ΣΤΑΛΙΝ - ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΛΕΝΙΝΙΣΜΟΥ - Β by John Var

390

I. Ζ τ d λ ι ν

IV Η ΠΟΛΗ KAI TO XQPIO Τ π ά ρ χ ε ι ή προκατάληψη πού καλλιεργείται άπ' τούς άστούς οικονομολόγους γιά τό λεγόμενο «ψαλίδι», ένάντια στήν όποία πρέπει νά κηρύξουμε άμείλιχτο πόλεμο, δπως καί ένάντια σ' δλες τίς άλλες άστικές θεωρίες πού, δυστυχώς, διαδίδονται στό σοβιετικό τύπο. "Εχω υπόψη μου τή θεωρία πού λέει, δτΐ ή Όχτωβριανή 'Επανάσταση έδοσε δήθεν στήν άγροτιά λιγότερα άπ' τήν 'Επανάσταση τοϋ Φλεβάρη, δτι ή Όχτωβριανή Έ π α νάσταση δέν έδοσε στήν ούσία τίποτα στήν άγροτιά. Τήν προκατάληψη αυτή τήν έκθείαζε κάποτε στόν τύπο μας ένας άπ' τούς «σοβιετικούς» οίκονομολόγους. .Είναι άλήθεια δτι ό «σοβιετικός» αύτός οικονομολόγος άρνήθηκε κατόπιν τή θεωρία του. ( Μ ι ά φ ω ν ή : «Ποιός είναι αύτός;»). Είναι ό Γκρόμαν. Τή θεωρία δμως αύτή τήν αρπαξε ή τροτσκιστική-ζινοβιεφική άντιπολίτευση καί τή χρησιμοποίησε ένάντια στό κόμμα. Καί δέν έχουμε κανένα λόγο νά ίσχυριζόμαστε δτι δέν κυκλοφορεί καί σήμερα στούς κύκλους τής «σοβιετικής» κοινής γνώμης. Τό ζήτημα αύτό είναι πολύ σοβαρό, σύντροφοι. Θίγει τό πρόβλημα τών άμοιβαίων σχέσεων άνάμεσα στήν πόλη καί στό χωριό, θίγει τό πρόβλημα τής Εξάλειψης τής άντίθεσης άνάμεσα στήν πόλη καί τό χωριό, θίγει τό πιό Επίκαιρο ζήτημα τού «ψαλ'.διού». Γι'αύτό, νομίζω δτι άξίζει νά άσχοληθοϋμε μ' αύτήν τήν περίεργη θεωρία. Είναι άλήθεια δτι οί άγρότες δέν πήραν τίποτε άπ' τήν Όχτωβριανή Έπανάσταση; "Ας δούμε τά γεγονότα. "Εχω στά χέρια μου τό γνωστό πίνακα τού γνωστού στατιστικού σ. Νέμτσινοφ, πού δημοσιεύθηκε στό άρθρο μου «Στό μέτωπο τών σιτηρών». 'Απ' τόν πίνακα αύτόν φαίνεται δτι στήν προεπαναστατική έποχή, οί τσιφλικάδες «παρήγαγαν> δχι λιγότερο άπό 600 έκατρμμύρια πούτια σιτηρά. Συνεπώς οί τ σ ι φ λ ι κ ά δ ε ς κρατούσαν τότε στά χέρια τους 600 έκατομμύρια πούτια σιτηρά. Οί κ ο υ λ ά κ ο ι «παρήγαγαν» τότε, σύμφωνα μέ τον πίνακα αύτό, 1.900 έκατομμύρια πούτια σιτηρά. Αύτή ήταν μιά πολύ μεγάλη δύναμη πού διέθεταν τότε οί κουλάκοι. Έ φτωχολογιά καί οί μ ε σ α ί ο ι ά γ ρ ό τ ε ς παρήγαγαν, σύμφωνα μέ τόν ίδιο πίνακα, 2.500 έκατομμύρια πούτια σιτηρά. Αύτή ήταν ή εικόνα γιά τήν κατάσταση στό παλιό χωριό, στό χωριό πρίν άπ' τήν Όχτωβριανή Έπανάσταση.

r»d td Ζητήματα τής άγροτικής πολιτικής οτήν ΕΣΣΔ

369

Ποιες άλλαγές συντελέστηκαν στό χωριό, ύστερα άπ' τόν Όχτώβρη; Παίρνω άριθμούς άπ* τόν ίδιο τόν πίνακα. "Ας π ά ρουμε λόγου χάρη τό 1927. Πόσα παρήγαγαν τό χρόνο αύτό οΕ τ σ ι φ λ ι κ ά δ ε ς ; Είναι ξεκάθαρο πώς δέν παρήγαγαν τίποτα καί δέ μπορούσαν νά παράγουν, γιατί τούς τσιφλικάδες τους Εξόντωσε ή Όχτωβριανή Έπανάσταση. Καταλαβαίνετε δτι αύτό θάπρεπε ν' άποτελεί μεγάλη άνακούφιση γιά τήν άγροτιά, γιατί οί άγρότες άπαλλάχτηκαν άπ' τό ζυγό του τσιφλικά. Αύτό φυσικά είναι μεγάλο κέρδος γιά τήν άγροτιά, πού τό άπόχτησε σάν άποτέλεσμα τής Όχτωβριανής Επανάστασης. Πόσα παρήγαγαν οί κ ο υ λ ά κ ο ι τό 1927; 600 έκατομμύρια πούτια σιτηρά, άντί 1.900 έκατομμύρια πούτια. Συνεπώς οί κουλάκοι Εξασθένησαν πάνω άπό τρείς φορές στό διάστημα τής περιόδου ύστερα άπ' τήν Όχτωβριανή 'Επανάσταση. Καταλαβαίνετε δτι αύτό δέ μπορούσε νά μήν άνακουφίσει τήν κατάσταση τής φτωχολογιάς καί τών μ3σαίων άγροτών. Καί πόσο·παρήγαγαν τό 1927 ή φ τ ω χ ο λ ο γ ι ά κ α ί οί μ ε σ α ί ο ι ά γ ρ ό τ ε ς ; 4 δισεκατομμύρια πούτια, άντί 2.500 έκατομμύρια. Συνεπώς, ή φτωχολογιά καί οί μεσαίοι άγρότες άρχισαν νά παράγουν ύστερα άπ' τήν 'Οχτωβριανή 'Επανάσταση 1,5 δισεκατομμύριο πούτια περισσότερα σιτηρά άπ' τήν προεπαναστατική έποχή. Νά χά γεγονότα πού δείχνουν, δτι οί φτωχοί καί οί μεσαίοι άγρότες είχαν κολοσσιαίο κέρδος άπ' τήν Όχτωβριανή Έπανάσταση. Νά τί Εδοσε ή Όχτωβριανή Έπανάσταση στούς φτωχούς καί στούς μεσαίους άγρότες. Πώς μπορεί, ύστερα άπ' αύτά, νά ισχυρίζεται κανείς δτι ή Όχτωβριανή Έπανάσταση δέν εδοσε τίποτα στούς άγρότες; Αύτό δμως δέν είναι δλο, σύντροφοι. Ή Όχτωβριανή Ε π α νάσταση κατάργησε τήν άτομική ίο'ιοχτησία πάνω στή γή, κατάργησε τήν άγοραπωλησία τής γής, έθνικοποίησε τή γή. Τί σημαίνει αύτό; Αύτό σημαίνει δτι 6 άγρότης γιά yà παράγει σιτηρά, δέν Εχει καθόλου άνάγκη νά άγοράζει γή. Παλιότερα, 6 άγρότης χρόνια όλόκληρα μάζευε λεφτά γιά νά άποχτήσει γή, βουτιόταν στά χρέη, ύποδουλωνόταν, μόνο καί μόνο γιά ν' άγοράσει γή. Φυσικά, τά Εξοδα γιά τήν άγορά τής γής Επιβάρυναν τό κόστος παραγωγής τών σιτηρών. Σήμερα ό άγρότης δέν τάχει άνάγκη αύτά. Σήμερα μπορεί νά παράγει σιτηρά, χωρίς νά άγοράσει γή. Συνεπώς Εκατοντάδες έκατομμύρια ρούβλια, πού τά ξόδευαν οί άγρότες γιά τήν άγορά τής γής, μένουν σήμερα

392

I. Σ τ ol λ t ν

στήν τσέπη τών άγροτών. 'Ανακουφίζει αύτό τόν άγρότη ή δέν τόν άνακουφίζει; Είναι φανερό πώς τόν άνακουφίζει. Παραχάτω. "Ως τελευταία ό άγρότης ήταν άναγχασμένος δουλεύοντας άτομ'χά νά σκαλίζει τή γή, μέ παλιά έργαλεία. Είναι γνωστό στόν καθένα, δτι ή άτομιχή έργασία πού ήταν έξοπλισμένη μέ τά παλιά, χαί σήμερα άχατάλληλα πιά έργαλεία παραγωγής, δέ δίνει στόν άγρότη τά χέρδη πού είναι άπαραίτητα γιά νά ζεί υποφερτά, γιά νά χαλυτερεύει συστηματιχά τήν υλική του κατάσταση, γιά ν' άναπτύσσει τόν πολιτισμό του καί νά βγεί στόν πλατύ δρόμο τή; σοσιαλιστική; άνοικοδόμησης. Τώρα, ύστερα άπ' τήν άνάπτυξη του κολχόζνικου κινήματος, οί άγρότες έχουν τή δυνατότητα νά συνενώνουν τή δουλιά τους μέ τή δουλιά τών γειτόνων τους, νά συνενώνονται σέ κολχόζ, νά έκχερσώνουν τή χέρσα γή, νά Εκμεταλλεύονται τήν έγκαταλειμένη γή, νά Εφοδιάζονται μέ μηχανές καί τραχτέρ χαί ν* άνεβάσουν έτσι τήν παραγωγικότητα τής έργασίας τους δυό, άνδχι τρείς φορές. Καί τί σημαίνει αυτό; Αύτό σημαίνει δτι ό άγρότης έχει τώρα τή δυνατότητα, χάρη στή συνένωσή του σέ κολχόζ, ξοδεύοντας τήν ίδια έργασία, νά παράγει πολύ περισσότερα άπό δσα παρήγαγε παλιά. Σημαίνει συνεπώς, οτι ή παραγωγή σιτηρών γίνεται πολύ φθηνότερη άπ' δσο ήταν ώς τελευταία. Σημαίνει τέλος δτι δταν οί τιμές μένουν σταθερές 6 άγρότης μπορεί νά εισπράξει γιά τά σιτηρά του πολύ περισσότερα, άπ' δσα είοέπραττε ώς τώρα. Πώς μπορεί ύστερα άπ' όλα αύτά νά ισχυρίζεται κανείς δτι ή Όχτωβριανή 'Επανάσταση δέν έφερε κέρδος στήν άγροτιά; Μήπως δέν είναι ξεκάθαρο δτι οί άνθρωποι πού λένε τέτια παραμύθια συκοφαντούν ολοφάνερα τό κόμμα καί τή Σοβιετική έξουσία; Τί βγαίνει δμως άπ' δλα ρύτά; Βγαίνει πώς τό ζήτημα τοϋ «ψαλιδιοϋ», τό ζήτημα τής έξάλειψης τοϋ «ψαλιδιοϋ» θά πρέπει νά τεθεί τώρα μέ καινούργιο τρόπο. Βγαίνει πώς άν τό κολχόζνικο κίνημα θά έξακολουθήσει ν' άναπτύσσεται μέ τούς σημερινούς ρυθμούς, τό «ψαλίδι» θά έξαλειφθεί στό πιό σύντομο χρονικό διάστημα. Βγαίνει πώς τό ζήτημα τών σχέσεων άνάμεσα στήν πόλη καί στό χωριό τοποθετείται πάνω σέ καινούργιο Ιδαφος, πώς ή άντίθεση άνάμεσα στήν πόλη καί στό χωριό θά σβήνει μέ γρήγορους ρυθμούς. Τό περιστατικό αύτό, έχει σύντροφοι, τήν πιό μεγάλη σημασία γιά δλη τήν άνοικοδόμησή μας. 'Αναπλάθει τήν ψυχολο-

r»d td Ζητήματα τής άγροτικής πολιτικής οτήν ΕΣΣΔ

369

για τοϋ άγρότη καί τόν στρέφει πρός τήν πόλη. Δημιουργεί τό Εδαφος γιά τήν Εξάλειψη τής άντίθεσης άνάμεσα στήν πόλη χαί τό χωριό. Δημιουργεί τό Εδαφος γιά νά συμπληρωθεί τό σύνθημα τοδ χόμματος, «στροφή στό χωριό» μέ τό'»σύνθημα τών χολχόζνιχων άγροτών «στροφή πρός τήν πόλη». Καί σ' αύτό δέν ύπάρχει τίποτα τό έχπληχτιχό, γιατί ό άγρότης παίρνει τώρα άπ' τήν πόλη μηχανές, τραχτέρ, γεωπόνους, όργανωτές, τέλος άμεση βοήθεια γιά τήν καταπολέμηση χαί τήν κατανίκηση τών κουλάκων. 'Ο άγρότης τοδ παλιοδ τύπου μΐ τή ζαώδικη δυσπιστία του πρός τήν πόλη, πού τή θεωροδσε ληστή, περνά σέ δεύτερη μοίρα. Τόν άντικαθιστά ό καινούργιος άγρότης, ό κολχόζνικος άγρότης, πού βλέπει πρός τήν πόλη μέ τήν έλπίδα δτι θά πάρει άπ' Εκεί πραγματική π α ρ α γ ω γ ι κ ή βοήθεια. Στή θέση τοδ άγρότη τοδ παλιού τύπου, πού φοβόταν μήν πέσει στήν άθλιότητα καί πού μονάχα κλέφτικα μπορούσε ν' άνέβει ώς τή θέση τού κουλάκου (γιατί μπορούσαν νά τούς στερήσουν τά έκλογικά δικαιώματα!!), Ερχεται ό καινούρ) ιος άγρότης πού Εχει καινούργια προοπτικτ: νά πάει στά κολχόζ, νά βγεί άπ' τήν άθλιότητα κα ; τά σκοτάδια καί νά πάρει τόν πλατύ δρόμο τής οικονομικής χι Εκπολιτιστικής άνόδου. Νά τί στροφή πήραν τά πράγματα, σύντροφο!. Γι' αύτό άκόμα πιό δυσάρεστο είναι, σύντροφοι, τό γεγονός δτι οί Θεωρητικοί μας είδιχοί τής άγροτικής οίκονομίας δέν πήραν δλα τά μέτρα γιά νά κουρελιάσουν κ ΐ ί νά ξεριζώσουν κάθε άστική θεωρία, πού προσπαθεί νά δυοφημίσει τίς καταχτήσεις τής Όχτωβριανής Έπανάστασης καί τό άναπτυσσόμενο κολχόζνικο κίνημα. V ΓΙΑ Τ Η ΦΤΣΗ ΤΩΝ

ΚΟΛΧΟΖ

Τό κολχόζ σάν τ ύ π ο ς νοικοκυριού είναι μιά άπ' τίς μορφές τής σοσιαλιστικής οικονομίας. Σ' αύτό δέ μπορρί νά υπάρχει καμιά άμφιβολία. Έ ν α ς άπ 1 τούς ομιλητές πήρε τό λόγο Εδώ καί δυσφήμισε τά κολχόζ. Μάς βεβαίωσε πώς τά κολχόζ σάν οικονομικές οργανώσεις δέν Εχουν τίποτα τό κοινό μέ τή σοσιαλιστική μορφή τής οίκονομίας. Είμαι υποχρεωμένος νά δηλώσω, σύντροφοι, πώς Ενας τέτιος χαραχτηρισμός τών κολχόζ είναι όλότελα λαθεμέ-

394

Σ τ d λ ι ν

νος. Δέ μπορεί νά Υπάρχει άμφιβολία δτι ό χαραχτηρισμός αύτός δέν έχει τίποτα τό κοινό μέ τήν πραγματικότητα. Ά π ό τί καθορίζεται ό τύπος μιάς οικονομίας; Είναι φανερό δτι καθορίζεται άπ' τις σχέσεις τών άνθρώπων στό προτσές τής παραγωγής. Ά π ό τί άλλο μπορεί νά καθοριστεί ό τύπος μιάς οικονομίας; Μήπως δμως όπάρχει στό κολχόζ τάξη άνθρώπων πού είναι ίδιοχτήτες τών μέσων παραγωγής καί τάξη άνθρώπων πού στερούνται αύτά τά μέσα παραγωγή;,; Μήπως ύπάρχει στό κολχόζ τάξη εκμεταλλευτών καϊ τάξη Εκμεταλλευομένων; Μήπως τό κολχόζ δέν άποτελεί τήν κοινωνικοποίηση τών βασικών έργαλείων παραγωγής στή γή, πού άνήκει στό κράτος; Ποιά βάση όπάρχει γιά νά ισχυρίζεται χανείς δτι τά κολχόζ σάν τύπος νοικοκυριού δέν άποτελούν μιά άπ' τίς μορφές τής σοσιαλιστικής οίκονομίο^ς; Φυσικά στά κολχόζ όπάρχουν αντιθέσεις. Φυσικά στά κολχόζ υπάρχουν άτομικιστικές καί κουλάκικες άκόμα επιβιώσεις, πού δέν Εξαφανίστηκαν άκόμα, μά πού πρέπει χωρίς άλλο νά εξαφανιστούν μέ τήν πάροδο τοϋ χρόνου, στό μέτρο πού δυναμώνουν τά κολχόζ, στό μέτρο τής μηχανοποίησής τους. Μήπως δμως μπορεί ν* άρνηθει κανείς δτι τά κολχόζ στό σύνολο τους, παρμένα μέ τίς άντιθέσεις καί τίς έλλείψεις τους, τά κολχόζ σάν ο ι κ ο ν ο μ ι κ ό γεγονός, άποτελούν βασικά καινούργιο δρόμο άνάπτυξης τού χωριού, τό δρόμο τής σ ο σ ι α λ ι σ τ ι κ ή ς άνάπτυξης τοϋ χωριού, σ' ά ν τ ί θ έ σ η μέ τόν κουλάκικο, κ α π ι τ α λ ι σ τ ι κ ό δρόμο άνάπτυξης; Μήπως μπορεί ν' άρνηθεί κανείς δτι τά κολχόζ (μιλώ γιά τά κολχόζ καί δχι γιά τά ψευτοκολχόζ) άποτελούν μέσα στις συνθήκες μας τή βάση καί τήν έστία τής σοσιαλιστικής άνοιχοδόμησης στό χωριό, πού Αναπτύχθηκαν σέ άπεγνωσμένες συγκρούσεις μέ τά καπιταλιστικά στοιχεία; Δέν είναι ξεκάθαρο δτι οί προσπάθειες μερικών συντρόφων νά δυσφημίσουν τά κολχόζ καί νά τά παρουσιάσουν σάν άστική μορφή οικονομίας στερούνται κάθε βάση; Τό 1923 δέν όπήρχε άχόμα στή χώρα μας μαζικό κολχόζνιχο κίνημα. Ό Λένιν στή μπρουσούρα του «Γιά τούς συνεταιρισμούς» είχε υπόψη του δλα τά είδη τών συνεταιρισμών, καίτίς κατώτερες μορφές τους (προμηθευτικο-χαταναλωτιχές) καί τίς άνώτερες (κολχόζνικη μορφή). Τί έλεγε λοιπόν τότε γιά τούς συνεταιρισμούς, γιά τίς συνεταιριστικές Επιχειρήσεις; Νά μιά περικοπή άπ' τή μπρουσούρα τού Λένιν «Γιά τούς συνεταιρισμούς»:

Γιά τ ά Ι η τ ή μ α τ α τής άγροτικής πολιτικής στήν ΕΣΣΔ

393

«Στό σημερινό μας σύστημα οί συνεταιριστικές έπιχειρήαεις διαφέρουν άπ* τίς Ιδιιοτιχο-καπιταλιστιχές έπιχειρήσεις. σαν έπιχειρήαεις συλλογικές, μα ι έ δ ι α φ έ ρ ο υ ν * άπ' τίς σοοιαλιστιχές έπιχειρήσεις, άν στηρίζονται ατή γ ή χαί άν τα μέσα παραγωγής ανήκουν στό χράτος, δηλαδη ατήν έργατική ταξη». (Βλ. Δ έ ν ι ν , Ά π α ν τ α , τόμ. XXVII αελ. 3 % ) .

Συνεπώς ό Λένιν έξετάζει τις συνεταιριστικές έπιχειρήίεις δχι αύτές καθαυτές, μά σέ σχέση μέ τό καθεστώς πού όπάρχει σέ μάς, σέ σχέση μέ τό γεγονός δτι λειτουργούν πάνω στή γή, πού άνήκει στό κράτος και στή χώρα, δπου τά μέσα παραγωγής άνήκουν στό κράτος. Καί έξετάζοντάς τες μ' αύτόν τόν τρόπο βεβαιώνει δτι δέ διαφέρουν άπό τις σοσιαλιστικές έπιχειρήσεις. "Ετσι μιλά ό Λένιν γιά τίς συνεταιριστικές έιτιχειρήσεις γενικά. Δίν είναι ξεκάθαρο δτι μπορούμε νά πούμε το ίδιο, μέ άκόμα μεγαλύτερη βάση, γιά τό κολχόζ τής σημερινής μας περιόδου. "Ετσι, άνάμεσα στ' άλλα έξηγείται καί τό δτι ό Λένιν θεο>ρεί «τήν άπλή άνάπτυξη του συνεταιρισμού» στίς συνθήκες μας, «ταυτόσημη μέ τήν άνάπτυξη Ίοϋ σοσιαλισμού». Βλέπετε οτι ό ομιλητής, πού άνέφ?ρα πιό πάνω έκανε ένα χοντροκομένο λάθος άπέναντί στό λενινισμό δταν δυσφημούσε τά κολχόζ. 'Απ' αύτό τό λάθος άπορέει καί ένα άλλο λάθος του, σχετικά μέ τήν ταξική πάλη στά κολχόζ. Ό Ομιλητής τόσο χρωματισμένα περιέγραψε τήν ταξική πάλη μέσα στά κολχόζ, πού μπορεί νά νομίζει κανείς δτι ή ταξική πάλη μέσα στά κολχόζ δ ί δ ι α φ έ ρ 11 άπ' τήν ταξική πάλη έξω άπ τά κολχόζ. Κάτι περισσότερο: Μπορεί νά νομίσει κανείς δτι είναι άκόμα πιό σκληρή μέσα στά κολχόζ. 'Εξάλλου, ό ομιλητής πού άνάφερα, δέν είναι ό μόνος πού άμάρτησε σ' αύιό τό ζήτημα. Ο! φλυαρίες γιά τήν ταξική πάλη, οί κλάψες καί τά ξεφωνητά σχετικά μέ τήν ταξική πάλη μέσα στά κολχόζ, άποτελοΰν σήμερα τό χαραχτηριστικό γνώρισμα δλων τών «άριστερών» φωνακλάδων μας. Καί τό πιό κωμικό σ' αύτά τά ξεφωνητά είναι, δτι οί κλαψιάρηδες αύτοί «βλέπουν» ταξική πάλη έκεί δπου δέν υπάρχει ή σχεδόν δέν υπάρχει, καί δέ τή βλέπουν έκεί δπου υπάρχει καί ξεχειλίζει. Ύπάρχουν στοιχεία ταξικής πάλης μέσα στά κολχόζ; Ναί, • Ή ύπογράμμιση 6ική μου. I. Σ τ ά λ ι ν .

396

Σ τ ά λ ι ν

όπάρχουν. Δέ μπορεί νά μήν όπάρχουν στοιχεία ταξικής πάλη£ μέσα στά κολχόζ, μιά χαί διατηρούνται άχόμα έπιβιώσεις άτομιχιστιχής ή χα£ κουλάκικης μάλιστα ψυχολογίας, μιά καί όπάρχει άκόμα σ' αύτά κάποια άνισότητα στήν όλική τους χατά. στάση. Μπορούμε νά ποίίμε πώς ή ταξική πάλη μέσα στά κολχόζ είναι ταυτόσημη μέ τήν ταξική πάλη έξω άπ' τά κολχόζ; 'Οχι, δέ μπορούμε. Καί τό λάθος πού κάνουν οί «άριστεροί» φρασεολόγοι μας είναι άκριβώς, οτι δέ βλέπουν αυτή τή διαφορά. Τί σημιίνει ταξική πάλη έ ξ ω άπ' τά κολχόζ, π ρ ί ν άπ' τή δημιουργία τών κολχόζ; Σημαίνει πάλη μέ τόν κουλάκο, πού κ ατ έ χ ε ι τά έργαλεία καί τά μέσα παραγωγής καί πού ύ π ο δ ο υ λ ώ ν ε ι τή φτωχολογιά μέ τή βοήθεια αύτών τών Εργαλείων καί τών μέσων παραγωγής. Ή πάλη αύτή είναι πάλη γιά ζωή ή θάνατο. Καί τί σημαίνει ταξική πάλη π ά ν ω σ τ ή β ά σ η τών κολχόζ; Σημαίνει, πρίν άπ' όλα, πώς ό κουλάκος κατανικήθηκε καί στερήθηκε άπ' τά έργαλεία καί τά μέσα παραγωγής Σημαίνει, δεύτερο, πώς οί φτωχοί καί οί μεσαίοι άγρότες είναι ' ενωμένοι στά κολχόζ, πάνω στή βάση τής κοινωνικοποίησης τών βασικών Εργαλείων καί μέσων παραγωγής. Σημαίνει τέλος, πώς πρόκειται γιά τήν πάλη άνάμεσα στά μέλη τών κολχόζ, άπ' τά όποία μερικά δέν άπαλλάχτηκαν άκόμα άπ' τ!ς άτομικιστικές καί κουλάχικες επιβιώσεις καίπροσπαθού/νά Εκμεταλλευτούν πρός όφελος τους μιά κάποια άνισότητα, πού όπάρχει στά Λολχόζ, Ενώ τά άλλα θέλουν νά πετάξουν εξω άπ' τά κολχόζ αυτές τίς Επιβιώσεις κι αύτήν τήν άνισότητα. Δέν είναι ξεκάθαρο, δτι μονάχα οί τυφλοί δέ μπορούν νά δούν τή διαφορά πού όπάρχει άνάμεσα στήν ταξική πάλη πάνω στή βάση τών κολχόζ χιί στήν ταξική πάλη έξω άπ' τά κολχόζ; Θάταν λαθεμένο νά νομίσει κανείς πώς δταν έχουμε κολχόζ, έχουμε κάθε τι πού είναι άπαραίτητο γιά τήν άνοικοδόμηση τού σοσιαλισμού. Άκόμα πιό λαθεμένο θάταν νά νομίσει κανείς δτι τά μέλη τών κολχόζ έγιναν κι δλας σοσιαλιστές. Ό χ ι . Θά χρειαστεί πολύ άκόμα δουλιά γιά νά ξαναφτιάξουμε τόν κολχόζνικο άγρότη, γιά νά διορθώσουμε τήν άτομικιστική του ψοχολογία καί νά κάνουμε άπ' αύτόν έναν πραγματικό δουλευτή τής σοσιαλιστικής κοινωνίας. Καί αύτό θά γίνει τόσο πιό γρήγορα, δσο πιό γρήγορα θά μηχανοποιηθούν τά κολχόζ, δσο πιό γρήγορα / θά έφοδιαστούν μέ τραχτέρ. Α^τό δμως δέ μειώνει καθόλου τήν τεράστια, σημασία πού έχουν τά κολχόζ, σά μοχλοί τού σοσιαλιστικού μετασχημχτισμού τού χωριού. Ή μεγάλη σημασία τών

r»d td Ζητήματα τής άγροτικής π ο λ ι τ ι κ ή ς ο τ ή ν Ε Σ Σ Δ

369

κολχόζ βρίσκεται άκριβώς στό γεγονός δτι Αποτελούν τήν κύρια βάση γιά τή χρησιμοποίηση τών μηχανών καί τών τραχτέρ στή γεωργία καί δτι άποτελούν τήν κύρια βάση γιά τήν Ανάπλαση τοό άγρότη, γιά τήν άνάπλαση τής ψυχολογίας του στό πνεύμα τοϋ προλεταριακού σοσιαλισμού. Ό Λένιν είχε δίκιο δταν Ιλεγε: «Τό Εργο τ ή ; άνάπλαοης τοΰ μ'.κροϋ άγρότη, τής άναπλαοης ί λ η ς τής ψυχολογίας χ α ί τ β ν ουνηθβιΑν του »ίναι Ιργο πού χρβιαζβται γ*ν*1ς. Μοναχα ή ύλιχή βαοη, ή τ»χνική, ή χρησιμοποίηση τ ρ α χ τ ί ρ χ α ί μηχανΑν οτή γ ι ω ρ γ ί α oà μαζική χ λ ί μ α χ α , ό Αίηλ»κτριομος oà μαζική κλίμακα, μποροΟν να λύοουν τό ζήτημα αυτό οχβτιχα μέ τό μιχρό άγρότη, να Α£υγ»ιανουν, γ ι α να ΕχφραοτοΟμ* 5τοι, 8λη του τήν ψυχολογία». (Βλ. Λ έ ν ι ν . "Απαντα, τόμ. X X V ο»λ. 239).

Ποιός μπορεί ν' άρνηθεί δτι τά κολχόζ είναι έκείνη Ακριβώς ή μορφή τής σοσιαλιστικής οίκονομίας, μέ τήν όποια μονάχα μπορούν τά πολλά έκατομμύρια τών μικρών άτομικών άγροτών νά περάσουν στή μεγάλη οικονομία μέ τίς μηχανές καί τά τραχτέρ της, πού είναι οί μοχλοί τής οικονομικής άνόδου, οί μοχλοί τής σοσιαλιστιχής άνάπτυξης τής άγροτιχής οικονομίας; "Ολα αύτά τά ξέχασαν οί «άριστεροί» φρασεολόγοι μας. Τά ξέχασε καί δ ομιλητής μας. VI 01 Τ Α Ξ Ι Κ Ε Σ Α Ν Α Κ Α Τ Α Τ Α Ξ Ε Ι Σ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ TOT

ΚΑΙ Η

ΣΤΡΟΦΗ

ΚΟΜΜΑΤΟΣ

Τέλος, τό ζήτημα τών ταξικών ανακατατάξεων στή χώρα καί τής έπίθεσης τοϋ σοσιαλισμού ένάντια στά καπιταλιστικά στοιχεία τού χωριού. Τό χαραχτ εριστικό γνώρισμα τής δουλιάς τού κόμματός μας τόν τελευταίο χρόνο είναι δτι έμείς, σάν κόμμα, σά Σοβιετική έξουσία: α) αναπτύξαμε τήν έπίθεση σ' δλο τό μέτωπο ένάντια στά καπιταλιστικά στοιχεία τού χωριού, β) αύτή ή έπίθεση έδοσε καί εξακολουθεί νά δίνει, δπως είναι γνωστό, πολύ χειροπιαστά, θ ε τ ι κ ά αποτελέσματα. Τί σημαίνει αύτό; Σημαίνει πώς άπ' τήν πολιτική τού π ερ ι ο ρ ι σ μ ο ύ τών έκμεταλλευτικών τάσεων τών κουλάκων περάσαμε στήν πολιτική τής έ ξ ά λ ε ι ψ η ς τών κουλάκων οάν *άξης. Σημαίνει πώς πραγματοποιήσαμε καί έξακολουθούμε νά

398

Σ τ ά λ ι ν

πραγματοποιούμε μιά άπ' τίς πιό άποφαοιοτιχές στροφές σ' 3λη τήν πολιτιχή μας. "Ως τόν τελευταίο καιρό, τό χόμμα έπαιρνε τή θέση τοϋ π ε ρ ι ο ρ ι σ μ ο ύ τών έκμεταλλευτικών τάσεων τών κουλάκων. Είναι γνωστό δτι ή πολιτική αότή είχε διακηρυχθεί άκόμα στό VIII Συνέδριο τού Κόμματος. Αύτή ή ίδια ή πολιτική διακηρύχτηκε ξανά μέ τήν έφαρμογή τής ΝΕΠ καί στό XI Συνέδριο τού κόμματος μας. "Ολοι θυμούνται τό γνωστό γράμμα τού Λένιν πάνω στίς θέσεις τοϋ Πρεομπραζένσκι (1922), δπου έπανέρχεται ξανά στό ζήτημα γιά τήν άνάγκη νά έφαρμοστεί μιά τέτια άκριβώς πολιτική. Τέλος ή πολιτική αότή έπικυρώθηκε στό X V Συνέδριο τοϋ κόμματος μας. Κι αύτήν άκριβώς τήν πολιτική έφάρμοζε ώς τελευταία. Ή τ α ν σωστή αύτή ή πολιτική; Ναί, ήταν άπόλυτα σωστή. Μπορούσαμε πρίν άπό πέντε ή τρία χρόνια νά άναλάβουμε μιά τέτια έπίθεση ένάντια στούς κουλάιίους; Μπορούσαμε τότε νά δπολογίζουμε στήν έπιτυχία αύτής τής επίθεσης; "Οχι, δέ μπορούσαμε. Αύτό θάταν ό πιό έπικίνδυνος τυχοδιωχτισμός, θάταν τό πιό έπικίνδυνο παιγνίδι μέ τήν έπίθεση. Γιατί στά σίγουρα θά άποτυχαίναμε σ' αύτό, καίδταν άποτυχαίναμε, θά ένισχύαμε τίς θέσεις τών κουλάκων. Γιατί; Γιατί στή χώρα μας δέν όπήρχαν άκόμα έκείνα τά σημεία στήριξης στό χωριό, με τή μορφή ένός πλατιού διχτύου σοβχόζ καί κολχόζ, πάνω στά όποια θά μπορούσαμε νά βασιστούμε γιά τήν αποφασιστική έπίθεση ένάντια στούς κουλάκους. Γιατί δέν είχαμε τότε τή δυνατότητα νά Α ν τ ι κ α τ α σ τ ή σ ο υ μ ε τήν καπιταλιστική παραγωγή τοϋ κουλάκου μέ σοσιαλιστική παραγωγή τών κολχόζ καί σοβχόζ. Τό 1926-1927 ή ζηνοβιεφική-τροτσκιστική άντιπολίτευση προσπαθούσε έπίμονα νά έπιβάλει στό κόμμα τήν πολιτική τής ^άμέσης έπίθεσης ένάντια στούς κουλάκους. Τό κόμμα δέν άκολούθησε τόν έπικίνδυνο αύτόν τυχοδιωχτισμό, γιατί ήξερε πώς οί σοβαροί άνθρωποι δέ μπορούν νά έπιτρέψουν στόν έαυτό τους νά παίζουν με τήν έπίθεση. Ή έπίθεση ενάντια στούς κουλάκους είναι σοβαρή υπόθεση. Δέν πρέπει νά τή συγχέουμε μέ τίς ρητορείες ένάντια στούς κουλάκους. Δέν πρέπει έπίσης νά τήν συγχέουμε μέ τήν πολιτική τοϋ ψευτοκαυγά ένάντια axoiç κουλάκους, πού προσπαθούσε έπίμονα νά έπιβάλει στό κόμμα ή ζινοβιεφική-τροτσκιστική άντιπολίτευση. Νά έπιτεθείς στούς κουλάκους, σημαίνει νά τσακίσεις τούς κουλάχους χαί νά τούς

r»d td Ζητήματα τής άγροτικής πολιτικής οτήν ΕΣΣΔ

369

εξάλειψεις σάν τάξη. Έ ξ ω άπ' αύτούς τούς σκοπούς, ή Επίθεση είναι ρητορεία, ψευτοκαυγάς, άερολογία καί ο,τι άλλο θέλετε, μονάχα άληθινή μπολσεβίκικη έπίθεση δέν είναι. Νά έπιτεθείς ένάντια στούς κουλάκους, σημαίνει νά προετοιμαστείς καί νά χτυπήσεις τούς κουλάκους, μά νά τούς χτυπήσεις έτσι που νά μή μπορούν πιά νά σηκωθούν στά πόδια τους. Αύτή λέγεται σέ μάς τούς μπολσεβίκους, άληθινή έπίθεση. Μποροΰσαμβ πρίν άπό πέντε ή τρία χρόνια ν' Αναλάβουμε μιά τέτια έπίθεση μέ Ελπίδες έπιτυχίας; "Οχι, δέ μπορούσαμε. Πραγματικά, τό 1927 6 κουλάκος παρήγαγε πάνω άπό 600 έκατομμύρια πούτια σιτηρά καί άπ' τό ποσό αυτό πουλούσε, μέ τό σύστημα τής έξω άπό τό χωριό άνταλλαγής, περίπου 130 έκατομμύρια πούτια. Έ δύναμη αυτή ήταν άρκετά σοβαρή καί δέ μπορούσαμε νά μήν τήν υπολογίζουμε. Καί πόσα παρήγαγαν τότε τά κολχόζ καί τά σοβχόζ μας; Περίπου 80 έκατομμύρια πούτια, καί άπ' τό ποσό αύτό έβγαζαν στήν άγορά (Εμπορεύσιμα σιτηρά) περίπου 35 έκατομμύρια πούτια. Κρίνετε τώρα μόνοι σας, μπορούσαμε τότε ν ά ά ν τ ι κ α τ α σ τ ή σ ο υ μ ε τήν κουλάκικη παραγωγή καί τά κουλάκικα σιτηρά, πού προορίζονταν γιά τήν άγορά, μέ τήν παραγωγή καί μέ τά σιτηρά, πού προορίζονται γιά τήν άγορά, τών χολχόζ καί τών σοβχόζ μας; Κίναι φανερό πώς δέ μπορούσαμε. Τί σημαίνει μέσα σέ τέτιες συνθήκες νά Αναλάβουμε άποφασιστιχή έπίθεση ένάντια στούς χούλάν.ους; Σημαίνει νά Αποτύχουμε στά σίγουρα, νά Ενισχύσουμε τίς θέσεις τών κουλάκων καί νά μείνουμε χωρίς ψωμί. Νά γιατί δέν μπορούσαμε καί δέν έπρεπε νά άναλάβουμε τότε τήν αποφασιστική έπίθεση ένάντια στούς κου>άκους, παρ' δλες τίς τυχοδιωχτικές ρητορείες τής ζινοβιεφινής-τροτσκιστικής Αντιπολίτευσης. Καί τώρα; Πώς έχει σήμερα ή υπόθεση; Σήμερα στή χώρα μας ύπάρχει αρκετή υλική βάση γιά να χτυπήσουμε τούς κουλάκους, νά τσακίσουμε τήν άντίσταση τους, νά τούς Εξαλείψουμε σάν τάξη καί νά α ν τ ι κ α τ α σ τ ή σ ο υ μ ε τήν παραγωγή τους μέ τήν παραγωγή τών κολχόζ καί τών σοβχόζ. Είναι γνωστό δτι ή παραγωγή σιτηρών τών κολχόζ καί τών σοβχόζ ήταν τό 1929 δχι λιγότερη άπό 400 έκατομμύρια πούτια (200 έκατομμύρια πούτια λιγότερα άπ' τή συνολική παραγωγή τών κουλάκικων νοικοκυριών τό 1927). Εί\αι γνωστό άκόμα οτι τά κολχόζ καί τά σοβχόζ έδοσαν τό 1929 πίνω άπό 130 Εκατομμύρια πούτια σιτηρά γιά τήν άγορά (δηλαδή περισσότερα άπ' δσα δόσαν οί κουλάκοι τό

