Komputery_PC_dla_bystrzakow_kompcb by Jakub Jóźwiak

Komputery PC dla bystrzaków Autor: Dan Gookin T³umaczenie: Tomasz Boszko ISBN: 978-83-246-1853-8 Tytu³ orygina³u: PCs For Dummies Format: 180x235, stron: 432

Dowiedz siê wiêcej i ujarzmij swojego peceta Komputer powsta³ po to, by u³atwiæ Ci ¿ycie, czasem jednak masz wra¿enie, ¿e ktoœ z³oœliwy skonstruowa³ go tylko po to, aby zszargaæ Ci nerwy. Jesteœ przekonany, ¿e to, co z za³o¿enia mia³o byæ proste, zosta³o celowo zaszyfrowane zagadkowym kodem tak, by normalny u¿ytkownik nie by³ w stanie zrozumieæ, co poeta mia³ na myœli? Jeœli czujesz, ¿e Twoja cierpliwoœæ zaczyna siê wyczerpywaæ — przybywamy Ci z odsiecz¹. Oddajemy w Twoje rêce ksi¹¿kê napisan¹ prostym i zrozumia³ym jêzykiem. Znajdziesz w niej szczegó³owe omówienie zagadnieñ zwi¹zanych z budow¹ i zasadami dzia³ania komputera osobistego. Odpowiemy na ka¿de pytanie, które w czasie obs³ugi tego sprzêtu mog³o przyjœæ Ci do g³owy. Praktyczne wskazówki, pomocne informacje, przejrzyœcie omówione dzia³anie ka¿dego elementu — od momentu w³¹czenia piekielnej machiny, a¿ po jej ostatnie tchnienie przed zamkniêciem systemu. • Konfiguracja komputera i pod³¹czanie sprzêtu. • Wnêtrze komputera i jego sekrety. • Dysk twardy, dyskietki, napêd DVD, karty pamiêci. • Komputer jako Twoje osobiste centrum multimedialne. • Rodzaje monitorów, drukarek, klawiatur i myszek. • Internet i kwestia bezpieczeñstwa komputera... • i setki innych zagadnieñ.

Ponadto znajdziesz tu dekalogi: 10 rzeczy, które musisz mieæ, i 10 niezbêdnych porad eksperta komputerowego. DODATEK SPECJALNY: powszechne b³êdy pocz¹tkuj¹cych i sposoby ich unikania

Spis tre ci O autorze .......................................................................................................................... 15 Wst p ................................................................................................................................ 17 Co nowego w tej edycji? ....................................................................................................... 18 Jak zacz ? .............................................................................................................................. 19 Konwencje zastosowane w ksi ce ....................................................................................... 19 Czego nie czyta ? .................................................................................................................. 20 Naiwne za o enia .................................................................................................................. 20 Ikony wykorzystane w ksi ce .............................................................................................. 21 Kontakt z autorem ................................................................................................................. 21 Co dalej? ................................................................................................................................ 22

Cz I: Twój komputer nie wybuchnie ........................23 Rozdzia 1: Bezbolesne wprowadzenie do zagadnie komputerowych ............................. 25 Podstawowe poj cia komputerowe ...................................................................................... 26 Wej cie-wyj cie ................................................................................................................. 27 Przetwarzanie .................................................................................................................... 27 Przechowywanie ............................................................................................................... 28 Sprz t i oprogramowanie ...................................................................................................... 29 System operacyjny ............................................................................................................ 30 Inne oprogramowanie ....................................................................................................... 31 Rzeczy, które tworzysz (pliki) .......................................................................................... 32 Komputer osobisty ................................................................................................................ 32 „Och, ta rzecz, co wybucha” ................................................................................................. 33

Rozdzia 2: Oczami maniaka komputerów ......................................................................... 35 Odmiany komputera osobistego .......................................................................................... 35 Podstawowe podzespo y komputera PC ............................................................................. 36 Zwiedzamy jednostk centraln ........................................................................................... 38 Najbardziej interesuj ce miejsca z przodu jednostki centralnej ........................................ 38 Odwiedzamy zapuszczon stron jednostki centralnej .................................................. 41 W powi kszeniu — panel wej cia-wyj cia .......................................................................... 42 Przydatne wskazówki, odczytywanie hieroglifów i odcieni kolorów ............................ 45

4 Komputery PC dla bystrzaków Rozdzia 3: Konfiguracja komputera ..................................................................................49 Rozpakowywanie kartonu ..................................................................................................... 50 Wpierw zmontuj jednostk centraln .................................................................................. 50 Pod czanie elementów systemu do jednostki centralnej — ogólny przewodnik ............ 51 D wi k ............................................................................................................................... 52 IEEE, 1394, FireWire ........................................................................................................ 54 Joystick lub manipulator do gier ...................................................................................... 54 Klawiatura i myszka .......................................................................................................... 55 Modem .............................................................................................................................. 55 Monitor .............................................................................................................................. 56 Sie ..................................................................................................................................... 56 Drukarka ............................................................................................................................ 57 S-Video .............................................................................................................................. 57 Port szeregowy .................................................................................................................. 58 USB .................................................................................................................................... 58 Gad ety bezprzewodowe .................................................................................................. 58 Ostatnie po czenia — pr d .................................................................................................. 59 Pot na listwa zasilaj ca .................................................................................................... 59 Rozwi zanie — zasilanie UPS .......................................................................................... 60 Krótka sztuka o korzystaniu z UPS-a .............................................................................. 63

Rozdzia 4: Najmocniejszy przycisk, czyli w cznik ...........................................................65 W cz komputer .................................................................................................................... 66 Konfiguracja ....................................................................................................................... 67 K opoty w krainie pocz tków ........................................................................................... 68 Nadchodzi system Windows! ............................................................................................... 68 Kim do licha jeste ? ........................................................................................................... 69 Zaloguj si , tajemniczy go ciu .......................................................................................... 69 Witamy na pulpicie ............................................................................................................ 70 Wy czanie komputera (zamykanie) .................................................................................... 70 Sposoby zamykania komputera ........................................................................................ 71 Wylogowanie ..................................................................................................................... 72 Blokowanie komputera ..................................................................................................... 73 Prze czanie u ytkowników ............................................................................................. 73 Tryb wstrzymania ............................................................................................................. 73 Hibernacja .......................................................................................................................... 74 Ponowne uruchomienie Windows .................................................................................. 75 Wy czanie tej cholernej maszyny .................................................................................... 75 Przycisku zasilania, do czego s u ysz? .................................................................................. 76 Konfiguracja przycisku zasilania jednostki centralnej ..................................................... 76 Konfiguracja przycisku wstrzymania ............................................................................... 78 Konfiguracja przycisku zasilania z menu Start ................................................................ 78 Czy komputer przez ca y czas powinien by w czony? ..................................................... 79 „Wol mie komputer wy czony przez ca y czas” ......................................................... 80 „Wol mie komputer w czony przez ca y czas” ........................................................... 80

Spis tre ci Rozdzia 5: System Windows rz dzi .................................................................................. 83 U miechni ta twarz Windows ............................................................................................. 84 Pulpit ................................................................................................................................. 84 Pasek zada ........................................................................................................................ 85 Przycisk Start ..................................................................................................................... 86 Menu przycisku Start ........................................................................................................ 86 Obszar powiadomie ........................................................................................................ 87 Panel sterowania .................................................................................................................... 88 Ustawienia sieci ..................................................................................................................... 89 Centrum sieci i udost pniania ......................................................................................... 89 Okno Sie .......................................................................................................................... 90 Miejsca na Twoje rzeczy ....................................................................................................... 90 Pomoc Windows ................................................................................................................... 91

