WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o.
felietony 4 Czy można bawić się przedszkolem? Bogusław Śliwerski 5 O skuteczności Iwona Majewska-Opiełka 80 Najsilniejszy zespół pod słońcem, czyli o synergii Bernard Fruga
bliżej nauczyciela
w numerze 1.172/2016
materiały na luty
6 O skutecznej komunikacji Wanda Papugowa
kącik eksperta 9 Wykorzystywanie utworów muzycznych na potrzeby pracy przedszkola Dariusz Skrzyński
12 Bliżej Nauczyciela Ty pytasz, my odpowiadamy 14 W świetle prawa Ty pytasz, my odpowiadamy
Monika Urbańska
Dariusz Skrzyński
16 Prośby Dziecka – część III Anna Szczypczyk bliżej dziecka 18 Pusia, trufel i nocne strachy bajka psychoedukacyjna dla dzieci, które boją się ciemności Agnieszka Borowiecka
20 Pusia, trufel i nocne strachy zabawy i sytuacje edukacyjne do bajki psychoedukacyjnej Gabriela Gąsienica
English with Little Ant 22 English
with Little Ant
Katarzyna Janiszewska-Gold
przewodnik nauczyciela przedszkola – materiały na luty 26
Realizacja Podstawy Programowej
27
Czworonożni przyjaciele – z nimi w domu jest weselej!
34
Na Antarktydę wyruszyć czas – pingwinki już wypatrują nas!
40
W którym sklepie znajdziesz bułki, a gdzie książki zdejmiesz z półki?
46
Ciepłe ubrania mamy – na biegun północny wyruszamy!
54
Świat muzyki nas zaprasza – dźwiękami smutki rozprasza!
62
Niech się dzisiaj każdy dowie, co wynaleźli nasi wielcy przodkowie! edukacja wieloobszarowa
68 Rurki
– co to za instrument? Jan Amos Jelinek
70 Pinokio 72 Mały
w krainie Tygrysków Ewa Stadtmüller
skrzat poznaje świat – Włochy Magdalena Ledwoń, Justyna Paluchowska edukacja plastyczna
78
Jak zrobić kota? Dominika Karolczyk
79
Jak zrobić misia polarnego? Dominika Karolczyk
ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 12 262 50 34
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Maria Broda-Bajak – redaktor merytoryczny (m.bajak@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, prof. Bogusław Śliwerski, Ewa Zielińska
WSPÓŁPRACA: Dariusz Skrzyński, Iwona Majewska-Opiełka, Bernard Fruga, Jan Amos Jelinek, Gabriela Gąsienica, Monika Urbańska, Barbara Szeląg, Ewa Stadmüller, Karolina Gawlik, Beata Bielska
ZESPÓŁ DORADCZY: Maria Peszat, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda FOTO OKŁADKI: depositphotos.com © sbworld7 ZDJĘCIA: depositphotos.com, wikimedia.org GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING i REKLAMA oraz PATRONATY MEDIALNE: Katarzyna Halik (katarzyna.halik@blizejprzedszkola.pl) PRENUMERATA: Natalia Pietrzyk (n.pietrzyk@blizejprzedszkola.pl) tel. 12 631 04 10 wew. 102 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 7000
PRENUMERATA STANDARDOWA: Prenumeratę standardową miesięcznika można zamówić w dowolnym momencie na dowolny okres. Cena brutto prenumeraty za 12 miesięcy: 287,50 zł, za 6 miesięcy: 145 zł
PRENUMERATA PLUS: Cena brutto prenumeraty za 12 miesięcy: 587,50 zł, za 6 miesięcy: 290 zł
PRENUMERATA ABONAMENTOWA: standardowa: 25 zł za miesiąc PLUS: 50 zł za miesiąc prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 102 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata
PRENUMERATA INSTYTUCJONALNA: KOLPORTER S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju. Informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową dp.kolporter.com.pl Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione.
● Pod patronatem – str. 76 ● Poczytaj mi, proszę – str. 77
Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
kącik eksperta ■
Dariusz Skrzyński
Wykorzystywanie utworów muzycznych
na potrzeby pracy przedszkola Od 20 listopada 2015 r. obowiązują nowe zmienione zasady korzystania z utworów przez placówki dydaktyczne. Nowe regulacje dotyczą również utworów muzycznych, w tym pobranych z internetu.
