Autorzy: Adam Wysocki Agata Żemetro Dominika Redecka Jakub Żak Karol Kardasiński Maciej Urbanek
Klub Republikański Pruszcz Gdański 2017
Wstęp Noc z 5 na 6 stycznia 2017 roku była dla sztabów zarządzania kryzysowego jedną z najtrudniejszych tej zimy – z powodu znacznych opadów śniegu. Kolejne dni pokazały, że niektóre samorządy nie sprostały swoim zadaniom własnym, a paraliż drogowy panował jeszcze długo po zakończeniu opadów. Nie obyło się bez nerwów i skarg mieszkańców.
Styczniowa sytuacja drogowa stała się inspiracją do stworzenia raportu, który miałby za zadanie obiektywnie ocenić, w którą stronę przechyla się odpowiedzialność za zainstniałą sytuację. Miała na to pozwolić dokładna analiza otrzymanych dokumentów. W ramach dostępu do informacji publicznej skupiliśmy się na analizie umów na zadania z zakresu zimowego utrzymania dróg, które gminy zawierały z wykonawcami.
Założeniem autorów raportu było wyodrębnienie przede wszystkim cen oraz czasu i sposobu przystąpienia do realizacji zamówienia. Tam gdzie było to możliwe wyodrębniona dobre i złe praktyki jakie pojawiały się w zawieranych umowach.
Gmina Trąbki Wielkie Gmina Trąbki Wielkie zadania w zakresie utrzymania dróg, również w sezonie zimowym, powierza Zakładowi Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, który dysponuje 2 ciągnikami wraz z podczepianymi do nich piaskarkami oraz równiarką. Bieżącą ich obsługą zajmuje się dwóch pracowników zatrudnionych przez ZGKiM. Dokumentem, który reguluje zasady utrzymania dróg gminnych w sezonie 2016-2017 jest tzw. „Wykaz dróg gminnych”, który do wiadomości otrzymują wszyscy sołtysi. Gmina Trąbki Wielkie posiada najdłuższą sieć drogową w powiecie gdańskim liczącą aż 162,9 kilometrów. Wszystkie zostały zakwalifikowane zgodnie z Zarządzeniem nr 46 MTiGM z dnia 25.10.1994r. do V klasy standardu zimowego utrzymania dróg i podzielone na 5 rejonów, dodatkowo rozłożonych na kolejność odśnieżania: - I kolejność odśnieżania – 46,3 km bieżących dróg - II kolejność odśnieżania – 61,5 km bieżących dróg - III kolejność odśnieżania – 55 km bieżących dróg Standard utrzymania określa, że jezdnia powinna być odśnieżona w miejscach z zasp, odśnieżony co najmniej jeden pas ruchu z wykonaniem mijanek, a także posypanie jej (nieokreśloną mieszanką) na odcinkach decydujących o możliwości ruchu.
Odstępstwa od standardu podzielone zostały na dwie kategorie: 1) po ustaniu opadów śniegu: - luźny śnieg powinien zostać usunięty w ciągu 16h - dopuszczalne występowanie zajeżdżonego śniegu oraz nabojów śnieżnych - zaspy drogowe powinny zostać usunięte w ciągu 24h. - dopuszczalne przerwy w komunikacji do 24h 2) od stwierdzenia występowania zjawisk: - w miejscach wyznaczonych (bliżej nieokreślonych) – dopuszczalna jest gołoledź pośniegowa maksymalnie do 8 godzin. Z pozyskanych informacji nie można określić kwoty, jaka jest wydatkowana na zimowe utrzymanie dróg w danym roku. ZGKiM w Trąbkach Wielkich w roku 2016 otrzymała od Gminy Trąbki Wielkie dotację celową w kwocie 477 582 zł na wszystkie zadania zlecone Zakładowi – część tych środków zostaje rozdysponowana na utrzymanie zimowe dróg. Zarządzaniem kryzysowym zajmują się pracownicy ZGKiM, których numery telefonów zostały podane do wiadomości wszystkich sołtysów w „Wykazie dróg gminnych”. Dobre praktyki odśnieżania w Gminie Trąbki Wielkie:
- pracownicy znają standard utrzymania i są rozliczani z zakresu wykonania swoich obowiązków - istnieje w nagłych przypadkach możliwość zlecenia prac firmom zewnętrznym – na zlecenie, - Gmina posiada własny sprzęt umożliwiający odśnieżenie dróg, który w przypadku posiadania umowy na odśnieżanie może być wykorzystany do pomocy, - cedowanie obowiązku odśnieżania na pracowników, którzy nie zajmują się bieżącą obsługą zadań własnych gminy. Złe praktyki odśnieżania w Gminie Trąbki Wielkie: - trudna do określenia kwota, jaka zostanie przeznaczona danego roku na odśnieżanie. ZGKiM zmuszony jest do takiego gospodarowania środkami, aby uwzględnić odpowiednią kwotę na ten cel – szczególnie przewidując grudniowe opady śniegu, - brak odpowiedniej komórki zarządzania kryzysowego w gminie – oddanie kontroli nad odśnieżaniem spółce gminnej, - niewystarczająca ilość pracowników i sprzętu, aby zapewnić przejezdność ponad 170 km dróg gminnych w ciągu 24h – (zakładając 24h czas pracy i 48h odpoczynku lub pracę w systemie zmianowym 12/12h), - brak umowy na odśnieżanie z firmą zewnętrzną – sprzęt będący na stanie ZGKiM wykorzystywany jest również w innym zakresie, niż utrzymanie dróg. Zakładając sytuację
