WYDAWCA: CEBP 24.12 Sp. z o.o.
bliżej dziecka
ul. Kwiatowa 3, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10
ZESPÓŁ REDAKCYJNY: 2 Świętuj z nami Dzień Dzikiej Przyrody Magdalena Kurek, Katarzyna Deresz, Anna Sosnowska, Magdalena Rusiłowicz, Stefan Jakimiuk
w numerze 2.245/2022
materiały na marzec
4 Każdy może mieć gorszy dzień Agnieszka Borowiecka 6 Dzieci mają prawo wiedzieć. Notatki na marginesie warsztatów z dziećmi Anna Machacz 7 Woda. Dobre nawyki od najmłodszych lat Anna Machacz 10 Kącik zabaw integracyjnych Dorota Kluska, Marta Jelonek 11 Ciepło – zimno Dorota Kluska 14 Żołnierz i kwadrat Agnieszka Kornacka 16 Together We Sing – It’s Spring! It’s Spring! Katarzyna Niemiec 20 Z torby nauczycielki. Marcowa pogoda Ewa Bartczak-Sroka, Sandra Ciechowicz 26 Zabawy na Dzień Matematyki inspirowane piosenką dr Zuzanna Jastrzębska-Krajewska
bliżej nauczyciela 28 Nauczyciel w gotowości, czyli kilka refleksji o cenzurce i dojrzałości szkolnej Marta Jelonek 34 W teatrze życia – drama we współczesnej pracy wychowawczej nauczyciela przedszkola Janusz Rusaczyk
38 Ryzyko specyficznych trudności w uczeniu się Agnieszka Wentrych
Przewodnik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – materiały na marzec Na wiosenki powitanie – propozycje aktywności dla dzieci młodszych Marta Jelonek
43 Jak dawniej wiosnę witano 48 Nowalijki – witaminki 52 Prezenty od wiosny 54 Jeszcze wczoraj była zima 57 Wiosenna pobudka
W teatrze – propozycje aktywności dla dzieci starszych Katarzyna Wójcik-Bożętka
63 Lubię teatr 68 W teatrze jest miło 71 Pacynki, kukiełki... 74 Kim jest aktor? 78 Teatralna obsada
projekt ekologiczny EKOKULTURALNE PRZEDSZKOLE 25 Wyzwanie na marzec. Oszczędzamy wodę
kącik logopedyczny 82 Kącik logopedyczny. W przedszkolu Ewelina Protasewicz ● Pod patronatem – str. 62 ● Książka miesiąca – str. 84
Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – zastępca redaktora naczelnego (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Monika Majewska – redaktor merytoryczny (m.majewska@blizejprzedszkola.pl) Natalia Łasocha – redaktor merytoryczny (n.lasocha@blizejprzedszkola.pl) Karolina Gawlik – redaktor merytoryczny (k.gawlik@blizejprzedszkola.pl) Dominika Góra – redaktor merytoryczny (d.gora@blizejprzedszkola.pl)
STALI AUTORZY: prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska, Anna Jankowska, Agnieszka Wentrych, Hanna M. Górna
WSPÓŁPRACA: prof. Bogusław Śliwerski, Dariusz Skrzyński, Barbara Szeląg, Ewa Stadtmüller, Edyta Kaczanowska, Katarzyna Niemiec, Wanda Papugowa, Anna Wiktor-Stępień, Marta Jelonek, Katarzyna Wójcik-Bożętka, Magdalena Ledwoń, Dagmara Czyż, Ewa Bartczak-Sroka, Sandra Ciechowicz, dr Zuzanna Jastrzębska-Krajewska
ZESPÓŁ DORADCZY: Maria Broda-Bajak, Agnieszka Czeglik, Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda OKŁADKA: Fot. prywatne/rys. Izabela Pawińska (na zdjęciu Boluś Nowotarski) ZDJĘCIA: depositphotos.com, adobe.stock.com GRAFIKA I SKŁAD: Tomasz Gil MARKETING I REKLAMA, PATRONATY MEDIALNE: Sandra Hotloś (s.hotlos@blizejprzedszkola.pl)
BIURO OBSŁUGI KLIENTA: Gabriela Gąsienica (g.gasienica@blizejprzedszkola.pl) 12 631 04 10 wew. 102 Aneta Machał-Nieć (a.machal@blizejprzedszkola.pl) 12 631 04 10 wew. 105 Karolina Mączyńska (k.maczynska@blizejprzedszkola.pl) 12 631 04 10 wew. 109 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 10 500
PRENUMERATA STANDARDOWA: 12 miesięcy: 432 zł*, 6 miesięcy: 216 zł*, 3 miesiące: 108 zł*
PRENUMERATA PLUS: 12 miesięcy: 792 zł*, 6 miesięcy: 396 zł*, 3 miesiące: 198 zł*
PRENUMERATA ABONAMENTOWA: standardowa: 36 zł* za miesiąc PLUS: 66 zł* za miesiąc *Kwota brutto – nie zawiera kosztów wysyłki prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 102 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.
