1 Letters in beeld Door Jessica Maijer
Woorden, tsja, die kennen we allemaal. We denken in een taal, we kunnen worden lezen en we zien hoe letters een woord vormen. Soms wordt het ons niet gemakkelijk gemaakt om een woord te lezen. De letters opzich kunnen bijna onleesbaar zijn, de lettervolgorde kan ons op het verkeerde been zetten of we denken te weten wat er staat, maar dan zit er plotseling een verborgen boodschap in het woord. Om beeld en tekst in een ruimtelijke omgeving te vinden, zou je al snel kunnen denken aan graffiti plaatsen random een dorp of stad. Op een middag ben ik het dorp Drachten rondgefietst en heb ik verschillende graffiti plaatsen gefotografeerd. De pagina hiernaast geeft een blik op een aantal van mijn vondsten. De graffiti afbeelding van de zee met het gedicht er op vond ik er opvallend. Meestal zie je korte kreten buiten op straat, maar dit kunstwerk
is echt een kort verhaaltje. De gestaltwet van de vooren achtergrond treedt hier duidelijk op. De witte letters treden naar de voorgrond omdat ze in contrast staan met de achtergrond kleur. Vanuit het perspectief van de semiotiek heeft de zee ook nog een symbolische betekenis. De zee is namelijk iets dat altijd zal blijven bestaan en het beweegt. Dit refereert aan het idee dat als je iemand verliest (bijvoorbeeld in de dood), je dan altijd nog de persoon in gedachte mee kan nemen. Ook je gedachten aan een persoon is iets dat altijd zal blijven bestaan en dat je daarom een persoon als het ware altijd nog met je meedraagt.
Art & Copy - maart 2015
2 I <3 U
We kennen de hype van het wit/goude of zwart/blauwe jurkje. Maar eigenlijk is dit niet iets nieuws. Mensen kunnen in een bepaald object verschillende dingen waarnemen. Kijk bijvoorbeeld eens om je heen, zie je misschien verborgen letters? Vormt je glas van bovenaf een ‘o’? Of vormt de pen die naast je ligt een ‘l’? Tekst en beeld is overal om ons heen. Bijvoorbeeld de afbeelding hieronder. Op een mooie zaterdagavond in maart in de stad Keulen kwam ik iets bijzonders tegen. Ik stond op een nepstrand van kiezelstenen, en ik zag onder mij de uitdrukking ‘I love you’ liggen. De stenen die deze uitdrukking vormden zijn te zien op de afbeelding hieronder. Dit laat zien dat een vorm van een steen zomaar tekst kan worden, namelijk de ‘I’ en de
Dit doet mij denken aan de keer dat mijn vriend mij een foto stuurde met in het zand geschreven ‘I love Jess’. Ook hij maakte hierbij gebruik van beeld en tekst om één boodschap over te brengen.
‘U’. De vorm van een hart werd plotseling het woord love in combinatie met de voorgaande letters. Zo zie je hoe in een afbeelding woord beeld werd en beeld een woord werd. Er zou kunnen gesteld worden dat het symbool van een hartje in de steen herkend werd door de gedeelde kennis die we allemaal hebben over hoe een hartjesvorm er uitziet. Primaire connotatie laat ons een vorm van een hartje refereren aan het woord liefde of ‘love’. Vanuit secundaire connotatie doet mij dit denken aan de keer dat mijn vriend mij een foto stuurde met in het zand geschreven ‘I love Jess’. Ook hij maakte hierbij gebruik van beeld en tekst om één boodschap over te brengen.
