10 minute read
Duik mee in het Veerse Meer
Het Veerse Meer is een kunstmatig brakwatermeer in de provincie Zeeland. Het is ontstaan door afdamming van het Veerse Gat in het kader van de Deltawerken.
Het Veerse Meer ligt ten zuiden van het eiland Noord-Beveland en ten noorden van Walcheren en Zuid-Beveland. In het westen is het van de Noordzee afgesloten door de Veerse Gatdam die in 1961 werd gesloten. In het oosten is het van de Oosterschelde afgesloten door de Zandkreekdam sinds 3 mei 1960. Vóór de afdamming was dit gewoon een zeearm van de Noordzee. In Hippo 288 (de Tachtigjarige oorlog in de Scheldedelta) kwam je te weten dat er hier in het verleden menig robbertje is uitgevochten om het bezit van dit gebied en de bloeiende handelsroute.
Advertisement
Het Veerse Meer is 22 kilometer lang. De breedte varieert van 150 tot 1.500 meter en de totale oeverlengte bedraagt 55 kilometer. De diepte varieert fors en bedraagt maximaal 25 meter, met een gemiddelde van 5 meter. Het waterpeil wordt in de zomer hoog gehouden en in de winter laag. De totale wateroppervlakte bij NAP bedraagt 2030 hectare. In het meer bevinden zich 13 grote en kleine eilanden. Door de instroom van zoet water uit onder andere de polders en weilanden, daalde het zoutgehalte in het meer na de afdamming jaar na jaar. Verschillende soorten planten en dieren verdwenen door de dalende saliniteit van het water. Sinds mei 2004 wordt er echter via de Katse Heule opnieuw zout water uit de Oosterschelde aangevoerd, waardoor het zoutgehalte weer toeneemt. De saliniteit in de Noordzee bedraagt vandaag, langs de Nederlandse kust ± 35‰ tegenover ± 29‰ in het Veerse Meer.
Foto: Roel Van der Mast.
Op ondiepte verdringen de organismen elkaar op de harde substraten.
Om de negatieve processen voor de waterkwaliteit en ecologie tegen te gaan, is in 2004 een doorlaatmiddel in gebruik genomen, waardoor betere wateruitwisseling tussen de Oosterschelde en het Veerse Meer mogelijk werd. Dit doorlaatmiddel in de Zandkreekdam bestaat uit twee openingen van 5,5 bij 3 meter breed en 82 meter lang. Het maakt een wateruitwisseling van gemiddeld 40 m3/s mogelijk. Het doorlaatmiddel heet de 'Katse Heule' en is vernoemd naar het nabijgelegen dorp Kats en het woord 'Heule' dat Zeeuws is voor waterdoorlaat.
In Hippo 284 (Stille dood van het Veerse Meer) kon je al lezen dat er echter een nieuw probleem de kop opsteekt. Op basis van een visuele inventarisatie, verspreid over het gehele oppervlak van het Veerse Meer, is grootschalige zuurstofloosheid waargenomen. Al vanaf 3 meter diepte is de bodem ongezond en hebben anaerobe bacteriën en schimmels de overhand. Bodemorganismen kunnen niet leven in een dergelijke omgeving. Enkel dicht onder de wateroppervlakte of op plaatsen waar nog enige stroming voorkomt, is de bodem minder aangetast. Hoe meer je
westwaarts opschuift (verder weg van de instroom uit de Oosterschelde), hoe erger de toestand wordt.
Dit probleem stelt zich echter niet enkel in het Veerse Meer, ook het Grevelingenmeer kampt met eenzelfde probleem. Enkele meters onder het wateroppervlak treffen we ook hier een grootschalige zuurstofloosheid aan. Onderzoekers hebben echter geen pasklare oplossing. Misschien biedt een opening onderaan de Brouwersdam soelaas. Op de bodem zou dan de zware zuurstofloze onderlaag vanaf een diepte van 25 à 30 meter naar zee geheveld wor-
den. Kan dit ook in het Veerse Meer verbetering brengen?
Hoe maak je nu een NELOS-duiker warm om toch eens te gaan duiken in het Veerse
Meer? Vergelijken met de Oosterschelde is onmogelijk. In het Veerse Meer vind je geen kolonies hydroïdpoliepen, kokerwormen en massa's brokkelsterren op diepte en heb je geen ontmoetingen met pijlinktvissen of sepiola's op het zand terwijl je meeglijdt met de stroming. Toch gaan we het proberen… Je bent hier namelijk, net als in de Grevelingen, niet afhankelijk van het getij. Op het eiland Tholen zijn er ook een aantal duikstekken waar je buiten de kentering kan duiken en die kan je dan perfect combineren met een HW- of LW-duik voor of na. Maar wat doe je aan de kant van Wemeldinge als je een
tweede duik wenst te doen? Waar naartoe als je het tij mist en niet wil gaan driften? Wat doe je als je in Vlietepolder van de dijk afgeblazen wordt en blijkt dat je beter de meteo had gecheckt die ochtend?
