SİMYADAN KİMYAYA Simya Doğanın ilkel yollarla araştırılması ve anlaşılması, günlük hayatın kolaylaştırılması ve maddi-manevi ihtiyaçların giderilmesi amacıyla çeşitli yöntem ve teknikler uygulanmış, yeni maddeler keşfedilmiştir. Bu amaçlar doğrultusunda çalışma yapmış insanlara simyager (alşimist), bu sanata dalı ve felsefe akıma simya (alşimi) denir. Arapça’ daki alkheemee kelimesinden gelir, İngilizcesi alchemy’ dir. Hint, Çin ve Grek metinlerde simya “sanat” ya da “faydalı değişim” örneğin, dönüşüm olarak tanımlanır. Simya, kimyanın bilim öncesi bir şekli olup basit metallerin soy metallere (altına) dönüştürülmesi ve ölümsüzlük iksiri eldesi uğraşılarının genel adıdır.
Simya’ nın Amaçları 1. 2. 3. 4.
Ölümsüzlük iksirinin elde edilmesi Hastalıklara çare bulunması Günlük hayatı kolaylaştırıcı maddeler keşfedilmesi Ucuz metallerin, değerli metallere dönüştürülmesi
Simya’ nın İçeriğindeki Bilim Dalları 1. Fizik 2. Kimya 3. Biyoloji
4. Tıp 5. Din 6. Ekonomi
7. Metalurji 8. Astroloji 9. Felsefe
Simya’ nın Kimya Bilimine Katkıları 1. Yeni kimyasal madde ve karışımların keşfedilmesi 2. Kimya deneylerinde kullanılan temel yöntemlerin keşfedilmesi (damıtma, kristallendirme vs..) 3. Laboratuvarlarda kullanılan araç gereçlerin keşfedilmesi
1
Simya Neden Bir Bilim Değildir? 1. 2. 3. 4. 5.
Teorik temelleri yoktur. Deney ve gözlemlere dayanmaz. Sistematik bilgi birikimi yoktur. Bilimsel metotlar kullanılmamıştır. Sınama-yanılma ile olaylar anlaşılmaya çalışılmıştır.
Simyacıların Keşfettiği Bazı Kimyasal Metotlar 1. Kavurma
8. Mayalandırma
2. Damıtma
9. Eleme
3. Ekstraksiyon (Özütleme)
10. Kristallendirme
4. Yumuşatma
11. Kongülasyon (Katılaştırma); Kristallendirme ve çöktürme 12. Sabitleştime; Uçucu maddeyi ısıtarak kararlı yapma 13. Sınama; Metal saflığının sınanması
5. Kalsinasyon; Metali oksitleme 6. Süzme 7. Dinlendirme
14. İndirme; Yukarıdan ısıtma, maddenin dar bir delikten damla damla akıtılması
Simyacıların Keşfettiği Bazı Maddeler Tuz
Sabun ve çeşitli temizlik maddeleri Parfüm ve çeşitli güzel kokular
Seramik
Demir
Barut
İlaç
Bakır
Zaç yağı: H2SO4
Mürekkep
Kalay
Kezzap: HNO3
Altın
Tuz ruhu: HCl
Sarı zırnık: As2S3, Hamam otu Hint Güherçilesi: KNO3, gübrei barut, gıda
Kükürt
Cam
2
Göz taşı: CuSO4, tarım Kıbrıs taşı: Mavi boya, FeSO4 Şap: Boya koruyucu Alizarin: Kırmızı boya, C14H8O4 Sülyen: Turuncu boya, PbO Üstübeç: Beyaz boya, PbCO3, ZnO
Bazı Önemli Simyacılar İsim Democritus Aristototeles Panapolisli Zosimos Yahudi Maria İskenderiyeli Hypatia
Doğum - Ölüm Tarihi M.Ö. 460 - M.Ö. 370 M.Ö. 384 - M.Ö. 322 M.Ö. 300’ li yıllar M.S. 1. yy 370 – 415
Cabir Bin Hayyan
721-808
Ebu Bekr El-Razi Arnaldus de Villa Nova Thomas Norton Paracelsus
864 - 925 1235 - 1313 1433 -1 513 1493 - 1541
Jon Baptist van Helmont
1579 - 1644
J.R. Glauber Henning Brandt
1604 - 1670 1630 - 1710
Robert Boyle Isaac Newton
1627 - 1691 1643 - 1727
Simyanın Bazı Kuramları Dört Element Kuramı
3
Önemi İlk atom fikri Dört element kuramı 28 kitaplık simya ansiklopedisi Tribikos isimli damıtma aygıtı Astronomi, matematik, felsefe. Dünya’ nın güneş etrafında dönmesi teorisi Damıtma, HCl ve H2SO4 eldesi, arsenik tozu eldesi, atomun parçalanabileceği öngörüsü, kükürt-civa kuramı Etil Alkol Eldesi CO ve saf alkol eldesi Simya’ nın Ordinali kitabı Materia Primera (ilk maddeler) kükürt, civa, tuz üç ilke element kuramı Terazi kullanarak çalışmalarına nicel özellik kazandırmıştır Glauber tuzu (Na2SO4) eldesi Deneysel olarak ilk element sentezi (fosfor) Şüpheci Kimyacı kitabı Kütle çekimi, hareket yasaları
Aristo ve Empekdokles tarafından ortaya atılmıştır. Tabiattaki her madde bu elementlerden veya birleşimlerinden oluşmuştur. Bu 4 element ilksel özellikleri (sıcak, ıslak, soğuk, kuru) ikişer ikişer taşımaktadır. Aralarında ortak ilksel özellikler bulunmaktadır. Bu elementler birbirine dönüşebilmektedir.
Kükürt - Civa Kuramı
4
Cabir Bin Hayyan tarafından ortaya atılmıştır. Dört element (birincil tanecikler) zamanla kükürt ve civa elementlerine (ikincil tanecikler) dönüşür. Kükürt elementi renk ve oksitlenme özelliklerini, civa elementi ise metalik karakteri belirler. Bu iki element daha sonra metallere dönüşür (Üçüncül tanecikler).
Materia Primera (İlk Maddeler) Kuramı
Paracelsus tarafından ortaya atılmıştır. Varlıkların hepsinin ortak bir temeli vardır. Bu temel, daha önce öne sürülen 4 elementin yanı sıra, tuz, civa ve kükürt ten oluşuyordu. Paracelsus bu maddelere materia primera (ilk maddeler) ismini vermiştir.
Transmutasyon Kuramı
Dört element birbirine dönüşebiliyorsa, değersiz metallerde gümüş, altın gibi değerli metallere dönüşebilir. Uzun zaman alan bu süreç, Magnup Opus (Büyük Uğraş) adını almakta idi.
Felsefe Taşı Kuramı
Soy olmayan metalleri altın ve gümüşe çeviren sihirli bir maddedir.
Element Kavramının Tarihsel Gelişimi
Dört element kuramı Materia Primera (ilksel maddeler) kuramı Robert Boyle, “Elementler daha küçük maddelere bölünmez” demiştir. Berzelius, elementlere günümüzde kullanılan sembolleri vermiştir. Günümüzde, element kavramı “tek cins atomlardan oluşan saf madde” şeklinde ifade edilmektedir.
5
Çıkmış Sorular YGS 2010
YGS 2012
İsmail Karaceylan Kimya Öğretmeni http://www.ismailinc.com/p/kimya.html
6