awarii jednego z ciągników i wykorzystanie drugiego na inne potrzeby bardzo trudne jest znalezienie odpowiedniego sprzętu w ciągu kilku godzin, który aktualnie nie jest wykorzystywany, Podsumowując - Gmina Trąbki Wielkie, która posiada najdłuższą sieć drogową w powiecie gdańskim powinna być przygotowana na różne okoliczności związane z zimowym utrzymaniem dróg. Niestety widoczne są wyraźne braki – szczególnie w kwestii zarządzania kryzysowego i przygotowania zawodowego pracowników w tym zakresie. Odpowiedzialność za utrzymanie dróg powierzona jest spółce komunalnej, która dysponując ograniczonym zasobem kadrowym, może mieć trudności w koordynacji wielu działań w momencie trudnych warunków pogodowych. Spółka musi się mierzyć z trudnościami takimi jak: utrzymanie w gotowości technicznej pojazdów, braki kadrowe, możliwość awarii sprzętu lub choroba jednego z pracowników. Największe trudności mogą sprawić kilkudniowe opady, gdyż wydajność pracowników jest ograniczona. Dobrze skonstruowana umowa lub wyłonienie usługodawcy w zakresie zimowego utrzymania dróg mogłaby niewątpliwie odciążyć ZGKiM, a posiadany sprzęt mógłby zostać wykorzystany w celu uzyskania większych efektów z odśnieżania. Gmina Przywidz Gmina Przywidz w bardzo interesujący sposób poradziła sobie z przygotowaniami do sezonu zimowego i zadbaniem o stan przejezdności dróg. Otóż nabywca, czyli Gmina Przywidz i
odbiorca Urząd Gminy Przywidz reprezentowanym przez Wójta Gminy Przywidz pana Marka Zimakowskiego (zwanym w umowie „kupującym”) zawarł Umowę RO.032.1.6.2017 z firmą P.H.U „GLADPOL” reprezentowaną przez właściciela panem Stanisławem Gładyszem dnia 04. 01. 2017 roku (zwanym „sprzedającym”). Przedmiotem umowy jest dostawa mieszanki uszorstniającej, piaskowo-solnej o składzie 90% piasek i 10% sól oraz mieszanki piaskowo-solnej o składzie 80% piasek i 20% sól w łącznej ilości 150 ton. W umowie nie zostały wyszczególnione ilości poszczególnych mieszanek. W umowie podana jest cena jednostkowa za tonę mieszanki: mieszanka 90%/10% 75 zł brutto za 1 tonę, zaś mieszanka 80%/20% 123 zł brutto za tonę. Sprzedawca i jednocześnie dostawca ma za zadanie dostarczyć rzeczone mieszanki na teren wskazany przez gminę do dnia 30.04.2017 lub do wyczerpania kwoty przeznaczonej na realizację. Wynagrodzenia z tytułu sprzedaży towaru wynosi do kwoty 11 250 zł brutto. Sprzedający mieszankę piaskowo-solną zobowiązany jest do: - dostarczenia jej wraz z rozładunkiem w ilościach wskazanych przez kupującego - dostarczenie mieszanki w terminie do 48 godzin od otrzymania telefonicznego zamówienia - przyjęcia zwrotu i wymiany materiałów
W umowie przewidziano karę umowną za zwłokę w dostawie lub załatwienie reklamacji za każdy dzień zwłoki w wysokości 3% wartości towaru, sprzedający nie może także powierzyć wykonywania zobowiązań osobom trzecim, bez zgody kupującego czyli gminy.
Podsumowując analizę rzeczonej umowy stwierdzam, że jest to zwykła umowa kupna – sprzedaży, zawarta w dniu, kiedy już trwały opady śniegu (intensywne opady śniegu zaczęły się właśnie 4 stycznia b.r. i trwały do późnych godzin nocnych dnia 5 stycznia). Data zawarcia analizowanej umowy sugeruje nam, że Gmina Przywidz nie była w wystarczający sposób przygotowana na sezon zimowy. Mimo, że meteorolodzy ostrzegali z tygodniowym uprzedzeniem o nadciągających opadach, reakcja władz samorządowych nastąpiła już po załamaniu pogody i w trakcie trwania intensywnych opadów śniegu.