Art & Copy - maart 2015
3 Write it down Ik ging op pad, zag, deed mee en analyseerde het. Een korte blik op mijn bezoek aan museum de fundatie in Zwolle. Een tijdje terug was ik in het museum de Fundatie in Zwolle. Aanvankelijk bezocht ik het museum voor een tentoonstelling over de schilderijen van Hieronymus Bosch. Daar was tevens een wand gewijd aan het achterlaten van berichten over de tentoonstelling. Iedereen mocht schrijven of tekenen wat diegene wou op de wand. Op de foto hier rechts zie je mij een bijdrage leveren aan de wand. Iedereen heeft een ander eigen uniek vormgegeven handschrift. Elk persoon heeft zijn eigen schrijfstijl, zowel in het fysieke als in het ontastbare. Door de wet van nabijheid kunnen we alle verschillende soorten
teksten onderscheiden. De tekst die door één persoon is geschreven, staat vaak vlak bij elkaar. Het is een bijzondere omgeving waarbij alle soorten van mensen als het ware typografie uitdelen. Een super leuke plek om inspiratie op te doen voor een creatief project. De wand werkt echt overtuigend omdat je het gevoel hebt dat je ook een bijdrage wilt leveren aan dit interactieve kunstwerk.
Art & Copy - maart 2015
4 Typografie wordt beeldend Wanneer is tekst nou precies tekst? En wanneer kun je zeggen dat de letters ook een beeld vormen? Deze vragen zien niet 1, 2, 3 te beantwoorden. Toch wil ik wel graag mijn visie op deze twee vragen toelichten. Volgens mij heeft het met een groot deel te maken met welke intentie we naar iets kijken. Als we vaag al letter contouren zien, verwachten we dat er informatie wordt gegeven. In dit geval zouden we dus kunnen stellen dat er tekst staat. Toch is het zien van tekst een vrije interpretatie van beeld. Wie zegt dat een cirkel met daar rechts aan vast een rechte lijn, een ‘d’ is? In principe is dus het eerste wat wij zien beeld. Door onze neiging ergens betekenis aan te geven of te interpreteren, zien wij letters in beeld en lezen we woorden. Als ik vanuit de semiotiek secundaire connotatie toepas op de grote afbeelding op de pagina hiernaast, doet mij de eerste letter denken aan een tekening. Ik zou zelfs bijna kunnen zeggen dat het een klein kunstwerkje is.
De pagina uit het boek dat afbeeld is, is uit een boek van 1898. In die tijd werd in Duitsland veel gedrukt in gotische lettertypes. Door de krullen en de dichtheid van de letters op elkaar, vind ik het minder leesbaar worden. Daarnaast vind ik wel dat het een hogere beeldende factor krijgt. Het lijkt haast wel dat hoe minder leesbaar een woord wordt, hoe meer typografie beeldend wordt. Tevens denk ik dat dit niet altijd zo het geval is. Duidelijk leesbare letters kunnen ook een illustratief element toegevoegd krijgen. Ook hier wordt typografie meer beeldend van, maar het zit voor mijn gevoel niet de leesbaarheid in de weg. Letters worden meer overtuigend voor ons als ze inspelen op feiten, gezag of emotie (retorica). Ik denk dat lettertypen het meest overtuigen als ze door middel van emotie tot ons spreken. Het is bijvoorbeeld bijzonder hoe een handgeschreven lettertype al snel een romantisch gevoel bij ons oproept.
Art & Copy - maart 2015
5 Dit klinkt als muziek in m’n oren Bang bang there goes your heart (I know ya want it)
Probeer eens muziek te vertalen naar een typografisch beeld. Bij mij springen er dan al meteen allerlei ideeën naar voren. Maar eerst heb ik eens nagedacht over welk liedje ik wou gaan gebruiken. Ik heb gekozen voor het liedje Bang Bang van Jessie J, Ariana Grande en Nicki Minaj. De kleuren die ik gebruikt heb voor de afbeelding heb ik op de inhoud van de tekst gebaseerd. Het liedje is meisjesachtig, vrolijk en fel. Om deze drie kenmerken te verbeelden in een kleur heb ik voor zachtroze en felroze gekozen. De symbolische waarde die wij over het algemeen aan roze geven, is meisjesachtig (semiotiek).