Cz II: Wn trzno ci komputera ...............................93 Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej ...................................................................... 95 Spojrzenie do wn trza jednostki centralnej ....................................................................... 95 Odkrywanie wn trzno ci komputera .............................................................................. 96 Otwieranie jednostki centralnej (zdob d si na odwag ) ............................................. 97 Zamykanie obudowy ........................................................................................................ 98 Najwa niejsza p yta ............................................................................................................... 99 Mikroprocesor nie jest mózgiem komputera ...................................................................... 99 Nadaj nazw mikroprocesorowi! ................................................................................... 100 Si a i szybko mikroprocesorów ................................................................................... 101 Jaki procesor mieszka w Twoim komputerze? ............................................................. 101 Karty rozszerze .................................................................................................................. 102 PCI Express ..................................................................................................................... 103 Starsze gniazda rozszerze ............................................................................................. 104 Zegarek w komputerze ....................................................................................................... 104 „Mój zegarek jest stukni ty!” ......................................................................................... 105 Nastawianie zegarka ........................................................................................................ 105 Na ratunek czas internetowy .......................................................................................... 106 Bateria komputerowa .......................................................................................................... 107 Chipset ................................................................................................................................. 108

ród o mocy komputera .................................................................................................... 108

Rozdzia 7: Z cza w komputerze .................................................................................... 111 Czy to port, czy to jack, czy po prostu dziurka? ................................................................ 111 Witaj, porcie USB ............................................................................................................... 112 Kable USB. Jak z nimi y ? ............................................................................................ 113 Pod czanie urz dzenia USB ......................................................................................... 113 A gdzie kabel zasilaj cy? .................................................................................................. 114

6 Komputery PC dla bystrzaków Usuwanie urz dzenia USB ............................................................................................ 114 Rozszerzanie wszech wiata USB ................................................................................... 114 Port o wielu nazwach — IEEE ........................................................................................... 116 Spadek w postaci portów starego typu .............................................................................. 117 Myszka i klawiatura ......................................................................................................... 117 Port drukarki ................................................................................................................... 118 Port szeregowy ................................................................................................................ 118

Rozdzia 8: Przechowywanie tymczasowe (pami ) .......................................................119 Dlaczego pami ? ................................................................................................................ 119 Pyszne czekoladowe kostki pami ci ................................................................................... 121 Tutaj bajt, tam bajt, po prostu wsz dzie bajt ..................................................................... 122 Pami — niektóre pytania i odpowiedzi .......................................................................... 124 „Ile pami ci jest teraz w moim komputerze?” ............................................................... 124 „Czy mam odpowiedni pami ?” ................................................................................. 125 „Czy mój komputer ma dostatecznie du o pami ci?” .................................................. 125 „Czy komputerowi zabraknie kiedy pami ci?” ............................................................ 126 „Czym jest pami wirtualna?” ...................................................................................... 126 „Co to jest pami grafiki?” ............................................................................................ 127 „Co to kibi, mebi, gibi?” ................................................................................................. 127 Dodawanie pami ci do komputera ..................................................................................... 128 Oddajmy cze pami ci ....................................................................................................... 130

Rozdzia 9: Przechowywanie d ugoterminowe (na dyskach i kartach pami ci) ..............131 Przechowywanie na d ugim dystansie ................................................................................ 132 Przegl d no ników i urz dze przechowywania d ugoterminowego .......................... 132 Zapytaj pana profesora: jak dzia a dysk twardy? ............................................................ 133 Dysk twardy ......................................................................................................................... 134 Nap d DVD ......................................................................................................................... 136 Pojemno dysku ............................................................................................................. 137 O szybko ci dysków (liczba X) ....................................................................................... 137 Wk adanie dysku ............................................................................................................. 137 Wyjmowanie dysku ......................................................................................................... 138 Nap d dyskietek .................................................................................................................. 139 Karty pami ci ....................................................................................................................... 140 Przegl d kart pami ci ...................................................................................................... 140 Wk adanie karty pami ci ................................................................................................. 141 Wyjmowanie karty pami ci ............................................................................................. 142 Gdy karta pami ci nadaje si do kasacji ......................................................................... 142 Przechowywanie zewn trzne ............................................................................................. 143 Dodawanie urz dze zewn trznych .............................................................................. 143 Usuwanie urz dzenia przechowywania zewn trznego ................................................ 143 ABC przechowywania d ugoterminowego ........................................................................ 144

Spis tre ci Rozdzia 10: Delikatesy komputerowej grafiki ................................................................ 147 Wydzia odpowiedniego argonu ....................................................................................... 148 System graficzny komputera .............................................................................................. 148 Dwa typy monitorów — LCD oraz CRT ..................................................................... 149 Karty graficzne ................................................................................................................ 150 Pokochaj swój monitor ....................................................................................................... 152 Opis fizyczny ................................................................................................................... 152 Konfiguracja monitora .................................................................................................... 153 Windows i monitor ............................................................................................................. 154 Podporz dkowanie okna personalizacji ......................................................................... 154 Od wie enie wygl du ..................................................................................................... 155 Zmiana t a (tapeta) .......................................................................................................... 156 Oszcz dzanie ekranu ...................................................................................................... 157 Dostosowywanie rozmiaru ekranu (rozdzielczo ci) oraz kolorów .............................. 159

Rozdzia 11: Kumple od wprowadzania danych — klawiatura i mysz ............................ 163 Ponaciskaj klawisze komputerowej klawiatury ................................................................. 164 Podstawowa klawiatura komputerowa .......................................................................... 164 Klawisze prze czaj ce .................................................................................................... 166 „Braterskie zamki” .......................................................................................................... 167 Specyficzne klawisze ....................................................................................................... 168 Specjalne klawisze na specjalnych klawiaturach ........................................................... 170 Kontrolowanie klawiatury w Windows ............................................................................. 171 W a ciwe podej cie do pisania ............................................................................................ 172 Ty i Twój komputer. R ka w r k ..................................................................................... 172 Zwyk a mysz komputerowa ........................................................................................... 173 Optyczna czy mechaniczna? ........................................................................................... 174 Myszy bezprzewodowe .................................................................................................. 174 Inne gatunki myszy ......................................................................................................... 175 Podstawowe operacje mysz ............................................................................................... 175 Rzecz o myszy w Windows ................................................................................................ 177 „Nie mog znale wska nika myszy!” ......................................................................... 177 „Dwukrotne klikni cie nie dzia a!” ................................................................................ 178 „Jestem lewor czny, przyciski dzia aj odwrotnie!” ..................................................... 179

Rozdzia 12: Drukarka, to dopiero! .................................................................................. 181 Drukarka .............................................................................................................................. 182 Typy drukarek komputerowych .................................................................................... 182 Zapoznanie si z drukark .............................................................................................. 183 Wszechmocny panel steruj cy drukarki ........................................................................ 184 Karmienie drukarki, cz pierwsza: tusz ...................................................................... 185 Karmienie drukarki, cz druga: papier ........................................................................ 187 Rodzaje papierów ............................................................................................................ 188 Konfiguracja drukarki ......................................................................................................... 188

8 Komputery PC dla bystrzaków Windows a Twoja drukarka ................................................................................................ 189 R czne dodawanie drukarki ............................................................................................ 190 Ustawianie drukarki domy lnej ..................................................................................... 191 Podstawowa obs uga drukarki ............................................................................................ 192 „Gdzie ustawia marginesy?” .......................................................................................... 193 Drukowanie w odwrotnej kolejno ci ............................................................................. 194 Zatrzymaj si drukarko, zatrzymaj! ................................................................................ 195

Rozdzia 13: Dobrze s ycha ? ..........................................................................................197 D wi kowe zuchwalstwa .................................................................................................... 197 Potencja d wi kowy ....................................................................................................... 198 To i owo o g o nikach ..................................................................................................... 198 Rodzaje mikrofonów ....................................................................................................... 200 Ustawianie audio w Windows ............................................................................................ 201 Sterowanie sprz tem ....................................................................................................... 201 Konfiguracja g o ników .................................................................................................. 202 Konfiguracja mikrofonu ................................................................................................. 202 Dostosowanie g o no ci .................................................................................................. 203 Ha asuj ce Windows ........................................................................................................... 204 Odtwarzanie d wi ków w Windows ............................................................................. 204 Przypisywanie d wi ków zdarzeniom ........................................................................... 204 Rejestrowanie w asnych plików ..................................................................................... 207