De oplossing ligt op enkele minuten rijden: het Veerse Meer!
We nemen contact op met Roel Van der Mast. Roel is NOB-duiker en een prima onderwaterfotograaf. Hij is daarnaast ook vrijwilliger van de Commissie Deltagebied
Duikplaats de inlaag (Wolphaartsdijk), helemaal naar het oosten ligt de jachthaven.
Foto: Jan Dieu.
Sponzen zetten zich vast op de japanse oesters.
Foto: Roel Van der Mast.
Vistuig op de achtergrond, er is dus toch nog meer leven in het Veerse meer. Op diepte zijn er voor deze grondel maar weinig mogelijkheden om zich te verbergen.
Foto's (2): Roel Van der Mast. en auteur van de 'Stille dood van het Veerse meer – Inventarisatie Zuurstofloosheid 2020-2021'. Hij woont vlakbij het meer en kent het als zijn broekzak. Met 50 Veerse Meer duiken per jaar is hij onze ideale gids.
Inderdaad, het Veerse Meer heeft zijn beperkingen. Behalve in de topwaterlaag is er overal een tekort aan zuurstof. Het ontbreekt er dan ook aan enige vorm van fauna en flora, zodra je enkele meters diepte maakt. Berg je vooroordelen dus op en tik volgende keer eens Geersdijk of Wolphaartsdijk in op je gps. Al is het geen Grevelingenmeer, toch heeft het Veerse Meer veel potentieel en dat weet ook Roel. Als fotograaf gaat hij op zoek naar de speciale plekjes die interessant zijn om op beeld vast te leggen. Fuiken, steigers, veenwanden en mosselhangculturen behoren tot zijn favorieten. Ook heeft hij héél goede ervaringen met de houten damwand van de jachthaven van Wolphaartsdijk. Op een zonnige ochtend priemt het licht er feeëriek door de gaten van de begroeide planken. De sponzen, mosselen en zakpijpen op het verweerde hout hullen zich dan in een gouden gloed.
Het Veerse Meer was vroeger open zee, waardoor de oude zeedijken nu de oever van het meer vormen. Het harde substraat is bijna volledig overwoekerd met oesterbedden en vormt zo een heel verrassend rif. De houten palen, touwen en kettingen die je her en der tegenkomt, zijn prachtig begroeid en vormen een ideale thuis voor spookkreeftjes en weekdieren.
Foto: Koen Crabbe.
Vorige zomer konden er zelfs wasrozen gespot worden. Tussen de wieren vind je er slakjes en als het water wat opwarmt, kom je er ook de Japanse kruiskwal tegen. Dan pas je beter op, want contact met deze exoot kan zeer pijnlijk zijn en veroorzaakt een branderig gevoel met roodheid en soms blaasjes.
Naast mooi is het rif ook héél delicaat en daarom verdient het zeker onze speciale aandacht. Wees steeds correct uitgetrimd om zo de fauna en flora tijdens de eerste
meters niet te beschadigen. Hoewel het hier ideaal isom te duiken met beginnelingen, moet je er steeds op letten het broze ecosysteem niet te beschadigen tijdens opleidingsduiken of groepsduiken. Wandel niet over de oesterbedden bij het te water gaan en er weer uitkomen. Er zijn echter nog andere waterliefhebbers die afzakken naar het Veerse meer. Tijdens de zomermaanden is hier ook veel beweging aan het oppervlak. Plezierjachten, zeilers en waterskiërs zijn talrijk en komen soms heel dicht bij de oever.
Maak er nooit een opstijging zonder OSB, al is het water maar enkele meters diep! Volgende kantduikstekken zijn zeker een bezoekje waard:
• Vrouw Holle Deze duikstek dankt haar naam aan een boze buurtbewoonster die niet te spreken was over de duikers die op haar terrein parkeerden. Adres: kruising Polredijk/ Noorddijk, Vrouwenpolder. Parkeerplaats: weinig. Parkeer in de berm langs het fietspad. Afstand duikplaats: 300 m. Geschikt voor: alle niveaus. Het steigertje dat hier ligt, vormt een leuk duikobject. De meerpalen zijn mooi begroeid met zakpijpen en anemonen. Opgepast, in het zomerseizoen leggen hier boten aan. Grote kans om platvis te zien.
