26891871-slayt-4

Page 1

İş Sağlığı ve Güvenliğine Genel Bakış ve Güvenlik Kültürü


Amaç

İSG’nin temel prensiplerini ve güvenlik kültürünün önemini kavramak.


Öğrenim hedefleri

• İSG’nin temel prensiplerini öğrenmek, • Güvenlik kültürünü anlamak ve işletmeye faydalarını öğrenmek, • Güvenlik kültürünün oluşturulmasını ve sürdürülmesi sağlamak.


Alt başlıkları • • • • • • • • •

İş sağlığı ve güvenliğine bütünsel yaklaşım İşyerinde risk önleme kültürü Güvenlik kültürünün önemi ve günlük yaşamdaki yeri İSG’nin işletme yönetimindeki yeri Güvenlik kültürünün oluşturulması ve devamının sağlanması Güvenlik kültürünün oluşturulmasında ulusal kurum ve kuruluşlara düşen görevler İSG temel prensipleri Sağlıklı ve güvenli yaşam İSG alanında yaşam boyu öğrenme


Sen öldükten sonra da, senden geriye kalan şeyler daha uzun zaman bu yeryüzünde kalır. Geride bırakacağın eser sana rahmet okutacak bir eser olmalı. Firdevsi


İş Sağlığı Güvenliği Politikası

ET B KA E R

MA

T E LİY

İK L İ L M İ R VE

Rİ E E LİTEML A K İST S

İ Ğ İ L R İ İŞB

AL Y S OG SO L YA Dİ

İSG POLİTİKALARI AL Y S AR L SO AF R TA

LİK N VE Ü GÜ TÜR L KÜ

TİM İ EĞ Lİ K İ L TE İ N CÜ Ü İŞG


• • • • • • • •

Sağlıklı Çalışma Hakkının Gelişimi ve Araçları İş hukuku İş denetimi İş güvenliği hizmetleri İşçi sendikaları İşyeri hekimliği hizmetleri Toplumsal güvenlik sistemleri/hizmetleri İş sağlığı hizmetleri İşletme iş sağlığı hizmetlerinin odaklandığı kurum, risklerin

üretildiği işletme; odaklandığı kişi de, gerekli önlemler alınmadığında bu risklerden etkilenen çalışandır


20. yy 1990

2005

21. yy 2010

Fiziksel Kimyasal Psikolojik etmenler

Çok etmenli karşılaşmalar Bilgiye dayalı ve yoğun iş

Enfeksiyon Ağır iş yükü

GELENEKSEL ETMENLER

GEÇİŞ SÜRECİ

YENĐ RĐSKLER

Allerjiler Psikososyal stres

Geleneksel iş stresi

Stres ile ilişkili hastalıklar

İş kazası Meslek hastalıkları

Çalışma??

Manufaktür

BT


EKONOMİK, POLİTİK, KÜLTÜREL SİSTEMLER...

ÇALIŞMA ORTAMI İklim, ışınım, kimyasallar, terapötikler, kas-iskelet sistemi stresleri, biyolojik etmenler, gürültü, elektrik, güvenlik sorunları, ...

Bireysel özellikler ÇALIŞMA KOŞULLARI

BİREY – TOPLUM SAĞLIĞI

Çevreleyen Etmenler TOPLUM YAŞANAN ÇEVRE Yakın çevre

Uzak çevre

Çalışma süresi, vardiyalı çalışma, ücret sistemleri, özerklik ve denetim sistemleri, iş yükü, yineleyici iş, özel çalışan grupları,...

Çalışma ilişkileri, toplumsal ilişkiler, mesleksel eğitim ve istihdam


TÜRKİYE’DE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ



SGK istatistiklerine göre • 2007 yılında Türkiye’de 1.116.638 işyeri faaliyet göstermiş ve 8.505.390 işçi istihdam edilmiştir. • Bu işyerlerinde 80.602 iş kazası, 1.208 meslek hastalığı vakası meydana gelmiş, bunların 1.044’ü ölümle sonuçlanmıştır. • 2007 yılında iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu kaybedilen iş günü sayısı ise 1.942.573 dür.


2007 SGK İSTATİSTİKLERİ İşçi Sayısı

işletmeler

Çalışanlar

iş kazaları

1-9

%85.5

%28.5

%32.4

10-49

%12.6

%32.5

%29

50-249

%1.6

%22

%21.3

iş kazalarının toplam olarak %82.7’si KOBİ’lerde meydana gelmektedir.

13

Dr. Kurtuluş ARSLAN


İş Kazalarının Sektörel Dağılımı İlk üç sırada

14

metal ürünlerinin imalatı

%14

inşaat

%9.4

kömür madenciliği

%7.8

Dr. Kurtuluş ARSLAN


Tablo 45- 2008 YILI İŞ KAZALARI SIKLIK (*) VE AĞIRLIK (**) HIZLARI Table 45- Incidence rate (*) and weight rate (**) of employment injuries in 2008

İŞ KAZASI SIKLIK HIZI Incidence rate of emp. inj. (*)

İŞ KAZASI TOPLAM PRİM SAYISI 2008 YILI (DÖNEMLER) TAHAKKUK EDEN N'of SEASONS İN 2008 GÜN SAYISI Employm.inj NDPA uries

2008 YIL SONU İTİB. GEÇİCİ İŞGÖR. SÜRESİ(GÜN) Dura. of temp. incap.for work (days)

Total degrees of perm. İncap.