400

Σ τ ά λ ι ν

1927). Είναι γνωστό, τέλος, δτι τό 1930 ή συνολιχή πα|·'γωγή σιτηρών τών χολχόζ καί τών σοβχόζ θάναι δχι λιγότερη άπό 900 έκατομμύρια πούτια (δηλαδή μεγαλύτερη άπ' τή συνολική παραγωγή τών κουλάκων τό 1927) καί τά σιτηρά τους πού θά δόσουν γιά τήν άγορά -δέ θάναι λιγότερα άπό 400 έκατομμύρια πούτια (δηλ. άσύγκριτα περισσότερα άπ' τών κουλάκων τό 1927). Νά πώς έχει σήμερα τό ζήτημα, σύντροφοι. Νά τί άνακατατάξεις έγιναν στήν οικονομία τής χώρας μας. "Οπως βλέπετε, έχουμε σήμερα τήν ολική βάση γιά νά ά ν τ ι κ α τ α σ τ ή σ ο υ μ ε τήν κουλάκικη παραγωγή μέ τήν παραγωγή τών κολχόζ καί τών σοβχόζ. Νά γιατί ή έπίθεση μας ένάντια στούς κουλάκους σημειώνει τώρα άναμφισβήτητη έπιτυχία. Νά πώς* πρέπει νά έπιτιθέ μαστέ ένάντια στούς κουλάκους, άν θέλουμε νά μιλούμε γιά πραγματική καί άποφασιστική έπίθεση καί νά μή περιοριζόμαστε σέ κούφιους ρητορισμούς ένάντια στούς κουλάκους. Νά γιατί περάσαμε τόν τελευταίο καιρό άπ' τήν πολιτική τοϋ π ε ρ ι ο ρ ι σ μ ο ϋ τών έκμεταλλευτικών τάσεων τών κουλάκων στήν πολιτική τής ε ξ ά λ ε ι ψ η ς τ ώ ν κουλάκων σάν τ ά ξ η ς . Κα·' πώς έχει τό ζήτημα μέ τήν πολιτική τής άπαλλοτρίωσης τών κουλάκων, μποροϋμε νά έπιτρέψουμε τήν άπαλλοτρίωση τών κουλάκων στίς περιοχές τής γενική; κολλεχτιβοποίησης;—ρωτούν άπό διάφορα μέρη. Αστεία έρώτηση! Δέ μπορούσαμε νά έπιτρέψουμε τήν άπαλλοτρίωση τών κουλάκων, δσο είχαμε τήν άποψη τοϋ περιορισμού τών έκμεταλλευτικών τάσεων τών κουλάκων, δσο δέν είχαμε τή δυνατότητα νά περάσουμε στήν άποφασιστική έπίθεση ένάντια στούς κοολάκους, δσο δέν είχαμε τή δυνατότητα ν' άντικαταστήσουμε τήν κουλάκικη παραγωγή μέ τήν παραγωγή τών κολχόζ καί τών σοβχόζ. Τότε ή πολιτική γιά τό άπαράδενιο τής άπαλλοτρίωσης τών κουλάκων ήταν άπαραίτητη καί σωοτή. Καί τώρα; Τώρα διαφέρει. Τώρα έχουμε τή δυνατότητα νά διεξάγουμε άποφασιστική έπίθεση ένάντια στούς κουλάκους, νά τσακίσουμε τήν άντίστασή τους, νά τούς Εξαλείψουμε σάν τάξη, καί ν' άντικαταστήσουμε τήν παραγωγή τοος μέ τήν παραγωγή τών κολχόζ καί τών σοβχόζ. Τώρα ή άπαλλοτρίωση τών κουλάκων γίνεται άπ' τίς ίδιες τίς μάζες τών φτωχών καί τών μεσαίων άγροτών πού πραγματοποιούν τή γενική κολλεχτιβοποίηση. Τώρα ή άπαλλοτρίωση τών κου-

f i d Td ζητήματα τής Αγροτικής πολιτικής οτήν ΕΣΣΔ

401

λάκων στίς περιοχές τής γενικής κολλεχτιβοποίι,σης δέν είναι άπλό διο'κητικό μέτρο. Τώρα ή Απαλλοτρίωση τών κουλάκων Αποτελεί στίς περιοχές αύτές συστατικό μέρος το6 σχηματισμού καί τής Ανάπτυξης τών χολχόζ. Νά γιατί είναι Αστείο χαί δχι σοβαρό τό νά έπεχταθεί κανείς στό ζήτημα τής Απαλλοτρίωσης τών κουλάκων. Ό τ α ν κοπεί τό κεφάλι, δέν κλαίνε γιά τά μαλλιά. Ό χ ι λιγότερο άστεία φαίνεται καί ή άλλη έρώτηση: μποροϋμε νά Επιτρέψουμε στόν κουλάκο νά μπεί στό κολχόζ; Φυσικά δέν πρέπει νά τόν άφήσουμε. Δέν πρέπει, γιατί είναι άσπονδος έχθρός τού κολχόζνικου κινήματος. πιά

VII Σ Υ Μ Π Ε Ρ Α Σ Μ Α Τ Α

Αύτά είναι, σύντροφοι, τά εξη βασικά ζητήματα πού δέν πρέπει νά τά παραβλέψει ή θεωρητική δουλιά τών μαρξιστών μας, ειδικών τής άγροτικής οικονομίας. II σημασία αύτών τών ζητημάτων βρίσκεται πρίν άπ* δλα, στό ότι ή μαρξιστική τους Επεξεργασία μάς δίνει τή δυνατότητα νά ξεριζώσουμε κάθε άστική θεωρία, πού διαδίδουν καμιά φορά— πρός μεγάλη μας ντροπή—άκόμα καί οί σύντροφο: μας κομμουνιστές—χαί που μόλυναν τά χεφάλια τών πραχτικών αας. 'Από καιρό Επρεπε νά ξεριζώσουμε αύτές τίς θεωρίες καί νά τίς στείλουμε κατά διαβόλου. Γιατί μονάχα στόν άμείλιχτο άγώνα Ενάντια σ' αύτές καί σ' άλλες παρόμοιες θεωρίες μπορεί νά άναπτυχθει και νά δυναμώσει ή θεωρητική σκέψη τών μαρξιστών—ειδικών τής άγροτικής οικονομίας. Ί Ι σημασία αύτών τών ζητημάτων βρίσκεται τέλος, στό δτι προσδίνουν καινούργια μορφή στά παλιά προβλήματα τής οικονομίας τής μεταβατικής περιόδου Μέ καινούργιο τρόπο μπαίνει τώρα τό ζήτημα τής Ν£ΓΙ, τών τάξεων, τών κολχόζ, τής οικονομίας τής μεταβατικής περιόδου. Πρέπει νά ξεσκεπάσουμε τό λάθος έκείνων, πού θεωρούν τή ΝΕΠ υποχώρηση χαί μονάχα υποχώρηση. Στήν πραγματι..^τ.',τα h Λένιν, άκόμα τόν καιρό πού εισαγάγαμε τή νέα οικονομική πολιτική, έλεγε δτι ή Ν'ΕΠ δέν Εξαντλείται μονάχα μέ τήν υποχώρηση, μά δτι στ,μαίνει ταυτόχρονα χαί προετοιμασία γιά καινούργια Αποφασιστική έπίθεση Ενάντια στά καπιταλιστικά στοιχεία τής πόλης καί τού χωριού. Πρέπει νά ξεσκεπάσουμε τό I. Στάλιν Ζητήματα λενινισμού

402

Σ τ ά λ ι ν

λ^θος έχβίνων πού νομίζουν, ότι ή ΝΕΠ χρειάζεται μονάχα γιά τή σύνδεση τής πόλ/,ς μέ τό χωριό. Δέ μάς χρειαζεται μιά όποιαδήποτε σύνδεση τής πόλης μέ τό χωριό. Μάς χρειάζεται μιά τέτια σύνδεση πού έξασφαλίζβι τή νίκη τοϋ σοσιαλισμού. Καί άν είμαστε υπέρ τής ΝΕΠ είναι γιατί έξυπηρετεί τήν όπόθεση τοϋ σοσιαλισμού. Καί δταν πάψει νά έξυπηρετεί τήν όπόθεση τοό σοσιαλισμού θά τή στείλοομε χατά διαβόλου. Ό Λένιν ίλβγε πώς τή ΝΕΠ τήν εισαγάγαμε στά σοβαρά χαί γιά πολύν καιρό. Ποτέ δμως δέν είπε πώς τή ΝΕΠ τήν εισαγάγαμε γιά πάντα. Πρέπει έπίσης νά βάλουμε τό ζήτημα τής έχλαίχευση; τής μαρξιστικής θεωρίας τής άναπαραγωγής. Πρέπει νά έπεξεργαστοϋμε τό ζήτημα τού διαγράμματος τοϋ ισοζυγίου τής λαϊκής οίχονομίας μας. Αύτό πού δημοσίευσε ή Κεντρική Στατιστική Διεύθυνση τό 1926 γιά ισοζύγιο τής λαϊκής οίχονομίας, δέν είναι ισοζύγιο, μά παιχνίδι μέ άριθμούς. Έπίσης άχατάλληλος είναι δ χειρισμός τού προβλήματος τού ίσοζυγίου τής λαϊκής οίκονομίας άπό τούς Μπαζάροφ καί Γκρόμαν. Τό διάγραμμα τοϋ ισοζυγίου τής λαϊκής οίκονομ'ας τής ΕΣΣΔ πρέπει νά τό έπεξεργαστούνε έπαναστάτες μαρξιστές, άν γενικά θέλουν νά άσχοληθούν μέ τή μελέτη τών ζητημάτων τής οίχονομίας τής μεταβατικής περιόδου. Καλό θάταν άν οί μαρξιστές-οικονομολόγοι μας δημιουργοϋσαν μιά είδιχή ομάδα άπό στελέχη γιά νά έπεξεργαστοϋν τά προβλήματα τής οίχονομίας τής μεταβατικής περιόδου, δπως μπαίνουν μέ καινούργιο τρόπο στό σημερινό στάδιο άνάπτυξης.

ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΤΗΣ ΕΞΑΛΕΙΨΗΣ

TON ΚΟΥΛΑΚΩΝ ΣΑΝ ΤΑΞΗΣ

Στό 16 φύλλο τής «Κράσναγια Ζβεζντά» στό άρθρο « Ή Εξάλειψη τών κουλάκων σάν τάξης», πού άναμφισβήτητα είναι γβνικά σωστό, όπάρχουν δυό άνακρίβειβς στή διατύπωση. Moö φαίνεται πώς βίναι άπαραίτητο νά διορθωθούν αύτές of άνακρίβειες. 1. Στό άρθρο λέγεται: «Στήν π ι ρ Ι ο ΐ ο τής άνόρθοοης έ φ α ρ μ ί ζ α μ · τήν π ο λ ι τ ι χ ή τοΟ π ε ρ ι ο ρ ι σμοί) τών κ α π ι τ α λ ι ο τ ι χ β ν οτο'.χ>(α>ν τής πόλης χ α ί τοΟ χωριοΟ. £τ(ς ά ρ χ ί ς τής περιόίοο τής άναουγχρότηοης π · ρ α ο α μ · άπ* τήν π ο λ ι τ ι χ ή τοβ π ε ρ ι ο ριομοΟ οτήν π ο λ ι τ ι χ ή τής ί χ τ ϊ π ι ο ή ς τους».

Ή θέση αύτή δέν είναι σωστή. Ή πολιτιχή το5 περιορισμού τών καπιταλιστικών στοιχείων καί ή πολιτική τής έχτόπισής τους δέν βίναι δυό διαφορετικές πολιτικές. Πρόκειται γιά μιά καί τήν ίδια πολιτική. Ή έχτόπιση τών καπιταλιστικών στοιχείων τοϋ χωριού είναι άναπόφευχτο άποτέλεσμα καί σ υ σ τ α τ ι κ ό μέρος τής πολιτικής τοϋ περιορισμού τών καπιταλιστικών στοιχείων, τής πολιτικής τοϋ περιορισμού τών έκμεταλλευτικών τάσεων τών κουλάκων. Ή έχτόπιση τών καπιταλιστικών σ τ ο ι χ ε ί ω ν τοϋ χωριοό δέν είναι άκόμα έχτόπιση τών κουλάκων σάν τ ά ξ η ς . Ή έχτόπιση τών καπιταλιστικών στοιχείων τοΰ χωριού είναι έχτόπιση καί κατανίκηση ξ ε χ ω ρ ι σ τ ώ ν τ μ η μ ά τ ω ν τών κουλάκων, πού δέν άνθβξαν στή φορολογική πίεση, πού δέν άντεξαν στό σύστημα τών περιοριστικών μέτρων της Σοβιετικής Έξουσίας. Είναι κατανοητό, οτι ή πολιτική τοϋ περιορισμού τών έκμεταλλευτικών τάσεων τών κουλάκων, ή πολ.τική τοϋ περιορισμού τών καπιταλιστικών στοιχείων τοϋ χωριού δέ μπορεί νά μήν οδηγήσει στήν έχτόπιοη όρισμενων τμημάτων τών κουλάκων. Γι'αύτό ή έχτόπιση ορισμένων τμημάτων τών κουλάκων δέ μπορβί νά Εξετάζεται διαφορετικά, παρά σάν άναπόφευχτο άποτέλεσμα καί σά συστατικό μέρος τής πολιτι-

404

κής

Σ τ ά λ ι ν

τοΰ περιορισμού τών καπιταλιστικών στοιχείων τοΰ χωριού. Ί Ι πολιτική αύτή Εφαρμοζόταν στή χώρα μας, δχι μονάχα στήν περίοδο τής άνόρθωσης, μά καί στήν περίοδο τής Ανασυγκρότησης καί στήν περίοδο Οστερα άπ' τό XVo Συνέδριο (Δεκέμβρης 1927), καθώς καί στήν περίοδο τής Χ ν ί η ς Συνδιάσκεψης τοϋ Κόμματός μας ('Απρίλης 1929), δπως καί Οστερα άπ* αότήν τή Συνδιάσκεψη, ώς τό καλοκαίρι του 1929, δταν άρχισε στή χώρα μας ή γενική κολλεχτιβοποίηση, δταν έγινε ή σ τ ρ ο φ ή πρός τήν πολιτική τής έ ξ α λ ε ι ψ η ς τών κουλάκων σάν τ ά ξ η ς . "Αν Εξετάσουμε τά σπουοαιότερα ντουκουμέντα τοΰ κόμματος, Αρχίζοντας έστω άπ' τό XIVo Συνέδριο τό Δεκέμβρη τοΰ 1925 (Βλ. τήν άπόφαση πάνω στόν άπολογισμό τής K.Ë.) καί τελειώνοντας μέ τή Χ \ Ί η Συνδιάσκεψη τοΰ 'Απρίλη τοΰ 1929 (Βλ. τήν άπόφαση «Γιά τους δρόμους τής άνόδου τής άγροτικής οικονομίας»), δέ μπορεί νά μή σημειώσουμε δτι ή θέση γιά τόν «περιορισμό τών Εκμεταλλευτικών τάσεων τών κουλάκων» ή γιά τόν «περιορισμό τής άνάπτυξης τοΰ καπιταλισμού οτό χ ω ριό» βρίσκεται πάντα π λ ά ϊ στή θέση γιά τήν «έχτόπιση τών καπιταλιστικών στοιχείων τοΰ χωρίου», γιά τήν «κατανίκηση τών καπιταλιστικών στοιχείων τού χωριού». Τί σημαίνει αότι; Αύτό σημαίνει δτι τό κόμμα δ έ ν ξ ε χ ω ρ ί ζ ε ι τήν έχτόπιση τών καπιταλιστικών στοιχείων τού χωριού, άπ' τήν πολιτική τοδ περιορισμού τών Εκμεταλλευτικών τάσεων τών κουλάκων, άπ' τήν πολιτική τοδ περιορισμού τών καπιταλιστικών στοιχείων τοϋχωριού. Τόσο τό XVo Συνέδριο τού Κόμματος, δσο καί ή Χ ΐ ν η Σηνδιάσκεψη στέκονται όλοκληρωτικά πάνω στή βάση τής πολιτικής «τού περιορισμού τών έκμεταλευτικών τάσεων τής αγροτικής άστικής τάξης» (άπόφαση τού XVou Συνέδριου «γιά τή δουλιά στό χωριό») πάνω στή βάση τής πολιτικής «γιά τή λήψη νέων μέτρων, που περιορίζουν τήν άνάπτυξη τού καπιταλισμού στό χωριό» (Βλ. στό ίδιο), πάνω στή βάση τής πολιτικής «τού άποφασιστικού περιορισμού τών έκμεταλλευτικών τάσεων τού κουλάκου» (Βλ. τήν άπόφαση τού XVou Συνεδρίου γιά τό πεντάχρονο σχέδιο), πάνω στή βάση τής πολιτικής «τής Επίθεσης ένάντια στόν κουλάκο» μέ τήν έννοια «τού περάσματος σέ παραπέρα πιό συστηματικό καί πιό Επίμονο περιορισμό τοό κουλάκου καί τού άτομικού επιχειρηματία» (Βλ. στό Γδιο), πάνω στή βάση τής πολιτικής «τής άκόμα πιό άποφασιστικής οικονομικής Εχτόπισης» «τών στοιχείων τής ιδιωτικής—καπι-

Γιά τό Ζήτημα τής πολιτικής τής ίΕάλειψης τ ώ ν κουλάκων odv τάΕης

403

ταλιστιχής οίκονομίας» οτήν πόλη χαί στό χωριό (Βλ. τήν άπόφαση τοό XVου Συνεδρίου πάνω στόν Απολογισμό τής ΚΕ). Συνβπώς: α) Εχει άδικο ό συντάχτης του άρθρου πού άναφέραμε, δταν παριστάνει τήν πολιτική του περιορισμού τών καπιταλιστικών στοιχείων χαί τήν πολιτική τής έκτόπισής τους, σά δυό διαφορετικές πολιτικές. Τά γεγονότα δείχνουν, ότι Εχουμε έδώ νά κάνουμε μέ μιά γενική πολιτική περιορισμού τοό καπιταλισμού, πού συστατικό μέρος καί άποτέλεσμα της είναι ή έχτόπιση ξεχωριστών τμημάτων τών κουλάκων. Συνεπώς: β) Εχει άδικο ό συντάχτης τοΰ £ρθρου πού άναφέραμε, όταν ισχυρίζεται δτι ή έχτόπιοη τών καπιταλιστικών στοιχείων τοΰ χωριού άρχισε μονάχα στήν περίοδο τής άνασυγκρότησης, στήν περίοδο τοΰ XVou Συνεδρίου. Στήν πραγματικότητα ή έχτόπιση γινεταν καί πριν άπ' τό XVo Συνέδριο, στήν περίοδο τής άνόρθωσης καί Οστερα άπ' τό XVo Συνέδριο, στήν περίοδο τής Ανασυγκρότησης. Στήν περίοδο τοΰ XVou Συνεδρίου είχε μονάχα δυναμώσει ή πολιτική τοΰ περιορισμού τών Εκμεταλλευτικών τάσεων τών κουλάχων μέ καινούργια συμπληρωματικά μέτρα, χαί σέ σύνδεση μ' αύτά Επρεπε νά δυναμώσει χαί ή έχτόπιση τών ξεχωριστών τμημάτων τών κουλάκων. "2. Στό άρθρο λέγεται: « Ή πολιτική τής ί ; α λ « ι ψ η ς τ β ν κουλάκων οαν τάςης ά π ο ρ ί ι ΐ όλοκληρατιχα άπ' τήν πολιτιχή τής ιχτόπιοης τ β ν χαπιταλιοτιχβν οτοιχ·(ων, χαί ά π ο τ ι λ ι ΐ τή ουνίχιοη αυτής τής πολιτικής οί καινούργιο οταθμέ».