Rozdzia 14: Wspania e modemy .....................................................................................209 Co robi modem? ................................................................................................................. 209 Typy modemów .................................................................................................................. 210 Modem telefoniczny ....................................................................................................... 211 Modemy szerokopasmowe ............................................................................................. 212 Szybko modemu .......................................................................................................... 213 Konfiguracja modemu telefonicznego ............................................................................... 214 Dodawanie do systemu komputerowego zewn trznego modemu telefonicznego .... 214 Konfiguracja wewn trznego modemu telefonicznego ................................................. 215 U ywanie modemu telefonicznego ................................................................................... 216 Konfiguracja po czenia .................................................................................................. 216 Nawi zywanie po czenia ............................................................................................... 217 Roz czanie po czenia modemowego ........................................................................... 218

Rozdzia 15: Optymalne zarz dzanie energi w komputerze ...........................................219 Czym jest oszcz dzanie energii? ......................................................................................... 219 Zarz dzanie energi w Windows ........................................................................................ 221 Wybór planu zarz dzania energi ................................................................................... 221 Tworzenie planu u ytkownika ....................................................................................... 222 Opcje planów oszcz dzania energii dla komputerów z zasilaniem bateryjnym ............. 223

Spis tre ci

Cz III: Cyfrowe ycie ..........................................225 Rozdzia 16: Zrób zdj cie ................................................................................................. 227 Transferowanie obrazów do komputera ............................................................................ 227 Aparat cyfrowy ................................................................................................................ 228 Skaner .............................................................................................................................. 230 Praca z plikami graficznymi ................................................................................................ 233 Typy plików graficznych ................................................................................................ 233 Zamiana typów plików graficznych ............................................................................... 235 Edycja zdj ..................................................................................................................... 236 Ogl danie zdj w Windows .......................................................................................... 239

Rozdzia 17: Komputerowa telewizja .............................................................................. 241 Jak z komputera zrobi telewizor? ..................................................................................... 242 Pod czanie tunera telewizyjnego .................................................................................. 243 Konfiguracja Windows Media Center ........................................................................... 243 Co jest w telewizji! ............................................................................................................ 243 Sprawd my, co jest w telewizji ...................................................................................... 245 Co dalej w programie? .................................................................................................... 245 Nagrywanie podczas ogl dania ...................................................................................... 246 Ustawianie czasu nagrania .............................................................................................. 247 Ogl danie nagranych programów telewizyjnych .......................................................... 248 Wypalanie DVD z nagraniem telewizyjnym .............................................................. 248 Usuwanie nagra telewizyjnych z dysku ....................................................................... 250 Przenoszenie filmów ........................................................................................................... 251 Nie tylko rejestruje obrazy na ywo, ale jeszcze mieszka na monitorze! .................... 251 Typy plików wideo ......................................................................................................... 252 Edycja wideo ................................................................................................................... 253

Rozdzia 18: Cyfrowe ucho .............................................................................................. 255 Komputer jest teraz Twoj wie stereo ............................................................................... 255 Uruchamianie Windows Media Player ......................................................................... 256 Kolekcjonowanie piosenek ............................................................................................. 257 Budowanie listy odtwarzania .......................................................................................... 258 Zabierz muzyk ze sob .................................................................................................. 259 Tworzenie p yt kompaktowych z muzyk .................................................................... 260 Komputer potrafi rozmawia i s ucha .............................................................................. 262 Gaworz cy Windows ...................................................................................................... 262

10 Komputery PC dla bystrzaków Cz IV: Sieci oraz praca w internecie .................... 265 Rozdzia 19: S jak sie ....................................................................................................267 Omówienie zagadnie sieciowych ..................................................................................... 267 Osprz t sieciowy ................................................................................................................. 269 wi te N.I.C. ................................................................................................................... 270 Sieciowe w e .................................................................................................................. 271 Koncentrator .................................................................................................................... 271 Druga strona sieci — oprogramowanie .............................................................................. 272 Jak si dosta do centralnej lokalizacji? .......................................................................... 273 Nawi zywanie po czenia z sieci .................................................................................. 274 Ustalanie nazwy sieci ...................................................................................................... 275 Do czanie do grupy roboczej ........................................................................................ 276 Konfiguracja routera ....................................................................................................... 277

Rozdzia 20: Sie to dla mnie nie pierwszyzna! ..............................................................281 System Windows tworzy sie ............................................................................................. 282 Przegl danie sieci ............................................................................................................ 283 Jak odnale sie ? ............................................................................................................ 284 Ogl danie mapy sieciowej .............................................................................................. 284 Udost pnianie zasobów w sieci .......................................................................................... 285 Sieciowa konfiguracja Windows ..................................................................................... 286 Udost pnianie jednego z Twoich folderów ..................................................................... 287 Dost p do folderu sieciowego ........................................................................................ 288 Mapowanie folderu sieciowego i przypisanie mu litery dysku ..................................... 288 Wy czanie udost pniania folderu .................................................................................. 289 Od czanie mapowanego dysku sieciowego ................................................................ 290 Udost pnianie drukarki .................................................................................................. 290 U ywanie drukarki sieciowej ......................................................................................... 291 Wy czenie udost pniania drukarki ............................................................................... 291

Rozdzia 21: Kowboja Daniela przegl d zagadnie internetowych ..................................293 Czym jest internet? ............................................................................................................. 294 Jak uzyska dost p do internetu? ........................................................................................ 294 Wybór ISP ........................................................................................................................ 294 Konfiguracja Windows pod k tem dost pu do internetu ............................................. 296

czenie si z internetem ................................................................................................ 296 wiatowa paj czyna, któr sami tkamy .............................................................................. 298 Wskazówki na temat przegl dania sieci .......................................................................... 298 Drukowanie stron internetowych .................................................................................. 299 Wskazówki wyszukiwania ............................................................................................... 300 E-mail ................................................................................................................................... 301 Odpowiedzi na pytania konkursowe .................................................................................. 302

Spis tre ci Rozdzia 22: Swobodne przerzucanie plików .................................................................. 305 Porywanie ró nych rzeczy z witryn internetowych .......................................................... 305 Zapisywanie obrazka ze strony internetowej ................................................................ 306 Zapisywanie na dysku tekstu ze strony internetowej ................................................... 306 Oprogramowanie z internetu ............................................................................................. 307 Pobieranie oprogramowania z internetu ....................................................................... 307 Instalacja z pliku ZIP ...................................................................................................... 310 Dosta e e-mail z za cznikiem! ......................................................................................... 310 Zapisywanie za cznika z Poczty systemu Windows .................................................... 311 Wysy anie za cznika w programie Poczta systemu Windows ..................................... 312

Rozdzia 23: Internet a bezpiecze stwo komputera ....................................................... 315 Z oczy cy i superbohaterzy ................................................................................................ 315 Narz dzia Internet Explorera ............................................................................................. 317 Blokowanie wyskakuj cych okienek .............................................................................. 317 Walka z phishingiem ....................................................................................................... 319 Centrum zabezpiecze Windows ...................................................................................... 320 Zapora systemu Windows .............................................................................................. 321 Aktualizacje Windows ..................................................................................................... 322 Ochrona Windows .......................................................................................................... 324 Jak zaradzi pojawianiu si denerwuj cych ostrze e kontroli konta u ytkownika (UAC)? ........................................................ 326

