2010 - nr. 1 by IZB, passie voor missie

tijding

• GEsprek met nieuwe directeur • Kerk-zijn voor het dorp • Verlangen naar verandering

Ledenblad van de IZB • 72e jaargang, nr. 1 voorjaar 2010

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

vooraf ‘Dat is zeker wel een hele overgang?!’, krijg ik de laatste weken regelmatig te horen. Voor mij – eerlijk gezegd – toch steeds een beetje een verrassende opmerking. In de jaren hiervoor was ik regionaal adviseur voor de classicale vergaderingen in Zeeland, een functie in de brede provinciale kaders van onze kerk. Sinds 1 februari jl. mag ik de IZB dienen als directeur. Van buitenaf wordt er heel verschillend tegen die overgang aan gekeken, merk ik; afhankelijk van het gezichtspunt van degene die de opmerking maakt... De een heeft het idee dat ik in het verleden in driedelig kostuum achter een bureau zat en dat ik nu een overall moet gaan aantrekken. De ander denkt juist dat ik in het verleden met mijn laarzen in de Zeeuwse slik gestaan heb en dat ik nu veel meer aan een vergadertafel terecht kom. De waarheid zal wel ergens in het midden liggen. Voor mij liggen de taken helemaal in elkaars verlengde. In de achterliggende jaren heb ik geprobeerd om samen met anderen gemeenten te ondersteunen bij hun roeping en opdracht: het was heerlijk om dat te doen. Nu hoop ik bij de IZB, dus langs een andere lijn, opnieuw samen met anderen aan diezelfde opdracht gestalte te geven: gemeenten ondersteunen bij hun roeping. Ik hoop dat het even vreugdevol zal zijn als het werk dat ik eerder deed! Samen met alle medewerkers van de IZB, maar ook graag samen met u en jou. We hebben immers een gezamenlijke passie: dat de Naam van Christus tot zegen is voor alle mensen op ons pad! L. Wüllschleger

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

s y m p o si u m

Dromen van een ‘kerk voor de buurt’ ‘Als ik droom van een kerk voor de buurt, dan denk ik aan een levendige gemeenschap, die een positieve, zegenrijke uitstraling heeft naar haar directe omgeving. Buurtbewoners weten dat de kerk er is, ze horen en zien regelmatig dat de kerk actief is voor de wijk of voor het dorp. De kerk heeft regelmatig terugkerende activiteiten, waar buurtbewoners op gaan rekenen. Maar daarnaast heeft de kerk van tijd tot tijd iets verrassends.’

Zo begint het eerste hoofdstuk van het nieuwe boek van ds. René van Loon, dat de titel draagt: Kerk voor de buurt. Buurtbewoners kan het niet ontgaan dat de kerk er is. De kerkleden op hun beurt zijn sterk betrokken op het wel en wee van hun dorp of (stads)wijk. Zo blijkt uit het vervolg van de droom: ‘Binnen de kerkgemeenschap staat het contact met de buurt voortdurend op de agenda. De kerkenraad is er heel vanzelfsprekend mee bezig, evenals de predikant. Dat merk je ook in de diensten. Altijd worden gasten welkom geheten, en gemeenteleden zijn gewend om nieuwkomers gastvrij te benaderen.’

Symposium Ds. René van Loon, predikant te Capelle aan den IJssel (wijk Schollevaar) is een oude bekende van de IZB; hij ontwikkelde de veelgebruikte Oriëntatiecursus Christelijk Geloof. De IZB heeft graag het initiatief genomen om een mini-symposium te beleggen om aandacht te vragen voor het thema: ‘Kerk voor de buurt’; in samenwerking met twee organisaties die ook actief zijn met initiatieven op dit terrein: de afdeling Missionair Werk/Kerkgroei

van de Protestantse Kerk in Nederland en het Evangelisch Werkverband. De bijeenkomst wordt gehouden in kerkelijk centrum ‘De Brug’, Schuilenburgerweg 2, in Amersfoort, op zaterdagochtend 27 maart, van 10.00 - 12.30 uur. Bezoekers krijgen een boeiende presentatie voorgeschoteld met vertegenwoordigers van heel verschillende gemeenten in dorpen en steden, die op een originele en creatieve manier ‘kerk voor de buurt’ zijn. Het programma is bij uitstek geschikt voor gemeenteleden en ambtsdragers die zich oriënteren op de mogelijkheden in hun context. Om zoveel mogelijk mensen in de gelegenheid te stellen aanwezig te zijn, is de bijeenkomst gratis toegankelijk. Aanmelding is wel gewenst (secretariaat@izb.nl). Zie voor de lijst medewerkers www.izb.nl of bel 033-4611949 voor meer informatie.

T w e e d a ag s e izb

d o o r An j a va n M a a n e n - H o e k m a n

Verlangen naar verandering Ieder jaar komen alle evangelisten en missionair predikanten die bij de IZB betrokken zijn, bijeen voor een tweedaagse conferentie. Bijpraten en bijtanken. Dit jaar was Vierhouten het decor voor deze ontmoeting. Anja van Maanen-Hoekman, sinds een enkele maanden werkzaam op de afdeling Toerusting, maakte het voor de eerste keer mee en schreef een impressie. Het is volop winter als ik de reis naar Vierhouten onderneem, eind januari. Het laatste stukje, dwars door het bos is naast gevaarlijk glad, ook bijzonder mooi. Het doel van de reis is conferentiecentrum ‘Het Vierhouterbos’ waar de IZB-tweedaagse wordt gehouden. De werkers uit het hele land en de toerusters van het kantoor in Amersfoort zullen elkaar ontmoeten rondom het thema: ‘De weg van verandering’. Al rijdend denk ik daar vast over na. Het programma dat we gekregen hebben belicht de weg van veranderen op allerlei manieren. In het groot, als het om veranderingsprocessen gaat binnen het geheel van de kerk en binnen onze cultuur, maar ook in het klein. Hoe zijn wij, hoe ben ikzelf veranderd? Hoe ga ik om met al die veranderingen die om mij heen en in mijzelf plaatsvinden? In aanloop naar deze tweedaagse las ik het boek ‘Voor de verandering’ van Sake Stoppels. Niet veranderen, dat kan niet, zegt hij. En ‘veranderen om het veranderen’ is niet wijs. Hoe moet het dan wel? Hoe gaan wij als werkers in het land en als toerusters goed om met de veranderingsprocessen die gemeenten doormaken en waarin wij regelmatig een (bege) leidende rol hebben?

Nieuwsgierig loop ik binnen. Warmte, muziek de geur van koffie komt me tegemoet. De stoelen staan in een grote kring en in de open cirkel staan zeker dertig paar schoenen. Inmiddels is de conferentie weer

Veranderen betekent in bijbels perspectief een totale vernieuwing: Al het oude zal voorbijgaan. Een nieuwe hemel en een nieuwe aarde staan ons te wachten en als nieuwe mensen zullen we die samen met

‘Veranderen om het veranderen’ is niet wijs’ voorbij. De schoenen stonden er ook tijdens de laatste ontmoeting in diezelfde kring. Ze hielpen ons om dichterbij onszelf te komen. Welke schoenen kies je als het gaat om wie je bent in je werk? Open slippers? Stoere laarzen? Versleten werkschoenen? Warme pantoffels? Kinderschoenen, die eigenlijk niet meer passen? Het was een van de werkvormen, benaderingen om het thema te behandelen. Drie lezingen brachten het thema op drie verschillende manieren naar voren. De lezing van Wim Dekker, hoofd vorming en educatie van de IZB, was een persoonlijk getint verhaal, waarbij hij het thema ‘verandering’ koppelde aan de eschatologie. Een verrassende invalshoek:

God bewonen. Wat betekent dat voor mezelf, voor mijn werk bij de IZB? Ik wil de gedachte bewaren dat verandering, vernieuwing in eschatologisch perspectief iets is waar ik met alles wat in me is naar mag verlangen. Als ik dat in mijn werk vast kan houden zal het getekend zijn door een positieve spanning, een uitkijken naar die nieuwe tijd en een gerichtheid om daar nu al gestalte aan te geven. Met een sterke drive voor het missionaire werk. Zijn huis mag, moet, vol worden.

