Sağlık Gözetimi ve Meslek Hastalıkları
Meslek hastal覺klar覺
%1
MESLEK HASTALIKLARI İŞ KAZALARI
%44
6
%99
DÜNYADA
TÜRKİYE’DE
Amaç Bu oturumun sonunda katılımcılar; İşçilerin sağlık gözetimi konusunda iş güvenliği uzmanlarının yapması gerekenleri öğrenecek ve meslek hastalıkları hakkında bilgi sahibi olacaklardır.
Öğrenim Hedefleri Bu oturumun sonunda; Sağlık gözetimi ve meslek hastalıkları konusunda temel kavramları tanımlama Meslek hastalıklarının çeşitleri ve tanı yöntemlerini sayacaklar Meslek hastalıklarından korunma yöntemlerini bilme Meslek hastalıkları istatistiklerinin önemini kavrama
İş yeri Sayıları
İşçi sayıları
Sağlık Gözetimi Yapanın Sorumlulukları Meslek hastalığı konusunda çalışanı bilgilendirir ve rızasını alır Bütün bilgileri kayıt altına alır ve korur Meslek hastalığı maruziyetinin genel veya kişiye özel olabileceğini bilir Meslek hastalığında etken uygun/geçerli yöntemle belirlenmeli.
Kişiye özel maruziyet kaydı tutulmalı. 9
Dr. Nihat Şahbaz
Sağlık Gözetimi Yapanın Sorumlulukları Maruziyet saptanırsa; Risk değ. ve alınan önlemler gözden geçirilir. Riski azaltma/önlene işinde uzman ve yetkili izni alınır.
Maruz kalan diğer işçiler için önlem alınır.
10
Dr. Nihat Şahbaz
Sağlık Gözetimi Yapanın Sorumlulukları Çalışanın/çalışanların yer değişikliği v.s. yeni düzenlemeler yapılabilir. Örnek; Havadaki kurşunun(haftada 40 saat çalışanda) zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyonu 0,075mg/m3 ten fazla ise ve işçinin kanında 40 mg/100 ml den fazlaysa tıbbi gözetim yapılır. 11
Dr. Nihat Şahbaz
Meslek Hastalığı • İşçinin, çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleri meslek hastalığıdır.
Çalışma hayatında; • İşverenler (ücret, beslenme, sağlık hiz.,koruyucu araçlarla ilgili sorumluluklar)
• İşçiler
(bilinç düzeylerine göre; sağlık, iş güvenliği, sasyal hak.)
• Devlet
(çalışan/işveren)
Tarihçe • Hipokrat (M.Ö.400);Kurşun madeninde çalışanlarda işe bağlı kolik ve pekliği Tanımlamış Ramazinni 1700 (İş sağlığının babası/ilk meslek hast. kitabını yazmış) • Sanayi Devrimi(1760); Çalışan sayısı artmış. Kadın, küçük çocuk çalıştırma, çalışma süresi uzunluğu çalışanlar için sorun
Tarihçe
• İşçilerin örgütlenme ve bilinç düzeyi geliştikçe; çalışma koşulları, sosyal haklarla ilgili yasal düzenleme yapılmış. • 1919 da İLO kurulmasıyla yeni standartlar oluşturulmuş.(1932) • Dilaver Paşa nizamnamesi(1865); Çalışma süresi 10 saat, iş yerinde hekim bulundurma
Tarihçe • Maadin nizamnamesi(1869);İş kazasına karşı önlem, kaza sonu tazminat • Umumi hıfzıssıhha kanunu(1930); İş yeri ve çevresinin sağlığa uygunluğu, 50 den fazla işçi çalıştıran iş yerlerinde tıbbi bakım ve sağlık birimi, gayri sıhhi müesseselerde sağlık raporuna ilişkin düzenleme ve denetim
Tarihçe SSK(1946); İşçinin sağlık sorunlarını çözümlemek için kuruldu.
1961 Anayasası madde 43; Kimse yaşına, cinsiyetine, uygun olmayan bir işte çalıştırılamaz. Çocuklar, gençler ve kadınlar çalışma koşulları bakımından özel olarak korunur.