Ή θέση αύτή δέν είναι άχριβής χαί γι' αύτό δέν είναι σωστή. Είναι κατανοητός'οτι ή πολιτική τής έξάλειψης τών χουλάχων σάν τάξης δέ μπορούσε νά πέσει άπ' τόν ούρανο. Είχε προετοιμαστεί Απ' 8λη τήν προηγούμενη περίοδο τοΰ περιορισμού καί συνεπώς καί τής έχτόπισης τών καπιταλιστικών στοιχείων τοΰ χωριού. Αύτό δμως δέ σημαίνει άκόμα, δτι δέ διαφέρει ρ ι ζ ι κ ά Απ' τήν πολιτική τοΰ περιορισμού (καί τής έχτόπισης) τών καπιταλιστικών στοιχείων τοϋ χωριού, πώς είναι δήθεν σ υ ν έ χ ι σ η τής πολιτικής τοδ περιορισμού. Τό νά μ ι λ ί κανείς, Ετσι δπως μιλδ ό άρθρογράφος μας, σημαίνει πώς άρνείται τήν Οπαρξη τής σ τ ρ ο φ ή ς στήν άνάπτυξη τοΰ χωριού, Απ' τό καλοκαίρι τοϋ 1929 καί δώ. Τό νά μιλδ κανβίς Ετσι, σημαίνει πώς άρνείιαι τό γεγονός, δτι στήν περίοδο αύτή κάναμε σ τ ρ ο φ ή στήν πολιτική τοϋ κόμματός μας στό χωριό. Τό νά μιλά κανείς Ετσι, σημαίνει πώς δημιουργεί κάποιο ιδεολογικό προχάλυμα γιά

406

Σ τ ά λ ι ν

τά δεξιά στοιχεία τοϋ »όμματος μας, πού γαντζώνονται τώρα άπ' τήν ά π ^ ο σ η τοό λ \ ο υ ΣυνεΣρίου, γιά νά στραφούν ένάντια οτή ν έ α T C / « I > T ' τιύ κ ά μ α τ ο ς , οπας άχριβύς γαντζώνονταν στον καιρό του ό Φροίμν.ιναπ' τις àrcijàottç του XIVou Συνεδρίου για νά o-ipaqsl ενάντια οιήν πολιτιχή τής ίδρυσης χολχόζ χαί οοβχοζ. 'Απο roô ξεκινούσε τό XVo Συνέδριο, όταν διαχήρυττβ τό δυνομαμα τής τ.οΡιτικής τοϋ τ.εριοριομού (χαί τής έχτεπισης) ιών καπιταλιστικών οτοιχείων τού χωριού; Ά π ' τό οτι παρά τόν περιοριομό αύτό τών χουλάχων, οί χουλάχοι έ π ρ ε π ε ώοτοοο νά μ ε ί ν ο υ ν σ ά ν τ ά ξ η γιά ορισμένο χρονιχό διάστημα. II ά ν ω ο' α ύ τ ή τ ή ß ά σ η, τό XVo Συνέδριο άφησε οέ ισχύ τό νόμο γιά τήν έκμίσΟωση τών γαιών, ξέροντας θαυμασια ότι οί μισθωτές στήν πλειοψηφία τους είναι κουλάκοι. II ά ν ω ο' α ύ τ ή τ ή β α σ η τό XVo Συνέδριο άφησε σε ισχύ τό νόμο γιά τή μίσθωση τής έργα οίας οτό χωριό, άπαιτώντας τήν άκριβή εφαρμογή του οτήν πράεη. Π ά ν ω ο* α ύ τ ή τ ή β ά σ η διακηρύχτηκε άχόμα μιά φορά, οτι είναι άπαράδεχτη ή Απαλλοτρίωση τών κουλάκων. 'Αντιτίθενται αύτοί οί νόμοι καί αύτες οί άποφάσεις στήν πολιτική τοϋ π ε ρ ι ο ρ ι σ μ ο ύ (καί τής έχτόπισης) τών καπιταλιστικών στοιχείων τού χωριού; 'Αναμφίβολα δ χ ι .'Αντιτίθενται αύτοί οί νόμοι, καί αύτές οί άποφάσεις στήν πολιτική τής ε ξ ά λ ε ι ψ η ς τών κουλάκων σάν τάξης; 'Αναμφίβολα, ν α ι ! Συνεπώς αύτούς τούς νόμους καί αύτ:'ς τίς άποφάσεις πρέπει τώρα νά τούς βάλουμε στή μπάντα, οτίς περιοχές τής γενικής καλλεχτιβοποίησης, πού ή σφαίρα τής έπέχτασης της αυξάνει, δχι μέρα μέ τή μέρα, μά ώρα μέ τήν ώρα. Εξάλλου έχουν κιόλας μπεί στή μπάντα, άπ' ττ.νίδια τήν πορεία τού κολχόζνικου κινήματος, στις περιοχές τής γενικής κολλεχτιβοποίησης. Μπορεί άραγε ύστερα άπ' όλα αύτά νά ισχυρίζεται κανείς οτι ή πολιτική τής έξάλειψης τών κουλάκων σάν τάξης είναι ή σ υ ν έ χ ι σ η τ',ς πολιτικής τού περιορισμού (καί τής έχτόπισης) τών καπιταλι- τιχών στοιχείων τού χωριού; Είναι ξεκάθαρο ότι δέ μπορεί. 'Ο συντάχτης τού άρθρου πού ίνα φέραμε ξεχνά 2τι δέ μπορεί νά έχτοπιστεί ή τάξη τών κουλάκων σάν τάξη μέ τά φορολογικά μέτρα καί μέ οποιοδήποτε άλλο περιορισμό, ά ν ά φ ή σ ο υ μ ε στά χέρια αυτής τής τάξης τά Εργαλεία τής παραγωγής. μέ τό δικαίωμα τής έλεύθερης Εκμετάλλευσης τών γαιών

f i d τό ίήτι μα τής πολιτικής τής έΕάλειψης τών κουλάκων σάν τάΕης

407

καί άν διατηρήσουμε στήν πραχτική μας τό νόμο τής μίσθωσης τής εργασίας στό χωριό, τό νόμο τής Εκμίσθωσης τής γής καί τής άπαγόρευσης τής άπαλλοτρίωσης τών κουλάκων. ' 0 άρθρογρ>φος ξεχνδ, οτι μέ τήν πολιτική τοϋ περιορισμού τών Εκμεταλλευτικών τάσεων τών κουλάκων μπορούμε νά όπ λογίζουμε στήν Εχιόπιση μονάχα ξεχωριστών τμημάιων τώ- κουλάκων πράγμα που δέν άντιτίθεται, μά άντίθετα, προϋποθέτει τή δ ι α τ ή ρ η σ η , γιά ορισμένο χρονικό διάστημα, τών κουλάκων, σάν τάξης. Γιά νά Εκτοπιστούν οί κουλάκοι σάν τάξη δέν άρκεί ή πολιτική τού περιορισμού καί τής έχτόπισης ξεχωριστών τμημάτων τευς. Γιά νά έχτοπιστοϋν ci κουλάκοι σάν τάξη, πρέπει νά τ σ α κ ι σ τ ε ί σέ άνοιχτή μάχη ή άντίσταση αυτής της τάξης καί νά σ τ ε ρ η θ ε ί τίς παραγωγικές πηγές τής ύπαρξης καί τής άνάπτυξής της (Ελεύθερη έχμετάλλευαη τής γής, Εργαλεία παραγωγής, Εκμίσθωση τής γής, δικαίωμα μίσθωσης τής έργασίας κλπ.) Αύτή άκριβώς είναι ή σ τ ρ ο φ ή πρός την πολιτική τής Εξάλειψης τών κουλάκων σάν τάξης. Χωρίς αύτό, οί συζητήσεις γιά τήν Εκτόπιση τών κουλάκων σάν τάξης είναι κούφια φλυαρία, έπιθυμητη καί ώφέλιμη μονάχα γιά τούς όπαδούς τής δεξιάς παρέκκλισης. Χωρίς αύτό, δέν είναι νοητή καμιά σοβαρή καί άκόμα περισσότερο γενική κολλεχτιβοποίηση τού χωριού. Αύτό τό κατάλαβαν καλά οί φτωχοί ·λλΙ οί μεσαίοι άγρότες τοϋ χωριού μας, πού τσακίζουν τούς κουλάκους καί πραγματοποιούν τή γενική κολλεχτιβοποίηση. Δέν τό καταλαβαίνουν δμως άκόμα, δπως φαίνεται, μερικοί σύντροφοι μας. Συνεπώς ή σημερινή πολιτική τού κόμματος στό χωριό δέν είναι σ υ ν έ χ ι σ η τής παλιάς πολιτικής, μά σ τ ρ ο φ ή άπ* τήν παλιά πολιτική τοϋ π ε ρ ι ο ρ ι σ μ ο ύ (χαί τής Εκτόπισης) τών καπιταλιστικών στοιχείων τού χωριού, στήν καινούργια πολιτική τής έ ξ ά λ ε ι ψ η ς τών κουλάκων σάν τάξης. « Κ ρ ά σ ν α γ ι α Ζ β ε ζ ν τ ά » άριθ. 18, 21 τοϋ Γενάρη 1930

ΙΛΙΓΓΟΣ ΑΠ' ΤΙΣ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΛΧΟΖΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

"Ολοι μιλούν σήμερα γιά τίς Επιτυχίες τής Σοβιετικής έξουσίας στόν τομέα τοό κολχόζνικου κινήματος. Άκόμα κ: οί Εχθροί είναι άναγκασμένοι νά παραδεχτούν δτι έχουμε σοβαρές έπιτυχίες. Καί οί Επιτυχίες αυτές είναι πραγματικά μεγάλες. Είναι γεγονός, δτι στίς 20 τοϋ Φλεβάρη αύτοϋ τοϋ χρόνου έχουν κι δλας κολλεχτιβοποιηθεί τά 50"/„ τών άγροτικών νοικοκυριών τής ΕΣΣΔ. Αύτό σημαίνει, πώς ώς τίς 20 τοϋ Φλεβάρη 1930 έχουμε ξ ε π ε ρ ά σ ε ι " τό πεντάχρονο σχέδιο πάνω άπό δυό φορές. Είναι γεγονός, δτι στίς 2β τοϋ Φλεβάρη αύτοϋ τοϋ χρόνου, τά κολχόζ είχαν κατορθώσει κ ι ό λ α ς ν' άποθηκεύσουν γιά τήν άνοιξιάτικη σπορά πάνω άπό 36 έκατομμύρια μετρικούς στατήρες σπόρο, δηλαδή πάνω άπ* τά 90°/ 0 τοϋ σχεδίου, δηλαδή περίπου 220 έκατομμύρια πούτια. Δέ μπορούμε νά μήν παραδεχτούμε, δτι ύστερα άπ' τήν πετυχημένη Εκπλήρωση τοϋ σχεδίου συγκέντρωσης τών σιτηρών, άποτελεί μιά τεράστια έπιτυχία τό γεγονός, δτι συγκεντρώθηκαν 220 έκατομμύρια πούτια σπόρος, μονάχα άπ' τά κολχόζ. Τί δείχνουν, δλα αύτά; Δείχνουν, δτι μ π ο ρ ε ί ν ά θ ε ω ρείται πιά Εξασφαλισμένη ή ριζική στροφή τ ο ϋ χ ω ρ ι ο ύ πρός τό σ ο σ ι α λ ι σ μ ό . Δέ χρειάζεται ν' άποδείξουμε δτι οί Επιτυχίες αύτές έχουν τήν πιό μεγάλη σημασία γιά τίς τύχες τής χώρας μας, γιά δλη τήν έργατική τάξη, σάν καθοδηγητική δύναμη τής χώρας μας καί τέλος γιά τό ίδιο τό κόμμα. Χωρίς κάν νά μιλάμε γιά τά άμεσα πραχτικά άποτελέσματα, οί έπιτυχίες αύτές έχουν τεράστια σημασία γιά τήν έσωτερική ζωή τοϋ ίδιου τού κόμματος, γιά τή διαπαιδαγώγηση τοϋ κόμματός μας. Εμπνέουν στό κόμ-

"Ιλιγγος άπ'

τΙς έπιτυχϊίς

409

μα τό θάρρος χαί τήν πίστη στίς δυνάμεις του. 'Εξοπλίζουν τήν Εργατική τάξη μέ τήν πίστη στή νίχη τής όπόθεσής μας. Φέρνουν ατό χόμμα μας καινούργιες Εφεδρείες άπό έχατομμύρια ά ν θρώπους· Ά π ' έδώ πηγάζει τό χαθήχον του χόμματος: ν ά σ τ ε ρ ε ώ σ ε ι τίς επιτυχίες πού καταχτήσαμε χαί νά τίς χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή σ ε ι σχεδιασμένα γιά τήν παραπέρα χίνηση πρός τά μπρός. Οί έπιτυχίες όμως Εχουν καί τή σκοτεινή πλευρά τους, ιδιαίτερα δταν καταχτιούνται σχετικά «εύκολα», μέ τρόπο, μποροδμε νά πούμε, «Αναπάντεχο». Τέτιες έπιτυχίες μεταδίδουν καμιά φορά τό πνεύμα της Ιπαρσης καί τοϋ κομπασμού: «Εμείς δλα μπορούμε νά τά κάνουμε». «Γιά μάς δλα είναι παιχνιδάκια!». Οί έπιτυχίες αύτές, δχι σπάνια, μεθούν τούς άνθρώπους καί άρχίζει νά τούς πιάνει ίλιγγος άπ' τίς έπιτυχ-'ες, χάνεται τό αίσθημα τοϋ μέτρου, χάνεται ή ικανότητα ν' άντιλαμβάνονται τήν πραγματικότητα, έμφανίζεται ή τάση ύπερεχτίμησης τώνδυνάμεών τους καί υποτίμησης τών δυνάμεων τού άντιπάλου, έμφανίζονται τυχοδιωχτικές άπόπειρες νά λύσουν «στό άψε-σβήσε» δλα τά προβλήματα τής σοσιαλιστικής άνοικοδόμησης. Κι έτσι δέν τούς μένει μυαλό νά νιαστοδν γιά τό πώς θά σ τ ε ρ ε ω θ ο ύ ν οί έπιτυχίες πού καταχτήθηκαν καί πώς θά χ ρ η σ ι μ ο π ο ι η θ ο ύ ν σχεδιασμένα γιά τήν παραπέρα κίνηση μπρός τά μπρός. Τί μάς χρειάζεται νά στερεώσουμε τίς έπιτυχίες πού καταχτήσαμε, άφού κι έτσι μπορούμε νά φτάσουμε «στό άψε-σβύσε» ώς τήν πλέρια νίκη τοό σοσιαλισμού; «Εμείς δλα μπορούμε να τά κάνουμεΙ», «Γιά μάς δλα είναι παιχνιδάκια!» Ά π ' έ δ ώ πηγάζει τό καθήκον τοϋ κόμματος: νά κάνει άποφασιστικό άγώνα ένάντια σ' αύτές τί; επικίνδυνες χαί Επιζήμιες γιά τήν όπόθεσή μας διαθέσεις χαί νά τις πετάξει Εξω άπ' τό χόμμ?. Δέ μπορούμε νά πούμε πώς αύτές οί έπικίνδυνες καί έπιζήμιες γιά τήν όπόθεσή μας διαθέσεις είχαν μιά κάποια πλατιά διάδοση στίς γραμμές τοϋ κόμματός μας. Πάρ1 δλα αύτά δμως οί διαθέσεις αύτές υπάρχουν μέσα στό κόμμα μας καί δέν Εχουμε κανένα λόγο νά υποστηρίζουμε δτι οέ θά δυναμώσουν. Καί 4ν αύτές οί διαθέσεις πολιτογραφηθούν σέ μάς, τότε δέ μπορούμε ν' άμφιβάλλουμε δτι τό κολχόζνικο κίνημα θά Εξασθενήσει σημαντικά καί ό κίνδυνος άποτυχίας αύτού τού κινήματος μπορεί νά γίνε: πραγματικότητα.

410

Σ τ ά λ ι ν

Ά π ' εδώ·πηγάζει τό χαθήχον του τύπου μας: νά ξεσκεπάζει συστηματικά αύτές καί άλλες παρόμοιες άντιλβνινιστιχές διαθέσεις· Νά μερικά γεγονότα. 1. Οί έπιτυχίες της κολχόζνιχης πολιτικής μας έξηγούνται άνάμεσα στ' άλλα μέ τό οτι ή πολιτική αύτή στηρίζεται οτήν άρχή τής έθελοντικής π ρ ο σ χ ώ ρ η σ η ς στό κολχόζνικο κίνημα καθώς καί στόν υ π ο λ ο γ ι σ μ ό τ ή ς ποικιλομορφ ί α ς τ ώ ν σ υ ν θ η κ ώ ν στίς διάφορες περιοχές τής ΕΣΣΔ. Δέν πρέπει νά συγκροτούμε κολχόζ μέ τή βία. Αύτό θάταν άνόητο καί άντιδραατικό. Τό κολχόζνικο κίνημα πρέπει νά στηρίζεται πάνω στήν ενεργό υποστήριξη τών βασικών μαζών τής άγροτιάς. Δέν πρέπει νά μεταφυτεύουμε μηχανικά τά υποδείγματα τής κολχόζνικης ανοικοδόμησης τών άναπτυγμένων περιοχών στίς μή άναπτυγμένες περιοχές. Αδτό θάταν άνόητο καί άντιδραατικό. Μιά τέτια «πολιτική» θά χαντάκωνε μέ μιάς τήν ιδέα τής κολεχτιβοποίησης. Πρέπει νά δπολογίζουμε προσεχτικά τήν ποικιλομορφία τών ουνθηκών στίς διάφορες περιοχές τής ΕΣΣΔ δταν καθορίζουμε τούς ρυθμούς καί τίς μέθοδες τής κολχόζνικης άνοικοδόμησης. Στό κολχόζνικο κίνημα οί σιτοπαραγωγικές περιοχές μας βρίσκονται πιό μπροστά άπ' όλες τίς περιοχές. Γιατί; Γιατί, πρώτα, στίς περιοχές αύτές έχουμε τό μεγαλύτερο άριθμό δυναμωμένων πιά σοβχόζ καί κολχόζ, πού χάρη σ' αύτά είχε τή δυνατότητα ό άγρότης νά πειστεί γιά τή δύναμη καί τή σημασία τής νέας τεχνικής, γιά τή δύναμη καί τή σημασία τής νέας συλλογικής όργάνωσης τής οικονομίας. Γιατί, δεύτερο, οί περιοχές αύτές έχουν περάσει ένα δίχρονο σχολειό πάλης ένάντια στούς κουλάκους στή διάρκεια τής καμπάνιας γιά τή συγκέντρωση τών σιτηρών, πράγμα πού δέ μπορούσε παρά νά διευκολύνει τήν υπόθεση τού κινήματος τών κολχόζ. Γιατί, τέλος, οί περιοχές αύτές έφοδιάστηκαν έντατικά στά τελευταία χρόνια μέ τά καλύτερα στελέχη άπ' τά βιομηχανικά κέντρα. Μπορούμε νά πούμε, δτι αϋτές οί Ιδιαίτερα εύνοϊκές συνθήκες υπάρχουν έπίσης καί στίς άλλες περιοχές, λχ, στίς καταναλωτικές περιοχές, δπως είναι οί βόρειες περιοχές μας, ή στίς περιοχές τών καθυστερημένων άκόμα έθνοτήτων, δπως είναι Αχ, τό Τουρκεστάν; "Οχι, δέ μπορούμε νά τό πούμε αύτό. Είναι ξεκάθαρο, δτι ή άρχή τοό δπολογισμού τής ποικίλο-

