirdi"i bilimsel ve ba"ımsız devrimci tavrın ortaya konmadı"ı söyleniyor. Kimin hangi gerekçeyle kar#ı ya da destek tavrı aldı"ı tarihen ve ana argümanlarıyla ortaya konmadı"ı sürece bu saptama, gerçekli"imizin bir tasviri olarak ele alınamaz. Ancak alınan tavırların bilimselli"i ve devrimcili"i bir yana, özellikle sürmekte olan bir sava# ve kangrenle#mi# bir ulusal baskı sistemi kar#ısında alınacak tavırların sayısı da ikiyi geçmez. Ya devletin sürdürmekte oldu"u sava#ı ve ulusal baskı sistemini desteklersin; ya da buna kar#ı çıkarsın. Bunun ortası yok. Böyle bir sorun kar#ısında tarafsızlık diye bir tavrın olmayaca"ı, tarafsızlı"ın sadece mevcut durumu onaylamaktan ba#ka bir #ey olmadı"ını biliyoruz. Kaldı ki, henüz Kürtlerin silahlı mücadelesinin söz konusu olmadı"ı 70'li yıllarda da Kürt sorunu ve bu soruna ili#kin alınan tavırlar vardı. Arada ya#anan çetin mücadele dönemi bu tavırların netle#tirilmesine ve do"al olarak kimilerinde de de"i#ikliklere neden oldu.

Anımsıyorum: Bundan 5 yıl kadar önce Türkiye sosyalistlerinin Kürt ulusal hareketiyle dayanı#ma içerisinde olması gerekti"ini, bunun yapılacak seçimlerde somut ifadelerini bulmasını gerekti"ini söyleyip yazdı"ımızda dudak bükülmü#tü. Kürt sorununa adil ve demokratik bir çözüm istediklerini söyleyenler, Kürtlerle yan yana gelmemek için olmadık gerekçeler üretmi#lerdi.

Sosyalist hareketimizin örgütlü yapılarında yönetici görevler üstlenen kimi dostlar ise, aramızdaki "arkada#lık 82

hukukuna" (?) dayanarak bize mantıksızlı"ımızı ve basiretsizli"imizi anlatmı#lardı. $öyle diyorlardı: Biz Kürt sorununda demokratik bir çözüm istiyoruz. Kirli sava#ın durdurulmasını istiyoruz. Ama biz sava#a kar#ı çıkarken, nasıl olur da "vur gerilla vur!" diyenlerle ittifak yapabiliriz. Biz kendi ba"ımsız sosyalist tavrımızı sürdürece"iz. Öcalan ise, Türkiye sosyalistlerine ça"rı yapıyor ve diyordu ki, gelin biraz da siz zorlayın bu devleti. Barı# için, sava#a kar#ı halkı örgütleyin. Üstelik sadece devletin yürüttü"ü sava#a de"il, PKK'nin sava#ına da kar#ıyız deyin. Ama ça"rıları kar#ılık bulmadı.

Kısacası, Türkiye sosyalistlerinin Kürt sorununda duyarlı oldu"u varsayılan kesimleri de böylesi gerekçelerle hem Kürtlerden uzak durdular, hem de kendileri tek ba#larına ciddi hiçbir #ey geli#tiremediler. $imdi bir ba#ka dönemdeyiz. Kürtler silahlara veda diyorlar. Kürt halkının ulusal iradesi ortaya çıkmı#, ulusun yok edilmesi tehlikesi a#ılmı#tır diyorlar. Biz barı# ve demokrasi istiyoruz; muhatabımızın bu do"rultuda adım atabilmesi için de onun engel gördü"ü her #eyi bertaraf ediyoruz diyorlar. Aynı arkada#lar beni ve benim gibi dü#ünenleri "arkada#lık" adına uyarıyorlar. Dikkat, geli#meler çok tehlikeli. Öcalan'ın savunmasındaki demokrasi anlayı#ını görmüyor musun?

Devletle anla#ıyorlar, devlete kar#ı muhalefeti durdurmaya çalı#ıyorlar. Aman dikkat! $imdi bizim bu tartı#malarımızı duyanlar da sanacaklar ki, Türkiye sosyalistlerinin devlete kar#ı çok ciddi bir muhalefet hareketi var da, Kürtler onlara engel oluyorlar.

Tıpkı geçti"imiz dönemde yaptıkları gibi: Sanki Kürt 83

sorununda "adil ve demokratik çözüm, kirli sava#a son!" diyerek yeri gö"ü aya"a kaldıracaklardı da, #u "vur gerilla vur" sloganıyla güme gitti bizim barı# mücadelesi.

Dönelim tekrar ba#a. Kürt ulusal hareketi kar#ısında "tarafsız" ve kar#ı tavır alanların derdini anlıyoruz. En hafif deyimiyle egemen ulus milliyetçili"inin güdücü rolü oynadı"ı argümanlarla böyle davrandılar. Onun için onlara sözde sosyalist, gerçekte #ovenist dedik.

Ya Kürt halk direni#inin haklılı"ı konusunda fikir ve duygulara sahip olup da, bu hareket kar#ısında hep mesafeli ve ele#tirel tutum aldı"ını söyleyenlere ne demeli? Mesafe ve ele#tiriyi anlamak mümkün, ama öne sürülen görü#ler do"rultusunda az-çok, iyi-kötü bir pratik varsa. Hem sosyal #ovenistlerle sembiyoz ili#kisinde ya#ayacaksın, hem de bizleri uyaracaksın. Aman haaa!

Dikkat, geli#meler tehlikeli!

Bir kez daha vurgulayalım: Kürt ulusal hareketinin Türkiye sosyalistlerinden beklentileri ne olursa olsun, bu beklentileri bir kenara koyarak konu#alım. Bu beklentilerin ille de do"ru ve yerinde olması gerekmiyor.

Biz Türkler kendi aramızda konu#alım.

Birincisi, Kürt hareketini desteklemek için onun sosyalist olması gerekti"i #artını öne sürmek yanlı#tır.

Kimin ne kadar ve niye sosyalist oldu"u tartı#masına bu nedenle girmiyorum. Varsayalım ki, bu hareket Kürt milliyetçilerinin önderli"inde bir hareket olsun. Bu ko#ulda da onlarla dayanı#mak gerekirdi. !kincisi, Ezilen bir ulusun kurtulu# hareketi, dün hakları için silahla sava#ırken, Türk sosyalistlerinin yapması gereken, kendi devletinin sava#ına kar#ı çıkmaktı. Türk 84

halkının #ovenizm ve ırkçılıkla zehirlenmesine kar#ı mücadele etmekti. Yani cephe gerisinde güçlü bir barı# hareketi olu#turabilmekti. Üçüncüsü, Kürt hareketi bugün bir ba#ka yoldan mücadele ediyor. Barı# istiyor, demokrasi istiyor. Devletle anla#mak istiyor. Tartı#malı bir konu ama, onlar diyelim ki, sadece demokratik cumhuriyetle yetinmek ve ondan bir adım daha ileri gitmek istemiyorlar. Türk sosyalistleri onlara kızmak yerine, devleti barı#a ve demokratik dönü#ümlere zorlayacak bir tutum almak ve dün yapamadı"ını bugün yapmaya çalı#malıdır.

Ezen ulus devrimcisiyle ezilen ulus devrimcisinin görevleri arasındaki diyalekti"i bir kenara koyarak, geli#meleri anlamaya elbette imkân yoktur. Öcalan'ın demokrasi diye anlattıkları, sosyalistlerin önerdiklerinin çok gerisinde olabilir. Ama bu bizleri, Kürtlerin varlı"ının kabul edilmesi, ulusal haklarının anayasal güvenceye kavu#turması ve barı#ın sa"lanması için, devleti zorlamak, devletin bugüne kadar izleye geldi"i politikaya kar#ı mücadele etmek yükümlülü"ünden kurtarır mı? Kim kurtarır diyor ya da kurtarırmı# gibi davranıyorsa, iddiaları ne olursa olsun, tıpkı dün gibi bugün de o çok kar#ı olduklarını söyledikleri Milli Güvenlik Kurulunun arkasında sıraya gireceklerdir.

(04 Eylül 1999)

85

NEREYE G"D"YORUZ? Çok karma#ık bir süreçten geçiyoruz. Siyasal mücadelenin toplumsal güçler arasındaki bir mücadele oldu"unu ve bu mücadelede potansiyel veya muhayyel güçlerin de"il, tersine fiili güçlerin hükmünün geçece"ini bilenler açısından, bu sürecin sadece karma#ık de"il, aynı zamanda çok da sancılı olaca"ı a#ikâr.

Devlette yeniden yapılanmayı zorlayan ve en genel bir tanımlamayla bir yanını "militarist cumhuriyetçiler" öte yanını "Özalcı demokratlar"ın olu#turdu"u kanatlar arasındaki çatı#mayı öne getirerek sürece"e benzeyen bu sürece yol açan en önemli faktör elbette ki Kürt sorunu ve Kürtlerin mücadelesidir. Kürt ulusal mücadelesi, yeni sürecin ba#lamasına neden olan fiili bir güç olmakla birlikte, bugünkü konumu, yani uluslararası ve ülke içi güç mevzilenmesi, ona bu süreci belirleyecek ana unsurlardan biri olma imkânı tanımamaktadır. Ancak devlet dı#ında gerçekten örgütlü tek güç olması nedeniyle Kürt hareketi, nedeni oldu"u bu süreçte, çatı#an güçler dengesinden yararlanarak kendi mevzilerini daha da peki#tirebilir ve bu dengelerin elverdi"i ölçüde kazanımlar elde edebilir. Esas olarak egemen sınıfların farklı e"ilimleri arasında ve ABD'nin gönderdi"i sinyaller çerçevesinde cereyan eden bugünkü "demokrasi-cumhuriyet" mücadelesinin birçoklarının pek yerinde olarak saptadıkları gibi aslında sahte cumhuriyetçilerle sahte demokratlar arasındaki mücadele oldu"unu görüyoruz. Bizim derdimiz, bu süreçte Kürtler lehine, Türkiye i#çi ve emekçileri lehine bu süreçte mümkün olan en fazla kazanımı elde edebilmektir. Bunun da tek yolu, Kürtlerin varolan örgütlü gücüyle, Türkiye 86

i#çi ve emekçilerinin çe#itli sendika ve kitle örgütlerini bir araya getirerek sürece artırmaktır. Sonuçta da mücadelesinde yeni kazanabilmektir.

e"ilimlerini temsil eden parti, barı# ve demokrasi blokunda müdahale etme olanaklarını demokrasi ve sosyalizm olanaklar ve mevziler

Sürecin bugünkü karakterini yeterince kavrayamayanlar soruyorlar: Mademki bugünkü çatı#ma egemen sınıfların farklı e"ilimleri arasında ve mademki bunların cumhuriyeti de demokrasisi de sahte, o zaman bizim ne i#imiz bu kayıkçı dövü#ünde? Zaten Kürt hareketi kendi taleplerini en geri noktalardan formüle etmi#ken, #imdi de Türkiye sosyalistlerinin kendi demokrasi ve sosyalizm programlarını kesip biçmesini, en geri burjuva reformizmine çekmesini mi istiyoruz?

E"er bugün gerçekten kitleleri pe#inden sürükleyen ve iktidara yürüyen bir devrim hareketi varolsaydı, bu ele#tirileri anlamak ve hak vermek mümkün olabilirdi.

Bize, önümüzdeki devrimi durdurmaya, onu burjuvazi için kabullenilir en geri liberal sınırlara çekmeye çalı#mak suçlaması yöneltilebilirdi. Ancak bunların olmadı"ı bir ko#ulda, bu tür ele#tiriler, e"er art niyetli de"ilse, sol siyasetin çocukluk hastalı"ı sendromlarıdır. Daha fazlasını alacak gücümüz var da, daha a#a"ısına mı razı oluyoruz?

Yoksa demokrasi ve sosyalizm mücadelesinde üzerine basaca"ımız mevziler mi kazanıyoruz? Verili güçler mevzilenmesini hesaba katmayan bir politik önermenin gerçekle#me #ansı yoktur.

Bugün Kürt hareketinin ileri sürdü"ü barı# ve demokratik cumhuriyet talebi, sanıldı"ının aksine içi bo# 87

talepler de"ildir. Bunların hangi muhteva ile doldurulaca"ı ya da sonunda pratik olarak neyin otaya çıkaca"ını da yine güçler belirleyecektir. Demokratik cumhuriyet talebi elbette bugün iktidar blokunda barı# isteyenler için de bir silah haline gelmi#tir. Ama onların bugüne kadar bu silaha sarılmaya cesaret edememi# olmalarını hatırlarsak, iktidar bloku içindeki huzursuzluk ve çeli#kiyi açı"a çıkaranın da, barı# ve biraz da bazı haklara razı olan bu kanadın ABD'nin de bir biçimde deste"iyle öne gelmesinin kapısını açanın da Kürt hareketi oldu"unu görürüz. $u anda barı# isteyen kesim Özal döneminde kendisini ortaya koydu"u biçimiyle hala ama altta olarak varolmaya devam ediyor. ABD müdahalesi onları üste geçirebilir. Bu durum da Kürtlerle ilgili atılacak adımlara ba"lı. Gel gelelim, kar#ısında iyice zayıflamı# bir muhalefet gördü"ünde, demokrasinin kendisine açaca"ı belalar yüzünden barı#çı kesim de atılan adımları geri almaya, demagojiye bo"maya dönebilir. $imdi iki Kürtçe yayın, yarın yine bölücülükten temiz bir dayak. Bunların hepsi olabilir. Ama biraz me#ruiyet Türk tarafından da yeni desteklerin ortaya çıkmasına yol açacak. Ayrıca sınıf mücadelesi biraz daha keskin biçimler alaca"a benziyor.

Bu durumun ideolojik tahribatlara yol açma, Kürtleri ve emekçileri kafadan silahsızlandırma tehlikesi yok mudur?

Elbette vardır; ancak bunun panzehiri de neyi ne için yapıldı"ının iyice anla#ılması ve kavratılmasıdır.

Gözlerimizin önünde cereyan süreci izlemek de"il, müdahale etmenin yolunu bularak kendi demokrasi tanımımızı ve programımızı en geni# kitlelere mal edebilmektir. Mücadelenin bitti"inin de"il, tersine yeni bi88

çimler altında ve yeni araçlarla devam etti"inin bilinciyle davranabilmektir.

Bize "Aman dikkat! Demokrasi diye globalizm ideolojisi dayatılıyor" uyarısı yaparak, ideolojik arılı"ımızı ve sa"lı"ımızı dü#ünen dostlara verilecek yanıt oldukça uzun. Ama özetle söyleyelim: Demokrasi için mücadele etmek isteyen hiç kimsenin globalizmi benimsemesi gerekmiyor. Sosyalistler olarak buna cepheden kar#ı oldu"umuzu tekrarlamaya gerek var mı? Ancak ideolojimizin arılı"ıyla buharla#ıp gitmek de"il, gerçek hayatta cereyan eden gerçek süreçlere müdahale edecek gücü yaratmaktır devrimcilik. !deolojinin arılı"ını bilemem ama, sa"lamlı"ını ölçmenin ve sınamanın en iyi yolu bu mücadelede fiilen bir yer tutabilmektir. Bunun imkânları bugün dünden daha fazla. Onun için diyoruz ki, Kürtlerle birlikte sürece aktif müdahale! Önümüzdeki dönemin çetin sınıf mücadelelerinde etkili olmak istiyorsak, gerçek bir demokrasi alternatifi yaratmak istiyorsak ba#ka yol yok.

(11 Eylül 1999)

89

ÖDP ELE!T"R"S" VE GÖREV"M"Z ÖDP'nin kitlenin anti-fa#ist demokratik talebini arkasına alarak devletle "sözle#me" yapmaya gitti"i ele#tirisi yöneltilmektedir. Bu bir abartmadır, ama yakından bir bakalım.

Kürt ulusal sorunu kar#ısında alınan tavırlar sadece devletin, burjuva partilerinin de"il, aynı zamanda tüm sosyalistlerin ve bu arada ÖDP'nin de niteli"ini saptamakta da belirleyici bir kıstas oldu. Bunun nedeni geli#melerin belli bir evresinde Türkiye'deki tüm siyasetin Kürt sorunu ekseninde cereyan etmeye ba#lamasıdır. Özellikle Kürt ulusal kurtulu# mücadelesinin geni# bir kitle tabanı kazandı"ı ve bu hareketi yok etmek için özel sava#ın devreye sokuldu"u yıllardan itibaren, bırakalım hangi partinin iktidara gelece"ini, hükümetin ayakta kalıp kalamayaca"ının da göstergesi, Kürt sorunu kar#ısında gösterilen tavırlar oldu. !ç ve dı# siyasetin kirli sava#a göre belirlendi"i, Türk toplumunun cephe gerisi düzenlemeleri çerçevesinde yaygın bir #ovenist e"itime tabi tutuldu"u bu dönemde her #ey Kürt sorununa endekslenmi#tir saptamasını yapmı#tık. Ku#kusuz bu, öznel de"il, olayların geli#imince her adım ba#ında ispatlanan nesnel bir saptamaydı. ÖDP'nin sosyalistlerin önemlice bir kesimini bir araya getirerek yarattı"ı prestij, izledi"i politikayla yava# yava# tükendi. Programında ifade edilen ana konulara ne kadar ba"lı kaldı"ının, nasıl bir parti haline geldi"inin ayrıntılı bir de"erlendirmesi bugünkü konumuz de"il. Ancak genel bir saptama olarak #unu söylemek yanlı# olmayacaktır: 90

ÖDP politikalarına damgasını vuran yakla#ım, "Kürtlerden uzak dur, Kemalistleri küstürme"dir. Buna dayalı politikaların ne denli ba#arılı oldu"unun göstergesi ise, hala muhasebesini yapamadı"ı Nisan seçimleridir. ÖDP, bu yakla#ımına ek olarak, ba#ka sosyalistlerle eylemde birli"i de"il de, ilan edilmemi# rekabeti öne koyması dolayısıyla da ne Kürtlerle ne de ba#ka sosyalist parti ve gruplarla sa"lıklı ili#kiler geli#tirebilmi#tir. $imdi toplumdaki gücü, Kürtlerle ve ba#ka sosyalistlerle ili#kisinin boyutu bu olan bir partinin, devletle sözle#me yapmak istedi"ini bir an için varsaysak bile, bu mümkün müdür? Kar#ısındaki çok daha güçlü muhaliflerini muhatap almamaya özen gösteren devletin, ÖDP'yi bu anlamda muhatap alması dü#ünülebilir mi? Bu nedenle bu iddialar abartılı ve haksızdır, diyoruz. !#in bir ba#ka boyutu, ÖDP, Öcalan'ın yakalanıp Türkiye'ye getirilmesinden bu yana sorunu kendi içinde ciddi bir biçimde tartı#ıp bir yönelim de saptamamı#tır. Öcalan'ın barı# ve demokratik cumhuriyet önerilerini tartı#mamı#tır. Kendi konumunu ve politikasını belirlememi#tir. Sorunu belli aydın bir grup aydınla kapalı oturumlarda tartı#mayı ye"leyen ÖDP yönetimi, partililerin katılabilece"i geni# toplantı veya konferanslar düzenleyerek ele almamı#tır. Dolayısıyla bir siyasal parti olarak ÖDP'nin rolüne bugünkü rolüne ili#kin de"erlendirmeler abartılıdır. ÖDP'nin bu süreçte etkili bir rol oynayabilmesi için, bugüne kadarki tutumunu terk etmesi gerekir. Son günlerde demokratikle#me ve barı# konusunda sesinin çıkıyor olmasını olumlu görmemizin nedeni, bugünkü 91

sürecin gereklerine az da olsa yararı olaca"ı inancına dayanmaktadır. Gerçi bu, esasen Kürt hareketinin yenildi"i ve Kürt devrimcilerin izledi"i yolun çıkmaz oldu"unun anla#ıldı"ı varsayımlarına dayanıyor olsa da, Kürtlerle ister istemez yakınla#ma birçok #eyin de"i#mesinin yolunu da aralayacaktır.

Gerek ÖDP içerisindeki gerekse dı#ındaki devrimci sosyalistlere bugün her zamankinden büyük görevler dü#üyor: Militarist kli"in geriletilmesi, barı#ın sa"lanması ve Kürtler ve Türkiye i#çi ve emekçileri için belli ba#lı demokratik hakların yasal güvencelere kavu#turulması için en geni# cepheyi kurmaya çalı#maktır. Bir parti, bir ittifak örgütlenmesi ya da düpedüz sadece genel bir koordinasyonun yönlendirdi"i ve Türkiye solunun hiç de yabancısı olmadı"ı bir "hareket örgütlenmesi" biçiminde barı# ve demokrasinin içerdi"i talepleri formüle etmek ve bunlar için soka"a gerçekten çıkmaktır. Çünkü bu sürecin nereye do"ru evrilece"i ve ne sonuçlar verece"i, sokaktaki gücün hangi siyasetin arkasından gitti"ine ba"lıdır. Burada gösterilecek performans, neoliberallerin mi, reformistlerin mi yoksa devrimcilerin mi öne çıkaca"ını belirleyecektir. !deolojik mücadeleye, ele#tiriye evet; ama ortak hedefler do"rultusunda eylem birli"i ve mücadele e#li"inde.

(25 Eylül 1999)

92

EYLEM Brigitte Riebe Mavi Yunuslar Sarayı adlı romanının ba#ına Jean Paul'ün #u sözlerini koyar: "Görmek için gözleriniz yoksa, a"lamak için gözleriniz olacaktır." Bu oldukça sade ama derin söz bize ne anlatabilir? Biz hayatın her alanında çok a"layan, a"la#an, ço"u zamanda gözya#larını içine akıtan bir toplumuz. Ne de olsa erkek bir toplumuz. A"lamak, anaların ve kadınların i#i olsa gerek. "Sil gözya#larını, a"lama, erkekler a"lamaz" diyen #arkılarımız bile var. Hani "öyleyse benim için de a"lar mısın?" dedirtecek kadar bunaltıcı bir erkeklik ideolojisinin cenderesinde ya#arız.

Görmek için varolan gözlerimiz, son on be# yılın yo"un ırkçı-#oven bombardımanında hiçbir #eyi görmeyen bo# iki delik parçasına döndürüldü. Tüfek ve tank sesleri arasında yükselen istiklal mar#ı ve ezanlarımızın gümbürtüsü içinde cephenin öte yakasındaki insanların barı# ve demokrasi haykırı#larını duyamaz olduk. Sadece gözlerimizi de"il, kulaklarımızı kaybetmi#tik. Hem kazara duysak da, ne olurdu ki? Kar#ı tarafta yükselen sesler, Kürtçe idi.

Kaybettiklerimiz arasında yalnızca görme ve i#itme organlarımız yoktu. Dünyanın pek de zengin sayılmayan dillerinden olan dilimiz de kötürümle#ti. Toplasan on be# yirmi cümleyi geçmeyen sloganlar arasında dilimizi de kaybettik. "En büyük asker bizim asker, Türkiye seninle gurur duyuyor" sloganlarına belli belirsiz endi#elerimizi, artık dillendirmekten aciz kaldı"ımız korkularımızı ve

93

sorularımızı yansıtan "askere gidecek, geri gelecek" mırıltıları eklendi.

Gözünü, kula"ını, dilini kaybeden birinin yüre"i sa"lam kalabilir mi? O yürekler ki, en içli duyguların, tarifsiz acıların, muazzam a#kların ve insanı insan kılan en ince duyarlılıkların kayna"ı olarak belletilmi#ti bize. O yürekler kararmı#, ta#la#mı#tı sanki. $imdi siz beynimizin bu fırtınadan zedelenmeden çıktı"ını mı sanıyorsunuz? Yanılıyorsunuz. Toplumsal bir histeri ortamında dü#ünme özürlüleri haline geldi"imizi kahir ekseriyetimiz fark etmedi. Histerinin içinde edemezdi de zaten.

Haksızlık etmeyelim, bu topraklarda cephe gerisinin garnizon nizamı altında, vatan, millet, bayrak ve ezan sesleri arasında gören gözler de vardı. !#iten kulaklar, amansız bir bo#lukta yankılanan sesler, insan sevgisiyle, demokrasi, barı#, sosyalizm ve karde#lik için inadına gümbür gümbür atmaya devam eden yürekler de vardı.

Beyinlerimizin bir ku# beynine çevrilmeye çalı#ıldı"ı, dü#ünme özürlüleri haline getirildi"imiz 20. yüzyılın son günlerinde ortaça" karanlıklarını aratan o engizisyonun papaz, gardiyan ve cellâtlarına inat durmaksızın i#leyen, dü#ünen ve üreten beyinler de vardı. Onlar ya#adı"ımız ırkçı-#oven histerinin azgın seline kar#ı durdular; akıntıya kar#ı direndiler. Kent ve köy mezarları, da" ba#larının bilinmedik kuytuları onların bedenlerini kara bir toprakla örttü. Ülkenin bir ucundan ötekine hapishaneler onlarla doldu. Bir kez olsun, "her halk layık oldu"u yönetimce yönetilir" diye bir sitem bile etmediler.

94

Sanki uzak bir geçmi#ten söz eder gibi yazdı"ım o günler, henüz bitmi# de"il. Soruların, tereddütlerin arttı"ı, ba#ka dillerin, ba#ka seslerin oldu"unu yarım yamalak hisseder gibi oldu"umuz bir dönemdeyiz. Karanlıkta hem kendi korkumuzu hem de yanı ba#ımızdakinin kâbusunu kırmak için haykırdı"ımız "susma, sustukça sıra sana gelecek" sloganlarına pek de ihtiyacımız olmadı"ı günlere girdik. $imdi ba#ka #eylere gereksinim var. Diyarbakır'dan Ankara'ya seslenen barı# çı"lıklarına, !stanbul'dan daha güçlü sesler katılıyor. Varsın, Ankara'nın sava# beyleri giri# kapılarını barikatlarla kapatsınlar. Bu sesler, yani barı#, demokrasi, özgürlük diye yankılanan sesler, gören gözlerin, duyan yüreklerin ve dü#ünen beyinlerin sesleridir. Kendimize gelmenin, sesimizi onlarınkine katmanın zamanıdır.

Bugüne kadar sadece a"lamak, a"la#mak için kullana geldi"imiz gözlerimizi, dillerimizi, yüreklerimizi artık görmek, anlamak, dillendirmek için kullanmanın zamanıdır. Çünkü biz a"lamaktan bıktık. Akıtacak tek bir damla gözya#ı kalmadı anlayana. Gün barı# ve demokrasi için eylem günüdür.

(09 Ekim 1999)

95

GÜLE GÜLE Elbe kıyısına inen dik merdivenlerde durdum. Bir kez daha baktım uzaklara. Ak#am çökmek üzere. Yo"un bir sis kenti ve limanı yumu#akça sarıyor. Limandaki yükleyicilerin kirli sarı ı#ıkları suda yansıyor. Sessizce süzülen dev geminin güvertesinde insan karartıları.

A#a"ıdaki çay bahçesinden kahkaha, haykırı# ve müzik sesleri gelmiyor. !niyorum basamakları tek tek sayarak.

Tam yüzyirmialtı tane. Buraya da bir ad vermeyi unutmamı#lar: Gökyüzü ya da cennet merdiveni. Küçük evlerin arasındaki yolu dönüp kıyıya ula#ıyorum. "!nci Kumsalı" adlı çay bahçesi havalar so"umaya ba#ladı"ından beri çalı#mıyor. Yazın i"ne atsan yere dü#meyen bu kıyıda #imdi kaldırımlara vuran dalgaların u"ultusu ve kuzeybatıdan esen rüzgârın ta#ıdı"ı köpek havlamalarından ba#ka bir #ey yok gibi. Irma"ın Kuzey Denizine do"ru akan yönünde yürüyorum. Hava kararmaya devam ediyor ve ben mekân de"i#tiriyorum.

Solumda beni bırakmayan dalgalar Bo"azın da olabilir, kıyılarını yıllarca ar#ınladı"ım Karadenizin de.

Küçük bir kasaba sinemasında bir ilkokul ö"rencisi olarak seyretti"im bir filmi anımsamaya çalı#ıyorum.

Beyaz perdedeki siyah-beyaz filmden sadece hayal meyal bir iki kare geliyor gözlerimin önüne. Nefeslerini tutmu# seyircilerin tedirginli"i beni de sarıyor. Ve perdeye do"ru savrulan gazoz #i#esinin #angırtısına e#lik eden "kahrolsun komünistler" haykırı#ı ise hala kulaklarımda. Kimdi komünist ve neden kahrolacaktı? Komünist zenginin malını alıp fakire verecek bir #eytandı. Her bir kılı"a girip 96

türlü türlü adlar ta#ırdı. !#te #imdi de FAK!R adıyla "Yılanların Öcü"nü yazmı#, zehir ve kin kusuyordu.

Sonra silik bir resim geliyor Ankara'dan. !#te Fakir amcan bu, diyor babam. Bizim köylerin öyküsünü yazan, zenginden alıp fakire verecek adama bakıyorum.

Hayranlıkla karı#ık duygularıma, pek de güçlü kuvvetli görünmeyen birinin o koca koca zenginleri nasıl dize getirebilece"i sorusu takılıyor kafama. Soru, soru olarak kalıyor daha yıllarca.

70'lerin ba#ında rüzgâr soldan esiyor. Üç ad dola#ıyor meydanlarda. Dev-Genç, TÖS ve D!SK. Arkalarında on binlerce insan. Askerin rap rap sesleri duyulurken, okullarımızı çevirip muharebe tatbikatı yapıyorlar uzun menzilli tüfekleriyle. ODTÜ stadyumuna doldurulan ö"rencilerin arasına girmeye çalı#ırken yeniden O'nu görüyorum. Aramızdaki askerlere aldırmadan "arkada#lar" diyor,"elimizden geleni yapaca"ız".

Sonra balyoz harekâtı ba#lıyor zenginlerin. Asılanların, vurulup gidenlerin yanı sıra hapishaneler bunlarla doluyor.

Her bir kö#ede gizli örgütler ke#fediyor egemenlerimiz.

Ve eleba#ılarından biri de bu Fakir. Mamak'ı mekân tutuyor bir süre dostlarıyla birlikte.

72'nin baharında Baki Tu"'un iddianamesinden ö"reniyorum: Fakir'le birlikte aynı gizli örgütün üyesiymi#im. Dev-Genç'le TÖS arasındaki sıkı ili#kinin irtibat noktalarından biriymi#im me"er. Fakirlerin davasını savunan bir örgütten olmak ancak gurur veriyor bana.

Sene 98. Ay#e Zarakolu'nu bekliyoruz Frankfurt kitap fuarına. O da zalimlerden hesap soranlardan. Ödül almaya gelmesini istemiyor devlet. Sayısız kitap standlarından 97

birinin yanına çökmü# okurlarla sohbet eden o fakir adamı görüyorum. Merhaba, ben sizin örgütten !rfan diyorum.

Hiç duraksamıyor, tüm ya#amında sadece iki kez gördü"ü beni tanımakta. "Gel #uraya otur Cüre" diye ba#lıyor sohbetine. Ayrılırken adresini yazıp veriyor. "Bak geçenlerde babanla da konu#tum. Artık arada bir de olsa görü#elim" diyor.

Elbe’nin üzerinden gelen sesler artmaya ba#ladı.

Okyanusa do"ru bir gemi daha süzülüyor. Birazdan dalgası kıyıya vuracak kesin. "Tüm ya#amında sadece üç kez kar#ıla#tı"ın biri, arkada#ın olabilir mi?" diyorum.

Neden olmasın? Arkada#lık, dostluk payla#maktır. "Kendi fakir, ruhu zengin"di diye timsah gözya#ları dökerken zenginlerin dalkavukları, ben a"lamıyorum. Fakirlerin ve ezilenlerin o görünmez muazzam gizli örgütü bir üyesini daha kaybetti. Bunu biliyorum, üzgünüm.

Yapılacak daha çok ödevimiz var ö"retmenim, biliyorsun. Güle güle git. Huzur içinde uyu. Sana güzel haberler yollamak, aydınlık bir ülkeden raporlar verebilmek için yeniden yollara dü#meliyiz #imdi.

(16 Ekim 1999)

98

"ÇT"MA BORUSU ÇALIYOR! Özel sava#ın basın #ubesi için haber ile dezenformasyon, muhabir ile muhbir aynı anlama geliyor.

Kamuoyunun, planlanan olaylara istihbaratçıların gözlü"ünden bakabilmesini sa"lamaya yönelik ön hazırlık propagandası da yine onların faaliyet alanına giriyor. Önce "Türkiye Türklerindir" gazetesi haber verdi suikastı. Ankara cezaevinde devrimcilerin katledilmesini her zamanki gibi çarpıtarak vermesi tartı#ılırken, aradan ve sıradan bir haber geçmi#ti yine. Evet, tam iki hafta önce hepimizi "#eriatçı-komünist-bölücü" ittifakının eylem hazırlıklarına kar#ı uyarmı#tı(!). "Yine dü"meye bastılar" diye içerden ve dı#ardan dü#manlarla çevrili bir cumhuriyet tablosu çizip, hepimizi zinde güçlerin arkasına sa"lamca geçmeye davet etmi#lerdi.

Sonra özel sava# kurmaylık seminerlerini ba#arıyla bitirdi"i anla#ılan Do"u Perinçek, "#eriata ve kukla Kürt devleti kurmak isteyenlere" kar#ı kemalist devrimin ve cumhuriyetin kalesi 28 $ubatçıların arkasında saf tutmaya ça"ırmı#tı hepimizi.

Kemalist bir aydının ya da ünlü bir ki#inin öldürülece"i aslında ayan beyan ortadaydı. Bunu görmemek için gerçekten de ya aptal olmak ya da belli ideolojik kalıpların at gözlü"üne mahkûm olmu# gerekiyor.

Türkiye'nin içerisinde geçmekte oldu"u süreçte bu ve benzeri daha çok provokasyon ve cinayetlerle kar#ıla#abilece"i bizler için sır de"ildir. Barı# mücadelesinin sava#tan daha çetin oldu"u sözü daha bir do"rulanıyor.

99

Barı# ve demokrasi isteyenler, kar#ılarındaki güçleri ve onların hesaplarını da iyi bilmelidir. Cinayetten tam iki hafta önce yine bu kö#ede #öyle yazmı#tım: "Sava#tan, zulüm ve katliamdan ba#ka bir yol bilmeyen egemen kli"in gündemi de"i#tirmek, Türkiye'nin muhalif kesimlerini bir büyük tehlike tehdidiyle geri püskürtmek ve mümkünse kendi pe#ine takmak istemesi anla#ılır bir #eydir. Hele de Türkiye'nin toplumsal muhalefet örgütlerinin açıkça adı konmamı# olmamakla birlikte defacto Kürtlerin talepleri ve eylemleriyle paralellik gösteren bir konuma girdikleri bugün, PKK, a#ırı dinci örgütler ve bir kısım sol örgütün birlikte davranacakları propagandasıyla, onları Kürtlerden uzakla#tırmak hiç de zor olmaz diye dü#ünülüyor. Ayrıca kamuoyunda da bu propagandayla onları tecrit etmek ve bir ikilemle kar#ı kar#ıya bırakmak istiyorlar. Önümüzdeki günlerde dinci çevrelerin en sıradan taleplerle yapacakları eylemleri, habere kaynaklık eden aynı istihbaratçılar bir-iki #iddet eylemiyle gündemin ba#ına oturturlarsa #a#ırmamak gerek."

Abdullah Öcalan davasının Yargıtayda ele alındı"ı gün, bir kemalistin kim vurduya götürülmesi, sava#çı kli"in öyle beklemeye ne zamanı ne de imkânı oldu"unu gösteriyor. Gündem bir an önce de"i#tirilmeli, demokrasi, barı#, özgürlük tartı#maları bir kenara konmalı, o "büyük tehlike"ye kar#ı özel sava#çıların arkasında sıraya geçilmelidir. Seçilen kurban bunu sa"lamaya yetecek midir? Bu, Türkiye'nin demokrasi ve barı#tan yana güçlerinin olayı ve süreci nasıl anladıklarına ba"lıdır.

100

"Akan cumhuriyetin akınıdır" bildirisini imzalamak için sıraya girenlere yine de hatırlatmak ve anlatmak bizim görevimizdir. Akan, demokrasiyle alakası olmayan bir cumhuriyetin bekası için bizzat savunucularının kesti"i kurbanın kanıdır. Daha ba#ka kurbanların verilmesi istenmiyorsa, kurbanlık koyunlar gibi içtima borusuyla ko#ar adam sıraya girmek yerine, derin devletin dehlizlerinde neler döndü"ünü anlamaya çalı#mak ve barı# ve demokrasi dü#manı sava#çı kli"in hesaplarını bo#a çıkartmak için ona kar#ı durmaktır.

(23 Ekim 1999)

101

B"R ADIM "LER" "K" ADIM GER" Lenin'in "Bir Adım !leri !ki Adım Geri" ba#lıklı kitabından söz etmeyece"im. Teorik bir tartı#maya da girmeyece"im. Bu kö#ede yazdıklarımın arka planında teorik mülahazalar hep bulunuyor olmakla birlikte, bunlar bir teori tartı#masından daha çok ve hatta yalnızca, belli bir bakı# açısından sürecin ve günlük olayların de"erlendirmesidir.

Vural Sava#'ın sava# ilanından sonra, "sizin süreç yine iki adım geri gitti" diye esprili notlar aldım. Daha öncesinde ise, "görüyor musun, olumlu geli#meler oluyor" diyenleri de dinlemi#tim.

Bu süreci gerek tek yönlü ilerlemeler, gerekse çıkı#sız bir teslimiyet yolunda gerilemeler süreci olarak de"erlendirenlerin anlamadıkları veya anlamak istemedikleri bazı temel noktalar var ki, bunları kısaca da olsa vurgulamak gerekir. Öcalan'ın yakalanmasından çok önce ifade etti"i ama olayların bilinen seyri içinde ancak !mralı duru#malarıyla çarpıcı bir biçimde formüle edip ba#lattı"ı bir dönü#üm ya#anıyor Kürt ulusal hareketinde. Kimilerinin kurnaz bir taktik, kimilerinin "Kürt milliyetçili"inin iflası ya da teslimiyet" diye anlamaya ve anlatmaya çalı#tı"ı bu dönü#ümün bir hamlede gerçekle#ip sonuçlarını verece"ini beklemek bo#unadır. Kürt ulusal hareketi kendini dönü#türüyor burası kesin. "Barı# sava#ımı, silahlı mücadeleden daha çetindir" sözü de edebiyat olsun diye söylenmiyor. Kürt ulusal hareketinin ya#amakta oldu"u dönü#üm, sadece mücadele yöntemlerinde bir de"i#ikli"i 102

de"il, programda, hedeflerde, ba"la#ıklarda ve dayanmak istedi"i güçlerde de bir de"i#ikli"i öngörüyor. Kürt ulusal hareketi, klasik bir ulusal hareket olmaktan çıkıp, egemen ulusun ezilen ve emekçi kitlelerine do"rudan seslenen ve onlarla birlikte ülkenin tümünde siyasal yapıyı dönü#türmeyi hedefleyen bir toplumsal hareket karakteri kazanmaya çalı#ıyor. Sadece Kürtler için de"il, Türkler için de demokrasi istiyor. Ve daha fazlasını istiyor. Öcalan'ın ve onun yolunda bu sürece giren Kürt hareketinin "demokratik cumhuriyet istiyoruz" dedikleri için, Türkiye Cumhuriyetinin bir hamlede demokratik olaca"ını beklediklerini sanmak, e"er bir art niyet de"ilse, siyasetin alfabesinden hiç bir #ey anlamamak demektir.

Dünyanın hiçbir yerinde birileri demokrasi istedi diye, egemenler demokrasi bah#etmemi#tir. Yine Kürtler "artık biz silahları bırakıyoruz" dedi"i için de kar#ı taraf "aman ne güzel, #imdi haklarınızı verebiliriz" demeyecektir. Ya da Ecevit'in deyi#iyle, Kürtlere haklarının bugüne kadar verilemesinin nedeni Kürtlerin mücadele etmi# olmaları de"ildir. Demokrasi bah#edilecek ve diplomatik pazarlıklarla elde edilecek bir #ey de"il, tersine demokrasiden çıkarı olan güçlerin bunu istemesi ve onun u"runa mücadelenin bir ürünü olabilir ancak. Öcalan'ın bunları bilmedi"ini sanmanın ise, iyi niyetle izah edilecek bir tarafı yoktur.

Kürt ulusal hareketi, Kürt halkında köklü bilinç de"i#ikli"i yarattı. Mücadeleci ve boyun e"mez onurlu bir Kürt kimli"i ortaya çıkarttı. E"er bir demokrasiden söz edilecekse, onun Kürt bile#eni hazırdır. $imdi Türk bile#eninin tamamlanması ve yerini alması gerekir. Ama 103

bu da bir hamlede olacak #ey de"ildir. Türkiye'nin demokrasiden yana aktif ve potansiyel tüm güçlerinin harekete geçirilmesiyle ula#ılabilecek bir durumdur. Yani ortada duran görev, bir pazarlık de"il tersine mücadele konusudur.

Peki bu mücadele kime kar#ıdır? Bugün devletin tepesinde bulunan ve hem Türklere hem de Kürtlere baskı, zulüm ve ölümden ba#ka bir #ey tanımamı# olan sava#çı bir kli"e kar#ıdır. Hedefin böylesine daraltılması, sava#ın sürdürülmesinden yana olmayan ama devrimci bir halk hareketinden de muazzam korkan egemenlerin liberal, neoliberal kesimlerine bel ba"lamak mıdır? Hayır, bunu ancak demokrasiyi sadece kapılı kapılar ardında hesap kitap i#i olarak görenler dü#ünebilir. Elbette ki, mücadelenin belli bir evresinde bu kesimler, egemenlerin öteki kli"iyle çatı#malarında öne geçip yükselen halk hareketinin önünü kesmek için mücadele edeceklerdir.

Olayların nasıl geli#ip sonuçlanaca"ı, mücadelede yer alan güçlerin örgütlülüklerine ba"lıdır. Yani bu ba#tan kurgulanmı# bir sinema filmi de"il, toplumsal-siyasal mücadeledir.

Devletin tepesindeki tela#, aslında Kürt hareketindeki bu dönü#ümdür. Artık Çiller gibi kalkıp da "bir çakıl ta#ı bile vermeyiz" diyemiyor kimse. Öcalan, bu özel sava# kli"ine ta o zaman "alın çakıl ta#ını ba#ınıza çalın" demi#ti. Kürt hareketi, çakıl ta#ıyla u"ra#mıyor, Türk halkıyla birlikte demokrasi ve barı# içinde ya#ayaca"ı bir ülke istiyor. Bu hareket, 70 yıllık ırkçı-#oven devlet adamlarını de"il, ülkenin siyasal yapısını demokra-

104

tikle#tirmek istiyor. Bunun için Türk emekçilerine, bunun için kadınlara ve gençlere sesleniyor.

Demirellerin, Ecevitlerin ya da pa#aların demokrat olaca"ını kimse beklemiyor ve beklemesin. Realiteyi mi reayayı mı tanıdı"ı belli olmayan bu kesimlere verilecek tek yanıt, Kürtlerle birlikte demokrasi mücadelesine boylu boyunca girmektir. Ortada ne bir adım ileri ne de iki adım gerileme var. Mücadele sürüyor ve sonucu belirleyecek olan da barı# ve demokrasi u"runa yükseltilecek olan kitle mücadelesidir.

(28 Ekim 1999)

105

DEDEM VE CUMHUR"YET "Her insan bir filozoftur" der Gramsci. Ama eklemeyi unutmu#, "#ovenizm ve ırkçılıkla aptalla#tırılmamı#sa e"er". Altmı#ların sonunda kendimi "dünyayı de"i#tirmek için ayaklanan" bir hareketin içinde buldu"umda bu gerçekten haberim yoktu. Filozoflar sadece dünyayı yorumlamakla yetiniyorlardı; oysa ki, aslolan onu de"i#tirmekti.

De"i#tirmek için, de"i#tirilecek #eyi tanımak, bir anlamda da yorumlamak gerekmiyor muydu? Elbette öyleydi. Biz "yaparak ö"renmeli, ö"renip yapmalıyız" diyorduk. Böylece tek yanlı bir darlı"a dü#memeye çalı#ıyorduk. Eylemsiz bir felsefe ve felsefesiz bir eylem de"ildi aklımızdaki ve yüre"imizdeki.

Ne zaman o günleri anımsatacak bir #ey olsa, dedem gelir aklıma. Bu cumhuriyet bayramı da öyle bir gün i#te.

Dedem cumhuriyetten ya#lı, "cumhuriyetçiler"den çok daha genç milyonlarca yoksul Türk köylülerinden biriydi.

Tanrıyı içten, devleti korkudan severdi. Korkuya dayalı bütün sevgiler gibi, her an hazırdı sevgilisine ihanete. Hep ihanet edece"i günü bekledi bin yıllık sabrıyla köylülü"ün.

Kahramanları severdi, ama bir o kadar da nefret ederdi kahramanları yaratanlardan. Kendi günahlarımızın kefaretini yükledi"imiz peygamberler gibi görürdü onları.

27 Mayısa ku#kuyla baktı. 12 Marttan korkuyla nefret etti.

12 Eylüle ise, tiksinti ve isyanını saklamadı.

"Gidip de gelmemek, gelip de görmemek var" diye gizlice ziyaret etti"imde kendisini, fazla söz etmedi. Biz zaten konu#mu#tuk Mahir'lerin, Deniz'lerin ve Ula# 106

Bardakçı'ların devrinde, cumhuriyete ve devrime dair konu#ulması gerekenleri. Gözya#ları arasında sessizce geçen vedala#mada, "o günleri unutma, çok biliyor olsanız da dönüp dola#ıp gelece"iniz yer aynısıdır" der gibiydi yüz ifadesi.

O, ilke sözünü belki de hiç duymadı ölünceye dek, ama ilkeliydi. Ceza ve vergi yasaları dı#ında toplumsal yasalar oldu"unu bilmezdi. Halkın kendi kendini yönetmesiyse cumhuriyet, ona da hiçbir itirazı yoktu. Demokrasi, demir kıratın tekmesi gibi bir #ey de"ilse e"er, ekmek kadar, su kadar gerekliydi.