Cz V: Oprogramowanie komputerowe ...................329 Rozdzia 24: Pliki — klucz do zrozumienia, czym jest oprogramowanie ........................ 331 Czy wiesz, czym jest plik? .................................................................................................. 331 Prezentuj plik ................................................................................................................ 332 Co znajduje si w pliku? ................................................................................................. 332 Opis pliku ........................................................................................................................ 333 Pliki mieszkaj w folderach ............................................................................................ 334 Klaps z nazw dla pliku ....................................................................................................... 335 Wybranie najlepszej nazwy ............................................................................................. 335 Oficjalne regu y nazywania plików ................................................................................ 336 Typy plików i rodzaje ikon ................................................................................................. 337 ci le tajne rozszerzenie pliku ........................................................................................ 337 Rozszerzenie pliku — szczegó y .................................................................................... 337 W jaki sposób wy wietli lub ukry rozszerzenie pliku ................................................ 338 Nie zmieniaj nazwy rozszerzenia ................................................................................... 339 Ikony ................................................................................................................................ 339 Tworzenie plików ............................................................................................................... 340 Polecenie Zapisz ............................................................................................................. 340 Okno Zapisz jako ............................................................................................................ 341

12 Komputery PC dla bystrzaków Rozdzia 25: Porz dkowanie komputerowych szparga ów ..............................................345 Historia folderu ................................................................................................................... 346 Najs ynniejsze foldery w historii ........................................................................................ 347 Folder (katalog) g ówny .................................................................................................. 347 Podfoldery oraz foldery nadrz dne ................................................................................ 347 Folder konta u ytkownika .............................................................................................. 348 Foldery s awne i znane, ale zakazane ............................................................................. 350 Program Windows Explorer ............................................................................................... 351 Foldery ................................................................................................................................. 352 Okno dialogowe otwierania plików ................................................................................... 353

Rozdzia 26: Zarz dzanie plikami .....................................................................................355 Praca z grupami plików ....................................................................................................... 355 Zaznaczanie wszystkich plików w folderze ...................................................................... 356 Zaznaczanie grupki plików ............................................................................................. 356 Zaznaczanie s siaduj cych plików .................................................................................. 357 Zaznaczanie grupy plików lassem .................................................................................. 358 Usuwanie zaznaczenia .................................................................................................... 358 Pliki tu i tam ........................................................................................................................ 359 Przenoszenie lub kopiowanie plików do innego folderu ............................................. 359 Przenoszenie lub kopiowanie plików metod przeci gania .......................................... 360 Duplikowanie plików ...................................................................................................... 361 Kopiowanie plików na no niki przeno ne ..................................................................... 361 Tworzenie skrótów ......................................................................................................... 362 Usuwanie plików ............................................................................................................ 363 Przywracanie plików (one nie umar y!) ......................................................................... 363 Zmiana nazw plików ....................................................................................................... 364 Odnajdowanie kapry nych plików ..................................................................................... 365

Rozdzia 27: Aplikacje, programy, oprogramowanie .......................................................367 Instalacja oprogramowania .................................................................................................. 368 Uruchamianie programu .................................................................................................... 370 Znajdowanie programu pod przyciskiem Start ............................................................. 371 Odnajdowanie ostatnio u ywanych programów ........................................................... 372 Przypinanie programu w menu Start ............................................................................. 373 Tworzenie ikony skrótu na pulpicie .............................................................................. 373 Umieszczanie ikony w pasku szybkiego uruchamiania ................................................ 373 Odinstalowywanie oprogramowania .................................................................................. 374 Aktualizacja oprogramowania oraz instalowanie nowych wersji ...................................... 376

Rozdzia 28: Nagrywanie dysków ....................................................................................379 Twoja fabryka dysków ......................................................................................................... 379 Sprawdzanie sprz tu ....................................................................................................... 380 Które dyski s w a ciwe? ................................................................................................. 380

Spis tre ci Oprogramowanie do nagrywania ................................................................................... 381 Jak wybra odpowiedni format? ..................................................................................... 382 Twój osobisty dysk z danymi ............................................................................................. 382 Wk adanie dysku ............................................................................................................. 383 Praca z dyskami w Windows .......................................................................................... 384 Wyjmowanie zapisywalnego dysku ................................................................................ 385 Ko czenie procesu nagrywania w formacie zarz dzanym ........................................... 386 Usuwanie danych z dysku RW ...................................................................................... 386 Etykiety dysku ................................................................................................................. 387 Pozbywanie si dysku ......................................................................................................... 387

Cz VI: Dekalogi ..................................................389 Rozdzia 29: Powszechne b dy pocz tkuj cych ............................................................. 391 Niew a ciwe zamykanie systemu Windows ...................................................................... 391 Kupowanie zbyt wielu programów .................................................................................... 392 Kupowanie niekompatybilnego sprz tu ............................................................................ 392 Kupowanie zbyt ma ej ilo ci materia ów komputerowych .............................................. 393 Niezapisywanie pracy ......................................................................................................... 393 Zaniechanie robienia kopii zapasowych ............................................................................ 393 Otwieranie lub usuwanie nieznanych rzeczy .................................................................. 394 Ratowanie ca ego wiata ...................................................................................................... 394 Odpowiadanie na spam ....................................................................................................... 395 Otwieranie programu do czonego do e-maila ................................................................. 395

Rozdzia 30: Dziesi rzeczy, które warto kupi ............................................................. 397 Podk adka pod mysz i nadgarstki ....................................................................................... 397 Filtr przeciwodblaskowy ..................................................................................................... 398 Os ona na klawiatur .......................................................................................................... 398 Wi cej pami ci ..................................................................................................................... 399 Wi kszy i szybszy dysk twardy ........................................................................................... 399 Ergonomiczna klawiatura ................................................................................................... 399 Zasilanie awaryjne (UPS) ................................................................................................... 400 Zestaw mikrofonowo-s uchawkowy ................................................................................. 400 Skaner lub aparat cyfrowy ................................................................................................... 401 Podr czny odtwarzacz muzyki cyfrowej .............................................................................. 401

Rozdzia 31: Dziesi porad eksperta komputerowego .................................................. 403 Pami taj, e Ty tu rz dzisz ................................................................................................. 403 Zrozum, e pasjonaci komputerów uwielbiaj pomaga pocz tkuj cym ........................ 404 U ywaj oprogramowania antywirusowego ....................................................................... 404 Instalowanie nowych wersji oprogramowania nie jest absolutn konieczno ci ............ 405 Nie instaluj ponownie Windows ....................................................................................... 406 Perfekcyjnie ustaw swój monitor ....................................................................................... 406

14 Komputery PC dla bystrzak贸w Od cz zasilanie przed otwarciem obudowy komputera .................................................. 407 Zaprenumeruj magazyn komputerowy ............................................................................. 407 Unikaj agresywnych reklam ............................................................................................... 407 Nie przejmuj si zbytnio komputerami ............................................................................. 408

Skorowidz .......................................................................................................................409

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

Rozdzia 6

Tajemnice jednostki centralnej W tym rozdziale: Wn trzno ci jednostki centralnej. Badanie p yty g ównej. Poznawanie procesora. Korzystanie z kart rozszerze . Ustawianie zegara. Poznawanie uk adów scalonych. Dostarczanie energii jednostce centralnej.

ewn trz eleganckiej, futurystycznej obudowy jednostki centralnej panuje istny chaos. Mnóstwo tu elektronicznych wn trzno ci. Przypominaj tropikaln d ungl , z kablami-lianami cz cymi najró niejsze p ytki z obwodami, z gniazdami zasilaj cymi i nap dami dyskowymi. Do tego dochodzi technologiczna sa atka z obwodów, tranzystorów, kondensatorów, oporników i innych komponentów. Wiele z nich jest ostro zako czonych i spiczastych. Straszne? Nie do ko ca, chocia na pewno nie zach caj ce. Mimo z o onej natury, wn trze jednostki centralnej nie jest miejscem niedost pnym. Wi kszo obudów atwo si otwiera. Nie bez powodu — czasami trzeba si tam dosta w celu do o enia nowych elementów komputera. Rzadko, ale zdarza si . Nawet je li przypuszczasz, e nigdy nie o mielisz si zajrze do obudowy komputera, znajomo tajemniczych wewn trznych uk adów z pewno ci Ci nie zaszkodzi. W tym rozdziale znajdziesz ich opis.