1,000,000 iş saati (per 1,000,000 100 kişide (per 100 work.hours) person) OCAK-NİSAN

24.272

949.476.347

3,20

0,72

MAYIS-AĞUSTOS

25.436

1.004.119.731

3,17

0,71 1.795.046

EYLÜL-ARALIK

TOPLAM

23.255

992.067.942

2,93

0,66

72.963

2.945.664.020

3,10

0,70

2008 YIL SONU İŞ KAZASI AĞIRLIK HIZI İTİB. TOPLAM 2008 YIL SONU SÜREKLİ İŞGÖR. Weight rate of İTİB. ÖLÜM DERECE TOPLAMI employment injuries (**) VAKA SAYISI N'of death

52.685

GÜN (Days)

866

519

SAAT (Hours)

0,42


Tablo 20- İŞ KAZALARI VAKALARININ SİGORTALILARIN YAŞ GRUPLARINA VE CİNSİYETE GÖRE DAĞILIMI Table 20- The distribution of the number of employment injury cases of insured persons by the age groups and gender

2007 Yaş Grupları

Age Groups

2008

Kadın

Erkek

Toplam

Kadın

Erkek

Toplam

Female

Male

Total

Female

Male

Total

-14

32

429

461

77

1.032

1.109

15-17

405

3.040

3.445

415

2.521

2.936

18-24

1.342

21.544

22.886

1.130

21.932

23.062

25-29

768

17.433

18.201

630

15.201

15.831

30-34

627

14.303

14.930

549

12.323

12.872

35-39

480

10.532

11.012

437

8.871

9.308

40-44

298

6.476

6.774

246

5.227

5.473

45-49

125

1.953

2.078

84

1.678

1.762

50-54

37

612

649

20

469

489

55-59

6

122

128

4

83

87

60-64

1

31

32

2

27

29

65+

0

6

6

0

5

5

4.121

76.481

80.602

3.594

69.369

72.963

28

29

29

27

29

28

Toplam - Total

AĞIRLIKLI ORT.YAŞ average age

Weighted


Tablo 21- MESLEK HASTALIKLARI VAKALARININ SİGORTALILARIN YAŞ GRUPLARINA VE CİNSİYETE GÖRE DAĞILIMI

Table 21- The distribution of the number of occupational diseases cases of insured persons by the age groups and gender

2007 Yaş Grupları

Age Groups

Kadın

2008

Erkek

Female

Toplam

Male

Kadın

Total

Erkek

Female

Toplam

Male

Total

-14

0

1

1

0

0

0

15-17

0

5

5

0

2

2

18-24

0

38

38

4

27

31

25-29

5

37

42

5

37

42

30-34

1

32

33

2

32

34

35-39

1

42

43

2

28

30

40-44

2

83

85

1

49

50

45-49

1

174

175

0

58

58

50-54

0

248

248

0

83

83

55-59

0

197

197

0

67

67

60-64

1

126

127

0

69

69

65+

0

214

214

0

73

73

Toplam - Total

11

1.197

1.208

14

525

539

36

52

49

29

49

48

AĞIRLIKLI ORT.YAŞ average age

Weighted


Tablo 29- MESLEK HASTALIKLARININ İŞ YERİNDE ÇALIŞAN SİGORTALI SAYILARINA GÖRE DAĞILIMI VE ORANI Table 29- The distribution of the number of occupational diseases by the number of insured persons in the working-place

2007

İşyerinde Sigortalı Sayısı N'of insured persons in work places

Zorunlu Sigortalı Sayısı N'of compulsory insured person(1)

Kadın Female

2008

Erkek Male

Oran(%) Rate(%) (2/1)

Toplam Total(2)

Zorunlu Sigortalı Sayısı N'of compulsory insured person(1)

Kadın Female

Erkek Male

Oran(%) Rate(%) (2/1)

Toplam Total(2)

1-3

1.141.161

2

82

84

0,007

1.193.226

10

121

131

0,011

4-9

1.290.046

1

7

8

0,001

1.367.977

1

3

4

0,000

10-20

1.243.440

5

60

65

0,005

1.345.476

0

11

11

0,001

21-49

1.524.523

1

17

18

0,001

1.551.067

0

8

8

0,001

50-99

774.925

2

228

230

0,030

824.771

0

80

80

0,010

100-199

834.557

0

346

346

0,041

845.829

1

160

161

0,019

200-249

246.427

0

134

134

0,054

246.113

0

27

27

0,011

250-499

637.899

0

308

308

0,048

646.591

0

94

94

0,015

500-1000

433.354

0

9

9

0,002

416.100

1

6

7

0,002

1001+

379.058

0

6

6

0,002

365.839

1

15

16

0,004

8.505.390

11

1.197

1.208

0,014

8.802.989

14

525

539

0,006

TOPLAM - Total



Tablo 32- İŞ KAZALARI VAKALARININ GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK SÜRELERİNE GÖRE DAĞILIMI Table 32- The distribution of the the number of employment injuries by the durations of temporary incapacity for work periods

GEÇİCİ İŞGÖREMEZLİK

2007

SÜRELERİ (GÜN) Dura.of temp. incapacity for work (Day)

Kadın Female

2008

Erkek Male

Toplam Total

Kadın Female

Erkek Male

Toplam Total

0

12

622

634

20

916

936

1-3

359

5.962

6.321

300

5.659

5.959

874

12.752

13.626

690

10.987

11.677

7 - 13

4-6

1.489

24.845

26.334

1.276

21.347

22.623

14 - 20

624

12.806

13.430

543

11.495

12.038

21 - 30

179

4.600

4.779

165

4.289

4.454

31 - 90

467

11.464

11.931

477

11.235

11.712

91 - 183

81

2.429

2.510

82

2.380

2.462

184 - 364

28

752

780

32

796

828

365+ TOPLAM - Total GEÇİCİ İŞGÖR.SÜR.TOPL.

8

249

257

9

265

274

4.121

76.481

80.602

3.594

69.369

72.963

79.405

1.855.575

1.934.980

77.265

1.778.715

1.855.980

Tot.of the temporary incapacity for work (days)

YATARAK - In-bed AYAKTAN - Out-patient

Ortalama Geçici İş Gör.Süreleri Average of the temporary incapacity for work (days)

1.410

57.046

58.456

1.942

58.992

60.934

77.995

1.798.529

1.876.524

75.323

1.719.723

1.795.046

19

24

24

21

26

25


Tablo 33- MESLEK HASTALIĞI VAKALARININ GEÇİCİ İŞGÖREMEZLİK SÜRELERİNE GÖRE DAĞILIMI Table 33- Distribution of the number of occupational diseases cases with regard the duration of the temporary incapacity to work

GEÇİCİ İŞGÖREMEZLİK

2007

SÜRELERİ (GÜN) Dura.of temp. incapacity for work (Day)

Kadın Female

2008

Erkek Male

Toplam Total

Kadın Female

Erkek Male

Toplam Total

0

0

1.002

1.002

1

358

359

1-3

1

10

11

2

8

10

4-6

1

18

19

1

15

16

7 - 13

0

31

31

5

37

42

14 - 20

2

43

45

0

34

34

21 - 30

2

27

29

1

8

9

31 - 90

3

52

55

3

33

36

91 - 183

0

10

10

1

18

19

184 - 364

2

4

6

0

12

12

365+

0

0

0

0

2

2

11

1.197

1.208

14

525

539

742

6.851

7.593

328

8.807

9.135

25

1.689

1.714

8

1.828

1.836

717

5.162

5.879

320

6.979

7.299

TOPLAM - Total GEÇİCİ İŞ GÖR.SÜR.TOPLAMI Tot.of the temporary incapacity for work (days)

YATARAK - In-bed AYAKTAN - Out-patient




• Bir ülkede meslek hastalıklarının görülme sıklığı çalışan nüfusun ‰4– 12’si arasında değişmektedir. Buna göre Türkiye’de 30.000 – 100.000 arasında meslek hastalığı beklenmektedir. • Ancak, SGK istatistiklerine göre 2007 yılında 1.208 meslek hastalığı vakası tespit edilebilmiştir.


ULUSAL İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ HEDEFLERİ


I) POLİTİK HEDEFLER: 1) AB normlarına uygun bir İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ’nun çıkarılması, 2) İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin düzenlemelerin bütün çalışanları kapsaması, 3) İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin düzenlemelerin bütün işyerlerine yaygınlaştırılması, 4) İş sağlığı ve güvenliği hizmet birimlerinin etkin hale getirilmesi.


II) UYGULAMA HEDEFLERİ 1) İş kazaları sayısının %20 oranında azaltılması 2005 – 2007 döneminde bu oran %12 olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılı istatistikleri henüz belirlenemediğinden bu hedefle ilgili sağlıklı bir değerlendirme yapılamamaktadır

2) Ülkemizdeki meslek hastalıkları tanı sistemlerinin geliştirilmesi 3) Ülkemizde kamu eliyle yürütülen İSG teknik destek hizmetlerinin %20 artırılması

.


İş Sağlığının Temel Özellikleri Çalışanlar Tüm çalışanlara yöneliktir Yaşanan ve çalışılan çevre (tüm yaşam alanları) birlikte değerlendirilir Temel araçlardan biri sürekli izlemdir Koruyucu hizmet ağırlıklı bütünsel bir yaklaşımdır

Üretim sistemleri Çalışma ortamı Çalışma koşulları Çalışma alanları Ham madde, ara ürün, ürün ve atıklar Çevreleyen sistemler ARASINDAKİ İLİŞKİ ve ETKİLEŞİMLERİ İRDELER, DEĞERLENDİRİR, GİRİŞİM YAPAR


Güvenlik ve Sağlık Ayrışmasının Nedenleri ve Sakıncaları (!?) Güvenlik / genellikle