Gmina Kolbudy
Gmina Kolbudy przygotowania do sezonu zimowego 2016/2017 rozpoczęła w listopadzie 2016 roku. W dniu 14-112016 Wójt Gminy Leszek Grombala podpisał umowę z firmą KZ ZDANPOL Sp. z o.o. z Kolbud. Umowa reguluje zakres oraz koszty zimowego utrzymania dróg na terenie Gminy Kolbudy. Zamówienie przekracza równowartości 30 000,00 euro przez co konieczne było przeprowadzenia procedury przetargowej. 1. Umowa trwa do 04.2019 1 200 000,00 – maksymalny koszt całości; 100 000 – maksymalny koszt w 2016 roku; 400 000 – jw. Na 2017 rok; 400 000 – jw. Na 2018 rok; 2. 120 zł/km drogi – 75 zł/km drogi – posypanie
odśnieżanie
z
posypaniem
Umowa określa również koszty odśnieżania „terenów innych” 5 zł za 100 m2 - odśnieżanie 6 zł za 100 m2 – posypanie
Oraz koszt wywozu 1m3 śniegu na 15 zł. Podane kwoty to kwoty brutto. 3. Czas przystąpienia do realizacji zamówienia wyznaczony w umowie to 3 godziny od : zakończenia opadu - w przypadku długotrwałych opadów - telefonicznego zgłoszenia przez pracownika Urzędu Gminy 4. Plusy: Ujęcie obowiązku podjęcia wezwania przez Wykonawcę od któregokolwiek z sołtysów. Zobowiązanie Wykonawcy do sporządzania raportów dobowych. Zakładając, że sołectwa mają do nich wgląd łatwo o weryfikację czy raport dobowy ma odzwierciedlenie w faktycznie podjętych działaniach. Zobowiązanie Wykonawcy do poprawy wadliwie wykonanych prac oraz do naprawienia szkód. Ustalenie obowiązku zapewnienia przejezdności od godziny 6:00 rano. Odstąpienie od umowy w przypadku niewykonywania terminów i jakości.
Minus: brak załączników do umowy
uporczywego
- wysoki koszt w przeliczeniu za km drogi; - nie określono konkretnie sposobu sygnalizowania prac przez Sołtysów.
Gmina Pszczółki
Gmina Pszczółki przygotowania do sezonu zimowego 2016/2017 rozpoczęła w listopadzie 2016 roku. W dniu 08-112016 Wójt Gminy Hanna Brejwo podpisała umowę z firmą ŻUK-WEMA sp. z.o.o. z Kolnika. Czterostronna umowa reguluje zakres oraz koszty zimowego utrzymania dróg na terenie Gminy Pszczółki. Zamówienie nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości 30 000,00 euro przez co nie ma konieczności przeprowadzenia procedury przetargowej. Na podstawie umowy możemy sprawdzić, że łączna ilość dróg objęta usługą zimowego utrzymania w Gminie Pszczółki zgodnie z załącznikiem do umowy wynosi 57,5 km. Umowa definiuje zakres usług prowadzonych przez firmę ŻUKWEMA na rzecz Gminy, do których należy zaliczyć: - odśnieżenie dróg gminnych na całej szerokości jezdni - uszorstnienie dróg mieszkanką solno-piaskową, którą zapewnia Zamawiający (tj. Gmina Pszczółki) - uprzątnięcie pozostałości po zimowym uszorstnieniu z ulic (przewidziana łączna długość to 7,7 km) - zawożenie i zwiezienie mieszkanku uszorstniającej we
wskazane przez Gminę miejsca (chodzi o miejsca w pobliżu przystanków, a wiec te szczególnie uczęszczane przez pieszych). Warto zaznaczyć, odstąpienie od zawartej przez zamawiającego umowy może nastąpić na skutek: nieprzestrzegania zapisów umowy przez wykonawcę oraz likwidacji lub zawieszenia działalności gospodarczej wykonawcy. 1. Odśnieżenie dróg gminnych – 73,90 zł za 1 km , uszorstnienie dróg gminnych – 77,19 zł za 1 km, uprzątnięcie mieszkanki na drogach gminnych – 864,00 zł za km. Wszystkie podane ceny to ceny brutto. 2. Czas przystąpienia do realizacji zamówienia wyznaczony w umowie to 3 godziny od telefonicznego zgłoszenia przez upoważnionego przez Gminę pracownika Urzędu Gminy 3. Plusy: Forma weryfikacji pracy (być może archaiczna dla niektórych, ale transparentna) – kontrola ze strony urzędu na podstawie wystawionego przez wykonawcę dokumentu pracy (zawiera on informację na temat świadczonej usługi, jej zakresu i ilości – weryfikacja mierzalnymi wskaźnikami), który jest podpisywany przez zamawiającego i dopiero to stanowi podstawę do zapłaty z tytuły wykonanej usługi. Dzięki temu gmina „wie za co płaci”.