Spojrzenie do wn trza jednostki centralnej Mimo wielu opcji rozbudowy komputera od wewn trz, wi kszo u ytkowników przez ca e „ ycie” jednostki centralnej nawet jej nie otwiera. Ale przecie uk ady, cho niewidoczne, nie powinny by traktowane jak

Cz II: Wn trzno ci komputera nieistniej ce. Niektรณre wewn trzne elementy komputera warto pozna . Dzi ki tej wiedzy staniesz si lepiej zorientowanym u ytkownikiem komputera, znaj cym fachowe nazewnictwo i przeznaczenie podzespo รณw, ktรณrych by mo e nigdy nie zobaczysz.

Odkrywanie wn trzno ci komputera Na rysunku 6.1 znajduj si najistotniejsze elementy wn trza jednostki centralnej. Ilustracja przedstawia boczny widok na wn trze typowej miniwie y komputera PC (w widoku z prawej strony, jakby po zdj ciu prawej cianki obudowy). Na rysunku lewy bok ilustruje przรณd jednostki centralnej.

Rysunek 6.1. Wn trze jednostki centralnej

Na rysunku 6.1 zabrak o ca ej masy kabli przystrajaj cej wn trze jednostki centralnej. Wp ywaj one w istotny sposรณb na ograniczenie miejsca w rodku. A je li komputer masz ju od jakiego czasu, z pewno ci w rodku znajdzie si du o kurzu, a by mo e sier kota!

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej Trzy g ówne cz ci komputerowego brzucha to:

9 przestrze na nap d dyskowy, 9 zasilacz, 9 p yta g ówna. Przestrze na nap d dyskowy. W niej znajduje si oprzyrz dowanie przytrzymuj ce wewn trzne nap dy dyskowe, dysk optyczny (DVD), dysk twardy i czasami jeszcze stacj dyskietek. Poza nim jest te miejsce na kolejne nap dy dyskowe (tak zwane miejsce na przysz e rozszerzenia). Zazwyczaj znajduje si zaraz za panelami z przodu konsoli, które w razie potrzeby mo na wy ama . Zasilacz. Jego rola polega na dostarczaniu do komputera bardzo wa nego sk adnika, tzw. pr du elektrycznego. Wi cej na temat pr du przeczytasz na ko cu tego rozdzia u, w punkcie „ ród o mocy komputera”. P yta g ówna. Na ko cu p yta g ówna, b d ca najwa niejsz p yt z obwodami komputera. Ze wzgl du na jej istotno rozpisuj si na jej temat w punkcie „Najwa niejsza p yta”, w dalszej cz ci rozdzia u. Ca e wn trze komputera zbudowane jest na zasadzie modularnych komponentów. Chodzi o to, e poszczególne podzespo y mog zosta wymienione, w zwi zku z czym nie trzeba wyrzuca ca ej konsoli. Modularno jest jednym z kluczowych czynników sukcesu komputera osobistego.

Otwieranie jednostki centralnej (zdob d si na odwag ) Dzisiaj bardzo rzadko zachodzi potrzeba otwierania jednostki centralnej komputera. Szczególnie w przypadku nowych komputerów jest bardzo niewiele podzespo ów, o które mo na komputer rozbudowa tylko od rodka. Nie polecam otwierania obudowy tylko po to, eby sobie popatrze , jak komputer wygl da od wewn trz. W zasadzie tylko podczas niektórych operacji rozbudowy komputera trzeba otworzy konsol . Je li nie nale ysz do osób z zaci ciem technicznym, nie potrafisz odró ni rubokr ta od no a do chleba lub je li nie masz dobrej polisy na ycie, zdecydowanie polecam zlecenie rozbudowy profesjonali cie. W innym wypadku pomocny mo e si okaza poni szy opis otwierania jednostki centralnej. 1. Wy cz komputer. Patrz rozdzia 4.

Cz II: Wn trzno ci komputera 2. Od cz jednostk centraln , roz cz kabel zasilaj cy. Wy czenie jednostki centralnej nie wystarczy. Bezwzgl dnie trzeba od czy kabel zasilaj cy. Od czanie innych kabli nie jest konieczne, chyba e blokuj dost p do wn trza komputera. 3. Odsu jednostk centraln od ciany lub ustaw j w miejscu, gdzie b dziesz móg pracowa . 4. Otwórz obudow jednostki centralnej. Etapy otwierania obudowy ró ni si w zale no ci od jednostki centralnej. W przypadku niektórych konieczne b dzie u ycie rubokr tu i odkr cenie kilku rub. W innych wystarczy podwa y i zdj ciank boczn , przesuwaj c j do góry, w prawo b d lewo. Prac mo esz zaczyna , gdy obudowa jest otwarta i wida „wn trzno ci” komputera. W ogólnym zorientowaniu si pomocny b dzie rysunek 6.1, ale pami taj, e brakuje na nim kabli!

9 Nigdy nie pod czaj kabla zasilaj cego, gdy jednostka centralna jest

otwarta. Je li musisz sprawdzi dzia anie komputera, wpierw j zamknij!

9 Jednostk centraln najcz ciej otwiera si w jednym z trzech przypadków: eby doda pami , kart rozszerze lub wymieni bateri w komputerze.

9 Podczas pracy z jednostk centraln staraj si dotyka jedn r k obudowy, a jeszcze lepiej czego metalowego, np. przestrzeni na nap d dyskowy. W efekcie Twój potencja elektryczny b dzie taki sam jak obudowy i zmniejszysz tym samym niebezpiecze stwo pojawienia si adunku elektrostatycznego, który mo e popsu komputer.

Zamykanie obudowy Po zako czeniu prac, jakie by y powodem otwarcia jednostki centralnej, koniecznie zamknij obudow ! We pod uwag poni sze instrukcje. 1. Sprawd , czy wszystkie przewody i kable pod czy e z powrotem jak nale y. 2. Upewnij si , e wewn trz obudowy nie zosta y adne narz dzia ani lu ne cz ci. 3. Ponownie przymocuj pokryw jednostki centralnej. 4. Pod cz kabel zasilania. 5. W cz komputer. 6. Módl si , aby prawid owo dzia a . To opcjonalny krok, którego nie musisz wykonywa , je li nie wierzysz w istnienie boskiego bytu. Ale po co tak ryzykowa ?

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

Najwa niejsza p yta Najwi ksz p yt z obwodami komputerowymi jest p yta g ówna. Tutaj znajduj si najistotniejsze uk ady elektroniczne komputera. Na p ycie g ównej znale mo na podzespo y komputerowe, z których wiele zosta o zilustrowanych wcze niej w tym rozdziale, na rysunku 6.1. S to:

9 mikroprocesor, 9 uk ady scalone procesora, 9 pami , 9 bateria, 9 karty rozszerze , 9 gniazda wej cia-wyj cia, 9 pryszcze elektroniczne. Mikroprocesor, uk ad scalony procesora, bateria oraz karty rozszerze zosta y omówione w osobnych punktach tego rozdzia u. Tam znajdziesz wi cej informacji na ich temat. Bardzo istotnym zagadnieniem jest pami , któr w szczegó ach omówi em w rozdziale 8. Gniazda wej cia-wyj cia to miejsca na p ycie g ównej, do których pod czane s okre lone podzespo y jednostki centralnej. Dzi ki nim komunikuj si z reszt systemu komputerowego. Na p ycie g ównej mo na na przyk ad znale gniazdo wej cia-wyj cia dla wewn trznego nap du dyskowego oraz gniazdo zasilania pr dem elektrycznym. Pryszcze elektroniczne to technologiczne gad ety, które zosta y umieszczone na p ycie g ównej po to, eby wygl da a jeszcze bardziej imponuj co.