Ίλιγγος άπ' τ(ς έπιτυχίες

411

μορφίας τών συνθηκών στίς διάφορες περιοχές τής ΕΧΣΔ, παράλληλα μέ τήν άρχή τής Ιθελοντικής προσχώρησης, είναι μιά άπ' τίς πιό σοβαρές προϋποθέσεις ένός άγιους χολχιζνιχου κιν> ματος. Καί τί γίνεται σέ μάς χαμιά φορά οτήν πράξη; Μπορούμε νά ποόμε πώς δέν παραβιάζεται σέ μιά σειρά περιοχές ή άρχή τής έθελοντικής όργάνωσης χαί τοΰ απολογισμού τών τοπιχων ιδιομορφιών; "Οχι, δυστυχώς δέ μπορούμε νά τό πουμβ αυτό. Είναι γνωστό λόγου χάρη, πώς σέ μιά σειρά βόρειες π?ριοχές τής καταναλωτικής ζώνης, οπού οί ευνοϊκές συνθήκες γιά τήν άμεση όργάνωση τών κολχόζ είναι οχετι>ά λιγότερες, άπ' δτι είναι στις σιτ&παραγωγικές περιοχές, προσπαθούν δχι σπάνια νά άντικταστ ήσουν τήν προκαταρχτική δουλιά γιά τήν οργάνωση τών κολχόζ μέ τή γραφΐΐοκριτική απαγόρευση μέ διατάγματα τοό κολχόζνικου κινήματος, μέ χάρτινες Αποφάσεις γιά τήν άνάπτυξη τών κολχόζ, μέ τήν όργάνωσ/, στά χαρτιά κολχ&ζ, πού άκόμα δέν ύπάρχουν στήν πραγματικότητα, πού γιά τήν «Οπαρξή» τους δμως ύπάρχει ολάκερη στίβα άπό κομπαστικές άποφάσεις. "Η άς πάρουμβ μερικές περιοχές του Ί ουρκεστάν, δπου οί εύνοϊκές συνθήκες γιά τήν άμεση όργάνωση τών κολχόζ είναι άκόμα λιγότερες, άπ' τίς βόρειες περιοχές τής καταναλωτικής ζώνης. Είναι γνωστό, πώς σέ μιά σειρά περιοχές του Τουρκεστάν Εγιναν κιόλας προσπάθειες γιά «νά φτάσουν καί νά ξεπεράσουν» τίς προχωρημένες περιοχές τής ΕΣΣΔ, μέ τήν άπειλή δτι θά χρησιμοποιηθεί ένοπλη δύναμη, μέ τήν άπειλή δτι τούς άγρότες πού δέ θέλουν γιά τήν ώρα νά μπουν στά κολχόζ θά τούς κόψουν τό νερό γιά τό πότισμα καί δέ θά τούς δοσουν βιομηχανικά έμπορεύματα. Τί τό κοινό μπορεί νά ύπάρχει άνάμεσα ο' αύτή τήν «πολιτική» τοϋ επιλοχία ΙΙριοιμπέεφ καί στήν πολιτική τοϋ κόμματος, πού στηρίζεται στήν άρχή τής έίελοντικής προσχώρησης καί στόν ύπολογισμό τών τοπικών ίδιοαορφιών στό έργο τήςκολχόζνικης Ανοικοδόμησης; Είναι ξεκάθαρο πώς δέν ύπάρχει καί δέ μπορεί νά ύπάρχει τίπστα τό κοινό άνάμεσά του;. Ποιόν ώφελοΰν αύτές οί παραμορφώσεις, αύτή ή γραφειοκρατική ύπαγόρευση μέ διατάγαατα του κολχόζνικου κινήματος, αύτές οί Ανάξιες άπειλέ: ai βάρος τών άγροτών μας; Κανέναν, έχτός άπ' τοις έχθρούς μας! Που μπορού/ νά οδηγήσουν αύτές οί παραμορφώσεις; Στό δυνάμωμα τών έχθρών μας καί στή δυσφήμιση τής ίδέας του χολχόζνικου κινήματος.

412

I. Σ τ ά

Χι ν

Δέν είναι ξεκάθαρο δτι οί αύτουργοί αύτών τών παραμορφώσεων, πού θεωρούν τούς έαυτούς τους «άριστερούς», χύνουν στήν πραγματικότητα νερό στό μύλο τοϋ δεξιού οπορτουνισμού; 2. Μιά απ' τίς πιό μεγάλες άρετές της πολιτικής στρατηγικής τοϋ κόμματος μας είναι 2τι ξέρει \ά διαλέγει σέ κάθε δοσμένη οτιγμή τό β α σ ι κ ό κ ρ ί κ ο τοϋ κινήματος, πιάνεται άπ* αύτόν καί τραβά μετά βλη τήν άλυσίδα πρός ένα γενικό σκοπό γιά νά πετύχει τή λύση τοϋ προβλήρατος. Μπορούμε νά πούμε πώς τό κόμμα Ιχει διαλέξει πιά τό βασικό κρίκο τοϋ κολχόζνικου κινήματος στό σύστημα τής κολχόζνικης άνοικοδόμησης; Ν'αί, μπορούμε καί πρέπει. Ποιός είναι αύτός ό βασικός κρίκος; Μήπως ή σ υ ν τ ρ ο φ ι ά γ ι ά τ ή ν κ ο ι ν ή καλλιέργ ε ι α τ ή ς γής; "Οχι, δέν είναι αύτή. Έ συντροφιά γιά Η,ν κοινή καλλιέργεια τής γής, δπου τά μέσα τής παραγωγής δέν έχουν άκόμα κοινωνικοποιηθεί, είναι πιά μιά ξεπερασμένη βαθμίδα τοϋ κολχόζνικου κινήματος. Μήπως είναι ή ά γ ρ ο τ ι κ ή κ ο μ μ ο ύ ν α ; "Οχι, δέν είναι ή κομμούνα. Οί κομμούνες είναι γιά τήν ώρα άκόμα μεμονωμένο φαινόμενο στό κολχόζνικο κίνημα. Οί συνθήκες δέν έχουν άκόμα ωριμάσει γιά τις άγροτικές κομμούνες σάν κ υ ρ ί α ρ χ ε ς μορφές, δπου είναι κοινωνικοποιημένη, δχι μονάχα δλη ή παραγωγή, μά καί ή διανομή. Τό βασικό κρίκο τού κολχόζνικου κινήματος, τήν κ υ ρ ί α ρ χ η μορφή του στή δοσμένη στιγμή, άπ' δπου πρέπει τώρα νά πιαστούμε, τήν άποτελεί τό ά γ ρ ο τ ι κ ό ά ρ τ έ λ . Σ τ ό ά γ ρ ο τ ι κ ό ά ρ τ έ λ είναι κοινωνικοποιημένα τά βασικά μέσα παραγωγής καί κυρίως αύτά πού χρησιμοποιούνται στήν παραγωγή σιτηρών: έργασία, Εκμετάλλευση τής γής, μηχανές καί άλλα έργαλεία, ζώα έργασίας, χτίρ:α τοϋ νοικοκυριού. Στο άρτέλ δ έ ν κ ο ι ν ω ν ι κ ο π ο ι ο ύ ν τ α ι : ό συνεχόμενος μέ τό οπιτι χώρος, (μικροί λαχανόκηποι, όπωρόκηποι), οί κατοικίες, ένα μέρος άπ' τά γαλακτοφόρα ζώα, τά μικρά ζώα, τά πουλερικά κλπ. Τό άρτέλ είναι ό β α σ ι κ ό ς κρίκος τ ο ύ κ ο λ χ ό ζ ν ι κ ο υ κ ι ν ή μ α τ ο ς γιατί είναι ή πιό κατάλληλη μορφή γιά τή λύση τού προβλήματος τών σιτηρών. Τό πρόβλημα τών σιτηρών δμως είναι ό β α σ ι κ ό ς κ ρ ί κ ο ς σ τ ό σύστημα δλη ς τής ά γ ρ ο τ ι κ ή ς οικονομίας, γιατί χωρίς τή λύσ/( του δέν είναι δυνατό νά λυθεί οδιε τό πρόβλημα τής χτηνοτροφίας (τής μικρές καί τής μεγάλης), οδ-

Ί λ ι γ γ ο ς 4«' τίς ίττιτυχίίς

413

τε to πρόβλημα τών καλλιεργειών μέ βιομηχανικά φυτά χαί τών ειδικών καλλιβργιών, πού δίνουν τίς βασικές πρώτες δλες γιά τή βιομηχανία. Νά γιατί τό άγροτιχό άρτέλ είναι στή δοσμένη στιγμή ό βασικός κρίκος' στό σύστημα τοό κολχόζνικου κινήματος. 'Απ' αύτό άπορε'ει τό «Ύποδειγματιχό καταστατικό» τών χολχόζ, πού τό οριστικό κείμενο του δημοσιεύεται σήμερα*. 'Απ' αύτό έπίσης πρέπει νά ξεκινούν τά κομματικά καί τά σοβιετικά στελέχη, πού μιά άπ' τίς υποχρεώσεις τους είναι νά μελετήσουν βαθιά αύτό τό καταστατικό χαί νά τό έφαρμόοουν πέρα γιά πέρα στήν πράξη. Αύτή είναι ή άποψη τοό κόμματος στή δοσμένη στιγμή. Μπορούμε άραγε νά πούμε πώς αύτή ή άποψη τοϋ κόμματος έφαρμόζεται ατή ζωή χωρίς παραβάσεις καί παραμορφώσεις; "Οχι, δυστυχώς δέ μπορούμε νά τό πούμε αύτό. Είναι γνωστό πώς σέ μιά σειρά περιοχές τής ΕΣΣΔ, όπου δ άγώνας γιά τήν ύπαρξη τών κολχόζ δέν έχει άκόμα τελειώσει καί όπου τά άρτέλ δέν έχουν άκόμα στερεωθεί, γίνονται προσπάθειες νά βγουν έξω άπ' τά πλαίσια τών άρτέλ καί νά μεταπηδήσουν άπότομα στήν άγροτική κομμούνα. Τά άρτέλ δέν έχουν άχόμα στερεωθεί κι αύτοί «κοινωνικοποιούν» κιόλας τίς κατοικίες, τά μικρά ζώα, τά πουλερικά. Καί ή «κοινωνοικοποίηση» αύτή έχφυλίζεται σέ χάρτινη γραφειοκρατική έκδοση διαταγμάτων, γιατί δέν υπάρχουν άκόμα οί συνθήκες πού κάνουν άπαραίτητη μιά τέτια κοινωνικοποίηση. Μπορεί νά νομίσει χανείς, πώς τό πρόβλημα τών σιτηρών έχει πιά λυθεί στά χολχόζ, πώς δέν άποτελεί πιά παρά μιά ξεπερασμένη βαθμίδα καί πώς τό βασικό χαθήχον στή δοσμένη στιγμή δέν είναι ή λύση τού προβλήματος τών σιτηρών, μά ή λύση του προβλήματος τής χτηνοτροφίας καί τής πτηνοτροφίας. Γεννιέται τό έρώτημα: Σέ ποιόν χρειάζεται αύτή ή άμυαλη «δουλιά» πού βάζει στήν ίδια μοίρα τίς διάφορες μορφές τοϋ κολχόζνικου κινήματος; Σέ ποιόν χρειάζεται αύτή ή άνόητη καί έπιζήμια γιά τήν ϋπόθεοή μας βιασύνη; Τό νά έκνευρίζουμε τόν κολχόζνιχο ά(ρότη μέ τήν «κοινωνικοποίηση» τών κατοικιών, όλων τών γαλακτοφόρων ζώων, 8λων τών μικρών ζώων καί τών πουλερικών, όταν τό πρόβλημα τών σιτηρών δ έ ν έ χ ε ι άκόμα λ υ θ ε ί , όταν τά άρτέλ σά μορφή τών κολχόζ δ έ ν έ χ ο υ ν άχόμα σ τ ε ρ ε ω θ ε ί,—δέν είναι φανερό πώς μιά τέτια «πολιτική» μπορεί vàvai έπιθυμητή χαί ώφέ•«ΤΤράβντα», 2 τοΟ Μάρτη 1930.

Σ τ ά λ ι ν

λιμη μονάχα στούς άσπονδους έχθρούς μας; "Ενας άπ' αύτούς τούς θερμόαιμους «κοινωνικοποιούς» φτάνει μάλιστα ως τό σημείο νά βγάζε: διαταγή πρός τά άρτέλ, πού καθορίζει «νά καταγραφούν μέ:α σέ τρείς μέρες δλα τά πουλερικά κάθε νοικοκυριού», νά καθιερωθεί ή θέα/, τών είδικών «διοικητών» γιά τήν καταγραφή καί τήν έπίβλεψη, «νά καταλάβουν στά άρτέλ διευθυν-.ιχες θέσεις» «νά διευθύνουν τή σοσιαλιστική μάχη, χωρίς νά έγκαταλείπουν τή θέση τους» καί—πράγμα πού βγαίνει μόνο του—νά κρατούν δλο τό άρτέλ μέσα στή χούφτα τους. Τί είναι αύτό; Ιίολιτική >αθοδήγησης τού κολχόζ,ή πολιτική ά π ο σ ύ ν ΰ ε σ η ς κ α ί δ υ σ φ ή μ η σ ή ς τ ο υ ; Δί μιλώ πιά γιά κείνους τούς, μέ τό συμπίθειο, «Επαναστάτες», πού ά ρ χ ί ζ ο υ ν τήν όργάνωση τών άρτελ μέ τό χατέβαομα τής καμπάνας άπ' τήν έκχλησιά. Τό κατέβασμα τής καμπάνας! γιά φαντάσου, τί έπαναστατικότητα! Πώς μπόρεσαν νά Εμφανιστούν στούς κόλπους μας αύτές οί άμυαλες ένέργειες σχετικά μέ τήν «κοινωνικοποίηση», αύτές οί γελοίες προσπάθειες νά πηδήξουν πάνω άπ' τόν έαυτό τους, οί προσπάθειες πού Εχουν γιά σκοπό, νά παρακάμψουν τίς τάξεις καί τήν ταξική πάλη καί πού' στήν πραγματικότητα χύνουν νερό στό μύλο τών ταξικών μας έχθρών; Μπόρεσαν νά έμφανιοτουν μονάχα μέ?α στήν άτμόσφαιρα τών «εύκολων» καί «άναπάντεχων» έπιτυχιών μας στό μέτωπο τής χολχόζνικης άνοικοδόμησης. Μπόρεσαν νά έμφανιστοόν μονάχα σάν άποτέλεσμα τών άμυαλων διαθέσεων πού υπάρχουν στίς γραμμές ένός μέρους τού κόμματος: «έμβίς δλα μπορούμε νά τά χάνουμε»: «Γιά μάς δλα είναι παιχνιδάκια!». Μπόρεσαν νά έμφανιστούν μονάχα γιατί οί έπιτυχίες μας είχαν σάν άποτέλεσμα νά ζαλίσουν τά κεφάλια μερικών συντρόφων μας πού ζαλίστηκαν, πού Εχασαν γιά μιά στιγμή τή διαύγεια τού πνεύματος καί τή νηφαλιότητα στή σκέψη. Γιά νά διορθώσουμε τή γραμμή τής δουλιας μας στόν τομέα τήο κολχόζνικης άνοικοδόμησης, π ρ έ π ε ι ν ά β ά λ ο υ μ ε τ έ ρ μ α σ' α ύ τ έ ς τ ί ς δ ι α θ έ σ ε ι ς . Α ύ τ ό είναι τ ώ ρ α Ε ν α ά π ' τά ά μ ε σ α καθήκοντα τού κόμματος. Ή τέχνη τή; καθοδήγηση: είναι σοβαρό πρίγμα. Δΐν πρέπει νά μένουμε π»σω άπ' το κ ί ν η ι α , για:· 7>τχ> μένεις π : σω, σημαίνει πώς άποσπάσαι άπ' τίς μάζες. Δέν τρεπει δμως καί νά τρέχουμε μπροστά, γιατί δταν τρέχεις μπροστά, ση-

Ίλιγγος άπ' τΙς έπιτυχίες

μαίνει ort χάνεις τή σύνδεση μέ τίς μάζες καί άπομονώνεσαι. "Οποιος θέλει νά καθοδηγεί τό κίνημα καί νά διατηρεί ταυτόχρονα τή σύνδεση μέ τά έκατομμύρια τών μαζών, πρέπει νά κάνει άγώνα σέ δυό μέτωπα: καί ένάντια σε κείνους πού μένουν πίιω, καί ένάντια σέ κείνους πού τρέχουν μπροστά. Τό κόμμα μας είναι γερό καί άκατανίκητο, γιατί καθοδηγώντας τό κίνημα ξέρει νά διατηρεί καί νά πολλαπλασιάζει τούς δεσμούς του μέ τά έκατομμύρια τών μαζών τών έργατών καί τών άγροτών. «Πράβντα» αριθ. 60, 2 τοΰ Μάρτη 1930·

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟΤΣ ΣΤΝΤΡΟΦΟΤΣ

ΚΟΛΧΟΖΝΙΚΟΤΣ

Είναι γνωστό άπ' τίς Εφημερίδες, δτι τό άρθρο του Στάλιν «Ίλιγγος άπ' τίς επιτυχίες» καί ή γνωστή άπόφαση τής ΚΕ «Γιά τόν άγώνα ένάντια στίς διαστρεβλώσεις τής κομματικής γραμμής στό κολχόζνικο κίνημα> είχαν τεράστια άπήχηση στίς γραμμές τών πραχτικών τοϋ κολχόζνικου κινήματος. Σχετικά μ' αυτό πήρα τόν τελευταίο καιρό μιά σειρά γράμματα άπό συντρόφους κολχόζνιχους, πού ζητούν ν* Απαντήσω στίς Ερωτήσεις πού βάζουν σ' αύτά Ύποχρέωσή μου ήταν ν' Απαντήσω στό κάθε γράμμα προσωπικά. Αύτό δμως Αποδείχτηκε άδύνατο, γιατί τά μισά καί πάνω γράμματα τά πήρα χωρίς νά άναγράφεται σ'αύτά ή σύσταση τοϋ άποστολεα (ξέχασαν νά στείλουν τίς διευθύνσεις τους). Στό μεταξύ τά ζητήματα πού θίγονται στά γράμματα παρουσιάζουν τεράστιο πολιτικό Ενδιαφέρον γιά δλους τού; συντρόφους μας. Έχτός άπ' αύτό, είναι εύνόητο πώς δέ μπορούσα νά μήν άπαντήσω καί σέ κείνους τούς συντρόφους πού ξέχασαν νά στείλουν τίς διευθύνσεις τους. Γι' αύτό βρέθηκα μπρός στήν άνάγκη ν' άπαντήσω στά γράμματα τών συντρόφων κολχόζνικων άνοιχτά, δηλαδή άπ' τόν τύπο, άφού πήρα φπ' τά γράμματα αύτά δλες τίς άπαραίτητες γιά τό ζήτημα έρωτήσεις. Καί τό κάνω αύτό μέ άκόμα μεγαλύτερη προθυμία, γιατί είχα καί σχεν τική σαφή άπόφαση τής Κ Ε. Π ρ ώ τ η Ε ρ ώ τ η σ η . Που βρίσκεται ή ρίζα τών λαθών στό άγροτικό ζήτημα; ' Α π ά ν τ η σ η . Στήν δχι σωστή μεταχείριση τοϋ μεσαίου άγρότη. Στό δτι Επιτρέψαμε τή χρησιμοποίηση τής βίας στόν τομ^α τών οίκονομιχών σχέσεων μέ τό μεσαίο άγρότη. Στό δτι ξεχάσαμε πώς ή οικονομική σύνδεση μέ τίς μάζες τής μεσαίας άγροτιάς πρέπει νά στηρίζεται, δχι πάνω στή βάση τών βίαιων μέτρων, μά πάνω στή βάση τής συμφωνία? μέ τό μεσαίο άγρότη, πάνω στή δάση τής συμμαχίας μ!έ τό μεσαίο άγρότη. Στό

