Neoklassiek Elsene Zonder opsmuk maar altijd elegant: de neoklassieke stijl overheerst in Hoog-Elsene en vormt de ziel van deze buurt. In Elsene zijn de kwaliteit, de overvloed en de diversiteit van de architecturale realisaties opmerkelijk: eclecticisme, art nouveau, art deco, modernisme, postmodernisme... Dit erfgoed hebben we te danken aan de historische aanwezigheid van architectuurscholen, maar ook aan de ontmoeting tussen grote architecten, ambachtslieden en bouwheren. Naast de grote werken van bekende namen, bestaat het grootste deel van het Elsense stadslandschap uit neoklassieke gebouwen die tussen 1850 en 1900 werden opgetrokken, tijdens de decennia van grote stadsuitbreiding. Dit neoklassieke weefsel bestaat uit «gewone» huizen, met discrete ornamentiek. De meeste volgens eenzelfde kamers en suite-plan en met een witgepleisterde gevel. Het neoklassieke erfgoed is alomtegenwoordig in het hoger gelegen deel van Elsene, meer bepaald in de zone die begrensd wordt door de Gulden Vlieslaan, de Louizalaan, de Troonstraat en de as die gevormd wordt door de Vleurgatsesteenweg en de Maria Malibranstraat. Het Luxemburgplein en haar omgeving, gebouwd in het kielzog van de Leopoldwijk, vormen eveneens een opmerkelijk geheel. In de omgeving van de Waterloosesteenweg en in zuidelijke richting tot aan de begraafplaats, is de stijl nog steeds aanwezig, maar op een meer verspreide manier. Verelsenisering Elk van deze huizen afzonderlijk is niet uitzonderlijk en verdient waarschijnlijk geen classificatie Maar naast elkaar geplaatst, soms een hele straat vullend, 10
vormen ze een erfgoedkundig geheel en bepalen ze de ziel en rijkdom van Elsene en drukken ze hun stempel op haar landschap. Neem een huis in een neoklassieke opstelling weg en de hele charme van de straat wordt anders. Het neoklassieke erfgoed heeft in de loop van de jaren 2010 veel geleden en is slachtoffer geworden van private of publieke vastgoedprojecten. Tot op het punt waarop sommigen van een ‘verelsenisering’ begonnen te spreken. Sindsdien is de gemeente zich bewust geworden van de rijkdom van dit erfgoed en van het belang om het te beschermen en te herwaarderen. Dit gebeurde recent via de publicatie van de brochure «Elsene en zijn neoklassieke landschappen», geschreven door Christophe Loir, die zich zowel aan de ULB als bij de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen heeft opgeworpen als de onbetwiste referent van het Brusselse neoclassicisme. Opmerkelijk klein erfgoed Het kleine neoklassieke erfgoed verdient bijzondere aandacht: het schrijnwerk - deuren, raamkozijnen, luiken, kroonlijsten - en het ijzerwerk - balkons, balustrades, vensterroosters, vensterputten en bovenlichten - getuigen van de kwaliteit van het vakmanschap van de houten en metalen elementen. • Luiken : er zijn eenvoudige luiken die tegen de muur worden teruggeklapt, gebroken luiken die in de raamopening worden geklapt of, op het model van commerciële ramen, rolluiken die in een doos omhoog komen.