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

tw e e d a ag s e izb Ledenvergadering 2 juni Bert de Leede, hoofddocent van de Protestantse Theologische Universiteit, vroeg zich in zijn bijdrage onder andere af hoe de kerk er over tien jaar uit ziet. De vooruitzichten zijn somber, maar tegelijk is er ook heel veel vitaliteit en geloof. Hoe gaan we om met een krimpende kerk in een cultuur die sterk veranderd is en waardoor we ook zelf beïnvloed zijn. Verschillende scenario’s van de toekomstige kerk passeerden de revue. Welk scenario van nu zal over tien jaar de realiteit van die tijd het dichtst benaderen? Dat vond ik het moeilijke van dit onderdeel. Die vraag kan niet beantwoord worden. Door en voor mijn werk lees ik regelmatig iets over pogingen om het tij te keren, een antwoord te vinden op iets groots als kerkverlating in een tijd waar religie mag. Ik heb veel waardering voor pogingen die de relevantie van geloven in Jezus Christus, van de kerk, voor mensen van onze tijd op het oog hebben. Dit onderdeel gaf voor mijzelf de meeste vragen. Wat is de rol van het gebed? Opwekkingen die we vanuit de kerkgeschiedenis kennen waren toch ook verhoringen van aanhoudend gebed? Voelen we als achterban van de IZB, de urgentie? Is dat zichtbaar in de invulling van onze diensten? In onze levensstijl? Hoe onaangepast willen en durven we zijn? Hoe sta ik daar zelf in? Toen was het avond geworden. We hadden daarvoor ook nog gewandeld. Tussen de winterse buien door, hadden de meesten het kapelletje waar we elkaar zouden ontmoeten bereikt. Dat lukte niet helemaal zonder verdwalen. Waarmee maar weer werd bewezen dat het soms anders gaat dan je denkt.

Herkenbaar De maaltijden duurden lang, zodat er volop ruimte was om elkaar te ontmoeten en te spreken. Ook na de avondlezing werd er tot in de kleine uurtjes doorgepraat. Herkenning, leren van elkaar, samen lachen, een goed glas wijn drinken, ontspannen. Daarna slapen in de stilte van de nacht. Evangelisten uit de grote steden merkten dat het in Vierhouten echt nog stil is ’s nachts.

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

De laatste lezing kwam van Bert Bakker. Motiverende gespreksvoering was het onderwerp. Herkenbaar. We willen immers graag mensen motiveren, oproepen, uitdagen om in God te gaan geloven. Gesprekken voeren met zoekers zijn daar een onderdeel van. De methodiek die Bert aanreikte was heel boeiend en leverde veel interactie op. Uitzonderlijk veel, zei Bert. Voor mij lieten al die interacties zien met hoeveel passie, verlangen en zorgvuldigheid de werkers in het land naar mensen die zij bereiken kijken. En hoe ze met hen om willen gaan. Voordat iedereen weer naar huis ging stonden we samen in de kring om te zingen en te bidden en elkaar in de Naam van onze God de zegen mee te geven. Zonder zal het niet gaan. En dat hoeft ook niet. Hij gaat met ons mee.

Gezamenlijk Onderweg naar huis realiseerde ik me wat het betekent te leven en te werken onder Gods zegen. Het voelt voor mij als grond onder je voeten en een hand op je hoofd. De conferentie was intensief: ontmoetingen, gesprekken die soms je hart raken, nadenken over alles wat er gezegd is ook met het doel toegerust te worden om op een goede professionele manier je werk te doen. De lezing van Bert Bakker over motiverende gespreksvoering zette me vooral aan het denken. Hoe begeleiden wij veranderingsprocessen? Welke vragen stellen we? Hoe gaan we om met weerstand tegen verandering? En is die weerstand positief of negatief te duiden? De aandachtspunten in de lezing waren voor mij verhelderend en uitdagend. Denken vanuit het probleem en dat vooral in gezamenlijkheid doen. Niet via een massief beleidsplan, maar vanuit een gezamenlijk probleem dat ook gezamenlijk erkend en herkend wordt. Dat is meer dan de juiste techniek toepassen op het juiste moment. Het is een weg gaan met mensen en gemeenten. Onder de zegen van God en de leiding van de Heilige Geest.

De ledenvergadering van de IZB vindt plaats op woensdag 2 juni, om 19.00 uur, in gebouw ‘de Schakel’ in Nijkerk. In verband met de jubileumviering kort daarna, is er dit jaar geen bijeenkomst met een gastspreker. Mw. drs. Z.A. (Inez) Jansen-Smit uit Geldrop is voorgedragen als nieuw bestuurslid. Als de vergadering instemt met de kandidatuur neemt ze de plaats in van ds. M.D. van der Giessen (Amersfoort). Twee andere aftredende bestuursleden, ds. H.J. van der Veen (Sliedrecht) en ds. M.C. Batenburg (Waddinxveen), stellen zich herkiesbaar. Leden hebben het recht om uiterlijk drie weken vóór de vergadering personen te kandideren voor het bestuurslidmaatschap. Tijdens de ledenvergadering zal ook worden gestemd over enkele statutenwijzigingen. Zo wordt voorgesteld om het dagelijks bestuur op te heffen en enkele passages in de statuten taalkundig te moderniseren. Zie voor de voorstellen www.izb.nl of bel met het secretariaat, 033-4611949.

12 juni, Rotterdam: Viering 75 jaar IZB Achter de schermen zijn de voorbereidingen in volle gang voor de viering van het 75-jarig bestaan van de IZB, op zaterdag 12 juni. Er is gekozen voor een programma met workshops op diverse locaties in Rotterdam, de stad waar de IZB sinds jaar en dag met evangelisten en missionair predikanten vertegenwoordigd is. ’s Avonds is er een gezamenlijke dankdienst in de Oude of Pelgrimvaderskerk in Rotterdam-Delfshaven. Alle leden, donateurs en belangstellenden zijn van harte uitgenodigd. Over het programma volgt later dit voorjaar meer, maar noteert u alvast de datum: zaterdagmiddag en avond, 12 juni, Rotterdam.

int e rv i e w

d o o r W i m D e k k e r e n K o o s va n N o p p e n

Ds. Louis Wüllschleger, directeur IZB:

‘Het zit niet in mijn karakter om me neer te leggen bij de status quo’ Hij is de nieuwe directeur, maar voor veel IZB’ers is hij in de eerste plaats een oude bekende. Ds. Louis Wüllschleger, oud-bestuurslid, oud-voorzitter. Toch is een nadere kennismaking op zijn plaats. Want de vroegere Haagse dominee heeft intussen wel de ervaring van achttien Zeeuwse jaren in zijn bagage. ‘In de breedte van de Protestantse Kerk in Nederland is op het gebied van missionaire toerusting nog wel een wereld te winnen’, zegt hij in dit interview, op een van zijn eerste werkdagen voor de IZB. Het was een kerstavond in de jaren tachtig. Tussen het winkelend publiek in Den Haag klonk het geluid van een draaiorgel. In een poging toepasselijke muziek te spelen, had de orgelman psalmen uit de kast gehaald. ‘Heer’, ai maak mij uwe wegen’, even later ‘’t Hijgend hert’. Tegen de belangstellende voorbijganger die hem aansprak vertelde hij dat de boeken een erfenis waren van zijn vader. Draai die maar met kerst, had hij hem nog meegegeven. ‘Met deze muziek verdien ik nog meer dan anders.’ De voorbijganger was Louis Wüllschleger, toenmalig predikant van de Hervormde Marcuskerk-gemeente in Den Haag. ‘Een ervaring van vervreemding’, zegt hij nu, als hij de herinnering ophaalt. ‘Je werkt als predikant in de grote stad, je hebt de vaste overtuiging dat je een boodschap hebt

voor alle mensen, maar je voelt je op zo’n moment verweesd lid van een splintergroepering, met een verhaal waar mensen schouderophalend aan voorbijgaan.’ Hij stamt uit een degelijk nest. Christelijkgereformeerd, ‘Bewaar het pand’, voor de kenners. Het geloof was een vanzelfsprekend onderdeel van het leven thuis. ‘Maar wel: een gunnende sfeer, altijd met de overtuiging dat God groter is dan ons blikveld reikt.’ Met diezelfde overtuiging begon hij als jong predikant op Tholen, ‘hoewel ik toen nog weinig besef had dat zo’n missionaire roeping ook consequenties zou moeten hebben voor het gemeente-zijn’. Vanuit een ‘sterk roepingsbesef’ ging hij in 1982 naar Den Haag, waar iedere christelijke vanzelfsprekendheid hem snel uit

handen werd geslagen. ‘In Tholen stond het corpus christianum nog degelijk overeind. In Den Haag reden we de eerste zondag dwars door de stad van de pastorie naar de kerk terwijl alles langzaam tot leven kwam: winkels open, trams, bussen, een drukte van belang. Een directe confrontatie met de geseculariseerde wereld.’