Sağlık / genellikle

• Veri daha yeterlidir

• Veri yetersizdir

• Riskler açık ve ivedidir

• Riskler daha geç sonuç verir

• Zarar gözle görülebilir

• Zarar daha saklıdır

• Girişim, sıklıkla çabuk

• Girişim, orta-uzun erimde sonuç

sonuç verir • Neden-sonuç ilişkisi daha açıktır

verir • Neden sonuç ilişkisi daha gizlidir


Güvenlik

Sağlık

• Bireyle ilişkisi daha kolay kurulur

• Bireyin iş öyküsü önemlidir

• Tazmin daha kolay ve kurallara bağlıdır • Bireylerin tıbbi öyküleri ile ilişkisi daha zayıftır • Denetim olaya yönelik yapılır

• Tıbbi özellikler ve öykü önem taşır • Bireysel farklılıklar ön plana çıkar, nedensel ilişki güç kurulur, bu nedenle tazmin her zaman hızlı ve kolay olmaz • Denetim nedensellik ilişkisi (illiyet bağı) üzerinden yürür


Çok uluslu bir işletmenin çeşitli ülkelerdeki işyeri sağlık birimlerinin etkinliklerinin, toplam çalışma saatleri üzerinden yüzde dağılımı. (A) İşletme içi, çok disiplinli hizmet; (B) Part time doktor, tam gün hemşire; (C) Part time doktor, ) part time hemşire; (D) Tam gün doktor; (E) Part time doktor. M.Bratveit et al. Occupational health services in a multinational company. Occup.Med. Vol.51, No.3, 168-173, 2001

Belçika (A) *Belçika (A) İngiltere (B) Fransa (B) İspanya (C) Macaristan (B) Türkiye (D) *Almanya (E) %0

%20

%40

%60

%80

%100

İşle ilgisi olmayan hastalıklar için iyileştirici hizmetler İşle ilgili hastalıklar için iyileştirici hizmetler İşe giriş bakıları ve periyodik bakılar Çalışma ortamına yönelik etkinlikler Sağlık eğitimi / yaşam biçimi / sağlığın geliştirilmesi

31

Dr. Kurtuluş ARSLAN


Çalışma Yaşamının Tarafları Çalışan

İşveren ÇALIŞMA YAŞAMI

Devlet


Türkiye'de Çalışma Yaşamına İlişkin Yapılanma TARAFLAR

ORGANLARARAÇLAR

İŞLEVLERİ

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Sağlık Bakanlığı

Denetim Koruma Sosyal Güvenlik (SSK, Emekli Sandığı) İzlem - İnceleme - Araştırma (İSGÜM) Sağaltım (Meslek Hastalıkları Hastaneleri) İstihdam

İşçi

Sendikalar

Đstihdam - Özlük

İşveren

Sendikalar

Koruma - İzlem - Sağaltım (İşyeri Hekimi, Güvenlik uzm.)

Sivil Toplum Kuruluşları

TTB, TMMOB, ...

Eğitim, İzlem, Hizmet

Üniversiteler

Tıp, Mühendislik, Hukuk, İİB Fakülteleri

Eğitim, Araştırma, Hizmet

Devlet


Çalışma Yaşamında Önlem - Koruma • 5 temel soru: • Korunma: – – – – –

Risk etmenine mi yönelmiş? Etkilenene mi yönelmiş? Sonuçlara mı yönelmiş? Koruma izlenebiliyor mu? Koruma paylaşılıyor mu?


Mesleksel Riskler ve Korunma Yöntemleri

RİSK

ÇALIŞAN

SONUÇ


Mesleksel Riskler ve Korunma Yöntemleri

RİSK

ÇALIŞAN

SONUÇ


Mesleksel Riskler ve Korunma Yöntemleri

RİSK

ÇALIŞAN

SONUÇ


Mesleksel Riskler ve Korunma Yöntemleri

RİSK

ÇALIŞAN

SONUÇ


Mesleksel Riskler ve Korunma Yöntemleri

RİSK

SONUÇ?

Yeni Riskler??? ÇALIŞAN


Mesleksel Riskler ve Korunma Yöntemleri

RİSK

ÇALIŞAN

SONUÇ


Çalışma Yaşamında Sağlığın Yönetimi • 4 temel soru: – Sağlık bir işletme politikası mı? Yoksa bireylere mi bağlı? Kurumsal yapı! – Sağlık politikası-yönetimi paylaşılıyor mu? Katılım! – Sağlık politikası canlı mı? İzleniyor, değiştiriliyor, geliştiriliyor mu? Süreklilik! – Sağlık politikası-yönetimi bütünsel mi? İşyerinde sağlık politik bir konudur! Değerler sistemiyle, algıyla, kültürle ilişkilidir!


42

Dr. Kurtuluş ARSLAN


Risk = tehlike

*

etkilenim-karşılaşma

Algılanan Risk = (tehlike * karşılaşma) + TEPKİ ya da TEPKİSİZLİK M.Lum-2003


Risk Etmeni

ETKİLENEN

OLASILIK TARAFLAR

SONUÇ


Maslow’un Gereksinim Piramidi Kendini gerçekleştirebilme gereks.

Saygınlık gereks. Kimlik gereks. Güvenlik gereks. Temel – Fizyolojik gereks.