Demokrasisiz cumhuriyet, 76 ya#ında. Dedem ondan önce do"up ondan uzun ya#adı. Ama ba"ımsızlık ve demokrasi diyen bizleri hep anladı. O henüz #ovenizm ve ırkçılık bombardımanları altında aklını yitirmemi# milyonlarca köylüden biriydi. Gün gelecek, biz de görece"iz anlattı"ınız o güzel günleri derdi. Ama daha sırası var diye eklemeyi de unutmazdı. Ne zaman gelecek bizim sıramız sorusuna o, hep kendinden emin #öyle cevap verirdi: Onlardan sonra....

Kimdi onlar? Nasıl gelecekti demokrasi onlardan sonra? Onlar devlete en uzak, varlıkları bile yok sayılanlardı. Dilleri ayrı, varolmayan bir varlıktılar.

Onların varoldukları devirde gelecekti demokrasi.

Dedem bana bir sır gibi verdi ilkesini. Bu sırrı, demokrasi isteyen bütün dostlarıma arma"an ediyorum: "Be# dü"melilerden uzak, Kürtlere yakın dur".

(30 Ekim 1999)

107

CAM" "LE KI!LA ARASINDA Türkiye Cumhuriyeti, batan Osmanlı imparatorlu"unun yıkıntıları arasında do"du. Ona karakterini veren önderlik ve kadrolar, Osmanlının iki yüzyıllık reform hayallerini sürdürmekte kararlıydılar. Reform, Batılıla#mak demekti.

Batılıla#mak ise, kapitalizmden ba#ka bir #ey olamazdı.

Yeni devletin kurucuları, her #eyi merkezin elinde ve denetiminde toplayarak, bu sürece devam dediler.

Batı Cumhuriyet demekti. Cumhuriyet ilan edildi. Batı, ortak bir e"itimden geçmi# ve ortak bir dil aracılı"ıyla standartla#tırılmı# ö"elerin olu#turdu"u üretim ve pazar birli"i demekti. Tevhid-i tedrisat, yeni alfabe ve okul sistemi, dil ve tarih teorileri, #apka ve kıyafet "devrimleri" birbiri ardından geldiler. Önce bir Türk ulusu icat edildi.

Sonra Anadolu’da binlerce yıldır varolan uygarlıklar reddedildi. Hepsi türkle#tirildi. Laiklik, ilkesiydi bu cumhuriyetin. Ama öyle bir laiklikti ki bu, müslüman olmayan halklar, hatta hıristiyan Türkler bile zorun hedefi olup ya asimile ya da yok oldular. Türk-!slam ikilemi hep var olagelse de, ortaya çıkan bir Türk-islam yapısıydı.

Ku#kusuz tüm egemenlik sistemleri gibi, bu devlet de toplumda kendi kar#ılı"ını bulmak isteyecekti. Toplumun bu olup bitenlere can-ı gönülden bilinçle katılıp destekledi"ini sanmak hayaldir. Nitekim devlet önce en temel iki ö"esini asker ve sivil bürokrasini yeti#tirip peki#tirdi. Sonra da "Batılıla#ma ve ça"da# uygarlık düzeyine ula#ma" programını topluma dayattı. Gelinen nokta esas olarak bu programın hedefine ula#tı"ını gösteriyor.

Kapitalist ekonomik ve toplumsal ili#kiler, genel olarak burjuvazinin de"il onun içinde tekelcilerin olu#turdu"u 108

oligar#inin egemenli"ini sa"layan devasa devlet aygıtı, toplumsal sınıfla#manın derinle#mesi ve geni#lemesi ve benzeri tüm göstergeler bunu anlatıyor.

Ama yine de Batı'dan temel bir farklılık oldu"u da herkesin malumu. Nedir bu? Batıda bugünlere gelen süreç, demokrasi mücadelesi içerisinde gerçekle#ti. Gerek alt sınıflar, gerekse egemenlikten kendilerine az pay dü#en sınıf ve katmanlar, örgütlenip merkez kar#ısında kendi hak ve taleplerini kabul ettirebilecekleri kurumları olu#turabilmi#lerdir. Bu toplumsal çıkarların ifadesi olan ideolojiler de bu süreçte do"up geli#mi#lerdir.

Bizde ise her #ey daha ba#tan yukarıdan gitmi#tir.

Yukarının talimatları ve dayatmalarıyla "cumhuriyet ol!" denilmi# cumhuriyet olmu#tur. Bu memlekete komünizm gerekirse, onu da onlar yani yukarısı bilir ve kararla#tırırdı. Yukarıdan talimatlarla demokrasinin do"up geli#ti"i ise hiçbir yerde görülmü# de"ildi. Olacak bir #ey de de"ildi zaten. Böyle bir süreçten demokrasiden ba#ka her #ey çıkabilir. Nitekim ortaya çıkan da demokrasi dü#manlı"ı ve diktatörlükten ba#ka bir #ey olmamı#tır.

Her türden aykırı dü#üncenin ve muhalefetin #iddetle bastırılması ve müthi# bir sava# gerilimi üzerine kurulmu# bir cumhuriyet, her an yıkılma ve ala#a"ı edilme korkusuyla ayakta tutulabilirdi. !çerdeki ve dı#arıdaki "dü#manlar" böyle yaratıldılar. Bu dü#manlara kar#ı devletin sava#ı ne kadar #iddetli ve kanlı ise, onu fikri düzeyde gerekçelendirmek, haklıla#tırmak ve oligar#inin çıkarlarını tüm toplumun çıkarları olarak evrensel bir dille sunmak i#levini üstlenen ideoloji de o denli anti-demokratik, #oven ve ırkçıdır.

109

Böyle #ekillenen bir kapitalist cumhuriyette, ona alternatif olma iddiasındaki sosyalizm ya da en genel ve mu"lâk tanımı içindeki sol ba#ka türlü mü olurdu acaba?

Türkiye solu kemalist rejimin sayısız kereler darbesini yemi# olmasına kar#ın, onu bir türlü ait oldu"u yere koyamamı#tır. Bu nedenledir ki, kendisini hep bu gerilim politikası üzerinde var eden rejimin defacto yede"i konumunda bulmaktadır. Çünkü bu rejime kar#ı hak talebiyle kitlesel kalkı#malar ya #eriat e"ilimini içeren islami motiflerle ya da Türklükten ba#ka renkler ta#ıyan bir halkın kendini kabul ettirme mücadelesi olarak gerçekle#mi#tir. Yani demokrasi isteyen #eriat e"ilimlidir.

Ama bu, bir o kadar da sosyalizm dü#manıdır. Bizim sosyalistlerimiz için demokrasi ise, hep kendi egemenlikleri, "bizim egemenli"imiz" anlamını ta#ıya gelmi#tir. Bu bakı# içerisinde ise, kemalistlerin demokrasisizli"i, islamın kar#ısında her zaman tercih edilecek bir kadı kızının kusuru gibi durmu#tur. Bu kemalizan sosyalizmden artık gına getirenlerin, islami hareketlerde fazilet ke#fetmesini de ancak bu çerçevede anlamak mümkündür.

Rejimin kar#ıtı ikinci hareket ise, ulusaldır.

Sosyalistlerimiz için ulusal hareket, ta ba#ından beri tıpkı islam gibi ku#kuludur. Onda ya "ilkel milliyetçilik" ya da i#çi ve emekçi sınıfları milliyetlere göre bölen modern bundçuluk görmü#lerdir. Öyle ya sosyalistler enternasyonalisttirler! Onlar için milliyetin ne önemi olabilir! Sadece lafını etmeyi sevdikleri o çok sesli ve çok renkli sosyalizm projelerinin altında -ister en askercil isterse en laubali biçimleri içinde olsun- tek sesli bir 110

sosyalizm yattı"ı için, demokrasiye yakın de"ildirler.

Tıpkı kemalistler gibi, onların kahir ekseriyeti için de demokrasi, yukardan ol deyince oldurulacak bir #eydir.

Bayrakları ne olursa olsun ezilenlerin ezilmesine kar#ı çıkmayan bir akımdan demokrasi falan çıkmaz. Demokrat olmanın en sıradan gere"ini yapmayanlar, ne demokrasi ne de sosyalizm mücadelesine önderlik edebilirler. Ancak durum yine o kadar umutsuz de"il. Kürt ulusal hareketi ya#amakta oldu"u muazzam dönü#ümle, Türk sosyalistlerine bir ba#ka olana"ın kapısını daha açıyor: Demokrat olabilme, demokrasi mektebinden gerçekten geçme olana"ı. Cami ile kı#la arasında örs olmak istemiyorsanız, ba#ka yolunuz yok. Buna hazır mısınız arkada#lar?

(04 Kasım 1999)

111

SÜREC" DO#RU KAVRAMALIYIZ Barı# ve demokrasinin iç içe yürümek zorunda oldu"u bir süreçteyiz. Ancak demokrasi ve barı# kavramları kendiliklerinden bir #ey anlatıyor gibi olsalar da, bunun böyle olmadı"ını ve her toplumsal sınıf ve katmanın kendi konumlanı#ı içinde bunlara anlam verdi"ini biliyoruz.

Dahası psikolojik sava#ın çarpıtma ve yıpratma taktikleri çerçevesinde bu kavramların içinden çıkılmaz bir muammaya dönü#türülmek istendi"ini de görüyoruz.

Bu nedenledir ki, sürecin özelliklerinin do"ru kavranması ve neyi, nasıl, niçin yapmak istendi"inin bıkmadan açıklanması, hedeflerin ve araçların berrakla#tırılması daha da önem kazanıyor.

Barı#, varolan sava#ın ortadan kaldırılmasıdır. Sava# iki türlü bitirilebilirdi. Ya taraflardan biri di"erini ezer ve teslim anla#masına mahkûm eder; ya da uluslararası dengelerin ve kar#ılıklı güçlerin böyle bir sonuca imkân tanımadı"ı ve artık sava#ın tıkandı"ı noktada, tarafların her ikisini de belirli bir optimumda tatmin edecek bir anla#ma yapılarak bitirilir. Birinci tür bir sonuç aslında mezarlık barı#ı iken, ikincisi tamamlayıcı ö"eleriyle zenginle#tirilebildi"inde adil ve onurlu bir barı# sıfatı almaya hak kazanır.

Her iki taraf için de adil ve onurlu olabilmesi için, kendi somutumuzda, barı#ın demokrasiyle taçlandırılması gerekir. Barı# ve demokrasinin iç içe geçmesi, sava#a yol açan ko#ulların ancak demokratik bir ortamda bertaraf edilebilir olmasındandır.

112

Kürt ulusal hareketinin kendini diyalektik anlamda a#arak Türkiye Cumhuriyeti sınırları içindeki çe#itli uluslar ve ulusal topluluklardan i#çi ve emekçilerin toplumsal hareketinin bir parçası olmaya yönelmesi; sava#çı kli"i tecrit ederek demokratik geli#imin önünü açmaya çalı#ması herkesten önce Türk emekçileri tarafından do"ru anla#ılmak durumundadır. Bu konuda ise, kendini demokrat, sosyalist veya komünist gören partilere, sendikalara, kitle örgütlerine ve tek tek aydınlara büyük görevler dü#üyor.

Kürt hareketinin bir yandan Türk solcularına ve sosyalistlerine birlikte davranacakları ve demokrasi mücadelesini birlikte omuzlayacak bir platform sunarken, öte yandan sava#çı kli"in dı#ındaki tüm burjuva kesimleri de etkilemeye ve kazanmaya yönelik tutumlar izlemesi bir tutarsızlık de"il, tam da sürecin gereklerine uygun do"ru bir tutumdur.

Ku#kusuz ana do"rultuyu belirleyen politik bir çizginin ilan ve kabulü, otomatik olarak bunun her bir somut olayda yansımasını bulaca"ı anlamına gelmez. Ustalık sadece genel do"rultuyu belirlemekte de"il, bir dizi engellerle ve çetin bo"u#malarla geçmesi kaçınılmaz bu sürecin her bir somut olayında genel do"rultuyu kaybetmeksizin do"ru tutumlar geli#tirmektir aynı zamanda.

Daha önceki bir yazımda "Demirellerin, Ecevitlerin ya da pa#aların demokrat olaca"ını kimse beklemiyor ve beklemesin" demi#tim. $u anda yürütülmekte olan politikanın mimarlarının Demirellerden demokrat çıkartmak gibi saflık içinde olmadıklarını biliyoruz. Bu 113

devleti ve yöneticilerini en iyi bilenlerin, onunla bugüne kadar amansızca bir mücadele yürütmü# olanlar oldu"unu ise veri olarak kabul etmek gerekir.

Ne var ki, bu politikayı derinlemesine kavramadan onun yorumu ve açıklamasını yaptı"ını ya da bu politikayı kıyasıya ele#tirmek için anladı"ını sananların, sonucunu ancak kitlesel mücadelelerin belirleyece"i bir süreci, basitçe "devlete güvenme verme ve Demirellerin demokrat olmasını bekleme" olarak takdim ettikleri de bir o kadar bellidir. Bir kere bu süreç böyle gösterilmeye ba#ladı mı, hedefler ve araçlar bulanık, mücadele edenler kafadan silahsız hale getirilirler. Aslında kar#ı tarafın yapmaya çalı#tı"ı da bundan ba#ka bir #ey de"ildir. Bir kere böylesi bir kafa karı#ıklı"a girince, sanki Demirel demokrasi istiyor da, bütün mesele bunu Nazmiye Hanıma nasıl anlataca"ı noktasına kilitlenir.

Kürt hareketinin yürüttü"ü barı# ve demokrasi mücadelesini, böylesine absürd noktalarda takdim etmek ve sonra da bu noktadan ele#tirmeye kalkı#manın ise, entellektüel dürüstlükle bir ili#kisi yoktur.

Böylesi sözüm ona ele#tirilere verilecek do"ru yanıtlar ise, asla onların çizmeye çalı#tıkları hayali zeminde olamaz.

(06 Kasım 1999)

114

"AG"T DEMOKRAS"S"" Her ne kadar bazı dostlarımız Özgür Bakı#'a tersini iddia edecek kadar keskin ele#tiriler yöneltseler de, AG!T'in dünyanın zengini emperyalist devletleri arasında bir i#birli"i ve güvenlik örgüt oldu"unu biliyoruz ya da unutmadık. Bu örgütün de öteki kurulu#lar gibi, emperyalistlerin kendi aralarında dünyayı payla#ma ve çıkarlarını güvenceye almanın aracı oldu"unu bilmek için, öyle fazla kitap karı#tırmaya falan da gerek yok. AG!T'in birinci günkü toplantısında konu#ulanlara ve tartı#ma konularına rasgele kulak misafiri olanlar bile, enerji kaynakları ve geçi# yollarının güvenli"i, Sovyetlerin da"ılmasından sonra da hala bir biçimde Rusya'nın etkinlik alanındaki Kafkasya ve Orta Asya Cumhuriyetlerinin emperyalist dünya pazarına sa"lamca dâhil edilmesi için bir mücadelenin cereyan etti"ini göreceklerdir.

Elbette ki, sınıfsal mücadelede oldu"u gibi, emperyalistlerin kendi aralarındaki çeli#melerde ve ba"ımlı ülkelerle ili#kilerinde bu çıkarların ideolojik ifadesi, evrensel biçimler almak zorundadır. Demokrasi, insan hakları, ulusların kaderlerini tayin hakkı ve benzeri birçok ilke, bir yandan buna gerçekten ihtiyacı olan ezilen emekçilerin ve ulusların taleplerinin ifadesi iken; aynı zamanda emperyalist haydutlu"u gizleyen i#levler de görebilmektedir. Bu konuda sayısız örnek sunmak mümkündür.

Sömürgecili"e kar#ı yıllarca mücadele yürütmü# ve ABD emperyalizmin bölgedeki planlarını bozmu# olan 115

Kürt ulusal hareketinin #imdi bu gerçe"i bilmedi"ini sanmak, temelsiz bir iddiadır. Önderi bizzat ABD'nin do"rudan müdahalesiyle tutsak edilmi# bir hareketin, ABD veya AG!T "demokrasi"sine bel ba"ladı"ını sanmak, ya#anan bunca mücadeleden hiçbir #ey anlamamaktır.

AG!T'de bir araya gelen emperyalist ve bölgesel güçler, demokrasi ve insan haklarından söz ediyorlarsa, ki ediyorlar, o zaman Kürt ulusal hareketinin de çıkıp "madem demokrasi ve insan hakları, ulusların do"al hakları diyorsunuz, i#te 20. yüzyılın kanayan yarası Kürt sorunu konusunda da bir tutum almalısınız" demesi kadar do"al bir #ey olabilir mi? Üstelik bunu birkaç yüz ya da bin üyeli bir dernek veya partinin de"il de, dünyanın son yirmi yılda gördü"ü en büyük gerilla hareketini yaratmı# bir hareketi söylüyorsa, bu bir o kadar daha do"aldır. Çünkü böylesi platformlarda "ricacı ve yalvaran" konumuna dü#memenin birinci #artı olan, kitlesel ve temsil kabiliyeti olan bir politik güç olmanın tüm gereklerine sahiptir bu hareket.

Türkiye'nin sosyalist ve sol güçlerinin AG!T'de bir araya gelen emperyalistleri ve onun lideri ABD'yi haklı olarak protesto ederken, Öcalan'ın ve Kürt hareketinin bu zirveye Kürt sorununu anlatan ve onları tavır almaya davet eden tutumları arasında temel bir zıtlık yoktur. Ancak olayları ve politik mücadeleyi ak-kara mantı"ı içinde de"erlendirmeye alı#kın olanlar bunda bir kar#ıtlık görebilirler.

Bir an için yöneltilen ele#tirilerin "haklı" oldu"unu varsayalım. O zaman da #u sorunun yanıtını vermek, Türkiye sosyalistlerine dü#er: Bırakalım geçmi#i.

116

Öcalan'ın Türkiye'ye getirilmesinden bu yana geçen dokuz ay içerisinde, söyler misiniz, içinizden hangi parti bunu ve Kürt sorununu gündemine alan bir tek konferans veya kongre topladı? Hanginiz tam da sizlerden hiç de"ilse "inadına dayanı#ma" beklendi"i dönemde, sesinizi çıkarttı? E"er iddia edildi"i gibi, Kürtler AGIT'den medet umacak hale gelmi#lerse, bunda sizin hiç mi payınız yok?

DYP'li Dülger'in bile Kürt ulusal hareketinin televizyon ve basınına çıkmaktan imtina etmedi"i, idam cezasına kesinlikle kar#ı oldu"unu bu televizyondan açıkça söyledi"i bir dönemde bile, hala Kürtlerden uzak duranların ya da yan yana gelirken bile iyi saatte olsunların ne dedi"ini kollayanların böylesi ele#tirileri ne derece haklı olabilir?

Elbette ki, milyonların katıldı"ı bir halk hareketinde herkesin ideolojik ve politik donanımı aynı de"ildir.

Böylesi büyük halk hareketleri, politik bilincin en ileri ve en dü#ük düzeyinin birlikte yer aldı"ı hareketlerdir.

Kitleler bu hareket içinde ö"renirler. Böylesi muazzam bir kitlesel harekette, AG!T'in Kürtlere demokrasi getirece"ine inananlar olsa bile, bu hareketi temsil etti"i en ileri noktasından de"il de, en geri unsurlarına bakarak de"erlendirmek ve ele#tirmek tek kelimeyle haksızlık olurdu.

Sevgili dostlar, Kürt devrimcilerinin, sömürgecilere oldu"u gibi, onların a"ababalarına da güvenilmeyece"ini en az sizin kadar bilecek bir bilince ve üstelik sizden bir fazlasıyla tecrübeye de sahip oldu"unu bilmekte yarar var.

(21 Kasım 1999)

117

GERE#" DÜ!ÜNÜLDÜ...

Siz bu satırları okurken, e"er kestiremedi"imiz herhangi bir nedenle erteleme olmazsa, Yargıtay Ceza Dairesi "gere"i dü#ünüldü" diye ba#layıp Öcalan hakkında verilen idam cezasıyla ilgili kararını açıklamı# olacak.

Bu dava, Türkiye Cumhuriyetinin tüm bir tarihi boyunca birikmi# toplumsal, ulusal ve siyasal sorunların alabildi"ine keskinle#ip, bir kördü"üm oldu"u noktada görüldü. O nedenledir ki, hangi tarafta yer alıyor olurlarsa olsun, herkes biliyor ki, burada sadece hukuksal bir gereklili"inin yerine getirilmesi söz konusu de"ildir. Bu davanın sonucu, Türkiye'nin önümüzdeki on yıllarda nasıl bir ülke olaca"ıyla ilgili hayati önemde bir siyasal karar olacaktır.

Ku#kusuz kendisini siyasal olan bir sorunda kararı, sadece hukukçulara bırakmak ya da alınan siyasal kararların do"urabilece"i tepkileri, hukuksal kurumsal aracılı"ıyla izale etmeye çalı#mak asla çözüm olmayacaktır.

Gerek Öcalan'a idam cezası veren Devlet Güvenlik Mahkemesi gerekse Yargıtay Ceza Dairesinin yargıçları bu toplumun bireyleri olduklarına göre, sadece verdikleri kararın sorumlulu"unu ta#ımakla kalmayacaklar; aynı zamanda Türkiye'nin önümüzdeki dönemde Türkiye'nin alaca"ı toplumsal-siyasal #ekillenmenin de kendi sorumlulukları oranında orta"ı olacaklardır.

Bir yargıcın bir yandan ilkesel olarak idam cezasına kar#ı oldu"unu söylerken, öte yandan da Öcalan söz konusu olunca "ama" diyerek mevcut iç hukuka atıfla 118

idam kararına imza atmasının dayanılmaz vicdani çeli#kisini daha önceki bir yazımda söz konusu etmi#tim.

Mevcut yasalara göre, herkes bir biçimde kendini haklıla#tıracak gerekçeler üretebilir ve rahatlatabilir. E"er son ayların tartı#maları ve kamuoyunun de"i#meye ba#laması Yargıtay yargıçlarını köklü bir fikir ve tutum de"i#ikli"ine yöneltmemi#se, verilecek karar büyük bir ihtimalle idam hükmünün onanması olacaktır.

Sizi bilmem ama, ben ne zaman "gere"i dü#ünüldü.." sözünü duysam, ço"u kez yargılamanın ba#lamasından çok önce verilmi# bir kararın, nasıl kitabına uyduruldu"unun öyküsü ba#lıyor diye anlarım. Bu, yargıçlara güvensizli"in en uç ifadesi bir önyargı olarak alınmamalıdır. Bir yandan bugüne dek ya#anan tecrübelerin do"al refleksi iken, öte yandan da Türkçe'nin dil kurgusu ve toplumumuzda egemen olan mantı"ın i#leyi#ine ili#kin kavrayı#ımın ifadesidir.

Yasalar, insanlar arasındaki ili#kilerde uyulması gerekli kuralları ve uyulmaması halindeki yaptırımları do"rudan veya örtükçe ifade ederler. Yasaların varolması, hukukun varoldu"unun kanıtı de"ildir. Bir haklar sistemi olarak hukuk, elbette ki o toplumda egemen olan toplumsal ve siyasal ili#kilerin çok ilerisinde olamazlar. O da toplumun genel yapısının bir parçasıdır. Ancak bugün ba#ta anayasa olmak üzere, genel tüm hukuk sistemimizin bu topluma zorla giydirilmi# bir deli gömle"ine benzedi"ini, mevcut politik konjonktürden nasiplenen bir zümre dı#ında herkes kabul etmeye ba#lamı#tır.

Barı#ın sa"lanması, demokratikle#me yönünde adımlar atılması ve bu çerçevede de yeni bir anayasanın 119

hazırlanmasının gündemde oldu"u bir geçi# sürecinde, gönül isterdi ki, Öcalan hakkında karar verecek olanlar, sadece iç hukukun de"il, aynı zamanda Türkiye'nin altına imza koydu"u sözle#melerle kendisini yükümlü kıldı"ı uluslararası hukukun günümüzdeki düzeyini göz önüne alan bir karar versinler. Bu, hukuktan ve yargıçlardan çok #ey beklemek de"ildir aslında. Anlayı#ımız demokrasi yönünde de"i#tikçe ve buna ba"lı olarak da hukuksal ve siyasal kurumlarımız yeniden #ekillenmeye ba#ladıkça, bugün sadece temenni olarak ifade ettiklerimizin demokratik kavrayı#ın en sıradan ifadesi oldu"u daha iyi görülecektir.

Hiçbir devletin, bir ba#ka devletten zorla adam kaçırarak onu yargılayıp cezalandıramayaca"ı; devlet kurumlarından birinin uluslararası hukuku böyle bir ihlali halinde ise, yargıçların tutukluyu, kendisine yurtdı#ına gitme imkanı da vererek derhal serbest bırakacakları bir düzeye gelece"iz. Bunu kolayca elde edemeyece"imizi biliyorum. Ancak sürmekte olan mücadele gelecekte kesinlikle böyle bir durumu yaratacaktır. $imdi asıl olan, bunun gere"ini dü#ünüp yapmak olacaktır.

(25 Kasım 1999)

120

"DAM KARARININ ONANMASINA … ("NKAR VE "MHANIN DEVAMINA) Beklenen ve bilinen karar açıklandı. Dünkü yazımda binde bir de olsa bir ihtimal bırakarak "e"er son ayların tartı#maları ve kamuoyunun de"i#meye ba#laması Yargıtay yargıçlarını köklü bir fikir ve tutum de"i#ikli"ine yöneltmemi#se, verilecek karar büyük bir ihtimalle idam hükmünün onanması olacaktır" diyordum. Bu hükmün bozulaca"ı gibi bir iyimserli"e hiç sahip olmamakla birlikte, yine de yargıçların bunca tartı#madan sonra uluslararası hukukun bugün ula#mı# oldu"u teorik düzeye uygun bir tutum alabilmelerini arzulardım. Ama onlar bunu tercih edecek bir yönelime sahip olmadıklarını gösterdiler.

Bu dava açıldı"ı andan itibaren siyasal bir davadır.

Hukuksal bir çerçevede görüldü"ünü ise, kafaları küflenmi#, prof sıfatlı ve bol maa#lı "bilirki#iler" dı#ında kimse savunmamaktadır.

Bugün bir davanın hukuksallı"ını belirleyen, uygulandı"ı söylenen hukukun ne oldu"udur. Bundan üç yüzyıl önceki hukuk kurallarıyla da yargılama yapabilirsiniz. Bu sizin hukuk çerçevesinde kaldı"ınızı ve adil oldu"unuzu göstermez.. !ki nedenle göstermez: Birincisi, ça"da# toplumun ula#tı"ı düzeyin çok gerisindeki kuralları dayattı"ınız için. Ama bu göreceli ve sübjektif bir de"erlendirmedir. O nedenle #imdilik bir kenara koyabiliriz. Nesnel bir olgu olan ikincisi ise, devletin altına imza attı"ı ve bugün evrensel diye kabul edilen temel ve insan hakları sözle#meleri ba#ta olmak üzere, uluslararası hukuku olu#turan hiçbir norma uyulmadı"ı için hukuksal de"ildir. Hukuksal olmak ile adil 121

olmak birbirinden ayrılamayacak #eylerdir. En azından hukuk mektebinde okuduklarına azcık inancı olanlar açısından. Önümüzdeki günlerde A!HM muhtemelen bunu alaca"ı kararla bizlere bir kere daha hatırlatacaktır.

Bu durumu en iyi gören ku#kusuz Abdullah Öcalan olmu#tur. O nedenle de, kendisine dayatılmak istenen "usulüne uydurulmu#" mahkeme sürecini bir kenara koyarak, barı#ın sa"lanması ve Türkiye'nin demokratikle#mesi için ardı ardına öneriler yapmı#, programlar sunmu#tur. !lk ba#larda yanlı# anla#ılma ve geçici olarak prestij yitirme pahasına ısrarla dile getirdi"i çözüm önerilerinin önemi her geçen gün daha iyi anla#ılmaktadır. Öcalan'ı dün oldu"u gibi, yakalandıktan sonra da en iyi anlayan ku#kusuz PKK ve Kürt halkı olmu#tur. Bu nedenledir ki, bugün ister kabul edilsin isterse edilmesin, Türkiye'de yeni bir süreç çoktan ba#lamı#tır ve sürmektedir. Bu sürecin barı# ve demokrasiden yana kazanımlarla derinle#tirilmesi ise, sadece PKK ve Kürt halkının görevi olarak görülmemelidir. Türk halkının devletin yürüttü"ü sava#tan çıkarı olmayan tüm kesimlerinin bu sürece katılması gerekir. Bu noktada ise, Türkiye'nin sosyalistlerine, sosyal demokratlarına, liberallerine ve hatta uzun vadeli çıkarlarının bilincine sahip milliyetçilerine görevler dü#mektedir.

Abdullah Öcalan'ın kendisinin defalarca söyledi"i gibi, O'nun idam edilmesi bile #u gerçe"i de"i#tirmeyecektir: Dönüp dola#ıp, gelinecek çözüm programı budur. Öcalan'ın, idam hükmünün onanması halinde tutumunun de"i#meyece"ine ili#kin açıklaması, aynı 122

zamanda PKK için de geçerlidir. E"er Türk halkı on be# yılı a#kın #ovenizm ve ırkçılık bombardımanın uyu#turucu etkisinden kurtulabilirse, bu devletin babasının yıllarca tekrarlayıp demagojik bir laf salatasına dönü#türdü"ü "kendim için bir #ey istemiyorum" sözünün, Abdullah Öcalan'ın #ahsında bir gerçekli"in ifadesi oldu"unu görebilecektir.

Kürt halkının önderi hakkında verilen idam hükmünü onaylayanlar, aynı zamanda bugüne kadar sürdürülen inkâr ve imha politikasının devamına da demektedirler.

Ancak bu bir MÜCADELE'dir. Buradan kimlerin ba#arıyla çıkaca"ını da hep birlikte görece"iz. Öcalan hakkında verilen kararın nasıl olsa infaz edilmeyece"i gibi rehavete hiç kimse kapılmamalıdır.

Böylesi bir rehavet aynı zamanda basiret tutulması anlamına gelir. Bu nedenle "Öcalan'ı asarız; Kürtlerin de türkü söylemesine izin verir, bu i#i çözeriz" diye hesap yapanların hesabını bo#a çıkartmak için, bugün çok daha kararlı biçimde Öcalan'a sahip çıkmak gerekir. Türkiye'nin barı# ve demokrasiden yana gelece"i, Öcalan'ın ya#amına ba"lıdır. PKK'nin bir idam halinde bile, Öcalan'ın çizdi"i bugünkü politikayı sürdürece"inden hiç ku#kumuz yok.

Ancak Kürtlerden fedakârlık üzerine fedakârlık istemenin, önderlerinin de bu arada yok edilmesine seyirci kalmasını beklemek ise, hiçbir vicdanın kabul edemeyece"i bir #eydir. Öcalan hakkında verilen idam kararının onanmasına, dolayısıyla inkar ve imhanın devamına diyenlere kar#ı bizler de !DAM CEZASININ KALDIRILMASINA, BARI$ VE DEMOKRAS!N!N GERÇEKLE$T!R!LMES! !Ç!N MÜCADELEN!N DEVAMINA... diyoruz.

(26 Kasım 1999)

123

MÜTEFESS"H Öcalan'ın idam hükmünün onanmasından sonra, Yargıtay binasında önce avukatlar fiile dönü#emeyen sözlü saldırıya u"ruyor. Ardından da !nsan Hakları Derne"i basılıyor ve Genel Ba#kan Hüsnü Öndül tartaklanıyor. Akın Birdal'ı aynı yerde vuranlar, #imdi daha bir güç almı# olarak devam ediyorlar saldırılarına.

Yargıtay’ın onama kararı ile !HD'nin basılması arasında bir ba" var mı? Neden bu "adaletin tecellisinden galeyana gelmi# vatanda#lar" bir ba#ka yere de"il de, !nsan Hakları Derne"ine saldırıyorlar? Yoksa !HD ile PKK binasını mı karı#tırdılar? Ve neden "Türkiye Türklerindir" gazetesinden "Bu ülkenin aydınlık insanları, size bizim gibi bir #ey yara#ır" diyen gazeteye kadar tüm Türk basını bunu es geçiyor? !nsan Hakları Derne"i, kim ne derse desin, bu ülkede demokrasi ve insan haklarını savunan onurlu bir kurulu#tur. Ba#ta Akın Birdal olmak üzere, binlerce !HD üyesi ve gönüllüsü, hala ço"u sosyalistlerin bile kavramakta ve sindirmekte zorluk çektikleri genelle#mi# bir özgürlük anlayı#ının temsilcileridir. !nsana dair her alanda her türlü haksızlı"a kar#ı olmak gibi bir kavrayı#a sahip olmayanların ne demokratlı"ından ne de özgür birey oldu"undan söz edilebilir.

Yetkisiz bir mahkemenin verdi"i hukuk dı#ı bir kararın Yargıtayca onanması onu hukuksal kılmaya yetmez. !nfaz ekiplerinin, !HD Genel Merkezine kar#ı taarruza geçmesi tek bir #eyi ispat eder: Yargıtay kararı, !HD'ye kar#ı alınmı# bir karardır. Yani insan haklarına ve demokrasiye 124

kar#ı bir karardır. Hukuku hepimizi ba"layan bir haklar sistemi olarak de"il de, hala #ark kurnazlı"ıyla i#i kara kaplı kitaptaki yerine uydurmak olarak anlamaları normal fa#istler ve onların suç ortakları elbette karar ile saldırı arasındaki ba"ı göz ardı edeceklerdir. Hatta en iyisi bundan bir haber olarak bile söz etmemek olacaktır. Ama sava# dairesinin muhbir kalemi dayanamayıp "Sırada A!HM var" ba#lı"ı atıyor ve ekliyor: "Piyasaya insan hakları adına çıkan sahtekâr hainlerle yobazlar bir olup bunların Kuzey Irak'taki inlerine ziyaret düzenliyordu."

Eh böyle yazanlar elbette ki, Akın Birdal'ın vurulmasına, Hüsnü Öndül'ün dövülmesine ve !HD'ne saldırılmasına sadece sevinmeyecekler, bunları te#vik de edeceklerdir. Olan da bundan ibarettir.

Ya peki, bak size bu yara#ır diyen gazete farklı mı dü#ünüyor? Bir yazısında hızını alamayıp bana da PKK sözcüsü olmak onuru veren zat ise, demokrasi adına #öyle diyor: "Her #eyin ço"ulcu demokratik yapı içinde çözülme zamanı gelip geçmi#tir. Bence Öcalan vicdanlarda ya#amıyor artık, bırakın tek ba#ına !mralı'da ya#asın". $imdi bunlar bu kafayla münevver olacaklar, bunlar ço"ulcu demokrasiyi savunacaklar! Buna kargalar bile güler. Öcalan, vicdanlarda ya#amıyormu#. Kimin vicdanında ya#amıyor sayın ço"ulcu? Herkesin, kendiniz gibi dü#ünmesini, ya#amasını ve inanmasını isteyerek mi ço"ulculuktan söz ediyorsunuz? Ya da herkesin, sizin gibi vicdansız oldu"unu mu sanıyorsunuz? Yoksa siz Kürt deyince sadece korucu ba#ıları mı kastediyorsunuz? E"er bu memlekette bırakalım sizin artık zamanı geldi dedi"iniz ço"ulcu demokrasiyi, demokrasinin zerresi olsa, hangi 125

vicdan, hangi hukuk ve hangi ahlak Öcalan'ı !mralı'da esir tutabilir? !#te bunların idama kar#ı çıkabilme derecesi ve gerekçesi.

Peki, bu sosyal demokrat, laik ve de Atatürkçü.

Dolaysıyla olur bu kadar kusur. Ya sosyalistlerimiz? Onlar elbette idama kesinlikle kar#ı. Barı#ı istiyorlar. Demokrasi istediklerinden ve hatta daha da ilerisini istediklerinden de hiç ku#kum yok. Ama i# Öcalan ve Kürtlere gelince, ba#lıyor yan çizme. Hiç biri kalkıp da, lafı dolandırmadan Öcalan'ın idamına da kar#ıyız. Kürtlerin inkârına da kar#ıyız. Bu yargılama hukuk dı#ıdır. Kürtlerin haklarını tanımayan demokrat olamaz, demiyor. "$iddetin çözüm olmadı"ının anla#ıldı"ı günümüzde" diye ba#layan ve kasıtlı olarak muhatabını ceza sahasına çeken argümanlarla vaziyeti idare ediyorlar. Sonra da dostça beni uyarmaya devam ediyorlar. Biraz Kürt milliyetçisi gibi yazmıyor muymu#um? Acaba sosyalizmi unutmu# muymu#um?

Evet, bir yanda Akın Birdal, Hüsnü Öndül gibi onurlu insan hakları savunucuları, demokrasinin ve ça"da# hukukun savunucusu Öcalan avukatları, bir avuç demokrat ve devrimci; öte yanda fa#istler ve ortakları.

Arada ise yalpalayıp duran münevver sosyal demokratlarımız ve sosyalistlerimiz! Kusura bakmayın ama ben koku#mu#luktan ba#ka bir #ey görmüyorum.

(27 Kasım 1999)

126

APO’YU SEVMEK Sevmek, geni# ve dar anlamda kullanılan bir fiildir.

Sıradan bir ho#lanmadan en tutkulu a#klara kadar geni# bir yelpazedeki duygusal konumlarımızı dile getirmekte kullandı"ımız bir kavramdır. !#in i#ine dozajı biraz yüksek sevgi girince, sevgimizin yöneldi"i ki#iye, canlıya, bitkiye, topra"a ve ba#ka #eylere kar#ı nesnel olamayaca"ımız, mantıklı ve do"ru tutumlar alamayaca"ımız söylenir.

Do"ru söze ne denir, elhak öyledir.

Ama unutulan ba#ka bir #ey var. Birçok #ey gibi sevme de bir ö"renme i#idir. Sevgi insana do"u#tan verili bir duygu de"ildir. !nsanın ba#ka insanlarla ili#kisinde ortaya çıkan, ö"renilen ve ö"retilen bir haldir. Sevmek sevilecek olanı tanımakla, anlamakla ba#lar ve onunla ili#kini sadece belli bir düzeyde tutmak için de"il, derinle#tirip zenginle#tirmek için verdi"in emekle anlam kazanır. Onun içindir ki, sevgi aynı zamanda emektir denir. Öyleyse salt duygu ve mantıkla çok az ba"lantılı oldu"u varsayılan, dü#ünme organımız beyinden de"il de duyguların merkezi yürekten kaynaklandı"ı söylenen sevgide de bilinçli bir ö"e vardır.

Sevgi ve sevmenin ba#ka alanlarını bir kenara bırakarak, toplumsal çıkarların çatı#tı"ı politikaya bakalım.

Politikanın kendisi (en azından bugüne kadar bilinen prati"i içinde), sevginin de sevgisizli"in de en uç noktalarda ifadesine tanıklık eder. Çıkarların her türlü yöntemle sava#tı"ı bir yerde, sevgiden söz etmek abesle i#tigal de"il midir? Hem evet, hem hayır. Evet, abestir.

127

!nsanın insana sevgisi olsaydı, birbirimizi ezmek ve bo"azlamak için bunca devasa aygıtlar yaratır mıydık hiç?

Politikadaki sevgi, ayıya haksızlık yapmak pahasına örnekleyecek olursak, ayının yavrusunu sevmesi gibidir."Sevgiden" bo"azlamaktır.

Ama hayır, abes de sayılmaz. Kitle ileti#im araçlarının bize "seveceksin" diye empoze etti"i, kimi zaman anamız, kimi zaman babamız ve de"i#mez bir biçimde de hep atamız olanlara yönelik sevgilerimiz de vardır. Ne kadar içtendir, ne kadar dayanıklıdır ya da ne denli gerçektir bilinmez; ancak insan o duyguları ya#ıyor veya ya#adı"ını sanıyorsa, bunu bile öyledir deyip kabul etmek gerekir.

Politika alanında, bana göre, tarih, felsefe, toplum bilim ve genel olarak dünyayı kavrayı#ta bilinçli bir tutum sahibi olunmadıkça, gerçek bir sevgiden söz edilemez. Sevgi, insana özgü en de"erli duygudur. Müthi# bir sevgisizlik ortamında sevgiye hasretli"imiz bizi ço"u kez sanal, geçici ve dolayısıyla hep ihanete hazır oldu"umuz ili#kilere yöneltiyorsa, nedenini biraz da bu bilinç eksikli"i veya çarpılmasında aramak gerekir. Ben politikada, politikanın bizzat kendisini ortadan kaldırmaya çalı#anları severim.

Politikanın ortadan kaldırılması, kendini var eden ko#ulların dönü#türülmesi demektir; yani toplumsal sınıfların, insanın insanı sömürme ili#kisinin ve onun egemenlik araçlarının ortadan kaldırılması demektir.

Renkler ve zevkler gibi sevgileri tartı#mak da netameli ve bir anlamda sonuçsuz bir tartı#madır. O nedenle dönüp ba#a, politikada sevgilerimizi de"il de, politik aktörlerin programlarını, yakın ve uzak hedeflerini, kullandıkları araçları tartı#mak daha iyi olacaktır.

128

Peki ama, diyeceksiniz, sevgi üzerinde bunca söze ne gerek vardı? Nedeni basit. Kimi arkada#lar bu kö#ede yazdıklarıma öyle fazla bir ele#tiri de getirmeden, "Nasıl olur da Apo'yu sevebilirsin?" diyorlar. Gerçi bugüne kadar kimi sevdi"im kimi sevmedi"im konusunda bir #ey yazmadım. Buna gerek de yoktu; ancak madem sevmeksevmemek düzleminde bir yanıt bu arkada#ları tatmin edecek, söyleyeyim: Apo, Mahir gibi yakı#ıklı, Deniz kadar uzun boylu, Ertu"rul gibi belagatlı de"il. Bunları hangi gerekçelerle seviyorsam, O'nu da öyle. Tanımaya, anlamaya çalı#ın.

Emek verin. Göreceksiniz, siz Apo'yu çok seveceksiniz.

(02 Aralık 1999)

129

D"ASPORA YA DA ANAVATAN ÇILGINLI#I Diaspora dinsel bir kavramdır. Sözlükler tanımını #öyle veriyor: "Ba#ka bir din veya mezhebin ço"unlukta oldu"u bir toplum içerisinde ya#ayan farklı din veya mezhebe mensup azınlık cemaat üyeleri. Bu azınlı"ın ya#adı"ı bölge."

Kavramın tanımı ve tarihinde dinsellik a"ır basıyor olsa da, ülkesindeki politik baskı, takibat, sava# ve benzeri nedenlerle yurtdı#ında ya#amak zorunda kalan politik göçmenler için de kullanılıyor. Bu çerçevede örne"in Japonya'dan !skandinav ülkelerine kadar dünyanın dört bir kö#esinde da"ılmı# bir Kürt diasporasından söz edilebilir. $imdiye kadar Kürtlerden çok söz etti"imiz için, isterseniz bugün de diasporadaki Türk sosyalistlerinden söz edelim.

12 Eylül ve sonrasının politik ko#ulları birçok Türk sosyalistini yurtdı#ına gitmek zorunda bıraktı. Ço"unlu"u Almanya'da olmak üzere Avrupa ülkelerinde bir Türk sosyalistleri diasporası olu#tu"undan söz etmek mümkün.

Gerek Türkiye'deki genel siyasal gidi#at, gerekse kendilerinin ba"lı oldukları cemaatin (örgüt veya parti) iç hayatı, bu politik göçmenleri müthi# etkiliyordu.

Kendilerine yabancı bir çevrede cemaatin inancını ve ibadetini sa"lam tutmak için, ülkede gösterilenden daha fazla bir gayret gösteriliyordu. Cemaat üyeleri de okyanusta kaybolmamak, rotayı #a#ırtmamak için içtenlikle gece gündüz u"ra#ıyorlardı. $u veya bu nedenle cemaatin dı#ına dü#mek, yabancı bir çevrede hiçli"e mahkûm olmak gibi bir #eydi çokları için. Azınlıkların 130

ço"unda görülen içine kapalı ve su geçirmez tecrit bir ya#amdı onlarınki. Öte yandan ise, ülkedeki cemaat merkezi ve mensupları, onlardan çok #ey bekliyorlardı. Çok #ey dense de, beklenenin aslında bunun eninde sonunda parasal destekten ba#ka bir #ey olmadı"ını herkes biliyor.

Sovyetler Birli"i ve Do"u Avrupa'daki çökü# ve ardından gelen geli#meler, zaten 80'lerin ortasında çoktan ini#e ve da"ılmaya yüz tutmu# Türk sosyalist cemaatlerinin faaliyetlerini sıfır noktasına yakla#tırdı.

Artık Avrupa'da 80'lerin ba#ındaki gibi güçlü bir Türk sosyalist diasporası yoktur. Sosyalizmle ve aktif politikayla ili#kisini sürdürenler, bir çırpıda sayılacak kadar azalmı#tır. Ama politikayla ili#kisi Türk televizyon kanallarının haberleri izlemeye kadar daralmı# ve en etkili kampanyaların bile artık kendilerini canlandıramayaca"ı gev#ek bir müminler toplulu"undan ise her zaman söz edilebilir.

Aradan yıllar geçmi# olmasına ra"men, Türkiye'deki ana cemaat ile Avrupa'daki yavru cemaatler arasındaki ili#kinin özünde hiçbir de"i#iklik yoktur. Üç a#a"ı be# yukarı aynı çark i#lemektedir.

Türkiye'dekiler farklı de"erlendirmeye devam ediyor olsalar da, #u gerçe"in altını çizmek gerekir. Bugün hala "inadına sosyalizm" diye azınlı"ın da azınlı"ı haline gelmi# Avrupa'daki bir avuç Türk sosyalisti, gerek ya#adıklarından gerekse okuduklarından çok #ey ö"renmi#lerdir. Örne"in onlar Türkiye gündeminin ba# maddesi olan Kürt sorununda en azından ikirciksiz demokrat olabilmi#lerdir.

Dünyadaki geli#melerle 131

Türkiye'nin sorunları arasındaki ba"ı kurabilecek bir bakı# açısı geli#tirebilmi#lerdir. Ba#ka ülkelerin deneylerine daha ilgi hale gelmi#lerdir. Burjuva demokrasisinin abc'si denilecek tutumları göstermekte tereddüt eden ya da bin bir dereden su getiren Türkiye'deki politik önderlere, teorisyenlere #a#kınlıkla bakar hale gelmi#lerdir.