Minusy: Nie do końca podobać może się zawarty w umowie sposób zgłoszenia konieczności podjęcia przez firmę ŻUK-WEMA pracy. Podobnie jak w wielu samorządach decyduje o tym zgłoszenie telefoniczne urzędnika. Z jednej strony daje to możliwość pełnej kontroli urzędu gminy nad każdą wykonywaną w ramach zimowego utrzymania dróg pracą/usługą, jednak przypadku obfitych opadów może to doprowadzić do licznych opóźnień oraz skoncentrowania nadmiaru obowiązków na zazwyczaj jednego urzędnika. Taka centralizacja powoduje, że wykonawca usługi w przypadku opieszałości urzędu gminy nie ma obowiązku podejmować jakiejkolwiek pracy. W Gminie Pszczółki sygnalizacja podjęcia pracy przez wykonawcę polega na telefonicznym zgłoszeniu upoważnionego przez Gminę pracownika Urzędu Gmin – w takim przypadku wykonawca ma 3 godziny na podjęcie pracy. W przypadku nie przystąpienie w takim terminie, wykonawca płaci karę umowną w wysokości 100,00 zł za każdą godzinę opóźnienia. W przypadku trzykrotnego nie przystąpienia do pracy umowa przewiduje, że wykonawca zapłaci 5000,00 zł kary. Suchy Dąb W drodze wniosku o dostęp do informacji publicznej autorzy uzyskali jedynie zarządzenie wójt gminy Pani Barbary Kamińskiej wydane w dniu 08-11-2016, które dotyczy zimowego utrzymania dróg. W związku z tym część obranych
kryteriów w przypadku gminy suchy dąb nie będzie możliwa do wykazania w niniejszym raporcie. Pierwsze paragrafy zarządzenia definiują zimowe utrzymanie dróg, jego zakres i cel oraz czynniki, od których zależy wybór metody odśnieżania oraz zastosowanej technologii. Dokument wyznacza obszary, które będą odśnieżane w pierwszej kolejności. Za priorytetowe zostały uznane cyt. „drogi najbardziej newralgiczne z punktu widzenia Gminy” tj. : drogi w miejscowościach, drogi przelotowe w obrębie zabudowań i drogi łączące miejscowości w granicach gminy. Standard utrzymywanych dróg gminnych to standard V i VI dla przypomnienia dotyczy odpowiednio: Standard
Po ustaniu opadów utrzymania śniegu drogi dla dopuszcza się zaleganie danego Opis stanu
standardu Jezdnia odśnieżona V
śniegu:
Dopuszczalne odstępstwa od po
standardu
ustąpieniu opadów
- luźny – 16 W miejscach wyznaczonych godz. : , w miejscach - zajeżdżony – - gołoledź – 8 zasp występuje godz. nabój odśnieżony co śnieżny – śliskość najmniej jeden
pas
występuje
ruchu z - zaspy wykonaniem występują mijanek .
-
pośniegowa występuje -
do 24 godz.
Jezdnia posypana odcinkach
dopuszcza się na przerwy w komunikacji do 24 godz. decydujących o możliwości ruchu . Jezdnia zaśnieżona.
- luźny występuje
Prowadzi się
- zajeżdżony – wszystkie rodzaje występuje śliskości -nabój śnieżny – po odśnieżaniu występuje
interwencyjne VI
odśnieżanie w zależności od potrzeb .
-zaspy występują
Jezdnie posypane
do 48 godz.
– W miejscach wyznaczonych:
–
po odśnieżaniu dopuszcza się
w
przerwy
miejscach w wyznaczonych komunikacji przez zarządcę do 48 godz. drogi
Standardem V zostały objęte drogi w Wróblewie, GrabinyZameczku, Suchym Dębie, Ostrowitem, Osicach, Steblewie, Koźlinach i Krzywym Kole natomiast pozostałe drogi zostały objęte VI standardem. Jednocześnie na drodze zarządzenia powierzono bezpośredni nadzór nad prawidłowym przebiegiem wykonywanych prac inspektorowi ds. dróg oraz sołtysom poszczególnych miejscowości.
Cedry Wielkie Odśnieżaniu podlegają drogi gminne - których jest 426,1 km w tym 14,7 km drogi ulepszone masą bitumiczną /asfalt/, 53,9 km drogi utwardzone masą betonową / płyty/, 0,9 km drogi ulepszone brukowcem /bruk/, 15,1 km drogi ulepszone żużlem i 341,5 km drogi gruntowe, administrowane przez Urząd Gminy. Odśnieżanie odbywa się wg VI standardu czyli: jezdnia zaśnieżona, prowadzi się interwencyjne odśnieżanie w
zależności od potrzeb, dopuszcza się przerwy w komunikacji do 24 godzin. Odśnieżaniem objęte jest 74 km dróg gminnych w tym 52 km są to drogi , które mają status drogi gminnej oraz 22 km drogi wewnętrzne i osiedlowe. Odpowiedzialny Wójt Gminy, koordynatorem akcji odśnieżania jest insp. Jan Borowiec lub insp. Marek Morzyński. Wykonawcami są: 1.) Przedsiębiorstwo Usługowe Bogdan Gwizdała rejon II tj. Cedry Małe, Cedry Wielkie, Giemlice, Długie Pole; 2.) OLI TRANS Łukasz Cydejko rejon I tj. Błotnik, Trzcinisko, Kiezmark, Leszkowy; 3.) PHU AGRO-SYSTEM Andrzej Brzozowski - rejon III tj. Wocławy, Stanisławowo, Trutnowy, Miłocin, Koszwały. Przesłane trzy egzemplarze zamówień opiewają na kwotę 180 zł za godzinę odśnieżania. Ze względu na brak umów pisemnych w szerszej formie powyższe informacje stanowią główne jakie udało się pozyskać poprzez dostęp do informacji publicznej oraz dodatkowej rozmowie telefonicznej.