Definicja utworu muzycznego i słowno-muzycznego Nie ma definicji utworu muzycznego i słowno-muzycznego, oprócz wskazania, że jest to rodzaj utworu. Na potrzeby tego opracowania utworem muzycznym jest przede wszystkim linia melodyczna, podkład muzyczny, zaś utworem słowno-muzycznym – piosenka (składa się z tekstu oraz linii melodycznej).
Korzystanie z utworów muzycznych podczas zajęć Wykorzystując cudze utwory muzyczne czy słowno-muzyczne na zajęciach, nauczyciel wychowania przedszkolnego korzysta z tzw. dozwolonego użytku publicznego dla instytucji oświatowych, pozwalającego na używanie utworów w placówkach oświatowych.
WAŻNE! Obecnie przedszkola (a w ich imieniu nauczyciele) mogą na potrzeby zilustrowania treści przekazywanych w celach dydaktycznych korzystać z rozpowszechnionych utworów. Zatem w czasie zajęć nauczyciel może odtwarzać płyty z muzyką oraz wykonywać utwory z nut. Jednak aby nauczyciel mógł bezpłatnie i zgodnie z prawem wykorzystać cudzy tekst piosenki, linię melodyczną czy całą piosenkę, musi spełnić warunki określone w tabeli nr 1. Przykład: Czy można bez żadnych konsekwencji prawnych zaśpiewać na zajęciach piosenkę bez zgody autora tekstu? Tak. Takie działanie jest dopuszczalne, ale pod warunkiem że ma to na celu zilustrowanie treści przekazywanych w celach dydaktycznych.
Przykład: Czy w przedszkolu można odtwarzać muzykę z prywatnych płyt nauczyciela? Legalność wykonywania utworu czy odtwarzania nagrań muzycznych z prywatnych płyt zależy od celu wykorzystania. Jeżeli odtwarzanie odbywa się w celach dydaktycznych w ramach prowadzonych zajęć, to jak najbardziej może to być z oryginalnych nośników prywatnych. Jeżeli jednak korzystanie z muzyki następuje w innym celu niż dydaktyczny, np. rozrywkowym (nawet jeżeli dana impreza organizowana jest przez przedszkole, a wstęp na nią jest bezpłatny), wymagane jest uzyskanie zgody (licencji) osób uprawnionych, najczęściej producenta płyty. Przykład: Czy wykorzystanie fragmentów utworów muzycznych współczesnych kompozytorów w przedstawieniu przedszkolnym wiąże się z koniecznością uzyskania licencji? Nie zachodzi konieczność uzyskiwania licencji na korzystanie z utworów w trakcie przedstawienia przedszkolnego, bowiem utwór jest wykorzystany przez instytucję oświatową w celach dydaktycznych.
Korzystanie z muzyki na licencji Creative Commons lub w ramach domeny publicznej Generalnie w pracy przedszkolnej należy korzystać z muzyki z legalnych źródeł. Nie ma większego problemu w przypadku muzyki z płyty, o ile jest odtwarzana z legalnie zakupionego nośnika (prywatnego, przedszkolnego). W przypadku piosenek czy podkładów muzycznych pobranych z internetu może być problem ze zweryfikowaniem legalności źródła. Zatem aby nie naruszyć przepisów, warto przy pobieraniu utworów muzycznych czy piosenek z internetu korzystać ze sprawdzonych stron z muzyką. Nie
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 1.172/2016
9
■ bliżej dziecka
Agnieszka Borowiecka
PUSIA, TRUFEL I NOCNE STRACHY (bajka psychoedukacyjna dla dzieci, które boją się ciemności)
Wyobraźnia to wspaniałe narzędzie pobudzające dziecięcą kreatywność. Jest niezastąpiona przy wymyślaniu coraz to nowych zabaw i pomaga w poznawaniu i oswajaniu świata. Lecz niejednokrotnie może się obrócić przeciwko małym odkrywcom, wywołując strach i nieokreślone lęki. Sprzyjającą ku temu porą jest noc, gdy ciemność otwiera pole dla wyobraźni i sprawia, że łatwo ulegamy ukrytym lękom. Nie należy jednak bagatelizować tego problemu. Warto wejść w świat dziecięcych wyobrażeń i przekazać maluchom odpowiednie narzędzia do mierzenia się z własnym strachem. Doskonałym wstępem do rozmowy może być bajka psychoedukacyjna, która uświadomi dziecku, że nie tylko ono boryka się z tym problemem.