Mikroprocesor nie jest mózgiem komputera Zgadza si , mikroprocesor nie jest mózgiem komputera. T funkcj pe ni oprogramowanie. Mikroprocesor to jedynie sprz t wykonuj cy instrukcje p yn ce z oprogramowania. Poza tym procesor jest do istotnym podzespo em systemu komputerowego, b d c w zasadzie g ównym uk adem scalonym komputera. Pozosta e elementy p yty g ównej obs uguj procesor.

100

Cz II: Wn trzno ci komputera Procesor jest na pewno istotny, chocia jego zadania s raczej nieskomplikowane. Wykonuje podstawowe dzia ania matematyczne (dodawanie, odejmowanie, dzielenie, mno enie), przesy a i pobiera informacje z pami ci oraz przeprowadza podstawowe czynno ci wej cia-wyj cia. Wydaje si , e to tak niewiele… Kluczem do sukcesu mikroprocesora, w przeciwie stwie do zadumanego nastolatka, jest bardzo szybkie wykonywanie zada .

9 Je li zaczyna Ci pobolewa j zyk, mikroprocesor mo esz nazywa procesorem.

9 Kolejnym okre leniem procesora jest CPU, z angielskiego central processing unit (centralna jednostka obliczeniowa).

9 Nowoczesne mikroprocesory bardzo mocno si nagrzewaj i w zwi zku z tym wymagaj specjalnego ch odzenia. Je li si przyjrzysz wn trzu jednostki centralnej, zobaczysz, e mikroprocesor ma na sobie wiatraczek, który pomaga mu utrzyma ni sz temperatur .

Nadaj nazw mikroprocesorowi! Dawniej mikroprocesorom nadawano nazwy numeryczne, np. s awne 386 lub 8088. Obecnie mamy do czynienia z trendem nadawania nazw procesorom. Nie chodzi jednak o imiona ludzkie, np. Jan lub Maria, ani nawet imiona zwierz t, np. Reksio czy Pimpu . Dzisiaj nazwy mikroprocesorów przypominaj pseudonimy bohaterów science fiction, farmaceutyków lub te d wi ków, jakie wydaje m odziutki zestresowany nosoro ec. Mówi c powa nie, podstawowy mikroprocesor to Pentium, którego konstrukcj opracowa lider bran y — Intel. W ród popularnych procesorów znajdziemy te nazwy takie jak Celeron, Athlon, Opteron, Duron i Xenon. (Jeszcze sze nazw i mieliby my galaktyczny panteon). Bran y komputerowej trudno zerwa z umieszczaniem w nazwach numerów i liczb. W zwi zku z tym w nazwach procesorów na ko cu s ów znajdziesz cyfry oraz inne dziwne wyra enia. Uczciwie mówi c, nazwa procesora ma znaczenie tylko podczas kupowania komputera. Nawet wtedy liczb najbardziej licz c si jest cena mikroprocesora, przek adaj ca si na liczb banknotów, jakie musisz wyrzuci na stó . Naprawd istotn miar procesora, poza nazw i cen , jest jego szybko , o której pisz w nast pnym akapicie.

9 Najbardziej popularnymi typami procesorów na rynku s Pentium 4, Pentium Dual Core, inaczej Core Duo, oraz Pentium Core 2 Duo.

9 Intel jest wiatowym liderem w produkcji mikroprocesorów dla

komputerów. Firma stworzy a procesor 8088, który znajdowa si w onie pierwszego IBM PC.

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

9 Procesory mo na równie rozró nia ze wzgl du na typ z cza p yty

g ównej, do jakiego pasuj . Informacja ta jest istotna jedynie dla osób, które zamierzaj samodzielnie zbudowa komputer.

9 Pomi dzy procesorami Intela a procesorami innych marek nie ma

wielkiej ró nicy. Dla oprogramowania nie ma znaczenia, kto jest producentem mikroprocesora. Musz jednak zaznaczy , e fani gier komputerowych preferuj mikroprocesory AMD.

Si a i szybko mikroprocesorów Mikroprocesory mierzy si dwoma parametrami: si mi ni oraz szybko ci poruszania si . Si a mi ni procesora mierzona jest w bitach. Chodzi przede wszystkim o to, z iloma bitami procesor mo e sobie poradzi w tej samej chwili. Im jest ich wi cej, tym lepiej. W przypadku typowego procesora PC jest to 32, 64 lub 128 bitów. Najcz ciej spotyka si procesory 64-bitowe. Przydatne jest porównanie bitów w mikroprocesorze do cylindrów w silniku samochodowym. Im wi cej ich w aucie, tym jest silniejsze. Mo e nawet lepiej wyobrazi sobie pasy na autostradzie. Wi ksza liczba pasów gwarantuje szybsze przemieszczanie si wi kszej liczby aut. Podobnie jest z danymi w komputerze. Obecnie szybko mikroprocesorów mierzona jest w gigahercach (GHz) lub miliardach cykli na sekund . Wi ksza warto przek ada si na wi ksz szybko procesora. Mo na przyj , e rednie pr dko ci mieszcz si pomi dzy 2.0 GHz (wolniejsze) a 4.0 GHz (szybsze). Niestety, szybko procesora nie jest realistyczn miar oceny rzeczywistej pr dko ci obliczeniowej procesora. Mo na j przyj jako relatywn miar porównywania komputerów, bo chocia Pentium 2.4 GHz jest wolniejszy od Pentium 3.0 GHz, to raczej nie odczujesz pomi dzy nimi ró nicy.

Jaki procesor mieszka w Twoim komputerze? Po powrocie do domu ze sklepu komputerowego nie b dzie wcale prosto sprawdzi , czy w komputerze rzeczywi cie znajduje si procesor, jaki kupi e . Po otwarciu obudowy komputera nie b dziesz móg atwo zobaczy , jaki jest w nim mikroprocesor, bo nosi on na sobie kapelusz w postaci wiatraczka. Nawet je li zdj by ten kapelusz, liczby i nazwy znajduj ce si na mikroprocesorze niekoniecznie musia yby Ci si przyda .

101

102

Cz II: Wn trzno ci komputera Jednym ze sposobów przekonania si , kto zago ci w onie Twojego komputera, jest uruchomienie Windows. Okno systemowe wy wietli skrócone informacje o ilo ci pami ci RAM oraz o mikroprocesorze (zob. rysunek 6.2).

Rysunek 6.2. Okno systemowe

eby przywo a okno systemowe, naci nij Win+Break na klawiaturze, czyli klawisz Windows oraz klawisz z napisem Break lub Pause Break. Drugim sposobem otwarcia go jest klikni cie ikony Komputer na pulpicie i wybranie z wyskakuj cego okna W a ciwo ci. Z rysunku 6.2 wynika, e komputer ma procesor Pentium D o szybko ci 3.00 GHz. Znajduje si w nim 1022MB pami ci RAM. Zgadza si z tym, za co zap aci em, wi c sprzedawca mo e odetchn z ulg .

9 Nie ka de okno systemowe wy wietli tak kompletn informacj jak

pokazana na rysunku 6.2. Je eli system Windows nie potrafi do ko ca rozpozna mikroprocesora, komunikat mo e brzmie „Rodzina x86”.