Türkiye'dekiler ise, bunlara hep "dı#ardan baktıkları için ülkeyi anlayamayan arkada#larımız" muamelesi yapmaktan imtina etmemi#lerdir. Bu tutum #imdiye kadar kimi zaman açık kimi zaman örtülü biçimde ifade edilmi#ti. Ancak #imdi belli ki mücadelenin geli#im seyrine ba"lı olarak en uç noktalardan ifade edilmeye ba#lanmı#tır. Öcalan davası ba#layalı beri aralarında benim de bulundu"um bu küçük sosyalist diasporanın aldı"ı tutumu, basiretsizlik olarak de"erlendiren "anavatan"daki arkada#larımız, artık çıtayı en yükse"e koyarak aldı"ımız politik tutuma "diaspora çılgınlı"ı" te#hisi koymu#lardır.

Bizden hiçbir #ey duymak istememektedirler. Ola"andır; bu da geçer. Ancak yine de bir küçük soru kalıyor dilimizin ucunda: Diaspora çılgınlı"ı Kürtlerden yana olmaktır. Ya anavatan çılgınlı"ı?

(04 Aralık 1999)

132

EFEND"LER BU !APKADIR! BU DA DEMOKRAS"!

Atatürk, Kastamonu'da kendisini çevreleyen kasabalı ve köylülere "efendiler bu #apkadır" der ve #apka devrimini ilan eder. $apka devriminin yılmaz savunucusu Ecevit ise, kendisini bildi bileli #apkayı kafadan dü#ürmemi#tir."$apka dü#tü, kel göründü" demesinler diye midir? Onu bilmiyorum.

Ba#ta Ecevit olmak üzere zaten demokrat bir millet oldu"umuz için, Avrupa Birli"i aday üyeli"ini kaptıktan sonra intibakta hiç zorluk çekmeyece"iz. !nsan haklarıydı, yargı ba"ımsızlı"ıydı, Kopenhag kriterleriydi falan vız gelir bize. Ecevit'in sözleriyle bunların halli #unun #urası en fazla altı aylık bir meseledir. Batı Avrupa’nın siyasal örgütlenme düzeyine altı ayda intibak edecek haldeydik de, neden Türkiye son 30 yılını askeri darbelerle, idam, i#kence, kayıplar ve 15 yıllık adı konmamı# bir Kürtleri yok etme sava#ıyla geçirdi?

Hani Ecevit Ba#bakan olmasa, galiba bizimle dalga geçiyor diyesi geliyor insanın. Ama ortada ne bir mizah ne de yalan var. Aslında bu yanıt, Ecevit ve devlet yöneticilerinin Türkiye'ye ne tür bir demokrasi öngördükleriyle ilgili bir mesele. "Önce Apo'yu asalım, sonra da idamı kaldıralım" diyen #ark kurnazı fa#istlerle, Kürtleri bir ulus, bir halk ya da bir azınlık olarak bile kabul etmeye yana#mayan, "silahlı toplum örgütü" MGK'lı demokrasiyi içine sindirmekte beis görmeyen zihniyet erbabından bundan daha fazlasının çıkmayaca"ını ise bizlerin biliyor olması gerekir.

133

Türkiye'nin AB aday üyeli"inin gerisinde demokrasi ve insan hakları de"il de, uluslararası tekellerin çıkar ve hegemonya hesaplarının yattı"ını bilenler açısından ortada #a#ılacak bir durum yoktur. Bölgesel güç olma ve yeni dünya düzeni çerçevesinde kendisine biçilen rolü oynamak için AB üyeli"ini gerekli gören Türkiye devleti, mevcut yöneticileri ve egemenleri #u demokrasi ve insan hakları gibi meseleleri içlerine pek sindiremeseler de uluslararası antla#malarla kendilerini ba"lamı#lardır.

Bu aday üyelikle birlikle, Kürt hareketinin gündeme getirip zorladı"ı barı# ve demokratikle#me sürecine etkide bulunacak yeni faktörler devreye girmi#tir. Türkiye yakasında toplumsal muhalefetin etkin bir kitlesel örgütlülü"e sahip olamadı"ı ko#ullarda, Kürt ulusal hareketi bu aday üyeli"in gerçekle#mesini destekleyerek, kendisine biraz nefes aldıracak bir imkân yaratmı#tır.

Ancak adil bir barı#ın ve demokratikle#menin ise, ancak bundan sonra Türkler ve Kürtler cenahında geli#tirilecek mücadelelerle sa"lanaca"ı unutulmamalıdır. Dünyanın hiçbir yerinde bırakalım demokrasiyi, tek bir hak bile kimseye ba"ı#lanmamı#tır. Haklar ve özgürlükler, onun bilincinde olan ve onun u"runa mücadele eden halk kitlelerince elde edilmi#tir.

AB üyeli"i ve onun kıstasları, Türkiye'ye otomatikman bir demokrasi getirmiyor ve getirmeyecek de. E"er Türkiye'nin sol, sosyalist güçleri, on be# yıl boyunca sava#ta yalnız bıraktı"ımız Kürtlerle bugün barı# ve demokratikle#me do"rultusunda yan yana gelir ve pratik politika yapmaya ba#layabilirse, bir ba#ka Türkiye'nin in#asının yolu açılabilir. Barı# ve demokrasi taleplerini 134

sürüncemede bırakarak, tam bir süründürme sürecinde Kürt ulusal hareketini de etkisizle#tirip dejenere ederek yola devam etmek isteyen egemenlerin hesapları bo#a çıkartılabilir.

"Efendiler bu #apkadır, bu da demokrasi!" dercesine Türkiye'nin ezilen halkları ve emekçileriyle dalga geçilmesini istemiyorsak, Kürtlerle yan yana mücadele etmekten ba#ka yolumuz yok.

(16 Aralık 1999)

135

B"NYIL DÖNÜMÜ Takvimlere göre yirminci yüzyılı bir hafta kadar sonra geride bırakaca"ız. Avrupa'nın büyük merkezlerinde bu yılba#ı ya da daha do"rusu yeni bir milleniuma (binyıla) giri# için büyük programlar düzenleniyor. Söylenenler do"rusuysa, programların en ilginci Paris'te olacakmı#.

Aylar öncesinden oteller, lokantalar ve e"lence yerlerinde rezervasyonlar yapılmı#. Binyıl dönümünde felaket ve kaos öngörüleri yapanlardan tutun da, çocukları tam da o gün do"sun diye sezeryan için bıça"ın altına yatmaya hazır kadınların sosyete doktorlarının pe#inde ko#tukları da söylentiler arasında.

Batı Avrupa'nın sanayi toplumlarında, özellikle de Almanya’da verili üretim tarzı insanlara ister istemez her #eyi önceden planlama alı#kanlı"ı kazandırmı#tır. Nüfusun büyük ço"unlu"u için önceden planlanmamı#, randevuya ba"lanmamı# bir günlük ya#antı neredeyse dü#ünülemez hale gelmi#tir. Tatil mi yapacaksınız? En az altı ay önceden kararla#tırmanız gerek, nereye, kiminle gidece"inizi. Bir arkada#ınızla mı görü#mek istiyorsunuz? Çat kapı giderseniz, "seninle sözle#memi#tik, zamanım yok" diye kapıdan çevrilme ihtimalini göze almalısınız.

Nerdeyse kimi, ne zaman nasıl sevece"inizin ya da terk edece"inizin planlandı"ı bir yerde, bizim gibi hiçbir hesaba-kitaba gelmez kendili"indenlik içinde ya#ayanların i#i oldukça zor. Bizim son dakikaya kadar ne yapaca"ımız hiç belli olmaz. Ayrıca verdi"imiz sözlere, ba"ladı"ımız randevulara uyup uymayaca"ımızın da garantisi de yoktur.

136

Günlük ya#antımız böyle de, sanki siyasal ya#antımız çok mu farklı? Devletten tut da en küçük bir politik gruba kadar aynı yakla#ım, aynı "i#i zamana ve zamanın icaplarına bırakma" tutumu kendisini gösteriyor. Kimi zaman açıktan dillendirdi"imiz, ço"u kez de söylemeden uyguladı"ımız ilkemiz #u: Hele dur bakalım, zaman ne getirip ne götürüyor? !#te size bir örnek, ÖDP. Öcalan'ın Türkiye'ye getirilmesinden bu yana Türkiye sosyalistlerinden, özellikle de onların epeyce farklı kesimlerini bir araya getiren ÖDP'den hep bazı beklentilerimiz oldu. Ku#kusuz bu onun kurulu#undaki ve programındaki iddialarıyla ba"lantılı beklentilerdi. Ancak #u bir yılın bir muhasebesi yapıldı"ında bu beklentilerin neredeyse tümüyle bo#a çıktı"ı görülür. Öcalan'ın uluslararası bir korsanlıkla kaçırılması bu parti tarafından protesto bile edilmemi#tir. Linç histerisinin körüklendi"i, meydanlarda Öcalan'ın maketlerinin yakıldı"ı ortamda yani Kürtlerin en çok dayanı#maya ihtiyaç duydukları bir zamanda, binlercesi idamla yargılanmı#, onlarcası idamdan dönmü# insanların oldu"u bir partiden idama kar#ı kararlı bir ses çıkmamı#tır.

Bizzat Öcalan'ın ve Kürtlerin aldı"ı tutum ve mücadelesiyle kamuoyunun de"i#meye ba#ladı"ı, burjuva politikacılarının bile barı# sözünü telaffuz eder hale geldikleri bir zamanda, barı# konferans veya kongreleriyle tutumunu netle#tirmek, barı# ve demokrasi için seferber olmak yerine, "#iddetin çözüm olmadı"ının anla#ıldı"ı günümüzde" diye ba#layan ve muhataplarını hep ceza

137

sahasına çeken açıklamalarıyla i#i hep zamana havale etmi#tir.

Aslında yaptıkları de"il de, yapmadıkları konusunda söylenecek çok #ey var. Nihayet #imdi kongre sürecine giren bu parti, Türkiye gündeminin birinci maddesi konusunda bir politika saptamak zorunda kalacaktır.

Hangi yönde gidece"ine ili#kin alacakları kararlar, hepimizi ilgilendiriyor. Bu nedenle onları izlemeye, bugüne kadarki beklentilerimizi bo#a çıkartmı# olsalar da, sosyalizm adına iddialarını sürdürdükleri sürece onlarla bu zeminde tartı#maya devam edece"iz.

Gönül ister ki, üçüncü binyılın ba#ında yapaca"ı kongrede bu parti, artık görevlerine nihayet talip olur.

Yoksa yine mi bo# bir beklenti ya da iyimserlik? Olabilir, ama ne de olsa ilkemiz "bekleyip görece"iz"!!!

(23 Aralık 1999)

138

GELECEK B"Z"MD"R! Pê$eroj yê me ye!

Yirminci Yüzyılın ba#ında emperyalist devletler dünyayı payla#mak için kıyasıyla bir sava#a hazırlanırken, birileri de artık "barı# ve huzur ça"ı"nın geldi"ini vaaz ediyordu. Öyle ya rekabetçi kapitalizm ça"ı geride kalmı#tı. Sermayenin geli#imi ve yo"unla#ması tekelleri ortaya çıkarmı#tı. Tekeller ulusal birimler olmayıp, uluslararası ya da uluslarüstü bir karakter gösteriyordu.

Böyle bir durumda ise, rekabetin dayattı"ı pazar sava#ları, yerini uzla#maya ve barı# ça"ına bırakacaktı.

Dünyayı Batı Avrupa ve Amerika Birle#ik Devletleriyle sınırlayan Avrupa merkezcili"inin izlerini de ta#ıyan bu kapitalizm analizlerinin tümden yanlı#lı"ını görmek için, uzun zaman geçmedi. Birinci Dünya Sava#ı tekellerin bu dünyaya nasıl bir barı# ve huzur vaat etti"ini gösterdi.

Emperyalizme ve bir bütün olarak sermaye egemenli"ine kar#ı yanıt Rusya'dan geldi. 1917 Ekim Devrimi, bütün bir 20. Yüzyıla damgasını basacak geli#melerin anahtarı oldu. Yirminci Yüzyıla anlamını veren de Ekim devrimidir. O, dünyanın proleterlerine, sömürge boyunduru"u altında tutulan haklarına ı#ık oldu.

Bu arada Osmanlının yıkıntıları arasında #ekillenen Türkiye Cumhuriyeti de, Ekim devriminin açtı"ı özgürlük alanı dolayısıyla hayat bulabildi.

Emperyalizm ve sermaye dünyasının yanıtı, fa#izm ve !kinci Dünya Sava#ı oldu. Ekim Devriminin ülkesi, fa#izmi merkezinde vurmakla kalmadı; Berlin'de Reichstag'da dalgalanan kızıl bayrak, aynı zamanda Çin ve Vietnam devrimlerinin, Do"u Avrupa halklarının fa#ist 139

kölelikten kurtulu#unun ve sırada bekleyen Küba devriminin zafer simgesi oldu. Latin Amerika'dan Asya'ya, Ortado"u'dan Afrika'ya kadar dünyanın dört bir yanında emperyalist egemenli"e kar#ı mücadelelerin do"al müttefiki bir sosyalist blok olu#tu.

So"uk sava# yılları, nükleer sava#ın kapısına varan iki kamp arasındaki gerginlikler, 1960'ların ve 70'lerin isyancı ku#akları... Ve gerek emperyalizmin ku#atması gerekse içerde tıkanma ve dejenerasyonla gelen 1989 sonbaharı.

90'lı yıllarda emperyalizmin zafer çı"lıkları arasında tarihin ve ideolojinin sonu ilan edildi. Aslında biten ne tarih ne de ideoloji yani marksizmdi. Biten Ekim devriminin damgasını vurdu"u 20. Yüzyıldı. ABD'nin hegemonyasını sa"lamca kurdu"u, AB'nin iyice #ekillenmi# göründü"ü ve artık "demokrasi ve insan hakları" demagojisiyle kapitalizmin, bu dünyanın mümkün ve yıkılmayacak tek düzeni oldu"u propagandasının yapıldı"ı 21. Yüzyıl ba#lamı#tı. Yeni dünya düzeni, hıristiyan teolojisine de atıfta bulunularak, binyıllık barı#, huzur ve adalet ça"ı olarak ilan ediliyor.

Miladi takvime göre yarın 21. yüzyıla girerken, bizden bordamızdaki tüm cephanelikleri atmamız, artık sınıf mücadelesi, toplumsal devrim, ulusal ve toplumsal kurtulu# taleplerimizi unutmamız isteniyor. Millenium #enlikleri arasında anla#ılmaz ve pek i#itilmez gibi görünse de, biz yine de tekrarlayalım: Bu dünyada cinsel, sınıfsal ve ulusal sömürü ve baskı sürdükçe, kapitalizmin do"ası e#itsizlik ve zulüm sürdükçe, ona kar#ı mücadele de sürecektir. Marx-Engels'in bizlere arma"an etti"i teori, bu mücadelelerde yol göstermeye devam edecektir. Gele140

cek ku#aklar, adını ne koyarlarsa koysunlar, aynı idealler u"runa mücadele edeceklerdir. Gelecek sosyalizmdir, gelecek bizimdir.

Bu yeni yıl, yüzyıl ve binyıl dönümü dolayısıyla ba#ta tüm okuyuculara, zindanlardaki devrimcilere, demokrasi ve özgürlük için mücadele edenlere, da"larda ve ovalardaki rêhevallere, adlarını sayamadı"ım tüm dostlarıma ve Kürtlerin Ba#kanı Abdullah Öcalan'a en içten sevgi ve selamlarımı yolluyorum.

Bi sedama salveger, sedsal û hezarsala nû, silavên xwe yên germ û biratiyê; Di seride li xwendewanên me, li #ore#gerên zindanen, li têko#erên demoqrasi û azadiye, li #ervanên rêheval yê, li çiya û zozanan, li heval û dostan, û li serokê kurdan Abdullah Öcalan dikim.

(30 Aralık 1999)

141

PUTLARI KIRMAK, KÜRTLERLE B"RL"KTE OLMAKTAN GEÇER Saatler yirmidördü gösterirken, sava# alanlarını aratmayan havai fi#ek gümbürtüleri arasında 20. Yüzyılı geride bıraktık. Artık birkaç saattir yeni bir yüzyıldayız.

Alaimisemanın altından geçenlerde meydana geldi"i varsayılan de"i#ikliklerin hiçbirini ya#amadık. Kaos ve kıyamet tellallarının kehanetleri tutmadı. Tabii 2000'lere girme #ölenlerinin yüksek gerilimli heyecanına dayanamayarak kaç ki#i arada ezildi, ne kadarı intihar etti ve ne kadar ev yandı henüz bilmiyoruz. Bildi"imiz dünya henüz yerinde duruyor ve biz kaldı"ımız yerden devam ediyoruz.

Kürtlere sömürge boyunduru"u, parçalanmı#lık, inkar, imha ve hiçli"e mahkum etme denemelerinden ba#ka bir #ey göstermemi# bir yüzyıl geride kaldı. Barı# ve demokrasi talebiyle yeni bir sürecin kapısını aralayan Kürt ulusal hareketi kar#ısında devletin ve mevcut siyasal partilerin tutumlarında köklü bir de"i#iklik yok. Bir yandan AB aday üyeli"i dolayısıyla Avrupa standartlarında bir demokrasi sözü verenler, öte yandan Kürtlere kar#ı saldırı, tutuklama ve operasyonlar devam ediyor. Türkiye´yi yöneten tek ve gerçek parti MGK, yüzyılın son toplantısında "AB sürecine devam" demi#.

Demirel hala ba#ımızda ve "grup #eyini kabul etmem" diyor.

Daha öncede yazdı"ım gibi, Türkiye'ye yeni dünya düzeni çerçevesinde biçilen rol çerçevesinde devletin yeniden düzenlenmesi gündemde. Demokrasi ve özgürlük, dün oldu"u gibi bugün de bu devletin reorganizasyonunun 142

de"il, ezilen halkların ve toplumsal sınıfların mücadelelerinin ürünü olabilir ancak. Reorganizasyon e#ittir demokrasi de"ildir. Kürtlerin ulusal ve demokratik haklarının tanınması, yasal ve anayasal güvencelere kavu#turulması için önümüzde daha çetin mücadeleler var.

Kürtler yıllardır bu mücadelenin içindedir. Eksik olan Türkler cenahında Kürtlerle birlikte mücadele edecek güçlü bir hareketin olu#turulamamasıdır.

Böylesi bir harekete sadece Kürtlerin ulusal ve demokratik talepleri açısından de"il, bir bütün olarak Türkiye'nin tüm ezilen, sömürülen, baskıya u"ratılan sınıfları, katmanları ve kültürleri açısından da ihtiyaç vardır. Bu nedenledir ki, sosyalizm, demokrasi ve benzeri iddialarla ortaya çıkan partilerin iddialarını, onların bu iddialara ne kadar uyduklarını de"erlendirmek kaçınılmaz bir görev oluyor. Sadece kongreler sırasında de"il, di"er zamanlarda da bu iddia ve taleplerin hatırlanması gerekiyor.

Kongresi yakla#an ÖDP, Genel Ba#kanının a"zından Kürt sorununda barı#çı ve siyasi bir çözümden yana tutum aldı"ını ilan ediyor. "ÖDP siyasetin put kırıcısı olma iddiasıyla halkın kar#ısına çıkmı#tır" diyor. "Kaybedecek gün yok. Mücadeleyi yükseltmeliyiz" diyor Ufuk Uras.

Bunlar güzel ve heyecanlandırıcı sözler. Ama putları kırmak için, putların arkasına saklanmamak, onlara cepheden kar#ı tutum almak gerekir. Türkiye'de mevcut putları kırmanın tek yolu ise, Kürtlerle birlikte olmaktan geçiyor. $imdi ÖDP de dâhil tüm demokrasi ve barı# diyen parti, grup ve kurulu#ların önünde #u soruya açık ve net yanıtlar vermekten ve gere"ini yapmaktan ba#ka bir #ey kalmamı#tır: Kürtlerle mücadele ortaklı"ı içinde, Türkiye'nin 21. Yüzyılını halklarımız için barı#, demokrasi ve karde#li"in yüzyılı yapmaya var mısınız?

(02 Ocak 2000) 143

TEHL"KEL" OYUN PKK'nin ba#lattı"ı barı# ve demokrasi sürecinin çetin bir yol oldu"unu, #iddetli çatı#malar, provokasyon ve katliamlara da gebe oldu"unu sık sık hatırlatmaya çalı#ıyoruz. !ster kabul edilmek istensin isterse istenmesin, ısrarla vurguladı"ımız nokta, bugün barı#ın da ne zaman nasıl bitece"ini kimsenin kestiremeyece"i meçhul bir kanlı bo"azla#manın da anahtarı Öcalan'dır.

Son günlerde Fazilet Partisinin MHP'yi, DYP'nin ANAP'ı kö#eye sıkı#tırma takti"i gibi yansıyan Öcalan dosyasının Meclise getirilmesi ve infazı yolundaki kampanya, çok daha kapsamlı ve tehlikeli senaryoların bir parçasıdır.

Kürt hareketinin sa"duyulu ve sorumlu çabasıyla yaratılmı# olan kısmi tartı#ma ortamı ve çözüm arayı#ları tersyüz edilmek isteniyor. Öte yandan Ecevit ve Demirel'de sözcülerini bulan e"ilim ise, Öcalan'ın idamına kar#ı gibi görünmekle birlikte, Kürt sorununun çözümü konusunda ciddi adımlar atmaya hiç de niyetli görünmemektedir. Öcalan'ın ya#amı üzerinde oynanan bu tehlikeli oyun, bize iyi polis-kötü polis senaryosunu anımsatıyor. Kürt hareketini parçalamayı, da"ıtmayı ve tümden etkisizle#tirmeyi hedefleyen bu senaryo derinle#tirilir ve Öcalan imha edilirse, Ecevit veya Demirel'in "demokrat"(iyi polis) olarak oyundan ba#arıyla çıkma #ansı olmayacaktır. Olmayacaktır, çünkü Kürt hareketi bugünkü kölelik ko#ullarına boyun e"meyecek ve bu

144

tehlikeli senaryonun oyunca"ı olmayacak kadar tecrübeli bir konumdadır.

PKK'nin bu kritik anda aldı"ı tutum ve uyarıları bunun göstergesidir. PKK Merkez Komitesinin #u sözleri üzerinde herkes uzunca boylu dü#ünmeli ve ister parti ister birey olarak herkes sorumlulu"unu görmelidir: "Partimiz, MHP'yi Türkiye'nin çıkarlarının bir gere"i olarak sa"duyulu davranmaya, FP'yi provokatif tutumlarından vazgeçmeye, demokratik güçleri ve de"erli halkımızı barı#çıl demokratik etkinliklerini güçlendirmeye ça"ırır.

Herkes bilmelidir ki, Ba#kan Apo hem sava#ın hem de barı#ın gerekçesidir. Ona göre hareket edilecektir."

Barı# ve demokrasiden yana tüm partilerin ve kurulu#ların, Öcalan'ın ya#amı üzerinde oynanan bu oyuna seyirci kalmaya hakları yoktur. Öcalan'a sahip çıkmak, bugün barı#a ve demokrasiye sahip çıkmakla e#de"erdir.

Egemenler, Öcalan'ı asarız, ortalık biraz karı#sa bile bir iki sözde hak kırıntısıyla Kürtleri de yatı#tırırız hesabı içinde davranabilirler. Bu onların egemenliklerinin bir gere"idir.

Ancak kendisini ilerici, demokrat, sol ve sosyalist diye niteleyen ki#i, kurulu# ve partilerin, bu iddialarını sürdürdükleri sürece, bugünkü sessizli"in ve seyircili"in hiçbir gerekçesi olamaz ve olmayacaktır. Bugünkü tehlikeli oyuna kar#ı sesini yükseltenler bellidir. Kürtler ve bir avuç Türk demokrat ve devrimcileri. Onları yalnız bırakmak, aslında kendimizi yalnızlı"a ve hiçli"e mahkûm etmek olacaktır. Bu nedenle herkesi bir kez daha dü#ünmeye ve yerini belli etmeye ça"ırmak boynumuzun borcudur.

(08 Ocak 2000) 145

SOSYAL"STLER"N B"REYSEL SORUMLULU#U Bu yazıyı okudu"unuzda Kürt halkının haklı olarak tüm dikkatinin toplandı"ı 12 Ocak hükümet ortakları zirvesi tamamlanmı# olacak. Öcalan dosyasının nerede bekletilece"ine ili#kin bir formül bulunmu# ya da üzerinde çoktan anla#ılan formülün taraflara sindirilmesi için, i#i zamana yayan bir tutum açıklanmı# olacaktır. Öcalan'a ili#kin alınacak tavır, aslında her ki#i, parti ve kurumun bizzat kendi gelece"iyle ilgili verece"i bir karar anlamına geliyor. Bunun toplam etkisi, nihayetinde Türkiye’de ya#ayan herkesin kaderini belirleyecektir. Öcalan ile Kürt sorununun, Kürt sorunu ile Türkiye'nin barı# ve demokrasi sorunun iç içe geçmi# oldu"unu, bunların birbirinden koparılarak ele alınacak konular olmadı"ını herkes bir biçimde el yordamıyla hissediyor.

Ancak sonucu hepimizin gelece"ini yönlendirecek bu konu kar#ısında herkesin aynı duyarlılıkla yakla#tı"ını söylemek mümkün de"il. Elbette ki bu duyarlılık ya da duyarsızlıkların temelinde sınıfsal çıkarlar, bu çıkarlarla her zaman çakı#ması da gerekmeyen ideolojik #ekillenmeler yatıyor. Daha da özelle#tirir ve ki#iselle#tirirsek, psikolojik faktörler de rol oynuyor.

Bu kö#eden, sınıfsal ve bireysel e"ilimleri ne olursa olsun, Türkiye sosyalistlerine yönelik yaptı"ım ele#tiri ve öneriler çok az bir istisnası dı#ında do"rudan olumsuz tepkiler almadı. Tersine #imdiye kadar "haklısın ama..." diye ba#layan ve sosyalistlerin örgütsel güçsüzlü"ünü gerekçe göstererek bugünkü tepkisizli"i bir biçimde haklıla#tırmaya çalı#an yanıtlar geldi. Seçimlerde sıfır 146

virgül binde bilmem kaç küsur almı# sosyalist partilerimiz daha ne yapabilirlerdi ki?

Politikada gücün ne kadar önemli oldu"unu reddedecek de"iliz. Aksine politik mücadelenin esas olarak toplumsal güçlerle yapıldı"ını da burada sıkça tekrarlıyoruz. Sorun dün veya bugün güçsüz olma sorunu de"il, toplumsal gücün hangi amaçlar için ve nasıl yaratılaca"ı sorunudur.

Bu ise, bir partinin programından günlük taktiklerine kadar birçok soruyu tartı#mamızı gerektirecek boyutlarda geni# bir konudur. Bu konuları da yeri geldikçe kısmen de olsa tartı#tık ve bundan böyle daha da çok tartı#maya devam edece"iz. Ancak burada unutulan veya es geçilen bir ba#ka noktanın altını özellikle çizmemiz gerekiyor. Bu ise, bireylerin kendi konumları ve sorumlulukları.

Bir partiye, bir gruba ve veya cemaata üye olmak, bir bütünün parçası olmaktır. Ortak bir irade olu#turmak ya da varolan ortak iradenin parçası olmaktır. Ama bu durum hiç kimseyi bireysel sorumluluktan kurtarmaz; tersine böyle durumlarda bireylerin tavırları, ortak iradenin #ekillenmesine katkıda bulunaca"ı için daha önemli olur.

Hatta kimi anlar ve olaylar vardır ki, e"er parti veya cemaat bir tutum almıyor veya alamıyorsa, bireysel sorumluluk daha da ön plana gelir. Böyle anlarda hiç kimse, kendisinin bir bütünün parçası oldu"u, dolayısıyla da ki#i olarak görü# belirtmesinin ya da açık tavır almasının "#ık bir davranı#" olmayaca"ı gerekçesiyle kendini haklı çıkaramaz. Böylesi gerekçeler, ne söyleyenin kendisini ne de ba#kasını ikna eder. E"er bireysel sorumluluk, bireysel sosyalist vicdan diye bir #ey varsa, bu böylesi anlarda de"il de ne zaman harekete geçecektir?

147

Kürtler Türkiye'nin ve dünyanın dört bir yanında partileriyle, dernekleriyle, belediyeleriyle, tüm örgütlülükleriyle barı# ve demokrasi diye aya"a kalmı#lar. Öcalan hakkında alınacak kararın, aslında kendilerinin gelecekleriyle ilgili karar oldu"unu çok iyi anlamı# durumdalar. Türkiye'nin barı# ve demokrasi diyen parti, örgüt ve ki#ilerinden hangi yanıtı alıyorlar? Bu toplumun onurunu temsil eden ve isimlerini artık bir çırpıda sayacak kadar az bir avuç devrimci ve insan hakları savunucusu dı#ında kimseden ses gelmiyor.

O zaman sormak gerekmiyor mu? Haydi Kürt sorunu konferansı yapmaya hazır de"ilsiniz. Her ne kadar soka"ın partisi olmak istiyorsunuz ama onbinleri ya da binleri soka"a dökmeye gücünüz yetmiyor. Sosyalist !ktidar Partisi gibi, Öcalan hakkında verilen idam kararının gayri me#ru oldu"unu açıkça ilan edecek ve tam da 12 Ocak günü idama kar#ı bildiriler da"ıtacak devrimci enerjiyi kendinizde bulamıyorsunuz. Ya peki, güçleri ancak o kadar oldu"u için postaneden protesto telgrafı çekmek için bir araya gelen ve tavırlarını politik bir eyleme dönü#türmeye çalı#an bir avuç onurlu insanın arasında sizleri niye göremiyoruz?

Mihri Belli deyince, "canım ne etkisi var ki?", Akın Birdal deyince "iyi ama fazla angaje", Albayın e#i Özden deyince "konu#uyor da ne oluyor?" gibi hep üstten ve dudak büken tavırlar almakta hiç beis görmüyorsunuz.

Peki siz konu#muyorsunuz da ne oluyor? Sizin etkiniz ne?

Devrimci sorumluluklarınız, sosyalist vicdanlarınız nerede?

148

Gözlerimiz her #eye ra"men o bir avuç onurlu insanın arasında bazı eski dostları aramaya devam edecek. Bizim ku#aktan gençlerin idolü Ertu"rul Kürkçü'yü, devrimci yolcuların ihtiyar bilgesi O"uzhan Müftüo"lu'nu, türkülerinde hep da"ları mekân tutan Mustafa Kaçaro"lu'nu, kurtulu#un !lhami Aras'ını, troçkistlerin Sungur Savran'ını, Memedin Kitabının yazarı Nadire Mater'i ve daha onlarca eski dostu sormaya devam edece"iz. "Bireysel sorumluluk, bugün de"ilse ne zaman?" demeye devam edece"iz. Çünkü gönlümüz hala onların da yarın "ya peki, sen ne yaptın?" sorusuna devrimci cevaplar vermelerinden yana.

(13 Ocak 2000)

149

!ANTAJ !mralı yargılamaları sırasındaki idam tartı#malarında ileri sürülen argümanları "Öcalan'ı PKK'ye astırma takti"i" olarak nitelemi#tim. O zamandan beri geçen süre içerisinde PKK silahlı mücadeleyi durdurdu; barı# ve demokratik cumhuriyet projesini ortaya koyarak Türkiye'de yeni bir süreci ba#lattı. Bu süreç bir yandan Kürt sorunu ve sava# konusunda devlet içerisindeki farklılıkların dı#a vurulmasına imkân verirken, sorunun bir biçimde tartı#ılabildi"i yeni bir politik atmosfer yarattı.

PKK'nin esas olarak Türk halkına, onun ve barı# ve demokrasiden yana güçlerine sundu"u ve tekelci sermayenin sava#tan yana olmayan kesimlerini de kapsayacak denli geni#likteki projesi, henüz yanıtlanmak üzere cevap bekliyor. Öcalan'ın yakalanmasının yaratı"ı #oven zafer histerileri üzerine olu#an parlamento ve hükümet, kendi içlerindeki tüm farklılıklara ra"men bunu sadece Öcalan'ın infaz edilip edilmemesi sorununda dü"ümlenen bir kayıkçı dövü#üne çevirerek, PKK'yi ve Kürt halkını #ah-mat tehdidi altında esir almak istiyor.

Bir yanda sava#ı sürdürerek Kürtlerin inkâr ve imhası politikasına devamından yana güçler, öte yandan sava#ın durdurulması, PKK'nin tümüyle devre dı#ı bırakılması, örgütlü Kürdün ehlile#tirilerek hiçbir yasal ya da anayasal güvenceye ba"lanmamı# bir-iki ufak hak kırıntısıyla meselenin "hallinden" yana güçler. Ecevit-DemirelYılmaz üçlüsünde sözcülerini bulan ikinci e"ilim, dı# (Avrupa ile ili#kiler ve dünya kamuoyu) ve iç (sava#ın yeniden ba#layabilece"i) gerekçelerle Öcalan'ın infazını 150

geciktirirken, sorunun Kürt sorunu oldu"unu, Kürt halkının ulusal ve demokratik hakları tanınmadan hiçbir #eyin çözümlenemeyece"ini görüyor ama telaffuz etmek istemiyor.

Hükümet ortakları zirvesinden çıkan karar, bu ikinci e"ilimin, birinci e"ilim kar#ısındaki açmazını gösteriyor.

Kürt sorununu görmezden gelme ve Kürtlerin ulusal demokratik haklarını inkar zeminini payla#tıkları sürece, Ecevit-Demirel-Yılmaz çizgisinin bırakalım ba#arı #ansını, kendi varlıklarını sürdürme #ansları bile kalmayacaktır.

Zirvenin kararı, tam bir #antajdır. Bir yandan "bakın Öcalan'ın infazını geciktiriyoruz" diyerek tüm sinirlerin gerildi"i ve dikkatlerin karara kilitlendi"i bir anda Kürtleri rahatlatmayı amaçlıyor; öte yandan da bu kararın "Türkiye'nin yüksek menfaatleri aleyhine kullanılmak istendi"inin de"erlendirilmesi halinde erteleme sürecinin kesilerek, derhal infaz sürecine geçilmesi" tehdidini savurmaktadır.

Nedir Türkiye'nin yüksek menfaatleri? PKK ve Kürtler ne yaparsa, bu yüksek menfaatlerin aleyhine davranmı# olacaklar? Bunların hiçbiri belli de"il. Yeri geldi"inde hukuk devletinden, uluslararası hukuk normlarından, Türkiye Cumhuriyetinin bir çete örgütü de"il bir devlet oldu"undan söz edenler, "bak asarım haa!" diyerek bütün bir halkı tehdit etmekte bir sakınca görmüyorlar. Hiçbir halk, hele de özgürlü"ü için bunca bedeller ödemi# ve ödemeye devam Kürt halkı böylesi #antaj ve tehditlerle dize getirilemez.

Hükümet tüm sorumlulu"u, PKK'nin sırtına yıkarak i#in içinden sıyrılaca"ını sanıyor. Yanıldıklarını hep 151

birlikte görece"iz. Sadece hükümet de"il, Türkiye'deki hiçbir ki#i ve kurumun kendi payına dü#en sorumluluktan kaçamayaca"ını ve hepimizin sorumluluklarımızın bedelini er-geç #u ya da bu biçimde ödeyece"imizi #imdiden bilmekte yarar var.

(14 Ocak 2000)

152

ÖCALAN'IN BA!ARISI Hükümet zirvesinden çıkan karar iki taraf açısından ve birçok yönleriyle de"erlendirilebilir. Zirve öncesinde "Öcalan dosyasının nerede bekletilece"ine ili#kin bir formül bulunmu# ya da üzerinde çoktan anla#ılan formülün taraflara sindirilmesi için i#i zamana yayan bir tutum açıklanmı# olacaktır" demi#im. Dünkü yazımda da, Kürt sorununu gören ama telaffuz etmek istemeyen e"ilimin, öteki e"ilim kar#ısındaki açmazına i#aret ederek kararın #antajcı yönünü ele almı#tım. Bugün ise, Öcalan'ın yakalanmasından bugüne kadar yapılan tartı#maları da göz önüne alarak, kararın söylemedi"i ama bence ayan-beyan ortada bir gerçe"in altını çizmeye çalı#aca"ım: Bu ise, Öcalan'ın ba#arısıdır.

Gelin bir yıllık süreyi #öyle film #eridi gibi gözünüzde canlandırmaya çalı#ın. Neler görüyorsunuz? Öyle fazla ayrıntıya gerek yok. Kabaca birkaç karede bir yılın öyküsü.

Birinci karede Öcalan'ın Türkiye getirili#i.. Fonda istiklal ve mehter mar#ları e#li"inde zafer çı"lıkları...

Demirel'in Öcalan'la ilgili sözleri: Siyasi de"il, canidir. !kinci karede cam kafesin içinden barı# ve demokratik çözüm önerileri... Fonda Bandırma iskelesinden Öcalan’a, PKK'ye ve ulusal kimli"ine sahip çıkan Kürtlere lanetler...

Bu faslın ara taksimi, özel TV kanallarında korucu Kürtlerden Apo'ya küfürler. !ki ile üçüncü kare arasında biraz zoom yapıp, gerek Türk gerekse Kürt tarafından solcu, demokrat, sosyalist

153

çevrelerin kimilerinden gelen seslere kulak verelim: Teslimiyet, nedamet, pi#manlık... Üçüncü karede idam kararı. Sevinç gözya#ları, sokaklarda kurulan dara"açları ve en arka fonda yine sa"dan ve soldan "O'nu pi#manlık da kurtaramadı" mırıltıları...

Dördüncü karede silahlı mücadeleyi bırakma ve sınırların ötesine çekilme ça"rısı. Barı# heyetleri... Be#inci kare, Yargıtay Ba#kanı Selçuk ve Ba#savcısı Sava#'ta sözcüleri bulan tartı#ma... Altıncı kare AG!T, Helsinki zirvesi ve AB üyeli"i... Yeni anayasa tartı#maları...

Yedinci karede idam cezasının Yargıtayca onanması, iç hukuk yolarının tükenmesi ve dosyanın hükümete geli#i...

Sekizinci kare, hükümet ortakları zirvesi. A!HM kararına kadar dosyanın hükümette bekletilmesi..

Demirel'den de"erlendirme ve ça"rı: "Barı#a herkesin yardımcı olması lazımdır. Bu i# bitmeli. Herkesin dün dü#ündü"ünü bugün bir defa daha dü#ünmesi lazım ve biraz daha geni# dü#ünmesi lazım."

Peki Öcalan'ın ba#arısı nerede? diyeceksiniz. O'nun ba#arısı, oligar#i içindeki çeli#kileri do"ru de"erlendirip, militarist ve sava#çı kanadın arka plana çekilmesini sa"lamasındadır. Barı# ve demokratik cumhuriyet projesiyle tüm Türkiye'nin önüne çözümsüzlük ve tıkanmadan çıkabilece"i, toplumsal muhalefetin geli#mesinin önünü açacak bir siyasal atmosferi yaratmasındadır. Öcalan'ın bu çizgisi olmasaydı, Kürt sorununu çözümünü konu#ma yönünde azıcık e"ilim gösterdi diye öteki dünyaya gönderilen Özal ve bizzat Türke# tarafından tehdit edilen Sabancı'nın ba#ına gelenler ortadayken, bugün Demirel-Ecevit-Yılmaz ekibin böyle bir karar alabilece"i tasavvur edilebilir miydi? Bu çizgi 154

olmasaydı, 93 sonrasında özel sava#ın bastırması kar#ısında sesini-solu"unu çıkaramayanlar, bugün barı#, demokrasi ve uluslararası hukuk diye ortaya çıkabilirler miydi? Bunların hiçbiri olamazdı. Evet, bugün ortaya çıkan karar, MHP'ye ve devlet içindeki sava#çı-militarist kanada verilen açık bir tavizi ve #antajı içermektedir. Ama adını açıkça telaffuz edemezse de, Kürt sorununu gören, Öcalan'ın Kürt hareketi içindeki rolünü tanıyan bir karardır. Üstelik bu karar, Kürtlere #antaj yapan ifadeleri dolayısıyla Türkleri rahatsız etmesi, ayıbımız olarak görülmesi gerekse de, Kürtler açısından bir ba#ka anlamda daha olumlu karardır: Hükümet ve onun ço"unlu"unda sözcüleri bulan kesimler, bilerek ya da bilmeyerek ama daha çok da sorunu çözmekteki perspektifsizlikleri, dar görü#lülükleri ve ufuksuzlukları nedeniyle kendi kaderlerini Öcalan'a teslim etmi#lerdir.

Bundan aylarca önce Öcalan ne yapıyor? diye hayretle soranlara #u yanıtı vermi#tim."Bugüne kadar ne yaptıysa onu yapıyor aslında. Üstelik en olumsuz ko#ullar altında, yani sava#an taraflardan birinin önderi olarak esir edildi"i en elveri#siz bir ortamda, ba#arının yolunu açmaya çalı#ıyor." $imdi ise ekliyorum: Ba#arının yolu açılmı#tır. Henüz bu ba#langıçtır. Sa"lam ve kararlı bir rotaya oturmamı#tır.

Ancak bunu yalnızca Öcalan'dan beklemek, haksızlık olacaktır. Türk solcuları, demokratları, sosyalistleri olarak görevlerimizi bugüne kadar oldu"u gibi savsaklamak olacaktır. Öcalan ve Kürtler bu yolu açtılar. Bu ba#arı onlarındır. Kalıcı ve sa"lam kılmak ise, onlarla birlikte yükün altına girmekten geçiyor.

(15 Ocak 2000)

155

SENYÖR, SENATÖR, SEN"L Ba#lı"a aldı"ım üç sözcü"ün etimolojik kökenleri aynıdır. Hepsi de Latince senex (ya#lı) sözcü"ünden türemi#tir.

Senyör, genellikle ya#amının olgunluk ça"ının ötesine geçmeye ba#lamı# insanlar için kullanılıyor. Kısacası bizim ihtiyar. Ayrıca feodal hiyerar#ide yer tutan bir katmanı ifade etti"i gibi, günümüzde belli bir spor dalında pe# pe#e birçok yarı#mayı kazanmı# kimseleri de niteliyor.

Tabii ba#kan, sözcü ya da meclisi açan en ya#lı üye anlamında da kullanılıyor.

Senatör, ya#ıyla orantılı olarak bilgi ve deneyim sahibi oldu"u varsayılan ki#ilerden olu#an meclisin üyesi.

Almanya'da oldu"u gibi eyalet hükümetinin bakanı anlamına da geliyor.

Senil ise, yine ya#lılıkla ilgili ama özel bir durumun sıfatı. Ba#ta bunaklık olmak üzere ya#lılı"a ba"lı arazlar için kullanılıyor. $imdi bir yandan demokrasi derken, öte yandan da "!mralı siyaset kürsüsü de"ildir. Sussun" diyen Ecevit'in bu çıkı#ını onun ya#lılı"ına ba"layanlar var. Ecevit'i yakinen tanımam, doktoru de"ilim. Ayrıca tababet-i ruhiye ile de bir ili#kim olmadı"ı için O'nun politikadaki tutumunun ya#lılık arazlarıyla ba"lantısı konusunda da bir #ey diyemem. Ancak Ecevit ve Demirellerin yönetti"i devletin, politik olarak senilizmin tüm belirtilerini yıllardır fazlasıyla gösterdi"ini söyleyebilirim. Dolayısıyla böylesi bir devlette yöneticilerin genç veya ya#lı olması, e#yanın tabiatı gere"i i#in esasını de"i#tirmemektedir. Ayrıca 156

senilizmin tedavisi de yoktur. O do"al bir sürecin belirli bir evresinde ya#anılan ve artık geriye dönü#ü olmayan ebedi istirahatgaha giden yolun son dura"ıdır. Böyle bir evreye gelmi# birini hiçbir gençlik iksiri diriltemez. Olsa olsa suni teneffüs çadırında yapay olarak ya#atılabilir.

Senilizmin sadece biyolojik ya#ı çok ileri olanlarda görülen bir araz oldu"unu sanmak yanıltıcı olacaktır.

Dı#ardan baktı"ında nice tı" gibi delikanlı veya ya#amının baharında genç kız denebilecek kimselerde de az görülmeyen bir hastalık halidir. Bir de senilizm mi, sinisizm mi oldu"u konusunda tereddüt uyandıran vakalar mevcuttur. Örne"in, Perinçek mektebi ihtilalcili"inden !lhan Selçuklu devletlu gazetecili"e terfi biri, "!yi ki Ecevit var" diyerek bize O'nun ne bulunmaz bir demokrasi hikmeti oldu"unu anlatıyor. Kendileri Ecevit, Erbakan ve Türke#'le hapishane arkada#lı"ı yaptı"ı için "elhak do"rudur" dememizi beklemiyordur herhalde.

Bir ba#ka vaka, internet sayfalarının "en muhalif" kalemlerden biri. Ya#lı falan da sayılmaz hani. Ama bakın ne yazıyor: "Oniki Eylül öncesi, hemen hemen marksist örgütlerin tümü 'ya#asın Karao"lan!' sloganları attı.

Bununla Ecevit kast ediliyordu."

Hani ciddi ciddi inanarak yazmadı"ını dü#ünsem "yalanın bu kadarına pes! !manın kurusun" diyece"im. Ama adam ciddi, ne var ki sinik mi, senil mi kestiremiyorum.

Sonuncu bir örnek: "Bir Dönemecin E#i"inde" omurga de"i#tirirken omurgasız kalanlardan. Bakın #öyle yazıyorlar: "Bir önceki etaptan farklı olarak, hem egemen sınıflar yeniden yönelimleri açısından global kapitalizmle 157

tam bir bütünle#meyi ve onun güçlü kanat ülkesi haline gelmeyi hedefleyen bir plana ve iradeye sahipler hem de sürece müdahale etmek toplumsal muhalefeti ve siyasal hareketleri devre dı#ı bırakmayı ba#armı# durumdalar".

E"er böyleyse, nasıl oluyor da "devre dı#ı" kalmı# bu ki#iler, ortada fol yok yumurta yokken "Eme"in Avrupası"nı örgütlemeye kalkıyorlar. Anlayan beri gelsin.

Kısacası, politik senilizm ile sinisizmin iç içe girdi"i, çürümenin her türlü alametlerinin fazlasıyla boy gösterdi"i bir zamanda her zamankinden daha uyanık ve sa"lam durmak gerekiyor. Unutulmamalı ki, çürüme aynı zamanda yeninin de habercisidir.

(20 Ocak 2000)

158

BARI! VE DEMOKRAS" BLOKU Günlerdir gazetelerde çar#af çar#af yayınlanan Hizbullah cinayetlerinin vah#et boyutu, demokrasinin olmadı"ı ve bir halkın en do"al demokratik ve ulusal haklarını tanımamak için amansız bir sava#ın sürdürüldü"ü bir ülkede neler olabildi"ini gösteriyor.