Wat deed dat met u? ‘Om te beginnen leerde ik met andere ogen de Bijbel te lezen. Ik ontdekte dat de positie van de gemeente in de grote stad in veel opzichten vergelijkbaar was met de minderheidspositie van de Vroege Kerk; daar stond ze dichterbij dan bij de gemeente uit de tijd van de Reformatie, terwijl we in onze traditie gewend zijn om ons bij de bezinning op het kerk-zijn vooral op die laatste periode uit de kerkgeschiedenis te oriënteren. Ik preekte veel uit het Nieuwe Testament, Handelingen, de brieven van Petrus en Paulus. Ik las opnieuw de evangeliën, niet in de eerste plaats als oproep om tot geloof te komen, maar als toerusting voor de al bestaande gemeente tot navolging van Jezus Christus. En ik leerde veel dingen uit de kleine traditie te relativeren, noem het maar de gereformeerde zede.’

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

int e rv i e w Keuzekerk Zo’n kwetsbare positie van een minderheidsgroepje in een geseculariseerde omgeving zou ook tot isolement hebben kunnen leiden, onder het mom van ‘Laten we zien te houden wat we hebben’. Dat gebeurde niet? ‘Zeker niet. Hoewel ik wel de verleiding heb gezien om ook in zo’n omgeving een luxe leventje te gaan leiden, als voorganger in je eigen vrome kring, zonder dat je ernst maakt met de roeping die je als gemeente hebt voor je omgeving. Maar het zit niet in mijn karakter om me bij de status quo neer te leggen. Hoe verbijsterend en overweldigend ik de ervaringen soms vond, de situatie van de kerk prikkelde me vooral om met het evangelie middenin deze cultuur te staan. Die missionaire drive is altijd aanwezig geweest. Binnen de beperkte mogelijkheden – ik was verbonden aan een gemeente die toen geen geografische wijk had – heb ik gepoogd daar handen en voeten aan te geven. Indertijd heb ik mede het initiatief genomen tot het Overleg Grote Steden van de Gereformeerde Bond, om met ambtsdragers in soortgelijke situaties ervaringen uit te wisselen.’

‘De kerk is geen religieuze Albert Heijn’ Er is altijd veel discussie geweest over de vraag: kies je voor een ‘keuzekerk’ (waar de Haagse gemeente een voorbeeld van was), of voor de geografische wijkgemeente? Vandaag gaan ook stemmen op die zeggen: kies voor een gemeente met een sterk profiel, dat schept uit missionair oogpunt helderheid. ‘Speel ze niet te veel tegen elkaar uit. Op grond van mijn ervaringen in Den Haag, maar ook in Zeeland, zorg dat je als gemeente altijd voeling houdt met je directe omgeving. Om het even of je nu een gereformeerde bondsgemeente of een hoogliturgische gemeenschap vormt, gemeenteleden mogen nooit alleen langskomen om iets ‘af te halen’. De kerk is geen religieuze Albert Heijn. Als je geen voeling hebt en houdt met de wereld om je heen, kom je binnen de kortste keren in

een geestelijk ghetto terecht; dat is het begin van het einde. ‘Kerk voor de buurt’, de titel van het nieuwe boek van René van Loon, snijdt een fundamenteel thema aan.’

Met een rugzak vol ervaring ging u na tien jaar van Den Haag naar Middelburg. ‘Het bleek een illusie te denken dat de ervaringen uit de grote stad daar eenvoudig vruchtbaar gemaakt konden worden. Ik kwam in een jonge, bruisende gemeente, die snel groeide, vooral doordat velen overkwamen vanuit de Gereformeerde Gemeenten. In 1992 telde de kaartenbak 233 zielen, inmiddels is dat aantal uitgegroeid tot boven de 1500. Ze stamden uit een volle kerk en belandden in een volle kerk. Een verhaal over ontkerkelijking sloot bepaald niet één-twee-drie aan bij hun ervaring.’

In de classes En dan maakt u de overstap naar het het provinciale werk, eerst als secretaris van de provinciale synode, daarna als regionaal adviseur voor de classicale vergaderingen. Binnenkerkelijke klussen, hier en daar een bestuurlijk brandje blussen… ‘Ik beschouw dat voluit als werk met een

Vertrek en komst van een directeur Als in één adem kan ik enkele woorden wijden aan het vertrek van ds. D.Ph.C. Looijen als directeur van de IZB en de komst van ds. L. Wüllschleger als zijn opvolger. Vrijdag 8 januari namen we afscheid van ds. Looijen. Vanaf 6 september 1996, dus bijna 13 ½ jaar, was hij directeur van onze organisatie. De IZB kon in die tijd moeilijk een directeur krijgen. Ds. Looijen was bereid om, na nog maar drie jaar predikant te zijn geweest in Oostwold in de provincie Groningen, de taak op zich te nemen. Zo dienstbaar aan de IZB als hij bij zijn komst was, zo dienstbaar is hij al die jaren voor de organisatie actief

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

geweest. Daarin dreef hem vooral liefde voor mensen, dat zij Christus zouden leren kennen, liefde voor de kerk en liefde voor Christus. In die meer dan dertien jaren is veel gebeurd. De organisatie werd professioneler. De relatie van de IZB tot de kerk werd intensiever. Onder de werkers kwamen meer en meer missionair predikanten. De contacten met het buitenland brachten allerlei cursussen in ons land en predikanten in Londen. We zijn ds. Looijen heel dankbaar voor zijn inzet voor onze organi-

int e rv i e w missionair element! Als ik er aan mee heb mogen werken dat in elk Zeeuws dorp een geloofsgemeenschap is waar de lofzang gaande gehouden wordt, dan voel ik mij rijk gezegend. Het ligt in lijn met mijn werk destijds in Den Haag of nu voor de IZB. In heel wat gemeenten heb ik samen met anderen projecten mogen begeleiden gericht op de vraag: ‘Hoe bereiken we de mensen in onze omgeving?’ Ik ervaar mijn overstap naar de IZB dus allerminst als een breuk; hooguit heeft het werk nu een ander startpunt.’

In de jaren rond de eeuwwisseling maakte u de Samen-op-Weg-discussie van nabij mee. Was de fusie van de drie kerken in Zeeland wel meer dan een noodzakelijk kwaad? ‘Beslist! In tal van kleine gemeente ontstond nieuw elan door het samengaan. Behalve allerlei kerkelijke regelingen ging het natuurlijk óók om een gezamenlijk beleidsplan. Daarin stond de vraag centraal: Waar staan we voor? Waarom zijn we er als kerk? De nestgeur en identiteit van hervormden en gereformeerden waren snel vergeten, maar wat er voor in de plaats kwam was zeer de moeite waard, ook confessio-

satie en danken zijn vrouw en gezin voor hun betrokkenheid op dit werk. De dankbaarheid is rond het afscheid verwoord en in een geschenk concreet gemaakt. Vooral kreeg in de afscheidsbijeenkomst in de kerk van de Evangelische Broedergemeente in Zeist God de dank. We zongen al meteen de woorden: ‘God in de hoog’ alleen zij eer’. Sinds 17 januari is ds. Looijen dienstbaar aan de wijkgemeente waartoe hij al behoorde, de protestantse gemeente Adventkerk in Amersfoort. God zegene hem ook in dat dienstwerk. We vinden het mooi, dat hij het ‘gewone’ predikantswerk weer verlangt uit te oefenen . We vertrouwen erop, dat de ervaringen die de afgelopen jaren zijn opgedaan, daarin vruchtbaar zullen worden. Meteen mag ik de nieuwe

neel. Het missionaire verlangen in lokale gemeenten in Zeeland is veel meer aanwezig dan je denkt. Ik moet zeggen, dat ik er in het verleden ook weleens neerbuigend over die gemeenten heb gesproken. Maar ik liet me graag verrassen. Ook op het diaconale vlak, in het concrete dienstbetoon van een kerk binnen een kleine dorpsgemeenschap, heb ik prachtige voorbeelden gezien. Op dat punt heb ik zelf ook wel een ontwikkeling doorgemaakt. In Den Haag voerde ik discussies met de voorzitter van de diaconie, die soms de gevleugelde woorden sprak: ‘Godsdienst is mensendienst’. Ik kon dat maar gedeeltelijk meemaken – en ik zou hem ook vandaag nog tegenspreken. Maar ik honoreer meer het waarheidsmoment in die slogan. De christelijke gemeente moet óók ernst maken met de vraag hoe ze present is in haar omgeving. Eén van de kerken in Zeeland