bliżej nauczyciela bliżej dziecka ▪ ■
Ciepło - zimno
Dorota Kluska
scenariusz przedstawienia o marcowej pogodzie Występują: Marzec; Pomocnicy (1–3); Słoneczko; Promyki; Chmury; Błyskawica; Śnieżynki; Narrator Scenografia: W tle rozwieszony jest niebieski materiał, a na nim przyczepione są plansze przedstawiające różne zjawiska pogodowe wycięte z papieru: słońce, chmury, deszcz, błyskawicę, śnieg. Na scenie znajduje się stół, a na nim kartonowa imitacja kuchenki elektrycznej (pokrętła są zrobione z korków do butelek). Gdzieś z boku stoją drugi stół i trzy krzesła. Stroje i rekwizyty: Marzec – granatowa koszulka i spodnie, czapka kucharska, fartuch, do którego są przyczepione wykonane z filcu emblematy przedstawiające różne zjawiska pogodowe; Pomocnicy – granatowe koszulki i spodnie, czapki kucharskie, fartuchy. Na fartuchu każdego pomocnika znajduje się inny element pogody: Pomocnik 1 – słońce; Pomocnik 2 – chmura; Pomocnik 3 – błyskawica; Słoneczko – żółta koszulka i spódniczka z żółtymi wstążkami (wstążki są doczepione lub włożone za gumkę tak, aby można je było potem łatwo wyciągnąć); Promyki – żółte koszulki i legginsy; Chmury – niebieskie koszulki i legginsy, poduszki w kształcie chmur lub kartonowe chmury z doczepionymi kroplami; Błyskawica – czerwona koszulka i legginsy, kartonowa błyskawica; Śnieżynki – białe koszulki i spódniczki lub spodnie, białe pomponiki; Narrator – czarna koszulka i legginsy. Dodatkowo: garnki (mały, średni, duży); dzbanek; duża łyżka; trzy talerze; trzy łyżki stołowe; chochla; nagrania „Odgłos deszczu” i „Odgłos burzy” (do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl).
BLIŻEJ BLIŻEJ PRZEDSZKOLA PRZEDSZKOLA2.245/2022 2.245/2022
11
▪ bliżej dziecka nauczyciela ■
Agnieszka Kornacka
Żołnierz i kwadrat scenariusz zajęć wprowadzających dzieci w świat kodowania w oparciu o piosenkę
Grupa wiekowa: dzieci w wieku przedszkolnym (od piątego roku życia) oraz wczesnoszkolnym, a także dzieci starsze, dla których świat kodów stanowi wyzwanie (np. uczniowie szkół specjalnych) Cele zajęć: • rozwijanie umiejętności poprawnego wykonywania instrukcji, przestrzegania kolejności ruchów, poruszania się według kodu; • rozwijanie orientacji przestrzennej, utrwalanie kierunków; • różnicowanie kształtów, kolorów i wielkości figur geometrycznych, dokonywanie klasyfikacji i wyboru figur mających wskazaną cechę; • rozwijanie umiejętności dostrzegania i tworzenia rytmów; • ćwiczenie koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej; • ćwiczenie koncentracji uwagi.
Przebieg zajęć Musztra wojskowa – rozmowa wprowadzająca Nauczyciel zadaje dzieciom pytania: Czym zajmuje się żołnierz? Co to jest musztra? (ćwiczenia dla żołnierzy, których celem jest wyszkolenie żołnierzy w sprawnym wykonywaniu rozkazów) Jakie rozkazy wykonują żołnierze w czasie musztry? Prosi o podanie przykładów. Po omówieniu odpowiedzi wydaje komendy: Baczność! W miejscu – marsz! W szeregu zbiórka! W lewo zwrot!