'Απάντηση στούς συντρόφους κολχόΖνικους

417

3τι ξεχάσαμε πώς ή βάση τού κολχόζνικου κινήματος στή δοσμένη στιγμή είναι ή συμμαχία τής έργατιχής τάξης χαί τής φτωχολογιάς μέ τό μεσαίο άγρότη, ένάντια στόν καπιταλισμό γενικά, ένάντια στους κουλάκους ειδικά. Ό σ ο ή έπίθεση ένάντια στους κουλάκους γινόταν σέ -νιαίο μέτωπο μέ τό μεσαίο άγρότη, δλα πήγαιναν καλά. "Οτα, δμως μερικοί σύντροφοι μας, μεθυσμένοι άπ' τ ; ς έπιτυχίες, άρχισαν άπαρατήρητα νά γλιστρούν άπ' τό δρόμο τής έπίθεσης ένάντια στούς κουλάκους, στό δρόμο τής πάλης ένάντια στό μεσαίο άγρότη, δταν κυνηγώντας μεγάλα ποσοστά κολλεχτιβοποίησης, άρχισαν νά χρησιμοποιούν τή βία άπέναντι στό μεάαίο άγρότη καί τού στερούσαν τό εκλογικό του δικαίωμα, «τόν ξεκληρίζανε» καί τόν άπαλλοτριώνζνε, ή έπίθεση άρχισε νά παρεκκλίνει, τό ένιαίο μέτωπο μέ τό μεσαίο άγρότη νά υποσκάπτεται καί, δπως είναι φυσικό, ό κουλάκος άπόχτησε τή δυνατότητ/ νά προσπαθεί νά ξανασταθεϊ στά πόδια του. Ξεχάσανε δτι ή βία, πού είναι άπαραίτητη καί ώφέλιμη στήν πάλη μέ τούς ταξικούς μας έχθρούς, είναι άπαράδεχτη καί όλέθρια δταν στρέφεται ένάντια στό μεσαίο άγρότη, πού είναι σύμμαχός μας. Ξεχάσανε δτι οί έπελάσεις τού ίππικού, πού είναι άπαραίτητες και ώφέλιμες γιά τή λύση προβλημάτων πολεμικού χαραχτήρα, είναι άκατάλληλες καί ολέθριες γιά τή λύση τών προβλημάτων τής κολχοζνικης άνοικοδόμησης, πού έξάλλου, όργανώνεται σέ συμμαχία μέ τή μεσαία άγροτιά. Σ' αύτό βρίσκεται ή ρίζα τών λαθών στό άγροτικό ζήτημα. Νά τί λέει δ Λένιν γιά τίς οικονομικές σχέσεις μέ τό μεσαίο άγρότη: «Πανα> &π* δλα πρέπει να στηριχτούμε οτήν αλήθεια, δτι έδό βέ μποροΟμε να πετύχουμε οτήν οΰο(α τίποτα μέ τίς μέθοδες τής βίας. Έ δ β , τό οικονομικό καθήκο μπαίνει όλότελα βιαφορετικα. Έ ί ώ δέν ύπαρχει έκείνη ή κορυφή πού μπορούμε να τήν κόψουμε, διατηρώντας δλο τό θεμέλιο, δλο τό χτίριο. Ή κορυφή αύτή πού οτήν πόλη ήταν οί καπιταλιοτές, βέν ύπαρχει έδώ Τ ό ν α έ ν ε ρ γ ή ο ο υ μ ε έ δ ώ μ έ τ ή β ί α , οημαίνεΐ να κ α τ α σ τ ρ έ ψ ο υ μ ε δ λ η τ ή ν ύ π ό θ ε ο η . . 4 έ ν ύ π α ρ χ ε ι τίπ ο τ α π ι ό α ν ό η τ ο ά π' τ ή σ κ έ ψ η κ α ί μ ό ν ο τ ή ς χ ρ η σ ι μ ο π ο ί η σ η ς β ί α ς οτόν τ ο μ έ α τών ο ι κ ο ν ο μ ι κ ώ ν ο χ έ ο ε ω ν μέ τό μ ε σ α ί ο ά γ ρ ό τ η » . (Βλ. Λ έ ν ι ν , "Απαντα, τόμ. XXIV οελ. Ι6β).

Παρακάτω: τη

*Ή χ ρ η σ ι μ ο π ο ί η σ η β ί α ς ά π έ ν α ν τ ι ο τ ό μ ε σ α ί ο ά γ ρ ό ά π ο τ ε λ ε I τ ή μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ς η μ ι ο. Ή μεσαία άγροτιά εΐ-

27. I Στάλιν. Ζητήματα λενίΜομοΟ.

41 β

I. Σ τ d Χ » ν

ναι οτρβμα πολυάριθμο, πο6 4ρι$μ«1 πολλά έκατομμύρια. Ά κ ό μ α καί οτήν Εύρώπη, βπου πουθ·να βέ φ τ α ν · ι αύτή τή βύναμη, δπου έχουν 4ναπτυχθ«1 τιραοτια ή τ · χ ν ι κ ή καί δ πολιτισμός, ή ζωή τής π ό λ η ς χα( ot σιδηροδρομικές γραμμές, δπου bStav · ύ χ ο λ ό τ · ρ α να οκ·φτοΟν Ινα τέτιο πραγμα, κανένας, οϋτ· Ινας άπ' τούς πιό έ π α ν α ο τ α τ · ς οοο'.αλιοτές δέν π ρ ό τ · ι ν · νά παρθοΟν βίαια μέτρα άπέναντι οτή μ·οα(α άγροτια».(Βλ. Λ έ ν ι ν , Ά π α ν τα, τόμ. X X I V σ·λ 167).

MOD φαίνεται πώς είναι ξεκάθαρο. Δ ε ύ τ ε ρ η έ ρ ώ τ η σ η . Ποιά είναι τά κύρια λάθη στ > κολχόζνικο κίνημα; ' Α π ά ν τ η σ η . Τά λάθη αύτά είναι τουλάχιστο τρία. 1. Παραβιάστηκε ή λενινιστική άρχή τής Εθελοντικής προσχώρησης στήν όργάνωση τών χολχόζ. Καταπατήθηκαν οί βασικές αποδείξεις τοϋ κόμματος και τό δποδειγματικό καταστατικό τοϋ άγροτικού άρτέλ, πού λέει δτι ή άνοικοδόμηση τών κολχόζ είναι Εθελοντική. Ό λ&νινισμός διδάσκει δτι πρέπει νά οδηγήσουμε τούς άγρότες στό δρόμο τοό συλλογικού νοικοκυριού, πάνω στή βάση τής Εθελοντικής προσχώρησης, πείθοντάς τους γιά τά πλεονεχτήματα τοϋ κοινωνικού, συλλογικού νοικοκυριού άπέναντι στό άτομικό νοικοκυριό. Ό λενινισμός διδάσκει, οτι μποροϋμε νά πείσουμε τούς άγρντες γιά τά πλεονεχτήματα τοϋ συλλογικού νοικοκυριού, μονάχα στήν περίπτωση πού θά τούς δ ε ί ξ ο υ μ ε καί θά τούς ά π ο δ ε ί ξ ο υ μ ε στήν πράξη «αί μέ τήν πείρα, δτι τό κολχόζ είναι καλύτερο άπ' τό άτομιχό νοικοκυριό, δτι είναι πιό συμφέρον άπ' τό άτομιχό νοικοκυριό, δτι τό χολχόζ έπιτρέκεί στόν άγρότη, στό φτωχό καί μεσαίο, νά βγεί άπ' τή φτώχεια καί τήν άθλιότητα. 'Ο λενινισμός διδάσκει, δτι χωρίς αυτές τΙς ΑροΟποθέσεις, τά κολχόζ δέ μπορούν νά είναι σταθερά. Ό λενινισμός διδάσκει, πώς κάθε προσπάθεια νά έπ:βάλουμε μέ τό στανιό τό κολχόζνικο νοικοκυριό, κάθε προσπάθεια νά συγκροτήσουμε κολχόζ μέ τόν Εξαναγκασμό, μπορεί νά μάς φέρει μονάχα άρνητικά άποτελέσματα, μπορεί μονάχα νά διώξει τούς άγρότες άπ' τό κολχόζνικο κίνημα. Καί πραγματικά, δσο τηρούνταν αύτός ό βασικός κανόνας, τό κολχόζνικο κίνημα τραβούσε άπό έπιτυχία ai Επιτυχία. Μερικοί δμως σύντροφοί μας, μεθυσμένοι άπ' τίς έπιτυχίες, άρχισαν νά περιφρονούν αύτόν τον κανόνα, άρχισαν νά δείχνουν δπερβολική βιασύνη καί, κυνηγώντας μεγάλα ποσοστά κολλεχτιβοποίησης. άργισαν νά συγκροτούν κολχόζ μέ τόν εξαναγκασμό. Δίν είναι έκπληχτικό δτι δέν άργησαν νά φανούν τά άρνητικά

'Απάντηση στούς συντρόφους κολχόΖνικους

419

άποτελέσματα μιάς τέτιας «πολιτικής». Τά κολχόζ που ξεπήδησαν στά βιαστικά, άρχισαν νά φθίνουν τό Ιδιο γρήγορα, δσο γρήγορα είχαν Εμφανιστεί, καί ένα μέρος τής άγροτιάς, πο6 χτές άκόμα έδειχνε Εξαιρετική έμπιστοσυνη πρός τά κολχόζ, άρχισ· νά τούς γυρίζει τίς πλάτες. Αύτό είναι τό πρώτο καί τό κυριότερο λάθος στό κολχόζνΐκο κίνημα. Νά τί λέει ό Λένιν γ.ά τήν άρχή τής έθελοντικής προσχώρησης, στήν Ανοικοδόμηση τών κολχόζ: «Τώρα τό καθήκον μας »ίναι: πέραομα οτήν κοινωνική καλλιέργ«ια τής γής, πέραομα ατό μ · γ α λ ο κοινό νοιχοχοριό. Κανένας δμως έ ξ α ν α γ χαομός βέ μπορ·1 να έξαοχηθ·1 άπό τήν πλ·ορά τής £ο|)ι·τιχής έξουοίας. Κανένας νόμος βέν τό έπιβαλλει αύτό. Ή άγροτιχή χ ο μ μ ο & ν α (βρ6·ται έ & · λ ο ν τ ι χ α , τό πέραομα οτήν χοινωνιχή κ α λ λ ι έ ρ γ ε ι α τής γ ή ς μπορ»! νβναι μονάχα έ θ · λ ο ν τ ι χ ό . Δέ μπορ·1 να 6 π α ρ χ · ι ατό ζ ή τ η μ α αύτό ο ύ τ · χ ι ' ό παραμιχρότ·ρος έξαναγχαομός άπ' τήν π λ · ο ρ ά τής έργατοάγροτιχής χοβέρνηαης, μα ούτ* χι* ό νόμος τόν έπιτρέπιι. Ά ν κανένας άπό οβς παρατηρήο·ι τέτιον έξαναγχαομό, πρέπ«ι νά £ έ ρ · τ · δτι (Ιναι κ α τάχρηση, βτι (Ιναι παραβαοη τοϋ νόμοο, πού μ' ό λ · ς μας τ(ς βυνάμιις κροοπα&οΟμ· να τή βιορθώοοομ· καί θά τή βιορ&ώνοομ·»*. (Βλ. Δ έ ν ι ν Ά π α ν τ α , τόμ. X X I V ο*λ. 43)

Παρακάτω: «Μονάχα οτήν π·ρ(πτωση πού θα χατορθώσοομ· να 6 « ( ξ ο υ μ · Ι μ π ρ α χ τ α ατούς ά γ ρ ό τ · ς τά π λ · ο ν · χ τ ή μ α τ α τής χοινής οολλογιχής, συντροφικής, οι>ν·ταιριοτιχής καλλιέργειας τής γής, μοναχα άν κατορ&ώοουμ» να μοη&ήοοομ· τόν αγρότη μέ τή συντροφική, σον·ταιριοτιχή οίχονΟμία, μονάχα τ ό τ · ή έργατιχή ταξη, πού χρατά οτα χέρια της τήν χ ρ α τ ι χ ή έξοοοία, θ' ά π ο δ · ί ; · ι πραγματικό οτόν άγρότη πώς Ι χ · ι δίκιο, θ·α τραβήξιι πραγματικό μέ τό μέρος της αταθβρά χα( άληθινα τα κολλά έχατομμύρια τβν άγροτιχβν μαζβν. Γι' αΰτό, δτι χ ι ' άν χανοομ·, δέ μποροΟμ· να 6 π · ρ βαλλοομ· τή σημαοία καθ·« ιΐβους έπιχ«ίρηαης πού αυντ«λ«1 οτή σοντροφική, συνεταιριστική γ · ω ρ γ ( α . ' Β χ ο ο μ · έχατομμύρια ξιχωριοτά οκόρπια νοικοκυριά πού «Ιναι διαοχορπιομένα οέ άπόχ·ντρα χ ω ρ ι ά . . . . Μονάχα βταν ά π ο β « ί ξ ο υ μ · Ι μ π ρ α χ τ α χα( μέ τήν π * ( ρ α, πού »Ιναι π ρ ο · οιτή ατούς άγρότ·ς, δτι τό πέραομα οτή ουντροφιχή, οον·ταιριοτιχή γ«ωργ(α »Ιναι άπαραίτητο χα( δυνατό, μοναχα τότ* Θαχοομ* τό δικαίωμα νά ποΟμ» πώς χαναμ» Ινα οοβαρό Ρήμα οτό δρόμο τής οοοιαλιστιχής γ · ω ρ γ ( α ς οέ μια τέτια τ·ραοτια άγροτ-.χή χώρα, βπως »Ιναι ή Ρωοία»**. (Βλ. Δ έ ν ι ν, Ά π α ν τ α , τόμ. XXIV οιλ. 579-580).

Τέλος, άκόμα μιά περικοπή in'

τά Εργα τοΰ Λένιν:

«'Ενθαρρύνοντας καθ» «ίΐους ουν·ταιρισμό, χαθώς κα( τίς άγροτιχές κομμοΟν·ς τβν μ·οαίων άγροτβν, οί άντιπρόοωποι τής Σοβι·τιχής έξοοοίας βέν * Ή ύ π ο γ ρ Ί μ μ ι σ η δική μου. I Σ τ ά λ ι ν . **Ή υπογράμμιση 6ική μου. I. Σ τ ά λ ι ν .

420

Σ τ ά λ ι ν

πρέπει να έπιτρέψουν ο 6 τ β χ α ( τ ό ν π ι ό π α ρ α μ ι κ ρ ό έ ξ α ν α γ κ β ο μ ό CTή ΐημιουργί". τους. Μοναχα έ χ ι ΐ ν ε ς οί ένώαεις (Ιναι πολύτιμες, πού τίς φχιάξαν οί Ιΐιοι οί άγρότες μέ τήν έλεύθερη πρωτοβουλία τους, χαί πού ίχουν έλέγξει οτήν πράξη τήν ωφελιμότητα τους./Η ύ π ε ρ β ο λ ι χ ή β ι α c ύ ν r, ο' α ύ τ ό τ ό ζ ή τ η μ α « Ι ν α ι έ π ι ζ ή μ ι α, γιατί (Ιναι Ικανή μοναχα να μεγαλώσει τήν προκατάληψη τοΟ μεσαίου άγρότη άπέναντί ατίς καινοτομίες. Οί αντιπρόσωποι τής Σοβιετικής έξσυαίας πού έπιτρέπουν ατούς έαυτούς τους τή χρησιμοποίηση, όχι μοναχα άμεοου, μα Ιστω καί έμμεαου έξαναγχασμού, για να κάνουν τούς άγρότες να προσχωρήσουν ατίς κομμούνες, πρέπει να ύποβαλλονται οτίς πιό αύοτηρές χυρώαεις καί να άπομαχρύνοντυΐ άπ' τή ίουλιά τού χωριού»*. (Βλ. Λ έ ν ι ν , "Απαντα, τόμ. XXIV σελ. 174)

Μου φαίνεται πώς είναι ξεκάθαρο. Δέν βίναι κάν άνάγκη ν' Αποδείξουμε ότι τό κόμμα θά εφαρμόσει αύτές τίς όποδε ξεις τοΰ Λένιν μ' δλη του τήν αύστηρότητα. 2. Παραβίασαν τή λενινιστική άρχή τοΰ όπολογισμού τών ποικιλόμορφων συνθηκών στίς διάφορες περιοχές τής ΕΣΣΔ σχετικά μέ τήν »ολχόζνικη Ανοικοδόμηση. Ξέχασαν, δτι στήν ΕΣΣΔ υπάρχουν οί πιό πο'κιλόμορφες περιοχές μέ διαφορετική οικονομική ζωή καί μέ διαφορετικό επίπεδο πολιτισμού. Ξέχασαν, δτι άνάμεσα στίς περιοχές αυτές υπάρχουν πρωτοπόρες, μεσαίες καί καθυστερημένες περιοχές Ξέχασαν, οτι οί ρυθμοί τού κολχόζνικου κινήματος καί οί μέθοδες τής κολχόζνικης Ανοικοδόμησης δ έ μ π ο ρ ο ύ ν νίναιδμοιες γι' αύτές τίς πολύ Ανόμοιες περιοχές. «Θάταν λάθος—λέει ό Λένιν—άν άντιγραφαμε άπλώς χαλουπιαατα τά ί ι α τ α γ μ α τ α για όλα τα μέρη τής Ρωαίας, άν οί μπολαεβίχοι - κομμουνιστές, τα σοβιετικά στελέχη πού βρίσκονται στήν Ουκρανία χαί ατό Ντόν, άρχιζαν χωρίς {ιάχριαη να τα έπεχτ»ίνουν χοντρικά στίς άλλες περιοχές...» γιατί «έμείς, σέ χαμιά περίπτωση £έ ίενόμαατε ,-έ το όμοιό'ίορφο καλούπ ι , ϊέν άποφασίζουμε, μια για πάντα, πώς ή πείρα μας, ή πείρα τής Κεντρικής Ρωοίας, μπορεί όλοχληρωτιχα να μεταφερθεί α' όλες τίς ά χ ρ ι ν ί ς περιοχές». (Βλ. Λ έ ν ι ν , "Απαντα, τόμ. X X I V σελ." 125-126)

Ό Λένιν λέει παρακάτω δτι: «θάναι ή μεγαλύτερη άνοησία να βάλουμε οέ μια χατηγορία την Κ ε ν ν τριχη Ρωσία, τήν Ουκρανία, τή Σιβηρία, να τίς Αποτάξουμε α' ενα όρισμένο καλούπι» (Βλ. Δ έ ν ι ν , "Απαντα, τόμ. X X V I αελ. 243).

Τέλος ό Λένιν υποχρεώνει τούς κομμουνιστές τοΰ Καυκάσου, «να καταλα^ουν τήν ί S ι ο μ ο ρ φ ί α τ ή ς χ α τ α σ τ α α ή ς τ ο υ ς , τ ή ν χ α τ α σ τ α σ η τ ώ ν Δ η μ ο κ ρ α τ ι ώ ν τ ο υ ς , οέ ϊ ι α κ ρ ι α η ά π ' τ ή ν *Ή

ύπογράμμιση 6ική μου. I. Σ τ ά λ ι ν .