‘Hoe bereiken we de mensen in onze omgeving?’

directeur verwelkomen. Eind november vorig jaar benoemde het bestuur ds. Wüllschleger uit Middelburg tot directeur. Na bedenktijd van twee weken, waarin hij kennis maakte met de organisatie, liet hij 11 december in Amersfoort weten, de benoeming te aanvaarden. Dit werd op het bureau gevierd. De komst naar de IZB kon snel plaatshebben. Per 1 februari trad hij in dienst. De kerk verleende betrokken medewerking en beriep hem spoedig tot predikant met bijzondere opdracht t.b.v. de IZB. Zo kon hij vrijdag 5 februari in de St. Joriskerk in Amersfoort bevestigd worden als predikant met als taak, directeur zijn van de IZB. Hij hoopt in de loop van dit jaar naar Amersfoort of omgeving te verhuizen. Als bestuur en organisatie zijn

schonk het dorp een defilibrator; dat is een behoorlijk kostbaar apparaat, waarmee het hart weer op gang kan worden gebracht na een hartstilstand. Een waardevolle geste, uit het oogpunt van christelijk dienstbetoon.’

Toerusting De IZB doet veel aan toerusting van gemeenten. Hoe kijkt u daar tegenaan? ‘In de breedte van de Protestantse Kerk is daar op het terrein van de missionaire toe-

we verwonderd en God zeer dankbaar, dat zo spoedig in de vacature is voorzien. We zien Gods liefde tot onze organisatie en Zijn zorg voor ds. Wüllschleger, zijn vrouw en gezin. Ondertussen kwam in korte tijd heel wat op hen af. We wensen kracht toe om deze weg achter de Heiland aan te gaan. Bijzonder wensen we ds. Wüllschleger wijsheid van onze God om, zo Hij het geeft, de komende jaren leiding aan onze organisatie te geven. Ds. Wüllschleger heeft nadrukkelijk aangegeven, in samenwerking met bestuur en organisatie het werk te willen doen. Wij zien daarnaar uit en hebben onze medewerking uiteraard toegezegd!

Ds. M.J. Tekelenburg, voorzitter IZB

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

int e rv i e w rusting nog een wereld te winnen. Toerusting is en blijft een belangrijk speerpunt van onze organisatie; ik zou denken dat we de ervaringen uit de missionaire project ook zoveel mogelijk moeten verdisconteren in ons aanbod aan gemeenten. Op grond van mijn ervaringen in Zeeland is er – óók in gemeenten die niet direct tot het achterland van de IZB worden gerekend – veel animo voor toerusting op het terrein van missionair werk.’

‘Jammer dan, maar met de leer zit ’t wel goed’ Er is in de voorbije jaren wel gezegd: De IZB wordt door al die toerusting teveel een binnenkerkelijke club. ‘Dat vind ik een drogredenering. De vraag is: Wat ligt de spits van je toerusting? Die is naar buiten gericht. Het beste missionaire instrument is het leven van de christelijke gemeente zelf, Ik zie nog een forse taak voor ons weggelegd in een programma van revitalisering van gemeenten, ook in gebieden waar we nu nog niet actief zijn. Als je met een stevig aanbod komt, haken gemeenten daarop in, ongeacht je kerkelijke kleur, daar ben ik van overtuigd.’

Gebed Tot slot: Ergens in de bureaulade ligt nog een proefschrift dat wacht op voltooiing. ‘Ik ben inderdaad ooit begonnen aan de bestudering van wat Calvijn zegt over de kenmerken van de kerk. In de Institutie noemt hij vooral twee kenmerken: de verkondiging van het evangelie (zeg maar: de leer) en de bediening van de sacramenten. Maar in zijn preken over en commentaren bij het boek Handelingen noemt hij uitdrukkelijk vier kenmerken: de leer, de gemeenschap, het breken van het brood (sacramenten) en de gebeden. Als één daarvan ontbreekt, zit het niet goed, stelt hij dan expliciet. In de lijn van de Heidelbergse

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

Catechismus en de Nederlandse Geloofsbelijdenis spreken wij ook altijd over de twee elementen: de leer en de sacramenten; de andere aspecten zijn ondergesneeuwd. Als een gemeente als los zand aan elkaar hangt en iedereen op zichzelf is gericht, zeggen we: ‘Jammer dan, maar met de leer zit ’t wel goed’. Gasten van overzee verbazen zich over het gebrek aan gemeenschap in de kerken in de Westerse wereld. Ze zien ons degelijk bidden aan het begin en einde van een vergadering, maar ze stellen tegelijk de vraag of het niet erg formeel is en of het ook ons leven wel echt draagt… Dat zijn kritische lessen. En de afronding van dat proefschrift, tja, dat is iets voor na mijn tijd bij de IZB.’

Tholen, Den Haag, Middelburg, Amersfoort Louis Wüllschleger begon zijn ambtelijke loopbaan in 1977, in de Hervormde gemeente te Tholen. Van 1982 tot 1992 was hij predikant te ’s-Gravenhage, daarna diende hij de Hervormde gemeente te Middelburg. Vanaf 2001 was hij secretaris van de provinciale synode in Zeeland, totdat deze functie, bij de totstandkoming van de Protestantse Kerk in Nederland in 2004 werd omgevormd tot regionaal adviseur van de classicale vergaderingen in dezelfde provincie. Daarnaast was hij parttime werkzaam in de Protestantse gemeente te Middelburg (wijkgemeente De Ontmoeting). Per 1 februari is hij in dienst van de IZB. Vrijdagavond 5 februari vond de bevestiging en intrede plaats tijdens een kerkdienst in de St. Joriskerk in Amersfoort.

‘Onder de preek gebeurt het?!’ De preek is bij uitstek het moment waarop het heil wordt bemiddeld. Onder de preek gebeurt het! Maar leeft dat besef nog? Of is het aan slijtage onderhevig? Wat zijn de onderliggende oorzaken? Is er iets tegen te doen? Brandend-actuele vragen, die aan bod komen tijdens de studiedag voor predikanten, kerkenraadsleden en gemeenteleden, 9 april, in Amersfoort. De bijeenkomst wordt belegd door Areopagus, het centrum voor contextuele en missionaire verkondiging van de IZB. Een predikant, ds. Gerrit van Meijeren, en twee gemeenteleden, Thea Metske en Arnoud Looijen, zijn uitgenodigd om iets te zeggen bij het vraag- en uitroepteken in het thema: ‘Onder de preek gebeurt het?!’ Hoe beleven ze dat? Wat zouden ze idealiter willen? Wat ervaren ze in de praktijk? Welke uitweg zoeken ze om verder te komen? Areopagus-cursusleider dr. Paul Visser zal in zijn bijdrage de inhoud van de drie voordrachten verbinden en een eigen visie op het thema ontvouwen. De bijeenkomst wordt gehouden in kerkelijk centrum ‘De Brug’ in Amersfoort, 9 april, van 10.00-16.00 uur. Toegang: € 25,- voor IZB-leden. Anders € 27,50. Meer informatie: zie www.izb.nl of bel 033-4611949. Aanmelden: secretariaat@izb.nl.

T o e r u stin g e n t r a inin g

Nieuwe ronde Scopus-trainingen De Alpha-cursus, de Oriëntatiecursus Christelijk Geloof en de Emmaüscursus zijn bekende en vertrouwde namen voor kerken die ‘zoekers’ willen laten kennismaken met het christelijk geloof. Een betrekkelijk nieuwe naam in dit rijtje is ‘Scopus’, een missionaire cursus die enkele jaren geleden door de IZB in Nederland is geïntroduceerd. Binnenkort start weer een reeks trainingsbijeenkomsten voor degenen die met het materiaal aan de slag willen.

teleden een toegankelijke methode om zich in te leven in bijbelverhalen. Intussen werkt men in Engeland, Zwitserland, Japan en Zuid-Afrika met deze cursus. De IZB heeft de vertaalrechten van deze cursus voor de Nederlandse ‘markt’, wat betekent dat ze het materiaal ook aanbiedt buiten de Protestantse Kerk in Nederland, in andere kerkverbanden. Er zijn twee series van vijf bijeenkomsten (vier bijbelverhalen) gereed (met dank aan het vertaalwerk van de theoloog dr. P.