14
BLIŻEJ BLIŻEJ PRZEDSZKOLA PRZEDSZKOLA2.245/2022 2.245/2022
Uwaga: Jeżeli istnieje taka potrzeba, należy wcześniej utrwalić z dziećmi kierunki lewo i prawo – rozpoczynając od wskazania lewej i prawej ręki, lewej i prawej nogi itd.
Kwadrat – zabawa matematyczna Nauczyciel pyta dzieci: Co to jest kwadrat? Słucha odpowiedzi i weryfikuje ich poprawność. Następnie przygotowuje figury geometryczne (np. wycięte z papieru) – koła, trójkąty i kwadraty – po kilkanaście sztuk z każdego rodzaju (figury z poszczególnych rodzajów powinny być jednakowej wielkości i koloru). Prosi uczestników o wybranie spośród nich samych kwadratów. Następnie o wybranie wyłącznie kół. Na zakończenie pyta dzieci, jakie figury zostały. Przedszkolaki na stolikach oznaczonych kolejno symbolami koła, trójkąta i kwadratu tworzą zbiory z tych figur.
„Żołnierz i kwadrat” – zabawa ruchowa przy piosence Do tej zabawy należy przygotować kilka kwadratów. Można wykorzystać kartki w kształcie kwadratów (wycięte z bloku A3 lub z gazety), wykleić kwadraty taśmą malarską na podłodze albo – jeżeli zabawa odbywa się na zewnątrz – można narysować je kredą. Co ważne, bok kwadratu musi mieć taką długość, by dziecko było w stanie pokonać ją jednym krokiem. Na hasło: Zbiórka! dzieci stają w lewym dolnym rogu kwadratu. Można to miejsce dodatkowo oznaczyć, np. wyciętym z papieru czy narysowanym czerwonym kółkiem. Następnie przedszkolaki
▪ bliżej dziecka
Katarzyna Niemiec
Together We Sing – It’s Spring! It’s Spring! „Spring” – zabawa z piosenką. Dzieci stoją w kole i śpiewają piosenkę. Ilustrują jej treść ruchem. Podczas przerwy instrumentalnej wykonują polecenia zawarte w utworze (skaczą, machają rękami, obracają się wokół własnej osi). Stand in a circle. Sing with me and try to illustrate the words with your moves.
Spring (sł. Katarzyna Niemiec, muz. Piotr Laska) The grass is growing green, dzieci rozładają ręce na boki The birds are singing happily. machają rękami jak skrzydełkami It means that spring is here, Jump: one, two, three. The buds are sprouting on the trees, wskazują palcem w różnych kierunkach The flowers are blooming nicely. układają dłonie w koszyczek i otwierają je na boki It means that spring is here, Wave your hands with me.
Pomoce do zabawy „Spring” dostępne w PRENUMERACIE PLUS lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
prenumerata
! PLUS
The sun is shining hot, rysują w powietrzu słońce The air is clean, you see. wciągają powietrze nosem It means that spring is here, Spin and say whee-whee! Po zabawie z piosenką nauczyciel rozkłada na dywanie ilustracje symbolizujące nadejście wiosny i obrazujące kolejne wersy piosenki. Pyta: How do you know it’s spring? What means that
16
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 2.245/2022
▪ bliżej dziecka ■
Ewa Bartczak-Sroka Sandra Ciechowicz
Z torby nauczycielki
marcowa pogoda
„Marzec” – wiersz wprowadzający do tematu
Pomoc do zabawy „Marzec” dostępna w PRENUMERACIE PLUS lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
prenumerata
! PLUS
Dzieci stoją w kole. Wybrane osoby otrzymują emblematy różnych stanów pogodowych zawieszonych na tasiemkach. Wszyscy mówią rymowankę i poruszają się po kole, a w środku (w przeciwnym kierunku) chodzi ochotnik-marzec. Dołączają do niego kolejno przedszkolaki, które mają emblemat z wywołanym stanem pogodowym, i razem tworzą małe koło, które porusza się w przeciwnym kierunku do dużego. Marzec Już w kalendarzu marzec zawitał, zimę będzie żegnał, a wiosnę przywita. Wraz z nim przybyła marcowa pogoda, która raz deszczu, raz śniegu doda. Czasem jest tęcza, czasem jest burza, czasem na niebie chmura jest duża. Czasami słońce na niebie świeci i promieniami ogrzewa dzieci. „Kolorowe chmury” – zabawa paluszkowa z wierszykiem Nauczyciel przygotowuje dla siebie i dla dzieci nakładki na palce. Mogą być one zrobione z tekturki w formie pierścionków nakładanych na opuszki palców lub gumek-frotek, do których doklejone są chmury w odpowiednich kolorach: błękitnym, granatowym, białym, niebieskim i szarym.