'Απάντηση στούς συντρόφους κολχόΖνικους

421

χ α τ α ο τ α ο η κ ι ( τ ί ς ο υ ν & ή χ ι ς τ ή ς Ρ202Λ* ν α χ α τ α λ α p o o v τ ή ν ά ν α γ χ η vor μ ή ν ά ν τ ι γ ρ α φ ο υ ν τ ή ν τ α χ τ ι κ ή μ α ς , μ α να τ ή ν τ ρ ο π ο π ο ι ο Ο ν 6 ο τ · ρ α ά π ό μ ε λ έ τ η , ά ν α λ ο γ α μέ τήίιαφοραπο6 όπαρχιιοτίς ουγκικριμένις ου ν θή χ . ς». (Βλ. Λ έ ν ι ν , Ά π α ν τ α , τόμ. XXIV ο·λ. 191).

Μου φαίνεται πους είναι ξεκάθαρο. Μέ βάση τίς υποδείξεις αύτές τού Λένιν, ή Κ Ε τού κόμματος μας στήν άπόφασή της «Γιά τούς ρυθμούς τής χολλεχτιβοποίησης (Βλ. «Πράβντα» τής 6 τού Γενάρη 1930) χώρισε τίς περιοχές τίς ΕΣΣΔ, άπ' τήν άποψη τών ρυθμών τής κολλεχτιβοποίησης, σέ τρείς έμάδες. Ά π ' τίς όμάδες αύτές, ό Βόρειος Καύκασος, έ Μέσος Βόλγας καί έ Κάτω Βόλγας μπορούν νά τελειώσουν βασικά τήν κολλεχτιβοποίηση τήν άνοιξη τού 1931. Οί άλλες σιτοπαραγωγικές περιοχές (ή Ούκρανία, ή Κεντρική Περιοχή τής Μαύρης Γής, ή Σιβηρία, ή περιοχή τού Ούράλη, τό Καζαχστάν κλπ) μπορούν νά τήν τελειώσουν βασικά τήν άνοιξη τού 1932 καί οί υπόλοιπες περιοχές μπορούν νά παρατείνουν τήν κολλεχτιβοποίηση ώς τά τέλη τού πεντάχρονου σχεδίου, .δηλαδή £>ς τό 1933. Τί Ιγινε δμως στήν πραγματικότήτα; Αποδείχτηκε οτι μερικοί σύντροφοι μας, μεθυσμένοι άπ' τίς πρώτες έπιτυχίες τού κολχόζνικου κινήματος, ξέχασαν άπλούστατα καί τίς υποδείξεις τού Λένιν καί τήν άπόφαση τής Κ Ε. Ή περιοχή τής Μόσχας,κυνηγώντας πυρετώδικα φουσκωμένους άριθμούς κολλεχτι^οποίησης, άρχισε νά προσανατολίζει τά ^τελέχη της πρός τήν άποπεράτωση τής κολλεχτιβοποίησης τήν άνοιξη τού 1930, παρ'δλα πού είχε στή διάθεσή της δχι λιγότερα άπό τρία χρόνια (ώς τά τέλη τού 1932). Ή Κεντρική Περιοχή τής Μαύρης Γής, μή Επιθυμώντας «νά μείνει πίσω άπ' τούς άλλους», άρχισε νά προσανατολίζει τά στελέχη της πρός τήν άποπεράτωση τής >ολ)εχτφοποίησης στό πρώτο έξάμηνο τού 1930, παρ' όλο πού είχε στή διάθεσή της δχι λιγότερα άπό δυό χρόνια (ώς τά τέλη τού 1931). Ή Ύπερκαυκασία καί τό Τουρκεσιάν στό ζήλο τους «νά φτάσουν καί νά ξεπεράσουν» τίς προχωρημένες περιοχές, άρχισαν νά προσανατολίζονται πρός τήν άποπεράτωση τής κολλεχτιβοποίησης μέσα «στό πιό σύντομο χρονικό διάστημα», παρ* δλο πού είχαν στή διάθεσή τους τέσσερα ολόκληρα χρόνια (ώς τά τέλη τού 1933). Είναι εύνόητο δτι μέ τέτιους βιαστικούς «ρυθμούς» κολλεχτιβοποίησης, οί περιοχές, πού ήταν λιγότερο προετοιμασμένες •Ρωσική Σοβιετική'Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Σημ. Μετ.)

422

ι.

Σ τ ά λ ι ν

γιά τό κολχόζνικο κίνημα, ατό ζήλο τους νά «ξεπεράσουν» τίς πιό προετοιμασμένες περιοχές, βρέθηκαν οτήν άνάγκη ν' άσχήσουν ισχυρή διοικητική πίεση, προσπαθώντας νά άντικαταστήσουν τούς παράγοντες πού ήταν άνεπαρκείς γιά γρήγορους ρυθμούς το6 κολχόζνικου κινήματος, μέ τή διοικητική τους ορμή. Καί τά άποτελέσματα είναι γνωστά. Σ' δλους είναι γνωστό τό άναχάτωμα πού είχαμε στίς περιοχές αύτές χαί πού χρειάστηχβ ύστερα νά ξεμπλεχτεί μέ τήν έπέμβαση τής Κ Ε. Αύτό είναι τό δεύτερο λάθος στό κολχόζνικο κίνημα. 3. Στήν χολχόζνιχη άνοικοδόμηση παραβίασαν τή λενινιστική άρχή, δτι είναι άπαράδεχτο νά υπερπηδούμε τή μή ολοκληρωμένη μορφή τοϋ κινήματος. Παραβίασαν τή λενινιστική άρχή, δτι δέν πρέπει νά τρέχουμε μπροστά άπ' τήν άνάπτυξη τών μαζών, δτι δέν πρέπει νά όπαγορεύουμε μέ διατάγματα τό κίνημα τών μαζών, δτι δέν πρέπει νά ξεκόβουμε άπ' τίς μάζες, μά νά κινούμαστε μαζί μέ τίς μάζες καί νά τίς σπρώχνουμε μπροστά, οδηγώντας τες στά συνθήματα μας καί διευκολύνοντας τες νά πειστούν μέ τήν ίδια τους τήν πείρα γιά τήν όρθότητα τών συνθημάτων μας. « Ό τ α ν τό προλεταριάτο τής Πετρούπολης καί ο( οτρατιβτες τής φρουράς τής Πετρούπολης Ιπαιρναν τήν έξουοία—λέει ό Δένιν—ήξεραν &αι>μάσια, 6τι οτήν άνοιχοίόμηοη τοΟ χωριού θά ουναντήοουν μεγάλες δυσκολίες, βτι έ ΐ β πρέπει να βαβίζουν πιό βαθμιαία, βτι θάταν ή πιό μ ε γ ά λ η ά ν ο η ο ί α & ν π ρ ο ο π α θ ο 3 ο α ν ν α έ φ α ρ μ ό ο ο υ ν μ έ 6 ι αταγματα χαί μ έ ν ό μ ο υ ς τήν χοινωνιχήκαλλιέργεια τ ή ς γ ή ς, βτι ο' αύτό μποροϋοαν να ουμφωνήοουν Ινας έλαχιοτος Αριθμός ουνειβητοί άγρότες, ένβ ή τεραοτια πλειοψηφία τΑν άγροτών βέν έβαζε αύτό τό καθήκον. Γι' αυτό άκριβώς περιοριστήκαμε c* αύτό πού ήταν άπόλυτα Απαραίτητο για τό ουμφέρον τής άνάπτυξης τής έπαναοταοης: οέ χαμια περίπτωοη ν α μ ή ν π ρ ο τ ρ έ χ ο υ μ ε ά π ' τ η ν άνάπτυξη τ β ν μ α ζ β ν, μα να περιμένουμε ώοπου άπ'τήν Ιβια τήν πείρα αΰτβν τβν μαζβν, ά π ' τήν l î i a τήν παλη τους, να προκύψει ή κίνηση πρό'ς τά μπρός»*. (Βλ. Α έ ν ι ν, "Απαντα, τόμ. ΧΧΠΙ οελ. 252).

Ξεκινώντας άπ' αύτές τίς υποδείξεις τοϋ Αένιν, ή Κ Κ Αναγνώρισε στή γνωστή άπόφααή της «Γιά τούς ρυθμούς τής χολλεχτιβοποίηαης» (Βλ. «Πράβντα» τής 6 τού Γενάρη 1930) δτι α) ή κυριότερη μορφή τού κολχόζνικου κινήματος στή δοσμένη οτιγμή είναι τό άγροτικό άρτέλ, δτι β) γι' αύτό είναι άπαραίτητο νά Επεξεργαστούμε τό υποδειγματικό καταστατικό τοϋ άγροτικοϋ άρτέλ, σάν κυριότερη μορφή τοϋ κολχόζνικου κι* Ή ύπογράμμιΦη &·κή μου. I. Σ τ ά λ ι ν .

'Απάντηση στούς συντρόφους κολχόΖνικους

423

νήματος, 6τι γ) δέν πρέπει νά έπιτρέψουμβ στήν πραχτική μας δουλιά νά «6παγορεύουν άπ' τά πάνω μέ διατάγματα» τό κολχόζνιχο χ/νημα χαί νά «πα'ζουν μέ τήν κολλεχτιβοποίηση». Αύτό σημαίνει δτι τώρα πρέπει νά βάλουμε πλώρη, δχι πρός τήν κομμούνα, μά πρός τό άγροτικό άρτέλ, σάν κόρια μορφή τής κολχόζνικης Ανοικοδόμησης, δτι δέν πρέπει νά Επιτρέπουμε τήν υπερπήδηση τοϋ άγροτικού άρτέλ καί τό πέρασμα στήν κομμούνα, δτι δέν πρέπει νά υποκαθιστούμε τή μαζική χίνηση τών Αγροτών γιά τά χολχόζ μέ τήν «υπαγόρευση μέ διατάγματα» τών χολχόζ, μέ τό «παιχνίδι τών χολχόζ». Μου φαίνεται πώς είναι ξεκάθαρο. Καί τί έγινε στήν πράξη; 'Αποδείχτηκε πώς μερικοί σύντροφοι μας, μεθυσμένοι άπ1 τίς πρώτες έπιτυχίες του κολχόζνικου κινήματος ξέχασαν Απλούστατα καί τίς υποδείξεις του Λένιν καί τήν άπόφαση τής Κ Ε. Οί σύντροφοι αύτοί, άντί νά όργανώσουν Ενα μαζικό κίνημα γιά τό άγροτικό άρτέλ, Αρχισαν νά «μεταφέρουν» τούς άγρότες μέ άτομικό νοικοκυριό, άπ' εύθείας στό καταστατικό τής κομμούνας. 'Αντί νά στερεώσουν τό κίνημα μέ τ^ μορφή τών άρτέλ, Αρχισαν να «κοινωνικοποιούν» μέ τόν Εξαναγκασμό τά μικρά ζώα, τά πουλερικά, τά γαλακτοφόρα ζώα πού δέν προορίζονταν γιά τήν άγορά, τίς κατοικίες. Τά άποτελέσματα αύτής τής άπαράδεχτης, γιά Ενα λενινιστή, βιασύνης είναι γνωστά σήμερα σέ δλους μας. Φυσικά δέ δημιούργησαν κατά κανόνα σταθερές κομμούνες. Άντίς αύτό, Αφησαν νά τους φύγουν μέοα άπ* τά χέρια τους μιά σειρά άγροτικα άρτέλ. Είναι άλήθεια δτι Εμειναν οί «καλές» άποφάσεις. Ποιό είναι δμως τό δφελος τους; Αύτό είναι τό τρίτο λάθος στό κολχόζνικο κίνημα. Τ ρ ί τ η Ε ρ ώ τ η σ η . Πώς μπόρεσαν νά έμφανιστούν αύτά τά λάθη χαί πώς πρέπει νά τά διορθώσει τό κόμμα; ' Α π ά ν τ η σ η . 'Εμφανίστηκαν πάνω στή βάση τών γρήγορων έπιτυχιών μας στό πεδίο τοϋ κολχόζνικου κινήματος. Οί έπιτυχ'ες καμιά φορά φέρνουν Γλιγγο. Συχνά γεννούν δπερβολική Επαρση καί κομπασμό. Αύτό μπορεί νά συμβεί πολύ εύκολα στούς Εκπροσώπους Ενός κόμματος, πού βρίσκετα ι στήν έξουσία. Καί ιδιαίτερα ένός τέτιου κόμματος σάν τό δικό μας τό κόμμα, πού ή δύναμη χαί τό χύρος του είναι σχεδόν άπέραντο. 'Εδώ είναι άπόλυτα δυνατή ή κομμουνιστική ξιπασιά, πού τόσο σφοδρά τήν καταπολεμούσε ό Λένιν. 'Εδώ είναι άπόλυτα δυνατή ή πίστη στήν παντοδυναμία τοϋ διατάγματος, τή; άπόφασης, τής

424

Σ τ ά λ ι ν

εντολής. 'Εδώ είναι άπό/.υτα πραγματικός ό κίνδυνος, ορισμένοι έχπρ όσωποι τού χόμματος, σ' αύτή ή έκείνη τή γωνιά τής άπέραντης χώρας μας, νά μετατρέψουν τά Ιπαναστατιχά μέτρα τοδ χόμματος σέ χούφια, γραφειοκρατικά διατάγματα. 'Εχω υπόψη μου δχι μονάχα τά τοπικά στελέχη χαί ορισμένα στελέχη τών περιοχών, μά καί μερικά μέλη τής Κ Ε. «Κομμουνιστική ξιπαοια θα π · 1 — λ έ · ι ό Λένιν—βτι ί - α ς Ανθραιπος πού βρίοχιται οτο χομμουνιοτιχό χόμμα χαί πού ϊ έ ϊ ι ώ χ τ η χ « άχόμα άπ* αύτό, φανταζιται ότι όλα τα προβλήματα του μπορ*1 να τα λϋν*ι μέ χομμουνιοτιχα Βιαταγματα». (Βλ. Λ έ ν ι ν , Ά π α ν τ α , τόμ. X X V I I ο«λ. 50-51)

Νά πάνω σέ ποιό έδαφος εμφανίστηκαν τά λάθη στό κολχόζνικο κίνημα, οί διαστρεβλώσεις τής κομματικής γραμμής στό έργο τής κολχόίνιχης άνοικοδόμησης. Ποιός είναι ό κίνδυνος άπ' αύτά τά λάθη καί τίς διαστρεβλώσεις, άν συνεχιστούν χαί παρά πέρα, άν δέν Εξαλειφθούν γρήγορα καί ολοκληρωτικά; Ό κίνδυνος έδώ είναι δτι τά λάθη αύτά μάς οδηγούν κατ' εύθείαν στή δυσφήμιση τού κολχόζνικου κινήματος, στή ρήξη μέ τό μεσαίο άγρότη, στήν Αποδιοργάνωση τής άγροτικής φτωχολογιάς, στή σύγχιση μέσα στίς γραμμές μας, στήν έξασθένηση δλης τής σοσιαλιστικής μας άνοικοδόμησης, στήν άποκατάσταση τών κουλάκων. Μέ λίγα λόγια, τά λάθη αύτά τείνουν νά μάς βγάλουν άπό τό δρόμο τής στερέωσης τής συμμαχίας μέ τίς βασικές μάζες τής άγροτιάς, άπ' τό δρόμο τής στξρέωσης τή: διχτατορίας τοό προλεταριάτου χαί νά μάς σπρώξουν στό δρόμο τής διάστασης μέ τίς μάζες αύτές, στό δρόμο τής ύπόσχαψης τής διχτατορίας τού προλεταριάτου. Ό κίνδυνος αύτός φάνηκε στό δεύτερο κι' δλας δεκαπενθήμερο τού Φλεβάρη, τή στιγμή άχριβώς πού Ινα μέρος άπ' τούς συντρόφους μας, άποτυφλωμένο άπ' τίς προηγούμενες έπιτυχίες, έγχατέλειπε μέ καλπασμό τό λενινιστικό δρόμο. Έ ΚΕ τοό κόμματος πήρε υπόψη της αύΐόν τόν κίνδυνο καί δέν άργησε νά έπέμβει, άναθέτοντας στό Στάλιν νά προειδοποιήσει," μέ ειδικό άρθρο γιά τό κολχόζνικο χίνημα, τούς συντρόφους πού ξεπέρασαν τά δρια. Μερικοί νομίζουν δτι τό άρθρο «"Ιλιγγος άπ* τ'.ς έπιτυχίες» είναι άποτέλεσμα άτομικής πρωτοβουλίας τοό Στάλιν. Αύτό φυσικά είναι άνοησία. Τήν ΚΕ δέν τήν έχουμε γιά νά έπιτρέπεται σέ ίνα τέτιο ζήτημα ή προσωπική πρωτοβουλία τού καθένα, δποιοσδήποτε κΓ άν είναι αύτός. "Ήταν τό άποτέλεσμα μιάς βαθιάς ίρευνας άπό τήν ΚΕ. Καί δταν φάνη-

Απάντηση στους συντρόφους κολχόίνικους

425·

χαν τό βάθος καί οί διαστάσεις τών λαθών, ή Κ Ε δέν άργησε, νά τά χτυπήσει μ' δλη τή δύναμη τοΰ κύρους της, δημοσιεύοντας τήν περίφημη άπόφασή της, τής 15 του Μάρτη 1930. Είναι δύσκολο νά σταματήσεις καί να γυρίσεις στό σωστόδρόμο τούς άνθρώπους, τήν ώρα πού τρέχουν άφηνιασμένα καίπάνε κατά γκρεμού. Ή Κ Ε μας όμως, ίσα-ίσα γι' αύτό λέγεται Κεντρική 'Επιτροπή τοϋ λενινιστικού κόμματος, γιατί ξέρει νά όπερνικά δχι μονάχα τέτιες δυσκολίες. Καί τίς δυσκολίες αύτές βασικά τίς υπερνίκησε κι' δλας. Είναι δύσκολο σέ τέτιες περιπτώσεις νά σταματ/,σουν τό τρέξιμο τους δλόκληρα τμήματα τού κόμματος, v i γυρίσουν έγκαιρα στό σωστό δρόμο καί νά άναουγκροτήσουν τίς γραμμές τούς έν πορεία. Τό κόμμα μας δμοις, ίσα-ίσα γι' αύτό λέγεται κόμμα τού Λένιν, γιατί έχει άρκετη εύλυγιοία γιά τήν υπερνίκηση τέτιων δυσκολιών. Καί τίς δυσκολίες αύτές βασικά τίς δπερνίκησε κι' δλας. Τό κυριότερο έδώ είναι νά δείξουμε άνδριομό, νά παραδεχτούμε τά λάθη μας καί νά βρούμε μέσα μας τίς δυνάμεις γιά νά τά Εξαλείψουμε στό πιό σύντομο χρονικό διάστημα. Ί Ι κυριότερη δυσκολία είναι ό φόβος νά παραδεχτούμε τά λάθη μας, ύστερα άπ' τή μέθη τών τελευταίων επιτυχιών, ό φόβος μπρός στήν αύτοκριτική, ή άπροθυμία νά διορθώνουμε τά λάθη γρήγορα καί άποφασιστικά. Αρκεί νά υπερνικήσουμε αύτή τή δυσκολία, άρκεί ν' άπορίψουμε τά φουσκωμένα σέ άριθμούς καθήκοντα καί τίς γραφειοκρατικές υπερβολές, άρκεί νά στρέψουμε τήν προσοχή μας στά καθήκοντα τής όργανιοτικο-οίκονομικής άνοικοδόμηοης τών κολχόζ, γιά νά μή μείνει ούτε ίχνος άπ' αύτά τά λάθη. Δέν υπάρχει κανένας λόγος νά άμφιβάλλουμε ότι τό κόμμα βασικά έχει ξεπεράσει κι' δλας κι' αύτή τήν Επικίνδυνη δυσκολία. «"Ολα τα επαναστατικό κόμματα—Äs»·, ό Λένιν—που χαθτ,κπν ώς τώρα, χαθηκαν γιατ( ύ π ε ρ η φ ο ν ε ύ ο ν τ α ν, γιατί Ϊ ί μπορούσαν να ΐοΒν ποΒ βρίσκεται ή ΐύναμη τους, κα( γιατί φ ο β ο ύ ν τ α ν ν α μιλήσουν γ ι α τ ( ς ά β υ ν α μ ί ε ς τ ο υ ς . 'Εμείς όμως Μ θα χαθοΟμε, γιατί Ci φοβούμαστε να μιλοΟμ« για τίς αδυναμίες μας καί μ^Οα'νσυμε να, ύπερνίκοΟμ» τίς άΐυναμίες»* (Βλ. Α ί ν ιν , "Απαντα, τόμ. XXVII οελ. 260-261 )..

