Landschapsbeheer (Door Peter van Houweling)
Acht initiatieven voor de patrijs In dit Jaar van de Patrijs zijn in acht
nu minimaal 4 koppels patrijzen en in
Brabantse regio’s initiatieven genomen
aangrenzende percelen 6 tot 8.”
om een ommekeer teweeg te brengen
Patrijs
in de teruggang van de akkervogel.
Schijndel
Het aantal patrijzen is in Nederland
Nan Visser is gebiedscoördinator col-
namelijk met 95% gedaald ten opzichte
lectief vogelbeheer in Schijndel & Sint
van 1960. Het Coördinatiepunt heeft
Oedenrode en voorzitter van de weide-
organisaties in acht regio’s een subsi-
vogelgroep Schijndel. “In 2013 is al een
die beschikbaar gesteld van € 5.000,00
meerjarige kruidenrand ingezaaid langs
voor concrete maatregelen om het
een maïsakker op de Rooise Heide. Dat
leefgebied van de patrijs te verbete-
was onder andere voor de patrijs. Er
ren. Andere kenmerkende soorten van
liggen ook al enkele jaren randen van
het kleinschalig agrarisch landschap
6 meter breed op diverse plaatsen. Bo-
kunnen daar op meeliften. Provincie
vendien zijn er percelen met een verlate
Noord-Brabant financiert het project en
maaidatum in het kader van collectief
investeert hiermee in een vitaal, mooi
vogelbeheer. Ik ben het nu met twee
en schoon Brabants platteland. Tevens
boeren eens geworden over randen voor
is er cofinanciering via de Nationale
2014. Daarnaast zijn we bezig met een
Postcodeloterij.
perceel van een hectare om tarwe in te zaaien, waarbij na de oogst de randen
Ambassadeurs ontvangen uniek patrijzenspeldje.
Gemert
blijven staan, de winter over. Deze ran-
De Vogelwerkgroep Gemert ontplooit
den bevatten een mengsel met granen,
maatregelen in een grotere regio, ver-
kruiden en bloemgewassen, wat dunner
telt Martin Vink. “We benaderen boeren
gezaaid is dan wat gangbaar is, zodat er
en landeigenaren om langjarige braak-
meer kruiden tussen kunnen groeien.
stroken of kruidenranden aan te leggen
We hebben zelf een plan gemaakt waar-
langs akkers. De reacties zijn positief.
bij meer dan voorheen gekeken is waar
Het gaat om verschillende soorten ran-
patrijzen zitten, omdat hun actieradius
den. We willen in het voorjaar starten.
niet zo groot is. In 2013 zijn 10 tot 12
In Heeze-Leende is onder andere bladrammenas ingezaaid, waarin patrijzen
Zo mogelijk zetten we afrasteringen
paren patrijzen geteld. We verwachten
kunnen foerageren en schuilen.
terug, zodat koeien niet in de randen
dat het er nu al meer zijn. De animo bij
kunnen. Daarna gaan we in samenwer-
boeren voor deze randen is prima. Het is
king met het Coördinatiepunt onderzoe-
altijd een beetje passen en meten maar
ken welk beheer het beste is. Er zijn nu
de samenwerking is goed.”
in de gemeente Gemert-Bakel al 300 patrijzen. We willen de huidige populatie
Heeze-Leende
laten uitbreiden, zodat deze kan migre-
Peter Kerkhofs is van de Plattelands-
ren naar aangrenzende gebieden.”
vereniging Hei, Heg & Hoogeind: “We
Vink benadrukt dat het belangrijk is
hebben hier al vier jaar zomerranden en
om houtopstanden uit de ruigtes weg
meerjarige akkerranden. Die zijn door
te houden. “Dat doen vrijwilligers. We
boeren aangelegd op initiatief van de
willen met weinig geld veel doen. We
stichting ‘Vrienden van de Patrijs’ in
werken bij dit project samen met De
Heeze-Leende. Een aantal van deze ran-
Stichting Groene Heerlijkheid en de
den wordt nu betaald vanuit het Stika.
Stichting Landschap Bakel-Gemert. We
Maar we willen meer kansen bieden
Particulieren en boeren in het buitengebied van Oirschot zaaiden akkerkruiden
willen bovendien de braak-en kruiden-
voor de patrijs in de winter. Dat is een
en plantten struweel aan.
randen gaan aanbieden aan de boeren,
knelpunt. Daarom doen we nu proeven
als die in 2015 moeten voldoen aan de
met inzaaien van een mengsel van win-
eisen voor vergroening van het land-
terwikke, herik (Nemat) en rogge nadat
bouwbeleid. Dan komen er structureel
de boeren hun gewas hebben geoogst.
gebieden die geschikt zijn voor de pa-
Ook hebben we bladrammenas laten in-
trijs. We hopen dat dit als een inktvlek
zaaien. In deze randen kunnen patrijzen
uitbreidt naar andere gemeenten.”
foerageren en schuilen. De herik levert vooral in de nawinter eiwitrijk voedsel
Reusel-De Mierden
voor de patrijs. Het is een proef. Met de
Ook in Reusel-De Mierden wor-
financiële bijdrage via het Coördinatie-
den maatregelen genomen op
punt doen we dit in een tweejarig pro-
gemeentegronden.”Op akkertjes van in
ject. De animo bij boeren is voldoende,
totaal 13 hectare komen akkerranden
maar kan natuurlijk altijd beter.“
met oude graanrassen en braakstroken” , vertelt Piet Peijs van de weide-
Altena Biesbosch
vogelbescherming Reusel-De Mierden.