Hizbullah olgusunu esas olarak Kürtlere kar#ı yürütülen sava# konsepti içinde görmemek ve onu sadece "laik rejime" kar#ı #eriat yanlılarının akıl almaz çılgınlı"ı olarak de"erlendirmek, aslında geli#melerden hiçbir #ey anlamamak ya da statükonun devamından yana güçlerin propagandasına kanmak olacaktır.

Bütün bunların bize gösterdi"i barı# ve demokrasiye ekmek ve su kadar ihtiyacımız oldu"udur. Devletin bugün hizbullah üzerine gidiyor olmasından rehavete kapılmamak, bunların kökünün kazınaca"ını da beklememek gerekir. Çok karma#ık ve iç içe geçmi# bir ili#kiler yuma"ının sadece bir bölümü olan Hizbullah olayı dolayısıyla, bu ülkede barı# ve demokrasi isteyen güçlere daha büyük görevler ve sorumluluklar dü#mektedir.

Hizbullah, Susurluk ve sava#ın ürünleri olarak ortaya çıkmı# (çıkartılmı#) tüm cinayet #ebekelerinin gerçekten açı"a çıkartılması, sorumlularının bulunması ve hesap vermesi ancak güçlü bir demokrasi hareketi sayesinde mümkün olabilir. Çe#itli aydın giri#imlerinden insan hakları savunucularına, HADEP'ten sol partilere kadar birçok çevrenin dillendirdi"i barı# ve demokrasi, yeni bir anayasa, genel af gibi taleplerin gerçekle#mesi, ayrı 159

kanallarda yürüyen bu çalı#maların birle#tirilmesine ba"lıdır. Tüm bu güçlerin olu#turaca"ı birle#ik bir hareketin toplam etkisinin, bugün görünenden çok çok daha fazla olaca"ı ispatı gerektirmeyecek kadar açıktır.

Sadece kar#ılıklı iyi niyet temennileri ve "zaten herkes bir #eyler yapıyor" savsaklamalarıyla geçi#tirilemeyecek denli ciddi bir görevle yüz yüzeyiz. Hiç kimsenin kendi partisini, grubunu veya giri#imini terk etmesi, kapatması gerekmiyor. Yapılacak olan en tepeden en alt birimlere kadar her alanda barı# ve demokrasiden yana güçlerin eylemlerini koordine etmektir. Birlikte karar almayı ve eylem yürütmeyi mümkün kılacak ve çabukla#tıracak böylesi bir örgütlenme, içinde bulundu"umuz dönemin kaçınılmaz bir zorunlulu"udur. Büyük kentlerden en küçük ta#ra kasabalarına kadar uzanan böylesi bir barı# ve demokrasi bloku, sadece varolan güçlerimizi etkin bir biçimde kullanmayı de"il, aynı zamanda #u ana kadar harekete geçiremedi"imiz potansiyelleri açı"a çıkartmayı da sa"layacaktır.

Siyasal geli#melere müdahale edebilmek, halktan yana ve demokratik kazanımlar elde edebilmek ve giderek ülke kaderinde belirleyici olabilmek, tüm farklılıklarımıza ra"men en genel barı# ve demokrasi talebi etrafında böylesi bir blok olu#turma iradesi gösterip göstermeyece"imize ba"lıdır.

(03 $ubat 2000)

160

SABAHIN SES"N" D"NLERKEN....

Ali'nin soyadı "Küçük"tü, ama kendisi asla. Nüfus cüzdanını vapurdaki bir masaya özenle koyarken, üzerine numaralı gözlüklerini yerle#tirmeyi ve küçük bir veda notu bırakmayı da unutmamı#tı. Bo"azın so"uk sularına kendisini nasıl bıraktı"ını gören yok. Çıktı"ı sonsuz yolculukta hangi limanlara u"radı"ına ili#kin hiçbir ize de rastlanamadı henüz. O, kayıp edilmeler ve "faili meçhule" götürülmeler diyarında özgür ölümü seçti. Ya#amla ölümün o ince sınırına gelip takıldı"ında tercihini ikinciden yana yaptı.

Haberi, yıllar boyunca beni sadece ya cenaze resimleri göndermek ya da kara haber vermek için arayan yolda#ların(m?)dan aldım. Harıl harıl seni arıyorlarmı# #imdi.

Eminim görkemli bir cenaze töreni de yapılacaktır. Dinle Ali Küçük, inan ki, a"layamadım senin için. Derin bir hüzün ve öfkeden ba#ka bir #ey gelmiyor içimden.

Hüzünlüyüm, önünde sonunda gidece"imiz o yere, bu kadar erken gitmeyi seçti"in için. Öfkeliyim, devrimci dayanı#ma ruhumuzu, hep birlikte sana ölümden ba#ka bir özgürlük alanı bırakmayan bir nane ruhuna çevirdi"imiz için.

Azmi Pat'ı anımsıyor musun? Bartın cezaevinde bir ip takıp boynuna aynı yolu seçmi#ti. O'nun çok sevdi"i #u #arkı bir mesaj gibi gelmi#ti bizlere: "Beni kör kuyularda merdivensiz bıraktın / Denizler ortasında bak yelkensiz bıraktın /Ah öylesine yıktın ki bütün inançlarımı / Beni sensiz bıraktın / Beni bensiz bıraktın" Gidi#i, Münir Nurettin'li bir ele#tiriydi sanki hali pür melalimize.

161

Ya#am devam etti, mücadele de edecekti. Ezilmeye, sömürüye, zulme ve baskının her türüne kar#ı, e#itlik ve özgürlük için a#kın ve devrimin partisiyle dayanı#manın kalelerini örecektik. Biz soka"ın partisi olacaktık. Özgürlü"ün zafer i#areti V(ictory), dergilerin logosu olmakla kalmayıp alanları dolduran milyonların güne#i fethe uzanan elleri olacaktı. Onun için V Özgürlük'ün yorulmak bilmez gönüllü hamallı"ını seçmi#tin.

Seni Bo"azın derinliklerine çekecek kadar a"ır sorunlar neydi bilmiyorum. Biz dünyanın tüm sorunlarını çözmeye adaydık; kendi sorunlarımız içinde bo"ulmayı anlamak istemiyorum. $imdi Bo"aza benzer bir ırma"ın kar#ısında ortalı"ın aydınlanmasını seyrediyorum. Sabahın sesini dinliyorum.

Ya#ama ve mücadeleye ça"ıran sesini. Sabahın Sesi'nin Zazaca ve Kurmançi yankılanan ezgilerine biz de kendi dilimizden #arkılarla e#lik edecektik. Ne oldu?

Anımsıyor musun? $iirimsi bir mektup yazmı#tım vakti zamanında eski dostlara. Sen görmedi"ini söylemi#tin. !ster istemez aynı dizeler dökülüyor dudaklarımdan: $arkı mı dedin?

Koromuz da"ıldı, notalar karı#tı, velhasıl her #ey karı#tı...

Gün oldu bir avuç, gün oldu tek ba#ımıza kaldık.

Umutlandık, kederlendik ve dönüp durduk girdabında çaresizli"in.

162

Terk ettik, terk edildik, unuttuk, unutulduk..

Hatırlamadık de"il, hatırladık: küskünlüklerimizi, kavgalarımızı en eften püften kusurlarımızı hatırladık.

Olmadı ürettik, türettik, uydurduk!

Kahvenin hatırı vardı ya, biz o hatırı unuttuk.

Birbirimizi çok sevdik dostum, ölesiye ve ölümüne sevdik! Öyle bir sevdik ki birbirimizi, biz B!Z´i öldürdük.

(05 $ubat 2000)

163

ÖÇ ALAN K"M? ÖDP Parti Meclisi üyesi Melih Pekdemir'in "Öçalan Devlet mi?" ba#lıklı kitabını gecikmeli olarak bulup okuyabildim. E"er ele#tiri denebilirse ba#tan a#a"ı bir PKK ele#tirisi ve Devrimci Yol güzellemesi olan bu kitapta, Öcalan karde#lerden Mustafa Karasu’ya Ma#allah Öztürk’ten Metin Ayçiçek'e kadar birçok ki#inin "a"zının payı" veriliyor. Özgür Politika ve Özgür Bakı# gazeteleri de bu paydan nasiplerini alıyorlar. Ku#kusuz kamuoyuna yayınlanmı# bu kitaptaki iddialar hakkında muhatapları gerekli yanıtları verecektir.

Melih Pekdemir'in entellektüel düzeyi ve ahlakı hakkında bizleri yeterince aydınlatan bu kitapta do"rudan benimle ilgili söylenenlere yanıt vermek istiyorum. !nsan dü#üncelerini ku#kusuz bir ömür boyu ö"renip kullandı"ı dilde daha iyi ifade eder. Pekdemir'in dilini anlıyor olsam da, Türkçe'nin Tophane ve entel bar jargonlarının bile#imi olan bu dilde dü#üncelerimi anla#ılır biçimde ifade etmem mümkün de"il. O nedenle en iyi bildi"im dilden yanıt vermeye çalı#aca"ım.

Doksanbir numaralı dipnotuna bizi konuk eden Pekdemir'in yazdıklarını aktaralım önce: "Biz bu türden arkada#lara yirmibe# yıldır dipnotlarda yanıt vermeyi pek severiz. Çünkü yazının ana konusu olabilecek bir yakla#ım ortaya koymaları, yirmibe# yıldır mümkün olmadı. Dipnotumuzun Kö#e Yazarları olarak ya#amaya mahkûm oldular. Bu kullandı"ım ifadeler belki a"ır gelebilir. Ama ister istemez dilimden böylesi 164

dökülüyor. Bilmiyorum, belki de onların oyununa geliyorum, provokasyonlarına alet oluyorum. Bir noktadan sonra fark etmiyor i#te. Kimlerden söz etti"imi söylemeliyim: Özgür Politika ve Özgür Bakı# gazetelerinin, !rfan Cüre ve Metin Ayçiçek gibi kö#e yazarlarının burada dipnotumun kö#e yazarları olmasına katlanacaksınız." Öncelikle #ükranlarımızı bildirmeliyim. Teveccüh buyurup hiç olmazsa dipnotundan yanıt vermi#ler.

Maazallah susu# kumkumasına getirip hiç yanıt vermeseler ne yapardık, de"il mi?

Diyelim ki, Pekdemir'in yazısının içine girecek bir yakla#ım (ne demekse?) gösteremedik.

Ama o yüzlerce sayfa boyunca u"ra#tı"ın kemalizm, sömürgecilik, ulusların kendi kaderlerini tayin hakkı, enternasyonalizm vb. konusunda kiminle polemik yapıyorsun? Kendi kendinle konu#tu"unu söyleme sakın, ba#ka bir #ey sanırlar seni. Hem yirmibe# sene önceki dergilerden alıp kitaba koydu"un anonim imzalı yazıların dipnotunda de"il, tam da içinde u"ra#tı"ın ve Kese Kâ"ıdı Dergisi der gibi kafamıza vura vura tekrarladı"ın KSD kim? Ben ve benim gibiler de"il miydi?

Evet, marksist veya sa"cı fark etmez, kemalist mektebin en iyi ö"rencileri her zaman atalarının yaptı"ını yaparlar. Yani oturup günler ve sayfalar boyu dil teorisi, tarih teorisi diye tüm dilleri ve halkları Türklerden türetip, sanki tüm bu zırvaları Kürtleri inkâr için yazmamı#lar gibi bir dipnot dü#erek "Kürt diye bir #ey yoktur, karda yürürken kart kurt sesleri çıkaran da" Türkleridir" yazarlar. Konu de"i#se de yöntem de"i#mez.

165

Melih Pekdemir'in savundu"u görü#lere ele#tiri yöneltmi# ama ki#ili"iyle ilgili hiçbir saptama yapmamı#tım. Çünkü beni insanların ki#ilikleri de"il, görü#leri ilgilendiriyor. !nsandır, yanılabilir; bugün yanlı#ı, yarın do"ruyu savunabilir. Madem içinden benim gibilere hakaret etmek geçti ve rafine bir küfür icat etmek istedin. Neden Özgür Politika ve Özgür Bakı#'ı i#in içine katıyorsun? Geçerken bu gazeteleri de "dipnotunun" varakası yapıyorsun? Küfrünü sadece bizimle sınırlı tutsaydın, bir yerin mi eksilirdi? Yok ama, anlıyorum. Her bir satırı Öcalan'dan öç almak arzunu yansıtan kitabında, geçerken Kürt basınına da küfretmi#sin ne yazar, de"il mi? "$ovenist Solcu" ba#lıklı 22 Temmuz 1999 tarihli yazımdan yaptı"ı alıntıdan sonra #öyle devam ediyor Pekdemir: "Evet bu satırları yazan adam kendisini ÖDP'nin üyesi sayıyor. $a#ırıyorum. Bakın bu tür mevzularda bugüne dek 'kral çıplak' demi#imdir. $imdi bu Dipnotumun Kö#eyazarını okuyorum ve aynı masalın ça"rı#ımıyla sadece kralın soytarısı diyebiliyorum. Bu yapılan hem pi#kinlik hem yalancılık de"il mi? PKK konusundaki sözlerimi sanki ben Öcalan mahkemesini fırsat bilip söylemi#im demeye getiriyor:'her ne kadar bu ele#tirileri biz okuyup ö"renemedik ama öyle diyorsa, elhak do"rudur'. Adam haklı, bugüne dek Öcalan’ın talimatlarından ba#ka bir #ey okumamı# ki, tartı#malardan haberi olsun; PKK'den ba#ka bir partiyle ilgilenmemi# ki, üyesi oldu"u ÖDP'den bilgisi olsun."

Birincisi, Pekdemir'in "Güne#in Do"u#uyla Batı#ının $ahidi Olur mu?" ba#lıklı ve 3 Temmuz 1999 tarihli 166

yazısını ele#tirmi#tim. Pekdemir, bu yazıyı Öcalan mahkemesi dolayısıyla de"il de, cinci hocanın muska davası dolayısıyla mı yazmı#tı? Yazının ba#lı"ını mahkeme ba#kanından de"il de, Nasrettin Hoca'dan seçme fıkralar kitabından mı almı#tı yoksa? !kincisi, PKK hakkındaki daha önceki görü#lerini elbette biliyordum. Ama haberim olmadı"ını söyledi"im #ey ise, 1) "PKK'ye itiraz etmeden Kürt ve Türk emekçileri sosyalizm konusunda ikna etmenin mümkün olmayaca"ı görü#ünü savundum" 2) "PKK'nin nesnel mevcudiyetinin, toplumun her kesiminde oldu"u gibi sol harekette de #ovenizme varan bir Türk milliyetçili"ine yol açtı"ı do"rudur" #eklindeki sözleriydi. Üçüncüsü, Pekdemir uzun zamandır savundu"unu söyledi"i iki tespitten haberim olmamı#. Bu durum, benim söz konusu tespitlere yöneltti"im #ovenist ele#tirisini ortadan mı kaldırır? Kaldırmadı"ını görüyoruz. Ayrıca bu görü#leri mahkemeden önce veya sırasında söylemi# olsa ne fark eder? $ovenizmin derecesinde bir de"i#iklik mi olurdu? Hayır. Ele#tirimin esası, bunun ne zaman söylendi"i de"il, söylenen #eyin kendisidir. Üstelik, ben öyle diyorsa, elhak öyledir diye bunu da kabul etmi#im.

Ha, bu nokta çok önemliyse, benim Pekdemir'i okumaktaki tembelli"ime veya cahilli"ime verip geçebilirdi. Ama olur mu? Onun derdi ba#ka? Bizi provokatör ilan etmek. Bakın kim nasıl provokasyon yapıyormu#, yakından inceleyelim. ÖDP üyesi oldu"um do"rudur (Artık bunu hepiniz biliyorsunuz, rica ediyorum, anam duymasın. "Yazıklar olsun, bunun için mi hapishane kapılarında bizi beklettin?"

167

diye bana kızabilir). Eh yöneticisi olmadı"ım için, kapı arkalarında nelerin döndü"ünü bilemem ama sıradan bir üye kadar haberim vardır olup bitenlerden. $imdi kalkmı# bu partinin bir yöneticisi benim Öcalan'dan talimat aldı"ımı söylüyor (Hayır, sadece "Öcalan'ın talimatlarından ba#ka bir #ey okumamı# ki" yazıyor diye itiraz etmeyin. Ne yazıldı"ını ve ne anlama geldi"ini hepimiz gayet iyi biliyoruz. Öcalan, PKK'nın ba#kanıdır.

Verdi"i talimatları okuma imkânına sahip olanlar, bunlara uymayı ba#tan kabul eden insanlardır. Hiç olmazsa Öcalan'ın, muhatabı olmayanlara talimat göndermeyecek kadar ciddi ve sorumlu birini oldu"unu kabul edin artık).

Peki Vural Sava# sana sormaz mı güzel karde#im, Öcalan'ın talimatlarıyla çalı#an bir adamın ne i#i var senin partinde diye? Sa"a sola provokasyon çamuru atmadan önce, insan nerede oldu"una bir bakar. Kim yapıyormu# ÖDP'ye provokasyonu görüyor musunuz #imdi?

Kemalistler bir ailedir. Kan hısımlı"ından de"il, fikri hısımlıktan söz ediyorum. Cumhuriyetin kemalistlerinden Hikmet Çetinkaya da yine bu kö#ede yazdı"ım yazı dolayısıyla bana "PKK sözcüsü" sıfatını vermi#ti. Her ikisi de benim PKK'li oldu"umda hemfikirler, ama görevim konusunda farklı tespit yapıyorlar. Olacak o kadar. Anla#ılan kemalist Çetinkaya, kemalososyalist Melih Pekdemir kadar yakın takibe alamamı# beni. Benim bu iddialara yanıtım, ne olmadı"ımı ispat gayreti olmadı ve olmayacaktır. Çünkü Kürt devrimcilerine küfürün serbest, onlarla dayanı#ma ya da onları savunmanın ise ceza sahasına dü#tü"ü bir zaman ve yerde, öylesi bir çabayı itirafçılıktan a#a"ı buluyorum. Kralın soytarısı gibi laflara ise, gülüp geçiyorum.

168

Kemalistler, sadece ırk tahlillerinde de"il, ıra yani karakter tahlillerinde de uzmandırlar! Ira çözümleyicisi bizi masasına yatırıp hükmünü #öyle veriyor: "Bakın buraya, bu dipnota yazıyorum: Bu Dipnotumun Kö#eyazarları üç gün sonra tevil edecekler, 'kral öldü ya#asın kral' diye ba"ırmaya ba#layacaklar, yine ba#kaları adına ama bu kez Öcalan'a küfretmeye koyulacaklar." !drardan karakter tahlili yapan sahte doktorlarla bizim mahallenin falcısı Fatma bacının uzmanlık sahasına giren bu sözlere ise, Öcalan'dan öç almak için olmadık iddialarda bulunan birinin hezeyanları diye kahkahayla gülmekten ve '"ki#i kendisi nasılsa, ba#kalarını da öyle bilir" demekten ba#ka yapacak bir #ey yoktur.

(10 $ubat 2000)

169

YA!AM AYRINTILARDA SAKLIDIR (Özeldir, lütfen okuyun!)

Yazı#mak, anlatmak ve anla#mak için gerekli ve güzel bir yol. Sözcüklerin dili elbette ki biraz gizemli. Ak kâ"ıt üzerine dizilen sözleri ( hiç fark ettin mi bilmiyorum) içimizden seslendiririz. Sözcüklerde özetlenen duygu ve dü#üncelerin sahibine, kendi sesimizi verip onlara can ve ruh katarız. Demek istedi"im #öyle bir #ey: $airinin sesinden dinlemedi"in bir #iir okuyorsun. Sözcüklerin dizili#ini, ta#ıdıkları anlamı, dile getirdi"i acı, öfke, sevinç ya da a#kı hissetti"in oranda ona ses verirsin. Sanki o #iir #airinin de"il, senin #iirindir artık. Orada konu#an o de"il, sensindir. Ya da aslında kafanda yarattı"ın sanal bir #air.

Bu da muazzam bir keyif verir okuyucuya. $airi ve #iiri istedi"i biçimde canlandırma, seslendirme özgürlü"ünü tadar. Sözcüklerin gizemine bu yaratmanın büyüsü de katılır. Ama aynı #iiri daha sonra #airin kendi sesinden dinledi"inde ne olur? Ayrıntılı cevabını açık bırakalım istersen. Hayal kırıklı"ı ya da tam ben de böyle yaratmı#tım dedirtecek bir özde#le#me duygusu arasında bir dizi seçenek. Çok abartılı olarak #air ve #iir örne"iyle anlattı"ım bu durum aslında yazı#malar için de bir dereceye kadar geçerlidir.

Ya#am ayrıntılarda saklıdır, demi#tim. Genel olarak bir ya#am ya da ya#am anlayı#ından söz edilse de, bu insanın günlük ya#antısında nasıl kar#ılı"ını buluyor, ona bakmak gerekiyor. Ayrıca genel olarak bir ya#amdan ve ya#am anlayı#ından söz etmek olanaklı mıdır? Almanların

170

deyi#iyle J'ein (Ja ve Nein'ın birle#imi), yani hem evet hem hayır.

Daha ileri giderek de sorabiliriz: Ya#amın bir anlamı var mı? Yoksa aslında kendili"inden hiçbir anlam içermeyen bir do"al varolu# haline biz insanlar, beynimizin di"er canlılardan daha geli#kin olması nedeniyle anlam mı veriyoruz? Her bir soruyu her bir noktasından ele alıp tartı#mak mümkün. Ama ben ba#taki söze dönmek istiyorum. Ayrıntılar....

Soyut insan ve insanlık olmadı"ı gibi, soyut ya#am da yok. Ya#am, ya#antıların karma#ık bir toplamı. Ne zaman, nasıl ve kim bu toplamı görebilir? Sanki bir labirentte yol arar gibi, sadece bizim planlarımıza ve isteklerimize göre de"il, bizim dı#ımızdaki nesnel engellere ve yönlendirici kö#elere çarpa çarpa geçen ömrümüzün toplamını, hiçbir zaman göremeyece"iz. Ya#am ya da zamanla ba"lantılı tanımı içinde ömrümüz, bulundu"umuz her bir mekânda ve her bir zaman diliminde farklı görünecektir bize. Aynı anda çok de"i#ik kimliklerle ya#ıyoruz. Potansiyel olarak bir sürü kimli"imiz var. Biz bunlardan ancak bir kısmını gerçekle#me ko#ulları varoldu"u zaman ve yerde fark ediyor ve ya#ıyoruz. Sözün özü, ya#am ba#tan belirlenmi# bir soyut ya da yüce ilkeye göre yürümüyor.

Belli dönemlerde belli ilkelere ba"lanabiliriz. Ama bu demek de"ildir ki, ya#amımızın her bir anını bu ilkeler yönlendirir. Henüz böylesi mutlak ilkeler bulunmu# de"il.

Hem böyle ilkeler olsa ne olur ki? Bir ilke ne denli kapsayıcı ve ne denli genel olursa, ya#amın her bir anındaki kar#ılı"ı da o kadar belirsiz kalır. Çünkü her #eyi kapsayan ve açıklayan ilke aslında hiçbir #eyi açıklamıyor 171

demektir. Somut insanların somut ya#amları i#te bu çerçeveden bakıldı"ında bir ayrıntı olmaktan öteye geçemez. Oysaki gerçek ya#amın tam da o ayrıntılarda somutlandı"ını, ya#amın ayrıntılarda saklı oldu"unu ço"u kez fark etmeyiz bile. Bence ayrıntıyı fark etmek, ya#amın o kesitinde, bu bir anlık kısa bir süre de olsa, kendini ve ba#kasını ve do"ayı iliklerine kadar, kalbinin en hassas duyargalarına kadar hissetmektir; o anın tadına varmak ve tadını çıkartmaktır.

Arada bir üzerinde dü#ündü"ün olmu#tur muhakkak: En hisli, en içli, kısacası en insani diyebilece"imiz ya#antılarımız aykırı bir nokta gibi gözükür bize. Ya da öyle görmemiz istenmektedir bizden. O nedenledir ki, öylesi anlar için kullana geldi"imiz kli#e laflarımız da vardır: "Kaçamak yapmak; felekten bir gün / gece çalmak; kırk yılın ba#ı bir #eyin (bu tatil olabilir, müzik dinlemek, sahilde gezinti yapmak, sevgiliyle gizlice bulu#mak, vb. vb. olabilir) tadını çıkartmak.....

Karma#ık bir yumak bu ya#am denen #ey. Her bir somut ki#ide gizli zenginlikleri ortaya çıkartmak, o birbirine benzemez renkler, sesler ve kokuların olu#turdu"u harmoniyi duyabilmektir insan olmak. "!nsani olan hiçbir #ey bana yabancı de"ildir" diyen Marx, kim bilir belki de böyle #eyleri dü#ünmü#tür. Bilmiyorum.

Yolumuz uzun, umarım yolculuk da. Tadına varıldı"ı, her bir yürek atı#ında yeniden sulanıp çiçeklendi"i sürece de sonsuza giden bir yolculuk bu. Bir ırma"ın uçsuz bucaksız bir okyanusa açıldı"ı noktadaki küçücük bir yelkenlide ba#layan bu yolculuk, bırakalım böyle gitsin. Mavi enginlerde #afak vaktini, ak#amın kızıllı"ını, geceyi ve 172

gündüzü bitmeyen bir türkünün ara na"meleri gibi kucaklayıp yava#ça yol alalım.... Evet "ne bir kenti terk ediyoruz ne de bir limana ula#mak için bunca çaba." Her #ey iki nokta arasında ve üç noktayla yarım bıraktı"ımız ayrıntılarda #imdi...

(12 $ubat 2000)

173

BATI'DAN SES VERECEK M"Y"Z? HADEP'li Belediye Ba#kanlarının gözaltına alınması ve muhtemelen bugün de tutuklanacak olmaları neyi gösteriyor? Bu, militarizmin yeni bir saldırısıdır. Devlet içerisindeki militarist ve "barı#" yanlıları arasındaki hassas dengenin yeniden oynamaya ba#ladı"ının göstergesi olarak alınabilir. Öte yandan devletin Kürt sorununun çözümü konusunda ister istemez atmak zorunda oldu"u kısmi bazı adımların halk inisiyatifini geli#tirmemesi için, zeminin "tehlikeli unsurlardan" temizlenmesi operasyonu olarak da görülebilir. Özellikle bu ikinci noktadan bakıldı"ında Diyarbakır'ın özel bir anlamı ve önemi oldu"unu ise, izah etmeye gerek yoktur.

Artık sadece AB'nin de"il, demokrasinin yolunun da Diyarbakır'dan geçti"ini çok iyi bilenler, örne"in Kürtçe televizyon yayını, Kürtçe ö"renimin serbest bırakılması gibi atılabilecek bazı adımların Diyarbakır belediyesi gibi bir yerel yönetim tarafından halkın özlemlerine yanıt verecek tarzda yürütülmesinin önünü #imdiden kesmek istiyorlar. Çünkü onlar için e"er bir Kürtçe televizyon olacaksa, bu Kürt halkının sesi de"il, olsa olsa "korucuba#ınızın sesi" olmalıdır. Öteki belediye ba#kanlarının da gözaltına alınması ise, olaya gizli bir örgüte kar#ı operasyon havası vererek korkutma ve yıldırma çabasıdır.

Belediye Ba#kanlarının yaka paça bir firari gibi yakalanıp gözaltına alınması, Kürt halkına ve barı# ve demokrasi isteyen tüm kesimlere yapılmı# bir saldırıdır.

Kürt halkı günlerdir yaptı"ı protesto eylemleriyle ba#kanlarına sahip çıkmaktadır. Kürt halk kitlelerinin 174

ısrarlı ve militan bir kararlılıkla ba#kanlarına sahip çıkması, onların Türkiye'deki demokratikle#menin motoru haline geldiklerinin bir ba#ka ve yeni kanıtıdır.

Milyonlarca insanın oyuyla seçilmi#, yerleri yurtları belli ve her gün halkın ve devletin gözü önünde olan Belediye Ba#kanlarına kar#ı yapılan bu uygulama bırakalım demokrasiyi, bugünkü mevcut yasalara da aykırıdır. En azından ba"ımsız bir mahkemece hakkında hüküm verilinceye kadar herkesin suçsuz oldu"u, hakkında suç i#ledi"ine dair iddia ve suçlama olanların ifadelerine ba#vurulabilece"i, gözaltı ve tutuklama olayının ise, ancak kaçma tehlikesi bulunan ki#ilere kar#ı alınan istisnai bir tedbir oldu"u mevcut yasalarda vardır.

Belediye ba#kanlarına kar#ı gerçekten bir suç iddiası varsa, savcılı"a davet edilip ifadelerine ba#vurulabilirdi.

Bu Belediye Ba#kanları Kürt halkının oylarıyla seçilmi#, barı# ve demokrasinin sözcüleridirler. Onlar ihale yolsuzluklarının, soyguncu #ebekelerin ve senet-çek mafyalarının adamları de"ildir ki, vurgunu vurup kaçsınlar ve sonra da geri dönmek için amca veya babaları vaziyeti ayarlayıncaya kadar ABD veya Batı ba#kentlerinde fink atsınlar. Sonra da ellerini kollarını sallaya sallaya vatan kurtaran #aban olarak icrai faaliyete devam etsinler.

Belediye Ba#kanlarına yapılan muamele tamamen keyfidir ve açık siyasal bir saldırı ve gözda"ıdır. Bu, Kürt halkına bir saldırıdır. Bu, demokrasinin savunucusu HADEP'e saldırıdır. Bu, genel olarak tüm barı# ve demokrasi diyenlere yönelik bir saldırıdır. Bu saldırıya kar#ı duyarsız kalmak, barı# ve demokrasiye duyarsız kalmak demektir.

175

Kürt halkı, Kürt Belediyeleri ve HADEP bu saldırıya kar#ı direniyorlar. Onları yalnız bırakmamak gerekir.

Demokrasi ve barı#tan yana oldu"unu iddia edenler, buna sessiz ve seyirci kalamazlar. Herkesin protestosunu dile getirebilece"i bir yol mutlaka vardır. Özellikle siyasal parti, sendika ve kitle örgütlerinin ise, durumu sadece kısa basın açıklamalarıyla geçi#tiremeyecekleri ciddi bir durumla yüz yüze oldu"umuzu kavramaları gerekir. E"er Kürt halkının direni# ve protestosu Belediye Ba#kanlarının tutuklanmasını engelleyemezse, bu demokrasi güçlerinin alaca"ı büyük bir darbe olacaktır. Bu darbeye seyirci kalmak, hepimiz için bir utanç olacaktır. Bugün harekete geçmeyen, mevcut yasalara bile aykırı bu uygulama kar#ısında protestosunu eyleme dönü#türmeyenler, istedikleri kadar yeni dünya düzeni, emek eksenli mücadele, demokrasi ve sosyalizm üzerine ahkâm kessinler. Ne söylediklerinin ne de kendilerinin bir kıymet-i Harbiyeci kalacaktır. Diyarbakır'dan yükselen protestoya Batı'dan ses vermek için, zaman hiç de geç de"ildir.

(24 $ubat 2000)

176

K"M "Ç"N ÖZGÜRLÜK? K"M"NLE DAYANI!MA? Özgürlük ve Dayanı#ma Partisinin !kinci Kongresi yapılıyor. ÖDP asıl olarak solun birlik ihtiyacına yanıt vermek, sosyalistlerin ba#ka sosyalistlerle bulu#arak verili toplumsal-siyasal düzene bir alternatif üretmek üzere kendi kendilerini örgütlemelerinin öyküsüydü. Kurulu#u ve birinci kongresindeki heyecandan hiçbir eser ta#ımayan bu kongre, e"er mucize kabilinden bir silkeni#e ve uyanı#a sahne olmazsa, ideallerine ba"lı devrimcilerin ÖDP ile yollarını tamamen ayırmak zorunda kalacakları bir kongre olacaktır. ÖDP politik çekingenlik temelinde kuruldu. Bu gerçeklik göz önünde tutularak gerekli önlemler alınmadı"ı takdirde parti pasifizme saplanmaya daha ba#tan adaydı. ÖDP yılgınlı"ı örgütlemek için de"il, geriye savrulmu# devrimci ruhları bir araya ça"ırıp ileriye fırlamak için kurulmu#tu. Ama bu nasıl gerçekle#ebilirdi?

Bunu e"itim çalı#malarının de"il, sokak hareketinin sa"ladı"ını gerek dünya gerekse kendi deneylerimiz kanıtlamaktadır. E"er ÖDP ba#tan belirtilen soka"ın partisi olmayı ciddi bir biçimde önüne koymu# olsaydı, hem ya#adı"ı bugünkü çeli#kileri daha kolay a#ma #ansına sahip olacaktı, hem de devrimci bir rotayı elbirli"iyle geli#tirebilecekti. Ama ne yaptı? Soka"ın partisi de"il, ba#ka mekânların partisi oldu. Devrimci bir parti de"il, düzen partisi oldu.

Daha kurulu#tan kısa bir süre sonra partinin burjuva yasalarıyla ili#kisi ve kapatılmasına ili#kin argümanlar temel kalkı# noktası olmu# ve olmaya da devam 177

etmektedir. Burada devrimcilik, varoldu"u kadarıyla da törpülenmektedir. Devleti, üstelik bir darbenin yasallı"ı çerçevesinde #ekillenmi# yasalarla faaliyet gösteren bir devleti kar#ısına koymayan, onun sınırlamalarını her gün delmeye çalı#mayan bir partinin bırakalım devrimci olmasını, reform için kavga vermesi bile neredeyse imkânsız hale gelir. ÖDP'de devrim ve kar#ı-devrim cepheleri unutulmu#, belirsiz hedeflere kar#ı ve taktikleri de pek belli olmayan bir çizgi geli#tirilmi#tir. Kar#ı-devrim cephesinin merkezi en açık biçimi içerisinde kar#ıya alınmazken, bunu örtücü ve kar#ı-devrim cephesini peki#tirir bir biçimde siyasal islam ba#ımıza bela edilmeye çalı#ılmı#tır.

Devrim cephesinin unsurlarının kimler oldu"u sadece mu"lâkla#tırılmamı#, bunun en açık bile#eni Kürt ulusal hareketi kar#ısında itici tutumlar geli#tirilmi#tir. HADEP'le yılda birkaç eylem gerçekle#tirmek bu durumu de"i#tirmemeye yetmemi#tir ve yetemezdi de. Kürt sorunundan uzak durdukça daha iyi geli#me olana"ına kavu#ulaca"ına ili#kin #oven ve popülist bir çizgi partiye damgasını vurmu#tur.

Militarizmle mücadele edildi"i iddia edilirken ona temellik eden ideolojiye kararlılıkla kar#ı çıkılmamı#tır.

Cami ile kı#la arasındaki kavgada "her ihtimale kar#ı istiklal mar#ı" dercesine kendisini ikincilerin ardında bulmu#tur.

Demokrasi ve ço"ulculuk, parti içerisinde sadece lafı edilen bir süs olmaktan öteye geçmemi#tir. Basında görü#lerini açıklayan üyeleri hakkında, TCK'nın 312.

178

maddesini aratmayacak bir zihniyetle ihraç talebiyle soru#turmalar açılmı#tır. ÖDP, bu ülkenin en temel iki sorununu ve bunların ayrılmaz ili#kisini görmezden gelmi#tir: Demokrasi ve Kürt sorunu. Tek bir ta# atıp kolu a"rımadan her iki sorundan da kurtulaca"ını sanmı#tır. (Veysi Sarısözen'in dünkü yazısında anlatılan sol liberalizm, ÖDP'ne damgasını basan çizgiden ba#kası de"ildir aslında).

Bakın gazetemizdeki haberi birlikte okuyalım: "ÖDP Genel Ba#kanı Ufuk Uras, HADEP'li belediye ba#kanlarının gözaltına alınmalarını kınayarak, 'Halkın oylarıyla seçilen bu ki#ilerin gözaltına alınmasını ülkedeki barı# ve demokrasi sürecine geçme projesinin engellenmesi olarak görüyoruz' dedi. Türkiye'deki sava# odaklarının dü"meye bastı"ını belirten Ufuk Uras, 'Barı#ı hazmedemeyen bu kesim umarım geri adım atacaktır' diye konu#tu."

"Amin!" demek gerekiyor galiba. HADEP'li belediye ba#kanlarının tutuklanmasını protesto için eyleme ça"rı yok. Varolan eyleme destek veya katılma yok. HADEP'i yalnız bırakmayaca"ız diye demokrat bir dayanı#ma yok.

Ne var peki? Barı#ı hazmedemeyen sava# odaklarının geri adım atması umuluyor. Aslında eklemeyi unutmu#.

Umulur ki, sava#çı kesim sadece geri adım atmakla kalmaz, oldu olacak demokrat da olup demokrasiyi kurar.

O sözü edilen sava#çı kesim (bunu militarizm diye de anlayabiliriz) nasıl geri adım atacak peki? Kim ve hangi güçler onları geri püskürtecek, kimler barı# ve demokrasi sürecini geli#tirecek? Ba#kanının a"zından, belli ki, ÖDP bunlar arasında olmayacak.

179

Haydi, siz günün temel görevlerine tüm sosyalizm iddialarınıza ra"men talip olmuyorsunuz. Sizi zorla kimse mücadeleye sokamaz. Ya peki, barı# ve demokrasi için onurluca mücadele yürütmü# ve bugün de bu mücadeleyi demokrasi hareketi adı altında geli#tirmek isteyen Akın Birdal'lardan uzak durun, bunlarla birlikte hareket etmiyoruz diye partiye genelgeler yayınlamak hangi sosyalist ahlak ve vicdana sı"ıyor? $imdi devrimcili"e ve sosyalizme inancını yitirmemi# her ÖDP'li kendisine sormalıdır: Kim için özgürlük?

Kiminle dayanı#ma? Bizleri ayıracak olan da, birle#tirecek olan da bu sorulara verilecek yanıttır. Yanıtının içinde "Kürtler için özgürlük ve Kürtlerle dayanı#ma" olmayan ve bunu eyleme dönü#türmek için harekete geçmeyenlerle sembiyoz halinde ya#amak suç ortaklı"ından ba#ka bir #ey de"ildir.

(26 $ubat 2000)

180

ÖSP Geçen hafta ÖDP Konferansı ve 2. Kongresi yapıldı.

Konferans sırasında yayınlanan yazımda bu kongrenin "e"er mucize kabilinden bir silkeni#e ve uyanı#a sahne olmazsa, ideallerine ba"lı devrimcilerin ÖDP ile yollarını tamamen ayırmak zorunda kalacakları bir kongre" olaca"ını belirtmi#tim. Ku#kusuz bu belirleme, sosyalizm perspektifinden yapılmı# bir belirlemedir. Demokrasi mücadelesinde ÖDP ile yan yana gelinemeyece"i anlamında bir belirleme de"ildi. Çünkü izledi"i politik çizgiye güvenen devrimciler, demokrasi mücadelesinde #eytanla bile ittifaka girmekten asla çekinmeyeceklerdir. ÖDP'de gerçekle#mesi ancak bir mucize olacak sonuç ortaya çıkmamı#, bu parti maalesef sadece bir düzen partisi oldu"unu bir kez daha ortaya koymakla kalmamı#, aldı"ı kararlarla sa"cı ve #oven bir çizgide yürüyece"ini ilan etmi#tir. Üstelik bu çizgi, e"er gerçekten uygulanma imkânı bulursa, barı# ve demokrasi mücadelesini baltalayabilecek entrikacı bir burjuva rekabetin tüm unsurlarını da ta#ımaktadır. Kongre kararlarının ayrıntılı bir de"erlendirmesini mutlaka yapmalı ve tartı#malıyız.

Bu, teorinin karma#ık girdabında soyut bir tartı#ma de"il, bugünün somut görevleriyle do"rudan ba"lantılı prati"imizi ilgilendiren hayati bir tartı#madır.

Burada belirtmeden geçemeyece"im bir ba#ka nokta #udur: ÖDP veya ba#ka bir parti ile ilgili yazdıklarım ve yazacaklarım, bir partinin içi#lerine karı#manın do"ru olmadı"ı #eklinde bir argümanla göz ardı edilmemelidir. !çerisinden geçmekte oldu"umuz süreç, Türkiye'nin 181

gelece"ini belirleyecek önemdedir. Kim kendisine nasıl bir Türkiye istiyorsa, elbette o do"rultuda fikirlerini söyleyecek ve mücadelesini yapacaktır. Ancak hepimizi ilgilendiren bu konularda hiç kimse de bizden "içi#leri" bahaneli sahte bir nezaketle susmamızı beklemesin. ÖDP'de uzunca bir zamandır varolan farklı e"ilimler netle#mi# ve Devrimci Yol gelene"ine dayanan (?!) Özgürlükçü Sol grubunun tümüyle damgasını bastı"ı bir parti haline gelmi#tir. Parti, birbiriyle ba"lantılı temel iki konuda yani demokrasi ve Kürt sorununda ikiye bölünmü#tür.

"PKK'nin varlı"ı #ovenizmi geli#tiriyor" diyen kemalososyalistlerin Kürt sorununu kökünden çözmek için aldıkları en önemli kararlardan biri, Kürt illerinde örgütlenme kararıdır. Bir taraftan sürmekte olan sava# öte yandan parti içindeki farklı görü#lerin kar#ı koyu#u nedeniyle bugüne kadar karar haline gelemeyen bu yakla#ım, partinin resmi politikası olmu#tur. Kürtler, artık sevinebilirsiniz. Gözünüz aydın, sizi PKK, HADEP vb. gibi "ilkel milliyetçilerden" kurtaracak ÖDP'niz yakında Diyarbakır’da! Ufuk Uras müjdeyi verdi; kongreden sonra Diyarbakır halkıyla kucakla#maya gidece"iz diye. Ama siz Belediye Ba#kanlarınızı serbest bıraktırmak için direnirken, size yabancı bir dilden yapılan bu açıklamayı yanlı# anladınız. "Dayanın arkada#lar, yardıma geliyoruz" sandınız.

Oysa bilmiyordunuz ki, bu parti barı# ve demokrasi için bütün sosyalistlerin, demokratların, insan hakları savunucularının bir araya gelmesini, adı blok, cephe veya bir ba#ka #ey fark etmez, savunanları disiplin kurullarına 182

vererek ihraç etmek istiyor. Kongre kararları arasında koruculu"un kaldırılması, barı# vb. sözlerini duyunca Özgürlükçü Sol Partisinin sizlerin de özgürlü"ünü savundu"unu sandınız. Kongreyi izleyen Özgür Politika muhabiri bile "Özgürlükçü Sol kazandı, olumlu kararlar alındı" diye yazdı.

Siz Akın Birdal'ı tanıyor musunuz? Bu ülkenin maalesef az sayıdaki onurlu demokrasi mücadelesi veren insanlarından biri. Yüz akımız olanlardan biri. Bu nedenle fa#ist çetelerin ve derin devletin kur#unlarına hedef olan bir arkada#ımız. Siz Akın Birdal'ın ÖDP üyesi oldu"unu da biliyor musunuz? Bilmiyorsanız i#te duydunuz.

Konferansta Akın Birdal'a "ikbal avcısı" (herhalde derin devleti rahatsız etti"i için) diye saldıran Saruhan Oluç Beyler ile yine O'nu "truva atı" (hangi dü#manın atı, sakın Kürtler olmasın?) diye küfreden Bülent Forta Beylerin partisi oldu ÖDP. Mihri Belli'yi tanır mısınız? Katılmadı"ımız, farklı oldu"umuz görü#leri olabilir. Ama O'nun bütün bir ömrünü demokrasi ve sosyalizm mücadelesine verdi"ini, bu ya#ında nice delikanlıya ta# çıkartacak bir enerjiyle bütün barı# ve demokrasi güçlerinin bir cephe halinde mücadeleye seferber edilmesi için u"ra#tı"ını kim inkâr edebilir? E"er militanlık ve devrimcili"in hala bir anlamı ve önemi olsaydı, devrimci bir partide onursal ba#kanlı"a dü#ünülecek Mihri Belli'yi, oraya de"il de ihraç edilmek üzere disiplin kuruluna verenlerin partisidir ÖSP. Bunlar sadece iki örnek. !hraç edilmek üzere disiplin kuruluna verilen E#ber Ya"murdereli, !smail Metin Ayçiçek ve öteki devrimcilerden söz etmedim.

183

Kısacası ÖDP'yi ÖSP yapan kongre, demokrasi sorununda Türklerle Kürtlerin, tüm barı# ve demokrasi güçlerinin birlikte mücadelesini savunanlara kapıyı gösteren bir kongre oldu. Bu memlekete ne lazımsa biz yaparız diyen, Kürtlerden olumlu tek bir #ey bile çıkmayaca"ına iman etmi# bir zihniyetin nihayet Kürt sorununu yerinde çözmek; yani bugüne kadar Kürtlerle dayanı#ma için tek bir adım atmamı# olanların Diyarbakır ba#ta olmak üzere Kürt illerinde HADEP'le rekabet yapmak, Kürtleri PKK'nin "ilkel milliyetçili"inden" kurtararak beyaz Türk sosyalizmine kazanmak için sefer kararı aldıkları bir kongre oldu. ÖSP’nin liberal ve #oven çizgine muhalif olanlara bundan sonra büyük görevler dü#mektedir. Çevreci sosyalizmden dem vuran ama anti-#ovenizm, antisömürgecilik, halklara özgürlük ve dayanı#mayı unutmu# bu partide, Kürt halkının özgürlü"ünden yana olanların kendilerini özgürce ve eylemli olarak ifade edebilmeleri artık olanaklı de"ildir. Bu bir kopu# noktasıdır.

Enternasyonalist sosyalistler, bu yol ayrımında bir karar vermek zorundadırlar. Ancak ilk elde yapılması gereken, bu çizginin kararlarda ifadesini bulan içeri"ini bütün yönleriyle de#ifre etmek ve kendilerini örgütlemek olmalıdır.