POLİTİKA ARAÇLARI

¬ Yasalar ve Yönetmelikler ¬ Yetkili Organ ¬ Koordinasyon ¬ Eğitim


İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Kanun, Tüzük ve Yönetmelikler 4857 Sayılı İş Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu’na göre çıkartılan 24 teknik, 12 sosyal, Toplam 36 yönetmelik


Klasik Uygulama ile Yeni İSG Anlayışının Karşılaştırması ESKİ UYGULAMA

50

YENİ ANLAYIŞ

1

TESPİT BAZLI REAKTİF

RİSK BAZLI PROAKTİF

2

SINIRLI NOKTADA ÇALIŞAN KATILIMI

HER KONUDA GENİŞ ÇAPLI ÇALIŞAN KATILIMI

3

SERTİFİKASIZ UZMAN VE YETERSİZ KATKI

SERTİFİKASYON VE GENİŞ UZMAN DESTEĞİ KULLANIMI

4

SINIRLI BİLGİLENDİRME

HABERDAR ETME VE DİĞER KİŞİLERİ KAPSAMA

5

SINIRLI EĞİTİM

PROGRAMLI VE NİTELİKLİ EĞİTİM VE BELGELEME

6

SADECE KORUMA ANLAYIŞI

ÖNLEME-KORUMA-GELİŞTİRMEYE DAYALI ANLAYIŞ Dr. Kurtuluş ARSLAN


Yeni İSG Yaklaşımı En Belirgin Özellikler

• • • • • • • • • • •

Risk Değerlendirmesi Çalışanların Katılımı Uzman Katkısının Sağlanması Çalışanların Bilgilendirilmesi Çalışanların Eğitimi Koruma-Önleme-Geliştirme Anlayışı Kontrol ve Denetim İşçilerin Sorumluluk Alması Kayıt ve İstatistik Tutma Malzeme ve Ekipmanın Kontrolü İSİG’ne Sistematik bir yaklaşım getirmiştir.


Genel Sorumluluk Yüklenecek Merkezi Organ

Ulusal Politika Düzeyinde

İş Sağlığı Güvenliği Konseyi Üçlü Danışma Kurulu 4857-114 (R.G. 04.04.2004/2524)

İşyeri Düzeyinde

İş Sağlığı Güvenliği Kurulları 4857-80 (R.G. 07.04.2004/25426)


Ulusal “İş Sağlığı Güvenliği Konseyi” 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı ve 155 Sayılı ILO Sözleşmesinde Yer Aldığı Şekilde: Ulusal İSG Konseyi, λ ihtiyaç, öncelik ve politika geliştirmek λ stratejileri belirlemek, λ ve önerilerde bulunmak üzere işçi-işveren sendikaları, ilgili kamu kurumları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve diğer kurum ve kuruluş temsilcilerini bir araya getirmek üzere yılda en az 1 defa toplanacaktır.


İşgücünün Toplam Nüfus İçindeki Dağılımı İşgücünün Toplam Nüfus İçindeki Payı (%) (1) Lüksemburg

67,39

(8) Danimarka

53,29 52,14

(10) Portekiz (16) Avusturya

50,98

(19) Çek Cumh.

50,44 48,80

(29) Estonya (35) Slovenya

47,72

(40) İspanya

46,23

(48) Polonya

44,14

(59) Türkiye

33,59 0

10

20

30

40

50

60

Kaynak: Uluslar arası Yönetim Geliştirme Merkezi (IMD), 2004 Not: Ülkelerin yanındaki sayılar 60 ülke arasındaki 70 sıralamayı göstermektedir.


D羹nyada yaln覺zca iki kalite vard覺r:

Yeterlilik ve Yetersizlik; ve sadece iki tip insan vard覺r:

Yeterliler ve Yetersizler. Bernard Shaw


Nitelikli İşgücü Sıralaması Ülkelerin Nitelikli İşgücü Sıralamasındaki Yerleri, 2003

9 8 7

0

Romanya (53) 4,85

Slovenya (50) 5,13

Türkiye (37) 6,25

Çek Cumh. (35) 6,40

Macaristan (33) 6,42

Kolombiya (24) 6,96

Slovak Cumh. (23) 6,97

1

Almanya (18) 7,13

2

Fransa (16) 7,17

3

Belkçika (7) 7,73

4

Avusturya (4) 7,89

5

Danimarka (1) 8,38

6

Kaynak: Uluslararası Yönetim Geliştirme Merkezi (IMD), 2004 Not: Ülkelerin yanındaki parantez içindeki rakamlar 60 ülke içinde nitelikli işgücü sırasını göstermektedir.