Meeuwis Millenaar is gebiedscoördina-
“Het graan dat op het land achterblijft
tor bij ANV Altena Biesbosch. “We gaan
is voedsel voor de patrijs. De voorbe-
maatregelen treffen bij vier historische
reidingen voor het plan zijn nu bijna
molens. Daar zijn nu al veel patrijzen te
klaar. We willen akkertjes minstens
vinden. Het zijn kleinschalige gebiedjes
zes jaar inzaaien. De bijdrage van het
met oude perceelsvormen met allerlei
Coördinatiepunt is heel welkom, maar
kleine lintjes, zoals hele lage heggetjes
niet voldoende. We zoeken nog andere
en andere ruigtes. We gaan daar voed-
financiers. Op de 13 hectare akkers zijn
selveldjes aanleggen, randen inzaaien
-4-
Landschapsbeheer
Ontwerp project Reusel met kruiden en beplanten met lage
m2 ingezaaid. Het is de bedoeling dat
bessenstruikjes en we gaan hoogstam-
de mensen het gewas in de winter laten
fruitbomen planten. In de voedselveldjes
staan. Het tweede deel is het uitzet-
zaaien we allerlei soorten graan. De
ten van 3.800 inheemse struiken en 800
patrijzen komen in de herfst af op de
vlinderstruiken onder de inwoners. Dat
gevallen appels van de hoogstambo-
gebeurt nog vóór de winter. “De ge-
men. Nog dit jaar willen we aan de slag.
meente betaalt de struiken die binnen
Daarnaast willen we streekbewoners
de bebouwde kom komen, omdat hier
stimuleren om kruidenmengsels in te
geen patrijzen voorkomen en we de
zaaien, bijvoorbeeld op overhoekjes op
bijdrage van het Coördinatiepunt op pa-
hun erf. Ze krijgen dan gratis een zakje
trijzenlocaties willen inzetten. Het is de
zaad en we registreren de locaties.”
bedoeling dat de struiken niet te dicht bij elkaar worden geplant, zodat er ruig-
Drimmelen
tes tussen kunnen ontstaan”.
“In Drimmelen gaan boeren struweelranden, meerjarige graanakkerranden
Laarbeek
en kruidenrijk grasland aanleggen rond
Een ander deelproject vindt plaats in
hun erven”, vertelt Tim Eestermans van
de gemeente Laarbeek. “Gemeente
ANV Drimmelen. “We zijn nu in overleg
Laarbeek heeft in 2010 de patrijs aan-
Scholieren planten in Laarbeek lindebomen aan tijdens de boomplantweek.
met drie boeren. Zij zijn bereid om mee
gewezen als ambassadeursoort”, vertelt
Ook fruitbomen en struwelen werden gepoot.
te werken. Concrete afspraken moeten
Rob Tielemans van die gemeente. “We
we nog maken.”
hebben daarop als Gemeente gezocht
Als het aan Eestermans ligt, blijven de
naar percelen in eigendom bij ons, die
struweelranden meer dan tien jaar lig-
het meest kansrijk zijn voor patrijzen.
gen en de akkerranden meerdere jaren.
In 2011 hebben we al een perceel in
“De boeren hebben voorkeur voor
Lieshout ingericht. Dit jaar is een per-
maatregelen rondom hun erf, omdat in
ceel aan de rand van Aarle-Rixtel om-
het struweel en op overhoekjes op de
gevormd. Het is 1,6 hectare groot. Er
erven al patrijzen huizen.”
zijn diverse maatregelen getroffen. Er zijn graanakkers aangelegd met meer-
Oirschot
jarige bloemenranden erlangs. Tussen
“In Oirschot is het B-team kartrekker”,
de graanperceeltjes is struweel geplant,
vertelt Gerard Traa die zelf in het team
met onder andere bessenstruiken. Daar-
zit. ‘B’ staat voor biodiversiteit. Hun pro-
naast zijn er ook lindebomen en oude
ject bestaat uit twee delen. Het eerste
rassen fruitbomen geplant. Het perceel
was het beschikbaar stellen van zaad
ligt naast een woonwijk. In overleg
van akkerkruiden aan particulieren en
met het IVN onderzoeken we nu of het
boeren buiten de bebouwde kom, met
perceel ook een educatieve functie kan
daarbij een vergoeding voor de grond-
krijgen. We zijn nu ook bezig met voor-
bewerking. Veel mensen maakten daar-
bereidingen om nog een perceel om te
van gebruik. In totaal is dit jaar 60.000
vormen, in Beek en Donk.”
De score Deelproject
Maatregelen
Laarbeek
Inrichten van een perceel van 1,6 hectare voor patrijzen
Gemert
Boeren laten stroken braak liggen en zaaien akkerranden in met kruidenmengsels
Schijndel
Boeren zaaien kruidenmengsels langs hun maïsakkers
Heeze-Leende
Randen langs akkers en proeven met de inzaai van wikke, herik en rogge nà de maïsoogst
Altena-Biesbosch
Rond vier oude molens komen voedselveldjes, kruidenranden, lage bessenstruiken en hoogstambomen
Reusel-De Mierden
Teelt van oude graanrassen met kruidenranden en braakstroken op 13 hectare akkertjes van de gemeente
Drimmelen
Aanleg van struweelranden en meerjarige graanakkerranden rond drie boerenerven
Oirschot
Zaad van akkerkruiden beschikbaar stellen aan particulieren, en de aanplant van 3.800 inheemse struikplanten door particulieren
De aanplant van een struweelhaag is een belangrijke biotoopverbetering.
Rond vier historische molens in het Land van Heusden en Altena komen ‘voedselveldjes’, kruidenranden, lage bessenstruiken en hoogstambomen.
Voor meer informatie: Jochem Sloothaak, 0411 664011 jsloothaak@brabantslandschap.nl www.facebook.com/werkgroeppatrijs
-5-