Waarom stak en steekt de IZB energie in een nieuwe methode, als er toch al een aantal goede missionaire cursussen voorhanden zijn? ‘Scopus’ heeft een heel eigen concept’, vertelt Tineke Zeefat van de afdeling Toerusting van de IZB. ‘Het een eigen manier van Bijbellezen, of liever gezegd: Bijbel-beleven. De deelnemers verplaatsen zich in de (hoofd)personen van het Bijbelgedeelte. Neem de hoofdstukken uit Genesis over Abraham. Je kunt ze lezen als een geschiedenis uit een grijs verleden, zoveel jaar vóór Christus. Maar als je wordt uitgenodigd of uitgedaagd om in zijn schoenen te gaan staan, komt het je meteen dichter op de huid. Abraham, ga op reis. Hoe was dat avontuur? Wat moet hij opgeven? Hoe groeit zijn vertrouwen, onderweg? Door zo intensief ‘in het verhaal te stappen’ kom je dicht bij – sommigen zeggen – je gevoel, ik houd het liever op je existentiële beleving. ‘Scopus’ is dan ook minder dan andere missionaire cursussen gericht op kennis, verstand, theorie of leer. Niet dat dat onbelangrijke zaken zijn, maar ‘Scopus’ doet een ander appèl op mensen; het accent valt meer op het intuïtieve en existentiële dan op het cognitieve.’ Scopus’ mag dan in Nederland nog weinig bekend zijn, in Duitsland – de bakermat van deze cursus – is dat heel anders’, zegt Tineke. In de meeste Duitse kerken kent men de cursus onder de naam ‘Stufen des Lebens’, waarvan de eerste materialen al zo’n 25 jaar geleden op de markt kwamen. In totaal zijn er nu vijftien series met ieder vier bijbelverhalen ontwikkeld. Uit ervaring blijkt Scopus zowel voor zoekers en nieuwkomers als voor doorgewinterde gemeen-

van den Heuvel, bestuurslid van de IZB); nog twee andere zijn in voorbereiding. In elke serie komen kruis en opstanding, als kernen van het christelijk geloof aan bod, maar door de opzet van de cursus, ánders dan bijvoorbeeld in de Alpha-cursus. Tineke: ‘Na afloop van een Scopus-training zijn niet alle deelnemers in staat om een beknopte samenvatting van het christelijk geloof te schrijven. Maar op basis van de cursussen die we nu hebben gegeven, kan ik wel stellen dat de deelnemers zeggen dat de Bijbel meer voor hen is gaan leven; de betekenis, de relevantie voor het dagelijks leven wordt hen duidelijker. Het smaakt ook naar meer. Wanneer is iemand christen? Als hij de leer ‘snapt’, of als hij meer van Christus gaat houden?’

Scopus-trainingen in 2010 In 2010 worden enkele trainingen gehouden; zonder deze voorbereiding is het niet mogelijk om met het materiaal aan de slag te gaan. Geïnteresseerden kunnen kiezen uit trainingen overdag (2 dagen van 11.00 tot 21.30 uur) of ’s avonds (in totaal 5 avonden van 19.30-22.00 uur). Deelnemers aan de training doorlopen dan het gehele Scopus-programma, uiteraard inclusief de aanwijzingen voor de leiding.

‘Een plek onder de zon’ • Dagtraining Amersfoort 17 en 31 mei • Avondtraining regio Stellendam 13, 20 en 27 september, 4 en 11 oktober. ‘Bronnen’ • Avondtraining regio Gouda 12, 19, 26 april, 3 en 10 mei. • Dagtraining Amersfoort 30 augustus en 6 september.

Kosten De kosten bedragen € 75,00 p.p., incl. koffie (en maaltijden voor de dagtraining). U betaalt voor maximaal drie deelnemers uit uw gemeente. Achteraf kunt u een instructiemap kopen voor € 25,-. Deze hoeft niet per persoon, maar kan als gemeente aangeschaft te worden. Meer weten? Nadere informatie is verkrijgbaar via Tineke Zeefat, t.zeefat@izb.nl of via tel. 033-4611949. Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

Column

Doe eens gek Laten we als christenen eens gek doen! Ik heb wel wat ideeën: • Nodig eens iemand uit voor een kerkdienst of een Alpha-cursus; • Ga deze zomer niet eens lekker luieren, maar op werkvakantie; • Doe de tweede auto de deur uit; • Loop eens voorop met uitjes, ludieke acties, feestjes en partijen (mensen schijnen te denken dat christenen saaie mensen zijn); • Probeer eens een gesprek op het geloof te brengen; • Steek je nek eens uit voor een goed doel (zet een goede-doelen-pot neer op je werk, ga collecteren of organiseer een sponsor-wedstrijd); • Vertel eens op maandag dat je op zondag een hele mooie dienst hebt meegemaakt; • Bid eens met iemand of bied aan voor iemand te bidden; • Geef alles weg wat je al langer dan een jaar niet gebruikt hebt; • Vraag eens aan iemand met een ander geloof waarom hij gelooft; • Geef je eigen fouten toe en vraag om vergeving; • Probeer te regelen dat ze op je werk, in je kerk en op je vereniging Fair Tradekoffie gaan drinken; • Ga op een verjaardag eens zitten naast de minst populaire persoon; • Nodig op vrijdagmiddag je hele team (of afdeling) uit om op vrijdagmiddag een biertje te gaan drinken op jouw kosten (mensen schijnen te denken dat christenen gierig zijn); • Stop met roddelen; • Stuur een mooie inspirerende internet-link aan iemand door; • Weiger een nieuwe lease-auto en neem genoegen met een tweedehands (kun je laten zien dat je zo’n auto niet nodig hebt voor je status); • Probeer één keer per week te bidden of je die week een kans krijgt om te praten met iemand over God; • Ga een dag minder werken om vrijwilligerswerk te kunnen doen; • Geef iemand die van weinig rond moet komen gebruiken een mooi cadeau of een leuke bon; • Geef eens een bijbel of goed boek weg. Sorry. Ik ging even te ver. Het zijn allemaal vreemde ideeën hierboven. Het zijn dingen die gewone, fatsoenlijke, burgerlijke christenen normaal gesproken nooit zouden doen. Als we gewoon doen, dan doen we al gek genoeg. En zo is het. En zo hoort het te blijven. Het spijt me. Mijn voorstellen zijn echt te gek voor ons Nederlandse christenen. Stel je voor, dat we allemaal dit zouden gaan doen. Mensen zouden vragen gaan stellen, nieuwsgierig worden en willen weten waarom we zulke dingen doen. Op zulke moeilijke vragen zit niemand toch te wachten. Nogmaals: sorry. Ik had gewoon even wat rare gedachten. Vergeet u maar wat u gelezen hebt. Dan gaan we gewoon verder tot de orde van de dag. Niels de Jong, missionair werker Rotterdam-Centrum (‘De Samaritaan’).

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

Missi o n a i r w e r k

d o o r k o o s va n n o p p e n

Als de kaarten lijken geschud De meeste missionaire concepten zijn ontwikkeld in een stad. Kun je daar eigenlijk wel mee uit de voeten in een dorp, met zijn eigen cultuur? Martin van Dam schreef in het kader van zijn theologiestudie een afstudeerverhandeling: Drempels en kansen – over missionair werk in de context van een klein dorp. Hij is zelf een jongen van het dorp. Opgegroeid in Zegveld. Werkte de afgelopen jarenvoor de IZB in Sprang-Capelle. Net bevestigd als predikant in de Hervormde gemeente Hagestein, een dorpje onder de rook van Utrecht. Maar als vicaris werkte hij enige tijd in een stad - Delft - en uitgerekend daar ontstond het idee voor zijn onderzoek. ‘Door de ervaringen in de stad keek ik met andere ogen naar het dorp. In Delft boog men zich over de vragen van een buurtonderzoek: Hoe zouden we contact kunnen leggen met de mensen in de flats vlakbij de kerk. Wat voor mensen wonen er überhaupt? Wat speelt er in hun leven? Opeens besefte ik dat zo’n vraag op een dorp ondenkbaar is. Daar hebben we die contacten al, we weten heel wat van elkaar. En we ontmoeten elkaar frequent; via het bloeiende verenigingsleven, de voetbalclub of bijvoorbeeld als collega’s van het aannemersbedrijf op het dorp. Dat is een enorme kans, in het missionaire werk.’ Niettemin overheerst het beeld dat kerken in dorpen haast automatisch naar binnen zijn gericht. ‘Het Koninkrijk van God zal waarschijnlijk niet in dit dorp beginnen, zo zou een beginnend pastor kunnen denken’, schrijft Rein Brouwer in een hoofdstuk over de kerk in een kleine dorpsgemeenschap. De kaarten lijken er voor altijd geschud: bepaalde families zijn protestant, andere rooms-katholiek, weer andere ‘doen nergens aan’; dat is nu eenmaal de status quo. Wat kun je in zo’n schier onveranderlijke omgeving met missionaire concepten?