9 Wi cej informacji o pami ci RAM znajdziesz w rozdziale 8.

Karty rozszerze Sukces oryginalnego IBM PC wynika z elastyczno ci jego konstrukcji. Zwi zana ona by a z mo liwo ci rozbudowy komputera od wewn trz przez wstawienie dodatkowych zespo ów obwodów elektronicznych na p ytkach. P ytki te, zwane kartami rozszerze , stosowane do dzi , mo na bezpo rednio

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej wciska w gniazda rozszerze na p ycie g ównej. Pomys polega na mo liwo ci rozbudowy komputera o opcje, których zakupiona podstawowa jednostka centralna nie posiada. Niestety, mimo e maszyny wyposa ane s w gniazda rozszerze , potrzeby rozbudowy komputera o karty rozszerze s coraz mniejsze. Nowoczesne komputery praktycznie wszystkie podzespo y maj ju na p ycie g ównej. Inne peryferia pod cza si do portów USB (patrz rozdzia 7.). Chocia karty rozszerze s nadal osi galne, dzisiaj nie pe ni ju tak istotnej roli i nie s tak niezb dne jak kiedy .

9 Liczba i rodzaj gniazd rozszerze w komputerze zale y od rozmiaru

obudowy oraz konstrukcji p yty g ównej. Ma e jednostki centralne maj ograniczon ich liczb . W niektórych komputerach domowych (i prawie wszystkich laptopach) w ogóle nie ma kart rozszerze . Najwi cej gniazd rozszerze znajduje si w obudowach typu wie a. Ich liczba czasami dochodzi do 8!

9 Wi kszo kart ma te mnóstwo popl tanych przewodów. Ba agan, jaki

tworz , sprawia, e niby elegancka p yta g ówna przypomina elektroniczne spaghetti. Niektóre z kabli s przeci gni te do wewn trz komputera, inne wisz bez adnie z ty u. Kable w du ej mierze s przyczyn , dla której rozbudowa komputera jest tak skomplikowana.

9 Najcz ciej tylna cz karty rozszerze wystaje z ty u jednostki

centralnej. Nie mo na zapomnie jednak o uprzednim usuni ciu metalowej przykrywki szczeliny do rozbudowy. Je li karta rozszerze posiada bowiem specjalne z cza i gniazda, dodatki do nich b dzie mo na pod czy z ty u komputera.

PCI Express Najlepszym typem gniazda rozszerze komputera jest PCI Express, czasami zapisywane PCIe. Szybko i efektywnie komunikuje si ono z p yt g ówn , a co za tym idzie — tak e z procesorem. Dlatego jest najlepszym sposobem dodawania do komputera peryferii w formie obwodów elektronicznych na p ytce.

9 Je li komputer posiada gniazda rozszerze typu PCI Express, musisz

upewni si , e kupowane peryferia na kartach s typu PCI Express. Na przyk ad, je li chcesz komputer rozbudowa o wewn trzn kart telewizyjn , zwró uwag , aby by a to karta PCI Express.

9 Wysokiej klasy karty graficzne cz sto wyposa ane s w z cze PCI

Express. W rozdziale 10. znajdziesz wi cej informacji na ten temat.

103

104

Cz II: Wn trzno ci komputera

9 PCI to akronim angielskiego Peripheral Component Interconnect, który

w j zyku polskim funkcjonuje jako magistrala komunikacyjna, je li Ci to w ogóle obchodzi...

Starsze gniazda rozszerze Obok PCI Express (lub zamiast), w Twoim komputerze mo e si znale jedno z gniazd starszego typu, które s nadal popularne. Mówimy tu o wielu ró nych odmianach: PCI. Gniazdo PCI jest najpopularniejszym typem gniazda s u cego do rozbudowy wn trza komputera (popularne s równie w Macintoshach, ale to wykracza poza temat dyskusji). W niektórych komputerach znale mo na zarówno gniazda PCI, jak i PCI Express. Je li jest mo liwo wyboru, powiniene zdecydowa si na PCI Express. AGP. Typ z cza, który by specjalnie zaprojektowany dla kart graficznych. Zreszt nazwa jest skrótem od angielskiego Accelerated Graphics Port (w wolnym t umaczeniu: port szybkiej grafiki). W starszych komputerach mo na znale gniazdo AGP, jednak najlepsze karty graficzne wykorzystuj PCI Express. ISA. Najstarszy typ gniazda rozszerze to ISA, akronim angielskiego Industry Standard Architecture (standardowa architektura przemys owa). Rozumiesz co z tego? Mo e dlatego, e dla ISA nie by o nazwy a do momentu, gdy nie powsta o nowe, lepsze gniazdo rozszerze . ISA natomiast pozosta a w konstrukcjach starszych komputerów, aby zapewni zgodno ze starszymi kartami rozszerze . Starsze typy gniazd rozszerze ju dzi nie wyst puj , ale mo e ze wzgl dów humorystycznych przypomn ich nazwy: MCA, VESA Local Bus, NuBus, EISA oraz Lego. Wynika z tego jasno, e w komputerowym wiecie nowe typy gniazd rozszerze pojawiaj si i znikaj do cz sto.

Zegarek w komputerze Powiem Ci w tajemnicy, e komputer jest bardzo kosztownym, a do tego niezbyt precyzyjnym zegarkiem. Praktycznie ka dy komputer ma wewn trzny zegar, nawet przedpotopowe i prymitywne konstrukcje z lat 70. ubieg ego wieku. Dzisiaj zegarki znajduj si na p ytach g ównych w towarzystwie baterii, podtrzymuj cej dat i czas bez wzgl du na to, czy komputer jest pod czony do pr du, czy nie. Poza tym Windows posiadaj w asny zegarek. Dzi ki niemu mo esz kontrolowa up ywaj cy czas albo przestawia go, gdy (bardzo cz sto) jest a o nie niedok adny.

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej

9 W systemie Windows zegarek komputerowy wy wietlany jest w obszarze powiadomie (patrz rozdzia 5.).

9 Zegarki s potrzebne komputerom tak samo jak ludziom — do mierzenia

czasu. Przydaj si komputerom do stosowania algorytmów szeregowania, okre lania momentu zapisywania plików, ledzenia informacji i generalnie zapobiegania sytuacjom, gdy wszystko dzieje si w tym samym czasie.

9 Format wy wietlania daty i czasu opiera si na ustawieniach kraju

i regionu okre lanych podczas pierwszej konfiguracji Windows. Mo na go zmieni w panelu sterowania. W tym celu na stronie g ównej panelu sterowania klikasz Zegar, j zyk i region i odszukujesz cze Zmie format daty, godziny lub liczb. W przypadku wygl du klasycznego panelu sterowania kliknij podwójnie ikon Opcje regionalne i j zykowe.

„Mój zegarek jest stukni ty!” Zegarki komputerowe s naprawd kiepskie. Typowy zegarek PC potrafi zwi ksza swoje opó nienie o minut lub dwie ka dego dnia. Dlaczego? Któ to wie... Ogólnie rzecz bior c, zegarek chodzi wolniej lub szybciej ze wzgl du na wszystkie procesy maj ce miejsce wewn trz komputera. Im wi cej rzeczy si dzieje, tym bardziej niedok adny staje si zegarek. Je li w czysz tryb u pienia lub hibernacji, zegarek potrafi naprawd zwariowa . (W rozdziale 4. znajdziesz wi cej informacji na temat hibernacji). Zalet zegarka komputerowego jest automatyczne przestawianie si na czas letni i zimowy. System Windows automatycznie cofa lub przyspiesza zegarek o godzin . Nie musisz niczym si martwi ani niczego pami ta , komputer sam przestawi czas. Co zrobi , je li zegarek nieprecyzyjnie wskazuje czas? Oczywi cie nastawi go. Czytaj dalej!

Nastawianie zegarka eby nastawi dat i czas w komputerze, wykonaj nast puj ce czynno ci: 1. Kliknij prawym klawiszem myszki w obszarze powiadomie . 2. Z wyskakuj cego okienka wybierz polecenie Ustaw dat /godzin . Pojawia si okno dialogowe Data i godzina. 3. Kliknij przycisk Zmie dat i godzin .... Zmiana czasu wymaga zgody administratora.