02 Mart 2000)

184

GÖREVE SAH"P ÇIKACAK MIYIZ? Bir siyasal partinin çizgisi, o partinin kitlelere ula#an mesajıdır. Ayrılıklar esas olarak programda de"il, izlenecek siyasal çizgide, kitlelere verilecek mesajda ortaya çıkar. Bunu belirleyen de bir partinin kongre kararlarına damgasını basan siyasal iradesidir. Yoksa o partinin içinde #u veya bu ki#inin ya da grubun bulunması de"ildir politik mesaj. ÖDP'nin siyasal çizgisi ve mesajının ne oldu"unu ise, artık biliyoruz. ÖDP hakkında yazdıklarıma ilk yanıt partinin "muhaliflerinden" Veysi Sarısözen'den geldi. Kongre kararlarını, konferansta yapılan tartı#maları ve i#in esası olacak tüm noktaları es geçip, kaleyi savunmak üzere kazana atlayan ilk O oldu. Verili olguları, tezleri, geçmi# prati"i, safla#manın nedenlerini ve de en önemlisi o safla#mayı ortaya çıkaran sorunu ve sözcülerini elinin tersiyle kenara iterek, bize her bir cümlesi gelecek zaman kipiyle biten müreffeh bir tablo çizdi. Bu kö#ede yazdıklarımı hatırlayanlar, bu tavra #a#ırmadı"ımı da tahmin edeceklerdir. Çünkü bu savunma refleksi, partiye damgasını vuran beyaz Türk sosyalizmi ile bir kısım muhalifler arasında varoldu"unu iddia etti"im sembiyoz ili#kisinin bir yansımasıdır.

Bir kongre sonrasında, muhalif oldu"u sanılan birinin yapması gereken ilk i#, kongre kararlarının de"erlendirilmesi de"il midir? Kendi konumunu belirlemek ya da belirlenmi# konumunu anlatmak de"il midir? Kongrenin kararla#tırdı"ı yol da birlikte mi yürünecektir? O yolda yürünmeyecekse nasıl yürüne185

cektir? Ya da #imdiye kadar oldu"u gibi, treni sallayarak yol aldı"ımız mı anlatılacaktır bize? Bunların hiçbirinin yanıtının yok.

Gelelim #u parti içi safla#ma meselesine. Safla#maya yol açan konu ve sözcüleri kimdir? Esas safla#manın, Akın Birdal ve Mihri Belli'nin konu#malarıyla ve Kürt sorunu-demokrasi sorununda netle#ti"ini kim inkâr edebilir? Gerek partinin gerekse ülkenin can alıcı sorunu olan Kürt sorunu ve demokrasi mücadelesi konusunda ortaya çıkan bu safla#mayı, somut görevlerle netle#tirmek ve sorumluluk üstlenmek varken, kar#ılıklı çekildi"i iddia edilen kılıçları, #imdi size nereye geldi"inizi ve görevlerimizi hatırlatanlara kar#ı konu#turmak hangi haleti ruhiyenin eseri? Akın Birdal, Mihri belli ve öteki devrimcilerin disipline verilmesinin nedeni neyse, kongredeki safla#manın nedeni de odur. Bunu bir kez unutmamak gerekir. Yine hiç kimse, kongreden önce Akın Birdal, Mihri Belli, E#ber Ya"murdereli, Yavuz Önen gibi parti üyelerinin içerisinde yer aldı"ı demokrasi hareketi giri#imi hakkında parti meclisinin kararını da unutmamalıdır. Söz konusu arkada#ların, "partile#mecephele#me" olarak nitelenen giri#imiyle ilgili mahkûmiyet kararı, oybirli"iyle alınmı#tır. Demek ki, daha kongre öncesinde bugünkü safla#ma yoktu (Yoksa muhalif parti meclisi üyeleri, oylama sırasında toplantıda yok muydular?!)

"PKK avukatı, ikbal avcısı, truva atı" gibi gerçek siyasal sorunlar üzerinde bölünmenin dı#a vurumu olan merkez çizgisinin suçlamalarını, kongrenin heyecanı içinde edilmi# talihsiz laflar olarak ele almak mümkün 186

de"ildir. Bu sözüm ona gerginli"i yumu#atma çabasıdır.

Bir gerginlik varsa, bu sözlerde de"il, siyasal gündemin dayattı"ı siyasal görevlere sahip çıkıp çıkmama meselesindedir. Kürtlere özgürlük, ülkeye demokrasi isteyen ve bunun için çoktan yükün altına girmi# devrimcilere sahip çıkmak, onlarla birlikte yükü payla#mak varken, hiçbir çıkı#ı ve çözümü olmayan iktidarını da muhalefetini de bo"acak bir parti içi kavgayla oyalanmak hiç de sorumlu bir davranı# de"ildir.

Devrimci bir sosyalistin görevi, örneklemek için söylüyorum, Akın Birdal’a sadece !ngiliz damadı dolayısıyla burjuva basında yapılan alçakça iftiralara kar#ı çıkmak de"ildir. Hatta bu konuda bir #ey söylemeseniz de olur. Alçaktır, alçaklı"ı yapacaktır. Akın Birdal'a sahip çıkacaksanız, O'nun yıllar boyu sürdürdü"ü mücadele ortada. Buyurun hep birlikte buna sahip çıkalım. Hem söyler misiniz bana? Akın Birdal'a "truva atı" yakı#tırmasıyla, burjuva basının "Birdal'ın damadı Apo'nun danı#manı çıktı" karalaması arasında ne fark var?

Birincisine oturup yanıt vereceksin, ötekine talihsiz laftır diye es geçeceksin. Neyi kime kar#ı savunuyorsunuz allah a#kına? Bu mu sizin programatik görü#ler etrafında safla#manız ve muhalefetiniz? ÖDP kongre kararları ve bir bütün olarak yönelimi üzerinde ayrıca ve ayrıntılı tartı#maya devam edece"iz.

Ancak #u kadarını #imdiden belirtmeden geçmeyelim.

Umarız, partiye damgasını vuran #oven beyaz Türk sosyalizmine kar#ında muhalif olanlar, ne türden muhalif olduklarını kısa sürede netle#tirirler. "ÖDP yoksa, biz varız bu mücadelenin içinde" deyip, barı# ve demokrasi bloku içinde yer alırlar. Bunun dı#ındaki her yol, dipsiz bir kuyuda bo"ulmak olacaktır.

(09 Mart 2000)

187

BU ATE! HEP"M"Z" AYDINLATACAK! Dünyanın dört bin yanında Kürt halkı ve dostları Newrozu kutluyor. Her biri bir Newroz ate#i olan kadınlar önde, yürüyoruz. Kürtçe, Türkçe ve Almanca barı#, demokrasi, uluslararası dayanı#ma sloganları e#li"inde yürüyoruz. Kuzey Almanya'nın so"u"unu kıran ve erken çöken karanlı"ını aydınlatan Newroz ate#leri oluyor. Ama biliyorum, binlerce kilometre uzaklıkta ya#lı- genç, kadınerkek halay ve zılgıtlarının arasında bir yandan da ülkeden yükselecek sesleri merak ediyorlar. Yalanı yok, hepimizin kalbi, Kürtlerin kalbinde atıyor #imdi.

Tarihin Kürt halkına tattırdı"ı trajik acıları belleklerine kazımı#, "bir daha Halepçeler, 15 $ubatlar olmasın diye adamızla ülkemiz arasına ate#ten bir köprü kuraca"ız" diye yazan Özgür Bakı# okuyucusunun, "Amed'den Newroz sıcaklı"ında selamlar" gönderen dostların sözleri yankılanıyor kulaklarımda. Sevgili arkada#larımız Baki, Evrim, Bircan, Salih, Adil ve Naif'in kaleminden adım adım izledi"imiz Kürt illerinin Newroz co#kusu ve serhildanların rütbesiz generalleri çocukların mücadele azmi ve umudu sarıyor hepimizi.

Ve Kürtlerin kalbi Amed, yüzbinlerin a"zından barı# ve demokrasi çı"lı"ımızı bütün dünyaya duyuyor. Çekilen acıların, topra"a dü#enlerin, zindanları dolduranların hesabını soranların, inkar ve imhayla yeryüzünden silinmek istenenlerin kararlı, onurlu ve örgütlü sesi yeni bir sayfa açıyor. Bu sese iyi kulak vermeliyiz.

Bir yanda Kürt halkının barı# ve demokrasi isteyen, Anadolu ve Mezopotamya'yı halkların karde#li"inin ülkesi 188

yapmak isteyen sesi; öte yanda, uzak ülkeleri sömürgele#tirmeye, sava#, talan ve fetihlerle boyunduruk altına almaya gidenlerin Mehter mar#ı e#li"indeki sesleri.... Bir yanda barı#ın, öte yanda kirli sava#ın sesi.

Bunun dı#ında ya da ikisinin arasında bir ba#ka ses yok, kimse kendini kandırmasın. Ya bu tarafta, halklarımızın aydınlık gelece"i için mücadele edenlerin yanında ikirciksiz yer alınacak; ya da Newroz #enliklerinin arkasından dolanıp Irak sınırına do"ru sefere çıkanların ardında sıraya girilecek.

Türkiye'yi özgürle#tirmek, halklar arasında barı# ve dayanı#mayı gerçekten yükseltmek isteyenlerin yeri tartı#masız bu taraf olacaktır.

Newroz 2000 artık kararsızlıkların, yarım gönüllülüklerin terk edilmesi gerekti"ini bir kez daha ama çarpıcı biçimde gösteren bir dönüm noktasıdır. Artık bayramdan bayrama protokol erkânı olarak yan yana gelmeye son vermenin, büyük kentlerden en ufak yerle#im birimlerine kadar barı# ve demokrasi mücadelesini hızla örgütlemeye giri#menin vesilesi olmalıdır.

"Batı'dan ses verecek miyiz?" diye sorduk.

Ver(e)medik. "Göreve sahip çıkacak mıyız?" diye sorduk.

Amalar, fakatlar arasında oyalandık. $imdi Newroz ate#inin dostlu"u ve sıcaklı"ında bir kez daha anımsatıyoruz. Bu ate# hepimizi aydınlatacak!

(23 Mart 2000)

189

BEYAZ SOSYAL"ZM OLUR MU? Burjuvazi, kırmızıyı görmü# bo"a gibi saldırsa da, gizlemeye gerek yok: Bizim ö"rendi"imiz, bildi"imiz sosyalizm, kızıldır. Elbette kahverengi gömleklilerin Nasyonal !#çi Sosyalizmini de gördü tarih. Fakat e#yayı adıyla ça"ırmanın ola"anla#tı"ı bir an geldi ve #imdi herkes biliyor ki, bu fa#izmden ba#ka bir #ey de"ildir. Ya peki, sosyalizmin beyazı olur mu? "Beyazın da beyazı var, adı tursil beyazı" gibi bir #ey anlıyorsanız olmaz. Çünkü beyaz sosyalizmin rengi, oldukça kirli bir beyazdır. Bakın ne demek istedi"imi anlatmaya çalı#ayım.

Baskı ve sömürünün her türlü biçimine kar#ı genelle#mi# bir özgürlük anlayı#ı geli#tiremeyenler demokrat olamazlar. Bunu biliyoruz. Peki, demokrat olamayanlar sosyalist olabilir mi? Olamazlar. Olurlarsa, bir hilkat garibesi olurlar. Haydi o kadar kusur kadı kızında da bulunur diye, pek demokrat olmasalar da onları da bir an için sosyalist sayalım. Bunlar #imdilik do"rudan konumuz de"il.

Sosyalizmin bir ba#ka cinsi daha var. Bunlar müthi# "demokrat, dayanı#macı ve özgürlükçü"dürler. Karınca ezmezlere rahmet okutacak kadar da hassas ve kibardırlar.

Onlardaki e#itlikçi duyarlılık öylesine geli#kindir ki, öyle bizim gibi acil sorun, ba# çeli#ki, tali çeli#ki gibi politika sanatının "kabalıklarıyla" da u"ra#mazlar. Milliyetçilik gibi bir melanete bula#mamak için ulus, ulusun kendi gelece"ini belirleme hakkı gibi kavram ve ilkeleri yok sayarlar. Kavramları yok sayınca, gerçe"in kendisini de hiç olmamı#a çevirdiklerini sanırlar.

Onların 190

dayanı#malarına mazhar olabilmek için öyle yarım yamalak de"il, dört ba#ı mamur komünist olmak gerekir.

Herhangi bir yanlı# anla#ılmaya meydan vermemek için örne"i Almanya'dan vereyim. Alman solunun orta yolcuları denebilecek bir akımdan türeyen Demontaj adlı grup geçen yıl bir kitap yayınlanmı#tı: Orada aynen #öyle yazıyorlar: " Bizim komünist bakı# açımızdan, PKK sol bir örgüt de"ildir; tersine olsa olsa anti-sömürgeci bir güçtür. Dolayısıyla içerik olarak bizim ilgimiz Türkiye ve Kürdistan'daki sol ile buradaki göçmenleredir". Sadece ulusu de"il, "halk" kavramının Almanya tarihinde fa#istlerce kullanımının yarattı"ı güçlüklerle u"ra#mamak için onu da bir kenara koyarlar. Onlara göre Kürt hareketiyle dayanı#ma diye gerçek bir sorun yoktur.

Yapılacak bir #ey varsa, emperyalizmi burada, anavatanında sınırlamaktır ( O konuda da bir #ey yapmaya ne güçleri ne niyetleri vardır, o ayrı bir mesele). Hele hele sarı-kırmızı-ye#il renklerle yan yana olmak, milliyetçili"e ve bir mitosa teslim olmaktır. !#çi sınıfı ve onun uluslararası dayanı#ması dururken, hiç anti-sömürgeci bir gücü sol sayıp dayanı#ma mı olurmu#? Bu anti-sömürgeci gücün "patriarkal hiyerar#isi", "anti-demokratik tarzı", "feodal gelenekleri", "feminizmden uzak kadın tipleri" ve benzerini ele#tirmek, onlara i#çi sınıfının Avrupa ve dünya çapındaki egemenli"inin faziletlerini kavratmak görevi dururken, nasıl olur da komünistler, kendilerini milliyetçilikle lekeyebilirler?

Sömürgesi ve ezilen ulusları olan ülkelerde egemen ulusa mensup sosyalistler arasında üç a#a"ı be# yukarı görülebilen bir anlayı#tır bu. Bu anlayı#ın sömürge 191

halklara tavsiye etti"i #ey #udur: Sömürgecilikle u"ra#mak yerine "sizi sömürgele#tiren ulusun emekçi sınıfıyla birle#erek, metropolde devrim yapın, sizin i#iniz de böylece hallolur". Mantı"ı biraz daha geni#letirsek, bunun tüm demokratik sorunlara uygulanabilece"ini de görürüz. Örne"in Afrika da ırkçılı"a kar#ı mücadele etmek yerine sömürgeci metropolde devrim yapmak dü#ünülebilirdi.

Filistinliler Yahudi proletaryası ile birle#mi# olsalardı daha iyi olurdu. Bu kadar kan da dökülmez, Yahudiler de siyonistle#mezlerdi. !#te böylesi bir sosyalizm, ezilen ulusun hareketinde devrimci bir yan görmez. Elbette ezilen ulusun hareketinde bazı devrimci gibi görünen unsurlar oldu"unu kabul edebilirler. Ama onların da "e"itilmesi" gerekir.

Ezilen ulusun hareketinde hep feodalleri, gericileri, her an teslime hazır ilkel milliyetçileri görürler. Kendileri mi?

Böylesi ilkelliklerle kirlenmemek için seyrederler. Ne zamana kadar? Sömürgeci güçler, ezilen ulus hareketine gerçekten bir darbe vurup geriletinceye kadar. !#te o zaman onların sırası gelir. Tıpkı sömürgeci orduların talanının ardından, yerli halkın acılarını "dindirmek" ve "hak yoluna" (sözüm ona gerçek i#çi sınıfı sosyalizmine) kazanmak için ü#ü#en misyoner papazlar gibi ko#u#urlar.

Beyaz sosyalistler i#te bunlardır.

(25 Mart 2000)

192

PASADENA'DA BAHAR Pasadena'dan merhaba. Bahar çoktan gelmi#; çiçekler adeta "ho# geldiniz" diyor. "Baharı özlediniz mi?" diyor, ay yüzlü bir dost. Özlemedim desem yalan, özledim desem arsızlık. "O benim içimde" diyorum. Pasifik kıyılarında güne#in do"u#unu ve batı#ını izliyoruz. Geçerken Zapatistalara u"rayıp, Zaplılardan söz ediyoruz. Üç Adalı'yı anlatıyorum. Biri $efkat Kakamçoya lanet okuyan Selimiye'deki hücresinde yaralı Adalı, di"eri onun sempatizanı ipin altındaki Adalı, sonuncusu da onun soyundan -kaderin cilvesi midir nedir?- !mralı’daki Adalı...

"En güzeli, baharın içinizde olması" diyor. Sesindeki baharın ve dostça ezginin e#li"inde bir öykü okuyoruz birlikte: (Kuzeyden esen rüzgâr dinmek binmiyordu. Hava so"uktu. Ya"mur ve kar, nöbetle#e e#lik ediyordu ya#amımıza. Kentin ortasında bir nilüfer gibi uzanan gölün donmasını bekliyordu çocuklar. Kalbimin çoktan buzlanmaya yüz tuttu"unu ise hiç kimse bilmiyordu.

Sesim, yankısında bo"uluyordu. Hayır, ses yoktu aslında; bo#lukta kaybolan sözcükler dökülüyordu dudaklarımdan.

Bir yalnızlık türküsüydü içinde yitip gitti"im. Yalnızlı"ın ürkütücü sessizli"inde mezarlıkta ıslık çalmaktı benimkisi.

Yalnızlık diyordum. Nedir yalnızlık bilirsin, de"il mi? Tek ba#ınasın bir insan seli içinde. Teksin, yalnızsın, mahzunsun ama kim diyebilir ki, masumsun? Yalnızlık, o büyük yalnızlık, dı#ında de"il, içindedir senin! Bir kavgada vurulup gittin veya tek ba#ınasın dört metrekarelik 193

hücrende. !çinde bitmeyen azmi kavganın ve yarının, teksin ama yalnız de"ilsin. Bu ne dü#man yarası ne de bir ölümcül hastalık; ne kavgada vuruldun ne de yerini aldın #ehitler listesinde. Bu, unutulmu# gülücükler arasında bir a#k hikâyesi.)

Söze girecek oluyorum. Biliyor musunuz diyor, tahminlerinizin hiçbiri tutmuyor. Ne i#imi, ne ya#ımı tahmin edebiliyorsunuz. Gözaltı ve i#kenceler arasında, hep ba#ka mevsimlere ertelenmi#liklerle geçti gençli"imiz.

(Sonra o çıkageldi. Kar ve ya"murun nöbet de"i#tirdi"i bo#lukta uzatıverdi güne# yüzünü. Uzaklardan geliyordu.

Uzun yolculukların çizgileri henüz damgasını vurmamı#tı alnına. Tüm geçmi# ve gelecek zamanları bir #imdiki zaman kipinde kayna#tırıyorduk. Olabilir miydi böyle bir #ey? Neden olmasındı? "Nedir bu sence?" diyordu Çekirge. "Arasına üç nokta koydu"umuz, gelecek güzel günlere erteledi"imiz, üç harflik bir #ey miydi yoksa?

Mantıklı mıydı bu hissetiklerimiz?" Yüreklerimize ince bir sızı gibi sokulan kamayı çıkarmak bana dü#mü#tü.

Sesimin titredi"ini, gücümün sonunda oldu"unu fark etti belki de, #u sözleri dinlerken benden: Arasına üç nokta koyamadı"ımız a#kların sonlarına da üç nokta koyamayız.

Aptalca tutkumuz mantık ise, a#kı törpüler sadece.

A"dalıydı, felsefik, küflü peynir kokusunu andıran bir mantık oyunu, sözcük hilesiydi belki. Ama savunmaydı; içten bir savunmaydı a#kı "A#k sandı"ımız, sonradan öyle olmadı"ını anladı"ımız duygular ya#amaz mıyız?" diyordu Çekirge. "Bu, sadece ula#tı"ımız zaman noktasında kendi konumumuzu haklıla#tırmak için mantı"ımızın uydurdu"u

194

koca bir yalandır" diye yara bere içinde devam ediyordum savunmaya.)

Sizi meraklandırmak istemezdim diyerek, bu kez o giriyor söze. "Acaba"lara yer olmasın isterim ya#amda. !yiyim, yüre"imdeki fırtınalara ise çözüm yok. Celin Dion'un duygusal #arkılarını dinlerken kelimeleri sıraya koyamıyorum. En iyisi öyküye devam...

(Bir a#k yemini gibi, uzun boylu tarifler yazılıyordu sonunda bu cengin: Nedir sence/bence a#k? Bence tarifi a#çısında saklı yedi"imiz en güzel yemektir a#k. Süsler de tad katamaz ona, ince ayrıntılarla bezenmemi#se sevgi.

Asıl malzemesi payla#ımdır bence de. Bu da yetmez. !nce bir damak zevki yaratıyorsa payla#ma; yüksek gerilimli bir elektrik akımına dayanıyorsa yürek ve "devamı yarına" notunu görmeden de yarını ya#ıyorsa hayalim; umarsız, korkusuz, pervasız, hesapsız, sonsuz, sorumsuz sarıyorsa beni özlemin, galiba budur a#k. Tebessümde #ekillenen, gözlerde dillenen, yürekte büyüyen ise, onun dı#a vuran anlık bir yüzüdür ancak.)

Ak#am çökerken, dinledi"imiz tebessümü arıyoruz sokaklarda gelip geçenlerin yüzlerinde...

(Evet, sonra o çıkageldi. Günlerden salıydı. !lk çaldı"ımız kapı kapalıydı. Ve per#embenin geli#ini haber veren çar#ambaydı, "elektrik yok buralarda" dedi"inde.

Haklıydı, mavi evdeydik. Lo#tu. Dibini aydınlatmayan mumların alacakaranlı"ında müzik ho#tu. Yüzümdeki yanmayı, gözlerimdeki sönü#ü fark etmedi. Her tınısında beni ele veren sesim, teselliyi davet edercesine ihanet etti.

Ben onun dostuydum. Kadim zamanlardan kalmı#, bir tesadüfle ke#fedilmese, rahmetin ve kıymetin pek 195

bilinmedi"i bitpazarlarında kaybolup gidecek bir dost.

Birbirimizi sanki yıllar boyu hep tanıyan, hiç terk etmemi# ve de terk etmeyecek iki dosttuk. Zaman girmi#ti aramıza.

Birkaç gün önceki binyıl dönümünü nasıl da unutmu#tu kalbim? Nasıl da uymamı#tım ça"lara ve herkese inat "kalbim unut bu #iiri" diyen sözlerine #airin. $imdi masal zamanında kalan #iirlerden tanıyorduk birbirimizi.

Girilmemi# denizlerden, koru hiç bitmeyecek yangınlardan, yemek tariflerinden, yeti#tirece"imiz çiçeklerden, hiç solmayacak güller, fesle"en ve papatyalar beslemenin sırrını bize verecek bahçıvanlık sanatından, a#k ve eylemin tümlendi"i söylencelerden tanıyorduk.

Yazı#malarımızdan, görüntüsüz bulu#malarımızdan, bir daha asla duyamayaca"ım, fısıldadı"ında onun yanaklarını, benim gönlümü alev alev yakan sözlerinden tanıyorduk birbirimizi. Felsefeden, emekten, eylemden, kahve falından, martı kanadından, geçmi# ve gelecek tüm zamanlardan tanıyorduk birbirimizi.)

Yanımızdan geçen her bir yüzde, ya# ve renkte kendimizi arıyoruz. Ne engin maviliklerini gökyüzünün ne de sonsuz akı#ını bulutların, aksine: aksi yüzümüze vurmu# yangınların ve sanki hiç ya#anmamı#çasına geçip giden ça"ların derin izlerini görüyoruz alnımızda. Sessizce dönüyoruz yeniden öykümüze.

(Sonra #iirler, türküler okuduk yol boylarında.

Kalbimin her bir teklemesinde bu"ulu gözlerin e#lik etti"i gülücükler da"ıttık. Da"ılan, parçalanan kalbimdi.

Onarmak için çırpınansa o. Uykusuz gecelerin sabahında firari iki suçlu gibi seyrettik birbirimizi. Zaman kısaydı, ça"ların a"ırlı"ını ta#ıyordu ayrıntılar. O ayrıntılar ki, 196

tozlanmı# rafların arkasından çıkarıp tel tel dökülen sayfalarını savuruyordu geçmi#imin. Oysa bilmiyordu ki, kokusunu duvarlara, hayalini beynime, sesini gök kubbeye kazıyıp gitti"i gelece"imdi o. Sevdi"i kır çiçeklerinden sundu"um demet bir yerlerde unutulmalı, eski foto"raflar toplanmalı, yenileri silinmeliydi. Gelecek, gelmeyen bir gelecekte kalmalıydı.)

Ben Pasadena'da kaldım. O ise, ulu bir da"ın yamacında baharı beklerken öykümüzü okumaya devam ediyor: (Gözya#larını tercüme eden dostundum ben. Sulu boya resminden içtenli"in, güzelli"in rengini çıkartmayan dost.

Artık oynadı"ı sahnelere çıkmayacak; hiç göstermeyece"i tablolar boyayıp, #iirlerle avunacak; uçsuz-bucaksız yollarda hep ba#lamadan biten a#klar görecek bir dost.

Söyle bana Çekirge, bildi"im ve bilmedi"im tüm dillerden söyle, ne duymak istiyorsun? Kim, nasıl yazabilir yalanlarla süslemeden bir romanı? Belge, foto"raf, tanık ve kanıt bırakmadan, firari bir a#kı kim yazabilir? "Kalbim gelecekte, ben yollarda kaldım. Bırak beni al kalbimi, istersen at okyanuslara" desem, ne dersin?)

(01 Nisan 2000)

197

"ST"KRAR G"TT" M"?

Demirel'in bir be# yıl daha cumhurba#kanlı"ını garantilemek için baskı ve tehdit karı#ımı öne sürülen argümanların ba#ında "istikrar" geliyordu. Demirel kalmazsa, istikrar bozulabilirmi#. Devlet içinde ve toplumda varolan dengeler bozulabilirmi#. Gerçi sonuçlarını görmek için çok acele etmemek gerekiyor ama, Demirel'i Güniz soka"a yollayan oylamadan sonra, #imdilik bozulan sadece Ba#bakanın istikrar arz eden hastalık dengesi oldu. !stikrar, belli bir olgunun, i#leyi#in veya halin süreklilik ve düzenlilik arz ederek ola"anla#masıdır; kısa sayılmayacak dönemler için kalıcıla#masıdır. Üstelik bu öyle her toplumsal kesim için aynı anlama gelecek #ekilde nötr bir kavram da de"ildir.

Ancak i#ini kötüsü, verili durumdan en çok muzdarip olanların, i#sizlik, açlık, baskı, zulüm ve oradan oraya sürülmelerin girdabında ya#ayanların da -ba#ka bir alternatifi görünmedi"i ko#ullarda- bir biçimde mevcut duruma alı#malarıdır. Bu durumu, ya#amlarının ayrılmaz ve de"i#mez bir ö"esi olarak içselle#tirmeye ba#lamalarıdır. Gelenin gidenden daha kötü olaca"ı tecrübesiyle, "istikrar" kazanmı# günlük ya#amalarının bozulmasından tedirginlik duymalarıdır.

Bu aynısıyla siyaset sahnesinde de görülmektedir. Kırk yıldır bu ülkenin ba#ına çöreklenmi# bir politikacı ku#a"ının do"al ölümün dı#ında bir yolla mevkilerinden dü#ürülmeleri, istikrarsızlık olarak görülmektedir. Oysaki bunların siyasi olarak bu memlekete yapabilecekleri bütün 198

kötülükleri yaptıkları, ülkenin #u an yüz yüze bulundu"u sorunlara bırakalım çözüm sunacak bir perspektife sahip olmayı, sorunların varlı"ını bile kabul etmeyen bir müflis ku#ak oldu"u unutulmaktadır.

Asıl siyasal karar mekanizmasının Meclis, Hükümet ve Cumhurba#kanlı"ı kurumlarında bile olmadı"ı, bunların sadece vitrinin ön yüzü oldu"u bilenler açısından Cumhurba#kanlı"ı seçimi hiç de öyle ölüm kalım meselesi de"ildir. Demirel'in gitmesi hiç de kötü olmamı#tır. Hatta bu yetmez; Ecevit ba#ta olmak üzere di"erlerini de layık oldukları yere göndermek gerekir.

Peki ama, bugün özel olarak denge veya istikrar durumu olarak adlandırılan #ey neydi? Bu, Kürtlerin silahlı mücadeleyi durdurmaları ve yeni politikalarıyla Türkiye'de son bir yıldır barı#, insan hakları ve demokrasi sorunlarının açıktan ve her kesimce tartı#ılabildi"i ve yeni bir hukuksal-siyasal sistem arayı#ını toplum gündemine sokmu# olmalarıdır. Bu sürecin tek örgütlü ve ne istedi"ini bilen dinami"i Kürt hareketidir. Öcalan'ın idam kararının ba#bakanlıkta bekletilmesiyle ilgili liderler zirvesi kararı ise, bu sürece istikrar kazandıran bir unsur gibi görülmektedir. Oysaki Demirel ve Ecevit'lerin bu kararı, onların barı# ve demokrasi a#kının de"il, içerde Kürt hareketinin dı#arıda uluslararası ba"lantı ve yükümlülüklerin bir sonucudur. Öcalan'ın idamını gündeme getirmek çılgınlı"ı yapılmadı"ı sürece de, #u andaki bu "istikrar ve dengenin" bozulması da gündemde de"il.

Fakat bugün sorulması ve yanıtlanması gereken soru #udur: Dün sava# sırasında her gün onlarca insan ölür, köyler bo#altılır, muhalif insanlar i#kencehanelerde veya 199

sokaklarda kaybedilirken de Türk tarafında belli bir "istikrar" vardı. Bunlar günlük hayatın sıradan ve ola"an uygulamalarıydı. Genel olarak ne sosyal demokrasisini ne de sosyalistini pek fazla rahatsız ederdi. $imdi benzer bir durumla yüz yüzeyiz. Sanki mevcut durum hep böyle gidecekmi# gibi, ataletin istikrarını ya#ıyoruz. Elbette tam bir ataletten kimse söz edemez. Belli bir hareket de var.

Ama bu, mevcut durumu gerçekten adil bir barı# ve demokrasi yönünde de"i#tirmeye yönelik ciddi bir çabayı içermedi"i sürece hareketin ataleti olarak da nitelemek mümkündür.

Bugünkü ataleti de, istikrarı da halklarımızın lehine bozacak ve bozması gereken tek çıkı# yolu Demokrasi Hareketidir. Kürt hareketiyle Türkiye’nin bütün sol ve demokrat güçlerini bir araya getirecek ve oligar#iye kar#ı gerçek bir halk hareketini geli#tirecek alternatif budur.

Böylesi bir çaba, sadece oligar#inin de"il, dün sava#ta bugün barı# mücadelesinde belli bir istikrar kazanmı# orta sınıfların liberal solculu"unun dengesini de bozabilir.

Olsun. Zaten bu bozulmadan ötekinin geli#mesi de hızlanmayacaktır.

(13 Nisan 2000)

200

UZAKTAK" SES Canan konu#mayı de"il, yazmayı seviyordu.

Bilgisayarın ba#ına geçti. Yüre"indeki isyanı haykırmak istiyordu. Masanın öteki ucunda telefon vardı. Aslında her #ey onunla ba#lamı#tı ama, yazmaya nereden ba#layaca"ını bilemiyordu.

Hepsi birbirinin aynı sesler ve yüzlerle çevrili tekdüze dünyasını bir telefon konu#ması de"i#tirmi#ti. Tanımadı"ı, yüzünü hiç görmedi"i birinin sesiydi O'nu alıp götüren.

Yumu#ak, sıcak bir sesti. Ak#am eve döndü"ünde kızkarde#i, tüm yüzüne yayılan gülümsemeyi fark etmemi#ti bile. Cep telefonuna gelen mesajlara yanıt yeti#tirmekle me#guldü. Aynada kendi gözlerindeki ı#ıltıyı hayranlıkla izlemi#, müthi# bir enerjiyle yüklendi"ini, kanatlanıp uçmaya ba#ladı"ını hissetmi#ti.

O sesi seviyordu. Artık #efine kızmıyor, arkada#larının bir dedi"ini iki yapmıyordu. Sevgisini, dalga dalga tüm çevresine yansıtıyordu. O sesi, arkasında gizli bireysel tarihi, yüzü tanımak istiyordu. Bir tesadüfle ba#layan konu#maları, yazı#malar izledi. O ses, bir kerecik bile olsun a#ktan söz etmemi#ti. Bir kerecik bile kar#ıla#mamı#lardı. Olsundu. O sese ve sahibine â#ıktı.

O'na hep "canım" demek istiyordu.

"Sanırım bu sana yazaca"ım son mektup olacak" diye ba#ladı yazmaya. Belki de bir yitirili#in öyküsüdür bilemiyorum."

Klavyenin tu#larına her dokunu#ta çıkan sesler, dü#üncelerini da"ıtıyordu. Ama #unları yazmaktan da kendini alamıyordu: 201

(Düne kadar hiç kimsenin hayatım hakkında bana yön vermemesini dü#ünüyor, ya#adı"ım duygulardan -bana acı verse de- haz alıyordum. Ama her #eyi de"i#tirdin. Bana bu kadar yo"un duyguları ya#attı"ın ve beni kendi gerçekli"imle yüz yüze getirdi"in için sana minnettarım.

Tüm saf ve temiz duygularımla sana gelmi#tim. Bütün gemileri hiç dü#ünmeden yakmaya hazırdım. !#in kötüsü, senin duygularını hesaba katmadan yapmı#tım bunları.

Senin ba#ka birinden ho#lanabilece"in, bir ba#kasını sevebilece"in nasıl da aklıma gelmedi? Çok aptalım. Toy, tecrübesiz, güçsüz ve zayıf oldu"umu sayende bir kez daha fark ettim. Seni kaybetmek pahasına da olsa ustala#mak istemiyorum. Ustala#tıkça kirlenir insan, çıraklı"ın heyecanı farklıdır. Bu kez fena halde tökezledim. Bu darp onarılmaz. !çim acıyor biliyor musun? Bildi"im ve bilmedi"im bütün dillerde a"lamak istiyorum. Çok yaralandım. Aynalara bakamıyorum. Sanki herkes, her #ey benim ne kadar aptal oldu"umu yüzüme haykırıyor. Çok uzaklara gitmek istiyorum. Kimsenin bilmedi"i yerlere. Bu hayat oyununu ö"renemedim bir türlü. Elime yüzüme bula#tırdım. Her görü#mede o tek taraflı sevgim daha çok peki#iyor ve giderek tutku halini alıyor. Bana yardımcı olmak istiyorsan lütfen beni arama.

Biliyorum dost oldu"umuzu hatırlatacaksın. Oysa dostluk ne kelime, canımdan da öteydin benim için. Sakın ola ki onarmaya da kalkı#ma. Çünkü senin suçun yok, beni daha çok üzersin. Seni mutlu edecekse ya#ama, serüvene, heyecana ça"ıran seslere kulak ver. Çünkü hala senin mutlulu"un benim için çok önemli. Senin ya#amında küçücük bir ayrıntıydım. Onu da silip atman çok zor olmasa gerek. Seni yüre"imin en derin kö#esine 202

gömüyorum. Her #ey çok yavan ve anlamsız. Güzel bir sayfa kapandı. Çok ho# bir filmdi. Bütün köprüler yıkıldı.

Bütün çiçekler kurudu. Bütün kapıları kilitleyip anahtarını okyanusun derinliklerine bıraktım. Ya#amak hiçbir zaman bu kadar a"ır ve zor, ölüm ise hiç bu kadar sıcak ve istedi"im bir #ey olmamı#tı.)

Bu mektuptan sonra, i#ini terk etti. Eve kapandı; gelen mektupları ne okudu ne yanıtladı. On milyonluk bu kentte kendini yapayalnız ve bo"ulacak gibi hissediyordu. !lk fırsatta uzaklara kaçtı. Aylar sonra, Newroz ate#lerinin yükseldi"i, yüzbinlerin barı# ve özgürlük türkülerini dünyaya haykırdı"ı o kentten #öyle yazdı: (Sevgili Dost, uzun bir aradan sonra, bu kur#uni renkli, gizemli #ehirden sana merhaba diyorum. Mektuplarına yanıt vermeyi#im hakkında bazı yargılarda bulunmu#sun.

Gerçi yanılgıların olmasına ra"men bu ho#uma gitti.

Demek ki, beni az da olsa dikkate alıyormu#sun. Ben tamamen unuttu"unu sanmı#tım. Bana yakınla#tıran ve kavu#turan adımlardan ve yan yana olmak, sıcaklı"ı hissetmek için uzak diyarlara kaçmak yerine adım atmak gerekti"inden söz etmi#tin. Sözlerin beni çok etkilemi# ve gitmekten vazgeçmi#tim. Ancak ben yakla#tıkça bu kez senin kaçman kafamı karı#tırdı. "Acı çekti"in ortamdan kaç, uzakla#, kendi melankoline bir ba#kasını karı#tırma" diyerek çıkıp geldim bu #ehre. Artık kendimden nefret etme sınırına gelmi#tim. Karde#im bile benden sıkılmaya ba#lamı#tı. !stanbul beni bo"maya ba#lamı#tı. Her #ey, herkes üstüme üstüme geliyordu sanki. Seni de üzmeye ba#lamı#tım. Kendimi bir türlü affedemiyordum. Geli# nedenim ve yazamayı#ımın nedeni bu i#te...

203

Burada oldukça hareketli günler ya#adım. Aslında bu kent her #eyiyle tam bana göre bir yer. Maskesiz, sıcakkanlı, güleç yüzlü, acıların olgunla#tırdı"ı yüzlere sahip insanlar, bana güven veriyor. Burada her #ey o kadar do"al ki, sahteli"in zerresi yok. Herkes içinden geldi"i gibi davranıyor, henüz çıkar ili#kilerinden haberleri yok.

Kanımın yenilendi"ini hissediyorum. !stanbul'un yo"un i# temposundan, trafi"inden, kirli havasından, sahte ili#kilerden, #efimin kaprislerinden, gitgide monotonla#an ya#amımdan kaçıp kurtulmu#tum artık. Yeni insanlar tanıyor, yeni ili#kiler kuruyordum. !tiraf edeyim kaçamadı"ım ve özledi"im tek #ey vardı. O da sendin. Sanki kaçmakla seni de orada bırakacakmı#ım gibi saçma sapan bir duyguya kapıldım. Olmuyor i#te bu da çare de"il, senden kaçmayı beceremiyorum. Gülün ömrü bir gün olabilir ama....)

Bu mektubu okurken telefon çaldı: "Ben Leyla, doktorla görü#mek istiyordum" dedi öteki uçtaki. "Yanlı# numara çevirdiniz sanırım" diyerek güldü o ses. Ve muhtemelen hangi numarayı çevirmesi gerekti"ini anlatıyordu ki, "biliyor musunuz?" dedi öteki, "sesiniz ne kadar sıcak ve ne kadar güzel gülüyorsunuz".

Evet dedi o ses, uzaktan bütün sesler sıcak, tüm gülü#ler güzeldir; tıpkı gerçek a#kların, platonik olması gibi...

(15 Nisan 2000)

204

DEMOKRAS", SOSYAL"ZME KAR!I MI? Alı#ılageldik kavranı#ı içinde demokrasi ve sosyalizm mücadelesi birbiriyle yakından ba"lantılı olsa da, birbirinden tamamen ayrı #eylerdir. Buna göre, demokrasi mücadelesi, kapitalist sistemin temel özelliklerine dokunmayan, sadece siyasal hak ve özgürlükleri dar veya geni# çerçevede gündemine almı# bir harekettir. Dahası, demokratik hareket, söz konusu ülkede kapitalizmin geli#iminin önündeki engelleri kaldırmaktan ve onun geli#imini sa"lamaktan öte bir sonuç da veremez. Sosyalist hareket ise, kapitalizmi ortadan kaldırmaya yönelik bir harekettir. Tarihsel-toplumsal öznesini, üretim araçlarının mülkiyetinden dı#talanmı# ve zincirlerinden ba#ka kaybedecek #eyleri olmayan i#çi sınıfında bulan bir harekettir.

Dünyanın sosyalist ve kapitalist kamp olmak üzere ikiye ayrıldı"ı bir önceki dönemde, ister sınırlı isterse kapsamlı demokratik taleplerle ortaya çıkan hareketler, sosyalist dünyanın #ahsında somut bir müttefik bulabilmi#lerdir. Hatta sosyalizmin ideolojik prestijinin güçlü oldu"u bu dönemde, demokratik hareketlerin birço"u kendilerini sosyalist olarak bile nitelemi#lerdir.

Ayrıca sosyalistler de, ister a#amalı ister kesintisiz nasıl anla#ılırsa anla#ılsın, verili ülkenin demokratik görevlerine sahip çıkmak ve onları kapsamlı ve tutarlıca savunmak gibi bir çabanın içerisinde olmu#lardır. Ba"ımsızlık, demokrasi ve sosyalizm talepleri, kavranı#larındaki farklılıklar ne olursa olsun, birlikte telaffuz ediliyordu.

205

Kapitalizmin zaferini ilan etti"i günümüz dünyasında ise, Türkiye sosyalistlerinin büyük bir ço"unlu"u için bu ba"lar tamamen kopmu# durumdadır. Tarihimizde görülmemi# ölçüde a#ırı bir sosyalizm ve sınıfçılık vurgusu öne çıkmı#, demokratik görevler ve talepler ise alabildi"ine küçümsenmeye ve hatta kimi demokratik talep ve ilkeler (örne"in ulusların kendi kaderlerini belirleme hakkı) ise, geçen yüzyıllardan kalma ve artık hiç bir anlamı ve geçerlili"i kalmamı# bir ilke olarak görülmektedir. Hatta kimileri için, bu emperyalizmin bir talebi veya oyunundan ba#ka bir #ey de de"ildir.

E"er bu sosyalizm ve sınıfçılık vurgusu, gerçek hayatta bir örgütlü i#çi sınıfı hareketinde kar#ılı"ını bulmu# olmu# olsaydı, bu yine de tartı#ılmakla birlikte bir anlamda anla#ılabilirdi. Ne oldu da bu de"i#iklik gündeme geldi?

Bu de"i#ime kaynaklık edebilecek üç önemli olgu var: Birincisi, 12 Eylül askeri diktatörlü"ünün sosyalistlere vurdu"u darbe ve onun uzun süren etkileri. !kincisi, tam geçmi# mücadele ve örgütlenmelerden dersler çıkartmak için genel bir arayı#ın hüküm sürdü"ü günlerde gelen sosyalist kampın çökü#ü. Dünyamızın tek kutuplu hale gelmesi. Üçüncüsü ise, devrimcili"in, sosyalizmin yenilgiye, prestij kaybına yöneldi"i bir dünya ve Türkiye'de Kürt hareketinin anakronik denebilecek bir #ekilde muazzam bir atılım yapması ve son 15 yıldır da siyasal gündemi belirler hale gelmesi.

Türkiye sosyalistlerinin bugünkü durumunda bu üç olgunun da belirleyici izlerini bulmak mümkündür. Demir Küçükaydın'ın dedi"i gibi, Türkiye sosyalistlerinin ço"unlu"u bu dönemin ortaya çıkardı"ı soruları sormak ve 206

yanıtlamak gibi ciddi bir çabanın içerisine girmi# de"ildirler.

Böyle bir çaba içinde olmayınca, sadece egemen sınıfların de"il, Türkiye sosyalistlerinin her zaman netameli konusu olagelen Kürt sorununu anlamak ve Kürt hareketi kar#ısında do"ru tavırlar geli#tirebilmeleri de mümkün olmamaktadır. Bunun sonuçları ise, sadece teorik alanla sınırlı de"ildir. Günlük pratik kar#ılı"ı, Türkiye sosyalistlerinin siyasal mücadelenin kayda de"er bir ö"esi olamamalarıdır.

Pratik siyasal mücadeleden kopuk bir sosyalizm ve sınıfçılık, ülkenin gerçek sorunlarıyla u"ra#mak yerine, onun etrafında dolanıp "küresel saldırıya kar#ı küresel savunma" gibi küresel laflarla yuvarlanıp gitmektedir. Bu duruma yol açan ba#lıca ideolojik-teorik etkenlerin ba#ında bizce kemalizm ve demokrasinin kavranı#ı gelmektedir. Kemalizmin sosyalizme verdi"i zararları i#lemeye devam etmekle birlikte, bugün daha da bir zorunluluk hale gelen demokrasi ve sosyalizm arasındaki ba"lantı ve demokrasinin nasıl kavranması gerekti"i üzerine yo"unla#mak gerekiyor.

Demokrasi, sosyalizme kar#ı mıdır? Kar#ı olmak bir yana, tam da demokrasi için mücadele etmeden sosyalist olunmayaca"ını, demokrasi ile sosyalizm arasındaki ili#kinin hiç de alı#ageldik kavranı#ları içinde anla#ılmayaca"ını açıklamaya çalı#aca"ız.

(20 Nisan 2000)

207

HO!ÇA KAL GEÇM"!! MERHABA YEN" GÜN! Kısa ya da uzun bütün ayrılıklar hüzünlendiriyor beni.

Dostlara bir "ho#ça kal" bile diyemeden araya giren yıllar, duvarlar ve sınırların biriktirdi"i yüktendir belki.

Bilmiyorum. "Zorunlu ara" sözünü duyunca geçmi#e gidiyorum.

(Gece -belki de gündüz- gözlerim ba"lı, yüre"im yaralı.

Kafamda uzun bir geçmi# hikâyesi, sesini duyuyorum.

Zaman sonsuz, bitmiyor sancılı bekleyi#. Öfke doluyor içime. Kalabalık ama çıt yok, kesik öksürüklerden ba#ka.

Gastridi tuttu birinin. Görmesem de tanıdım: bir dost.

Kafeste kaç ki#iyiz sayamadım. Ellerim, gözlerim ba"lı, gö"sümde bir sızı, seni dinliyorum yalnızca. "Dola#ma ayak altında be çocuk" diyorum, burası ne çocuk bahçesi ne ev. Cıvıldayan sesinin ısıtamayaca"ı ve mavi gözlerinin aydınlatamayaca"ı bir yer.

Görme, sorma beni, istemem. Bırak sesini, gözlerinin mavisini; yava#ça çık git buradan. Ayak seslerini, bir serçeninki kadar hafif olsa da duymak istemiyorum.

Sorma anlatamam, nasıl kuruldu bu insanat bahçesi, neden duraladı #arkımızın sesi. Bir gün ö"renirsin çocuk.

Gelme üstüme, kucaklayamam. Dolanma boynuma, oynayamam. Yeter, "gözlerin neden ba"lı baba?" deme be kızım. $u yanımdaki Yıldız'ın, önümdeki Aslı'nın ve daha ba#kalarının anası-babası. Sa"ımda Kıvırcık, solumda Ali amca. Çizebilir misin, Mobidik, Tombul Fare ve Uçan Kaz varken bizleri? Sana verecek ne ö"üdüm var, ne de vasiyetim. Ta#ıyabilirsen, bizi de al yüre"inin kafesine.