Daarna heb ik goed geluisterd naar de opbouw van het liedje. Het liedje wordt steeds krachtiger, daarom heb ik een kleurverloop naar een krachtige kleur ingezet. De gestaltwet van de ervaring leert ons dat we van boven naar beneden het beeld bekijken en interpreteren. In het refrein is de tekst ‘bang bang’ extra aangezet door muziek en stemvolume. Deze zinnen heb ik daarom vet gemaakt. Vette letters benadrukken een belangrijk onderdeel of geven aan dat er iets nieuws begint. De achtergrond tekst/muziek heb ik in de tekst afgebeeld als cursieve tekst. Cursieve tekst is vaak een tekst of een ondergeschikte toevoeging aan de tekst.
Art & Copy - maart 2015
6 Nerd: put it on a shirt Het t-shirt op de pagina hiernaast heb ik speciaal ontworpen voor een speciale groep mensen. Dit zijn namelijk jongeren van 18-25 die veel games spelen en meestal van het mannelijke geslacht zijn. Ik heb de tekst opgemaakt in een vierkante vorm. Door de wet van de ingevulde hiaat zien we als het ware een vierkant om de tekst staan, terwijl deze niet fysiek aanwezig is. De ruimte tussen de letters aan de buitenkanten vullen wij als het ware in en daardoor denken we dat er een doorlopende lijn loopt. De letters op zich zijn 3D. Dit om het verband met computeren duidelijker te maken. Echte computer nerds zijn bezig met gave realistische games en een oude trend is het spelen van 3D videogames. Deze
games zijn al wat ouder, maar daardoor zeker niet minder hip. Het is zelfs een hipstertrend om oude videogames te spelen. De hipsters onder de jongeren zouden dus graag zo’n t-shirt dragen. De letters op dit t-shirt spelen een belangrijke rol, omdat het lettertype de betekenis van de tekst ondersteunt. De driedimensionale letters doen denken aan een de oude vorm van een computer. Tevens helpen de bretels en de strik op de 4 ook om te doen beseffen dat het om een persoon gaat die zich een nerd voelt. De grootste overtuigingskracht in dit t-shirt, ligt in het feit dat de tekst en de illustratieve elementen met elkaar rijmen. Ik heb dus als het ware gebruik gemaakt van het retorische stijlmiddel ‘rijm’.
Art & Copy - maart 2015
7 Dance, ballerina De poster die op de pagina hiernaast is afgebeeld vond ik in eerste instantie onleesbaar. Maar toen ik even rustig en goed keek, zag ik dat het om ‘The Melbourne Dance Company’ ging. Hier kwam ik pas achter toen ik de tekst zag onder de grote titel van de poster. Deze afbeelding stelt zeker de gedachte op de proef of de tekst nog leesbaar is of niet. Ik denk dat we er van uit kunnen gaan dat de grote titel niet zomaar zo groot is afgebeeld. Het zal ook een mate van nieuwsgierigheid kunnen opwekken bij de ontvanger. Vanuit primaire connotatie zullen de letters geïnterpreteerd kunnen worden als Russische tekens. De vorm van de letters in combinatie met ballet (Algemeen bekend Russisch ballet) zorgen er voor dat wij in eerste instantie de poster interpreteren als iets afkomstig uit Rusland. Door het imago van het Russisch ballet te koppelen aan de The Melbourne Dance Company, proberen ze waarschijnlijk hun imago wat op te krikken. Ik denk
dat het voor de meeste mensen te ingewikkeld is om deze boodschap goed te begrijpen. Toch zal de doelgroep van The Melbourne Dance Company waarschijnlijk bestaan uit hoger opgeleide mensen of mensen die geneigd zijn ruimdenkend en creatief te denken. Voor de doelgroep zal deze poster dan wel erg interessant of intrigerend over kunnen komen. Vanuit retorisch perspectief hebben de makers van de poster zich gericht op emotie om te overtuigen. De lettertekens die haast zelf al een kunstwerk worden in combinatie van de bevroren ballerina doen iets poëtisch aan. Je wordt nieuwsgierig naar de achterliggende gedacht van de poster en ook waarom het zo licht is afgebeeld. Al met al vind ik na het analyseren van de poster dat de letters wel leesbaar zijn, maar toch ook zeker balanceren op de grens van onleesbaarheid.
Art & Copy - maart 2015
8 Words are (not) still words Een beetje puzzelen en een beetje proberen, het hoort er allemaal bij als je door abstrahering van tekst beeld wilt maken. Zoals op de pagina te zien is ben ik wat gaan experimenteren. Zoals vooral de eerste paar afbeeldingen laten zien, vond ik het in het begin moeilijk om iets niet-leesbaars te maken. Toch kan ik nu achteraf wel stellen dat ik de laatste drie abstraheringen het leukste vind omdat het wat anders is. Het is anders doordat ik mijn eigen vrije interpretatie aan het beeld heb gegeven. Aan het begin van het ontwerpen van de verschillende abstraheringen heb ik een ‘stevig’ lettertype gekozen. Het lettertype ondersteund inhoudelijk het lettertype. Een berg is stevig bevestigd op haar grondvesten. Zo ook dit ‘condensed’ lettertype. Door de wet van de ingevulde hiaat (Gestalt wet) zien wij de tweede afbeelding links boven als één woord terwijl de bovenkant van de letters ontbreekt. Zo ook vanuit het oogpunt van semiotiek zijn wij in de driehoekige vormen
een berg, maar ook een ‘M’. Dit komt omdat wij allemaal de gemeenschappelijke kennis hebben over hoe een m er uitziet of hoe wij bergen als een icoon afbeelden. Hier is dan sprake van een interpretatie volgens secundaire denotatie. Het allerlaatste icoon rechts onder vind ik ook het meest bijzonder, maar niet het mooiste. Ik vind dit lettertype bijzonder, omdat hoe je ook letters vervormt of uitelkaar haalt, je toch nog een soort van woord blijft zien. Het leukste aan de opdracht vond ik het spelen met de losse onderdelen, dat houdt in dat ik vooral individuele letters heb aangepast om het woord tot één beeld geheel te maken. Ik heb geprobeerd vooral in zwart en wit te experimenteren zodat ik vooral eerst op de contouren focuste en bekeek hoe deze veranderden tijdens het abstraheren. Ik vond het een interessante opdracht om te proberen letters te gebruiken om een beeld te creëren die ook nog eens de letterlijke betekenis van het woord ondersteunde.
Art & Copy - maart 2015
9 Magazines Magazines inspireren ons. Zowel tekst als beeld brengen een gevoel teweeg, geven informatie of laten ons een kijkje nemen vanuit een andere visie.
Onleesbare teksten, prachtige kleuren of symbolische uitdrukkingen maken een geheel soms gedurfd of balancerend op het randje van mooi/ lelijk. Dit zijn subjectieve waarnemingen die ons toch allemaal intrigeren. Het blad ’Wordplay’ zoekt volgens mij het randje op van typografische vormgeving. Het kan in het blad haast niet bond genoeg. Honderd verschillende kleuren van letters, minstens 10 verschillende soorten typografie door het hele blad heen en toch krijg ze het voor elkaar om op de meeste pagina’s een vorm van rust in het overall beeld te creëren. Het gebruik van letter en beeld vind ik zeer creatief toegepast zoals op de grote afbeelding te zien is.
Door het hele blad wordt er gespeeld met verschillende stijlmiddelen, Gestalt wetten en symbolische betekenissen. De grote afbeelding laat zien dat door een stuk beeld over een letter te laten lopen, er een effect ontstaat dat wij als ontvanger niet goed meer kunnen beoordelen wat voor- en achtergrond is (Gestalt wet van voor- en achtergrond). Het beeld probeert te overtuigen door het stijlmiddel contrast en hyperbool. De ‘C’ is bijvoorbeeld een zeer grote overdrijving over hoe een letter tot de mens staat. Het contrast tussen de kleuren zorgt er voor dat de letter uit het geheel springt. Al met al een zeer interessant blad om te kijken wat er gebeurd met beeld en typografie, vooral de combinatie van deze twee in één beeld.
Art & Copy - maart 2015