Hulde aan struweel en stoppelveldjes HET JAAR VAN DE PATRIJS Onlangs nog een patrijs gezien? Koester dat moment, want het is bijzonder. De soort is zeldzaam geworden. De Vogelbescherming en Savon gaan er iets aan doen, samen met een aantal agrarische organisaties. Om te beginnen is dit jaar uitgeroepen tot het Jaar van de Patrijs. Patrijzenkuikensvan vijf dagen oud
aren er net na de oorlog nog zo'n 130.000patrijzenparen, inmiddels zijn ze in grote delen van Nederland helemaal verdwenen. CeesWitkamp van de Vogelbescherming legt uit: Tussen 1973en 1978is er onderzoek naar het broedgebied gedaan en toen bleek al dat het aantal afnam. Maar nadat er van 1998 tot 2000opnieuwonderzoek was gedaan, was het pas echt schrikken, want er bleken nog maar 10.000koppels te zijn. De bekende jachttaferelen op oude schilderijen zijn totaal geen realiteit meer. In het noorden, midden en westen van Nederland komt de patrijs al bijna niet meer voor en als we niks doen, is hij over eenjaar oftien helemaal verdwenen.'
pelveldjesen nestelt achter een heg. Maarstruweel en stoppelveldjeszijn schaars. De landbouw is grootschalig geworden, overhoekjeszijn ongewenst en rommelrandjes worden gemaaid. Devogel is niet dik bevriend met herbiciden en pesticiden. Plantjes als ereprijs en muur, daar is hij dolop, maar ze staan vrijwel nergens meer. En kruipt het kleine patrijsje uit het ei, dan heeft het insecten nodig die ook steeds lastiger te vinden zijn. 'Somsverbruikt de vogel met vliegjes vangen meer energie dan het hem oplevert,' zegt Witkamp. 'In een lange koudeperiode verhongeren patrijzen gewoon,omdat voedselrijke plekken ontbreken. Een grutto kan naar Afrika vliegen, maar een patrijs is een loper die geen grote actieradius heeft.'
Vliegjes vangen
Opgrote velden is de patrijs kwetsbaar, dus die gaat hij uit de weg.Anderzijds houdt hij zich soms wel op aan de stadsrand. 'Bijkantoorterreinen bijvoorbeeld.Daar zitten mensen
W
Het ligt aan het veranderde landschap. Scharrelend langs het struweel, zo komt de patrijs aan zijn voedsel.Hij schuilt in een grasrand, pikt in stop18 cultuurbericht zomer2013
Patrijs tussen de bieten Akkerrand
overdagachter glas, 's ochtends vroeg en na vijven is het er stil. Er staan nog heggetjes en er is struikgewas,het is meer rommelgebied.Daarwil hij nog wel eens overleven.Maar de vogel heeft de ontwikkeling van de landbouw niet kunnen bijbenen.'
Kruidstroken laten staan Tijdvoor actie, dus. Enkel de patrijs als kwetsbare soort op de rode lijst zetten helpt niet, er moet weer leefgebied gecreĂŤerdworden. 'DeVogelbescherming heeft de handen ineengeslagen met agrarische natuurverenigingen voor een herstelplan. In de gebieden waar de patrijs nog voorkomt, vragen we boeren om grasranden en kruidstroken te laten staan en meer ruig terrein te creĂŤren. Na drie jaar bekijken we het resultaat. Alswe weten waardoor het in die gebiedenverbetert, kunnen we die ervaring elders gebruiken.' Dereacties zijn enthousiast, veel boeren willen meewerken.En met het herstelplan is niet alleen de patrijs ge-
holpen, verwachtWitkamp. 'Andere vogelsoorten,zoals de leeuwerik en de ringmus, kunnen erop meeliften. Ookde flora kan er wel bij varen, al verwacht ik niet dat de randen met wuivende korenbloemen weer net zo talrijk worden als vroeger.Maar alles helpt voor een gevarieerder cultuurlandschap en een grotere biodiversiteit.' Witkamp is blij met de steun voor het project. 'We zijn dankbaar dat het Cultuurfonds het plan serieus neemt en er geld voor beschikbaar stelt. Dat vertellen we in onze presentaties ook.We willen graag dat mensen snappen hoe belangrijk het Cultuurfonds is voor dit soort projecten.' Beschiktu over een erf of akker in het oosten of zuiden van het land, dan kunt ook u iets doen: langs de randen kruidstroken aanleggen en 's winters een rand met graan laten staan. DeVogelbeschermingzal u dankbaar zijn, maar de patrijs nog meer. Ellen Segeren
Overhoekjes zijn ongewenst en rommelrandjes worden gemaaid ... ~ Scan deze pagina met Layar om meer foto's en filmpjes van de patrijs te bekijken.
zomer 2013 cultuurbericht
19