Kanat çırparak süzül maviliklere. Memo#'a, Ula#'a, 208

Yapra"a, Zeynep'e, Barı#'a ve Devrim'e, Hakkâri’de Sümbül Da"ı'na, Trabzon'da Boztepe'ye ve yolun dü#erse Kavak'ta bizim köye, selam söyle herkese.

Kar#ımda durma, gözlerimin ba"ına, ellerimin halkasına aldırma. Sesini, gözlerinin mavisini sessizce bırakıp git. Hepsi geçer, yeter ki, a"lama.)

Ara vermek, yeniden yollara dü#mek, yeniden a#kla sarılmak içindir. Ahmet Telli'nin söyledi"i gibi, bütün a#klar yolculuklarla ba#lar. Ve bizler, o engebeli, dolambaçlı, sarp yolların uslanmaz â#ıklarız. "Hangi ça"da, hangi a#ktan söz ediyorsun allah a#kına!" diyenlere bo# verin. Herkes kendi ça"ına, kendi davasına ve sevdasına aittir önünde sonunda. Dünya avucumuzun içinde, uzay evimizde. Ay kapı kom#umuz oldu; Venüs, Merih yukarı mahalle. Kuruldu dört bir yana ileti#im a"ları. Oysa biz henüz yıkamadık hala #u duvarları. O nedenle yapılacak i#imiz, yürünecek yolumuz çok.. $imdi ilk kez tüm dostlara ho#ça kal diyebilmenin tadını çıkarıyorum. Her ne kadar dudaklarımdan yine hüzünlü birkaç satır dökülse de: Kopunca çiçek dalından ya#ıyor bir üç gün daha.

A#k tuhaf duygu gülüm: soluverecek derken canlanıyor en olmaz yerde koparılınca insan yarinden

209

Bugün Özgür BAKI$ son sayısını yayınlıyor. Zorunlu arada biz yine birlikte olaca"ız. Özgür basın gelene"i, ku#kusuz her #eye ra"men ve inadına güçlenerek sürecektir. Gerekçelerini sıralamaya gerek yok; hepinizin gördü"ü ve bildi"i nedenlerle zorunlu bir ara veriyoruz.

Ama özgürlük mücadelesi aralıksız sürmeye devam edecek.

Yine bir ba#ka kö#ede, bir ba#ka mekânda ve zamanda; çaresi yok er ya da geç müze haline getirece"imiz cezaevi kapılarında ya da Amed sokaklarında yeniden sıcak bir merhaba diyebilmek için, içerdeki ve dı#arıdaki tüm dostlara, okuyuculara, yolda#lara ho#ça kalın diyorum.

Ho#ça kalın! Dostça kalın!

(23 Nisan 2000)

210

SÖZCÜKLER"N SAVA!I Althusser bir yerde "felsefede sınıf mücadelesi, kavramlar arasında yürür" gibi bir söz etmi#ti.

Toplumsal mücadele ile felsefe, politika ve genel olarak teori arasındaki bütünlük gözardı edildi"inde, bu cümle bize saçma gelebilir. Gerçek ya#amda cereyan eden bir mücadeleyi, sözcüklerin sava#ına indirgemek gibi gelebilir. Ama çe#itli alanların kar#ılıklı ili#kisini ve etkile#imini bilenler, bunun saçmalık #öyle dursun, bir hakikat oldu"unu anlarlar. Politika toplumsal güçlerin sava#ımıdır; ancak bu güçlerin belirlenen hedeflerine ula#abilmeleri sadece sahip oldukları güce de"il, belki ondan da çok izledikleri çizgiye ba"lıdır. Do"ru bir politik çizgi, bugünün küçük bir gücünü yarının muazzam bir gücü haline getirebilirken; yanlı# bir politik çizgi, muazzam bir gücü i#e yaramaz bir kalabalı"a ve da"ılmaya götürebilir.

Kısacası, yürütülen mücadelenin ba#arısı için, ideolojik donanım son derece önemlidir. Muhatabınızı teslim mi almak istiyorsunuz, bunun en sa"lam yolu onu kafadan silahsızlandırmaktır.

Deniyor ki, barı# ve demokrasi mücadelesi, artık evrensel hale gelmi# kriterlerin hepimiz tarafından kabul edilmesi mücadelesidir. Bu kriterler, Türk için de Kürt için de, devlet için de toplumsal muhalefet için de aynıdır.

Yapılacak olan sadece #u "ömrünü doldurmu# ve tarihin çöp sepetine atılmı# ideolojilerden kendimizi kurtarmaktır". Artık yeni bir "söylem" gereklidir ve bu, devletle toplumsal muhalefeti kar#ıt güçler olarak ele 211

almayan bir söylem olmalıdır. Devlet de dönü#mek istedi"i için ona olumlu önerilerle gitmek gerekir. $imdi bu çok masumane ve iyi niyetle ileri sürüldü"ünden ku#ku duymamıza gerek olmayan argümanın, barı# ve demokrasi mücadelesini ilerletmeye hizmet etmeyece"ini, tersine ısrarla sürdürülmesi halinde bu mücadelenin kafadan silahsızlandırılmasının yolunu açaca"ını söylemek abartma olmayacaktır.

Dünyanın hiçbir yerinde demokrasi, devletle toplumsal muhalefetin ortak derdi ve hedefi olmamı#tır. Devletle toplumsal muhalefet arasındaki empatiden, demokratik haklar de"il, devlet sempatizanlı"ı çıkmı#tır. Bu ise, her zaman muhalefetin bastırılması ve onlarca yıl geriye atılması olmu#tur.

Muhalefet elbette ki, devlet içindeki çeli#kileri, çatlakları de"erlendirecektir. Elbette ki, en geni# toplumsal kesimleri bir araya getirmeye çalı#acaktır. Toplumun daha geni# kesimlerini kazanmak, egemenleri ve onların egemenlik aygıtlarını tecrit etmek için uygun söylem, do"ru ve yerinde sloganlar bulmak zorundadır. Ancak toplumda devrimci-demokratik dönü#ümler sa"lamak isteyen bir güç, kendi ideolojisi ile ortaya koydu"u söylem ve sloganların iç ba"ını, tutarlılı"ını da bir an bile unutmamalıdır. Çünkü anlık olarak çok pratik ve çok "akıllıca" görünen bu sözde yeni söylem, kendi argümanlarını da beraberinde getirecektir. En iyi ö"renme yollarından biri tekrardır. Bir süre sonra, ba#langıçtaki niyetlerle, devrimci-demokratik dönü#üm hedefleriyle hiçbir alakası olmayan argümanlarla e"itilen kadro ve kitlelerden demokratik dönü#üm falan da çıkmaz.

212

Günümüzün barı# ve demokrasi mücadelesini gerçekten kavramayanların çok "akıllıca" sandıkları bu sözde yeni söylem, dönüp dola#ıp kendi kendini kafadan silahsızlandırmanın yolu olur. Çünkü yeni denilen aslında binlerce defa denenmi# yoldur. Bu, devrimci-demokratik muhalefetin sisteme entegre edilmesinin, eritilmesinin ve giderek yok edilmesinin bir yoludur. Öyleyse, bugünün kriterler, ilkeler ve sözcükler sava#ı olarak çok soyut ve anlamsız görünebilecek mücadelesi bo#a de"ildir. Sözcükler sava#ımının ardında, bizim gelece"imiz yatmaktadır.

(2000’de Yeni Gündem, 29 Haziran 2000)

213

"K" Ç"ZG" Barı# ve Demokratik Cumhuriyet Projesi daha ilk ortaya atıldı"ında, bunun o güne kadar olagelmi# safla#maları bozup, gerçek ve muhayyel siyasal güçlerin yeni bir dizili#ine yol açaca"ını ileri sürmü#tük. ABD'den Avrupa'ya kadar uluslararası güçlerin de içinde yer aldı"ı birçok dı# ve iç faktörün de bu süreci etkileyece"ini varsaymı#tık. Ancak tüm bunların ötesinde, sürecin ba#arısının iki temel önko#ulu oldu"unu da belirtmi#tik.

Birincisi, Kürt hareketinin birli"ini koruması; ikincisi, Türkiye cenahında kendisine müttefikler bulabilmesi.

Birinci önko#ul, kar#ı propaganda ve kampanyalar ne derse desin, esas itibarıyla sa"lanmı#tır. Bu kampanyalar da, bunu tersinden do"rulamaktadır. Politika araç ve yöntemlerinde köklü bir de"i#ikli"i öngören bu önko#ul, üstelik ba#arıyla sa"lanmı#tır. !kinci önko#ul, henüz gerçekle#memi#tir. Kürt hareketinin ortaya attı"ı proje ve yönelimi, geleneksel inkar ve imha politikasından yana olan güçleri zorlamı#, egemen blok içindeki farklılıkların ortaya çıkmasına yol açmı#tır. Ancak militarizmi tecrit edecek ve köklü bir demokratikle#menin önünü açacak olan müttefiklerine henüz kavu#mamı#tır.

Bu durum, gerek Türkiye sol ve demokratik çevrelerinde, gerekse Kürtler cenahında Demokratik Cumhuriyet Projesi'nin algılanmasında farklılıkların kendini ortaya koydu"u, her türlü mu"lâklı"a ister istemez açık bir geçi# döneminin özelliklerini yansıtmaktadır.

214

Kesin ve kalın hatlarla belirlenmi# ifadeleri olmasa da, bu projenin kavranı#ına ve sürece ili#kin iki ana e"ilimden sözetmek mümkündür.

Birincisi, bizzat proje sahiplerince ifade edilen: antioligar#ik bir demokrasi mücadelesidir.

Barı# ve demokrasinin, dı#ardan veya içerden birilerince arma"an edilmeyece"ini, tam tersine onun bizzat ona ihtiyacı olanların ısrarlı, örgütlü mücadelesiyle elde edilebilece"ini öngören çizgidir. Bu halkın örgütlenmesini, halk inisiyatifinin öne çıkartılmasını ve mevcut siyasal çerçevenin zorlanmasını esas alan ve egemen blok içindeki farklılıkları derinle#tirmeyi ve militarizmin tecritini asla gözardı etmeyen bir çizgidir.

Gözardı etmek bir yana, bu çeli#ki ve çatlaklardan demokrasi mücadelesi için yeni imkânlar sa"lamayı hep gözeten bir çizgidir. !kinci çizgi, Demokratik Cumhuriyet Projesi'nin sadece yanlı# okunması ve algılanmasıyla sınırlı olmayan, tersine bugüne kadar mücadele içinde #u ya da bu gerekçelerle yer almı#, ama mücadelenin ba#ka araç ve yöntemlerle sürdürüldü"ü dönemde sınıfsal e"ilimlerini bugünkü kadar açıkça ifade edebilecek imkânlara sahip olamamı# kesimlerin e"ilimidir. Güçlü olmadı"ı için, e"ilimlerini kesin formülasyonlara #imdilik kavu#turamayan, ama kar#ı-cephenin ulusal ve uluslararası manipülasyonlarına da açık bir çizgidir bu. Buna göre, ABD'den AB'ye kadar uluslararası güçler Türkiye'de Kürt sorununun çözümünü ve bazı hakların verilmesini istemektedir. Üstelik devlet de, AB üyeli"i dolayısıyla bir takım yükümlülükler altına girmi# ve bizzat kendisi de"i#im ve dönü#üm istemektedir.

215

Yapılması gereken, devlete bu yükümlülüklerini hatırlatmak ve devletin kendini dönü#türmesine yardımcı olmaktır.

Birinci çizgi tutarlı bir demokrasi, Ortado"u'yu da kapsayan yeni bir siyasal düzen isterken, ikinci çizgi Yeni Dünya Düzeni çerçevesinde bazı biçimsel haklarla yetinmeye razıdır.

Birinci çizginin somut temsilcileri bellidir. !kincisi ise, kendisi gibi mu"lâktır ve her yerde çe#itli biçimler altında görmek mümkündür. Birincinin ba#arısı, Türkiye cenahında sa"lam sosyalist ve demokrat müttefiklerin ortaya çıkmasına ba"lıyken; ikincisinin ba#arısı, sürünen bir sözde 'demokratikle#me' sürecinde birincilerin tasfiyesine ba"lıdır. Ama onların ba#arısının, sadece yetmi# yıllık tarihi ba#a sarmaktan ba#ka bir kapıya çıkmayaca"ı da kesindir.

(2000’de Yeni Gündem, 03 A"ustos 2000)

216

TREN" SALLAMAK Türkiye bildi"i yolda gidiyor. Elbette insanlar gibi, onların yarattı"ı ama sanki her #eyin yaratıcısı gibi tepemizde duran devlet de bildi"i yolda gidecek.

Bilinmeyen yollara sapmak her zaman risklidir. Devrim yolu gibidir; engebelidir, dolambaçlıdır, sarptır. Bu yollarda sadece #ehit olmak, tarihin o durdurulmaz akı#ını (do"ru ya, nereye akıyordu bu?) hızlandırmak de"il, sapıtmak da var. Sapmamak ve sapıtmamak için pusulan sa"lam olacak. Pusulan yoksa, biraz akıl ve vicdan sahibi olup, kendine kargayı klavuz seçmeyeceksin. Malum sonunda hep o yere götürür.

Sevgili Akın Birdal 'dray yapmak'tan yani trenin raydan çıkmasından sözedip, onur, özgürlük, dayanı#ma vesaire diyerek yine bizim makinistlerin kafasını attırıyor. Leb demeden leblebiyi kavrayan #ark kurnazlarından olmadı"ı için, bir türlü askeri yürüyü# kolu nizamına geçmiyor. !lahi Akın, ömür adamsın do"rusu!

Onur, özgürlük, e#itlik, dayanı#ma, vatanda#lık, adalet, medeni ve siyasi haklar... Elbette bunlar Türkiye demokrasisi ve barı#ı için olmazsa olmaz ba#lıklar. !yi de bunları nasıl elde edece"iz? Türkiye solu ne yapıyor ya da yapacak? Biliyorsun, çe#it çe#it sol var. Senin ve benim dâhil oldu"umuz çe#itten sol henüz güçlü bir odak de"il.

De"i#ik parti ve çevrelerden benzer sesler ço"alıyor ve ben umutluyum. Öteki çe#it solun ne yaptı"ına gelince... O cenahta bir de"i#iklik yok: Onların klavuzu asker, göstergesi Kürt hareketi. Nasıl mı? Anlatayım.

217

Biliniyor bu co"rafyada 15 A"ustos'la ba#layan müthi# bir tarih ya#andı. Co"rafyanın bir yakasında köyler yakılıp ta# ta# üstünde bırakılmazken, bu yakasında da cephe gerisi düzenlemeleri çerçevesinde bir garnizon nizamı hakimdi. Bu nizamı bozmak, ezilenlerin ırkçılık ve #ovenizmle zehirlenmesine kar#ı çıkmak gerekiyordu.

Bunun tek yolu adil barı# ve Kürtler için de demokrasi istemekti. Türkiye solunun öteki cinslerinin o zaman ne yaptı"ını biliyoruz de"il mi?

Peki bugün de"i#en bir #ey var mı bunlarda? Maalesef #ekil hariç vaziyet aynı. $u tarihin cilvesine bak. Avrupa Birli"ine evet diyen Kürt hareketi aynı zamanda ısrarla #öyle vurgulamaya da devam ediyor: Barı# ve demokrasi, dı#ardan gelmez; kimse kimseye özgürlük ba"ı#lamaz. O nedenle demokrasi isteyen tüm parti ve çevreler yan yana gelip mücadele edelim.

Peki, ötekiler ne yapıyor? Biraz karı#ık olacak ama dilimin döndü"ünce anlatmaya çalı#ayım: AB'ne kar#ı olmak ya da ondan yana olmak ikilemine takılmadan, Kürtlerin mücadele ortaklı"ı ça"rılarını es geçerek, sanki çoktan AB'ne girmi#iz gibi Avrupai ve küresel devrimin meselelerini dü#ünüyorlar kara kara. Yani nereye gitti"i tartı#malı bu treni seyretmiyorlar; hele kaçırmak hiç sözkonusu de"il. Tersine trenin en son vagonuna çoktan kapa"ı atmı#lar, Ankara garında duran treni sallayıp duruyorlar ki, bizim cemaat raylar üzerinde yol alıyoruz hissini kaybetmesin diye.

Emekçilerden ve ezilenlerden yana bir rotanın belirlenmesinde rol almak mı? Onlara sorarsan, trenin

218

makinisti zaten onlar. Malum trenin ilk ve son vagonu nereye ve nereden baktı"ına göre de"i#iyor.

Evet, seke seke geliniyor bu dünyaya... Kimisi ba#ı dik gidiyor, kimisi de tren sallayarak bir ömrü ve ku#a"ı heba ediyor. Bir kere daha dü#ünmenin gerçekten zamanıdır.

(2000’de Yeni Gündem, 17 A"ustos 2000)

219

ARTÇI DEPREMLER Depremin yarattı"ı acı ve yıkıntılar arasında halk kendili"inden suçluyu yakalamı#tı. Bu, kod adı devlet olan bir #iddet makinasıydı. Sosyalistinden azbuçuk aklı ba#ında liberaline kadar herkes, depremde meydana gelen onca can kaybının esas sorumlusunun devlet oldu"unda en ba#ta hemfikirdi. Ama birkaç günlük "otorite bo#lu"unda" dillendirilmi# bu görü#ler, yukardan gelen emirle yerlerini malum devlet sempatizanlı"ına bırakmı#tı. Hükümeti, bakanları, tüm kurumları tek tek ele#tirebilir, hatta topa tutabilirdiniz; ama bir bütün olarak devlet ba#kaydı.

Devlet, ele#tiri dı#ında ve üstünde kalmalıydı. Nitekim depremin birinci yıldönümünde düzenlenen miting ve yürüyü#lerde acı vardı, keder, hayıflanma vardı; ama devletin sorumlu"undan neredeyse eser yoktu.

Neredeyse diyorum. Çünkü bu memlekette, devrim, sosyalizm, dayanı#ma, özgürlük ve halkların e#itli"i ve karde#li"ini sadece post-modern bir popçulu"a çevirenlerin dı#ında, her #eye ra"men bu sisteme aykırı olmaya devam edenler de var. Onlar için dayanı#ma da özgürlük de halkların karde#li"i de somut ve yükün altına girmeyi gerektiren bir sorumluluk meselesidir.

Kendilerine, inandıkları davaya ve halklara kar#ı sorumluluk meselesidir. Dün sava# sırasında cephe gerisinin garnizon nizamına kar#ı aykırı sesler sadece bu kesimlerden geldi. $ovenizm ve ırkçılı"ın hoyrat haykırı#ları ve burjuva basının allayıp pulladı"ı postmodern sosyalistlerin kemalizan ve 12 Eylül rehabilitasyonundan geçmi# ıslıkları arasında sesleri pek duyulmadı. Ama onlar susmadılar; boyun e"mediler.

220

Sayılarının azlı"ına, dü#manlarının çoklu"una bakmadan, demokrasiyi, sosyalizmi, Kürtlere özgürlü"ü savunmaya devam ettiler. $imdi devir de"i#ti. Dün garnizon nizamına ayak uydurmak için sesleri çıkmayanlar, bugün devletin yanı ba#ında bu ülkenin gerçek enternasyonalistlerine "Kürtçü", "Truva atı" diye saldırıyorlar. Barı# ve demokrasi projesinin içeri"ini anlamaya çalı#mak ve bırakalım sosyalizmi bir tarafa, sahip çıktıklarını iddia ettikleri özgürlük ve dayanı#manın mantıksal gere"i olması gereken sorumluluklarını hatırlamak yerine, içerde disiplin dı#arda kolluk güçleriyle sözel saldırılarını, fiili saldırıya dönü#türüyorlar.

Bakın, açık konu#alım. Depremin ve 15 A"ustos'un yıldönümünde devlet, PKK'ye yönelik bir saldırı düzenledi. Türk sava# uçakları Lolan'ı bombaladı. Onlarca insan öldürüldü. Depremin yıldönümünde düzenlenen yürüyü#lerin bir On Kasım matemi havasında ve derin bir seslik içinde geçmesi için tedbirler alındı. Almanya'da sürmekte olan PKK yasa"ına, #imdi bir anti-PKK kampanya e#lik etmektedir. PKK ile ili#kisi oldu"u varsayılan devrimcilerin ve yurtseverlerin evlerine baskınlar düzenlenmektedir.

Bunların hiçbiri tesadüf de"ildir. Ama bitmedi. Tesadüf olmayan bir ba#ka #ey daha var: Ne yazık ki, bugüne kadar muhalif basınımızda bile bir haber olarak geçmedi (En azından benim fark edece"im bir habere bile konu olamadı). Neydi bu?

Kadıköy'de depremin yıldönümünde yapılan bir yürüyü#te DS!P Genel Ba#kanı Do"an Tarkan ba#ta olmak 221

üzere bir grup enternasyonalist devrimci, "dayanı#ma gönüllüleri" adı verilen ÖDP'li bir grup tarafından fiziki saldırıya u"radı. Bu kadarla kalmadı; polis yardıma ça"rıldı ve devrimciler polise teslim edildi. Gelin elinizi vicdanınıza koyun. Bunu "olur böyle vakalar, iki grup arasında bir mesele" ya da bir partinin içi#leri diye geçi#tirmek mümkün müdür? Bu olayın yukarda kısaca hatırlattı"ım genel tablodaki yerini göz ardı etmek mümkün müdür? Asla....

Nedir Do"an Tarkan'ın ve DS!P'lilerin suçu? Neden bu saldırıyı hak etmi#lerdir? Devlet yalakalı"ı yapmadıkları için. Depremin sorumlusunun devlet oldu"unu haykırdıkları için. Dün sava# sırasında oldu"u gibi, bugün de Kürtlere özgürlük dedikleri için. Demokrasi ve barı# için tüm solun Kürtlerle sa"lam bir ittifakını savundukları için. Fa#istler idam çı"lıkları arasında linç gösterileri yaparken, post-modernlerimiz "ilkel milliyetçili"in sonu", "Apo'nun teslimiyeti" diye kına yakıp, sava# sırasında ölen iki ÖDP'li ö"retmenin hesabını kimden soracaklarını tartı#ırken, onlar "idama hayır, Öcalan'ın yakalanması uluslararası korsanlıktır" dedikleri için.

Kendileri gibi olmayan bir parti ba#kanına saldıranları #ekillendiren teorik ve ahlaki gerekçeleri burada irdelemeye gerek görmüyorum. Olayın siyasal anlamı, bu ülkenin barı# ve demokrasiden yana güçleri için, körfez depreminden daha #iddetlidir. Hele ÖDP adına olayla ilgili yapılan açıklama, özrü kabahatinden büyük ve gelecekte böylesi saldırılara davetiye çıkartan niteliktedir.

DS!P'li arkada#lara geçmi# olsun diyor, Kürt sorunu ve solun ittifakı konusunda bugüne kadar gösterdikleri 222

devrimci çabada yalnız kalmayacaklarını bilmelerini istiyorum. Kürtlere ve devrimcilere nefretini hangi gerekçeyle olursa olsun, bir kere daha ortaya koymu# olanlarla örgütsel, siyasi, ahlaki hiç bir ili#kimin olmadı"ını ilan ediyorum.

2000’de Yeni Gündem, 24 A"ustos 2000)

223

KE!MEKE! Sosyalist hareketle tanı#tı"ımdan beri en çok duydu"um sözlerden biri "ideolojik ke#meke#"dir. Yerli-yersiz kullanılan tüm kavramlar gibi, bu söz de artık bir #ey anlatmıyor bana. Üstelik burnunun önünü görmekten aciz, teori ve sosyal mücadeleler tarihiyle ilgili bilimsel bir yakla#ımdan nasibini alamamı# kimilerinin kaleminden bunu okuyunca, bizim oraların çok iyi bildi"im fıkralarını dinliyormu#um gibi, içimde yükselen gülme iste"ini bir türlü bastıramazdım. "Ülkemiz solunda tam bir ideolojik ke#meke# hüküm sürmektedir" diye ba#layan bir yazı gördü"ümde, biliyorum ki, herkes için ayan-beyan açık olması gereken bir gerçe"i neden görmedikleri için ba#kalarına bir sürü sitem edilecek ve sonunda da bazı kimselerin çok önceden görüp söyledi"i ve üstelik ona göre de siyasal tavrını belirledi"i bir konuda ilk kez söyleniyormu# gibi "ke#ifler" açıklanacak. Önümde bir dosya duruyor: Barı#, Demokrasi ve Kürt Sorunu. Dosyayı hazırlayanlar, "Önümüzdeki süreçte sosyalist hareket ile Kürt özgürlük hareketi arasında stratejik bir ittifakın kurulması ve bu ittifakın tüm devrimci demokratik güçleri kapsaması her zamankinden daha fazla önem kazanmaktadır" diyor.

Güzel. Ama hiç bir #ey anlatmıyor. Hani ilk kez bu meseleleri tartı#ıyor olsak, iyi bir ba#langıç da denebilirdi.

Hem iki yıl arkadan geliyor hem de ideolojik ke#meke#ten sözederken, kendisinin nerede durdu"unu bir türlü söylemiyor. Ortada somut bir öneri yok; somut bir 224

program yok. Söyledikleri konusunda bir adım atmak için bir giri#im sinyali yok. Sadece foto"raf çekiliyor. Üstelik acemi bir foto"rafçının kamerasından çıkmı# çamur gibi bir foto"raf. Ama dahası ve beteri de var. Durun anlatayım.

Dosyayı hazırlayan, Kürt sorunu, barı#, demokrasi ve sosyalizm konusunda duyarlı oldu"u izlenimi veren sosyalist bir dergi: Kurtulu#. Dosyada gerçekten barı# ve demokrasi isteyen ve bunun için u"ra#an bazı sosyalistlerin yazıları da var. Peki, bu dosyada A. Zeki Okçuo"lu ne arıyor? Hiçbir açıklaması, #erhi, dipnotu, gerekçesi yok. Ne anlatıyor bize Okçuo"lu? Özetin özeti #öyle: PKK ve Öcalan'ın dün yürüttü"ü sava# gibi bugünkü barı# mücadelesi de bir yalanmı#. Dün de bugün de Öcalan ve PKK, devletle ele ele Kürt halkına kar#ı sava#ıyormu#. Vicdan sahibi ve aklı ba#ında herkes zaten onbe# yıldır süren sava#ın gizli servislerce manüple edildi"ini görüyor ve söylüyormu#. Öcalan !mralı'da Kürtlere kar#ı devletle birlikte kanlı senaryolar çiziyormu#. Ve en son Güney'de 40 ki#inin öldürüldü"ü operasyon da bunun bir parçasıymı#. !deolojik ke#meke#e kar#ı güya bizleri aydınlatmak ve Kürtlerle ittifakın önemini anlatmak için böylesi dosya hazırlayanlara sormak gerekiyor: Siz hangi Kürtlerden söz ediyorsunuz Allah a#kına?

Siz gerçekten bir ittifak istiyorsanız, hangi Kürtlerle ittifaktan yanasınız?

E"er avukatlı"ını yapmaya devam etseydi, "önce Kürtleri, sonra PKK'yi, en sonunda da Öcalan'ı kurtaracak" (bunun Türkçesi ilk elde Öcalan'ı astıracak) 225

Okçuo"lularıyla mı, yoksa Newrozlar'da, Barı# festivallerinde neyin pe#inde ne için ve kiminle mücadele etti"ini bilen Kürtlerle mi?

Evet, gerçekten de ortada bir ke#meke# var. Kürt hareketine dost oldu"unu söyleyenler, aradan geçen bunca zamana ra"men hala neyin ne oldu"unu anlamamı#larsa, hala hangi saflarda kiminle yanyana yürümek gerekti"ine karar verememi#lerse, ke#meke# sözü en çok da bunlara yakı#ıyor. Üzüm üzüme baka baka kararır. $ovenlerle araya net sınır çekmemek, onlardan kopmamak için binbir "devrimci" maruzat türetenlerin yapaca"ı bundan fazlası da olamazdı zaten. Gerçekten dü#ünmek ve devrimci vicdan ve sorumlulu"a göre tavır almak için yine geç kalınmı# sayılmaz.

(2000’de Yeni Gündem, 21 Eylül 2000)

226

CENAZE NAMAZINDAN SONRA...

Küçükken anlamakta zorluk çekti"im olaylardan biri, köyde biri öldü"ünde onu gömmek için gösterilen acelecilikti. Ölü evinden yükselen feryat-figanın kom#ularda sanki hiç etki yaratmadı"ını sanırdım. Ölünün #öyle üstün körü yıkanıp, uzak kentlerdeki akrabalarının gelmesini bile beklemeden musalla ta#ına yatırılması, cenaze namazından sonra da gömülmesi çocuk dünyamda günlerce sürecek karabasanlara ve sorulara yol açardı.

Acaba kom#umuz gerçekten ölmü# müydü? Sakın canlı canlı gömülmü# olmasındı? Madem insanı son defa yıkıyorlar, neden do"ru dürüst de"il de, üstün körü? Ben bu ve benzeri sorularla u"ra#ırken, köylülerin namazdan sonra i#lerinin ba#ına dönüp ola"an ya#ama devam etmesine de anlam veremezdim. "Ölenle ölünmez" sözünden tutun da, "ölüyü fazla kurcalamayacaksın, pislik çıkar"a varıncaya de"in birçok deyi#le halk bu konuda uzun yılların tecrübesini dile getirmi#tir. Bunları tek tek anlatacak de"ilim. Zamanla herkes gibi ben de ö"rendim. Me"er ölü gömücülü"üne hevesli oldu"u için de"il, ölünün çürüyüp kokmasını engellemek için, yani hem ölüye saygıdan hem de kendi sa"lıkları içinmi# bu benim "acele" sandı"ım i#lem. !nsanın do"al ya#amıyla ilgili olan bu tecrübeler, ba#ka alanlara da benzetme yoluyla kimi zaman ı#ık tutar.

Nitekim üzerinde anla#ılmı#, #öyle ya da böyle emek verilmi# projelerden vazgeçildi"inde ya da taraflar ba#langıçta anla#ılan projeyi yürütmek istemediklerini artık ba"ıra ça"ıra anlatmaya ba#ladıklarında, bu 227

tecrübeleri bilen biri de çıkar, hepsine seslenir: "Buyrun beyler, cenaze namazına!"

Nitekim böyle oldu. Daha be#inci yılını doldurmadan ÖDP projesinin öldü"ü artık ilan ediliyor. Üstelik bu partinin #u veya bu platformuna ba"lı küçük gruplarca de"il, yönetimine hâkim olanlarca açıkça yazılmaya ba#landı: Artık bugüne kadar oldu"u gibi, razı oldu"umuz görü#lerle de"il, bizim bildi"imiz ve inandı"ımız görü#lerle devam edece"iz diyorlar. Yani partinin programına, kurulu# projesine temellik eden mutabakat bitti diyorlar. Yeni yönelimi be"enmeyen veya katılmayıp da kendi iddialarında samimi olanlara "buyrun sizi #öyle dı#arı alalım" diyorlar. Kurulu# projesine sadık kalanlar da "buyrun beyler cenaze namazına" diyerek durumu özetliyorlar.

Daha önce bu partideki geli#melerle ilgili yazdıklarıma, bu projeye sadık kaldı"ını söyleyen ve Kürtlerle ittifaktan yana oldu"unu iddia eden kimi dostlardan sert tepkiler almı#tım. Partimiz, ancak #imdi iktidarı ve muhalefetiyle gerçek bir parti oluyor demi#lerdi. Görülüyor ki, aradan daha altı ay geçmeden tam da daha önce tartı#tı"ımız noktaya geri dönüldü. Böyle bir tartı#mayı #imdi yeniden canlandırmakta yarar görmüyorum. Çünkü ölüyü fazla kurcalamanın ortaya çıkaraca"ı temiz bir #ey yok. Hele de geçmi#inde kendi ölüsünü bir defa olsun kendi kaldırmamı# olanları cenaze namazına davete de gerek yok.

Esas sorun #imdi... Hayat devam ediyor. Mücadelenin gerekleri, ya#ayanları mücadeleye davet ediyor. Cenaze namazıyla kaybedilecek vakit yok.

(2000’de Yeni Gündem, 19 Ekim 2000) 228

HAYALLER"M"ZE SAH"P ÇIKALIM! Geçen haftaki yazım üzerine ÖDP’li bir arkada#tan sitem dolu bir mektup aldım. Onun gibi dü#ünen çok sayıda insan oldu"unu biliyorum. O nedenle bu arkada#a hitaben yazdı"ım a#a"ıdaki mektup aynı zaman da di"erlerine de seslenmektedir.

Sevgili Arkada#, ÖDP veya bir ba#ka bir partinin, sosyalizm hedefine ba"lı devrimci görevlerden yan çizmesi ya da mevcut düzenin aksesuarı haline gelmesi beni hiç sevindirmiyor.

Tersine, derin bir üzüntüye ve öfkeye bo"uyor.

Devrimcilerin ideallerini terk etmesi beni yaralıyor.

Ke#ke ÖDP, devrimci görevlere sahip çıkan bir parti olsaydı da, ben de #om a"ızlılık yapmı# biri olsaydım!

Ke#ke Kurtulu#çusu, Devyolcusu, TKP’lisi, Troçkisti ve daha bir dizi bile#eniyle Türk sosyalistleri, uyduruktan de"il, gerçekten yeni ve mücadeleyi geli#tirici bir konumda olsaydılar da, Red-Kitin cenaze levazımatçısına benzetti"iniz ben mahcup olsaydım…..

Ele#tirinizi ki#isel bir mesele olarak görmüyorum.

Aslında bugün ÖDP içinde yer alan birçok insanın hislerine tercüman oldu"unuzu da söyleyebilirim. Ama bu sizin ele#tiri ve de"erlendirmenizin haklı oldu"u anlamına gelmiyor. ÖDP hakkındaki görü#lerimi #imdiye kadar birçok yazıda dile getirdim. Bunları yinelemek istemiyorum.

Bugün benim tarif etti"im sonucun çıkmasını arzulamadım; tersine bu partinin programında belirtilen 229

hedeflerine sahip çıkmasını istedim. önerilerimin esası hep böyle oldu.

Ele#tiri

ve

“Cenaze Namazından Sonra” ba#lıklı yazımı yanlı# yorumluyorsunuz. Tıpkı Veysi´nin neden Bülbül ve Kurba"a üzerine yazdı"ını anlayamadı"ınız gibi (O yazıyı da dikkatli okumanızı dilerim; Veysi bir masal anlatmı# ama bizleri e"lendirmek de"il, dü#ündürmek için. !yi bakarsanız ÖDP’yi de görürsünüz orada).

“Sizi #öyle dı#arı alalım” diyen O"uzhan Müftüo"lu ve ekibi. E"er partide olup bitenleri izliyorsanız bunu biliyor olmanız gerekir. “Çekoslovakya usulü ayrılalım” önerisini kim yaptı diye soru#turup ö"renin.

Belki bu fazla zamanınızı alabilir, en kestirmesi B!R ADIM dergisinin 5. sayısını alın ve O"uzhan Müftüo"lu’nun “Devrimci Parti, devrimci siyaset” ba#lıklı yazısını okuyun. “Sizi #öyle dı#arı alalım”, “mutabakat bitti” vb. #eklinde özetleyip aktardı"ım görü#leri orada otantik haliyle okuyabilirsiniz.

“Partimiz artık #imdi iktidar ve muhalefetiyle gerçek bir parti oldu” #eklinde özetledi"im görü# ise, Veysi’nin görü#üdür. (Aylar önce Özgür Bakı#’ta bana kar#ı yazdı"ı ele#tiri yazısı).

“Buyrun beyler cenaze namazına” sözünü etmedim. Bu görü#ün kimlere ait oldu"unu zahmet edip siz bulun. Benim önerim ba#ka yazımın en son cümlesinde dile getirdim.: namazıyla kaybedilecek vakit yok”….

ise ben da biraz ve bunu “Cenaze

!#in yöntemsel yanına gelince: Veysi, Temel veya bir ba#ka arkada#ımız beni ne için ve neye dayanarak tekzip 230

edebilirler? E"er ortada yalan -yanlı# bir açıklama varsa ve sözkonusu ki#ileri kaynak göstermi#sem, böyle bir #ey dü#ünülebilir. Ama sözünü etti"iniz arkada#ların beni tekzip etme hakları nereden do"uyor, bunu anlayabilmi# de"ilim.

Bana kırılaca"ınıza, Türkiye sosyalist hareketinin birikimlerini çarçur edenlere, ÖDP’yi kurulu# amaçlarının dı#ında bir Dev-Yol partisi haline getirenlere kırılmanız gerekir. Tabii ÖDP´yi “emekli devrimciler klubü” olarak kurmadı"ımıza inanıyorsanız… Hangi akım içinde olursa olsun, ömürlerini sosyalizm için, halkların özgürlü"ü, dayanı#ması ve karde#li"i için devletle mücadeleye vermi# olanların geleneklerini, devlet destekçili"ine çevirmeye çalı#anlara kızın. Onlara kar#ı tavır alın. Ben kimsenin #efi de"ilim; #efleri ala#a"ı edecekseniz, bunun gerekli oldu"una inanıyorsanız, bu partiyi bu hale getiren #eflere kar#ı sesinizi çıkarın.

Hayallerimize saygılı olun diyorsunuz. Hayalleriniz, hepimizin ortak devrimci idealleri ise, bu noktada da yanılıyorsunuz. Bana de"il, emperyalizmin globalizm sanca"ıyla yürüttü"ü topyekün saldırıya kar#ı gerçekten devrimci bir mücadeleyi örgütlemek içinde de"il de, Kürtlerin devrimci-demokratik mücadelesinden uzak durmak, onları emperyalizm ve i#birlikçileri kar#ısında yalnız bırakmak için, bu hayalleri apolet gölgeli bir hayalete çevirenlere öfkelenin.

Yok, benim için önemli olan ne olursa olsun birlik olmaktır, diyorsanız ona bir #ey diyemem. Bu sizin tercihinizdir. Benim için birlik de ayrılık da

231

!DEALLER!M!Z içindir. !deallerimizin ayaklar altına alındı"ı yerde, birlik sözünün hiç bir anlamı yoktur. ÖDP’yi kayıkçı dövü#ü arenasına ya da sizin benzetmenizle düello alanına çevirmek isteyen ben de"ilim. Ben iktidar-muhalefet mücadelesi denen ve bugünkü duruma ideal bir parti ortamı ve ili#kisi diyenlere, enerjinizi yanlı# yerde kullanıyorsunuz diyorum. Yani hır ve kan çıksın diye te#vik etmiyorum.

Tersine, bırakın ölüyü rahat uyusun; kim kaldırır dert etmeyin diyorum. Bu memlekette belediye, usulüne uygun olmasa bile, hiçbir cenazeyi ortada bırakmadı. Birileri kaldırır, diyorum.

Selam ve sevgilerimle (2000’de Yeni Gündem, 26 Ekim 2000)

232

AC"L EYLEM PLANI Türkiye'nin bir demokratikle#me ya da demokrasi sorunu oldu"unu kabul edenlere ne yapılması gerekti"ini sorsak, üç a#a"ı be# yukarı a#a"ıdakilere benzer bir talepler programı ortaya koyarlar: 1- Demokratik bir anayasa 2- Ba#ta anti-terör yasası olmak üzere dü#ünceyi suç sayan tüm yasaların ortadan kaldırılması 3- Ola"anüstü halin kaldırılması 4- Dü#ünceyi ifade ve örgütlenme özgürlü"ünün yasal güvencelere kavu#turulması 5- Kürt halkının varlı"ının kabulü ile, bu halkın en temel haklarının yasal güvencelere kavu#turulması 6- Kapsamlı bir adil barı# programı hazırlanarak, sava#ın yol açtı"ı yıkımın tazmini ve yaraların sarılması 7- Genel Af çıkartılarak, tüm siyasal tutsakların serbest bırakılması; affın yurtiçinde ve dı#ındaki tüm siyasi suçluları ve gerillaları kapsaması 8- Idam cezasının kaldırılması 9- Tecriti öngören F-tipi cezaevi yapımlarının derhal durdurulması 10-Demokratik bir seçim yasası hazırlanarak yeni seçimlere gidilmesi Bunlar ilk elde sayılabilecek talepler. Bunları geni#letmek, daha somut ifadelere kavu#turmak Türkiye'nin demokrasi mücadelesinde çıkarı olan güçlerin görevi. Peki kimlerdir bu güçler? Türkiye'nin i#çi, emekçi 233

sınıfları ile Kürtler. Hâlihazırda örgütlü tek güç Kürtlerdir.

Türkiye'nin i#çileri, emekçileri ise henüz ciddi bir örgütlülük ortaya koyamamı#lardır. Bu kesimlerin taleplerinin sözcüsü olmaya aday siyasal partiler, sendikalar ve platformlar vardır. Ancak bunların etkisi #u anda olması gerekenin çok gerisindedir. Yakıcı sorunlara çözüm getirebilmek ve demokrasiden yana dönü#ümlerin önünü açabilmek için varolan güçlere dü#en görev, Kürtlerle kapsamlı ve sa"lam bir ittifak içerisinde Türkiye'nin i#çilerini, emekçilerini, gençlerini mücadeleye kazanmaktır. Ayrı ayrı kanallarda ve birbiriyle koordinesiz yürüyen çabaların toplu bir etki yapması beklenemez. Bu nedenledir ki, her kesimin kendi özgül taleplerini ve konumlarını reddetmeksizin, ortak bir acil eylem planında anla#maları ve harekete geçmeleri bu mücadelede yer alacak herkesin yararınadır.

Kürt hareketi, bu mücadelede yeralaca"ını çe#itli defalar açıkladı. En son olarak acil eylem planı adıyla Türkiye'nin sol ve demokrasiden yana güçlerine sundu.

Kürt hareketinin içinde farklı e"ilimlerinin oldu"u herkesin malumudur. Ancak bugüne kadar Kürtlerin mücadelesine yön veren kesimlerin, barı# ve demokrasi mücadelesinin ancak Türkiyeli sol ve demokrat güçlerle birlikte geli#ebilece"ine ili#kin dü#ünceleri ve bu yönlü öneri ve ısrarları, gerek kendi konumuna gerekse Kürtlerin durumuna makul bir nesnellikle bakanlar için tartı#ılmaz bir veri olmalıdır. Kürt sorununun da, demokrasi meselesinin de çözüm yerinin bu co"rafya oldu"unu ve bu co"rafyadaki halk güçlerinin mücadelesiyle ba#arıya ula#aca"ı, sözünü etti"imiz Kürt kesimi için tartı#ılmaz bir gerçektir.

234

Nitekim önerdikleri acil eylem planında ısrarla "demokrasi ve barı#ın asıl olarak Türkiye'deki demokrasi dinamikleriyle gerçekle#ece"ine inanıyoruz" diyorlar.

Burada kalmıyorlar, "HADEP, ÖDP, CHP gibi sol söylemli partilerin bir demokrasi ittifakı yaparak sürece öncülük etmelerini bekliyoruz" diyorlar.

CHP'de yapılan devlet operasyonuna, ÖDP'nin Kürtlerden uzak duran ataletine ve di"er sol partilerin kimi çekincelerine ra"men, bu partiler kendilerini sol, sosyalist veya demokrat olarak nitemeleye devam ettikçe, Kürtlerin bunlardan söylemlerine uygun eylem beklemeleri de do"aldır. Acil eylem planı önerisine verilecek yanıtlar ve alınacak tavırlar, bu kesimlerin kendi söylemlerinin ne kadar arkasından durduklarının, Türkiye'nin demokratikle#mesinde bırakalım Kürtlerin bekledi"i öncülük rolünü, herhangi bir rol oynayıp oynayamayacaklarının da ölçütü olacaktır.

(2000’de Yeni Gündem, 09 Kasım 2000)

235

NEDEN F"L"ST"N HALKINI DESTEKLEM"YORUZ? Ba#lı"a bakıp Filistin üzerine yazaca"ımı sanmayın.

Türkiye'de en çok bilinen veya bilindi"i varsayılan meselelerin ba#ında, Filistin halkının acılı tarihi ve ulusal kurtulu#u için verdi"i mücadele gelir. Sa"cısından solcusuna, reformistinden devrimcisine, mümininden ateistine kadar çok geni# bir yelpaze Filistin halkının davasını desteklemekte hemfikirdir. Filistin halkının davası Türkiye'de öylesine muazzam bir sempati bulur ki, devlet bile Filistin sorununda eski tarihlerde oldu"u gibi açıktan kar#ı tavır almaz, tersine bu meseleye sahip çıkar görünür.

Sa"ından soluna bu destek tutumunun gerekçelendirmesi olan ideolojik tezleri bir an kenara koyun; herkesin üzerinde anla#tı"ı bir iki çıplak gerçeklik kalır: 1) Filistin halkının ülkesi (toprakları) i#gal edilmi#tir.

2) Filistinlilerin en temel ulusal ve demokratik hakları tanınmamaktadır.

3) Filistinliler en yerle#ik oldukları dönemlerde bile, i#gal ve sava#lar yüzünden göçebe bir hayata zorlanmı#lardır.

Filistin ulusal kurtulu# mücadelesinde etkin olan, önderlik eden örgüt ve #ahsiyetlerin ideolojik tutumları, siyasal çizgileri be"enilir-be"enilmez, do"ru ya da yanlı# bulunur. Ama hiç kimse de bundan dolayı, Filistin halkının davasını desteklemekten vazgeçmeyi dü#ünmez.

236

Filistin'le Türkiye arasındaki mesafeye bakarak, bu deste"in uluslararası kamuoyu olu#turmada manevi ve siyasal bir destek oldu"u, ötesine geçemeyece"i söylenemez. Türkiye'de sosyalizmin herhangi bir türüyle ha#ır ne#ir olup da yolu Filistin kamplarına dü#memi#; her biri farklı ideolojik ve siyasal yönelimlere sahip Filistin örgütleriyle temasa geçmemi# Türkiyeli bir bir sosyalist grup yok gibidir. Hiç kimsenin aklına da Filistinlilere #öyle demek gelmemi#tir: "Bak, bu El-Fetih ba#ta oldu"u ve Yaser Arafat önderiniz oldu"u sürece sizinle birlikte olmayız. !lkel milliyetçilik yapmayın. Eme"in ve dünya sosyalizminin davasına sahip çıkarsanız, sizinle birlikte oluruz."

