nieoczywiste opowiadania utrwalające nawyki ekologiczne
Magdalena Ledwoń
Ekobajki prosto z natury
nieoczywiste opowiadania utrwalające nawyki ekologiczne
Autor
Magdalena Ledwoń
Redakcja i korekta
Alicja Halik
Czytają
Tomasz Bednarek, Katarzyna Kukuła, Weronika Łukaszewska
Projekt okładki
Agnieszka Drabik
Skład
Mateusz Sudziński
ISBN: 978-83-65915-86-3 Kraków 2021
Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórców i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, które im przysługują. Zawartość publikacji możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście Ci znanym, ale nie publikuj w internecie treści tu zawartych ani ich fragmentów, a kopiując jej część, rób to tylko na użytek osobisty. Jeśli cytujesz fragmenty z publikacji, nie zmieniaj ich i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.
Copyright © by CEBP 24.12 Sp. z o.o. Wykorzystywanie słuchowisk z dołączonej płyty do wykonań i nadań publicznych poza placówkami edukacyjnymi bez zezwolenia zabronione, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w prawie autorskim.
Wydawca: CEBP 24.12 Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 3 30-437 Kraków www.blizejprzedszkola.pl
Drogi Czytelniku! Publikacja, którą nabyłeś, składa się z: • płyty CD z audiobookami opowiadań; • książki z tekstami opowiadań i konspektami zajęć; • dostępu do wersji streamingowej audiobooka. Czym jest wersja streamingowa audiobooka? To pliki dźwiękowe poszczególnych opowiadań zapisane na serwerze, do których uzyskuje się dostęp za pośrednictwem łącza internetowego. Jest to szczególnie przydatne dla osób nieposiadających sprzętu z napędem CD lub chcących odtwarzać słuchowisko przy użyciu tabletu lub telefonu komórkowego sprzężonego z głośnikiem Bluetooth lub z samochodowym zestawem głośnikowym. Gdzie można znaleźć wersję streamingową słuchowisk? Audiobook w wersji streamingowej jest dostępny na stronie www.mojaplytoteka.pl oraz w aplikacji mobilnej „Moja płytoteka”, którą można pobrać za darmo ze sklepu App Store lub Google Play. Aplikacja umożliwia pobranie słuchowisk na telefon, a następnie odtwarzanie ich bez konieczności posiadania dostępu do internetu (np. gdy w danym miejscu łącze internetowe jest słabe). Jak uzyskać dostęp do albumu z opowiadaniami? • Wejdź na stronę www.mojaplytoteka.pl i zaloguj się jako użytkownik serwisu. Jeśli nie jesteś użytkownikiem serwisu, konieczne jest utworzenie nowego konta i zalogowanie się jako użytkownik (jest to całkowicie bezpłatne). • Sprawdź skrzynkę odbiorczą e-maila, który został podany przy zakupie publikacji: znajdziesz tam wiadomość z kodem dostępu. Kod ten umożliwia odblokowanie pełnej wersji audiobooka oraz daje dostęp do folderu zawierającego pliki PDF z konspektami zajęć z książki. Postępuj zgodnie z instrukcją podaną w wiadomości z kodem dostępu – znajdziesz tam także informację, w jaki sposób należy go aktywować. • Uwaga! Przesłany kod można wykorzystać tylko jeden raz i powtórne użycie go nie jest możliwe. Do każdego egzemplarza publikacji przypisany został jeden, oddzielny kod. Nie udostępniaj ani nie przesyłaj nikomu swojego kodu, gdyż uniemożliwi Ci to korzystnie z audiobooka w serwisie „Moja płytoteka”. • Nie widzisz e-maila w swojej skrzynce odbiorczej? Sprawdź foldery Spam, Oferty, Społeczności lub inne tego typu zakładki znajdujące się na Twoim koncie.
Spis treści
1.
Las jest domem wielu zwierząt ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 7 Basia uwielbia przygody, za to bardzo nie lubi spać. Na szczęście okazuje się, że pluszowy miś dziewczynki jest tak naprawdę wielkim niedźwiedziem. Zabiera ją na wyprawę do samego serca nocnego lasu i uczy ją, jak powinna zachowywać się w domu dzikich zwierząt.