W
ysoko, wysoko na nocnym niebie zawisł wielki złoty księżyc, niczym lukrowany rogal, i ciekawsko zaczął zaglądać do dziupli i norek wszystkich zwierzątek w lesie. Maleńkie gwiazdki rozbłysły milionem delikatnych światełek i mrugały, jakby nadawały szyfrem jakąś sekretną wiadomość. Znak to, że wszyscy powinni już kłaść się do łóżka. Mama myszka weszła do pokoiku Pusi i Trufla z dwoma parującymi kubeczkami gorącego mleka. – Pora spać – zapowiedziała od progu. Na małych mysich buźkach pojawiły się kwaśne minki, gdyż elektryczna ciuchcia dopiero co zdążyła się rozpędzić, a jeszcze tylu pasażerów czekało na stacjach porozkładanych po całym pokoju. – Ale plastelinowy ludek umówił się z misiem i właśnie czeka na pociąg, żeby do niego pojechać – zaczęła tłumaczyć Pusia. – Trudno – odparła mama. – Będą musieli przełożyć spotkanie na jutro. Jest już bardzo późno – dodała stanowczo. Dwie małe myszki grzecznie poskładały wszystkie zabawki w kąt, wypiły mleczko i wskoczyły do swoich łóżeczek. – Mamo, jeszcze kołysanka, nie zapomnij! – przypomniał Trufel. W zasadzie on sam nie potrzebował żadnych usypianek, wiedział jednak, że jego młodsza siostrzyczka bardzo boi się ciemności. Zawsze gdy zbliżał się wieczór, Pusia robiła się smutna i często płakała, gdy mama gasiła światło. Cza-
sem długo w nocy nie mogła zasnąć, trzęsąc się ze strachu, że zaraz spod łóżka wyskoczy wielki czarny kocur i ją zje albo przyjdzie okropna Baba Jaga, co lubi małe myszki, albo wstrętne smoki i potwory powyłażą nagle zza zasłonek lub z szafy. Mama, tata, a nawet Trufel, tłumaczyli Pusi, że w ciemności nic złego jej się nie stanie, że pod łóżkiem nie ma żadnego kocura ani innych straszydeł, a oni – cała rodzina – są tuż obok i wystarczy zawołać..., lecz Pusia i tak się bała. Mama myszka usiadła na brzegu łóżeczka, naciągnęła ciepłą kołderkę po sam mysi nosek Pusi i przytuliła ją mocno, po czym zaczęła śpiewać: Gdy nadchodzi ciemna nocka i świat zwalnia ruchy, myszki troszkę niespokojne patrzą pod poduchy. Kiedy wreszcie po dniu całym w pościel dajesz nura, może słyszysz, że pod łóżkiem coś potwornie szura. Lecz spokojna twoja głowa. Nic pod łóżkiem się nie chowa. Tu się nie ma czego bać. Możesz śmiało kłaść się spać. Możesz sobie smacznie spać.
■ English with Little Ant
English with Little Ant
Katarzyna Janiszewska-Gold
Dog Lekcje uzupełniające Tydzień 11 Lekcja pierwsza 1. Słownictwo: dog(s), head, ears, nose, eyes, mouth, legs, tummy, tail, brown, wyrażenie How many?, liczebniki 1-4 oraz rzeczownik hands, czasownik move i czasowni modalny can (w drugiej lekcji). 2. Środki dydaktyczne: ilustracja przedstawiająca jednego pieska, dwie ilustracje prezentujące po dwa pieski, karta pracy z częściami ciała psa.
3. Materiały: brązowe kredki, brązowa bibuła, klej. 4. Wyrażenia i słownictwo: Etap I Rozpoczęcie zajęć - We are in Poland. - Let's go from Poland to England. - Where are your buses? - We are in England! Nauczyciel pokazuje ilustrację przedstawiającą pieska. - Look at the picture. - What can you see? - This is a dog. - What colour is the dog? - The dog is brown. - The dog has one head, one nose, one mouth, one tummy and one tail. - The dog has two eyes and two ears.