Müttefik !srail'in i#galindeki Filistinliler ve onların milliyetçi örgütleri sözkonusu olunca böyle de bizim Filistinliler yani Kürtler sözkonusu olunca neden ba#ka?

Kürtler kendilerine ait olmayan ve hak etmedikleri bir #eyi mi istiyorlar?

Kürtler kendi ana dillerinde e"itim yapma, kendi kültürlerini serbestçe geli#tirme hakkına sahip olursa, Amerikancala#tırdı"ımız arı Türkçe mi bozulur?

Kürtlerin ulusal kimlikleri tanınırsa, bu Türk ne biçim bir #eydir acaba diye kimlik bunalımına gireriz?

Kürtler, kendi kendilerini yönetmenin herhangi bir biçimine sahip olurlarsa, onları yönetme kadrosu iptal edilece"i için, elimizden de ba#ka i# gelmez, bir baltaya sap olamayız korkusuyla mı direniyoruz?

Filistinlileri desteklerken, onların izledi"i siyasal çizgiyi mesele yapmaksızın yanlarında yer alırken, 237

Kürdün milliyetçili"i (ne kadar milliyetçi oldu"unun tartı#ması bir yana) neden kalbimize saplanmı# bir hançermi# gibi hop oturup hop kalkıyoruz?

Bakınız, Kürt hareketi içerisinde farklı e"ilimlerin oldu"u bir sır de"il. Tüm ulusal hareketlerde oldu"u gibi, onlarda da milliyetçisinden komünistine, islamcısından ateistine, reformistinden devrimcisine kadar çe#itli görü#ler ve e"ilimler var.

Elbette bu harekete hangi e"ilimin damgasını bastı"ı önemli. Mücadelenin ba#arısı açısından da ortaya çıkacak sonucun neye benzeyece"i açısından da önemli. Ancak bir Türk sosyalistinin, Kürt halkının davasına sahip çıkması, desteklemesi, dayanı#ma göstermesi, onlarla ittifak yapıp yapmayaca"ına karar vermesi açısından hiç de önemli de"il.

Bırakınız Kürdün ilkel mi modern mi (ne demekse?) milliyetçili"iyle u"ra#mayı da, siz kendi milliyetçili"inizle, yarı gönüllü"ünüzle u"ra#ın. Kürtleri kimin, hangi e"ilimin temsil edece"ine bırakın da Kürtler karar versin. Kürt halkına da Kürt sosyalistlerine de verece"iniz deste"in gerçekten etkili olmasını istiyorsanız, önce #u beyaz adam kimli"ini terk edin. Bizim Filistinlileri neden desteklemedi"inizin yanıtını da orada bulursunuz.

(2000’de Yeni Gündem, 16 Kasım 2000)

238

B"RL"KTEN BA!KA B"R YOL VAR MI? Önümde henüz raflarda tozlanmamı# bir foto"raf duruyor. Mahmut Baksi Kültür Merkezi için Hamburg'da yapılan geceden sonra, sahnede çekilmi# bir anı. Bu satırların yazarı da dahil resimdeki üç ki#iden hiçbiri, ölümün öyle ya da böyle hepimizi bulaca"ından ku#kusu olmasa da, birkaç ay içinde pe#pe#e gelece"ini de dü#ünmemi#ti herhalde. Önce, "Gel aramıza gir! Senin tüm suçun Türk sosyalisti olmak" diye #akala#an Ahmet Kaya'yı yitirdik ansızın. $imdi de "Gerçek Türk sosyalistleri, Kürt halkının dostudur" diyen Baksi bırakıp gitti bizi. Resmin ortasında yapyalnız hissediyorum kendimi.

Baksi, bir dönem sosyalizmle te#rik-i mesaisi olsa da, ku#kusuz bir Kürt milliyetçisiydi. Kendini Kürt halkının ulusal ve demokratik hakları için mücadeleye adamı# biriydi. Ezilen bir ulusun milliyetçisinin, ezen ulus milliyetçisiyle (isterse kendini yurtsever sosyalist olarak nitelesin) arasındaki derin farkları anlamak isteyenler için, Baksi çok iyi bir örnektir. Zulme, sömürgecili"e, sömürü ve e#itsizli"e kar#ı derin bir öfke ve kin beslerken; ezen ulusun i#çilerine, emekçilerine kar#ı içten bir dostluktan ve Türk devrimcilerine kar#ı da -son yazısında ifade etti"i gibi- ölümüne bir dayanı#madan ba#ka bir #ey bulamazsınız O'nda. Ayni ideolojik görü#leri payla#mamı# olsam da; dün Kürtlerden, bugün "terörist" diye tecrit edilmek istenen devrimcilerden uzak durmayı ilke edinen ço"u Türk sosyalistinden yüzlerce kez daha yakın hissediyorum O'nu kendime. Bu satırları okudu"unuzda O çoktan otuz yıldır özlemini çekti"i ba#kentine ula#mı# 239

olacak. Sadece "topra"ın bol olsun Baksi" demiyorum, özgür olsun!

Ve ba#ka foto"raflar duruyor önümüzde. Devletin, hayattan "kurtardı"ı" onlarca devrimci, yüzlerce yaralı. F tipi tecrit hücrelerinde binlerce devrimci, e#i görülmemi# bir vah#ete kar#ı direniyor. Psikolojik sava#ın en i"renç yöntemleri e#li"inde katliam ve saldırı devam ediyor.

Geç de olsa F tipine kar#ı mücadelede bir araya gelmi# sosyalist partiler, gruplar, demokratik kitle örgütleri, sendikalar, aydınlar da #imdi psikolojik sava#ın hedef tahtasına konarak, saldırı derinle#tiriliyor. Kısa sürede do"an demokratik ve devrimci dayanı#ma, yo"un bir karalama kampanyasıyla "teröre yardım ve yataklık" suçlamasıyla terörize edilmeye, parçalanmaya çalı#ılıyor. !çerde bunlar olurken, dı#arda -Güney'de- Türk askeri birlikleri !srail'in uzman ve teknik deste"inde YNK'nin yanında PKK'ye kar#ı bir "yoketme" sava#ı için yerini almı# durumda. Planlanan #imdiye kadar kadar olan saldırılardan çok farklıdır. Özellikle !srail'in uzman ve teknik imkanlarıyla PKK Ba#kanlık Konseyi hedef alınıyor. ABD-!srail-Türkiye askeri ittifakının bölgemizi nasıl bir sava# alanına çevirmek istedi"ini kestirmek için, geli#melere kabaca bir bakmak bile yetiyor.

Bütün bu geli#melerin bizlere dayattı"ı bir görev olmalıdır. Devletin, cezaevlerine saldırısını bile aylarca planladı"ı dü#ünülürse; insan hakları, adil barı#, demokrasi ve özgürlük diyenlerin yıllardır bir mücadele birli"ini çoktan planlayıp örgütlemesi gerekirdi. Bugüne kadar en yakın olanların bile birbirinden ayrı durmakta gösterdi"i 240

"hüneri" yarın izah edecek hiçbir sorumluyu bulamamak da var kaderde.

Saldırı demokrasi isteyen herkese yöneliktir. Her kim ki, ayrı durarak, kendisinin ötekiler gibi yani Kürtler gibi, yani "terörizmle" suçlanan cezaevlerindeki devrimciler gibi olmadı"ını ispata giri#ir, o bu saldırıya sadece boyun e"mekle kalmaz, aynı zamanda kendini oligar#inin arkasında buluverir. Merak edilmesin, devlet hangi partinin veya grubun, hangi kitle örgütünün veya sendikanın ne oldu"unu, aralarındaki farkı çok iyi biliyor.

Bugün kısmen açık olan soru #udur: Bunlar demokrasi talebi etrafında ortakla#a bir mücadele birli"i geli#tirebilirler mi geli#tiremezler mi? Yanıtlanması gereken soru budur. Gelece"imizi do"rudan ilgilendiren soru budur.

F tipi hücrelere kar#ı ve ölüm orucundaki devrimcilerle dayanı#mak üzere, ko#ulların vicdani ve demokratik bilinci olan çe#itli çevrelerden insanları bir araya getirdi"i eylem birli"ine kar#ı devlet tepkisinin #iddeti, bu yüzdendir.

Bu #iddet kar#ısında durabilmenin dayanı#madan, mücadele birli"inden ba#ka bir yolu var mıdır?

(2000’de Yeni Gündem, 28 Aralık 2000)

241

AYNA VE SES AYARI Ayna, her sabah kendimizle yüzle#memize aracılık eden bir icadıdır insanlı"ın. Her bakı#ımda hınzırca bir gülümseme yayılır suratıma. Derim ki, siyasetin de #öyle oldu"u gibi yansıtan bir aynası olsa. Hani suretimizi çe#itli derecelerden kırılmalarla bize yansıtan ve çocukları kahkaha ve çı"lıklara bo"an aynalardan sözetmiyorum.

Dev aynasından hiç sözetmiyorum.

Devrimci siyasette, gerçe"i oldu"u gibi yansıtan aynaya müthi# ihtiyacımız var. Aslında denklem o kadar karı#ık de"il ama, aptal kutularından, dezinformasyon araçlarından ve kimi zaman da kendi kendimizi kandırmanın aracı dev aynalarımızdan ötürü bir türlü kendi kendimizle yüzle#emiyoruz siyasal arenada.

Türkiye sosyalistleri gerçekten yüzle#ebilseydi, bundan #imdi çok farklı sonuçlar çıkartmı# olması gerekirdi.

Gündemin ana maddesi demokrasi. Demokrasi olmadan ne a# ne de a#k oluyor. Peki, nedir demokrasinin önündeki engel? Toplumu bir cendere içine alıp, fikir fukaralı"ına, akıl yitimi diyebilece"imiz #ovenizm çılgınlı"ına mahkûm eden esas güç nedir? Militarizm de"il midir? Köhnemi# sömürgeci, bürokratik, militarist siyasal sistem de"il midir? Elbette bunlardır.

Peki, son onbe# yıldır bu sistemi zorlayan, onun çürümü#lü"ünü gözler önüne seren ve ülkeyi köklü dönü#ümlere zorlayan güç ya da hareket nedir? Bu Kürt hareketidir. Bütün burjuva siyasal partilerini birbiri ardından iflasa sürükleyen, kar#ısında hiçbir hükümetin

242

uzun ömürlü olamadı"ı bu hareketin bugüne kadar sürdürdü"ü devrimci mücadele de"il midir?

Sava#ta ve barı#ta, iyi gününde ve kötü gününde yanında yer almamak için özel çaba sarfedilen bu hareket, çok mu tehlikelidir? Evet tehlikelidir. Kimin için?

Türkiye'nin ezilenleri, emekçileri, yoksulları için mi?

Yoksa bizlere bu anti-demokratik, militarist düzeni dayatanlar için mi? Elbette ikinciler için. Öyleyse ezilenlerin, sömürülenlerin, dı#talananların ve genel olarak yoksulların özgürlük ve kurtulu# davasını yürütmeye soyunanların Kürt hareketinin #ahsında en sa"lam müttefikini görmeleri gerekmez mi? Bu hareketle sa"lam ve rekabeti reddeden bir devrimci dayanı#ma Türkün de Kürdün de umudunu büyütmez mi?

Bunların da yanıtları belli. Ama bütün iddialarına ra"men sanki bu ülkede ya#amıyormu# gibi davranan; militarizm dururken onun önümüze oyalanın diye sürdü"ü "siyasal islam" ile zaman geçiren; demokrasinin olmazsa olmaz ko#ulu Kürtlerin varlı"ının ve haklarının tanınmasını bayrak yapaca"ına sıradan sendikalizmin taleplerini a#mayan hedeflerle bir türlü tüm demokrasi güçlerinin birli"i ve ortak mücadelesine yana#mayan bir politik çizgiyle nereye kadar gidilebilir ve bu yol nereye çıkar? Önünde sonunda gerçekle yüzle#me kaçınılmazdır.

Bugün siyasetin aynası, militarizmin seni ne kadar hedef gördü"üdür. Özgürlük ve kurtulu#ları için mücadele etti"ini iddia etti"in halk kitlelerinin seni nasıl, hangi gerekçeyle ve ne kadar destekledi"idir. Ve en önemlisi de kimlerle yan yana dü#tü"ündür.

243

Aynalardan, metaforlardan, akortlardan sözedip, bir kerecik olsun o aynadaki suretinin ne oldu"unu görmeyen, çıkarttı"ı sesin Mozart senfonisine mi "Onuncu Yıl Mar#ı"na mı yakı#tı"ını test etmeyen, kendini sekterizmin kuca"ına attıktan sonra güya sekterizme "sava#" açan, F tipine kar#ı direnenlerle yanyana olmak yerine Adalet Bakanı gibi kendinden menkul "hukuklarına" sarılanların ne dedi"imizi anlamaları elbette mümkün de"il. Artık postmodern darbelere alı#mı# Türkiye'de postmodern tasfiyeler de gündemde. "Herkesin aklı kendine" diye kulak asılmasa da, ben yine de söyleyece"im: Ya#am geç kalanları sadece cezalandırmaz; siyasetin ve tarihin çöplü"e atılmak üzere kendi diyalektik seyri içinde do"rudan do"ruya tasfiye eder. Bunu anlamayanların ba#ına gelecek olan da budur.

Her sabah baktı"ımız ayna yalan söylemiyor. Ama siyasette aynalar çe#it çe#it. Devrimcilik, gerçe"in oldu"u gibi görülüp kabul edilmesiyle ba#lar ve onun dönü#türülmesi mücadelesiyle devam eder. Ortada bu yoksa, aynalar da yalan söyler.

(2000’de Yeni Gündem, 25 Ocak 2001)

244

"LERLEME Güney Afrika'da artık tarihin çöplü"üne atılmı#, insanlı"ın yüz karası diye anımsanacak ırkçı-beyaz rejim bile hiç olmazsa, ötekinin farklılı"ını ve varlı"ını kabul ediyordu. Onun kabul etmedi"i, siyahların da insan ve çe#itli diller konu#an halklar olarak demokratik ve ulusal haklarıydı.

Irkçı-beyaz rejim, "sen varsın, rengin, dilin, dinin farklı ve sen ancak bana kölelik yapabilirsin" diyordu. Bu i"renç rejim, yeni do"an siyah çocuklara kendi ana dillerinde ikinci bir isim verilmesini bile kabul ediyordu. Birinci isim elbette kutsanmı# bir Batı-Hıristiyan olmak ko#uluyla.

Beyaz efendiler, siyahları ve siyah kültürü a#a"ı gördükleri için, yüzlerce yıl i#gal ve egemenlikleri altında tuttukları bu insanların diline de özlemlerine de yabancıydılar. Güney Afrika'da ırkçı-beyaz sömürgeci rejimi yıkan siyahların devrimci mücadelesi, demokratik bir anayasa yaptı. $imdi bu anayasaya göre, hiç kimseye derisinin rengi, cinsiyeti ya da konu#tu"u dil nedeniyle ayrımcılık yapılamaz. Güney Afrika çok uluslu bir devlettir. Ve on bir resmi dili vardır. Yanlı# duymadınız evet, tam ON B!R RESM! D!L! Felemenkçe'nin çok basitle#tirilmi# bir biçimi olan Afrikan dili ve !ngilizce'nin yanı sıra, dokuz Afrika dili daha resmi dil olarak kabul edildi. Bunların en yaygınları Zulu ve Xhosa.

Her Güney Afrikalı kendi dilini kullanabilir. Bu demektir ki, resmi yazılar onbir dilin hepsinde yayınlanmak ve bir milletvekilinin konu#ması da ayrıca di"er on dile tercüme edilmek zorundadır.

245

"Ulusal Program" denilen ne ulusallıkla ne de demokrasiyle bir alakası olan #u mahut belge, Türkiye'de TEK bir resmi dil oldu"unu ancak yurtta#ların günlük ya#amda kendi lehçelerini kullanabileceklerini söylüyor.

Yani Demirel'in "grup #eyini kabul etmem" dedi"i meseleyi tekrarlıyor. Her ne kadar demokrasi yönünde bir adımı içermiyor ve bu "lehçeleri"(') kamu ya#amına sokmayı asla kabul etmiyor olsa da, bunun da bir ilerleme oldu"u söylenemez mi?

En ba#ta Kürtler olmak üzere en azından ba#kasının artık varlı"ını, farklılı"ını dolambaçlı yollardan kabul noktasına gelmek de bir ilerlemedir. Ama neye göre?

Kar#ıla#tırma yaptı"ın #eye göre! Hiç olmazsa siyahlara, "aslında siz beyazsınız ama güne#te fazla kaldı"ınız için kendinizi siyah sanıyorsunuz" demeyen, demokratik ve ulusal haklarını kabul etmese de onları inkâr etmeyen eski Güney Afrika'nın ırkçı-beyaz-sömürgeci rejiminin seviyesine biraz yakla#ıldı"ı için ilerleme sayılabilir.

Ancak bu "ilerleme" hiçbir derde deva olamaz. AB'ye katılım için "ulusal program" da krizden çıkı# için herkesin fedakârlı"a davet edildi"i Dervi# reçetesi de bu ülkenin hiçbir sorununa çözüm olamaz. Çözüm, köklü bir demokratik siyasal uyanı#ta yatmaktadır. Halklarımızın yararına çözüm: Militarizm, paranoik ırkçılı"a varan #ovenizm ve sömürgecili"in yıkılmasından geçer. Ancak Newroz'da kendini en görkemli biçimiyle bir kez daha ortaya koyan Kürt halkının mücadelesiyle birle#erek, Batı yakasında onları yalnız bırakmayacak bir barı#, demokrasi ve özgürlük mücadelesini yükseltmekten geçer. Ba#ka bir yol da yoktur.

(2000’de Yeni Gündem, 29 Mart 2001)

246

SOSYAL"STLER VE KÜRTLER"N MÜCADELES" Ulus ve ulusal sorun, genel olarak toplumsal muhalefeti, özel olarak ise sosyalist hareketi hem teorik hem de pratik olarak u"ra#tıran sorunlardan biridir. Di"er ideolojilerden farklı olarak, amacını insanlı"ın toptan kurtulu#u olarak belirleyen sosyalist hareket, bu kurtulu# eyleminin öznesini dünya i#çi ve emekçi sınıflarında bulur. Ulusal, dinsel, ırksal, etnik farklılıklarına ra"men, i#çi sınıflarının dünya çapında birlik ve dayanı#ma halinde davranmaya yetenekli oldu"unu varsayar. Ya#anan deneylerin ba#arısızlı"ı ve yenilgi, bugün sosyalizmi her ne kadar dünya çapında gözden dü#ürmü# olsa da, insanlı"ın ya#adı"ı drama verilen en iyi yanıtın sosyalizm, özellikle marksist sosyalizm oldu"u konusunda ku#ku yoktur.

Türkiye sosyalist hareketi, dünya çapındaki toptan bir çökü#ün ve kendi özgül yenilgisinin ardından yeniden bir atılım yaparken, kar#ıla#tı"ı sorunlardan biri ulusal sorun oldu. Bunun böyle olması, geçmi#in muhasebesi ve teorik bir seçim dolayısıyla de"il, aksine de facto ülke gündemini belirleyen bir ulusal hareket nedeniyledir.

Neyse ki, bundan 15-20 yıl önceki gibi kimin ulus olup olmadı"ı üzerine kılı kırk yaratan tartı#malar yapılamıyor.

Kendisinin bir ulusa ait oldu"unu hisseden ve dü#ünenlerin eylemi, bu soruyu soru olmaktan çıkarmı#tır.

Ya#anan sava#, ezilen ulusun bilinçli destekçisi olsun olmasın, aklı ba#ında insanları barı# talebine yöneltiyor.

Burada sorun, istenen barı#ın bir mezarlık barı#ı olup olmadı"ıdır ki, Türkiye sosyalistlerinin ciddiye alınması

247

gereken kesimleri buna, "adil ve demokratik bir barı#" diyerek yanıt veriyorlar.

Fakat bu adil ve demokratik barı#ın sa"lanması, ancak politik bir mücadelenin sonucu olabilir. Bunun için, ezilen ulus hareketinin sürdürdü"ü mücadele, ne kadar çok yönlü olsa da yetmez. !#te bu noktada ortaya #u soru atılmaktadır: "Türkiye sosyalistleri kendilerini sadece ulusal sorunla ve dolayısıyla dayanı#mayla mı sınırlamalıdır, yoksa genel politik mücadelesinin bir parçası olarak bu soruna da yanıt vermeye mi çalı#malıdır?" Sorunun böyle ortaya konması, niyetlerden ba"ımsız olarak yanlı#tır. Birincisi, bu, sosyalist hareket içerisinde, ezilen ulusun hareketiyle dayanı#ma görevlerini ciddiye alıp, titizlik gösterenleri, "gözü ve gönlü aslında ulusal hareketten ba#ka bir #ey görmeyen, yanlı#lıkla sosyalist bir partide bulunanlar" olarak de"erlendirmek gibi bir haksızlı"ı yansıtıyor. !kincisi, genel politik mücadeleyi güya öne koyuyormu# gibi gözükmesine ra"men, bu ülkede tüm politikanın ba# unsurunu ikincil plana atıyor. Ve en önemlisi de, pratik hayatta kar#ılı"ı olmayan bu sahte ikilemli soruyu, teorik ve politik bir mesele halinde getiren sosyalist ki#i ve gruplar arasında gerilimi artırıyor.

Sosyalizm bir ulusun, bir bölgenin veya bir devletin sorunu de"il de, dünya çapında emekçilerin sorunuysa; nihai hedefi de tüm insanlı"ın kurtulu#u ise; yani dünya çapında genel ve temel bir haksızlı"a kar#ı mücadele sosyalistlerin görevi ise, bu haksızlı"ın kısmi de olsa bir parçası olan ulusal baskıya ve sömürgecili"e kar#ı ikirciksiz kar#ı durmak da görev olmalıdır.

248

Kaldı ki, bu genel teorik mülahazaların ötesinde, Türkiye'de Kürt ulus sorunu, uzun ve kısa vadeli her politik mücadelenin anahtar sorunudur. "Nasıl bir Türkiye istiyoruz?" sorusunun yanıtı, bugün her zamankinden çok daha fazla, "Kürtler ne olacak?" sorusuna verilecek yanıtta yatmaktadır. Ku#kusuz Kürtlerin ne olaca"ına, Kürtler kendileri karar verecekler ve ellerinden geldi"ince de veriyorlar da. Sorun, Türkiye sosyalistlerinin Kürtlerle ve onların politik hareketleriyle nasıl bir ili#kiyi tercih edecekleridir. Bu aynı zamanda sosyalistlerin, nasıl bir Türkiye istediklerinin de göstergesi olacaktır.

Ku#kusuz sava# ve körüklenen #ovenizm, Türkiye sosyalistlerinin görevlerini a"ırla#tırmakta ve zorla#tırmaktadır. Ama hiçbir sosyalist de, bu sava#ın ve azgınla#an #ovenizmin kayna"ının, Kürtlerin ulusal kurtulu# mücadelesi de"il, aksine kaçınılmaz olarak bu mücadeleyi do"uran, 70 küsur yıllık bir sömürgeci, inkârcı rejim oldu"unu asla unutamaz.

Her hareketin ele#tirilecek yanları vardır. Hele de marksist açıdan, yaygın bir ulusal harekette ele#tirilecek bir sürü ö"e bulunabilir. Ama aynı ölçütleri kullanmak hakkaniyetini gösterebilirsek, ele#tiriyor olduklarımızın ço"unun, Türkiye sosyalistlerinde de aynısıyla varit oldu"unu görürüz. Üstelik sosyalistler olarak, geçmi#te ya#adı"ımız bir sürü olumsuzlu"a ra"men, birlikte ileriye do"ru atılım yapmanın yol ve araçlarını bulabilme becerisini gösterebilmi#sek, Kürt ulusal kurtulu# hareketiyle de sa"lıklı ve kalıcı ili#kiler geli#tirebilme becerisini gösterebilmeliyiz. E"er Türkiye sosyalistlerinin ele#tiri ve önerilerinin pratik de"eri olsun isteniyorsa, bu 249

her #eyden önce söylenenlerin kar#ılıklı anla#ılıyor olaca"ı bir zeminde gerçekle#ebilir.

Che Guevara'nın devrimciler için söyledikleri, bugün özel olarak Kürtler ba"lamında, biz Türkiye sosyalistleri için fazlasıyla geçerlidir. Diyor ki, Che: " "Bir devrimcinin görevi, devrim yapmaktır. Amerika'da ve tüm dünyada devrimin zafere ula#aca"ı kesindir. Ancak kapısının önünde oturup, emperyalizmin kadavrasının nasıl ta#ınaca"ını seyretmek, devrimcinin i#i de"ildir." (Ülkede GÜNDEM 20 $ubat 1998)

250

YURTDI!INDA OLMAK YA DA ÖLMEK Devrimci mücadele uzun soluklu bir mücadeledir. !çerisinde onbinlerce bireyi barındırır ama bireysel bir mücadele de"ildir. Mücadelenin ini#li çıkı#lı seyri içerisinde katılanları oldu"u kadar terk edenleri de çoktur.

Genel olarak devrimci mücadelenin gidi#atı üzerine kestirimlerde bulunmak mümkün ve gerekli olsa da, bu mücadelede yer alan tek tek bireylerin ne zaman nereye dü#ece"ini kestirmek mümkün olmadı"ı gibi gerekli de de"ildir. Mücadeledir bu; bakarsın hapishaneye, bakarsın yurtdı#ına ya da topra"a dü#ersin. Asıl olan bu anlamda nereye dü#tü"ün de"il, politik ve örgütsel olarak nereye dü#tü"ündür. !çerde, dı#arıda, nerede olursan ol; alıyor musun kavgada yerini? Katıyor musun eme"ini, beynini ve kendini insanlı"ın kurtulu# kavgasına? Evet diyebiliyorsan, sen devrimcisin.

Türkiye sosyalistleri için çok #ey söylendi. Kendileri de kendi haklarında çok #ey söylediler. Sıkça sözü edilen konulardan biri de "yurtdı#ına kapa"ı atmak" oldu. Yok muydu bu sözlerde gerçeklik payı? Elbette vardı. Ama bir hareketi toptan kötülemek ya da "rakipleri" verili ahlaki normlar içerisinde etkisizle#tirmek için o kadar çok kullanıldı ki, yurtdı#ına gitmek zorunda kalmak ihanetle özde# sayıldı. Bu tür iddiaların #ampiyonlu"unu yapanlar da gün geldi; kendi sözleriyle "kapa"ı yurtdı#ına attılar" ama bu bir psikolojik vakadır, iddialar sürer gider.

Geçenlerde MED-TV'deki bir söyle#i programına katılmı#tım. Telefonla bana Almanya'dan soru soran bir devrimci "siz Türk solları yurtdı#ına kapa"ı attınız" diye 251

ele#tiriyordu. Dedim ya, bu tuhaf bir ruh hali ve kli#edir.

O Almanya'da ya#ıyor, ben de. Ben ve benim gibiler yurtdı#ına kapa"ı atmı# oluyoruz; ne var ki, o ve onun gibiler olmuyor. Ne zamandan beri Almanya yurtiçi oldu, bilmiyorum. Herhalde "Almanya acı vatan" türküsünden sonra!

Aslına bakılırsa 1980 sonrası yurtdı#ına büyük bir politik göç ya#andı. Bunun bir göç oldu"unu ne gelenler biliyordu, ne de gönderenler. Geçici bir sı"ınma yeriydi buralar. Kalıcı oldu. Türkiye’nin ve dünyanın ko#ulları de"i#ti. Do"u Avrupa ve Sovyetlerde sosyalizm deneyimleri çöktü. Devrimci mücadelenin yükseli# yıllarında gördü"ümüz kitlesel katılımlar ho# bir anı olarak kaldı. Kitlesel terk etmelerden çok kitlesel erimelere tanık olduk. Bir dönem böyle geldi geçti. Eski örgütler, eski hukuklar gitti. Yenisi daha yeni yeni #ekilleniyor. Yava# ve sancılı.

Devrimci olarak buralara gelenlerin büyük bir ço"unlu"u #imdi iyi kötü #ekillenmekte olan mücadelenin saflarında de"il. Ama bu sadece buralar için de"il, orası için, yani Türkiye için de böyle de"il mi? Elbette her iki durum arasında farklar olacaktır. Politika insan insana ili#kilerin en yo"un ya#andı"ı bir alandır. Dil, kültür, gelenek ve somut ko#ulları itibarıyla gelinen ülkeden tamamen farklı bir ülkede hala devrimci kalabilmek, tek tek bireyler olarak o kadar da kolay olmasa gerek. Bu zorlukları a#manın yolu nerede olursan ol, örgütlü olmaktan geçiyor. Tepeden tırna"a örgütlü burjuva dünyasına kar#ı örgütsüz tek bir birey olarak ayakta kalmak bir mucizedir.

252

Yurtdı#ında olmak ya da ölmek demi#tim. Yava# yava# bizim ku#ak yurtdı#ında da ya hastalıktan, ya trafik kazasından ya da ecelinden ölüyor. Kimilerini Türkiye'ye gönderiyoruz, gönderemediklerimizi de burada veriyoruz topra"a. Ölümden kaçı# yok. Ölümün güzeli de yok. Ama ölümün kötüsü var. Ya#ayan bir ölü olmaktır; politik olarak ölmektir.

Hayatın kendisi ba#lı ba#ına bir mücadeledir. Devrimci mücadele ise, verili hayat ko#ullarını kökten de"i#tirmek, sömürü, zulüm, a#a"ılanma, dı#lanma ve ayrımcılı"ın yok oldu"u bir dünya yaratmaktır. Böylesi bir dünya için yürekleri çarpanlar, beyinleri i#leyen, elleri i# görenler dünyanın neresinde olursa olsun, bu enternasyonal kurtulu# kavgasında örgütlü olarak yerlerini almı#lardır, almaya da devam edeceklerdir. Somut olarak bu kavga Türkiye için, Kürdistan için, Chiapas vb. için olabilir.

Ama nihayetinde tüm bir yeryüzünü fethetmek için yola çıkmı# devrim kervanının yolcularıyız biz. Ha o kö#esinde, ha bu kö#esinde yakalamı# bizi ölüm fark etmez. Yeter ki, aldanıp hainin i"vasına atmayalım sanca"ı yere. (Ülkede GÜNDEM 03 Nisan 1998)

253

DEN"ZLER DA#LARA BAKAR Haftalık yazımı yazmak için bilgisayarın ba#ına oturdu"umda Almanya'daki önemli olayları ve tartı#maları dü#ünüyordum. Sachsen-Anhalt Eyaletindeki seçimler, Euro ve Avrupa Merkez Bankası etrafında yürüyen tartı#ma ve mücadelenin arka planı vb. Ancak ekranın alt kö#esindeki tarih beni alıp 26 yıl öncesine götürdü. Bugün 6 Mayıs... Deniz'in, Yusuf'un ve Hüseyin'in idam edili#inin yıldönümü. Önce 30 Mart Kızıldere katliamı, sonra TBMM'de intikam çı"lıklarıyla alınan idam cezalarını onaylama kararı.

Türkiye devrimci hareketi sayısız yenilgiler gördü.

Ancak 1972 Mart-Mayıs aylarındakiler özel bir anlama sahipler. 71 Devrimcilerinin öyküsü, bir yanıyla Türkiye solunun geleneksel çizgisinden bir kopu#un, öte yandan ise kalıcı bir önderlik kurumu olu#turamamak dolayısıyla kopamayı#ın da öyküsüdür. "Tam ba"ımsız ve demokratik Türkiye" kurmak, devrim yapmak ve gökleri fethetmek a#kıyla yola çıkanların önderliklerini kaybetmesiydi.

Deniz, Yusuf ve Hüseyin, Türkiye Halk Kurtulu# Ordusunun önderleriydi. O döneme damgasını basan üç hareket (THKO, THKPC, TKPML) arasında o zaman varolan ve sonradan da ardıllarınca teorize edilmeye çalı#ılan farklılıklar ne olursa olsun, onların pratikte yaptıkları üç a#a"ı be# yukarı aynıydı. Onlara yol gösteren bir ilkeden veya itici güçten söz etmek gerekirse, bu devrim yapmak, halklar arasında özgür ve demokratik bir karde#lik kurmak inanç ve co#kusuydu. Bilime ve aritmetiksel sosyolojik tahlillere yatkın olanların, ancak delilik, çılgınlık veya düpedüz maceracılık diyebilecekleri 254

bir inanç ve co#kuydu onlardaki. !dam sehpasında sosyalizme ve Türk-Kürt halklarının karde#li"ine olan özlem ve inançlarını haykırmaları bo#a de"ildi. Mahirler'in ve Cihan'ların, Denizleri kurtarmak için giri#tikleri eylem sırasında ölümü kucaklamaları bo#a de"ildi. Onların eylemi, dün de bugün de dört bir yanından dökülen ve çürümü# bir toplumsal ve politik sistemi yerle bir etmek, "güne#li güzel günler" getirmek isteyenlere hep esin vermi#tir. Aralarındaki tüm farklılıklara ra"men devrimcilerin kendi aralarındaki dayanı#ma bilincinin doru"unu temsil etmi#tir.

Ku#kusuz Türkiye devrimcileri 70'li yılların tümü boyunca fa#izme kar#ı muazzam bir direni# gösterdiler.

Binlerce ölü ve binlerce yaralısıyla devrimci hareket, mücadeleyi sürdürdü. Ancak 12 Eylül darbesi kar#ısında a"ır bir yenilgi almaktan, içerde, dı#arda, hapishanede ve da"lardaki yer yer kahramanca direni#lere ra"men da"ılıp erimekten kurtulamadı. Bu bizim ku#a"ın dramıydı. 12 Eylülden sonra bize sempati duyan bir çocukluk arkada#ım "devrimci mücadele en az bir on yıl geriye gitti" dedi"inde onu çok "cahil" bulmu#tum. Ama tarih beni ve benim gibileri de"il, onu haklı çıkarttı. Yeniden toparlanıp politika yapar hale gelebilmemiz 90'ların ortasını buldu.

Evet, bu arada örgütlenmenin, kalıcı önderlikler yaratmanın, kitleleri seferber etmenin ve daha birçok #eyin önemini kavramı#tık. Ama itiraf etmek gerekir ki, 70'lerin ba#ından uzakla#tıkça -her ne kadar tecrübe kazanmı#, devrimci teori ve politikayı daha iyi ö"renmi# olsak daDenizler ve Mahirlerin zamanındaki o co#kumuzdan çok 255

#eyler kaybettik. Bu sadece arada ya#adı"ımız yenilgiler psikozunun hala üzerimizde süren etkileriyle açıklanamayacak bir durumdur. Dün bizleri Filistin kamplarına, Vietkong sava#çılarıyla dayanı#ma eylemlerine yönelten devrimci bakı#ımıza ne oldu?

Bunları unuttuk mu? Unutuldu"unu kimse iddia edemez.

Filistin mücahitleri ve Vietkong sava#çıları bir ba#ka dilden konu#an bir ulusun #ahsında ya#amaya devam ediyor. Hem de burnumuzun dibinde. Ba#ımızı kaldırsak ilk görece"imiz onlar olacak. Ama görmek için göz, duymak için yürek ister. Benim arkada#larım biraz kızacaklar ama söyleyeyim: Bizler hem #a#ı hem yarı gönüllü olduk dostlar. Biz de"il miydik, halklara özgürlük diyen. Biz de"il miydik Kürtlere özgürlük diyen. Biz de"il miydik i#çi ve köylü ittifakı, i#çi hareketiyle ulusal hareketin birlikteli"i diyenler. Biz de"il miydik zulmün her çe#idine kar#ı ister içerde ister dı#arıda diren yürek ile, a#k ile diyenler. !#te Kürtler direniyor. Bu düpedüz bir ulusal kurtulu# hareketi. Her ulusal kurtulu# hareketi bir yanıyla aynı zamanda köylü hareketi de de"il midir? Onlarla ittifaka sıra ne zaman gelecek? Biz de"il miydik haklı ve haksız sava#lar arasında ayrım yapan? Emperyalizme, sömürgecili"e kar#ı sava#ları en azından ilerici ve desteklenmeye layık görenler? Biz de"il miydik ezen ve sömürgeci ulus devrimcilerinin, kendi ülkelerinin sürdürdü"ü haksız sava#a kar#ı çıkıp, halkların karde#li"i, adil ve demokratik bir barı# için mücadeleye atılması gerekti"ini söyleyenler? Evet bütün bunları söyleyen ve bunlar için mücadele edenler de bizlerdik.

256

Bugün böyle tutuk, so"uk ve co#kusuz kalıyorsak yanı ba#ımızda süren ve aslında "bizim" diye sahip çıkmamız gereken mücadeleye, bu onların "yamuklu"undan" de"il, bizim çarpılmı#lı"ımızdandır.

Belki #u andaki durumumuzla büyük i#ler yapamayız ama küçük katkılar yapmaktan bizi alıkoyan zincirleri parçalamanın zamanıdır.

Hüseyin örgütün önderiydi. Yusuf yorulmak bilmez bir devrim hamalıydı. Deniz bir efsaneydi, Che gibi bir halk kahramanıydı. Eminim onları çok sevdik ve seviyoruz.

Ama denizler da"lara bakar; Deniz bugün ya#ıyor olsaydı, ba#ında kalpa"ı, altında atı bin kez aya"a kalkardı. (Ülkede GÜNDEM 08 Mayıs 1998)

257

BARI! HEMEN !"MD" Sava#, politikanın ba#ka araçlarla sürdürülmesidir.

Bugün Kürtlere kar#ı sürdürülen kirli sava# da öyle.

Cumhuriyetin temellerine yazılmı# Kürt kimli"inin inkârı ve zorla asimilasyon ilkesinin üretebilece"i politika, daha fazla baskı, daha fazla kan ve gözya#ı olabilirdi ve öyle de oldu. Devlet sınırları içerisinde ya#ayan ba#ka halklara kar#ı uygulanan bu politikanın, egemen ulusa mensup olanlara daha fazla haklar ve özgürlükler getirdi"i ise hiçbir yerde görülmemi#tir. Hele de bu politikanın #imdi oldu"u gibi bir topyekûn sava#la yürütüldü"ü ko#ullarda, "cephe gerisi"nin de sava#ın gereklerine göre düzenlenece"i; ilan edilmi# veya edilmemi# sıkıyönetim, ola"anüstü durum yasaları ve her türden muhalefete kar#ı amansız bir bastırmanın e#li"inde bu politikanın sürdürülece"i bir kere daha ispatlanmı#tır. Bunlar bilinen #eyler. Ancak günün can alıcı somut sorunu, egemen ulusun devrimci, sosyalist ve demokratik güçlerinin mevcut durumda kendilerini nasıl konumlandırdıklarıdır. Önümüzdeki baharda yapılması konusunda anla#ılan genel seçimler, bugüne kadar çoktan belirlenmi# olması gereken bu konudaki tutumu bir kez daha yakıcı olarak önümüze koymu#tur.

Türkiye sosyalistlerinin önemli bir bölümünü birle#tirmeyi ba#armı# ÖDP'nin bu seçimlere hazırlandı"ını biliyoruz.

Seçim faaliyetlerinin örgütlenmesi, araç ve gereçlerin hazırlanması için tüm güçlerin seferber edilmesi için harekete geçildi"ini görüyor ve umutlanıyoruz. Ama tüm bu hummalı özverili çalı#maların dayanması gereken temel konuda ne dendi"i 258

henüz açık de"il. Bu ise Türkiye sosyalistlerinin sosyalizm açısından temel bir handikapı.

Yayına yeni ba#lamı# V ÖZGÜRLÜK dergisinde yer alan kimi yazılar ise böyle bir tartı#mayı kı#kırtacak nitelikte. !lk sayıda yer alan "Amasya Tamimi.." ba#lıklı imzasız yazıda yapılan üç saptama üzerinde bu nedenle durmak istiyorum.

Kürt hareketi "Kürt sorununu" Türkiye gündemine geri dönülmez bir biçimde sokmu# olmayı yeterli buluyormu#.

Yazının üslubundan belli ki, bu yetersiz bulunuyor. Daha fazlasının istendi"ine dair örtük bir istek kendisini gösteriyor. Ama daha fazlasını kim ve nasıl yapacak? ÖDP'nin kurulu#undan bu yana Kürt sorununa ili#kin açık ve kesin politikalar yürütülmedi"i göz önüne alındı"ında, sormak gerekiyor: Biz ne yapıyoruz ve ne yapaca"ız?

PKK, yarı-resmi ve kısmi de olsa "kimlik" iddiasına "gizli anayasa"da bir tanım sa"lanmı# olmasını silahlı mücadelenin kapsamının daraltılması için me#ru bir gerekçe sayıyormu#. Bırakalım #u ana kadar süren silahlı mücadelenin, genel olarak Kürt direni#inin haklılı"ı ve me#rulu"u üzerine bile partinin ana belgelerinde ve günlük politikalarında açık ve kesin tutumlar sergilenmemi#ken, bu ele#tirel saptamayı nasıl anlamalıyız?

Kürt hareketi "tarihsel iddialarını" Türkiye sınırları dı#ında bırakarak, Kürt kimli"inin sistemle eklemlenmesi ve me#ruiyet kazanmasının olanaklarını zorluyormu#.

Herhalde bu "iddia" olsa olsa Kürtlerin ba"ımsız bir devlet kurma hakkı olabilir. Kürt hareketinin öyle yapıp yapmadı"ı tartı#ması bir yana, böyle bir hakkın varlı"ını tanımamı#, bunun propagandasını yapmamı# ve en 259

azından böyle bir hakkın demokratik bir hak oldu"unu açıkça ilan etmemi# birilerinin bu ele#tirisini nasıl anlamak gerekir? Ezen ulusun sosyalistlerine dü#en, ezilen ulusun ayrılıp ba"ımsız bir devlet kurma hakkının varlı"ını kabul etmek, bunun propagandasını yapmak ve kendi halkının emekçilerini bu bilinçle donatmaktır. Böyle bir hakka sahip olanların bu hakkı kullanıp kullanmamaları tamamen onların bilece"i bir i#tir. Hem bu hakkın varlı"ını tanıma, onun egemen ulus emekçileri arasında genel kabul görmesi için bir #ey yapma, sonra da dön, ezilen ulusun devrimcilerini "tarihsel iddiayı" Türkiye sınırları dı#ında bırakıyor diye ele#tir. Kaldı ki, bu saptamada bile örtükçe varolan bir yanlı# de"erlendirme yatıyor. Kürt hareketini tanıma konusunda isteksizlik, bilgisizlik olarak kendini gösteriyor. Bu hareketi biraz tanımak için çaba sarf edenler, onun #imdiye kadar varolan ulusal kurtulu# hareketlerinin içinde milliyetçili"i ba"rında en az barındıran bir hareket oldu"unu göreceklerdir.

Eklemlenme meselesine gelince..

Eklemlenme eyleminin gerçekle#mesi için en az iki ö"enin bulunması gerekiyor. Yani biri Kürtler, öteki sistem. Peki Kürtler sisteme eklemlenmesin derken, kiminle eklemlensin isteniyor? Türkiye sosyalistleriyle mi? Öyleyse Türkiye sosyalistlerinin bu eklemlenme sürecinin bir ö"esi olarak devreye girmesi, inisiyatif göstermesi gerekmiyor mu?

Bırakalım eklemlenmeyi, dirsek temasından imtina edenlerin bu yönde ele#tirileri temelsiz kalmaya mahkûmdur. Ku#kusuz Türkiye sosyalistleri Kürt kimli"inin me#ruiyet kazanmasından yanalar. Ama bu yoldan de"il. Hangi yoldan ve nasıl olaca"ı ise, belli de"il.

260

Yazının sonunda barı#ın "merkeze" bırakılamayacak kadar ciddi bir i# oldu"u söyleniyor. Evet, do"rudur, barı# merkeze, yani devlete bırakılamayacak kadar ciddi bir i#tir. Ama unutulmamalıdır ki, barı#ı ancak sava#an taraflar ba"lıyabilir. Türkiye sosyalistleri bu konuda bir faktör olmak istiyorsa, öncelikle bu sorundaki politikalarını netçe ortaya koymalı ve cephenin neresinde durduklarını belirlemelidirler. Sava#an Kürtler. Barı# için yürüyen Kürtler. Biz Türk sosyalistleri neredeyiz? Umarız seçimler bu netle#menin bir vesilesi olur. (Ülkede GÜNDEM 08 Haziran 1998)

261

ÖDP VE SEÇ"MLER Sınıflara bölünmü# bir toplumda, farklı toplumsal ve iktisadi çıkarlar kendilerini siyasal alanda da gösterirler.

Veya tersinden söylersek, siyasal alandaki farklı partiler, toplumdaki farklı çıkarlara denk dü#er. Bu, olgunun sadece en kaba ifadesi ve ku#kusuz bu kadarla yetinildi"inde gerçekli"in kavranması, açıklanması ve dönü#türülmesinde pek i#e yaramaz. Öyle durumlar vardır ki, bir siyasal partinin programı ve eylemiyle içerik olarak temsil etti"i toplumsal sınıf ve katmanlarla pratik ve örgütsel ili#kisi örtü#müyor olabilir. Ya da yine tersine, parti pratik ve örgütsel ili#kide oldu"u sınıfı veya katmanı, teori ve programıyla temsil etmiyor olabilir. Ya da programı ve içerisinde örgütlenenlerin iddialarının aksine, temsil etmek iddiasında oldu"u sınıf veya katmanları de"il, düpedüz pratikçe dayandı"ı tabanın sınıfsal çıkarları ve güdülerini temsil ediyor olabilir. Kısacası bu durum, sadece Türkiye'de siyaset sahnesinin her on yılda bir süngüyle belirleniyor olmasıyla ya da modern kitle ileti#im araçları ça"ında kitle partilerinin popülizmiyle açıklanamayacak kadar karma#ık bir olgudur.

Sosyalist partileri ele aldı"ımızda kar#ımıza daha berrak bir durum çıkmaz. Kitlesel sosyalist parti gelene"inin olmadı"ı Türkiye'de, yazının ba#ında belirtti"im kaba saptamayla yetinildi"inde, bırakalım her bir sosyalistlik iddiasındaki partiye, tek bir ki#iye bile tekabül edecek sınıflar uydurmak gerekebilir. Veya tersinden, her biri sınıfın "hakiki" temsilcisi iddiasındaki sayısız "particikler" ortaya çıkabilir. Üstelik ideolojinin genel i#leyi#i, yani insanın gerçek dünya ile kurdu"u 262

hayali ili#ki dolayısıyla, insano"lu ömrünü tek bir yalanla geçirebilir; üstelik bir yalanla ya#adı"ının farkına bile varmadan.