20
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 2.245/2022
▪ bliżej dziecka nauczyciela ■
dr Zuzanna Jastrzębska-Krajewska
Zabawy na Dzień Matematyki inspirowane piosenką
Czy wiesz, że 12 marca obchodzimy Dzień Matematyki?
Prosty układ rytmiczny Komentarz metodyczny: Proste układy taneczne niezwykle wspomagają rozwijającą się koordynację wzrokowo-ruchowo-słuchową. Ta umiejętność jest bardzo ważna dla efektywnej nauki szkolnej i zwinności w wykonywaniu codziennych czynności.
Piosenka matematyczna (sł. Zuzanna Jastrzębska-Krajewska, muz. Miłosz Konarski) Ona nigdy nie jest nudna, B wcale także nie jest trudna. B My to doskonale wiemy, B więc rachować wszyscy chcemy. B Pa-ra-ra-ra-tam. /3× C Tam-tam-tam. D Zgadnij szybko, o czym mowa. Jak nazywa się królowa? E Ref. Razem śpiewamy: F Ma-te-ma-ty-ka! Rytm powtarzamy, w tle gra muzyka. Pa-ra-ra-ra-tam. /3× C Tam-tam-tam. D Pa-ra-ra-ra-tam. /3× C Tam-tam-tam. D Przez zabawę się uczymy, B zaraz wszystko policzymy. B Górę, dół wam pokażemy, B coraz więcej wiedzieć chcemy. B Pa-ra-ra-ra-tam. /3x C Tam-tam-tam. D Powtórz szybko ten rytm z nami i do tańca zapraszamy. G Ref. Razem śpiewamy… /2×
26
BLIŻEJ BLIŻEJ PRZEDSZKOLA PRZEDSZKOLA2.245/2022 2.245/2022
„PIOSENKA MATEMATYCZNA” DOSTĘPNA NA PŁYCIE „MARCOWE MUZYKOWANIE” LUB DO POBRANIA NA WWW.BLIZEJPRZEDSZKOLA.PL
▪ bliżej nauczyciela
Marta Jelonek
Nauczyciel w gotowości, czyli kilka refleksji o cenzurce i dojrzałości szkolnej
Nadeszła wiosna. Dla najstarszych przedszkolaków chwila pożegnania zbliża się wielkimi krokami. Większość z nich nie może się doczekać pójścia do pierwszej klasy. Jednak zanim przekroczą próg szkoły, spędzą na beztroskich zabawach jeszcze kilka cudownych miesięcy w gronie przyjaciół, koleżanek i kolegów. Dla nauczycieli sześciolatków natomiast wiosenne dni to czas szczególnie pracowity. Wypełnia go między innymi bardzo odpowiedzialne i niełatwe zadanie – podsumowanie diagnozy przedszkolnej.
28
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 2.245/2022
Opracowanie diagnozy dojrzałości szkolnej dla przedszkolaków, które w danym roku rozpoczynają naukę w szkole, jest poprzedzone co najmniej roczną, a w wielu przypadkach kilkuletnią obserwacją. Proces ten przebiega w różnych sytuacjach podczas pobytu dziecka w przedszkolu. Do jego celów nauczyciel może wykorzystać wielorakie narzędzia. O ich doborze decyduje sam lub we współpracy z pozostałymi członkami rady pedagogicznej. Liczbę obserwacji, sposób dokumentowania i formę przekazu rodzicom określają zapisy w statucie przedszkola.
Podstawy prawne Ustawodawca nałożył na nauczyciela obowiązek prowadzenia i dokumentowania obserwacji pedagogicznych w celu poznania i zabezpieczenia potrzeb rozwojowych dzieci oraz dzielenia się z rodzicami spostrzeżeniami odnośnie do zachowania i rozwoju dziecka1. Zadania w tym obszarze precyzują rozporządzenia MEN2. Obserwacja pedagogiczna ma być zakończona analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole. 1 2
Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe – art. 102, ust. 1, pkt 12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (z późniejszymi zmianami) oraz Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1280).