Meslek Hastalıklarının Sınıflandırılması
A) Hastalığın geliştiği doku, organ/sisteme göre sınıflandırma: • Deri hast.; temas-kontakt dermatitler • Akciğer hast.; pnömokonyoz, büssinoz, • Kan hast.; anemi, lösemi • Dolaşım sistemi hast.; hipertansiyon, varis
• Ruhsal hast.; stres, anksiyete • Enfeksiyon hast.; Şarbon, bruselloz, hepatit
B)Etkene göre sınıflandırma 1- Kimyasal etkenler: Metal ve metaloidler (kurşun, cıva, krom) Halojenli hidrokarbonlar (karbon,tetraklorür Aromatik hidrokarbonlar (benzol, nitroz) Gazlar(karbonmonoksit, karbondioksit) Organik fosforlu bileşikler (tarım ilaçları) Makine yağları Maden kömürü katranı
2-Tozlar: Mineral tozları (silis, asbest, kömür) Organik tozlar (pamuk tozu-büssinozis) 3-Fizik etkenler: Gürültü Işık Sıcaklık Alçak ve yüksek basınç Radyasyon
4)Biyolojik etkenler: • Bakteriyel (şarbon, brusellozis, tetanoz, hepatit, leptospiroz) • Virütik • Mantar ve Parazitler
SSK Kanununa G繹re S覺n覺flama
A Grubu: Kimyasal Maddelerle Oluşan Meslek Hastalıkları:
• Arsenik
• Kursun
• Cıva • Organik fosfor • Krom • Nikel
• Solventler (benzen, C.S.) • Amonyak •Aldehitler
B Grubu:
Deri Hastalıkları:
• Deri kanserleri ve prekanseröz deri hastalıkları (kurum, zift, katran, asvalt, antrasen, mineral yağlar, parafin) • Kanserleşmeyen deri hastalıklar
C Grubu:
Pnomokonyoz ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları: • • • • • • •
Silikoz Bissinoz Asbestoz Bronsial astım Silikotuberkuloz K.İ.P. (kömur işçisi pnomokonyozu) Sideroz
D Grubu:
Meslek Bulaşıcı Hastalıklar: • • • • • • •
Viral hepatit Salmonella infeksiyonları Sarbon Kuduz Amibiasis Malaria Bruselloz
E Grubu;
Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları: • • • • •
Gürültü Radyasyon Basınç Vibrasyon Termal konfor(ısı, nem, hava akım hızı)
Sağlık Örgütlerinin Görevleri
1.İşçiye yönelik çalışmalar • İşe giriş muayenesi • Aralıklı muayeneler • Hastalık, hastalık sonu muayeneleri • Bazı grupların özel muayenesi (çocuk, kadın, yaşlı işçi, v.b.) • Laboratuvar desteği • Rehabilitasyon
İşe Giriş Muayenesi:
İşçi; işe başlamadan yapılır. İşçide işin özelliklerine göre özel incelemeler yapılabilir İşyerindeki, sağlığına zararlı etkenler korunmak için eğitimi ve bazı koruyucu aşılar yapılmalıdır
Aralıklı (Periyodik) Muayeneler: Meslek hast. önlenmesi/erken tanısı için
Özel Tarama Muayeneleri: Kr. Hast, madde bağımlısı, çocuk/gebe/ emzikli /özürlü işçi. Meslek hast. tanısı
Hastalık sonu ise dönüş muayenesi: Geçirilen hastalığın değerlendirilerek ise devamının tartışılması, alınması gerekli önlemler
2.İşyerine yönelik çalışmalar İşyeri Ortam Analizleri: Sağlığa zararlı etkenlerin ölçümü meslek hastalıklarının önlenmesi ve tanısını koymada önemlidir.
3.Çevreye yönelik çalışmalar • Çevreden gelecek zararların incelenmesi ve önlenmesi. • İşyerindeki maddelerin insan vücudunda hangi değerlerde tehlikeli olacağı bilinmesi. • Zararlı etkene karşı koruyucuların durumu ve işçilerin davranışları?
Meslek Hastalığı Tanısı Koyarken İzlenecek Yol: 1. İşçinin önceki muayene bulguları gözden geçirilme. 2. Hastalık öyküsünde işle ilişki. 3. Tıbbi muayene bulgularının tekrar değerlendirilmesi. 4. Meslek hastalığı kuşkusu devam ediyorsa işçide/işyerinde analiz
Tedavi ve Rehabilitasyon: • Meslek hastalığında tanı kesinleştikten sonra tedaviye başlanmalı. • Tedavinin sonucuna göre aynı işe dönüp dönmemeye karar verilmelidir. • Kalıcı sakatlık olmuşsa; yeni beceriler kazandırılır, hayata uyumunu sağlanır. • Ruhsal ve sosyal sorunlar çözülmeye çalışılır
MESLEK HASTALIKLARININ TESBİTİ (TÜRKİYE’DE DURUM)
Kimyasal Madde Maruziyeti
Tüm İşyerlerinde Ortak Sorun
SİGARA
28 Nisan Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü
SORU Aşağıdaki işyeri ortam koşullarından hangisinde yorgunluk, aşırı terleme ile su ve tuz kaybı, baş dönmesi ve kramplar oluşması sonucu iş veriminin düşmesi beklenir? A) Sıcak ortam B) Soğuk ortam C) Gürültülü ortam D) Tozlu ve dumanlı ortam
SORU Bir işletmede yapılacak periyodik kontrol, bakım ve ölçümlerin plânlanması kim tarafından yerine getirilir? A) İşyeri hekimi B) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu C) İşyeri sağlık birimi D) İş Güvenliği ile görevli mühendis veya teknik eleman