Gmina Pruszcz Gdański Gmina Pruszcz Gdański była jedyną gminą Powiatu Gdańskiego, która w terminie ustawowym nie udostępniła informacji publicznej w sprawie umów na odśnieżanie. Udało nam się jednak zebrać informacje z innych źródeł i wyszczególnić najważniejsze ich elementy. 1. Cena, w tym kwota zarezerwowana w budżecie 40 768,76 zł 2. Cena w przeliczeniu na kilometr wynosi przy 163.69 km 249.06 zł 3. Czas przystąpienia do realizacji zamówienia Wykonawca ma 2 godziny od otrzymania telefonicznego polecenia na rozpoczęcie akcji. 4. Dobre i złe praktyki W umowie zawartej pomiędzy Gminą Pruszcz Gdański a firmą S-Drog znaleźć można wiele zastanawiających i nie zawsze trafnych zapisów, które opisano poniżej. Kwestie gramatyczne, jak zastosowanie przecinków w nieodpowiednich miejscach, pominięto, aby nie zanudzać czytelników. a) Wykonawca według umowy ma za zadanie utrzymanie dróg w stanie przejezdności. Niestety pojęcie przejezdności nie zostało w umowie wyjaśnione, co może być powodem
późniejszych nieścisłości poszczególne podmioty.
w
jego
interpretacji
przez
b) Wiele zapisów w umowie zawiera błędy językowe, np. zapis: „całodobowe zwalczanie, zapobieganie powstawaniu i likwidacji śliskości…” sugeruje, że wykonawca ma jednocześnie zapobiegać powstawaniu śliskości i zapobiegać likwidacji tej śliskości, co niejako przeczy logice. c) W bardzo ciekawy sposób skonstruowany jest cały proces mający na celu odśnieżanie dróg. Każdorazowe rozpoczęcie akcji zimowego utrzymania dróg odbywa się na telefoniczne polecenie Zamawiającego, podczas którego zostaną wskazane czynności, które należy wykonać i terminy ich zakończenia, Wykonawca ma 2 godziny na rozpoczęcie akcji. Zapis nakładający na Zamawiającego obowiązek podania terminu zakończenia akcji wydaje się być niekorzystny dla obu stron – z jednej strony może być on niemożliwy do realizacji, co narazi Wykonawcę na zapłatę kar umownych, z drugiej strony może być on mocno wydłużony, co skutkować może niepotrzebnym zużyciem limitowanego w umowie surowca (chlorku sodu). W przypadku długotrwałych opadów podanie terminu zakończenia akcji może sprawić, że drogi nie będą przejezdne, mimo wcześniejszych działań Wykonawcy. Zastanawiające jest, iż Wykonawca sam nie może podjąć decyzji o rozpoczęciu akcji w razie niekorzystnych warunków pogodowych, a czekać musi na polecenie jednej wyznaczonej osoby, która wskaże drogi, które należy odśnieżyć i rodzaj mieszanki, który należy użyć. Najwidoczniej pracownik gminy nieustannie obserwuje
warunki atmosferyczne i w razie opadów śniegu sprawdza, które ulice należy odśnieżyć i jaką mieszanką je posypać. d) Po wykonaniu zlecenia Wykonawca natychmiast zgłasza telefonicznie Zleceniodawcy zakończenie czynności. Ponadto w ciągu 3 dni od wykonania usługi Wykonawca musi otrzymać podpis sołtysów poszczególnych wsi lub pracownika merytorycznego Urzędu Gminy na protokołach odbioru prac. Niestety w umowie nie sprecyzowano warunków, w których protokół należy podpisać, a w których nie, co w efekcie doprowadziło do sporu Wykonawcy z sołtysami poszczególnych wsi, którzy nie chcieli podpisać protokołów odbioru prac, do czego de facto nie mieli podstaw. Oczywiście umowa zawiera też korzystne dla Gminy zapisy, do których na pewno należy zaliczyć kary umowne, które można nałożyć na Wykonawcę w razie zwłoki w rozpoczęciu akcji, niezakończenia akcji w wyznaczonym terminie, nienależytego wykonania polecenia (zależnie od rodzaju uchybienia kwoty są różne, od 1000 zł do 200 zł). Niestety zabezpieczenie umowne stanowi tylko 5% ceny oferty brutto, tj. 2038,44 zł, co patrząc na zakres kwotowy możliwych kar wydaje się być zbyt małą kwotą na pokrycie ewentualnych roszczeń Zamawiającego. Na plus zaliczyć też należy określenie w umowie maksymalnej kwoty brutto wynagrodzenia (40768,76 zł), chociaż ustalono też maksymalną ilość chlorku sodu, więc zapewne po jego wykorzystaniu ulice będą tylko odśnieżane, a za ich posypywanie będzie trzeba dodatkowo zapłacić.