NA WIOSENKI NA WSI POWITANIE JESIENIĄ
Propozycje Propozycjeaktywności aktywnościdla dladzieci dziecimłodszych młodszychna nawrzesień marzec
Jak dawniej wiosnę witano Cele główne: poznanie obrzędów i zwyczajów związanych z pożegnaniem zimy i powitaniem wiosny; rozwijanie wyobraźni; ćwiczenie umiejętności budowania wypowiedzi na temat ilustracji
Poranny uśmiech Uwaga, zima! – zabawa słowna 1 Pomoce: piłka Dzieci siedzą w kręgu. Prowadzący rzuca piłkę do kolejnych uczestników, podając nazwę dowolnego zwiastuna wiosny, np. krokus; skowronek; motyl. Gdy wypowie hasło: zima, maluch, który złapie piłkę, daje fant. Poranna pobudka – zestaw zabaw ruchowych z elementami kształtowania prawidłowej postawy ciała 1 Pomoce: dzwoneczek; piłka; paski kolorowej bibuły Skowronki – zabawa orientacyjno-porządkowa Maluchy kładą dłonie na swoich ramionach. Przy dźwiękach dzwonka poruszają się swobodnie. Wykonują szybkie ruchy rękami w górę i w dół. Gdy dźwięk cichnie, zatrzymują się i przykucają. Zimowe śpiochy – ćwiczenia dużych grup mięśniowych Przedszkolaki są w siadzie skulnym. Na hasło prowadzącego: pobudka powoli unoszą głowę i wstają. Prostują ramiona i wznoszą je nad głowę. Przeciągają się. Na hasło: zimowe śpiochy wracają do pozycji wyjściowej. Przebiśniegi i słońce – skręty tułowia i ćwiczenia szyi Maluchy stoją zwrócone twarzą do nauczyciela. Dorosły unosi piłkę i zatacza nią szerokie łuki. Dzieci obserwują jej ruch. Zgodnie z nim wykonują skręty tułowia oraz szyi w prawo i w lewo.
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 2.245/2022
4343
W TEATRZE
Propozycje aktywności dla dzieci starszych na marzec
Lubię teatr Cele główne: poszerzanie słownika czynnego i biernego; kształtowanie umiejętności słuchania ze zrozumieniem; stwarzanie okazji do zabaw parateatralnych
Poranny uśmiech
Podczas tygodnia poświęconego tematyce teatru nauczyciel może zachęcać dzieci do zabaw w kąciku teatralnym, gromadząc potrzebne stroje, rekwizyty, lalki itp., które starszaki będą mogły wykorzystać.
Teatralne sudoku – rozwijanie spostrzegawczości 1 Pomoce: plansze do gry oraz pojedyncze kartoniki Uczestnicy otrzymują plansze i nazywają obrazki. Zastanawiają się, z jakich bajek znają przedstawione na nich postaci. Następnie uzupełniają pola na planszy, tak by w każdym wierszu i każdej kolumnie dany obrazek nie wystąpił więcej niż raz. Wybierają kartoniki, sugerując się kolorem tła (na planszy i na kartoniku). Poranna pobudka – zestaw zabaw ruchowych z elementami kształtowania prawidłowej postawy ciała 1 Pomoce: woreczki gimnastyczne Mim – zabawa orientacyjno-porządkowa Dzieci są podzielone na dwa zespoły. „Mimowie” zajmują dowolne miejsce i stoją nieruchomo w wybranej przez siebie pozycji. Pozostali biegają pomiędzy nimi. Na hasło: mim ustawiają się za wybranym przez siebie „aktorem” i przyjmują tę samą pozę co on. Zabawę należy powtórzyć kilkakrotnie, by starszaki mogły się zamienić rolami. Ćwiczenia głowy i szyi Dzieci w siadzie skrzyżnym kładą woreczek na głowę. Wykonując ruch głowy w przód, w tył, w lewo, w prawo, zrzucają woreczek. Ćwiczenia barków Starszaki są w leżeniu tyłem. Nogi mają ugięte, stopy oparte na podłodze. Ręce są wyprostowane wzdłuż tułowia. Ćwiczący unoszą głowę i barki, dłonie przenoszą nad kolana, wytrzymują kilka sekund – w takt powolnego liczenia nauczyciela.
Pomoce do zabawy „Teatralne sudoku” dostępne w PRENUMERACIE PLUS lub do pobrania na www.blizejprzedszkola.pl
prenumerata
! PLUS
BLIŻEJ PRZEDSZKOLA 2.245/2022
6363