Türkiye sosyalist hareketi, kendi ko#ulları ve özgüllükleri içerisinde gruplar, grupçuklar, her gün bölünmeler dönemini esas itibarıyla geride bıraktı. ÖDP bu anlamda bir dönüm noktasını temsil eder. Ancak Türkiye sosyalist hareketinin sınırlarının ÖDP ile ba#layıp onunla bitmedi"ini de hiç unutmamak gerekiyor. Burada kastımızın sosyalizmle hiç alakası olmayan CHP gibi burjuva partileri olmadı"ını özellikle belirtmek gerekiyor. Örgütlenme ve çalı#ma tarzları nedeniyle ÖDP ile bir olamayan, ama sosyalizm için mücadele eden parti ve gruplardan söz ediyorum. Son günlerde onlar da kendi aralarında kurdukları eylem birli"iyle önemli bir dönemece imzalarını attılar. Birlik, denebilir ki, Türkiye sosyalistleri için artık lafı bolca edilen bir özlem olmaktan çıkıp elle tutulur olmaya ve her gün biraz daha somutla#maya devam ediyor.

Ancak gerek bir parti içerisinde program birli"i, gerekse muazzam geni#likteki i#çi ve emekçi sınıfların çe#itli e"ilimlerini temsil eden partiler arasındaki cephe birli"i, belirli bir i#i gerçekle#tirmek için, yani bir fikri tasavvur olmaktan çıkarıp somut gerçekli"e dökmek içindir. Her ülkenin somut sınıfsal, ulusal ve siyasal #ekillenmesi içerisinde güncel olanla uzun erimli olanı, ana sorunlarla ikincil sorunları, kimileri için çoktan eskimi# olan terimlerle söyleyecek olursak, ba# çeli#kiyle temel çeli#kiyi, ya da biraz daha ileri giderek güncel siyasal görevle uzun vadeli programatik hedefleri 263

belirlemek, güçleri ona göre yı"mak, kitleleri mücadeleye kazanmanın ve seferber edebilmenin özel dilini bulmak: tüm bunlar politika sanatının inceliklerine giriyor. Politika sanatının sosyalist anlamındaki incelikleri derken, burjuva anlamdaki kurnazlıklarını kastetmedi"imiz anla#ılıyor olmalıdır.

Kürt sorunu, eskiden Türkiye sosyalistlerinin en azından belirli bir kesimi için hem temel hem de güncelle#tirilmesi gereken bir sorundu. Anti-#ovenizm ve anti-sömürgecilik ilkesinin, sosyalist gruplar arasında birçok eylem birli"i giri#iminin gerçekle#ememesinin nedeni oldu"unu herhalde çoklarımız unutmu# olamaz.

Bugün ise, Kürt sorunu sadece temel ve güncel bir sorun de"il, devrimin de, demokrasinin de, barı#ın da gelip kilitlendi"i yakıcı bir sorun olarak kar#ımızda duruyor. Öylesine yakıcı ve acil bir sorun ki, bırakalım tüm burjuva partilerini, tüm kurumlarıyla devlet bu soruna endekslenmi#tir. Avrupa ile ili#kilerde, kom#u devletlerle ili#kilerde ana sorun haline gelmi#tir. Bu konuda açık, kesin bir çizgisi olmayan hiç bir partinin parti olma #ansı yoktur. Örgütlenme ve birli"i henüz yeni #ekillendirmi# olmanın güçlükleri, uzun yıllar ayrı kulvarlarda yürüyenlerin birbirlerini anlayacak ortak bir dil bulmasının sorunları ve daha yüzlercesi dikkate alınarak, ÖDP'nin bu konuda bir belirsiz ya#amasını belli bir süre anlamak ve ho# görmek anla#ılabilirdi. Ancak ÖDP bu süreyi ve e#i"i esas olarak Kongresiyle a#mı#tır. Artık ondan beklenen hedefini ve safını açıkça ilan edebilmesidir. Hayat hızla akıyor. Bu konudaki ataleti, artık açıklayacak ya da mazur gösterecek gerekçeler de hızla ortadan kalkıyor. Gelecek baharda yapılması dü#ünülen seçimlerde izlenecek 264

ittifaklar, yürütülecek kampanyaların içeri"i ve kitlelere verilecek mesajlar #imdi hazır de"ilse, yarın çok geç olacak. Türkiye sosyalistlerinin önemli bir kesiminin birli"ini temsil eden ÖDP'den beklenen -ya da en azından benim bekledi"im- bizi #eriatla, camilerle u"ra#tırarak, bir umudu hayale çevirmemesidir. Kirli sava#a derhal son verilmesini ve adil demokratik barı#ı ana eksen alan bir seçim ittifakını HADEP'le derhal kurmasıdır. ÖDP gerçekten iddialarına layık bir sosyalist parti olacaksa, ki çabamız ve arzumuz budur, sosyalistlerle Kürt ulusal kurtulu# hareketi arasındaki sarsılmaz ba"ın halkalarından biri olmak zorundadır. Yoksa ne teori ne tarih ne de günümüzün fanileri huzurunda sosyalist bir parti olma hakkı bulaca"ız. (Ülkede GÜNDEM 26 Haziran 1998)

265

EKLEMLENME Bazı sözcükler vardır ki, kavramsal içeri"inin herhangi bir açıklamaya yer bırakmayacak biçimde a#ikâr oldu"u sanılır. Hele böylesi sözcükler sorunlu bir konu dolayısıyla kilit bir kavram olarak kullanıldı"ında, sorunun çözümün anahtarının bulundu"u duygusu uyandırır. !#te #u "eklemlenme" de öyle bir #ey. !lk kez ne zaman nerede duydum hatırlamıyorum, ama içerdi"i varsayılan bilgiyi sökünceye kadar akla karayı seçti"imi biliyorum. Çünkü bu sözcük temsil etti"i kavramın adı olarak, Türkiye'deki bir teorik bilimsel çalı#manın ürünü olarak türetilmemi#, aksine benzeri birçok sözcük gibi Batı dillerinden çevrilmi#tir. Elbette Türkçe'de eklem diye bir sözcük ve Türkiye'de de -sahiplerinin nasıl kullandı"ı konumuza girmez ama- sayısız miktarda eklem var.

Batı dillerinde okunu# biçimiyle artikulasyon ya da artikuley#in olarak kullanılan bu sözcü"ün anlamı ne?

Sözlü"e bakalım: 1) konu#ulan #eyin, sesin, sözün belirgin biçimde söylenmesi, telaffuz; 2) birini me#gul eden duygu ve dü#üncelerin dillendirilmesi ve formüle edilmesi; 3) di# hekimli"inde birbirini izleyen ısırma ve çi"neme hareketleri; 4) müzikte iç içe girmi# seslerin ayrılması veya seslerin birbirine ba"lanması; 5) tıp biliminde mafsal.

Bir de sözlüklerde yer almayan ama sol literatürde farklı üretim tarzlarının somut bir toplumsal #ekillenme içerinde birlikte varolmalarının ko#ulları ve ba"lantılarını ifade etmek üzere kullanılan "üretim tarzlarının eklemlenmesi" kavramı.

266

Son günlerde bu kavram iki ayrı konu dolayısıyla kullanılır oldu. Biri Kürt hareketinin sisteme eklemlenmesi yönünde bir e"ilim oldu"u iddiası. Bu konuya daha önceki bir yazımda de"inmi#tim. !kincisi, Alevi hareketiyle sosyalist hareketin eklemlenmesi!

Alevilik, içerisindeki farklılıklar ne olursa olsun sonuçta dinsel bir akımdır. Her dine ve dinsel akıma özgü ayırdedici özellikleri ta#ır. Sosyalizm, -özellikle marksist sosyalizm- ça"da# dünyaya ait bir dü#ünce ve politik akım olarak, dinin ortaya çıkı# ko#ullarını ve kitleler arasında bugün bile hala etkili olmasının nedenlerini ortaya koyup açıklar; ama kendisi hiç bir zaman özel olarak herhangi bir dinle ba"da#maz. Dünyayı anlama ve açıklamanın kabaca iki temel biçimi olarak bilimle din ve veya dinsel dü#üncelerin ba"da#mayaca"ını söylemek istiyorum.

Kendisini hala marksizmle tanımlayan hareket veya partilerin "Alevi hareketiyle sosyalistler bulu#abilirler mi?" diye ciddi ciddi sorması ve sonunda alevili"in bir kesiminin ya#am tarzı olarak solun ideallerini içselle#tirdi"i iddiasıyla onlarla eklemlenmeyi önermesi oldukça ilginçtir. Üstelik bu Alevilerle sosyalist hareketin eklemlenmesini öne sürenlerin aynı zamanda ne oldu"u hala açıklı"a kavu#turulmamı# bir "siyasal islama kar#ı mücadeleyi" öne çıkarması, bu yakla#ımı ilginç olmaktan öte tehlikeli bir mecraya sokmaktadır. Tabii, devlet veya egemenler açısından de"il, marksizm açısından tehlikeli konumlara sürüklemektedir. Çünkü demektedir, bu iddia sahipleri, sosyalistlerle Aleviler birle#ince sosyalist hareketin kitleselle#mesinin de yolları açılmı# olacaktır.

Ama sosyalistler eskiden oldu"u gibi Alevilere faydacı yakla#mamalıymı#lar (Bu faydacılık iddiası ne kadar 267

do"ru ayrıca tartı#ılmaya de"er). Burada tam tamına söz konusu olan dinsel bir hareketin devrimci konumlara çekilmesi de"il, aksine bir dinsel harekete tam da sosyalistlerin savundu"una oldukça yakın, neredeyse aynı olan demokrat ve devrimci özellikler atfedilmesidir.

Din sorunuyla ilgili olarak sosyalistlerin, herkes için dü#ünce ve vicdan özgürlü"ünü savunması, herhangi bir dine devlet tarafından ayrıcalık tanınmaması ötesinde bir talep veya giri#imini bir ilerleme de"il tersine bir gerileme, hareketin düzeyini geriye çekme olarak de"erlendiriyorum. Üstelik, bir kez bu tehlikeli yola girilince, #u sorulara da yanıt verilmesi ve bir tutum alınması gerekir. Sosyalistler, bir dinsel akımla, üstelik onların bir kesimiyle "eklemlenmeyi" hesaplarken, ülkede nüfusun çok daha büyük kesimlerinin inancını temsil eden di"er mezheplerle nasıl bir ili#ki kurmayı umuyorlar? E"er Alevilik bir ya#am tarzıysa, di"er mezhepler bir ya#am tarzı de"il midir? Sosyalistler, verili sınıfsal ili#kileri de"i#tirmek, toplumu ve dünyayı dönü#türmek derken, aslında dün ve bugün varolan tüm verili ya#am tarzlarını de"i#tirmeyi hedeflemiyorlar mı? E"er öyleyse, nasıl olur da sosyalizmle bir dinsel mezhep, sosyalist bir partiyle dinsel bir hareket eklemlenebilir? Bu olsa olsa sosyalizme yabancı unsurların, tam da kar#ı oldu"u söylenen pragmatik bir yakla#ımla -üstelikte fazla kar-zarar hesabı bile yapmayı bilmeyen bir pragmatizmle- sosyalizme eklenmesi, yamanması olur ki, buna yabancı dillerden geçme bir kavramla eklektisizm denir.

Ama sosyalistlerin bir kesiminin bugün bu sorunla u"ra#ması tesadüf de"ildir. Sosyalistlerle Kemalistlerin, Alevilerin, laiklerin vs.nin eklemlenmesini, siyasal islama 268

kar#ı mücadelenin yükseltilmesini savunanlar, bugün Türkiye'nin ve bölgenin en temel ve ba# sorununda yan çizenlerdir. Herkesle eklemlenebilen ama bugün demokrasinin de devrimin de temel sorunu olan Kürt sorununda es geçenlerdir. Ba#lı ba#ına ba"ımsız ve bilime dayalı bir dünya görü#ü olan sosyalizmle dinsel bir akımı birle#tirmeyi dert edinen, ama her gün gözlerinin önünde cereyan etmekte olan ve sonucu Türkiye'nin de kaderini tayin edecek ulusal kurtulu# mücadelesiyle ili#kisinin ne olaca"ını hala gündemine alamayanlardır.

Do"u Avrupa'da sosyalist devletler çökerken dinin ve kör bir milliyetçili"in yükselmesini, bir yazar #öyle de"erlendiriyordu. E#itlik, özgürlük ve insanlı"ın karde#li"i gibi yüce idealleri temsil iddiasındaki sosyalizmin geçici tarihsel yenilgisi, kitlelerde insanlı"ın daha ilkel ve geri duygularını canlandırdı. Çünkü saldırıya u"rayan ve kendisini çaresiz hisseden insan, normal zamanlarda asla aklına bile getiremeyece"i bir tarzda, savunma güdüsüyle, sanki insanlı"ın do"al haliymi# gibi kendisini de yıkan bir vah#etin silahlarına sarılır. Ancak bu silahların kendisini de yıkan silahlar oldu"unu anlaması için birkaç ku#a"ın geçmesi gerekecek. !#te bizim bir kısım sosyalistlerimiz de, Türkiye'de sosyalizmi geli#tirmenin ve toplumu dönü#türmenin de"il, olsa olsa devletle ulusal kurtulu# hareketi arasındaki mücadelede, birincilere lojistik sa"lamaktan ba#ka bir #eye yaramayacak olan "Alevilerle eklemlenme" ve "siyasal islama kar#ı mücadele" çabalarıyla sosyalizmi dü#ürmektedirler. Yanlı#ın henüz ba#ındayken dönmek, sonradan pi#man olmaktan veya kar#ı saflara dü#mekten daha onurlu bir davranı# olacaktır. (Ülkede GÜNDEM 17 Temmuz 1998)

269

ALA"M"SEMA Kısa ya"murdan sonra güne# ı#ınlarının yansımasının olu#turdu"u bir renk ku#a"ı belirir gökyüzünde.

Alaimisema ya da yeni adıyla gökku#a"ıdır bu. Rivayet odur ki, onun altından geçenlerin muradı kabul olurmu#; cinsiyet de"i#tirme dâhil. ÖDP Ba#kanı Ufuk Aras'ın "gökku#a"ı projesi"ni okuyunca, hangi muradımıza çare olacak diye dü#ündüm. Gelecek Nisan'da yapılacak seçimlerle ilgili ittifak sorununa ili#kin soruya yanıtı #öyle: "En geni# ittifak söz konusu olacak. Biz ittifakı toplumsal muhalefetin de"i#ik renklerini yan yana getirecek bir tür gökku#a"ı projesi olarak tanımlıyoruz, sadece parti-parti ili#kisi olarak bakmayı do"ru bulmuyoruz."

Seçimlere partiler girecek, dernekler, sendikalar ya da vakıflar de"il. Bir seçim ittifakı olacaksa, bu her #eyden önce ve sadece partiler arasında olacak. Varolan sendikalar, kitle örgütleri, vb. ise zaten #u ya da bu partiyle yakınlı"ıyla bu ittifakın ya destekçisi ya da köstekçisi olacaklar. Partilerle kitle örgütleri arasındaki ili#ki ve ikincilerin politikaların olu#turulmasına katkı biçimi de"ildir tartı#ılan. Somut soruya somut yanıt gerekir. Sadece parti-parti ili#kisi olarak bakmayı uygun bulmuyoruz demekten ne anlamalıyız? E"er bu partiler belli toplumsal çıkarların temsilcileriyseler, toplumsal muhalefetin çe#itli kesimlerini #u ya da bu yolla etkiliyor veya temsil ediyorlarsa, bu dolambaçlı yanıt niye? Ayrıca toplumsal muhalefetin çe#itli renkleri neyi anlatıyor? Bu gökku#a"ında sarı-kırmızı-ye#ile yer var mı? Toplumsal muhalefet kavramının solda bugüne kadar kullanıla geldi"i 270

biçimiyle Kürt ulusal hareketini içermedi"ini göz önüne alarak, parti, Kürt ulusal hareketiyle ili#kisini nasıl tanımlıyor?

Bunlar ku#kusuz sadece Ba#kanın yanıtlayaca"ı sorular de"il. ÖDP bırakalım seçim ittifakını, henüz Kürt sorunu denilen sorunun ne oldu"u konusunda açık bir tutum geli#tirebilmi# de"il. Aslında gökku#a"ı tam da bu konuda partinin tepesinde olu#mu# durumda. Gökyüzünde görünü#ü güzel de, partide güzel olmak bir yana, tehlikeli de olmaya ba#lamı#tır. ÖDP içerisinde Kürt sorunu konusunda taban tabana zıt e"ilimlerin oldu"u bir sır de"il. Bugün bunlardan biri üzerinde durmak istiyorum.

Deniyor ki, UKTH, yani ulusların kendi kaderlerini tayin hakkı, sosyalistlerin harfiyen takip etmesi gereken bir ilke de"ildir. Hem bu zaten 19. yüzyılın sonu 20. yüzyılın ba#larına denk dü#en bir stratejidir. Kürt sorunu ulusal bir sorun de"ildir. Etno-politik bir sorundur. Bu sorunun sahibi, yani onu çözecek olan da ÖDP olmalıdır.

Nasıl mı? "Kürtleri Türkiye Cumhuriyeti siyasi birli"i altında tutacak" araçları olu#turarak. Osmanlı islam ve hilafetle bir biçimde bütünlü"ü korumu#tu. TC bunu ulusdevlet dayatmasıyla devam ettirmek istedi; bu da Kürtlerin direnmesine yol açtı. $imdi yüzyılın sonunda ne ayrılmaya ne de a#ırı merkezcili"e yer veren bir yeniden bütünle#tirme programı geli#tirerek ÖDP bu sorunu çözer.(Ayrıntılı açıklamaları Mürekkep dergisinin 9. sayısındaki yazılarda bulunabilir).

Ulusların kendi kaderlerini tayin hakkının sosyalist de"il, demokratik bir ilke oldu"u do"rudur. Bu kavram da çok çarpıtmalara u"ratıldı"ı için, sosyalistler her zaman 271

ulusların ayrı devlet kurma hakkından söz ederler. Bir ulusun bu hakkı ayrı devlet kurma yönünde kullanmasını do"ru bulmayabilirsiniz. Tartı#ılabilir. Ama böyle bir hakkın artık bir anlamı olmadı"ını, bu hakkı tanımama hakkını siz kimden alıyorsunuz? E"er sosyalizm ceberrut bir sosyalizm olmayacaksa, orada isterse bir komünün, bir köyün bile ayrılma hakkını tanımaya evet diyeceksin de, kendisini -bazı ulemaların kriterlerine uysa da uymasa dabizzat eylemi ve örgütlemesiyle bir ulus olarak ortaya koyan Kürtlere gelince mi, bu hakkın zamanı geçti diyeceksin? Özgürlük lafının en çok konu#uldu"u bir partide, bu en basit hakkı "özgürlükler katalogundan" çıkaracaksın?

Kürtlerle Türklerin ve ba#ka ulusal azınlıkların ve halkların siyasal birli"ini, e#itlikçi, demokratik ili#kisini savunmayı anlamak mümkün de, bu TC'nin siyasi birli"i altında Kürtleri tutmayı nasıl anlamalıyız? Efendiler her zaman kendi jargonlarıyla konu#urlar. Kürtleri TC'nin siyasi birli"i ALTINDA tutmak! Neden Kürtlerle aynı seviyede durmak de"il de, ille de yukarda durmak? Hem bu TC'nin siyasi birli"inin içeri"i, yani sınıfsal, ulusal, vb. karakteri ne? Karakteri ne olursa olsun, i#te Kürtleri veya ba#ka halkları kendi ALTINDA tutma zihniyetine #ovenizm diyoruz. !#te buna yüzyılların sömürgeci politik ahlakı diyoruz. Misak-ı millicilik budur i#te. Biri çakıl ta#ları edebiyatıyla, birileri de sosyalizm adına sürdürür bu politikayı.

Kürt sorununda ÖDP içerisinde varolan belirsizlik, bu tür görü#lerle belirginle#tirilmek isteniyor. Elbette bu zihniyeti geri püskürtecek bir devrimci ku#a"ın, 272

demokrasiden ve sosyalizmden nasibini almı# ÖDP’lilerin de varoldu"una inanıyorum. Aslında Özal'ın projelerini üstelik onu da yarım yamalak- önümüze "yeniden bütünle#tirme programı" olarak getirenlere kar#ı, gerçekten özgürlükçü, gerçekten demokratik ve sosyalist oldu"unu savlayanlardan bu konuda kararlı tutumlar beklemek hakkımızdır sanıyorum.

Ufuk Uras'ın sözüyle ba#lamı#tım yazıya. Oraya dönersek, Ba#kanın i#i zor, anlıyorum. Parti içerisinde Kürt sorunundaki bu belirsizlik ortamında, ondan elbette yukarıdakinden daha açık ve net yanıtlar almak zor olacak.

Yine de umalım ki, bu alaimisema projesi, Kürt sorununda ÖDP'ye allah selamet versin projesine dönmesin. (Ülkede GÜNDEM 07 A"ustos 1998)

273

SEÇ"MLER VE SOSYAL"STLER Burjuva demokratik cumhuriyetlerde seçimler, halkın her 4 ya da 5 yılda bir kendilerini kimin yönetece"ini belirlemesidir. Örne"imizi en demokratik sayılan burjuva cumhuriyetleri alarak sürdürelim. Siyasal partiler ya da ba"ımsız giri#imler, seçim kampanyası boyunca halka kendi programlarını ve e"er iktidar olurlarsa, yapacaklarını anlatırlar. Dü#ünce ve örgütlenme özgürlü"ünün tanındı"ı ülkelerde, genel seçimler ve kimi zaman da referandumlar yoluyla halk, her #eye kendisinin karar verdi"ini sanır. Bu ülkelerde ortalama vatanda#ın siyasal bilinci ço"u kez böyle #ekillenir. Hele de sa" da olsun sol da olsun popülizmin ve kitle partileri denen örgütlenmelerin yaygın oldu"u ülkelerde bu bilinç daha peki#ir. En demokratik cumhuriyetlerde bile sermayenin egemenli"ini sürdürdü"ünü, hatta tam da sermaye egemenli"inin bu "demokratik" biçim altında daha da sa"lama alındı"ını anlatacak de"ilim. Parlamentoların ve hükümetlerin sonuç olarak, sermaye egemenli"inin araçları oldu"u, biraz devletin yapısı biraz da sosyalizmden haberdar herkesin malumudur.

Bizim gibi burjuva demokrasisinin biçimsel yöntem ve araçlarına bile tahammül edilmeyen ve alaturka bir diktatörlük gelene"inin sürdü"ü bir yerde, i#çisi, köylüsü, memuru ve aydınıyla tüm yurtta#lar bilir ki, elli kere de seçim olsa halk hiçbir #eyi yönetmemekte, aslında al birini vur ötekine dedi"i partiler arasında gönüllü gönülsüz tercihler yapmaktadır. Sonuçta her #eyin askerlerce belirlendi"ini, "lüzumu halinde" bu seçim oyununa da son vereceklerini kendi deneyleriyle bilmektedirler.

274

Bütün bunlardan çıkan yasal parti kurmanın az çok serbest oldu"u, parlamento seçimlerinin yapılabildi"i bir ülkede, bu araçların kullanılmasının anlamsızlı"ı de"ildir.

Sosyalistler, bu düzenin sermayenin egemenlik düzeni oldu"unu, sınıfsal, cinsel, ulusal baskıların olmadı"ı bir düzenin mümkün ve zorunlu oldu"unu halka anlatmak ve sosyalist siyasal bilinci geli#tirmek için, seçimleri ve onun sonucu parlamentoyu da de"erlendireceklerdir. Özcesi, seçimler ve parlamento, halka siyasal gerçekleri açıklama eyleminin bir zeminidir. Sosyalistlerin sadece seçimler sırasında de"il, elbette adına layık örgütlülükler yaratabildikleri sürece, her gün bu siyasal gerçekleri te#hir eylemini sürdürdüklerini varsaymalıyız. Ancak böylesi bir çabayla toplumsal muhalefetin en kararlı ö"esi ve giderek de öncüsü olunabilir. Sosyalistlerin ustalı"ı -e"er böyle bir meziyet gösterilecekse- sadece tüm mücadele ve örgütlenme biçimlerini kullanabilmesinde de"il, temel ve tali olan arasında, dü#manlarla dostları arasındaki ayrımları yapmasında ve yönünü ona göre belirlemesinde aranmalıdır.

Bugün Türkiye’nin en yakıcı sorunu nedir? Seçimler dolayısıyla daha da yo"unla#tırarak te#hir edilmesi gereken siyasal gerçek(ler) nedir? Bu, sava# de"il midir?

Elbette sava# her #eyin nedeni de"il, bir sonuçtur. Belli bir sorunda, yani bugün Türkiye ve Ortado"u siyasetinin göbe"inde yer alan Kürt sorununda, egemen ulus egemenlerinin tercih ettikleri ve uyguladıkları bir politikadır. Her sava# gibi, bu da politikanın silahlarla sürdürülmesi, yani silahlı politikadır. $imdi Türkiye sosyalistleri önlerinde duran bir seçim döneminde, 275

politikalarının merkezine bunu yerle#tirmeyeceklerse, neyi yerle#tirecekler? Üstelik bu silahlı politika yani Kürtlere kar#ı kirli sava#, Türk halkını da kirletmektedir. $ovenizm ve ırkçılık sadece belirli fanatik grupların alâmetifarikası de"ildir.

Onun bugün az çok bula#madı"ı yer kalmamı# gibidir.

Türk sosyalistleri, gerek kendi ideallerine gerekse -her ne kadar kendileri bu tür iddialar ileri sürmeseler deöncülü"ünü yapmak durumunda oldukları Türk halkına kar#ı sorumluluklarının gere"i olarak, bu gidi#e açıktan kar#ı çıkmayıp da neye kar#ı çıkacaklardır? Deniyor ki, Mihri Belli tek bir ki#i. HADEP !stanbul kongresinde yaptı"ı konu#manın da bu nedenle bir etkisi yok. Olabilir, varsayalım ki, Mihri Belli tek ki#i oldu"u için etkisi de yoktur, etki de yaratmıyor. Ya etkili ve yetkililer ne yapıyor? Hala hedef belli de"il, dost belli de"il, yürünecek yol belli de"il. Hiç olmazsa Belli'nin yürüdü"ü yol belli, dü#manı-dostu belli. Ancak Belli'ninkini gibi kesin ve kararlı sesler yükselirse, hem Türk halkına bir #eyler anlatılabilir hem de Türk ve Kürt halkları arasında dostluk geli#tirilebilir. ÖDP ise, hala ittifak politikasını saptayamamaktadır. !çeri"i tanımlanmamı# bir "gökku#a"ı projesi" ise, ortaya atan veya atanların ki#isel niyetleri ne olursa olsun, bugünü idare etmekten ba#ka bir #ey de"ildir. Bu bekleme ve bekletmenin arkasında, "seçimlerden önce HADEP nasılsa kapatılır, tek alternatif biz kalırız" hesaplarının yattı"ı #eklindeki yorumlara ise, ihtimal bile vermek istemiyorum.

276

Sosyalistler, bu veya daha sonraki genel seçimlerle bu düzenin yıkılıp sosyalizmin gelece"ini hesaplamıyorlarsa, yani henüz sözde devrimci aslında reformcu olmamı#lar ve olmak da istemiyorlarsa, bu uzun soluklu ve çetin sosyalizm mücadelesinin bugünkü evresinde alınan tavır ve izlenen politikaların hayati önemini de biliyor olmalılar. Bugünün karanlı"ından yarının aydınlık ve özgürlü"üne ula#ılacaksa, bu, günümüzün sömürgecili"ine, ırkçılı"ına, kirli sava#ına tavizsizce kar#ı çıkanların çabasıyla olacaktır. (Ülkede GÜNDEM 14 A"ustos 1998)

277

ÇO#ULCU PART"N"N ET"#" Sosyalist ço"ulculuk ilkesinin ortaya çıkı#ı pek eskilere dayansa da, uygulama alanı bulması yenidir. Bu nedenle sindirilmesi epeyce bir zaman alacaktır. Hangi siyasal gelenekten olursa olsun tekçi bir anlayı#la yo"rulmu# ku#akların ço"ulculu"u kavrayı#larında bir dizi "eski günahların" olmasını bu nedenle ola"an kar#ılamalı ama onaylamamalıyız. Üstelik bu tür anlayı#lara kar#ı mücadeleyi de elden bırakmamalıyız.

Sosyalist bir partide üyeleri bir arada tutan partinin programı ve tüzü"üdür; yoksa #u ya da bu konuda izledi"i politika de"ildir. Elbette ki, bazı konular vardır ki, o konularda izlenen politikalar kimi zaman programın da önüne geçebilir. Buradan anla#ılması gereken, ya programa temelden aykırı bir politika izleniyordur ya da program söz konusu soruna cevap vermekten uzaktır.

Böylesi durumlarda yapılması gereken, yine partinin i#leyi# kurallarını belirten tüzü"e göre, parti içerisinde çözüm bulmaktır. Kısacası parti içerisinde açık ve demokratik bir tartı#ma ortamı yaratılır ve en aykırı görülen dü#ünceler bile kendini ifade etme olana"ı bulursa, birlikte bir #eyler üretmenin yolu hep açık kalır.

Bu da partiye ve onun savunmak iddiasında oldu"u sosyalizm davasına zarar de"il, yarar sa"lar.

Herhangi bir konudaki en ufak farklılıkları derinle#tirmekte, abese kadar sürüp parti veya örgüt dı#ına atmakta ve hatta "kar#ı-devrimin içimizdeki kolu" diye damgalayarak dı#ta lama kampanyaları yürütmekte epeyce bir beceri ve alı#kanlı"ı olan bizim ku#aktan sosyalistlerin 278

birço"unun #imdi ço"ulculu"u benimseyen ÖDP’de toplanması bir ilerlemeyi ifade etse de, zihinlerde köklü bir de"i#ikli"e tekabül etmiyor. $imdi de "madem ço"ulcu ve demokratik bir partiyiz, bile#enlerimizin de üç a#a"ı be# yukarı çe#itli konulardaki e"ilim veya geleneklerini de bildi"imize göre, mutabakatı bozmamalı ve netameli konuları zamana yayarak uygun bir biçimde konu#malıyız" deniyor. Eskiden "ideolojik mücadele ve teorik tartı#ma" denilen eylemin yerini, "mutabakat" gibi ne oldu"u belirsiz bir politika aldı"ından beri, kendini Kürt sorununda güya "en duyarlı" diye tanımlayan kesimler bile bu konuda seslerini çıkarmaz oldular. [E"er çıkartıyorlar da her #eyi duyan bizler duymuyorsak, bu bizim de"il, onların sorunu!]

Bir örnek vereyim: Geçenlerde bir parti meclisi üyesiyle konu#uyorum. Seçim faaliyeti dolayısıyla görevli olarak katıldı"ı toplantıları anlatıyor. Soruyorum: HADEP'le ittifak yapılacak mı? Cevap: "Bence yapılmalıdır, ama bu konuda henüz bir karar yok".

Gökku#a"ını soruyorum; iyidir diyor, "Ufuk Uras akıllı bir arkada#". Ona benim de #üphem yok. Elbette parti ba#kanımız en az bizim kadar akıllı olacak. Sorun akılda de"il, aklımızı ne yönde kullandı"ımızda. Görü#lerini yazsana diyorum. Örne"in Özgürlük'e..

Onun politikasından memnun de"il. Gündem'e yaz diyorum.

Yazmaya hem zamanı yok, hem de yazdı"ını Gündem'e iletme i#ini "örgütleyememi#". Ayrıca Gündem'de yazılanlar ÖDP kitlesine hitap etmezmi#! Öyleyse diyorum, seninki zaman bulamama de"il aksine bir tercih sorunu. Peki diyorum, benim yazdıklarıma, Ayçiçek'in yazdıklarına, Mahir'in TV'deki konu#malarına ne 279

diyorsun? Ayçiçek Politika'da yazdı"ı için eline geçemez, olabilir. Mahir Sayın Med-Tv'de konu#tu"u için dinlenmez, o da olabilir diyelim. Ya benim Gündem'de yazdıklarım? Onlara ise bir türlü rastlayamıyormu#. Çünkü almıyor, ayrıca bakkalı Gündem'i getirmiyormu#.

Ama arada bir duyuyormu#. $imdi "en duyarlı" denenlerden birinin hali bu olunca, bizlere i#lerin iyiye gidece"ini anlatmalarının ne anlamı olabilir? Bir ba#kası "fazla Kürtçülük" yaptı"ımı söylüyor.

Kitle partisi olmanın özelliklerini bir türlü anlamıyormu#um. Bir ba#kası benden ve benim gibilerden kestirmeden kurtulmanın yolunu bulmu#. Benim ÖDP'de ne i#im varmı#? Mesela HADEP'e gitmeliymi#im.

Sorun sadece önümüzdeki seçimlerde izlenecek ittifaklar sorunu de"il. Bir bütün olarak kendini sosyalist olarak tanımlayan bir partinin, ulusal sorunda yani Kürt sorununda aldı"ı ve alması gereken tavır sorunudur.

Bugüne kadar oldu"u gibi bundan böyle de anlatmaya ve yazmaya devam edece"imiz ana fikir #udur: Teorik, politik ve ahlaki nedenlerle Türk sosyalistleri, bir yanda kendi halkı arasında azgın milliyetçili"e, #ovenizm, ırkçılık ve sömürgeci zihniyete kar#ı mücadele etmeli; devrimci bilinç temelinde onları örgütlemeli; öte yandan da nasıl tarif ederseniz edin, ezilen, sömürge altında tutulan vb. Kürtlerin ulusal kurtulu# hareketiyle tam bir dayanı#ma içinde olmalıdır. Biri di"erini tamamlayan ikili bir görevdir bu. Birinde yan çizen ötekinde de zorunlu olarak çizer. Gerek ÖDP içerisinde gerekse çevresinde sosyalizme, devrime ve uluslararası dayanı#maya ba"lı yüzlerce, binlerce insanın oldu"una inanıyorum. Halk dal280

kavuklu"una, Türk milliyetçili"ine, onun resmi ideolojisi kemalizme kar#ı netçe tutumları bu kesimlerden beklemek hepimizin hakkıdır. Zapatistlerden co#kulu haberler ve yorumlar veren ÖDP'li Özgürlük dergisi Zap'a #ehla bakmaya devam ettikçe bizim bu yöndeki uyarı ve ele#tirilerimiz de devam edecektir. Kürt sorununda aynı dü#ünceleri payla#tı"ım birçok ÖDP'linin tavrı, temelsiz ve hamasi bir edebiyat de"il, tam da "inadına sosyalizm inadına devrim" sloganının gerçek içeri"ine uygun dü#en bir tavırdır. Sosyalizmde kararlı olmak isteyenler, "duymadım, görmedim, bilmiyorum" oyunundan artık vazgeçmelidir. Be#ikçi'ye ve Haluk Gerger'e sahip çıktıklarını söyleyenler, her #eyden önce onların "özgür" olmalarının esbab-ı mucibesi olan davaya sahip çıkmalıdır. Yoksa gerisi laf-ı güzaf! (Ülkede GÜNDEM 21 A"ustos 1998)

281

KARADEN"Z DEV-GENÇ 12 Mart 1971 askeri darbesi Türkiye sosyalist hareketine "71 Yenilgisi"ni ya#atmı#tı. 1971 Direni#i yenilgiyle sonuçlansa da, gençlik arasında sosyalizme ve genel olarak devrimci hareketlere büyük bir sempatinin kayna"ı olmu#tu. Sosyalist hareketi toparlamak amacıyla ülkenin çe#itli yerlerinde giri#ilen çabalardan biri de, Karadeniz bölgesinde aralarında benim de içinde oldu"um bir grup devrimcinin yürüttü"ü faaliyetti. Gerek bir önceki dönemden sahip oldu"umuz ili#kilere yeniden ula#mak gerekse yeni ili#kiler geli#tirmek için Sinop'tan Artvin'e kadar uzanan ve daha sonra Zonguldak'a do"ru da geni#leyecek propaganda ve örgütlenmeler yürütmü#tük. !lk elde Samsun'da Karadeniz Devrimci Kültür Derne"ini kurup ili#kilerimizi bunun üzerinden geli#tirmeye çalı#mı#, kısa süre içinde gençlik arasındaki etkinli"imizin artmasına paralel olarak adını de"i#tirip Karadeniz DEVGENÇ yapmı#tık. Yanılmıyorsam O yıllarda eski DEVGENÇ'in adına ça"rı#ımla kurulan ilk dernekti bu.

1974-1980 dönemindeki anti-fa#ist mücadele içerisinde Karadeniz Dev-Genç, o bölgede adına layık olmaya çalı#mı#tır. Türkiye sosyalist hareketindeki bir yandan örgütlenme bir yandan da örgütlendikçe bölünme gelene"i, elbette gençlik ve kitle örgütlerinde yansımazlık edemezdi. Karadeniz Dev-Genç, bölünmedi ama saflarımızdaki daha sonra Kurtulu# ve Dev-Yol olarak ortaya çıkacak bölünmede Kurtulu#çuların yanında olacak bir gençlik örgütü olarak büyümeye devam etti.

282

23 yıl kadar önce kurdu"umuz bu gençlik örgütünün sosyalist hareketin tarihinde bir yeri varsa, onun nesnel bir de"erlendirmesini yapmak tarihçilere (tabii kulaktan dolma sözüm ona "gayri resmi tarih" yazıcılarına de"il) dü#er. Beni ilgilendiren bir bulu#ma daveti. Karadeniz Dev-Genç'te yer almı# ve bugün hayatta olan arkada#lar bulu#uyorlar. !lk Genel Ba#kanı olarak beni de davet etmi#ler, sa" olsunlar. Bu vesileyle gerek bulu#acaklara gerekse Karadeniz'in bugünkü gençlerine Karadeniz DevGenç'lilerin bazı olumlu ve örnek alınması gereken özelliklerini anımsatmak isterim.

Birincisi, devrime, halkın örgütlenmesiyle bu sömürü ve zulüm düzenin yıkılıp sosyalizmin kurulaca"ına olan derin inanç. Bu inançtır ki, bizlere bile çekinerek fısıltıyla Sovyetler Birli"inde musluklardan çocuklar için süt aktı"ını anlatan 80'lik ayakkabı tamircisi Aslan Dayıyı o ya#ında heyecana getirebiliyordu. Karnında ur çıkan ve umutsuz bir kanser tedavisi gören Ahmet Nayır'ın "Faik Türün" diye adlandırdı"ı ura kar#ı kazandı"ı sava#ta "devrimi yapmadan böyle gitmek istemiyorum yolda#lar" diyen o inanç vardı. !kincisi, giri#imcilik ve atılganlık. Tabii kapitalist i#letme giri#imcili"i de"ildi söz konusu olan. Devrimci giri#imcilik. Devrimci mücadelede her #eyi göze alarak ileri atılma anlamında atılganlık. Üçüncüsü, muazzam bir ö"renme ve ö"rendiklerini payla#ma tutkusu. Her biri kendini devrimin bir neferi olarak gören veya olmak isteyen Karadeniz Dev-Gençliler marksizmin klasikleri ba#ta olmak üzere çıkan yayınları okuyor tartı#ıyorlardı. Benim "Kapital" -Ekonomi Politik, 283

Çörtü"ün !smet'inin (!smet Öztürk) fa#izm, ikinci ve son Genel Ba#kan Murat Tıkıro"lu'nun tarihsel maddecilik, E#ber Ya"murdereli'nin felsefe ve diyalektik seminerleri geni# bir katılımla ve bir okul düzenlili"i içerisinde yapılıyordu.

Dördüncüsü, Karadeniz Dev-Genç sosyalist harekete kadro yeti#tiren bir i#lev de görüyordu. Ayvacık Barajı in#aat i#çilerinin örgütlenmesiyle ba#layıp daha sonra bölgenin her bir kö#esindeki sendikal örgütlenmelerde bu kadroların önemli bir rolü olmu#tur. Liselerden Karadeniz Teknik Üniversitesine, ö"retmen hareketinden (TÖBDER) köylü örgütlenmelerine kadar hemen her alanda bu kadrolar görevler üstlenmi#, en barı#çıl gösterilerden çatı#malara varıncaya kadar me#ru tüm mücadele yöntemleriyle sosyalist hareketin örgütlenmesi ve fa#ist hareketin püskürtülmesi için binlerce Dev-Gençli kavgada yerlerini almı#tır.

Be#incisi, o zamanlar bir önceki dönemin ideolojik etkisiyle sadece anti-emperyalist anti-fa#ist ilkeler etrafında örgütlenmek esastı. Karadeniz Dev-Genç daha kuruldu"u andan itibaren anti-#ovenizmi ilkeleri arasına almı#, halkların özgürlü"ü ve e#itli"ini savunmu#tur. Tüm halklar gibi Kürtlerin de kendi kaderini tayin hakkına sahip oldu"unu savunmu# ve propagandasını yapmı#tır.

Popülaritesi doru"unda "Kıbrıs Fatihi" Ecevit, Tunceli'deki mitinginde devrimcilerin "halklara özgürlük" sloganına "bunlar sol fa#istlerdir" diye saldırınca, bunun devamında yaptı"ı Karadeniz gezileri kendisine zehir edilmi#tir. Bölgeyi bir ba#tan bir ba#a "Halklara Özgürlük" "Sol fa#izm yoktur, fa#izm sa"dır" sloganlarıyla 284

donatanlar Dev-Gençlilerdi. çıkanlar arasında onlar vardı.

Kıbrıs'ın

i#galine

kar#ı

Altıncısı, sosyalistlerle CHP'nin sembiyoz (ortak ya#ama ve beslenme) ili#kisinin adet oldu"u ve bunun en uydurma teorilerle savunuldu"u bir dönemde, Karadeniz Dev-Gençliler, sosyalistlerin ba"ımsız örgütlenmelerini savunmu#, bir sosyalistin CHP içinde kalmasını zul saymı#tır. Bu ilkeli ba"ımsız tutumladır ki, CHP içinde örgütlenen gençleri etkilemek mümkün olmu#, Samsun mitinginde merkezin talimatıyla CHP'liler bize sopalarla saldırdı"ında, onlarca CHP'li genç görevli kolluklarını atıp bizimle birlikte olmu#lardır.

Yedincisi, Karadeniz Dev-Gençliler, Türkiye’nin ilk komünist önderi Mustafa Suphi ve yolda#larının bölgemizde Trabzon açıklarında altı ok mimarlarınca bo"duruldu"unu hiç unutmamı#lardır.

Bu gerçekten hareketle, burjuvazinin fa#ist, sosyal-demokrat veya kemalist e"ilimlerinin -aralarında farklar olmakla birliktehepsinin de sınıf dü#manı oldu"unu bilince çıkarmı#lar ve bu bilinçle davranmı#lardır.

Sekizincisi, burnumuzun dibindeki Kızıldere'de katledilen Mahirler ve Cihanlar "bakın biz burada devrimciler arası dayanı#ma bilinciyle topra"a dü#tük" dercesine bize bakıyor gibiydiler. Karadeniz DevGençliler, Kızıldere'de dü#enleri hiç unutmamı#tır; kısmen bilinçli belki kısmen de bu ruh halinin etkisiyle farkında bile olmaksızın, grup ba"nazlı"ının ve #iddet uygulamalarına varan rekabetin oldu"u o dönemde, bundan en az etkilenme becerisini gösterebilmi#lerdir.

285

Ku#kusuz teorik, politik ve taktik yönden Karadeniz Dev-Gençlilerin ele#tirilecek birçok yönü vardır. Ancak onlara yol gösteren esas yakla#ımın yukarda saydı"ım özellikler oldu"unu, yanlı#larının da ancak bu çerçevede ele alınması gerekti"ini dü#ünüyorum. O dönemde ilki Orhan Aydın olmak üzere birçok arkada#ımızı bu mücadelede içerisindeki kazada, çatı#mada, i#kence ve zindanlarda kaybettik. 12 Eylülün baskı ve terörünü birlikte ya#adık.

Kendilerine isim babalı"ı yaptı"ımız ye"enlerimiz, çocuklarımız yani Kurtulu#, Sava#, Devrim, Ertan, Deniz ve Mahir'ler #imdi bizim o zamanki ya#ımızda, hatta bir kısmı daha da büyük. Ve 90'ların sonundaki Türkiye o yetmi#lerin Türkiye’si de"il artık. Kürtlere kar#ı sürdürülen kirli sava#ın zehiri her yana bula#mı# vaziyette.

Ama panzehiri de geli#iyor ve mutlaka kazanacak.

Bugünkü gençlerin yollarını çizmelerinin bir yanıyla daha zor biliyorum. Ama umut yine de gençlerde. Eminim ki, Karadeniz bölgesi, Mustafa Suphileri, Mahir, Cihan ve Sabo'ları katledenleri unutmayan gençler çıkarmaya devam edecektir. Ku#kusuz Sandinistler "bizim intikamımız affetmektir" derken haklıydılar. Ancak affetmek için, affedecek durumda olmak yani zafer kazanmı# ve ya#ananları asla unutmamı# olmak gerekir. $imdi yıllar sonra hayattaki Karadeniz Dev-Gençlilerin herhangi bir politik proje ve amaç gözetmeksizin, bulu#uyor olmalarını nostaljik bir seans olarak görenlerimiz olabilir. Haksız da sayılmazlar. Ancak unutmamak gerekir ki, bugünkü kirlenmi#lik ve yozla#mı#lık ortamında nostalji (yani geçmi#e özlem) de 286

yararlıdır. Bu, bunca yıkıma ra"men hala bir #eylerin yitmedi"ini gösterir. Nostaljiyi ya#ayanlar, bugünün ve gelece"in devrimci görevleri için ileri atılacak enerjiyi belki kendilerinde yeniden bulamayabilirler. Olsun. Onları bir zaman harekete geçiren duygu ve dü#ünceleri nostaljik biçimleri içerisinde de olsa, etraflarına gerçekten anlatırlarsa, bu bile yararlıdır. Bizim o zamanlar "tek yol devrim - allah kerim" diye da"ı ta#ı yazıyla donatan Kavaklı gençlerimiz, bizlerden duydukları kırık dökük bilgilerle kendiliklerinden ileri atılmı#lardı. Bugün daha iyisini ve ilerisini çıkarmak için yeterince ko#ul var. Selam olsun nostaljik de olsa, Karadeniz bölgesindeki devrimci faaliyetlerini anımsayanlara. Selam olsun bugün de mücadeleye devam diyenlere. Selam olsun #ehirlerine ve da"larına... (Ülkede GÜNDEM 28 A"ustos 1998)

287