Reasumując, podpisana przez Gminę Pruszcz Gdański umowa zawiera wiele nieścisłości (jak chociażby brak definicji pojęcia „przejezdność”) i jest niejako umową uniemożliwiającą Wykonawcy działanie. Każdorazowe telefoniczne zgłoszenie potrzeby wykonania odśnieżania to zapis nieco archaiczny w czasach powszechnego dostępu do Internetu, który umożliwia sprawdzenie warunków pogodowych w każdym miejscu i czasie. Wykonawca powinien mieć obowiązek utrzymania dróg w stanie przejezdności przez cały okres obowiązywania umowy niezależnie od poleceń pracownika Gminy. Inaczej powinien być też skonstruowany sposób odbioru prac, gdyż brak jakichkolwiek zasad dotyczących wymagań stawianych przed Wykonawcą w większości przypadków prowadzi do sporu, co niestety miało miejsce i w tym przypadku.
Miasto Pruszcz Gdański Miasto Pruszcz Gdański było i jest punktem newralgicznym w postrzeganiu przygotowania do sezonu zimowego wśród gmin Powiatu Gdańskiego. Przejazd przez stolicę naszego powiatu nastręczał przy intensywnych opadach wielu problemów, jednakże wśród pretensji uzasadnionych i nieuzasadnionych ocenić należy głównie przygotowanie i zabezpieczenie prawidłowości wykonania usług zimowego utrzymania dróg. Miasto Pruszcz Gdański wyłoniło w trybie przetargu nieograniczonego kilka firm jako wykonawców usługi o świadczenie usług zimowego utrzymania dróg miejskich w
okresie zimowym. Konstrukcja ta związana jest z podziałem zadania: „Utrzymanie czystości, odśnieżanie i utrzymanie zieleni na terenie miasta Pruszcz Gdański” na trzy zadania częściowe. I.
1.
Podział zadań wraz ze wskazaniem wykonawcy oraz wartość umowy
Zadanie częściowe nr 1 – „Utrzymanie zieleni oraz oczyszczanie letnie i zimowe chodników i parkingów na terenie miasta Pruszcz Gdański” – wykonawcą zadania jest firma Ferlin Lucyna „GARDEN” – Konserwacja Terenów Zieleni oraz firma Ewa Ostrzyniewska – Patyna PLATAN na podstawie umowy z dnia 9 czerwca 2015 r. Przedmiot umowy dotyka ściśle zadania częściowego nr 1, a zatem należy przedstawić kwoty stanowiące maksymalną sumę łączną całego zobowiązania, z rozłożeniem na poszczególne lata oraz w odniesieniu do przedmiotu raportu (odśnieżania chodników i parkingów). Kwota łączna zobowiązania do 2018 roku to 6 959 773,20 zł brutto, przy czym w jednym roku jest to suma 1 868 163,60 zł (za wyjątkiem roku 2015 w którym maksymalna wartość nominalna zobowiązania wynosiła 1 352 282,40 zł). Z kwoty tej na podstawie formularza cenowego stanowiącego załącznik nr 7 do specyfikacji zamówienia można wyodrębnić kwotę 515 905,20 zł brutto na oczyszczenie zimowe chodników i parkingów rocznie. 2. Zadanie częściowe nr 2 – Oczyszczanie letnie i zimowe ulic, jezdni i placów na terenie Pruszcza Gdańskiego –
wykonawcą jest Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoUsługowe „ZIELEŃ” Sp. z o.o. z siedzibą w Gdańsku oraz firma S DROG sp. z o.o. przedmiotem umowy zawartej jest oczyszczanie letnie i zimowe ulic, jezdni i placów na terenie miasta Pruszcz Gdański w okresie od 16.11.2014r. do 15.11.2018r. Dla realizacji zamówienia ustanowiono cztery strefy o różnym czasie maksymalnego wykonania zadania oczyszczania z zakresu utrzymania zimowego. Łącznie powierzchnia dróg we wszystkich tych strefach to 370,32 km 2 za łączną maksymalną kwotę 4 594 626,32 zł brutto. Transza maksymalnej wartości w poszczególnych latach to 62 656,58 zł w roku 2014, 1 148 656,58 zł w latach 2015-2017 i 1 086 000,00 zł w 2018 r., co daję cenę 3101,79 zł brutto za jeden kilometr kwadratowy odśnieżonej trasy w skali pełnego roku. 3. Zadanie częściowe nr 3 – „Oczyszczanie letnie i zimowe przystanków autobusowych oraz flagowania miasta i oczyszczania słupów ogłoszeniowych na terenie miasta Pruszcz Gdański” - wykonywane jest Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe „ZIELEŃ” Sp. z o.o. z siedzibą w Gdańsku oraz firma S DROG sp. z o.o. i w całym swym zakresie opiewa na maksymalną kwotę zobowiązania 442 627,20 zł. Wynagrodzenie to jest rozliczane powykonawczo na podstawie cen jednostkowych netto określonych przez wykonawcę w formularzu cenowym, wg szczegółowych warunków zamówienia określonych w SIWZ Tom II, koszt jednorazowego oczyszczania zimowego jednego przystanku oblicza się wg oferty wykonawcy
stanowiącej załącznik do umowy – dana niedostępna z uwagi na brak załącznika. II.