Happenings In zijn afstudeerverhandeling verkent Martin van Dam de mogelijkheden. Hij koos het mis-

sionaire concept van het London Institute for Contemporary Christianity (zie kader) en bekeek de situatie in een dorp in Brabant; van de bijna 2000 inwoners is de helft lid van de hervormde gemeente. De beschrijving bevat veel stereotiepen: Wie ‘van buiten’ komt burgert niet snel in, tenzij hij/zij het initiatief neemt. ‘Zolang je je afzijdig houdt, vraagt niemand iets’, zegt de dominee in het onderzoek. Zelf heeft-ie een heel andere houding. Hij bezoekt ook mensen die niét in zijn kaartenbak staan. ‘Soms word ik wel eens ergens bijgevraagd: U bent de dominee, u bent onpartijdig, kunt u eens helpen in een conflict in de familie.’ En als de Oranjevereniging een feestweek belegt, gaat de dominee voor tijdens een dienst in de biertent. ‘Bij dit soort happenings ben je echt zichtbaar als kerk.’ Gemeenteleden zijn meer doeners dan praters. En degenen die wél over hun geloof kunnen praten, vinden het toch lastig, zegt Martin van Dam. ‘Ze denken al gauw dat ze zich daarmee boven een ander verheffen. ‘We zijn niet beter ofzo’, zeggen ze dan.’

‘Onze’ dominee Het missionaire werk op een dorp concentreert zich al snel op de randleden. ‘Dat is in veel gevallen de primaire doelgroep. Bij hen kun je nog ergens aan appelleren. Waar in de stad de volkskerk is gedecimeerd of geheel verdwenen, heeft de kerk in het dorp nog een brede rand.’ De predikant vervult een belangrijke rol in de missionaire bewustwording van de gemeente. Geldt dat al in het algemeen, dan zeker ook in een dorp. Martin: ‘De predikant heeft veel meer een sturende rol. In Delft maakte ik een kerkenraadsvergadering mee, waarbij de Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

Missi o n a i r w e r k dominee geen voorzitter is. Na een uurtje vergaderen constateerde ik dat hij nog nauwelijks iets had gezegd. Dat is een groot verschil met de situatie in een dorpsgemeente. De dominee is daar een belangrijke spilfiguur. De huisarts komt meestal uit een naburig dorp; de burgemeester is ‘weggereorganiseerd’ naar een gemeentehuis voor de hele regio. Maar de pastorie is er nog. En de dominee is letterlijk en figuurlijk het gezicht van de kerk. Dorpsbewoners spreken over ‘onze dominee’, ook als ze never een voet in de kerk zetten. Behalve in crisissituaties of bij een huwelijk doen ze geen beroep op hem. Het is goed dat predikanten doordrongen zijn van de missionaire kansen die zij daarmee hebben. Eén van mijn aanbevelingen is ook dat de IZB deze ‘dorpsdominees’ gerichte toerusting aanbiedt.’

Afwijken In gesprek over missionair werk in dorpsgemeenschappen valt regelmatig de term ‘vaak’, ‘meestal’ – onvermijdelijke generalisaties, terwijl de werkelijkheid complex is; er zijn behoudende dorpsgemeenschappen met een overwegend laagopgeleide bevolking, en elitaire gehuchten voor welgestelde hooggeschoolde forensen. In het onderzoek spitst Martin zich toe op de betrekkelijk gesloten kleine dorpen, met een honkvaste, hechte bevolking. ‘Dergelijke dorpsbewoners staan meestal niet onbevangen tegenover het geloof. Ze hebben ervaring opgedaan met de kerk, in elk geval hebben ze er een beeld van. In een stad zul je eerder meemaken dat men-

sen ‘blanco’ een kerk binnenstappen, dan in een dorp.’ Zo’n observatie zegt meteen iets over het missionaire aanbod dat de kerk zou kunnen ontwikkelen. Martin ziet onder andere kansen in het kinderen jeugdwerk. ‘In veel gevallen is er een protestants-christelijke school, waar ook veel kinderen uit nietkerkelijk-meelevende gezinnen in het dorp naar toe gaan. Via kerk-en-schooldiensten kun je wat voor hen betekenen. Of neem het jeugdwerk: In Zegveld gingen alle jongens uit mijn lagere-schoolklas naar de club; ook degenen die nooit in de kerk kwamen. Uit missionair oogpunt is dat dus een uitstekende kans. Je zou ook de overstap van de incidentele vakantiebijbelclub naar het reguliere jeugdwerk kunnen faciliteren. Ik ken een jongen die via die route uiteindelijk naar de kerkdienst en de belijdeniscatechisatie is gegaan, terwijl zijn ouders buitenkerkelijk zijn. Realiseer je wel wat zo’n stap betekent voor zo’n jongen op een dorp. Je wijkt af van het gebruikelijke. De meeste mensen laten zich eerder leiden door wat in het dorp gangbaar is, dan door het evangelie.’

Geduld Een kerkenraad van een dorpsgemeente die zich bezint op missionair werk, moet ‘van buiten naar binnen denken’, zegt Martin. ‘Daarbij geldt dat betrokkenheid kan ook andere vormen aannemen dan ‘het afnemen van een totaalpakket’. Leg de lat niet meteen hoog; verwacht niet dat mensen gelijk twee keer per zondag naar de kerk komen. Of stel

Kerk-zijn voor het dorp • Speel een rol bij lokale tradities, stimuleer gemeenteleden dat te doen. De hernieuwde betrokkenheid van gemeenteleden droeg er toe bij dat een oude traditie in ere werd hersteld: De dominee mocht een tentdienst leiden tijdens de feestweek. • Leg contact met scholen; bied workshops of bijbellessen aan. • Benut het (historische) kerkgebouw: een tentoonstelling van oude en nieuwe doopjurken in Sprang-Capelle bijvoorbeeld, trok veel bezoekers.

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

• Laat de algehele gang van zaken in het dorp regelmatig terugkeren op de agenda van de kerkenraad. De vraag: ’Hoe kunnen we voor het dorp van betekenis zijn?’ moet van tijd tot tijd aan de orde komen. • Denk bij evangelisatieacties eerder aan iets uitdelen, of het uitnodigen van mensen, dan aan activiteiten waar je van dorpsgenoten verwacht dat ze echt een gesprek aangaan. (Uit het rapport ‘Drempels en kansen’ van Martin van Dam)

Missi o n a i r w e r k LICC: Het evangelie voorleven Het London Institute for Contemporary Christianity is in 1982 opgericht door de bekende Engelse theoloog John Stott. Het toerustingscentrum legt sterke nadruk op ‘whole-life discipelship’, de navolging van Christus in het alledaagse leven. De verbinding tussen geloof en leven, zondag en maandag is het DNA van alle LICCactiviteiten, zei één van de voormannen, vorig jaar tijdens een IZB-conferentie. Het LICC laakt de scheiding die doorgaans door christenen wordt aangebracht tussen het ‘heilige’ en het ‘seculiere’; het leven is één. Als we in de kerk klagen dat het geloof is teruggedrongen tot het privédomein, moeten we de hand in eigen boezem steken, omdat de kerk heeft verzaakt om de dingen van het dagelijks leven met God in verband te brengen. In het missionaire concept van LICC worden gemeenteleden worden opgeroepen, aangespoord en toegerust om getuige te zijn in hun woon- en werkomgeving; het accent ligt daarbij meer op daden dan op woorden. Het gaat dus eerder om de vraag ‘Hoe leef ik het evangelie?’ dan om: ‘Hoe vertel ik het evangelie?’ Niet het aantal ‘bekeerlingen’ zet de toon, als wel het aantal ‘discipelen’.