22
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 1.172/2016
Pomoce oznaczone tą ikonką możesz znaleźć w podręczniku "English with Little Ant" Katarzyny Janiszewskiej-Gold www.blizejprzedszkola.pl/wydawnictwo
przewodnik nauczyciela przedszkola – materiały na luty ■
Czworonożni przyjaciele – z nimi w domu jest weselej! Propozycje aktywności pomocne w trakcie planowania pracy wychowawczo-dydaktycznej dla dzieci młodszych na luty
Cele ogólne: kształtowanie opiekuńczego stosunku do zwierząt; rozumienie zakazu zbliżania się do nieznanych zwierząt oraz przestrzegania zasad bezpieczeństwa w kontaktach z domowymi pupilami; tworzenie okazji do rozwiązywania prostych zagadek (słownych, słuchowych) o bliskich i znanych zwierzętach, których obrazki znajdują się w zasięgu wzroku dzieci; doskonalenie percepcji słuchowej i sprawności ortofonicznej poprzez ćwiczenia rozpoznawania i naśladowania wybranych głosów zwierząt; rozwijanie umiejętności swobodnego wypowiadania się na dany temat poprzez ukierunkowywanie pytaniami; wprowadzenie dzieci w rozumienie zasad prostych gier-ściganek; rozwijanie percepcji wzrokowej na drodze podejmowania prób dostrzegania szczegółów (różnic) na obrazkach; zachęcanie dzieci do słuchania i śpiewania piosenek oraz do zabaw ruchowych z muzyką i rytmem.
Propozycje aktywności
Wprowadzenie do tematu zajęć Wycieczka do sklepu zoologicznego. Podczas wizyty w sklepie zoologicznym dzieci mogą obserwować zwierzęta i opisywać ich wygląd, a także dowiedzieć się, jak o nie dbać. Warto uwrażliwić je także na szanowanie spokoju zwierząt – wyjaśnić, że stukanie w szybę czy zbyt bliskie podchodzenie do klatek może wywołać u zwierząt niepokój lub rozdrażnienie. Spotkanie z lekarzem weterynarii lub pracownikiem schroniska dla zwierząt. Gość – w miarę możliwości – może odwiedzić przedszkolaki z którymś ze swoich podopiecznych oraz opowiedzieć o swojej pracy. Przy tej okazji nauczyciel wraz z dziećmi może w przedszkolu zorganizować zbiórkę karmy dla zwierząt mieszkających w schronisku. Warsztaty z udziałem instruktora wraz z psem. Podczas takich zajęć dzieci mogą oswoić się z psem, nauczyć się bezpiecznego kontaktu i zabawy z nim oraz dowiedzieć się, w jakich sytuacjach nie należy podchodzić do psów, a także jak reagować w przypadku ewentualnego zagrożenia ze strony zwierzęcia.
Zabawy inicjowane przez nauczyciela Kotki biegną do miski z mlekiem – wdrożenie dzieci do rozgrywania prostych gier typu „ściganka”. Nauczyciel na kartonie formatu A3 rysuje chodniczek do gry, odmierza pola (na początek wystarczy około dwudziestu pól). Chętne dzieci rysują na starcie kocie legowiska, a na mecie – miski. Prowadzący przygotowuje kostkę, w której pola z czterema, pięcioma i sześcioma kropkami zastępuje odpowiednio polami z jedną, dwoma i trzema kropkami. Przygotowuje pionki – małe figurki kotów. Tłumaczy dzieciom reguły gry i w różnych momentach dnia zaprasza do niej ochotników ( w ramach pracy indywidualnej, w parach, w trójkach). Na początku z każdym dzieckiem gra indywidualnie. Aby uatrakcyjnić grę, może rozgrywać partię, wykorzystując pacynkę Misia Bliżusia. Kiedy dzieci zrozumieją zasady, mogą grać między sobą w parach. Nauczyciel może rozbudować grę o prostą fabułę i dodatkowe zasady, np. koty w biegu do miski mogą omijać „przeszkody” – pole z budą, wielką kałużę itp. (Więcej na temat wprowadzania gier matematycznych typu „ściganka” oraz gier-opowiadań można przeczytać w publikacji Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej i Ewy Zielińskiej „Dziecięca matematyka – dwadzieścia lat później”, Wyd. CEBP 24.12 sp. z o.o., Kraków 2015, s. 210-221).
Zabawy integracyjne Koty do domu, koty na dach – zabawa z elementami czworakowania (na podstawie zabawy „Kocie domki”, [w:] Marta Bogdanowicz, „Ruch i piosenka dla najmłodszych”, Wyd. Fokus, Gdańsk, 2001, s. 75). Nauczyciel dzieli dzieci na dwa zespoły. Dzieci z pierwszego zespołu klęczą, podpierając się rękoma – tworzą domek. Pozostałe przedszkolaki wcielają się w rolę kotów – na czworakach spacerują między domkami. Na hasło: deszcz! koty chowają się w najbliższym domku. Po chwili wracają na spacer. Po kilku powtórzeniach dzieci zamieniają się rolami. Na hasło: słońce! wylegują się na dachach domków – kładą się delikatnie brzuchami na plecach dzieci, opierając stopy i dłonie o podłoże.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 1.172/2016
27