Czas przystąpienia do realizacji zamówienia
W tym punkcie należy głównie przeanalizować czas i sposób przystąpienia do realizacji zamówienia określonego jako zadanie częściowe nr 2, gdyż dotyczy ono bezpośrednio odśnieżania dróg, a ocena doprowadzenia dróg do przejezdności stanowi główny cel raportu. Jak wskazano w pkt I podpunkt 2. Ustanowiono cztery strefy dla których zróżnicowano terminy zakończenia prac takich jak zapobieganie i zwalczanie śliskości oraz odśnieżanie i posypywanie jezdni. Czas ten przedstawia się następująco: 1. W Strefie I po 2 godzinach od momentu powstania warunków utrudniających przejezdność; 2. W Strefie II po 4 godzinach od momentu powstania warunków utrudniających przejezdność 3. W Strefie III po 6 godzinach od momentu powstania telefonicznego przez Zlecenia od Zamawiającego, czyli Urzędu Miasta Pruszcz Gdański 4. W Strefie IV po 24 godzinach od momentu powstania telefonicznego przez Zlecenia od Zamawiającego, czyli Urzędu Miasta Pruszcz Gdański1 III.
1
Dobre i złe praktyki
Wykaz ulic należących do stref stanowi załącznik do tej części raportu
- za dobrą praktykę należy uznać częściowe odstąpienie (strefy I i II) od konieczności składania telefonicznego zamówienia przez Urząd, co stanowi w ocenie twórców raportu ogólną złą praktykę gmin; - należy rozważyć czy zachodzą podstawy do różnicowania czasu wykonania prac odśnieżających w poszczególnych strefach, w szczególności 24-godzinnego terminu dla Strefy IV; - Wykonawca wniósł zabezpieczenie należytego wykonania umowy w wysokości 3% maksymalnej kwoty całkowitego wynagrodzenie brutto; - umowy przewidują istnienie kar umownych w kwocie 1000 zł za każdą godzinę opóźnienia, 0,15% wartości prac za każdy dzień przekroczenia terminów uzgadnianych na bieżąco z Zamawiającym i poprawek wadliwych prac; - za odstąpienie od umowy z przyczyn zależnych od jednej ze strona kara dla tej strony wynosi 15% kwoty brutto oferty wykonawcy Podsumowując, należy wskazać, iż miasto Pruszcz Gdański posiada umowy na wielozadaniowe prace z zakresu utrzymania dróg w okresie zimowym. Umowy wraz z obszernymi załącznikami stanowią dokładne określenie zobowiązań wykonawców zobowiązań. Miasto ma więc możliwości egzekwowania należytego wykonania umowy, jak i kar pieniężnych z tytułu ich niewykonania.
Powiat Gdański Powiat Gdański do sezonu zimowego przygotował się w następujący sposób: w trybie przetargu nieograniczonego wyłoniono 4 firmy, z którymi dnia 05.08. 2016 roku podpisano umowy o świadczenie usług zimowego utrzymania dróg powiatowych położonych na terenie Powiatu Gdańskiego w sezonie zimowym 2016/2017. Umowa nr 09/2016/p podzielona została na zadania polegające na zatroszczeniu się o stan przejezdności określonego odcinka dróg po opadach śniegu. Stronami zawartej umowy był Stefan Skonieczny (Starosta Gdański) i Marian Cichon (Wicestarosta) działający w imieniu Zarządu Powiatu Gdańskiego. Umowa nr 09/2016/p podzielona na zadania została zawarta z następującymi firmami:
4.
Zadanie nr 1 z Konsorcjum Firm RR TRANS Sp. z o.o. oraz Michałem Olszanowskim prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą: Michał Olszanowski P.H.U. SPEKTRANS, reprezentowaną przez Lidera Konsorcjum RR TRANS Sp.z o.o. – czyli odśnieżenie odcinka dróg o łącznej długości 61,3 km, przewidująca wynagrodzenie nie przekraczające 124 698, 42 zł brutto. W przeliczeniu na jeden kilometr odśnieżonej nawierzchni wynosi ok. 2035 zł brutto. 5. Zadanie nr 2, Zadanie nr 3 i Zadanie nr 4 z Bożeną Dzidkowską prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą B&W USŁUGI BUDOWLANE BOŻENA DZIDKOWSKA odśnieżenie odcinka dróg powiatowych na łączną długość 140,8 km za łączną maksymalną kwotę 532 497,78 zł brutto. Daje nam to cenę 3782 zł brutto za jeden kilometr odśnieżonej trasy. 6. Zadanie nr 5 i Zadanie nr 7 KZ ZDANPOL Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością na odśnieżenie odcinka 22,7 km za wynagrodzenie w maksymalnej kwocie wynoszącej 145 718,10 zł brutto, co w przeliczeniu wynosi 6419,3 zł brutto za jeden kilometr. 7. Zadanie nr 6 z firmą KAMIŚ sp. zo.o. - odśnieżenie odcinka dróg o łącznej długości 33,1 km. Przewidywane wynagrodzenie maksymalne wynosi 176 356,87 zł, w przeliczeniu 5328 zł brutto za kilometr odśnieżonej trasy.
Sześciostronicowe umowy regulują zakres oraz koszty zimowego utrzymania dróg na terenie Powiatu Gdańskiego. Na podstawie umów można sprawdzić, że łączna ilość dróg objęta usługą zimowego utrzymania w Powiecie Gdańskim wynosi 257,9 km, a łączny koszt nie może przekroczyć maksymalnej kwoty 979 271,11 zł brutto. Umowy sporządzone zostały w podobnych egzemplarzach i o podobnej treści. W zależności od zadania i firmy odpowiedzialnej za jego realizację zmienia się jedynie zakres kilometrowy umów oraz kwota pieniężna. Umowy definiują zakres usług prowadzonych przez w/w firmy na rzecz Powiatu Gdańskiego, do których należy zaliczyć: - odśnieżenie dróg powiatowych na całej szerokości jezdni - w przypadku intensywnych opadów śniegu zapewnienia ciężkiego sprzętu odśnieżającego - uszorstnienie dróg (na całej ich szerokości) mieszkanką solno-piaskową o 20% zawartości soli w piasku, którą zapewnia wykonawca - zapewnienie właściwej obsługi pojazdów i sprzętów - zapewnienie realizacji umów przez 24 h na dobę i przystąpienia do realizacji usługi najpóźniej 1,5 h po otrzymaniu wezwania telefonicznego lub w terminie wskazanym przez zamawiającego, czyli Powiat Gdański
- uprzątnięcie pozostałości po zimowym uszorstnieniu z dróg w terminie dwóch tygodni od wezwania przez zamawiającego - warto zaznaczyć, że odstąpienie od zawartej przez zamawiającego umowy może nastąpić na skutek: nieprzestrzegania zapisów umowy przez wykonawcę oraz likwidacji lub zawieszenia działalności gospodarczej wykonawcy - umowy dopuszczają zatrudnienie podwykonawców - strony umowy prowadzić mają książki zapisów z istotnymi danymi odbieranymi telefonicznie - każdy z wykonawców wniósł zabezpieczenie należytego wykonania umowy w wysokości 2% maksymalnej kwoty całkowitego wynagrodzenie brutto - umowy przewidują istnienie kar umownych w maksymalnej wysokości 1000 zł - za odstąpienie od umowy z przyczyn zależnych od wykonawcy kara wynosi 20% maksymalnego wynagrodzenia brutto widniejącego na umowie Weryfikacja przeprowadzonych prac przeprowadzona zostaje na podstawie prowadzonych ksiąg: „Wezwań i poleceń” ze strony zamawiającego i „Odbioru i wykonania wezwań i poleceń” ze strony wykonawcy oraz na podstawie wystawionych faktur z cenami, które uwzględniają cenniki firm.
Po zsumowaniu długości wszystkich dróg przeznaczonych do odśnieżania i maksymalnych kwot płaconych wykonawcom można stwierdzić, że średni koszt utrzymania kilometra odśnieżonej drogi w powiecie wynosi 3797,09 zł brutto. Podobnie jak w wielu samorządach o przystąpieniu do odśnieżania decyduje zgłoszenie telefoniczne urzędnika. Umożliwia to kontrolę urzędu nad wykonywanym zadaniem, jednak jak pokazała praktyka życia codziennego, w przypadku obfitych opadów śniegu może doprowadzić do licznych opóźnień w oczyszczaniu nawierzchni dróg.
Podsumowanie Przedstawiony raport powinien stanowić wstęp do dyskusji o podwyższaniu standardów odśnieżania dróg gminnych i powiatowych na terenie Powiatu Gdańskiego. Opierając się na danych i stroniąc od ocen własnych udało się wyodrębnić kwoty jakie wydatkują samorządy na zimowe utrzymanie dróg. Mimo różnych wzorców umów, a czasem oparciu gminnych zadań o zasoby własne (w myśl zarządzenia Wójta) należy stwierdzić, iż istnieją możliwości należytego zabezpieczenia interesu mieszkańców. Zatem odpowiedzialność za jakiekolwiek opóźnienia, niedbalstwo bądź nawet niewykonanie umowy powinna być starannie egzekwowana. Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż powyższe problemy nie zawsze dotyczą jedynie wykonawców. Powszechne w badanych umowach rozwiązanie polegające na telefonicznym złożeniu zamówienia bardzo często zawodzi. Taka też sytuacja mogła mieć miejsce 6-ego stycznia kiedy to rozpoczynał się długi weekend. Raport pokazuje, że wspólne dążenia do osiągnięcia wysokich standardów przez włodarzy przy udziale mieszkańców mogą dać efekt w postaci szybszej i sprawniejszej „akcji zima”.