2.
Komu potrzebne są pszczoły? ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10 Na łące mieszkają pszczoły, które chętnie dzielą się z innymi efektami swojej pracy. Pewnego dnia w okolicy pojawia się Żmija. Chce się pozbyć pszczół, ale mieszkańcy łąki szybko przekonują się, jak pożyteczne są te owady.
3.
Oceany pełne plastiku ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13 Kostek i jego rodzice bardzo dbają o przyrodę – nawet na wakacjach! Nad morzem trafiają na ciekawą wystawę w Akwarium Gdyńskim. Bardzo martwi ich to, że do oceanów, rzek i jezior trafia wiele ton plastikowych śmieci. Postanawiają więc dawać dobry przykład, aby uświadamiać innym turystom, jak ważne jest ograniczanie użycia plastiku.
4.
Jak niejadki tworzą odpadki? ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 16 Julia i Natasza są przyjaciółkami. Jedna z nich lubi jeść, a druga marudzi przy każdym posiłku. Czy babcia Julki znajdzie sposób na to, żeby zachęcić niejadka do poznawania nowych smaków? I jaki związek z niszczeniem środowiska ma wybrzydzanie podczas jedzenia?
5.
Uczymy się dbać o zwierzęta domowe ������������������������������������������������������������������������������������������������������ 19 Dzieci mają okazję porozmawiać w przedszkolu o swoich ukochanych pupilach. W czasie zajęć pani nauczycielka przypomina im, jak należy dbać o zwierzaki domowe.
4
6.
Smog niewawelski i dar Tewka ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 22 Teodor dowiaduje się z telewizyjnej prognozy pogody, że nad Polską pojawił się smog. „Czy to ten sam potwór, który kiedyś wypił Wisłę?” – zastanawia się chłopiec. Okazuje się, że ten współczesny jest jeszcze straszniejszy, bo kradnie ludziom to, co mają najcenniejsze – czyste powietrze. Na szczęście rodzice Teodora wiedzą, jak skutecznie walczyć ze smogiem.
7.
Lista zakupów, czyli jak nie marnować jedzenia ��������������������������������������������������������������������������������������� 25 Mama Franka planuje zdrowe posiłki, a później robi zakupy z listą, aby o niczym nie zapomnieć. Bo rozsądne zakupy to nie tylko oszczędność pieniędzy – w ten sposób nie marnujemy jedzenia.
8.
Jak chronić przyrodę podczas zakupów? ��������������������������������������������������������������������������������������������������� 28 Mama Robusia starannie przygotowuje się do zakupów. Zawsze zabiera ze sobą do sklepu wielorazowe torebki i pojemniki. Dlaczego? Bo jednorazowe opakowania to cała góra śmieci!
9.
Kosz łakomczuch ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 31 Pojemnik na śmieci, zwany Kubełkiem, jest ulubieńcem wszystkich domowników. Dzięki niemu w domu i ogrodzie jest bardzo czysto. Jednak i o kosz na odpadki trzeba dbać, bo niektóre śmieci mogą mu zaszkodzić. Lecz nie tylko jemu – także całej planecie!
10.
Hipcio i Błądek oraz woda, której może zabraknąć ��������������������������������������������������������������������������������� 34 Hipcio i Błądek to dwaj przyjaciele. Hipcio ma wody pod dostatkiem, za to Błądek mieszka w miejscu, w którym jej brakuje. Jak Błądek radzi sobie w takich warunkach? Doskonale! Wystarczy nauczyć się oszczędzać wodę.
5
2.
Komu potrzebne są pszczoły?