niet als eis dat belijdeniscatechisanten – die via de Emmaüscursus bij de kerk zijn gekomen - per se wekelijks naar de kerk komen. Bied ze liever een alternatief, als ze zeggen dat ze weinig begrijpen van de preken. De gemeente moet meegenomen worden in bezinning hierover, zodat helder blijft dat de wekelijkse kerkdiensten natuurlijk onmisbaar zijn voor gemeenteleden; geen ‘water bij de wijn’. Maar wat nieuwkomers en randleden betreft zou ik zeggen: Heb geduld, het kan jaren duren voordat een belangstellende tot een meelevende, reguliere kerkganger wordt. Soms denk ik weleens dat we pas een volgende generatie als meelevend gemeentelid kunnen verwelkomen.’ Uit het gesprek met de predikant blijkt dat de kerkdienst op bid- en dankdagen meer dan het gemiddelde aantal bezoekers trekt. ‘Het besef dat we voor ‘gewas en arbeid’ afhankelijk zijn van God leeft breder dan de kring van trouwe kerkgangers. Dat op die dagen de dingen van het dagelijks werk in de kerk worden benoemd, spreekt hen ook aan. Ik zou dan denken: zorg dat je iedere zondag het gewone leven zo concreet aan de orde stelt.’ En daarmee zijn we bij het gewone concrete leven, een van de speerpunten in het missionaire concept van het London Institute of Contemporary Christianity. ‘De kerk heeft in een dorp goede kansen om gemeenteleden uit te dagen christen te zijn in het dagelijks

leven. Ook in de kleine bedrijven op het dorp trekken christenen en niet-christenen met elkaar op als collega’s. Voor velen vergt het een gedachtensprong om te beseffen dat de gemeente niet een zoveelste vereniging is voor mensen in het dorp, maar een kerk met een missie, namelijk dat mensen Jezus Christus leren kennen en Hem gaan volgen.’ Ook in het dorp kan de scheiding tussen ‘heilig’ en ‘profaan’ eens kritisch worden belicht. ‘Een ouderling was actief binnen het verenigingsleven, maar stopte daarmee toen hij ambtsdrager werd. Waarom? Omdat hij nu iets ‘echt geestelijks’ ging doen? Liet hij zo niet een kans lopen? Het gaat erom dat mensen het Woord dat ze in de kerk horen, betrekken op hun dagelijkse leven. Afgelopen zondag preekte ik in een dorp. Het ging over de kromgebogen vrouw die door Jezus in de synagoge wordt genezen. Na afloop van de dienst bad de ouderling voor een vrouw in het dorp, aan de drank verslaafd; voorzover ik begreep geen lid van de gemeente. Kennelijk had hij dat opgepikt uit de preek. Die zorg, daar gaat het om. Want al te gauw ontstaat in een kleine behoudende gemeenschap de tendens om de luiken te sluiten onder het mom van ‘ze doen nergens aan’.’ De integrale tekst van het onderzoek van Martin van Dam is te downloaden via de website www.izb.nl of op te vragen via het secretariaat: 033-4611949.

N i e u ws Wie helpt mee met Bijbelbeterbegrijpen.nl? Er komt in juni een nieuwe serie bijbelstudieboeken op de markt voor beginnende bijbellezers (bijv. als vervolg op de Alpha- of Emmaüscursus). Ter aanvulling op deze uitgaven wordt een ondersteunende website gebouwd. We zoeken mensen die willen meehelpen de site te bouwen en te onderhouden van de website, berichten te schrijven van berichten en vragen van bezoekers te beantwoorden. Heb je hart voor mensen en voor de Bijbel en zou je een van bovenstaande taken op je kunnen nemen, neem dan contact op met Niels de Jong (nielsdejong@samaritaan.org).

Ada Veldhuizen aan de slag Sinds half februari werkt Ada Veldhuizen uit Kootwijkerbroek op de afdeling Toerusting. Ze maakte een opmerkelijke ‘loopbaan-switch’, want ze studeerde fiscaal recht in Leiden en haar roots liggen in de accountancy. Tot 2004 heeft ze op een accountants- en belastingadvieskantoor gewerkt; daarna had ze een eigen fiscaal adviesbureau. In de afgelopen jaren groeide het verlangen om in kerkelijke gemeenten te gaan werken. Het toerustingswerk mag dan een heel ander vak zijn dan de accountancy, er is ook wel overlap. ‘Organisatie- en beleidsadvisering vond ik één van de interessantste kanten van mijn werk. De laatste jaren heb ik ook lesgegeven’, zegt ze. Neemt niet weg dat ze zich voor haar nieuwe taak zal moeten bijscholen. ‘Ik studeer graag.’

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

B OEK H A N D E L

Nieuws uit de boekhandel Koopt u bij IZB-ARK boekhandel, dan steunt u het IZB-werk. Kijk op www.izbboekhandel voor meer prachtige boeken, dvd’s, cd’s en cadeauartikelen. Hebt u geen internet? Bellen kan ook: 033 4613225. Uiteraard bent u ook van harte welkom in onze winkel in Amersfoort. De koffie staat klaar!

Samenwerking IZB Boekhandel en Ark Boekhandel Sinds 1 januari 2010 werken de boekhandels van IZB en stichting Ark Mission samen. De bundeling van activiteiten geeft de nieuwe combinatie een sterke positie als christelijke (internet) boekhandel in de Nederlandse markt. Beide organisaties hebben een missionaire doelstelling: de ondersteuning van het evangelisatieen zendingswerk in ons land. Ook hun werkwijze loopt parallel: ze realiseren een groot deel van hun omzet via een internetboekhandel én via in totaal ruim 130 boekentafels in kerken.

Voor de verandering – Sake Stoppels e 22,50 | 9789023923954 Een kerk of gemeente die niet verandert, verdwijnt vroeg of laat. Tegelijk hebben veranderingen veel gemeenten meer schade berokkend dan winst gebracht. Dat komt omdat veel veranderingen in de kerk niet goed aangepakt worden. Veranderingsprocessen vertonen veel overeenkomsten en zijn dan ook goed te onderzoeken, zodat anderen daar weer van leren. Stoppels schrijft met dit boek een leerzaam en heel praktisch boek over veranderingsprocessen in de kerkelijke gemeente. Kerk voor de buurt - René van Loon e 11,50 | 9789023924494 In zijn visie op ‘kerk-zijn voor de buurt’onderscheid René van Loon twee sporen: enerzijds algemene dienstbaarheid aan iedereen, los van geloof of achtergrond, en anderzijds hulp bij geloofsvragen voor iedereen die meer over het christelijk geloof wil weten. Het boek bevat veel praktijkvoorbeelden die het gemeenten mogelijk maken meteen aan

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

de slag te gaan. Zie ook de aankondiging van het mini-symposium op pag. 2 in dit nummer van Tijding. In Gods hand - Wat de doop wil zeggen, voor nu en straks e 5,- | 9789023923947 Een nieuw leventje… helemaal van zijn ouders, helemaal van God. Wat houdt het in dat een kind Gods kind is? Wat wordt er precies beloofd bij de doop? En hoe maken God en ouders hun belofte waar? Dit boekje geeft op een korte, maar krachtige en aansprekende wijze antwoord op die vragen. Een gemakkelijk leesbaar boekje met citaten van ouders, tips voor geloofsopvoeding, gedichten en mooie illustraties, om ouders cadeau te doen bij de doop van hun kind. De steen is weg Jeanette Molema e 2,95 | 9789086010738

Goede boeken kunnen veel betekenen voor de geloofsgroei van mensen. Niet altijd is er een christelijke boekhandel in de buurt. U kunt het lezen van goede boeken stimuleren door zelf een boekentafel te beginnen. Deze kan gericht zijn op de eigen gemeenteleden of juist bedoeld zijn voor niet-christenen. Start een boekentafel via de IZB-Boekhandel, want de winst wordt gebruikt om gemeenten te helpen in het evangelisatiewerk. Neem contact met ons op voor verdere informatie.