105

106

Cz II: Wn trzno ci komputera 4. Uzyskaj zgod administratora. Je li zalogowa e si jako administrator, kliknij przycisk Kontynuuj. W innym wypadku, eby kontynuowa , wpisz has o administratora. Pojawia si okno dialogowe Ustawienia daty i godziny, kt贸re pokazano na rysunku 6.3.

Rysunek 6.3. Okno dialogowe ustawiania daty i czasu

5. Do zmiany daty i czasu s u przyciski w oknie dialogowym Ustawienia daty i godziny. Na przyk ad wpisz 10:00, je li chcesz przestawi czas z 9:58. Gdy us yszysz g os zegarynki (w radiu lub jeszcze gdzie indziej) potwierdzaj cy punkt 10:00, kliknij OK, eby natychmiast ustawi czas. 6. Po zako czeniu kliknij OK.

Na ratunek czas internetowy Sposobem na powstrzymanie szalonego zegarka komputerowego jest jego automatyczna synchronizacja z jednym z wielu wiatowych serwer贸w czasu. Serwer czasu to specjalnie skonfigurowany komputer przekazuj cy przez internet precyzyjne informacje o czasie. Dost pne s one dla ka dego komputera, kt贸ry wy le zapytanie. eby komputer korzysta z serwera czasu i synchronizowa si z nim, trzeba go skonfigurowa . W tym celu nale y otworzy okno dialogowe Ustawienia daty i godziny, co zosta o opisane w poprzednim podpunkcie. Nast pnie wykonaj poni sze czynno ci.

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej 1. W oknie dialogowym Ustawienia daty i godziny kliknij zak adk Czas z Internetu. W oknie dialogowym wy wietlany jest aktualny czas internetowy. 2. Kliknij przycisk Zmie ustawienia…. eby kontynuowa . niezb dna b dzie zgoda administratora. 3. Kliknij przycisk Kontynuuj albo wpisz has o administratora. 4. Klikaj c zaznacz opcj Synchronizuj z internetowym serwerem czasu. 5. (Opcjonalnie). Z rozwijanej listy wybierz serwer czasu. 6. Kliknij przycisk Aktualizuj teraz, aby przekona si , czy wszystko dzia a. Je li pojawi si problemy, ponownie wykonaj kroki 5. i 6., eby wybra inny serwer czasu. 7. Kliknij OK i ponownie OK, aby zamkn wszystkie okna dialogowe. Gdy korzystasz z czasu internetowego, system Windows automatycznie nastawia zegarek komputera, gdy komputer jest pod czony do internetu. Nie musisz robi niczego innego, nigdy!

Bateria komputerowa We wszystkich komputerach na p ycie g ównej znajduje si bateria. Jej g ównym zadaniem jest podtrzymywanie zasilania zegarka, gdy komputer jest wy czony lub jego kabel zasilaj cy nie jest pod czony. Typowa bateria komputerowa starcza na oko o 6 lat, by mo e troch wi cej. Zorientujesz si , gdy si wyczerpie, bo czas na zegarku w ogóle nie b dzie zgadza si z rzeczywistym. Mo liwe nawet, e komputer sam wy wietli wiadomo informuj ca, e nale y wymieni bateri na p ycie g ównej komputera. Kupisz j w wi kszo ci sklepów RTV.

9 Aby dosta si do baterii, b dziesz musia otworzy obudow komputera. Baterii wcale nie b dzie tak atwo znale !

9 Napi cie z baterii mo e równie podtrzymywa specjalne ustawienia

systemowe, np. liczb nap dów dyskowych, konfiguracj pami ci i inne „b ahostki”, o jakich komputer przez ca y czas musi by poinformowany. Bez baterii nie b dzie ich „pami ta ”.

9 Bateria na p ycie g ównej jest bateri dodatkow , niezale n od innych komputerowych baterii, np. laptopowej, dzi ki której komputer ma energi do pracy.

107

108

Cz II: Wn trzno ci komputera

Chipset Projektanci i in ynierowie komputerowi wymy lili jedno s owo opisuj ce ró ne ró niaste uk ady scalone na p ycie g ównej. Nie trzeba wi c ju mówi o nich „Ró ne ró niaste uk ady scalone na p ycie g ównej”, lecz wystarczy chipset. Chipset odpowiedzialny jest za osobowo komputera. Chodzi mi tutaj np. o instrukcje dotycz ce dzia ania podstawowych peryferiów sprz towych: klawiatury, myszki, interfejsu sieciowego, d wi ku czy grafiki. Na rynku dost pne s rozmaite chipsety. Co mo na o nich powiedzie , wiedz c, jakie funkcje ma komputer. Na przyk ad na niektórych p ytach g ównych zabudowana jest zaawansowana karta graficzna, a w innych karta sieci bezprzewodowej. Niestety, identyfikacja szczegó ów jest utrudniona ze wzgl du na dziwaczne nazwy i symbole chipsetów. Jedynie zagl dni cie do dokumentacji chipsetu mo e pomóc w okre leniu, co na nim si znajduje. (Zaznaczam, e informacje takie bywaj interesuj ce jedynie dla zatwardzia ych maniaków komputerowych).

9 W komputerach znale mo na rozmaite chipsety — w zale no ci od tego, kto jest producentem p yty g ównej.

9 Starszym okre leniem elementu chipsetu, jakim jest g ówny uk ad

scalony ROM, jest BIOS (skrót od angielskiego Basic Input/Output System, czyli podstawowy system wej cia-wyj cia). Istniej ró ne BIOS-y dla poszczególnych urz dze : inny BIOS dla klawiatury i myszy, inny dla grafiki, osobny dla sieci itd. Wszystkie razem tworz chipset. (W rozdziale 8. znajdziesz wi cej informacji o uk adzie ROM).

ród o mocy komputera Gdy b dziesz zagl da do wn trza jednostki centralnej, natkniesz si na element, który ani nie „my li”, ani nie przechowuje danych. Chodzi mi o zasilacz, który odpowiedzialny jest w komputerze za kilka istotnych spraw.

9 Zasilacz wprowadza pr d do komputera. Zamienia dziki pr d zmienny z gniazda w cianie na agodny pr d sta y.

9 Zasilacz dostarcza pr du do p yty g ównej i wszystkich jej mieszka ców. 9 Zapewnia napi cie wewn trznym nap dom dyskowym. 9 Posiada wiatraczki pomagaj ce utrzyma nisk temperatur w rodku obudowy.

9 Zawiera przycisk zasilania komputera.

Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej Zadaniem zasilacza jest równie „przyj cie na siebie” g ównych zniszcze elektrycznych, niebezpiecze stw zwi zanych z burz , piorunami lub nag ymi impulsami napi cia. Je li si pojawi , konstrukcja zasilacza spowoduje, e si popsuje, broni c tym samym komputera. Nie panikuj! Z atwo ci wymienisz zasilacz i przekonasz si , e reszta komputera nadal dzia a bez zarzutu.

9 Dzi ki wiatraczkom zasilacz jest najg o niejszym podzespo em komputera.

9 Zasilacze s klasyfikowane w watach. Im wi cej w komputerze znajduje

si wewn trznych podzespo ów, np. nap dów dyskowych, pami ci, kart rozszerze , tym mocniejszy powinien by zasilacz, czyli mie wi cej watów. W przypadku typowych komputerów zasilacz ma od 150 do 200 watów. Mocniejsze komputery wymagaj zasilaczy ponad 300-watowych.

9 Sposobem na unikni cie potencjalnego spalenia si zasilacza (lub,

co gorsza, komputera), i to nawet podczas burzy, jest zainwestowanie w ochronn listw zasilaj c lub urz dzenie UPS. Szczegó y znajdziesz w rozdziale 3.

109