Dawno temu, na środku pięknej łąki pracowite pszczółki zbudowały swój ul. Po sąsiedzku, pod czerwonym grzybem, przy krzaczku poziomek mieszkały krasnoludki. Sąsiedzi żyli w wielkiej zgodzie i często pomagali sobie nawzajem. Pszczoły roznosiły pyłki między kwiatami. Za zgodą kwiatów zbierały również nadmiar nektaru z ich pięknych kapeluszy. Jeżeli bowiem poleżał zbyt długo, stawał się za ciężki dla delikatnych kwiatowych główek i płatków. Pszczółki zebrawszy nektar, zabierały go do ula i wytwarzały z niego miodek, którym później dzieliły się z krasnoludkami. Czasami oddawały im także propolis, kiedy jakiś mały krasnalek zachorował i potrzebował tego lekarstwa. W ulu zawsze było dużo ruchu i hałasu, ponieważ pszczoły pracowały nie tylko na łące, ale urządzały także wyprawy do sadu i na pola, które znajdowały się w okolicy. Żadnej roślinie, która potrzebowała pomocy, nie odmawiały. Dlatego zapracowane były niezwykle. Wszyscy mieszkańcy polany darzyli je za to wielkim szacunkiem. Aż pewnego dnia na łące pojawiła się Żmija. Nie lubiła ona pszczół, ponieważ jedna z nich dawno temu śmiała użądlić ją w sam koniec ogona. Postanowiła więc pozbyć się roju i każdemu mieszkańcowi łąki opowiadała o tym, jakimi pszczoły są okropnymi sąsiadkami. – Hałasują niemiłosiernie – zwróciła się kiedyś do długobrodego krasnoludka. – Latają w tę i z powrotem, a ich bzyczenia znieść nie można. Innym razem zaczepiła stokrotkę tymi słowami: – Że też pani daje się tak wykorzystywać. Zabierają pani nektar, nie dając nic w zamian. Toż to rozbój w biały dzień! Normalna, pospolita kradzież! I tak codziennie nagabywała kogoś innego, aż w końcu mieszkańcy łąki zaczęli wierzyć w te przykre oszczerstwa. Wkrótce zaczęli odnosić się do pszczół z niechęcią. Postanowili, że trzeba je przegonić. Poszli więc do pani Biedronki, która była znana ze swojej mądrości, żeby poradzić się w tej sprawie. 10
– Boża krówko – zwrócili się do niej – powiedz nam: jak mamy się pozbyć tych okropnych sąsiadek? – Ale dlaczego chcecie się ich pozbyć? – spytała z wielkim zdziwieniem piegowata panienka. – Czy zrobiły wam coś złego? – Fruwają w tę i z powrotem, bzycząc przy tym okropnie – krzyknął ktoś z tłumu. – Patrolują łąkę, aby znaleźć kwiaty i rośliny, którym potrzebna jest pomoc. Zabierają przecież nektar, który ciąży wam na głowach – stwierdziła Biedronka. – W czym jest więc problem? – Bo one zabierają go bezprawnie. Nie dają nam nic w zamian – znów odezwały się głosy z tłumu. – Nic w zamian? – Biedronka była zdumiona. – W zamian roznoszą pyłek między kwiatami, abyście mogły wytworzyć nasionka. Czy to nie jest wystarczająca rekompensata za nektar? Czy posiadanie nasion nie jest już marzeniem każdej kwiatowej mamy? Bez pszczół nic by nie rosło, nie byłoby owoców… Nie mielibyśmy jedzenia! Kwiatki, nieco zawstydzone, opuściły główki do ziemi. – Poza tym – dodała Biedronka – pszczoły chętnie dzielą się miodem i propolisem z każdym, kto go potrzebuje. Czy tak zachowują się źli sąsiedzi? – Ale one żądlą i to strasznie boli – wysyczała Żmija. – Pszczoła nie zaatakuje cię, jeżeli nie poczuje się zagrożona. Zwróć też uwagę na to, że gdy to zrobi – sama ginie. Dlatego pszczoły nikogo nie żądlą dla zabawy. Po tych słowach wszyscy bardzo się zawstydzili. Postanowili natychmiast przeprosić pszczoły. Pszczółki wysłuchały swoich sąsiadów i popatrzyły na siebie zdziwione. Tak bardzo były zapracowane, że nawet nie zauważyły, jak mieszkańcy łąki zachowywali się ostatnio. Szybko dały się przeprosić i nie gniewały się zbyt długo. Swoim zwyczajem wkrótce potem wróciły do pracy. A wieść głosi, że pomagają kwiatom po dziś dzień. I równie chętnie, jak dawniej, dzielą się z innymi owocami swojej ciężkiej pracy.
Konspekt zajęć Cele edukacyjne: Poznanie znaczenia pszczół w przyrodzie.
Zakres realizacji podstawy programowej: • fizyczny obszar rozwoju – rozumienie, jaki wpływ na zdrowie mają pszczele produkty; • poznawczy obszar rozwoju – poznanie znaczenia pszczół dla prawidłowego funkcjonowania ekosystemów, które zamieszkują; zapoznanie z zawodem pszczelarza. 11
Rozmowa na temat treści opowiadania: • W jaki sposób pszczoły pomagały swoim sąsiadom? • Które zwierzę wypowiadało się źle o tych owadach? • Jak zareagowali mieszkańcy łąki na słowa Żmii? • Kto pomógł im rozwiązać konflikt? • Dlaczego Żmija miała żal do pszczół? • Jak skończyła się ta historia?
Inspiracje do zabaw: • Z młodszymi dziećmi możesz przygotować przedstawienie, w którym wykorzystacie sylwety zwierząt będących bohaterami opowiadania. Na podstawie wysłuchanego tekstu dzieci mogą samodzielnie improwizować, odgrywając rozmowy poszczególnych zwierząt. • Zachęć starsze dzieci do zabawy w sąd. Wyznacz sędziego oraz ławę przysięgłych, których zadaniem będzie osądzenie pszczół. Ich niewinności będzie bronił obrońca, a winą za nieuzasadnione użądlenie będzie obarczał ich prokurator. Na świadków będą wzywane pozostałe dzieci, które wcielać się będą w żmiję, kwiaty, krasnoludki i biedronkę. Na koniec głos mogą zabrać same oskarżone. A po procesie, na podstawie przedstawionych dowodów, sędzia i ławnicy ogłoszą wyrok. • Aby dzieci mogły się przekonać, jak trudno jest być pszczołą, zaproponuj zabawę w uzupełnianie plastra z miodem. Na wielkim arkuszu narysuj plaster miodu, na podłodze natomiast rozłóż ogromną ilość małych kółek (najlepiej na krążkach gimnastycznych symbolizujących kwiaty, aby zapobiec powstaniu bałaganu). Te kółka symbolizują pyłek. Zadaniem pszczół jest przenieść pyłek do ula – czyli na stolik, na którym położono „plaster” – i nakleić na plastrze. Aby powstał miód, pyłek powinien wypełnić woskowe „oczko” w ten sposób, żeby nie było wolnej przestrzeni (oznacza to, że trzeba nakleić kilka kółek w jednym polu). W czasie jednego „lotu na łąkę” (powrotu na dywan) można zabrać tylko dwa kółeczka. Po zebraniu całego pyłku porozmawiaj z dziećmi o ich odczuciach związanych z pracą pszczół. • Zapoznaj dzieci z rolą owadów w procesie zapylania. Niech dzieci dowiedzą się, dlaczego pszczoły są tak ważne dla rozwoju roślin i produkcji jedzenia. Zastanówcie się wspólnie, co stałoby z roślinami i zwierzętami, gdyby zabrakło pszczół.
Wskazówki dla nauczyciela: • Wiele lokalnych pasiek organizuje warsztaty, w czasie których dzieci zapoznają się z sekretnym życiem pszczół. Warto wybrać się z przedszkolakami na taką wycieczkę, aby przekonały się, jak wygląda wnętrze ula, czym różni się królowa od robotnicy albo jak wyglądają i smakują różne rodzaje miodu. • Zapoznaj dzieci z zasadami zachowania się, gdy w pobliżu znajdują się owady, które mogą użądlić. Przypomnij o konieczności sprawdzenia, czy do posiłku lub napoju spożywanego na zewnątrz przez przypadek nie dostała się pszczoła lub osa. Zapoznaj z procedurą udzielania pierwszej pomocy w przypadku użądlenia (jeżeli ktoś zostanie użądlony w gardło/język, zawsze należy przygotować zimny okład lub podać kostkę lodu do ssania oraz bezwzględnie wezwać karetkę).
12