• Polredijk 85 (Transformatiehuisje) Adres: Polredijk, Vrouwenpolder. Parkeerplaats: ruime parking. Geschikt voor groepen. Afstand duikplaats: 400 m. Geschikt voor: ervaren duikers. Je gaat gemakkelijk te water via de betonnen trap. Duik rechtsom naar de mosselhangcultuur die prachtig begroeid is. Op ondiepte vind je ook wel klein leven tussen de blokken.
• Zilveren Schor/ Harbour Village Adres: Zilverenschorweg 1, Arnemuiden.
Naast krab staat er vandaag paling op het menu.
Eetbare mosselen.
Foto's (2): Roel Van der Mast.
Roel Van der Mast met buddy.
Het zonlicht priemt door de houten damwand van de jachthaven in Wolphaartsdijk.
Foto's (2): Roel Van der Mast. Parkeerplaats: het park met watervilla's is nog in aanbouw. Er komt een restaurant, sauna, zwembad en steiger. Parkeren doe je nu links op het domein voor het restaurant. Vóór de electriciteitscabine wandel je naar de bomen, dan volg je het pad door het bos naar het meer. Afstand duikplaats: 250 m. Geschikt voor: gevorderde en ervaren duikers. Te water gaan doe je aan het eind van een paadje dat vertrekt aan de linkerzijde van het gebouw. Deze duikstek is echt wel uniek. Op ondiepte bestaat de hele wand uit overhangende veenbanken. Tussen de 2 en 8 meter ontdek je holte na holte, al dan niet speciaal begroeid. Opgepast echter, voor de overvarende pleziervaart rondom het park. Navigeer daarom naar het westen (en terug) en duik hier enkel in de wintermaanden. Niet geschikt voor groepen.
• Inlaag Wolphaarsdijk Adres: Veerweg / Wolphaartsdijkse Veer, Wolphaartsdijk Parkeerplaats: parkeren doe je in de berm aan de trap over de dijk. Je moet dan nog enkel de dijk oversteken. Afstand duikplaats: 150 m. Geschikt voor: alle niveaus Het rif is het mooist verderop naar het westen. Wie oostwaarts duikt kan (op een zonnige ochtend) langs de prachtige wand van de jachthaven duiken. Betoverend mooi, maar enkel op rustige dagen te benaderen wegens de alomtegenwoordige pleziervaart. Er staan ook enkele rijk begroeide palen en er is een touw vol spookkreeftjes. Tussen het wier vind je er honderden groene wierslakken en in de zomer ook wel eens Japanse kruiskwallen.
• Geersdijk Adres: Geersdijksekaai, Geersdijk Parkeren: er is een ruime parking, leuk strandje dus ideaal voor groepen. Afstand tot aan de duikplaats: 50 m. Geschikt voor: gevorderde duikers. Mooie plek tot 5 m diepte, in het voorjaar worden er visfuiken geplaatst. Ideaal voor fotografen. Hoe meer naar het westen, hoe mooier het rif. Aan de staken die slechts enkele meters voor je staan aan het strandje werden vorige zomer twee wasrozen gespot. Hier heb je eveneens kans om pijlinktvissen en sepia's waar te nemen.
Foto's (2): Roel Van der Mast. Foto: Koen Crabbe.
Wasroos, Geersdijk.
Ook voor de bootduikers zijn er enkele leuke duikstekken:
• De dijk ten westen van Geersdijk • Hangcultuur Haringvreter • Hangcultuur Kortgene • De dijk tussen Trafohuisje en Vrouw
Holle
Het Veerse Meer is een prima stek voor wie kan genieten van een ondiepe, relaxe duik en voor duikers die buiten het getij wensen te duiken.
Je kan je duik natuurlijk ook combineren met een duik in de Oosterschelde vooraf. Met de huidige brandstofprijzen kan je maar beter maximaal profiteren van je verplaatsing.
Het Veerse Meer is een ideale plaats voor fotografen en duikers die graag op zoek gaan naar macro. Het leven zit hier héél ondiep, wat zorgt veel natuurlijk licht. Op de harde substraten als basaltblokken en meerpalen lijken de organismen elkaar wel te verdringen om in de spotlight te komen. Blijf je er echter steeds van bewust dat hoe beter het weer, hoe meer beweging er aan de oppervlakte is!
JAN DIEU
Advertentie
Europlongée Boulouris
Alles inbegrepen van maandag tot vrijdag: 5 nachten, volpension
10 duiken aan € 539 per persoon. Diep duiken: 6 duiken aan € 336 per persoon. (vullen met zuurstof mogelijk) 6 personen minimum
www.europlongee.fr FAX: 04 94 19 03 26 GSM: 06 09 18 53 74 • contact@europlongee.fr
ENKELE VAN ONZE PARTNERS:
SCUBAPRO SUB GEAR BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE
