Gitara_rockowa_dla_bystrzakow_gitroc by Jakub Jóźwiak

Gitara rockowa dla bystrzaków Autor: Jon Chappell, Carl Verheyen T³umaczenie: Marcin Machnik, Seweryn Wrona ISBN: 978-83-246-2038-8 Tytu³ orygina³u: Rock Guitar for Dummies Format: 180x235, stron: 336

Dowiedz siê wiêcej, i zostañ gwiazd¹ rocka! Przygotuj siê na niez³¹ rock and roll'ow¹ jazdê! Gitara pojawi³a siê w Europie oko³o XIII wieku i na dobre zadomowi³a siê w Hiszpanii, staj¹c siê tam instrumentem narodowym. W 1935 roku George Beauchamp u¿ywaj¹c prostych narzêdzi, kawa³ków drutu oraz magnesów, skonstruowa³ pierwszy przetwornik gitarowy. Czy wyobra¿asz sobie najwiêksze przeboje Jimiego Hendrixa , Led Zeppelin, Pata Methen'ego, Pink Floyd, Metallicy, czy Carlosa Santany bez charakterystycznych dzwiêków nie do podrobienia? Bez wyj¹tkowego brzmienia gitary elektrycznej? Nie na darmo Stare Dobre Ma³¿eñstwo œpiewa³o Woli gitarê mieæ za ¿onê, z gitar¹ bierze œlub. Gitara gra tak g³oœno, jak chcesz, mo¿esz po¿yczyæ j¹ przyjacielowi i nie wychodzi z innymi gitarami na krêgle. Nie musisz mieæ makija¿u, by czule siê do niej tuliæ, nigdy te¿ nie boli jej wzmacniacz. Ponadto, nie jest ¿adnym obciachem korzystaæ z kursów gry na „wioœle”, a ta ksi¹¿ka idealnie siê do tego nadaje! Niezale¿nie od tego, czy planujesz karierê rockowego idola, czy po prostu chcia³byœ poimprowizowaæ trochê ze znajomymi -- ten podrêcznik wraz z p³yt¹ stanowi najbardziej przystêpny zestaw do nauki podstaw gry na gitarze elektrycznej. WeŸ j¹ w ramiona: • dzia³anie gitary, wzmacniacza i uzyskiwanie zamierzonych efektów, • od prostych akordów po soczyste, rozpalaj¹ce riffy, • motywy w ró¿nych stylach — klasyczny rock, heavy metal, hip-hop, rock po³udniowoamerykañski czy progresywny, • power chordy i figury rytmiczne, • solówki oraz bluesowa i rockandrollowa gitara prowadz¹ca, • ró¿ne zagrywki, od rockabilly po rap rock, • konserwacja Twojego sprzêtu. P³yta CD zawiera: • riffy na gitarê prowadz¹c¹ • podk³ady gry rytmicznej

Spis tre ci O autorze ................................................................................................................................. 15 Podzi kowania od autora ........................................................................................................ 17 S owo wst pne ....................................................................................................................... 19 Wprowadzenie ......................................................................................................................... 21 O ksi ce ..................................................................................................................................................... 21 Nie a tak bardzo naiwne za o enia ................................................................................................................ 22 Konwencje u yte w tej ksi ce ........................................................................................................................ 22 Jak podzielona jest ksi ka ............................................................................................................................. 23 Cz I: Chc by gwiazd rock and rolla ................................................................................................... 23 Cz II: Podstawowe techniki gry ............................................................................................................. 23 Cz III: Zaawansowane techniki, które zrobi z Ciebie prawdziwego rockmana ......................................... 24 Cz IV: Ró ne style rocka ...................................................................................................................... 24 Cz V: W poszukiwaniu idealnego brzmienia .......................................................................................... 24 Cz VI: Dekalogi .................................................................................................................................. 24 Dodatek ................................................................................................................................................... 24 Ikony wykorzystane w ksi ce ......................................................................................................................... 25 Co dalej ....................................................................................................................................................... 25

Cz I: Chc by gwiazd rock and rolla .......................27 Rozdzia 1: To tylko gitara rockowa… ale tego w a nie chc ! .............................................. 29 Ró nice mi dzy gitar rockow i akustyczn — to nie tylko g o no ................................................................ 30 Tembr, czyli cechy brzmienia .................................................................................................................... 30 Sygna ..................................................................................................................................................... 31 Przesterowanie i wybrzmienie .................................................................................................................... 32 No i g o no ............................................................................................................................................ 32 Przyk ady do s uchania ............................................................................................................................. 33 Poznawanie podstaw: Trio Mocy ................................................................................................................... 34 Gitara elektryczna ..................................................................................................................................... 34 Wzmacniacz ............................................................................................................................................. 38 Efekty ...................................................................................................................................................... 39 Zrozumie , jak dzia a gitara elektryczna ......................................................................................................... 40 Drgania strun i wysoko d wi ku............................................................................................................... 41 Naci g kontra d ugo ............................................................................................................................... 41 Twoje r ce ............................................................................................................................................... 42 Przetworniki i wzmocnienie ....................................................................................................................... 42

Gitara rockowa dla bystrzaków Dodatki do Twojej gitary ............................................................................................................................... 43 Kostki (piórka) ......................................................................................................................................... 43 Paski ....................................................................................................................................................... 44 Kable ...................................................................................................................................................... 44 Tunery .................................................................................................................................................... 44

Rozdzia 2: We j w ramiona .................................................................................................. 45 Najpierw musisz j chwyci ............................................................................................................................ 45 Pozycja siedz ca ....................................................................................................................................... 46 Pozycja stoj ca ......................................................................................................................................... 46 Pozycja lewej r ki .......................................................................................................................................... 47 Przyciskanie progów ................................................................................................................................. 48 Wkrocz do akcji ........................................................................................................................................ 48 Pozycja prawej r ki ....................................................................................................................................... 49 Gra za pomoc piórka ............................................................................................................................... 50 Gra za pomoc palców .............................................................................................................................. 51 Wa ny jest w a ciwy strój: tuner elektroniczny ............................................................................................. 51 Co to w a ciwie jest? ................................................................................................................................. 51 Jak to dzia a? ............................................................................................................................................ 52 Podstawy zapisu d wi ków, które nie zrobi Ci krzywdy .................................................................................. 52 Czytanie diagramu akordu ......................................................................................................................... 53 Czytanie rytmicznych slashów .................................................................................................................... 54 Czytanie tabulatury ................................................................................................................................... 55 Tworzenie muzyki, czyli jak zagra akord ....................................................................................................... 55 Palcowanie akordów ................................................................................................................................. 55 Uderzanie akordu ..................................................................................................................................... 56

Rozdzia 3: Jej druga po ówka — wzmacniacz ....................................................................... 57 Jak dzia a wzmacniacz ................................................................................................................................... 58 cie ka sygna u ............................................................................................................................................. 58 Przedwzmacniacz ..................................................................................................................................... 59 Regulacja barwy ....................................................................................................................................... 59 Efekty ...................................................................................................................................................... 60 Wzmacniacz mocy .................................................................................................................................... 61 Krótka wycieczka po wn trzu wzmacniacza ..................................................................................................... 61 Obudowa: wszystko na swoim miejscu ........................................................................................................ 61 Panel sterowania: przejmij kontrol ................................................................................................................ 62 Wej cia poszczególnych kana ów ............................................................................................................... 62 Ga ki przedwzmacniacza i wzmacniacza mocy ............................................................................................ 63 Ga ki barwy ............................................................................................................................................. 64 Wbudowane efekty ................................................................................................................................... 65 Zawsze mo esz wybra inne wyj cie ............................................................................................................... 66 Speaker out .............................................................................................................................................. 67 Wyj cie s uchawkowe ................................................................................................................................ 67 Direct out ................................................................................................................................................. 67 P tla efektów ............................................................................................................................................ 67 Wej cie liniowe ......................................................................................................................................... 68 Ró ne inne „otwory” ................................................................................................................................ 68 Ostatnie ogniwo: g o nik ........................................................................................................................... 69

Spis tre ci Pod czenie i w czenie ................................................................................................................................. 69 Przede wszystkim bezpiecze stwo .............................................................................................................. 69 W czanie i wy czanie w sze ciu krokach ................................................................................................... 70 Pierwsze d wi ki ........................................................................................................................................... 71 Ustawianie ga ek ...................................................................................................................................... 71 Prze czanie kana ów ................................................................................................................................ 73 Co zrobi , gdy nie masz wzmacniacza ............................................................................................................. 73 Pod czenie gitary do zestawu stereo lub „boomboksa” ............................................................................... 74 Pod czenie do wzmacniacza s uchawkowego ............................................................................................. 75 Teraz to ju nie jest czarna magia ................................................................................................................... 75

Cz II: Podstawowe techniki gry .................................77 Rozdzia 4: Co dla lewej r ki: akordy .................................................................................... 79 Bez akordów si nie ob dzie .......................................................................................................................... 79 Zacznij od otwartych akordów ....................................................................................................................... 80 W cz do gry power chordy ........................................................................................................................... 80 Ruchome power chordy ............................................................................................................................ 82 Power w praktyce ..................................................................................................................................... 83 Wejd w barowy nastrój ................................................................................................................................ 84 Jak si upora z akordami barowymi ........................................................................................................... 84 Akordy barowe oparte na E ...................................................................................................................... 85 Przemieszczanie akordu E wzd u gryfu ..................................................................................................... 86 Inne rodzaje akordu E: molowe, septymowe, molowe septymowe i zawieszone .............................................. 86 Akordy barowe oparte na A ...................................................................................................................... 88 Przemieszczanie akordu A ........................................................................................................................ 89 Inne rodzaje akordu A: molowe, septymowe, molowe septymowe, zawieszone i durowe septymowe ................ 89

Rozdzia 5: W prawo patrz: techniki rytmiczne prawej r ki .................................................... 91 Uderzanie w struny ....................................................................................................................................... 91 Uderzenia w dó ....................................................................................................................................... 92 Uderzenia w gór ..................................................................................................................................... 93 czenie uderze w gór i uderze w dó ................................................................................................... 93 czenie pojedynczych d wi ków i akordów ................................................................................................... 96 Technika grania d wi ków basowych z akordami ........................................................................................ 97 Bum-czik .................................................................................................................................................. 97 Zmienna linia basu ................................................................................................................................... 98 Zak ócenia rytmu: uderzenia synkopowane ..................................................................................................... 99 Odczytywanie synkopy: kropki i uki legato ................................................................................................. 99 Granie synkopowanych schematów rytmicznych .......................................................................................... 99 Daj lewej r ce chwil przerwy ...................................................................................................................... 101 T umienie strun lew r k ....................................................................................................................... 101 Sugerowanie synkopowania ..................................................................................................................... 102 Wró my do prawej r ki ............................................................................................................................... 102 T umienie strun praw r k ..................................................................................................................... 102 Prze am schemat gry akordowej: zmiany palcowania lewej r ki w trakcie bicia ................................................. 103

Gitara rockowa dla bystrzaków Prawa d o to nie tylko piórko ..................................................................................................................... 104 Wprowadzenie do ró nych styli gry rytmicznej ............................................................................................ 106 Prosty rytm na cztery .............................................................................................................................. 107 „Two-beat” ............................................................................................................................................ 107 Rytm szesnastkowy ................................................................................................................................. 108 Metalowy galop ...................................................................................................................................... 108 Rytm reggae ........................................................................................................................................... 108 Rytm na trzy .......................................................................................................................................... 109

Rozdzia 6: W wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz cej ........................... 111 Przejmij prowadzenie .................................................................................................................................. 111 Jak trzyma piórko? ..................................................................................................................................... 113 Przejd do ataku ......................................................................................................................................... 113 Uderzanie pojedynczych strun w gór i w dó ................................................................................................... 113 Granie pojedynczych d wi ków .................................................................................................................... 113 Technika gry pojedynczych d wi ków ...................................................................................................... 114 Naprzemienne piórkowanie ..................................................................................................................... 116 Granie melodii na ró nych strunach ......................................................................................................... 116 Skale ..................................................................................................................................................... 116 Pasa e ................................................................................................................................................... 118 czenie zmian o jeden stopie z pasa owymi przeskokami ....................................................................... 119 Zacznij od do u: melodie na ni szych d wi kach ........................................................................................... 119 Droga na szczyt: melodie na wy szych d wi kach .......................................................................................... 120 Pozycje na gryfie ......................................................................................................................................... 121 Otwarta pozycja ..................................................................................................................................... 121 Wy sze, zamkni te pozycje ...................................................................................................................... 121 Bli sze spotkanie z riffami na ni szych rejestrach ........................................................................................... 122 Czy mo na to jako upro ci : skala pentatoniczna .......................................................................................... 123 Skala pentatoniczna, czyli trzy sposoby grania solówek .................................................................................. 124 Pentatonika w utworze o tonacji durowej .................................................................................................. 125 Pentatonika w utworze o tonacji molowej .................................................................................................. 126 Pentatonika w utworze o progresji bluesowej ............................................................................................. 126 Improwizowanie .......................................................................................................................................... 128 Nuta ko cowa ............................................................................................................................................ 128

Rozdzia 7: Porywaj ce riffy ................................................................................................... 131 Wejd w klimat: najprostsze riffy .................................................................................................................. 132 Riffy na ca ych nutach i pó nutach ........................................................................................................... 132 Riffy na ósemkach i wier nutach ............................................................................................................. 132 Riffy szesnastkowe .................................................................................................................................. 134 Synkopowanie ósemkowe ........................................................................................................................ 135 Co dwie nuty, to nie jedna: technika double-stop ........................................................................................... 137 czenie riffów na pojedynczych nutach z akordami ...................................................................................... 138 Poszukiwanie w asnego stylu ........................................................................................................................ 140

Spis tre ci

Cz III: Zaawansowane techniki, które zrobi z Ciebie prawdziwego rockmana ................141 Rozdzia 8: Granie w wy szych pozycjach ............................................................................. 143 Si gaj wy ej, czyli w drówka w gór gryfu ..................................................................................................... 143 Pierwsze skoki na wy sze progi ................................................................................................................ 144 Technika double-stop w górze gryfu ......................................................................................................... 145 Skale do gry solowej w zamkni tych pozycjach .............................................................................................. 146 Granie w okre lonej pozycji ......................................................................................................................... 146 Jak okre li pozycj ................................................................................................................................. 146 Jak wybra pozycj .................................................................................................................................. 147 Stosowanie ruchomych skal pentatonicznych ................................................................................................... 148 Pozycja wyj ciowa .................................................................................................................................. 148 Wyj cie z pozycji wyj ciowej .................................................................................................................... 148 Zej cie poni ej pozycji wyj ciowej ............................................................................................................ 149 Poruszanie si mi dzy pozycjami ............................................................................................................. 150 W poszukiwaniu pi ciu pozycji skali pentatonicznej ....................................................................................... 151 Nie bój si zmian ........................................................................................................................................ 153 Zagrywki podró nicze ............................................................................................................................. 153 Z otch ani na szczyt ................................................................................................................................ 153 Sk d wiedzie , gdzie zagra ......................................................................................................................... 154 Pozycja a tonacja .................................................................................................................................... 154 Wybór pozycji ........................................................................................................................................ 156 Pi pozycji w praktyce ........................................................................................................................... 156

Rozdzia 9: Ekspresja, czyli jak sprawi , e gitara zacznie „ piewa ” ................................. 159 „M otkowanie”, czyli hammer-on ................................................................................................................. 160 Sztuka podrywania, czyli pull-off .................................................................................................................. 161 Slide, czyli lizgawka ................................................................................................................................... 162 Podci gnij si w podci ganiu ....................................................................................................................... 163 Podci ganie i opuszczanie ....................................................................................................................... 164 Podci ganie wst pne ............................................................................................................................... 165 Wibrato, które wprawi Ci w dr enie ............................................................................................................ 165 Fla olety, czyli muzyczna przyprawa ............................................................................................................ 166 Nie wahaj si gra wajch ............................................................................................................................ 167 A teraz wszystko naraz ................................................................................................................................ 168

Cz IV: Ró ne style rocka .........................................171 Rozdzia 10: Wczesne lata rock and rolla ............................................................................. 173 Kluczow spraw jest w a ciwy sposób uderzania w struny ............................................................................. 174 R&B wychodzi na powierzchni — Bo Diddley ......................................................................................... 174 Kiedy rock pozna teksa skie brzmienie — Buddy Holly ............................................................................... 175 Doo wop zdobywa rzesze fanów ................................................................................................................... 176 I-vi-ii-V: 12/8 ......................................................................................................................................... 176 I-vi-IV-V: zwyk e ósemki ......................................................................................................................... 177 I-vi-ii-V: rytm mieszany ........................................................................................................................... 177

Gitara rockowa dla bystrzaków Po czenie country z bluesem, czyli rytm rockabilly ........................................................................................ 179 Powstanie rockandrollowego stylu gry na gitarze — Chuck Berry ................................................................... 181 Muzyka surfowa .......................................................................................................................................... 182 Nadci ga brytyjska inwazja .......................................................................................................................... 184 The Beatles „I Saw Her Standing There” ............................................................................................... 185 Melodyjne riffy w stylu The Beatles ......................................................................................................... 186 Riffy na wysokich i niskich d wi kach ...................................................................................................... 187

Rozdzia 11: Z ote lata klasycznego rocka ............................................................................ 189 Trudniejsze riffy i figury rytmiczne ............................................................................................................... 189 Motyw rytmiczny oparty na riffie .............................................................................................................. 189 Motyw rytmiczny oparty na akordach ....................................................................................................... 190 Studiowanie klasycznych mistrzów rocka ....................................................................................................... 192 Inwazja brytyjska .................................................................................................................................... 192 Blues przebija si na powierzchni ........................................................................................................... 195 Rock latynoski — Carlos Santana ........................................................................................................... 200 Rock po udniowy .................................................................................................................................... 201 Wskrzeszenie dogorywaj cego bluesa — Stevie Ray Vaughan ................................................................... 204 Rock neoklasyczny — Aerosmith ............................................................................................................ 206 Po czenie country i rockowego stylu grania gitary prowadz cej — The Eagles ............................................... 206 The Edge nadaje muzyce epick struktur .................................................................................................... 209

Rozdzia 12: Heavy metal ....................................................................................................... 211 Pojawienie si metalu .................................................................................................................................. 211 Riffy Black Sabbath, które rozsadz Ci czaszk ........................................................................................ 212 Barokowa eksplozja Ritchiego Blackmore’a .............................................................................................. 213 Era gwiazd, czyli rock stadionowy ................................................................................................................ 214 Kiss — makija e i p on ce gitary ............................................................................................................. 214 Przyjazne dla radia riffy Bostonu ............................................................................................................. 214 Rewolucja d wi kowa Van Halena .......................................................................................................... 216 Ha as barowy Angusa Younga ................................................................................................................ 216 Pocz tki inwazji europejskiego metalu .......................................................................................................... 218 Upychanie fanów na trybunach, czyli heavy metalowe hity lat osiemdziesi tych ............................................... 219 Metalowy atak Randy’ego Rhoadsa ......................................................................................................... 219 Yngwie Malmsteen, szwedzki demon szybko ci ......................................................................................... 219 Ci kie riffy Metalliki .............................................................................................................................. 221 Z impetem w nowe stulecie .......................................................................................................................... 221 Szalona szybko Dimebaga Darrella ....................................................................................................... 222 Alice in Chains ...................................................................................................................................... 222 Kornografia ............................................................................................................................................ 223

Rozdzia 13: Rock progresywny i jazzrock ............................................................................. 225 Pierwsza fala rocka progresywnego ............................................................................................................... 225 Powiedz tak! — Yes i eklektyczna wirtuozeria Steve’a Howe’a .................................................................. 225 Upiorne gitary Genesis ........................................................................................................................... 227 Wycieczki gitarowe Roberta Frippa ......................................................................................................... 228 Przestrzenny blues Pink Floyd ................................................................................................................ 229 Akustyczny art rock — Emerson, Lake & Palmer .................................................................................... 229

Spis tre ci Unia dwóch styli — progresywny rock czy si z metalem ............................................................................. 231 Na scenie z Alexem Lifesonem z Rush .................................................................................................... 231 Pi owanie drewna — riffy Jethro Tull ...................................................................................................... 232 Jazzrock trafia na listy przebojów .................................................................................................................. 233 Elegancki jazzpop grupy Steely Dan ........................................................................................................ 233 Uczuciowy jazz George’a Bensona .......................................................................................................... 234 Wyszukany jazzpop Pata Metheny’ego .................................................................................................... 235 Toto Steve’a Lukathera — rockowe monstrum ......................................................................................... 236 Legendy jazzrocka ...................................................................................................................................... 238 Czysta wirtuozeria — John McLaughlin i Al Di Meola ............................................................................ 239 Jazzowy powrót Jeffa Becka ..................................................................................................................... 240

Cz V: W poszukiwaniu idealnego brzmienia ...............243 Rozdzia 14: W pogoni za sprz tem — jak znale ten wymarzony ...................................... 245 Jak wydoby z gitary to, czego oczekujesz ...................................................................................................... 245 Otaksuj jej cia o, czyli korpus gitary ......................................................................................................... 246 Sprawdzanie gryfu i podstrunnicy ............................................................................................................ 247 Dostrój si do stroików, mostka i siode ka ................................................................................................. 249 Sprawdzanie przetworników i elektryki ..................................................................................................... 250 Jaki rodzaj gitary wybra ? ........................................................................................................................ 253 Wybór najlepszego wzmacniacza, który o ywi Twoj gitar ............................................................................ 254 Konfiguracje wzmacniaczy ....................................................................................................................... 255 Najwa niejsze cechy ................................................................................................................................ 256 Podsumowanie ........................................................................................................................................... 257

Rozdzia 15: Dzikie i szalone brzmienia — efekty gitarowe ................................................. 259 Ró ne grupy efektów ................................................................................................................................... 259 Wybór typu efektu ....................................................................................................................................... 260 Kostki .................................................................................................................................................... 260 Multiefekty pod ogowe ............................................................................................................................ 261 Efekty montowane w racku ...................................................................................................................... 261 Wbudowane efekty ................................................................................................................................. 261 Najwa niejsze poj cia zwi zane z efektami .................................................................................................... 261 Efekty modyfikuj ce wzmocnienie — overdrive, distortion i fuzz ..................................................................... 262 Overdrive ............................................................................................................................................... 263 Distortion ............................................................................................................................................... 263 Fuzz ...................................................................................................................................................... 263 Podbijanie lub t umienie, czyli regulacja dynamiki ......................................................................................... 264 Kompresory ........................................................................................................................................... 264 Bramki szumów ...................................................................................................................................... 265 Granie ze s uchu — efekty modyfikuj ce barw ............................................................................................. 266 EQ, czyli equalizer ................................................................................................................................. 266 Filtry ..................................................................................................................................................... 268 Panuj nad nat eniem d wi ku, czyli inne efekty modyfikuj ce g o no .......................................................... 269 Peda g o no ci ....................................................................................................................................... 269 Tremolo ................................................................................................................................................. 270

Gitara rockowa dla bystrzaków Wyra na zmiana, czyli efekty modulacyjne .................................................................................................... 270 Chorus ................................................................................................................................................... 270 Flanger .................................................................................................................................................. 271 Phase shifter lub phaser .......................................................................................................................... 272 Rotating speaker lub Leslie ..................................................................................................................... 272 Pitch shifter i octave divider ..................................................................................................................... 273 Dajcie mi wi cej przestrzeni, czyli czwarty rodzaj efektów ............................................................................... 273 Delay lub echo ....................................................................................................................................... 274 Reverb ................................................................................................................................................... 275 Projektowanie linii sygna u .......................................................................................................................... 276 Przeno ny organizer, czyli skrzynka na efekty .............................................................................................. 277

Rozdzia 16: Konserwacja i opiekowanie si gitar elektryczn .......................................... 279 Niezb dny zestaw narz dzi .......................................................................................................................... 280 Podstawowe wyposa enie ........................................................................................................................ 280 Zaawansowane narz dzia ....................................................................................................................... 281 Wymiana strun ........................................................................................................................................... 282 Wybór w a ciwych strun .......................................................................................................................... 282 ci ganie starych strun ............................................................................................................................ 284 Zak adanie nowych strun ........................................................................................................................ 286 Czyszczenie poszczególnych elementów gitary .................................................................................................... 288 Struny ................................................................................................................................................... 289 Korpus, gryf i elementy osprz tu .............................................................................................................. 289 Progi ..................................................................................................................................................... 289 Uk ad elektryczny ................................................................................................................................... 290 Regulacja, czyli co zrobi , eby Twoja gitara gra a jak najlepiej ...................................................................... 290 Sygna y ostrzegawcze .............................................................................................................................. 291 Napi cie spr yn mostkowych .................................................................................................................. 293 Rozwi zywanie mniejszych problemów z uk adem elektrycznym ................................................................. 294 Naprawa wzmacniacza i efektów .................................................................................................................. 295 Wymiana bezpiecznika ............................................................................................................................ 295 Czyszczenie i wymiana lamp pró niowych ................................................................................................ 295 G o niki ................................................................................................................................................. 295 Rozwi zania najcz stszych problemów ......................................................................................................... 296 Przechowywanie gitary ................................................................................................................................ 297

Cz VI: Dekalogi ..................................................... 299 Rozdzia 17: Dziesi ciu gitarzystów rockowych, którzy zmienili histori .............................. 301 Chuck Berry ............................................................................................................................................... 301 Eric Clapton ............................................................................................................................................... 302 Jimi Hendrix ............................................................................................................................................... 302 Jeff Beck ..................................................................................................................................................... 302 Jimmy Page ................................................................................................................................................ 302 Eddie Van Halen ....................................................................................................................................... 303 Stevie Ray Vaughan ................................................................................................................................... 303 Eric Johnson ............................................................................................................................................... 303 Steve Vai ................................................................................................................................................... 304 Kurt Cobain ............................................................................................................................................... 304

Spis tre ci Rozdzia 18: Dziesi albumów rockowych, które musisz mie ........................................... 305 The Beatles, Rubber Soul (1965) ............................................................................................................... 305 Jimi Hendrix Experience, Are You Experienced (1967) ............................................................................... 306 Led Zeppelin, Led Zeppelin II (1969) ....................................................................................................... 306 The Who, Who’s Next? (1971) .................................................................................................................. 306 The Rolling Stones, Exile on Main Street (1972) ........................................................................................ 306 Jeff Beck, Blow by Blow (1975) .................................................................................................................. 307 Van Halen, Van Halen (1978) .................................................................................................................. 307 Joe Satriani, Surfing with the Alien (1987) .................................................................................................. 307 Metallica, Metallica (The Black Album) (1991) .......................................................................................... 308 Korn, Issues (1999) .................................................................................................................................... 308

Rozdzia 19: Dziesi klasycznych gitar rockowych ............................................................. 309 Fender Telecaster ....................................................................................................................................... 309 Gibson Les Paul ......................................................................................................................................... 310 Fender Stratocaster ..................................................................................................................................... 310 Gibson z serii ES ........................................................................................................................................ 310 Gibson Flying V ......................................................................................................................................... 310 Mosrite Ventures Model ............................................................................................................................. 311 Rickenbacker 360/12 .................................................................................................................................. 311 Ibanez Iceman ............................................................................................................................................. 311 „Super Strat” ............................................................................................................................................. 311 Paul Reed Smith ........................................................................................................................................ 312

Dodatek Jak korzysta z p yty ....................................313 Jak znale w a ciw cie k ......................................................................................................................... 313 Naliczanie .............................................................................................................................................. 313 Aran acja stereofoniczna ......................................................................................................................... 314 cie ki na p ycie ......................................................................................................................................... 314

Skorowidz ............................................................................................................................ 321

Rozdzia 6

W wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz cej W tym rozdziale: Poznasz skale, arpeggia i typowe zagrywki. Nauczysz si czyta zapis nutowy. Po wiczysz riffy. Dowiesz si , jak improwizowa dobre solówki.

olówki stanowi najbardziej widowiskowy i ol niewaj cy rockowy sposób gry na gitarze. Potrafi przekaza pe n gam emocji — od a o ci i sentymentalizmu po wrzaskliw i szalon beztrosk — czasem w tym samym motywie. Podczas gdy riffy s ugruntowane, skomponowane i emanuj si za pomoc swej niewzruszonej sta o ci, gitara prowadz ca wznosi si na wy yny muzycznej bosko ci, szybuj c w bezkresnych przestrzeniach inspiracji. Wszyscy najwi ksi gitarzy ci — od Erica Claptona i Jimiego Hendrixa po Eddiego Van Halena i Stevego Vaia — potrafili si w ten sposób wznosi , ale oprócz tego byli zdyscyplinowanymi mistrzami swoich instrumentów. Uda o im si rozwi za odwieczny artystyczny paradoks i uzyska ca kowicie kontrolowan absolutn wolno . Kiedy zaczniesz rozwija podstawowe techniki gry gitary prowadz cej, nie zapominaj o tym, e w Twojej muzyce kryje si potencja wywo ywania pot nych emocji. Uwa aj, eby ich nadmiar nie spali Twojego wzmacniacza! W tym rozdziale skupimy si na palcach lewej r ki i precyzyjnym piórkowaniu. Zdradz Ci tak e, dlaczego ca a ta gra jest warta wieczki.

Przejmij prowadzenie Musisz umie zagra wiele d wi ków, aby w a ciwie wydoby nieliczne. To powiedzenie nieznanego (prawdopodobnie wschodniego) pochodzenia z pewno ci stosuje si do rocka, poniewa najlepiej by by o, gdyby najpierw nauczy si akordów (które sk adaj si z przynajmniej trzech d wi ków), a potem zacz gra pojedynczymi d wi kami, co jest istot gitary prowadz cej.

112

Cz II: Podstawowe techniki gry Tak naprawd nie musisz opanowa gry akordowej, zanim zabierzesz si do gitary prowadz cej. Takie podej cie jest jednak uzasadnione chocia by z technicznego punktu widzenia — do grania rytmu nie potrzebujesz a tak precyzyjnych uderze prawej r ki. Dla wi kszo ci pocz tkuj cych gitarzystów tr canie wielu strun jest atwiejsze ni trafianie w pojedyncze. Teraz jednak nadszed czas na wypraw w wiat pojedynczych d wi ków, w którym uderzasz tylko jedn strun jednocze nie, a kluczowe znaczenie ma trafienie we w a ciw . Wymaga on tak e znacznie wi kszej ruchliwo ci lewej r ki. Pojedyncze d wi ki mo esz gra na ró ne sposoby. Cztery najwa niejsze to:

9 Melodia: to podstawowy sposób gry pojedynczymi d wi kami na gitarze. Mo e stanowi skomponowany motyw lub improwizowany przerywniki, a tak e solówk , która wykorzystuje melodi jako punkt wyj cia.

9 Arpeggio: polega na graniu akordów roz o onych na poszczególne d wi ki, wi c tak e

jest sposobem grania pojedynczych d wi ków. Arpeggio mo esz stosowa jako rodzaj akompaniamentu (tak jak w palcowanym przyk adzie z rozdzia u 5.) lub jako gitar prowadz c , co stosuje wielu hardrockowych i heavymetalowych gitarzystów, takich jak Eddie Van Halen i Randy Rhoads. Wielu z nich wplata w swoje solówki kilka taktów arpeggia, czego rezultaty bywaj nies ychanie emocjonuj ce.

9 Riff: to autonomiczna fraza muzyczna, skomponowana zazwyczaj z pojedynczych

d wi ków i wykorzystywana jako strukturalna cz utworu lub jego cz ci. czy on melodi i gitar rytmiczn , poniewa ma wspólne cechy z jednym i drugim sposobem grania. Jest zazwyczaj kilka razy powtarzany i w danej cz ci utworu s u y jako motyw akompaniuj cy. Przypomnij sobie wpadaj ce w ucho riffy z utworów Day Tripper i Birthday The Beatles, Satisfaction The Rolling Stones, Walk This Way Aerosmith, Sunshine of Your Love Cream, Whole Lotta Love i Black Dog Led Zeppelin, Crazy Train Ozzy’ego Osbourne’a oraz You Give Love a Bad Name Bon Jovi. Wszystkie te piosenki opieraj si na rozpoznawalnych i atwych do zapami tania motywach. Riffy nie zawsze s zbudowane z pojedynczych d wi ków. Na przyk ad w Smoke on the Water Deep Purple i Iron Man Black Sabbath s one z o one z wielod wi ków granych jednocze nie. Riff mo e by tak e zagrany w harmonii przez dwie lub wi cej gitar. Z takich zagrywek s znani The Allman Brothers i The Eagles.

9 Swobodna improwizacja: nie jest to uznany termin muzyczny, tylko fraza opisuj ca

dowolny fragment partii gitary prowadz cej, który niekoniecznie opiera si na melodii. Swobodna improwizacja nie musi nawet by melodyjna. Przeskoki o du e interwa y, granie perkusyjne, efekty muzyczne i sekwencje d wi ków (takie jak na przyk ad schematy szybko powtarzanych nut, a nawet jednej nuty) — wszystkie te rodki wyrazu mog bra udzia w budowaniu ekscytuj cej solówki lub pasa u.

Terminy gitara prowadz ca, melodia, g ówny motyw, riff, solówka czy improwizacja oznaczaj ró ne sposoby grania pojedynczymi d wi kami i s cz sto stosowane wymiennie. Fraza „granie pojedynczymi d wi kami” jest nieco niepor czna, dlatego ka dy rodzaj grania, który nie jest gitar rytmiczn , mo esz okre li mianem gitary prowadz cej, nawet je li b dzie to oznacza o riff. ci le rzecz ujmuj c, gitara prowadz ca to g ówna gitara, której partia zazwyczaj opiera si na pojedynczych d wi kach. Lecz nie jest to regu , poniewa mo esz gra dwud wi ki technik double-stop. Dodatkowo termin gitara prowadz ca pozwala na odró nienie jej od innej gitary (lub gitar) w zespole, która gra partie rytmiczne.

Rozdzia 6: W wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz cej Czasami partia g ównej gitary mo e si sk ada z akordów. Przerywnik gitarowy w Peggy Sue Buddy’ego Holly’ego oraz riff otwieraj cy utwór Pinball Wizard The Who to dwa najbardziej znane przyk ady gitary rytmicznej, która gra g ówn rol .

Jak trzyma piórko? Sposób trzymania jest generalnie taki jak w przypadku gry rytmicznej. Chwy je tak, aby koniec wystawa prostopadle z boku kciuka, i umie d o w pobli u struny, któr zamierzasz uderzy . Zalecany przeze mnie sposób trzymania piórka znajdziesz na rysunku 2.6. Zapewne odkryjesz, e trzymasz piórko nieco mocniej, szczególnie gdy b dziesz chcia zagra g o niej lub agresywniej. To normalne. Z czasem zaczniesz je postrzega jako naturalne przed u enie jednego z paznokci.

Przejd do ataku Tr canie lub uderzanie okre lonego d wi ku jest okre lane jako atak. Nie oznacza to, e powiniene gra agresywnie — jest to termin odró niaj cy pocz tek nuty od jej wybrzmiewania (czyli tej cz ci, która nast puje po pierwszym, perkusyjnym d wi ku). Aby zaatakowa pojedyncz strun , umie piórko tak, aby dotyka o jej od góry lub znajdowa o si nieznacznie ponad ni , i tr j szybkim, p ynnym ruchem. Uderz j na tyle mocno, eby d wi k by wyra ny, lecz aby nie zahaczy przy okazji s siedniej struny. Ten ruch to uderzenie w dó , które jest dok adnie takie samo jak to, które opisa em w rozdziale 5., tyle e tym razem tr casz tylko jedn strun . Aby uderzy w gór , po prostu wykonaj odwrotny ruch.

Uderzanie pojedynczych strun w gór i w dó v

Uderzanie struny w dó (w stron ziemi) oznacza si symbolem , a uderzanie struny w gór — symbolem V. Rockowi gitarzy ci rytmiczni preferuj uderzenia w dó , poniewa s one mocniejsze i s u do podkre lania d wi ków w równych, miarowych schematach. Natomiast naprzemienne uderzenia w gór i w dó , zwane naprzemiennym piórkowaniem (które opisz w dalszej cz ci tego rozdzia u), s istot gitary prowadz cej.

Granie pojedynczych d wi ków Akordy zazwyczaj grasz do szerokimi ruchami przedramienia i nadgarstka. Pojedyncze d wi ki nie wymagaj takiego rozmachu, poniewa wi kszo si y uderzenia bierze si z nadgarstka. Zapewne b dziesz mia sk onno do opierania podbicia d oni na mostku. To w porz dku, zwró jednak uwag na to, aby przypadkowo nie t umi strun w trakcie gry. Je li najpierw uderzasz d wi ki na ni szych strunach, a nast pnie na wy szych, naturalnie dopasujesz pozycj r ki i przesuniesz j wzd u mostka. Oczywi cie nie musisz jej opiera na strunach — równie dobrze mo esz jej pozwoli swobodnie zwisa mniej wi cej w okolicy mostka.

113

114

Cz II: Podstawowe techniki gry

Yin i Yang gitary rytmicznej i prowadz cej Je li w zespole s dwaj gitarzy ci, najlogiczniejszy podzia obowi zków sprowadza si do tego, e jeden z nich pe ni rol gitarzysty prowadz cego, a drugi rytmicznego. Cz sto g ówn gitar gra lepszy z nich. Czasem jednak podzia ról nie wynika z talentów muzycznych, lecz z tego, e gitarzysta rytmiczny jest jednocze nie g ównym kompozytorem (tak jak w przypadku Toma Petty’ego i Metalliki). W wielu zespo ach te role nie s wyra nie zdefiniowane — przyk adem mog by Lynyrd Skynyrd, The Allman Brothers i Judas Priest. Jednak w tych, które znalaz y si na poni szej li cie, wiadomo, kto jest gitarzyst prowadz cym, a kto rytmicznym. Zespó

Gitara rytmiczna

Gitara prowadz ca

The Beatles

John Lennon

George Harrison

The Rolling Stones

Keith Richards

Brian Jones/Mick Taylor/Ron Wood

The Kinks

Ray Davies

Dave Davies

Grateful Dead

Bob Weir

Jerry Garcia

AC/DC

Malcolm Young

Angus Young

Creedence Clearwater Revival

Tom Fogerty

John Fogerty

Aerosmith

Brad Whitford

Joe Perry

Kiss

Paul Stanley

Ace Frehley

Tom Petty

Mike Campbell

The Cars

Ric Ocasek

Elliot Easton

The Clash

Joe Strummer

Mick Jones

Def Leppard

Steve Clark

Phil Collen

Bruce Springsteen

Nils Lofgren

Metallica

James Hetfield

Kirk Hammett

Guns N’ Roses

Izzy Stradlin

Slash

Nawet graj c g o no i agresywnie, powiniene w pe ni panowa nad praw r k . Twój ulubiony wykonawca, który m óci ramieniem niczym skrzyd em wiatraka, z pewno ci gra gitar rytmiczn , a nie solow . Zaczniemy od kilku prostych wicze w graniu pojedynczych d wi ków, a nast pnie przejdziemy do zagrywek, które nie le brzmi , a ich granie b dzie dla Ciebie przyjemno ci .

Technika gry pojedynczych d wi ków Zagraj motywy z rysunku 6.1 wy cznie za pomoc uderze w dó . Jest to sze pasa y na ró nych strunach. Ka dy z nich sk ada si z trzech ró nych d wi ków. Wszystkie s oparte na wier nutach, co oznacza, e na jeden takt przypadaj cztery nuty (lub je li wystukujesz rytm stop , na jedno tupni cie przypada jedna nuta).

Rozdzia 6: W wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz cej

Rysunek 6.1.

wier nutowe melodie w otwartej pozycji na ka dej z sze ciu strun gitary

Ca a sztuka polega na tym, eby zagra w a ciwe d wi ki, nie tr caj c przypadkowo z ej struny. Nie musisz wygrywa wyszukanych rytmów lub kombinacji uderze w gór i w dó — wystarczy, e trafisz we w a ciw strun . Jak si domy lasz, trudniej jest to zrobi na wewn trznych strunach (drugiej, trzeciej, czwartej i pi tej) ni na zewn trznych (pierwszej i szóstej). Spróbuj zagra te motywy samodzielnie (bez pomocy nagra na p ycie), naliczaj c (i wystukuj c stop ) tempo o jeden takt wcze niej, ni zaczniesz gra . Zagraj z p yt , gdy uznasz, e wiczenie masz ju opanowane i grasz je bez przerw lub pomy ek. Ka de wiczenie jest w innym klimacie (co s ycha na p ycie), ale nie powinno Ci to onie miela . Je li b dziesz liczy wier nuty zgodnie ze stukaniem na p ycie (czyli rytmicznym d wi kiem hi-hatu, stosowanym przez perkusistów, aby wskaza tempo przed utworem) oraz skupisz si na p ynnym wydobywaniu jednego d wi ku przy ka dym uderzeniu, wszystko pójdzie g adko.

115

116

Cz II: Podstawowe techniki gry Nast pne wiczenie (z rysunku 6.2) jest nieco trudniejsze, poniewa wymaga zmiany strun w trakcie grania motywu. Graj c je, staraj si p ynnie przechodzi mi dzy strunami, nie traci rytmu i nie zmienia dynamiki (czyli si y uderze piórkiem).

Rysunek 6.2.

wier nutowa melodia na ró nych strunach

Graj c na gitarze, musisz pilnowa rytmu nie tylko mi dzy taktami, lecz tak e wtedy, gdy zmieniasz struny.

Naprzemienne piórkowanie Teraz zwi kszysz tempo i zaczniesz gra ósemki. Jak wiesz, w grze rytmicznej cz sto wystarczy zwi kszy cz stotliwo uderze w dó . Lecz gitara prowadz ca wymaga w takiej sytuacji wykorzystania naprzemiennego piórkowania. Aby naprzemiennie piórkowa ósemki, musisz pami ta o jednej, prostej zasadzie: na „1”, „2”, „3” i „4” uderzasz w dó , a na „i” uderzasz w gór . Brzmi banalnie, lecz w praktyce utrzymanie tego schematu podczas przechodzenia na s siedni , a nawet dalsz strun jest do trudne. Mimo to naprzemienne piórkowanie jest dobr technik — nawet gdy wydaje si nielogiczne czy nieefektywne — i korzysta z niej praktycznie ka dy w miar uzdolniony gitarzysta.

Granie melodii na ró nych strunach Niezale nie od tego, czy zmieniasz struny, czy nie, powiniene piórkowa naprzemiennie. W melodii ósemkowej oznacza to, e d wi ki przypadaj ce na „1”, „2”, „3” i „4” uderzasz w dó , a d wi ki przypadaj ce na „i” (czyli te, które przypadaj mi dzy liczbami) — w gór .

Skale Skale ze swej natury sk adaj si z kolejnych stopni. Stanowi one straszliwe narz dzie muzycznych tortur w r kach bezwzgl dnych wychowawców (takich jak Twoja nauczycielka muzyki w czwartej klasie), ale to wszystko ma swój cel. Skala to wietny sposób na rozgrzanie palców za pomoc rozpoznawalnych uk adów, dzi ki któremu uczysz si po o enia na gryfie nale cych do niej d wi ków. Dodatkowo skale uk adaj si w znajomo brzmi ce melodie („do re mi fa sol la si do”), a ich poprawne wykonanie daje swego rodzaju przyjemno — a przynajmniej do momentu, gdy zagrasz je ju trzy miliony razy i nie b dziesz ich w stanie zdzier y .

Rozdzia 6: W wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz cej Na razie jednak spróbuj zagra kolejne d wi ki skali C-dur w gór i w dó , zaczynaj c od podstawy (czyli pierwszego stopnia skali lub akordu).

Skale durowe Rysunek 6.3 przedstawia jedn oktaw skali C-dur (czyli osiem d wi ków). Zwró uwag na to, e tylko w pierwszej po owie taktu znajduj si oznaczenia uderze , a tu po nich pojawia si termin sim. (skrót od ang. simile — podobnie), informuj cy, e reszt powiniene zagra w ten sam sposób.

Rysunek 6.3. Jedna oktawa skali C-dur w gór i w dó

W tradycyjnym zapisie nutowym pojawi o si tak e palcowanie lewej r ki. Nie chodzi jednak o to, eby ogarnia wzrokiem wszystkie te informacje — nuty, wskazówki dotycz ce lewej i prawej r ki, i tak dalej — tylko eby nauczy si tej skali i gra j za ka dym razem, gdy potrzebujesz rozgrzewki. Mo esz j te wykona , gdy inspiracja schowa si , st umiona i wycofana, w najg bszych zakamarkach umys u, a Ty nie b dziesz w stanie wymy li adnej innej spójnej melodii. Skala z rysunku 6.4 tak e jest durowa, chocia sk ada si z innych d wi ków i nieco trudniej j zagra . S to dwie oktawy skali G-dur w gór i w dó . Jest trudniejsza ze wzgl du na palcowanie, poniewa b dziesz przyciska struny wszystkimi palcami lewej r ki na rozpi to ci czterech progów. Trzymaj lew r k mniej wi cej w tym samym miejscu nad strunami i si gaj palcami do odpowiednich progów (pierwszy palec — wskazuj cy — naciska pierwszy próg, drugi — rodkowy — drugi próg, i tak dalej). Gdy wyrobisz sobie wi ksz gi tko palców, zwi kszy si ich rozpi to , dzi ki czemu b dziesz w stanie si gn do poszczególnych progów, praktycznie nie zmieniaj c pozycji d oni.

Skale molowe Poniewa wprowadzi em Ci w skal durow , pokazuj c jej kolejne stopnie, czuj , e powinienem przedstawi Ci tak e jej mroczniejszego kuzyna, czyli skal durow . „Rodzinna” analogia jest tu jak najbardziej na miejscu, poniewa skale molowe s faktycznie spokrewnione z durowymi. Ka da skala durowa posiada odpowiadaj c jej, pokrewn gam molow , któr mo esz zapisa za pomoc tych samych znaków przy kluczu wiolinowym. Naturalna skala molowa dowolnej skali durowej (nazywana tak dlatego, e mo esz j zagra , u ywaj c tych samych d wi ków) zaczyna si od jej szóstego stopnia. Szóstym stopniem skali C-dur jest A (pami taj, e muzyczny alfabet ko czy si na G, a mi dzy A i C znajduje si H). Rysunek 6.5 przedstawia jedn oktaw skali molowej, zaczynaj c si od otwartej pi tej struny, czyli A.

117

118

Cz II: Podstawowe techniki gry

Rysunek 6.4. Dwie oktawy skali G-dur w gór i w dó

Rysunek 6.5. Jedna oktawa skali a-moll

Pasa e Pasa e to melodie, w których wysoko ci kolejnych d wi ków zmieniaj si o wi cej ni jeden stopie (czyli z pomini ciem jednej lub kilku liter), na przyk ad A, C, E, G, H. Mog mie rozpi to dowolnego interwa u i nie musz sk ada si wy cznie z d wi ków okre lonego akordu. Tak wi c wszystkie arpeggia to pasa e, lecz nie wszystkie pasa e to arpeggia. Rysunek 6.6 przestawia arpeggio na akordzie a7, w którym grasz jego kolejne d wi ki, czyli A-C-E-G.

Rozdzia 6: W wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz cej

Rysunek 6.6. Arpeggio na akordzie a7

czenie zmian o jeden stopie

z pasa owymi przeskokami Wi kszo melodii jest zbudowana na zasadzie kombinacji tych dwóch rodzajów zmian wysoko ci d wi ków. Czasami zawieraj one fragmenty arpeggio (tak jak wojskowa pobudka i sygna na posi ki, grane na tr bce). Granie skali polega na wydobyciu jej kolejnych d wi ków w porz dku rosn cym lub malej cym. Granie arpeggia umo liwia ruchy zarówno w gór , jak i w dó , lecz jeste wówczas ograniczony do d wi ków akordu.

Zacznij od do u: melodie na ni szych d wi kach Z nieznanych bli ej przyczyn wszystkie tradycyjne podr czniki do gitary zaczynaj si od najwy szych strun i stopniowo przechodz do coraz ni szych. Lecz my, zgodnie z prawdziwie rewolucyjn natur rock and rolla oraz serii Dla bystrzaków, zaczniemy od do u. To, e zaczniemy od do u, nie wynika wy cznie z buntowniczego nastawienia (chocia sprzeciw dla samego sprzeciwu jest ca kiem zabawny!) — po prostu si a nap dowa wi kszo ci najbardziej znanych motywów, riffów i zagrywek rytmicznych pochodzi z nizin (patrz c z perspektywy d wi ków na gitarze). Przypomnij sobie klasyczne riffy, o których pisa em w tym rozdziale — Smoke on the Water, Iron Man czy Day Tripper — i pomy l, ile z nich opiera si na niskich d wi kach. Maj c to na uwadze, zagraj motyw na niskich strunach z rysunku 6.7, który przypomina typowy rockowy riff. Ws uchaj si w jego upajaj ce, podziemne brzmienie. Muzycy Spinal Tap byliby z Ciebie dumni. Rysunek 6.8 przedstawia inn melodi , nieco ywsz ni ta z rysunku 6.7. Opiera si ona na równomiernych ósemkach i zawiera kilka zaskakuj cych zwrotów. Znajdziesz w niej tak e seri przeskoków o wi ksze interwa y, które w tym przypadku stanowi arpeggio na akordzie a-moll.

119

120

Cz II: Podstawowe techniki gry

Rysunek 6.7. Rockowa melodia na niskich d wi kach, wykorzystuj ca najni sze struny gitary

Rysunek 6.8. Dynamiczne รณsemki w melodii na niskich d wi kach

Droga na szczyt: melodie na wy szych d wi kach Partie gitary prowadz cej zazwyczaj w du ym stopniu korzystaj z wy szych rejestrรณw gitary, gdzie melodie brzmi najbardziej naturalnie. Zanim przejdziesz na sam gรณr gryfu, zagraj przyk ad z rysunku 6.9, aby sprawdzi potencja gitary do przebicia si przez zgie k sekcji rytmicznej.

Rysunek 6.9. Melodia na wy szych d wi kach w otwartej pozycji

Je li Twoja gitara brz czy, zamiast dawa mi siste i kremowe brzmienie, zwi ksz ilo przesteru. Gdyby tego potrzebowa , w rozdziale 3. znajdziesz szczegรณ owe wskazรณwki, jak tego dokona .

Rozdzia 6: W wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz cej

Pozycje na gryfie Jak dot d wszystkie melodie i wiczenia gra e na najni szych progach (mi dzy pierwszym a czwartym). W tej pozycji naj atwiej znale na gryfie zapisane w nutach d wi ki. Gitara jest jednak wyposa ona w znacznie wi cej progów ni pierwsze cztery. W najni szej pozycji mo esz gra wi kszo akordów, riffów na niskich strunach oraz cz melodii, lecz kluczowym elementem solówek s wy sze pozycje. Jest tak z dwóch powodów:

9 Im wy ej na gryfie si znajdziesz, tym wy szy d wi k b dziesz w stanie zagra . Gitara

jest instrumentem o niskim rejestrze — nuty, które czytasz z pi ciolinii, na gitarze s o oktaw ni sze. Z tego powodu przej cie na wy sze progi pozwala Ci si przebi z melodi przez pomruk basu oraz ha as perkusji i innych gitar graj cych akordy w podstawowej pozycji.

9 Na wy szych progach struny s bardziej elastyczne, co u atwia zmian progów oraz stosowanie takich technik, jak podci ganie strun, wibrato, hammer-on, pull-off, slide i innych rodków ekspresji (wszystkie zosta y opisane w rozdziale 9.).

Otwarta pozycja Dotychczas gra e g ównie w otwartej pozycji, ale by o to celowe. Kiedy opanujesz ca y gryf i b dziesz w stanie zagra w ka dym miejscu, z którego da si wydoby jaki d wi k, otwarta pozycja stanie si kwesti wyboru. Inaczej mówi c, b dziesz gra w otwartej pozycji, gdy b dzie to pasowa o do muzycznego efektu, jaki zamierzasz osi gn . Gitarzy ci rockowi graj zarówno w otwartej, jak i w wy szych pozycjach (numer pozycji jest okre lany przez próg, który przyciskasz palcem wskazuj cym), poniewa ró ni si one brzmieniem. Dla porównania: gitarzy ci jazzowi staraj si unika otwartej pozycji, natomiast folkowi niemal wcale nie korzystaj z wy szych. W rocku jednak stosuje si wszystkie, dlatego musisz wiedzie , jakie s zalety i jednych, i drugich. Pami tasz skal G-dur z rysunku 6.4? By a to skala G w otwartej pozycji, poniewa wykorzystywa a otwarte struny gitary. Teraz spróbujemy zagra te same d wi ki w tym samym rytmie, ale w nieco inny sposób.

Wy sze, zamkni te pozycje Zmiana pozycji pozwala na przetransponowanie motywu w dowolne miejsce gryfu. Melodi bez d wi ków na otwartych strunach mo esz zacz od dowolnego progu — niezale nie od tego, czy b dzie to pierwszy, czy pi tnasty. Pozosta e d wi ki b d w takich samych interwa ach. To tak jak z p ywaniem — je li opanujesz technik utrzymywania si na powierzchni i poruszania si , nie ma znaczenia, czy woda b dzie mia a pi metrów g boko ci, czy pi kilometrów. No mo e poza tym, e ta druga przypuszczalnie b dzie znacznie zimniejsza. Wy sze pozycje czasami nazywa si zamkni tymi, poniewa nie wykorzystuj otwartych strun. Kiedy opanujesz jaki motyw w dowolnej zamkni tej pozycji, mo esz przemie ci go w dowolne miejsce na gryfie — dzi ki temu uzyskasz ten sam motyw, tylko przetransponowany na inn tonacj . Ta regu a stosuje si tak e do akordów, jak ju wiesz z rozdzia u 4., w którym pozna e akordy ruchome i barowe.

121

122

Cz II: Podstawowe techniki gry Najlepsze jest jednak to, e mo esz przenosi ca e melodie — od razu zmieniaj c ich tonacj — czego piani ci, tr bacze czy fleci ci mog gitarzystom tylko zazdro ci , poniewa nie s w stanie tego zrobi z równ atwo ci na swoich instrumentach. Aby pozna wy sze pozycje w praktyce, zagraj dwie oktawy skali G-dur na tych samych d wi kach, ale nie u ywaj c adnej otwartej struny. W ten sposób uzyskasz skal G-dur w drugiej pozycji, tak jak na rysunku 6.10. Jest to druga pozycja, poniewa najni szy próg, jaki naciskasz, definiuje nazw pozycji; w tym przypadku jest to drugi.

Rysunek 6.10. Dwie oktawy skali G-dur w drugiej pozycji

Kiedy j opanujesz, zagraj ten sam uk ad palców w innych pozycjach. W ten sposób przetransponujesz skal G-dur na inn tonacj .

Bli sze spotkanie z riffami na ni szych rejestrach Riffy pojawi y si ju wcze niej w tym rozdziale w przyk adach melodii na niskich d wi kach, lecz teraz zajmiemy si nimi na powa nie — nie dlatego, e pomagaj zilustrowa naprzemienne piórkowanie lub zmian strun, lecz dla nich samych. W ko cu przecie zajmujesz si muzyk dla muzyki! Najlepsze w niskich riffach s pot ne, basowe d wi ki. Nie ma lepszego wyboru, je li chodzi o mia d ce, wstrz saj ce ziemi , soczyste i trzeszcz ce, rozwalaj ce mózg na strz py tony, dlatego 99% riffów opiera si na tych w a nie d wi kach.

Rozdzia 6: W wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz cej Zacznij od klasycznego riffu na wier nutach z rysunku 6.11, zwanego boogie-woogie, boogie lub krocz cym basem. Sk ada si on wy cznie z d wi ków akordów oraz szóstego stopnia, a ka dy akord jest ogrywany wed ug tego samego schematu. Lecz si a tego motywu polega w a nie na powtórzeniu. Jest on tak zara liwy, e Twoje uszy chcia yby s ysze ten sam schemat przy ka dym akordzie!

Rysunek 6.11. Klasyczny riff boogie-woogie oparty na krocz cym basie w G-dur

Czy mo na to jako upro ci : skala pentatoniczna Skale durowe i molowe by mo e stanowi podwaliny edukacji muzycznej, lecz jako materia melodyczny do ogrywania akordów brzmi , no có , akademicko. Gitarzy ci rockowi maj lepszy sposób na zaspokajanie swojego g odu melodii: skal pentatoniczn . Nie jest to rzecz jasna jedyna skala stosowana w solówkach rockowych, lecz z pewno ci najbardziej popularna i naj atwiejsza do nauczenia. Jej urok polega na tym, e dobrze brzmi z ka dym akordem w danej tonacji, wi c niemal natychmiast mo esz na jej podstawie zacz tworzy muzyk . Jak sugeruje jej nazwa, sk ada si ona z pi ciu d wi ków, czyli dwóch mniej ni normalna, siedmiod wi kowa skala durowa lub molowa. Dzi ki temu uzyskujesz bardziej otwarte i mniej linearne brzmienie. Jest ona tak e w znacznym stopniu ambiwalentna, co stanowi jej zalet , poniewa trudniej zagra „z y” d wi k — czyli taki, który mimo i nale y do danej tonacji, nie pasuje do aktualnego akordu. Skala pentatoniczna wykorzystuje jedynie te najbardziej uniwersalne d wi ki.

123

124

Cz II: Podstawowe techniki gry Nie jestem w stanie w a ciwie wyrazi jej znaczenia. Dla muzyki rockowej jest ona tym, czym narkoza, prasa drukarska i wkr tarka akumulatorowa dla wspó czesnej cywilizacji — niezb dnym narz dziem, bez którego ycie by oby znacznie trudniejsze. Pierwsz skal pentatoniczn , jak poznasz, b dzie a-moll. Mo esz jej u ywa w solówkach, ogrywaj c akordy w tonacji a-moll, C-dur oraz progresji bluesowej w a-moll (przymiotnik „bluesowy” mo e oznacza albo specjaln , sze ciod wi kow skal , albo okre lon progresj akordów). Dobrze sprawdza si tak e w tonacji A-dur i progresji bluesowej w C-dur. Ca kiem nie le jak na skal , która ma o dwa d wi ki mniej ni normalna. Rysunek 6.12 przedstawia diagram gryfu, na którym znajduje si skala pentatoniczna w pi tej pozycji. Gryf jest w takim u o eniu, jak gdyby patrza na gitar od przodu, a nast pnie przekrzywi j na lew stron . Jego diagram przypomina wi c tabulatur — w tym sensie, e pierwsza struna znajduje si na samej górze — jednak jest to faktyczny schemat gryfu, a nie tabulatura. Na cie ce 31. z do czonej do ksi ki p yty ta skala jest grana z góry (czyli od ósmego progu pierwszej struny) na dó (do pi tego progu na szóstej strunie). Spróbuj j zagra , chocia niekoniecznie w takim samym tempie jak na p ycie — to nagranie jest po to, eby mia pewno , i przyciskasz w a ciwe struny w odpowiednich miejscach.

Rysunek 6.12. Diagram gryfu przedstawiaj cy skal pentatoniczn w pi tej pozycji

Na diagramie gryfu, tak jak na tabulaturze, najwy sza linia oznacza pierwsz strun . Poza tym to nie jest akord, tylko wszystkie mo liwe d wi ki skali pentatonicznej. Palec wskazuj cy przyciska te, które wypadaj na pi tym progu, serdeczny te z siódmego progu, a ma y te z ósmego. W tym schemacie skali palec rodkowy nie ma nic do roboty.

Skala pentatoniczna, czyli trzy sposoby grania solówek Teraz nauczysz si gra skal pentatoniczn do trzech ró nych muzycznych podk adów:

9 progresji w tonacji durowej, 9 progresji w tonacji molowej, 9 progresji bluesowej.

Rozdzia 6: W wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz cej Ten sam schemat mo esz wykorzysta do trzech ró nych akompaniamentów. To niewiarygodne zrz dzenie losu dla pocz tkuj cego gitarzysty, e mo e zastosowa skrót my lowy, szybk kalkulacj , pozwalaj c na natychmiastowe zagranie solówki do ka dego durowego, molowego lub bluesowego utworu — po prostu wykonuj c co , co zasadniczo stanowi salonow sztuczk muzyczn . To wietne i b yskawiczne rozwi zanie, które pozwala Ci niemal „od r ki” zagra przyzwoicie brzmi c muzyk . Kiedy poznasz ju podstawy, by mo e zechcesz si dowiedzie , dlaczego te d wi ki wspó brzmi tak, a nie inaczej, ale na razie zacznijmy jam session! Umie palec wskazuj cy na pi tym progu pierwszej struny. Rozlu nij d o , aby palce swobodnie zwisa y nad gryfem w okolicach szóstego, siódmego i ósmego progu. Twoja r ka jest gotowa do gry w pi tej pozycji. Zagraj motyw z rysunku 6.13. Jest to oparta na ósemkach schodz ca skala pentatoniczna C-dur, zaczynaj ca si od czwartego palca, który przyciska pierwsz strun na ósmym progu.

Rysunek 6.13. Oparta na ósemkach schodz ca skala pentatoniczna C-dur

Staraj si , aby ka dy d wi k — od góry do do u — zabrzmia osobno, aby przyzwyczai si do przyciskania progów i zmiany strun. Nie zastanawiaj si nad tym, czy uderzasz struny w gór , czy w dó , póki nie b dziesz w stanie swobodnie przebiega palcami lewej r ki po wszystkich strunach — jak paj k po swojej sieci. Ten schemat umo liwia trzymanie lewej r ki w niezmienionej pozycji, poniewa wszystkie palce s w stanie bez napinania dosi gn odpowiednich progów. Teraz, gdy zagra e ju skal , spróbuj j wykorzysta w kontek cie muzycznym. Dzi ki temu do wiadczysz magii, która b dzie mia a miejsce, kiedy zagrasz te same d wi ki do utworów w ró nych tonacjach. Przedstawienie czas zacz !

Pentatonika w utworze o tonacji durowej Rysunek 6.14 przedstawia progresj w C-dur w umiarkowanym tempie na 4/4. Solówka stanowi mieszanin wier nut i ósemek, które nale do pentatonicznej skali C-dur, granej w ró nych pozycjach na gryfie. Na nagraniu w lewym kanale s ycha sekcj rytmiczn , natomiast w prawym — gitar prowadz c . Kiedy za apiesz ju melodi gitary prowadz cej, przekr balans na lewy kana (nie obra si ) i spróbuj zagra j do podk adu, a nast pnie ustaw balans na rodku i sprawd , jak dobrze Ci posz o.

125

126

Cz II: Podstawowe techniki gry

Rysunek 6.14. Solówka w umiarkowanym tempie 4/4 w tonacji C-dur

Pentatonika w utworze o tonacji molowej A teraz, jak mawiali w Monty Pythonie, co z zupe nie innej beczki. Czy by? Rysunek 6.15 przedstawia motyw w innym klimacie (ci ki backbeat na 4/4), w innej tonacji (a-moll), lecz gitara prowadz ca jest oparta na tych samych d wi kach. Zwró uwag na uderzaj co odmienny efekt.

Rysunek 6.15. Solówka do ci kiego backbeatu na 4/4 w a-moll

Pentatonika w utworze o progresji bluesowej A teraz, co niewiarygodne, nast pi kolejna zmiana klimatu, za Twoja partia b dzie si opiera a na tej samej skali, co przyk ady z rysunków 6.14 i 6.15. Motyw z rysunku 6.16 to ywio owy blues w rytmie mieszanym w tonacji A-dur. Zwró uwag na to, e ósemki z tego przyk adu s nierównomierne — powiniene je gra jako d u sz i krótsz . Spraw, e b d ka .

Rozdzia 6: W wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz cej

Rysunek 6.16. Bluesowa solówka w ywym, mieszanym rytmie na 4/4

W nast pnej cz ci nie b dziesz ju musia si uczy adnych motywów — zaczniesz samodzielnie je wymy la .

127

128

Cz II: Podstawowe techniki gry

Improwizowanie W rocku, jazzie i bluesie improwizacja zajmuje poczesn rol . Umiej tno dobrego improwizowania jest znacznie wa niejsza od czystej techniki. Tworzenie szczerych, wiarygodnych i inspiruj cych solówek ma du o wi ksze znaczenie od technicznej dok adno ci i precyzji. Najlepsi muzycy wiata to najwybitniejsi improwizatorzy, co nie oznacza, e s biegli technicznie. Jedyna umiej tno , która jest równie istotna jak improwizowanie wietnych solówek, to pisanie piosenek. Ostatni przyk ad w tym rozdziale b dzie wi c po wi cony improwizacji, która polega na wybraniu zestawu d wi ków i stworzeniu z nich muzyki. Aby tego dokona , wykorzystaj pentatoniczn skal w pi tej pozycji, której nauczy e si wcze niej. Rysunek 6.17 przedstawia wolny, jazzuj cy blues w rytmie mieszanym w tonacji A-dur. Nie zapomnij o nierównomiernym graniu ósemek oraz bluesowym credo: nie musisz czu si le, eby gra bluesa… ale to pomaga.

Rysunek 6.17. Wolny blues w rytmie mieszanym w tonacji A-dur

Nuta ko cowa Improwizowanie to naj atwiejsza umiej tno na wiecie (wystarczy znale w a ciwe d wi ki — i mo na gra ), a zarazem jedna z najtrudniejszych (trzeba na poczekaniu stworzy poruszaj c melodi ). Im wi cej d wi ków masz do wyboru, tym bogatsze jest Twoje muzyczne s ownictwo, za pomoc którego mo esz wyrazi swój przekaz.

Rozdzia 6: W wietle reflektorów: wprowadzenie do gitary prowadz cej Pentatoniczna skala stanowi wietny sposób na b yskawiczne rozpocz cie tworzenia muzyki, lecz istnieje ogromna liczba innych skal, które mog Ci pomóc w tworzeniu melodii. Mo esz te s ucha innych gitarzystów w poszukiwaniu pomys ów. Wykraczaj poza wszystkie skale, do których przywykniesz, aby wydoby niecodzienne d wi ki, oraz ucz si klasycznych solówek z nagra , aby przekona si , co je nap dza o. A przede wszystkim rozwijaj w asny sposób frazowania i styl. Techniki, które pomog Ci w zrealizowaniu tych celów, opisz w cz ci III oraz IV, wi c na razie trenuj swobodne przebiegi palców w dó i gór gryfu. Zaskakuj si , zmieniaj c kierunek, przeskakuj c struny, a nawet dramatycznie powtarzaj c pewne d wi ki. Cz Twoich najwspanialszych dokona muzycznych b dzie rezultatem zupe nie niezamierzonych dzia a — szcz liwym przypadkiem. Lecz aby trafi na owe „zbiegi okoliczno ci”, nie mo esz i najprostsz cie k . B d mia y, odwa ny, podejmuj ryzyko i improwizuj!

129