Het is bijna feest in Jeruzalem. De stad is vol met mensen. Ze komen overal vandaan om het paasfeest te vieren. Jezus is ook op weg naar het feest. Zijn vrienden zijn bij hem. In dit miniboekje wordt het paasverhaal op een frisse manier naverteld. De korte, aansprekende teksten maken het paasverhaal begrijpelijk voor jonge kinderen. De prachtige illustraties van Marijke Duffhauss brengen het verhaal tot leven. Make a difference e 2,25 | 9789023924289 Dit boekje is uitsluitend te bestellen per 10 exemplaren à e 2,25 per stuk. Bij bestelling van 1 exemplaar krijgt u dus 10 groot sucboekjes (e 22,50). Wegens ces voortgezet: uniek jongerenproject voor de Veertigdagentijd, met acties die de wereld veranderen. Aan de hand van vijftig eenvoudige en aansprekende acties leven tieners en jongeren toe naar het Paasfeest van 2010. Want kleine dingen kunnen grote gevolgen hebben – of het nu milieubewust shoppen is of bidden voor iemand met problemen.

column

Zeg het met muziek Muziek is een machtig middel. Door de creatieve ingevingen van de leiding van de missionaire kinderclub in Het Pand in Groningen (Jan Waanders en veelal CSFR-studenten) kwam ik daar weer achter. Voor het kinderkamp van mei vorig jaar hadden zij dit middel uiterst doeltreffend ingezet. Het thema voor dit kamp was: ‘Het pad van de zeven deugden’. Dit als omkering van het verhaal ‘Het pad der 7 zonden’ van het toen zeer populaire tv-programma ‘Het Huis Anubis’. De tv-serie kent een liedje waarin die zeven zonden worden bezongen:Volg het pad der 7 zonden. Op diezelfde melodie maakte de leiding van de club een lied waarin zeven deugden werden bezongen: Volg het pad van Jezus! Heel sterk: volkomen in de leefwereld van de kinderen, exact de goede tune, en (toch) het evangelie daarin. Altijd wanneer de kinderen het tv-lied horen, drijven de woorden van het ‘kamplied’ ook naar boven. Kort geleden kwam men op de gedachte om bekende Opwekkings- en Elly & Rikkert-liedjes op te nemen. Een piano, een laptop, enthousiaste kinderen, gemengd met de technische kennis van Jan Waanders, en zo ontstaat er een cd, die de kinderen prikkelt om mee te zingen. Het zijn immers de liederen die ze zelf hebben ingezongen. De woorden die ze zingen hechten zich vast in hun geheugen. Wie weet (God weet!) wanneer het weer te voorschijn zal komen. Liederen blijven immers lang hangen. Ze hebben een grotere hechtingscapaciteit dan welke andere overdracht dan ook. Blijkbaar worden in ons binnenste zoveel wezenlijke punten aangeraakt wanneer muziek klinkt, dat het er bijna niet meer uit is te krijgen. Wie kent ook niet een oude oom, of moeder, die bijna niets meer weet, maar wel een Psalm of gezang kan meezingen? Of, wat je ook vaak aantreft: de liederen van de zondagsschool. Woorden op rijm en in cadans hebben bovendien de kracht om opvattingen te sturen. In de geschiedenis zijn daar ook genoeg voorbeelden van. Augustinus bijvoorbeeld. Zijn gemeente wilde hij wapenen tegen de invloeden van de Donatisten die zich hadden afgescheiden van de katholieke kerk omwille van de zuiverheid. Daarom greep hij naar het middel van het lied. In een eenvoudige stijl schreef hij een lied bestaande uit 23 strofes, afgewisseld met een refrein. Met dit lied bracht hij zijn opvatting over de Donatisten onder woorden over: ze scheuren het net van de kerk, de kleren van Christus. Krachtiger dan alle geleerde debatten, werkte dit middel om de inwoners van Hippo Regius de mening van Augustinus te laten aanvaarden. Dit alles is reden om te weten wat we doen met muziek als gemeente. Eens te meer omdat we niet de enigen zijn die muziek maken. Muziek is er overal. Allerlei woorden en meningen worden over ons uitgestort in diverse muzikale jasjes en hechten zich vast en hebben hun invloed. Laat daarin de stem van het evangelie niet ontbreken. Anders verliezen we een belangrijke slag in de strijd om het hart van jong of oud.

colofon 72e Jaargang nr. 1 voorjaar 2010 Tijding is een gratis kwartaaluitgave van de IZB - vereniging voor zending in Nederland en wordt toegezonden aan de leden. IZB-lidmaatschap: aanmelden bij de IZB. De contributie is e 6,80 per jaar. Opzegging lidmaatschap voor 1 november. De IZB is een missionaire organisatie binnen de Protestantse Kerk in Nederland en stimuleert, adviseert en ondersteunt gemeenten en gemeenteleden in het evangelisatiewerk door middel van toerusting, materialen en missionaire werkers. Bestuur ds. M.J. Tekelenburg, voorzitter ds. H.J. van der Veen, tweede voorzitter ds. M.D. van der Giessen, secretaris drs. A.P. van der Kooy, penningmeester ds. M.C. Batenburg prof.dr.ir. J.H. van Bemmel dr. P. van den Heuvel Mw. J.E. van Velzen-Vermaas ds. J. van Walsum ds. R.F. de Wit Directie ds. L. Wüllschleger. IZB Johan van Oldenbarneveltlaan 10 3818 HB Amersfoort tel.: 033-4611949 e-mail: secretariaat@izb.nl internet: www.izb.nl ING: 980 980 Rabobank: 30 22 06 191 IBAN: NL26 RABO 0302 2061 91 BIC: RABONL2U Uw steun Steun de zending in Nederland door uw gebed, uw IZB-lidmaatschap, uw gift en door al uw boeken te kopen bij de IZB-boekhandel: www.izbboekhandel.nl, tel. 033-4613225. Redactie Koos van Noppen. Overname artikelen Overname van artikelen is toegestaan met bronvermelding. Foto’s voorkant Jaarlijks beleggen de medewerkers van de IZB in Amsterdam kinderkampen. Een foto van Amsterdamse jongens tijdens zo’n zomers uitje. Inzet: Omslag boek Réne van Loon, ‘Kerk voor de buurt’.

Sjaak van den Berg is missionair predikant in Groningen.

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

Kinderpagina

Hoi puzzelaar,

Wat een mooie zelfgemaakte kaarten en kerstkaarten kregen we binnen. Zelfs een tekening van een moskee en een kerk! Jullie hadden de oplossing allemaal goed: Vrienden. Deze kinderen in de prijzen gevallen: In de categorie kinderen die de eerste keer meededen wonnen Jesse Kamstra in Arnemuiden, Rianne van Dijk in Kampen en Dennis Bodja in Nieuwerkerk aan den IJssel. Van degenen die al vaker deelnamen wonnen Arjan en Anita Stout in Daarle en Marije de Vries in Huizen. Veel leesplezier met jullie boekenbon! En jawel…. Er is weer een nieuwe puzzel, doe je best. We zijn benieuwd naar de oplossing! Stuur deze naar secretariaat@izb.nl of per post naar IZB, Joh. van Oldenbarneveltlaan 10, 3818 HB in Amersfoort. Groetjes, Marlies en Erika

De nieuwe puzzel Welke letter zie je het meest? Dat is de eerste letter van het woord dat we zoeken. De letter die daarna het meest voorkomt is de tweede letter van het woord, enzovoort. Waar zie je de oplossing van de puzzel in de foto hierboven?

Een kerkdienst alleen voor kinderen? Huh, wat is dit nou? Het lijkt wel een kerkdienst alleen voor kinderen. In een mooie grote kerk trouwens. De dominee heeft wel z’n zwarte toga aan, maar het is geen zondag. Op een dag midden in de week heeft hij kinderen uitgenodigd van de openbare basisschool in het dorp. Voor hen is het een excursie naar de dorpskerk. De meeste van die kinderen hebben de kerk nog nooit van binnen gezien en daarom geeft de dominee hier uitleg. Waarom zou je eigenlijk naar de kerk gaan? Hoeveel mensen komen hier ’s zondags? Wat doen ze dan? En dopen, doen ze dat dan ook? Dat soort vragen. Veel kinderen in ons land zijn nog nooit in een kerk zijn geweest. Als ze op een zondagmorgen opeens naast je in de bank zouden zitten, zouden ze het begrijpen? Misschien is het wel een goed idee om ook in jouw kerk zo’n excursie te organiseren! En als dat te lastig is, neem je vrienden en vriendinnen eens een keer mee naar de club van de kerk.

Tijding • nr. 1 voorjaar 2010

b s

l p

s d

s a

a a

a l

o s

Stuur de oplossing (voorwerp en vindplaats) vóór 1 mei naar de IZB, Joh. van Oldenbarneveltlaan 10, 3818 HB Amersfoort. Of mail de oplossing naar secretariaat@izb.nl. Denk ook aan het vermelden van je naam en adres!

b a a