Eğitim Konuları Çalışanlara verilecek eğitim, işyerinin faaliyet alanına göre aşağıdaki konulardan seçilir. a) Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Konuları

g) İşyerinde Güvenli Ortam ve Sistemleri Kurma,

b) İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Sebepleri ve İşyerindeki Riskler

i) Ekranlı Ekipmanlarla Çalışma,

c) Kaza, Yaralanma ve Hastalıktan Korunma Prensipleri ve Korunma Tekniklerinin uygulanması,

h) Kişisel Koruyucu Alet Kullanımı, j) Uyarı İşaretleri, k) Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Maddelerle Ortaya Çıkan Riskler, l) Temizlik ve Düzen,

d) İş Ekipmanlarının Güvenli Kullanımı,

m) Yangın Olayı ve Yangından Korunma,

e) Çalışanların Yasal Hak ve Sorumlulukları,

o) Ergonomi,

f) Yasal Mevzuat ile İlgili Konular,

q) İlk Yardım ve Kurtarma

n) Termal Konfor Şartları, p) Elektrik Tehlikeleri, Riskleri ve Önlemleri,


Eğitim Türleri

Yeni Eğitim Yeni şartlara uyum eğitimi

İlave Eğitim Mesleki nitelikleri geliştirme eğitimi

İleri Eğitim Mesleki düzeyleri yükseltmek, meslekte eskimişliği giderme eğitimi


İşçilerin Görevleri Kendi güvenliklerine ve birlikte çalıştığı kişilerin güvenliklerine özen göstermek; Kendilerinin ve diğerlerinin sağlık ve güvenlikleri için verilmiş talimatlara, sağlık ve güvenlik alanındaki işlem ve usullere uymak; Güvenlik araçlarını ve koruyucu donanımı doğru biçimde kullanmak (ve bunları kullanılmaz hale getirmemek); Bir tehlikenin ortaya çıktığını ve bunu kendi başlarına önlemelerinin mümkün olmadığını düşündükleri durumlarda hemen kendi amirlerine başvurmak; İş sırasında ya da işyerinden kaynaklanan bir kaza ve yaralanma olması durumunda bunu bildirmek.

59

Dr. Kurtuluş ARSLAN


İşçilerin Hakları Sağlık ve güvenliklerini tehdit edici tehlike ve durumları bilme ve bu konuda bilgilendirilme, İşveren yada yetkili organ tarafından bilinen ve kendi sağlıkları ve güvenlikleri açısından önem taşıyan bilgileri edinme ve, Sağlık ve güvenlik açısından kaygı verici durumlar görüldüğünde işveren ya da yetkili organ tarafından inceleme ve araştırma yapılmasını talep etme, Toplu olarak sağlık ve güvenlik temsilcileri seçme.

60

Dr. Kurtuluş ARSLAN


Önleyici ve Koruyucu Önlemler Hiyerarşisi İşveren, önleyici ve koruyucu önlemler alırken, gündemdeki riski aşağıdaki önceliklere göre değerlendirmelidir:

Riskin ortadan kaldırılması; Riskin kaynağında kontrol edilmesi; Güvenli çalışma sistemleriyle riskin asgariye indirilmesi; Risk varlığını sürdürdüğü sürece kişisel koruyucu donanım sağlanması.

61

Dr. Kurtuluş ARSLAN


İSG Göstergeleri YÖNETİM İş Sağlığı ve Güvenliği konusunu benimseyip, sahiplendiğini aşağıdaki yollarla ortaya koyabilir. • • •

62

İş Sağlığı ve Güvenliği programının istendiği gibi uygulanabilmesi için gerekli mali ve beşeri kaynakları tahsis etme, Yöneticileri ve çalışanları iş sağlığı ve güvenliği alanındaki görevlerinde desteklemeye yönelik örgütsel yapıları oluşturma, İş sağlığı ve güvenliği yönetiminin istendiği gibi işlemesini sağlamaktan sorumlu üst düzey bir yönetim temsilcisini görevlendirme.

Dr. Kurtuluş ARSLAN


Türkiye’de durum I.Tanzimat öncesi * Lonca (Orta Sandığı – Teavün Sandığı)

II.Tanzimat ve Meşrutiyet dönemi * 1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi (Havza-i Fahmiye Teamülnamesi) * 1869 Maadin Nizamnamesi * 1871 Ameleperver Cemiyeti

1829 Ereğli’de kömür madeni bulunu

* 1895 Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyeti

III. Cumhuriyet dönemi * Ereğli Havza-ı Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun * 1926 Borçlar Kanunu * 1930 Umumi Hıfzıssıha Kanunu


Uluslararası işbirliği, düzenlemeler

ILO’nun kuruluşu, 1919

Dünya Sağlık Örgütü, 1948

Diğer uluslararası kuruluşlar


International Labour Organization ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) Herhangi bir ülkenin, emeğin insani koşullarını benimsememesi, kendi ülkelerindeki durumu iyileştirme isteğinde olan diğer ülkeler için bir engel teşkil eder. ILO Anayasası

Kuruluş tarihi: 1919 Versay Anlaşması 1944 Filadelfiya Bildirgesi

ILO Sekreteryası: Cenevre 40 ülkede bölge, alan, ülke ofisi

Amaç: Sosyal adalet ve uluslar arası insan ve çalışma haklarının iyileştirilmesi *Đnsan haklarına saygı *Yeterli yaşam şartları *Đnsanca çalışma koşulları *Đstihdam olanakları *Ekonomik güvence


International Labour Organization ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü)

Yönetim Kurulunca atanan Genel Direktör tarafından yönetilir.

Đşveren temsilcileri - Đşçi temsilcileri - Hükümetler Uluslararası Çalışma Konferansı (Yılda 1) Üye ülkeler --------2 hükümet temsilcisi 1 işveren temsilcisi ile toplantıya katılım ILO Çalışmaları Üye ülkeler --------28 hükümet temsilcisi 14 işveren ve işçi temsilcisi ile toplantıya katılım


International Labour Organization ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü)

ILO Stratejisi; ¬ ¬ ¬ ¬

Çalışma yaşamında standartlar, temel ilke ve haklar geliştirmek ve gerçekleştirmek Kadın ve erkeklerin insana yakışır işlere sahip olabilmeler, için daha fazla fırsat yaratmak Sosyal koruma programlarının kapsamını ve etkinliğini artırmak Üçlü yapıyı ve sosyal diyalogu güçlendirmek

Sözleşmeler Tavsiye kararları Teknik yardım Eğitim ve danışmanlık


International Labour Organization ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü)

Filadelfiya Bildirgesi (1944) ¬ Emek bir ticari mal değildir. ¬ Sürdürülebilir bir gelişme için ifade ve örgütlenme özgürlüğü esastır. ¬ Dünyanın herhangi bir yerindeki yoksulluk, dünyanın her yerindeki refahı tehdit etmektedir. ¬ Bütün insanlar, ırk, inanç ya da cinsiyet farkı gözetmeksizin özgürlük ve saygınlık, ekonomik güvenlik ve fırsat koşullarında maddi ve manevi gelişimlerini sürdürme hakkına sahiptirler.

Çalışma Yaşamında Temel Đlke ve Haklar Bildirgesi (1988) o Đşçi ve işverenlerin örgütlenme özgürlüğü ve etkin toplu pazarlık haklarına “iyi niyet çerçevesinde riayet etme, geliştirme ve gerçekleştirme” taahhüdü o Zorla ve zorunlu çalıştırılmanın ortadan kaldırılması o Çocuk emeğinin yasaklanması o Ayrımcılığın yok edilmesi


1.2 Milyon Kişi / Yıl Kazalar ve Meslek Hastalıkları nedeniyle hayatını kaybediyor. 250 Milyon Kişi / Yıl Đş Kazaları - 160 Milyon Kişi / Yıl Meslek Hastalıklarına maruz.


YIL

Sigortalı Sayısı

İş kazası Sayısı

Kaza Sıklık Oranı

Kaza Sayısı (100.000 sigortalı başına)

1980

2.204.807

159.600

7,22

7.227

1985

2.607.865

148.027

5,67

5.676

1990

3.446.502

155.857

4,50

4.505

1995

4.163.880

87.960

2,14

2.146

2000

5.224.125

74.847

1,41

1.417

2001

4.886.881

72.367

1,48

1.480

2002

5.223.283

72.344

1,38

1.385

2003

5.615.238

76.668

1,36

1.365

Đş Kazalarında Türkiye Avrupa’da Birinci, Dünyada Đkinci


Meslek Hastalığı

Đş Kazaları

Dünya’da

Türkiye’de


Đş kazalarının maliyeti:

 ABD’de 190 milyar dolar / yıl  Almanya’da 28 milyar dolar / yıl  Norveç’ de 40 milyar Kron / yıl  Đngiltere’de bir yıllık ekonomik gelişme / yıl (1995/1996)  Avustralya’da 15-37 milyar Avustralya doları / yıl (iş kazaları ve işle ilgili sağlık sorunları)


ÇALIŞANIN SAĞLIĞINI KORUMA

Çevresel (Đşyeri Ortam Faktörleri) ve Bireysel Faktörleri OLUMLU HALE GETĐRME



İŞ SAĞLIĞI UYGULAMA İLKELERİ I.

Uygun işe yerleştirme

II.

İşyeri risklerinin değerlendirilmesi

III.

İşyeri risklerinin kontrolü

IV.

Aralıklı kontrol muayenesi

V.

İşyerinde sağlık hizmeti

VI.

Sağlık eğitimi


İŞ SAĞLIĞI UYGULAMA İLKELERİ “İşyeri Risklerinin Değerlendirilmesi”

Risk (risk) Tehlike (hazard)

Đşyeri riskler

Fiziksel Kimyasal Biyolojik Ergonomik


İşyeri Risklerinin Değerlendirilmesi (Risk Assessment) I. Tehlikenin tanımlanması (Hazard identification) II. Maruziyetin değerlendirilmesi (Exposure assessment) III. Doz-cevap ilişkisi (Dose-response relationship) IV. Risk karakterizasyonu (Risk characterization)


İŞ SAĞLIĞI UYGULAMA İLKELERİ “İşyeri Risklerinin Kontrolü” * Teknik önlemler Yöntem - teknoloji değişikliği Substitüsyon – ikame Havalandırma – exhaust Kapatma (closed system) Ayırma (isolation)

*Acceptable - risk kavramı İşin yapılması – yapılmaması Diğer risklerle karşılaştırma


İŞ SAĞLIĞI UYGULAMA İLKELERİ “Aralıklı Kontrol Muayenesi” * Uygun yerleştirme * Risklerin saptanması ve kontrolü * Çalışma ortamının güvenliği * Aralıklarla sağlık kontrolü (İşin niteliğine göre değişik sıklıkta)  

Erken tanı İkincil korunma


İŞ SAĞLIĞI UYGULAMA İLKELERİ “İşyerinde Sağlık Hizmeti” * Birinci basamak hizmetler * Koruyucu hekimlik hizmetleri İşe giriş, periyodik muayene Riskli olanlara özel yaklaşım

* Tedavi hizmetleri Basit hastalıklarda tedavi

* İlkyardım ve acil hizmetlerin organizasyonu * Aşılama * Kreş, çocuk yuvası


İŞ SAĞLIĞI UYGULAMA İLKELERİ “Sağlık Eğitimi” * Uygun gruplarda * İşyeri riskleri, sağlık etkileri, korunma yolları * Genel sağlık konuları Beslenme, aşılama, kişisel hijyen, sağlıklı yaşam, ...


Niçin iş güvenliği? • Küresel ekonomideki değişiklikler her yerde artan ekonomik güvensizlik ve eşitsizlikle sonuçlanmıştır. Bu eğilim dünyanın pek çok yerinde işçi ve işçi topluluklarının seslerini daha az duyurabilmelerine ve çalışma koşullarının bozulmasına neden olmuştur. • ILO’nun sosyal ve ekonomik güvenliği artırma stratejisi , güvenliğin 7 temel boyutuna odaklanmaktadır. Kaynak : ILO 2002


Güvenliğin 7 Temel Boyutu: • İş piyasası güvencesi • İstihdam güvencesi • İş güvencesi • Beceri geliştirme güvencesi • Çalışma güvenliği • Temsil güvencesi • Gelir güvencesi Kaynak : ILO 2002


İş güvenliğinin kapsamı • İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma • Her türlü ayrımcılığa karşı koruma • Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması • Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması • Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Kaynak : ILO 2002

• Örgütlenme hakkı • Toplu pazarlık hakkı • Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı • Güvensiz işi reddetme hakkı • İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı • İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı • “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı


İş güvenliği kültürü : İş güvenliğinin öncelikli olduğu yaşam biçimi.


İş güvenliği kültürü • İş kazaları • Meslek hastalıkları ve işle ilgili hastalıklar • İşten memnuniyet/mesleki tatmin • Yaşam kalitesi


İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: Anahtar noktalar

• • • • • • •

DEVLET Kayıt-dışı istihdamın önlenmesi Çocuk işçiliğinin yok edilmesi Cinsiyet ayrımcılığının yok edilmesi Sosyal güvenliğin desteklenmesi Gelir dağılımı adaletsizliğinin azaltılması Yaşanabilir bir asgari ücretin saptanması İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın, her çalışanın İSİG hizmetlerinden yararlanmasının sağlanması


İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: Anahtar noktalar

DEVLET

• Kamu sağlık hizmetlerinin düzenlenmesi • Güvenilir bir kayıt sistemi kurulması • Hekim iş müfettişi istihdamı (En az 400 müfettiş) • İş kazalarının “Bilimsel” analizi • İşçi Sağlığı Enstitülerinin kurulması/yaygınlaştırılması • Yasalarda çalışanların korunması


İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: Anahtar noktalar

İŞVEREN • Üretim süreçlerinde “Önce verimlilik” yerine “Önce insan” yaklaşımının benimsenmesi • Risk değerlendirmesi ve risk yönetimi yaklaşımının benimsenmesi • İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın, her çalışanın İSİG hizmetlerinden yararlanmasının sağlanması • İşyeri sağlık ve güvenlik birimlerinin desteklenmesi • İlk ve acil yardım hizmetlerinin organizasyonu • Çalışanların eğitimi • Veri akışının sağlanması • İş kazalarının “Bilimsel” analizi


İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: Anahtar noktalar

Ç A L I Ş A N L A R - SENDİKALAR • • • •

İşyeri, iş kolu ve üretim süreci ile ilgili bilgi sahibi olunması Risk değerlendirmesi ve risk yönetimi süreçlerine katılınması, İş kazalarının “Bilimsel” analizi İş güvenliğinin yaşamın önceliği biçimine getirilmesine yönelik etkinlikler (Eğitim, çıplak ayaklı araştırma, örgütlenme, katılım vb) • Kişisel koruyucu ekipmanın kuralına uygun biçimde kullanılması


İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: Anahtar noktalar

ÜNİVERSİTELER • İSİG – Sosyal politikalara bilimsel katkı • Güvenilir bir kayıt sistemi kurulmasına bilimsel altyapı • İş kazalarının “Bilimsel” analizi • İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan gücünün temel eğitimi • İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan gücünün mezuniyet sonrası sürekli eğitimine katkı • İSİG ile ilgili araştırmalar, laboratuvarlar • İSİG ile ilgili akademik ortam


İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: Anahtar noktalar

MESLEK ÖRGÜTLERİ • İSİG – Sosyal politikalara katkı • İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan gücünün yetiştirilmesi ve istihdam edilmesi süreçlerine katkı • İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan gücünün mezuniyet sonrası sürekli eğitiminin organizasyonu • İş kazalarının “Bilimsel” analizine katkı


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.