Αύτά τά λόγια τού Λένιν δεν πρέπει νά τά ξεχνούμε. Τ έ τ α ρ τ η έ ρ ώ τ η σ η . Μήπως ή πάλη Ενάντια στίς δια* Ή ύπογράμμιση δική μου. I. Σ τ ά λ ι ν .

426

Σ τ ά λ ι ν

στρεβλώσεις τής κομματικής γραμμής άποτελεί ένα βήμα πρός τά πίσω, μιά υποχώρηση; ' Α π ά ν τ η σ η . Φυσικά, δχιΙ Γιά όποχώρηση μπορούν νά μιλούν έδώ μονάχα οί άνθρωποι πού θεωρούν έπίθεση τή συνέχιση τών λαθών καί τών διαστρεβλώσεων, καί ύποχώΐ'-', τήν πάλη ένάντια στά λάθη. 'Επίθεση μέ τή μορφή συσσώρευσης λαθών καί διαστρεβλώσεων. 'Αλήθεια, ωραία «έπίθεση»! Προωθήσαμε τό άγροτικό άρτέλ σά βασική μορφή τού κολχόζνικου κινήματος στή δοσμένη σιιγμτ, άφοϋ δόσαμε τό άντίστοιχο Υποδειγματικό καταστατικό, σάν καθοδήγηση οτό έργο τής κολχόζνικης άνοικοδόμησης. Μήπως ύποχωροϋμε στό ζήτημα αύτό; Φυσικά δχι! Προωθήσαμε τή στερέωση τής παραγωγικής σύνδεσης τής έργατικής τάξης καί τής φτωχής ΐγροτιάς μέ τό μεσαίο άγρότη σά βάση τού κολχόζνικου κινήματος στή δοσμένη στιγμή. Μήπως ύποχωρούμε στό ζήτημα αύτό; Φυσικά, δχιϊ Προωθήσαμε τό σύνθημα τής έξάλειψης τών κουλάκων σάν τάξης, σάν τό κυριότερο σύνθημα τής «ραχτικής μας δουλιάς στό χωριό στή δοσμένη στιγμή. Μήπως ύποχωροϋμε στό ζήτημα αύτό; Φυσικά, δχι! Άκόμα άπ' τό Γενάρη τού 1930 άρχίσαμε μέ τό γνωστό ρυθμό, τήν κολλεχτιβοποίηση τ;,ς άγροτικής οικονομίας τής ΕΣΣΔ, χωρίζοντας τίς περιοχές τής ΕΣΣΔ σέ ορισμένες έμάδες καί καθορίζοντας γιά κάθε ομάδα τό δικό της ρυθμί. Μήπως ύποχωροϋμε στό ζήτημα αύτό; Φυσικά, δχι! Ποϋ είναι τό\,ε λοιπόν ή «όποχώρηση» τοϋ κόμματος; Θέλουμε, οί άνθρωποι πού έκαναν λάθη καί διαστρεβλώσεις νά ξεκόψουν άπ' τά λάθη τους. Θέλουμε^οί άμυαλοι νά βάλουν τέλος στήν άμυαλοσύνη τους καί νά ξαναγυρίσουν στίς θέσεις τοϋ λενινισμού. Καί τό θέλουμε αύτό, γιατί μονάχα μ' αύτό τόν δρο μπορεί νά συνεχιστεί ή π ρ α γ μ α τ ι κ ή έπίθεση ένάντια στούς ταξικούς μας έχθρούς. Μήπως αύτό σημαίνει δτι έτσι κάνουμε βήματα πρός τά πίσω; Φυσικά, δχι! Αύτό σημαίνει μονάχα δτι θέλουμε νά κάνουμε σ ω σ τ ή έπίθεση καί δχ: άμυαλο παιχνίδι μέ τήν έπίθεση. Μήπως δέν είναι ξεκάθαρο δτι μονάχα οί ιδιότροποι χαί οί «άριστεροί» πλειοδότες μπορούν νά χαραχτηρίσουν τή θέση αύτή τοϋ κόμματος, σάν υποχώρηση; Οί άνθρωποι πού φλυαρούν γιά όποχώρηση, δέν καταλαβαίνουν τουλάχιστο δυό πράγματα:

'Απάντηση στούς συντρόφους κολχόΐνικους 438

α) Δέν ξέρουν τούς νόμους τής έπίθεσης. Δέν καταλαβαίνουν δτι ή έπίθεση χ ω ρ ί ς τ ή σ τ α θ ε ρ ο π ο ί η σ η τών θέσεων πού καταχτήθηκαν, είναι έπίθεση καταδικασμένη σέ Αποτυχία Πότε μπορεί ή έπίθεση νά πετύχει λχ, στόν πόλεμο; "Οταν οί άνθρωποι δέν περιορίζονται σέ μιά χοντρική προώθηση πρός τά μπρός, μά προσπαθούν ταυτόχρονα νά σ τ α θ ε ρ ο π ο ι ή σ ο υ ν τίς θέσεις πού κατάχτησαν, νά ά ν α σ υ γ κ ρ ο τ ή σ ο υ ν τίς δυνάμε ς τους άνάλογα μέ τήν κατάσταση πού άλλαξε, ν ά φ έ ρ ο υ ν π ι ό κ ο ν τ ά τά μετόπισθεν, νά φέρουν πιό κοντά τίς έφεδρείες. Καί τί τά χρειάζονται δλα αυτά; Γιά νά Εξασφαλιστούν άπό κάθε Απρόοπτο, γιά νά έξαλείψουν τά διάφορα έπί μέρους ρήγματα, πού καμιά έπίθεση δέ μπορεί νά τ' αποφύγει καί γιά νά προετοιμάσουν έτσι τήν πλέρια έξόντωση τοϋ έχθροϋ. Τό λάθος τών πολωνικών στρατευμάτων τό 1920, άν πάρουμε μονάχα τήν πολεμική πλευρά τοϋ ζητήματος, είναι δτι περιφρόνησαν αύτόν τόν κανόνα. "Ετσι,'άνάμεσα στ' άλλα έξηγείται καί τό γεγονός, δτι ένώ προέλασαν χοντρικά ώς τό Κίεβο, άναγκάστηκαν πάλι χοντρικά νά υποχωρήσουν ώς τή Βαρσοβία. Τό λάθος τών σοβιετικών στρατευμάτων τό 1920, άν πάρουμε πάλι μονάχα τήν πολεμική πλευρά τοϋ ζητήματος, είναι δτι έπανέλαβαν τό λάθος τών Πολωνών στήν έπίθεσή τους πρός τή Βαρσοβία. Τό ίδιο πρέπει νά ποϋμε καί γιά τούς νόμους τής έπίθεσης στό μέτωπο τής ταξικής πάλης. Δέ μπορούμε νά διεξάγουμε μιά έπιτυχιμένη έπίθεση γιά τήν εξάλειψη τών ταξικών έχθρών, ά ν δ έ σ τ α θ ε ρ ο π ο ι ή σ ο υ μ ε τις θέσεις πού καταχτήσαμε, ά ν δ έ ν ά ν α σ υ γ κ ρ ο τ ή σ ο υ μ ε τίξ δυνάμεις μας, άν δέν έξασφαλίσουμε τό μέτωπο μέ έ φ ε δ ρ ε ί ε ς , άν δέν φέρουμε πιό κοντά τ ά μ ε τ ό π ι σ θ ε ν κλπ. Ό λ ο τό ζήτημα είναι, δτι οΕ άμυαλοι Γέν καταλαβαίνουν τους νόμους τής έπίθεσης. "Ολο τό ζήτημα είναι, δτι τό κόμμα τούς καταλαβαίνει καί τούς έφαρμόζει στή ζωή. β) Δέν καταλαβαίνουν τήν ταξική φύση τής έπίθεσης. Φωνάζουν γιά έπίθεση. Έπίθεση δμως ένάντια σέ ποιά τάξη, σέ συμμαχία μέ ποιά τάξη; 'Εμείς κάνουμε έπ'θεση ένάντια στά καπιταλιστικά στοιχεία τοϋ χωριοϋ, σέ συμμαχία μέ τό μεσαίο άγρότη, γιατί μονάχα μιά τέτια έπίθεση μπορεί νά μάς δόσει τή νίκη. Τί θά γίνει δμως άν μέσα στήν όρμή τοϋ Ενθουσιασμού ορισμένων τμημάτων τοϋ κόμματος, ή έπίθεση άρχίζει νά ξεφεύγει άπ' τό σωστό δρόμο καί νά στρέφει τήν αίχμή της ένάν-

428

Σ τ ά λ ι ν

τια στ < σύμμαχό μις, ένάντια στό μεσαίο άγρότη; Μήπως μάς χρειάζεται κ ά θ ε έπίθεση και δχι ή έπίθεοη ένάντια σέ μιά όριυμένη τάξη καί οέ συμμαχία μέ μιά ορισμένη τάξη; Καί ό Δόν Κιχώτης φανταζόταν πώς έπιτίθεται ένάντια οέ έχθρούς, τήν ώρα που εχανε έφοδο ένάντια οτέν άνεμόμυλο. Κίναι ωστόσο γνωστό ότι σ' αύτήν τή, μέ τό συμπάθειο, έπίθεση, έσπασε τά μούτρα του. Οί δάφνες τοϋ Δόν Κιχώτη δέν άφήνουν, ?πως φαίνεται, τούς «άριστερούς» πλειοδότες μας νά ήσυχάσουν. Π έ μ π τ η έ ρ ώ τ η σ η . Ποιός είναι δ κύριος κίνδυνος. 4 δεξιός ή έ αριστερός; ' Α π ά ν τ η σ η . Ό κύριος κίνδυνος σέ μάς είναι τώρα 6 δεξιός. Ο δεξιός κίνδυνος ήταν χαί παραμένει ό κύριος κίνδυνος. Δέν άντιφάσχει ή άποψη αύτή στή γνωστή θέση τής άπόφασης τής ΚΚ, τής 15 τοϋ Μάρτη 1930, πού τονίζει δτι τά λάθη χαί οί διαστρεβλώσεις τών «άριστερών» πλειοδοτών είναι τώρα τι κυριότερο φρένο στό κολχόζνικο κίνημα; "Οχι, δέν άντιφάσκ:ι. Τό ζήτημα είναι δτι τά λάθη τών «άριστερών» πλειοδοτών στόν τομέα τοϋ κολχόζνικου κινήματος είναι τέτια λαθη, πού δημιουργούν εύνοϊχές συνθήκες γιά τό δυνάμωμα καί τή στερέωση τής δεξιάς παρέχχλισης μέσα στό χόμμα. Γιατί; Γιατί τά λάθη αύτά παρουσιάζουν τή γραμμή τοϋ κόμματος χάτω άπό ίνα ψεύτικο φώς, συνεπώς διευκολύνουν τό έργο τής δυσφήμισης τοϋ κόμματος, έπομένος διειχολύνουν ττ.ν πάλη τών δεξιών στοιχείων ένάντια οτήν καθοδήγηση τού κίμματος. Ή δυσφήμηση τής κομματικής καθοδήγησης άποτελεί τό στοιχειώδες έκείνο έδαφος, πού πάνω σ ^ ϋ τ ό μονάχα μπορεί ν' άναπτυχθεί ή πάλη τών οπαδών Τής δεξιάς παρέκκλισης ένάντια στό κόμμα. Αύτό τό έδαφος τό προσφέρουν στούς όπαδούς τής δεξιάς παρέκκλισης οί «άριστεροί» πλειοδότες, τά λάθη χαί οί διαστρεβλώσεις τους. Γι' αύτό, γιά νά Γ.αλαΙψουμε μέ έπιτυχία ενάντια στό δεξιό όπορτουνισμό. πρέπει νά υπερνικήσουμε τά λάθη τών «άριστερών» όπορτουνιστών. Οί «άριστεροί» πλειοδότες είναι άντικειμενιχά σύμμαχοι τών όπαδών τής δεξιάς παρέκκλισης. Τέτια είναι ή ιδιόμορφη σχέση άνάμεσα στόν «άριστερό» οπορτουνισμό καί στή δίξιά παρέκκλιση. Μ' αύτή άκριβώς τή σχέση πρέπει νά έξηγήσουμε τό γεγονός, δτι μερικοί «άριστεροί» ψιθυρίζουν συχνά γιά συνασπισμό μέ τούς δεξιούς. Έτσι πρέπει νά έξηγήσουμε χαί τό ίδιό-

'Απάντηση στούς συντρόφους κολχόΐνικους

429

μορφο φαινόμενο, δτι ένα μέρος άπ'τούς «άριστερούς», πού χτές Αχόμα έχανε μιά άπερίσκιπτη έπίθεση χαί προσπαθούσε νά κολλεχτιβοποιήσει τήν ΕΣΣΔ τό πολύ-πολύ μέσα οέ δυό τρείς βδομάδες, πέφτει σήμερα στην παθητικότητα, σταυρώνει τά χ έ ρια χαί παραχωρεί μέ Αγαθότητα τό πεδίο τής μάχης οτούς όπαδούς τής δεξιάς παρέκκλισης, άκο/ουθώντας ίτσι, τή γραμμή τής πραγματικής υποχώρησης (χωρίς είσαγωγικά!) άπέναντι στούς χουλάκ.ους. ΊΊ ιδιομορφία της τωρινής στιγμής είναι δτι ό άγώνας ενάντια στά λάθη τών «άριστερών» πλε οδοτών άποτελεί γιά μάς τήν προϋπόθεση καί την ιδιαίτερη μορφή για τήν επιτυχή πάλη ενάντια στό δεξιό οπορτουνισμό. " Ε χ τ η έ ρ ώ τ η σ η . ΙΙώς νά χαραχτηρίσουμε τή διαροή ένός μέρους τών άγροτών άπ' τά κολχόζ; ' Α π ά ν τ η σ η . ΜΙ διαροή ένός μέρους τών άγροτών σημαίνει οτι τόν τελευταίο χαιρο γε/νήθηκε στή χώρα μας ένας ορισμένος άριθμός άπό άσταθή κολχόζ, πού ξεκαθαρίζονται τώρα άπό τά άσταθή στοιχεία. Αύτό σημαίνει δτι τά ψευτοκολχόζ θά Εξαφανιστούν, τά σταθερά θά μείνουν καί θά δυναμώνουν. Νομίζω πώς τό φαινόμενο αύτό είναι άπόλυτα φυσιολογικό. Μερικοί σύντροφοι πέφτουν γι' αύτό σέ άπόγνωση, τούς πιάνει πανικός καί γαντζώνονται σπασμωδικά άπ' τά παραφουσκωμένα ποσοστά. "Αλλοι χαιρεκακοϋν καί προφητεύουν τήν «άποτυχία» τοϋ κολχόζνικου χινήματο'ς. Καί οί πρώτοι καί οί δεύτεροι πλανιούνται οίχτρά. Καί οί πρώτοι καί of δεύτεροι βρίσκονται μακριά άπό τή μαρξιστική κατανόηση τής ούσίας τού κολχόζνικου κινήματος. Φεύγουν άπ' τά κολχόζ πρίν άπ' δλα, of λεγόμενες νεκρές ψυχές. Αύτό δέν είναι κάν φευγιό, μά ή άποκάλυψη ένός κενού. Μας χρειάζονται of νεκρές ψυχές; Φυσικά, δέ μάς χρειάζονται. Νομίζω πώς οί Βορειοκαυκάσιοι χα ί οί Ούχρανοί, ένεργοϋν άπόλυ^α σωστά, δταν διαλύουν τά κολχόζ μέ τίς νεκρές ψυχές καί οργανώνουν πραγματικά ζωντανά καί πραγματικά σταθερά κολχόζ. 'Απ' αύτό, μονάχα κέρδος μπορεί νάχειτό κολχόζνικο κίνημα. Φεύγουν, δεύτερο, τά ξένα στοιχεία, τά καθαυτό εχθρικά πρός τήν ύπόθεσή μας. Είναι ξεκάθαρο δτι δσο πιό γρήγορα θά πεταχτούν εξιυ αύτά τά στοιχεία, τόσο καλύτερα θά είναι γιά τό κολχόζνικο κίνημα. Φεύγουν, τέλος, τά στοιχεία πού ταλαντεύονται, πού δέ μπορούν νά ονομασθούν, ούτε ξένα στοιχεία, ούτε νεκρές ψυχές.

430

Σ τ ά λ ι ν

Είναι Εκείνοι οί άγρό εες πού σ ή μ ε ρ α δέ μπορέσαμε άκόμα νά τούς πείσουμε γιά τό δίκιο τής ύπόθεσής μας, μά πού σίγουρα θά τούς πείσουμε α ύ ρ ι ο . Ή φυγή τέτιων άγροτών άποτελεί σοβαρή, άν καί προσωρινή άπώλεια γιά τό κολχόζνικο κίνι,μα. Γι' αύτό, ή πάλη γιά νά κερδίσουμε τά ταλαντευόμενα στοιχεία τών κολχόζ είναι σήμερα ίνα άπ' τά πιό άμεσα καθήκοντα του κολχόζνικου κινήματος. Ά π ' αύτο προκύπτει, οτι ή διαροή ένός μέρους τών άγροτών άπ' τά κολχόζ δέν άποτελεί μονάχα άρνητικό φαινόμενο. Προκύπτει δτι ή φυγή αύτή άποτελεί εόεργετικό προτσές έξυγίανσης καί στερέωσης τών κολχόζ, ατό βαί»μόποό άπαλλάσσει τά κολχόζ άπ' τίς νεκρές ψυχές καί άπό τά άνοιχτά ξένα στοιχεία. Πρίν άπό ένα μήνα, λογαριάζαμε πώς είχαμε πάνω άπό 6 0 % κολλεχτιβοποίηση στίς σιτοπαραγωγικές περιοχές. Τώρα, είναι ξεκάθαρο δτι μεγαλοποιήσαμε ολοφάνερα αυτό τόν άριθμό, άν υπολογίσουμε τά πραγματικά καί τά κάπως σταθερά κολχόζ. Ά ν τό κολχόζνικο κίνημα, Οστερα άπ' τή διαροή ένός μέρους τών άγροτών σταθεροποιηθεί στά 4 0 % κολλεχτιβοποίησης στίς σιτοπαραγωγικές περιοχές—καί αύτό είναι πέρα γιά πέρα πραγματοποιήσιμο— θάναι μιά πολύ μεγάλη κατάχ:ηση τοϋ κολχόζνικου κινήματος στή δοσμίνη στιγμή. Παίρνω τό μέσο άριθμό τής κολλεχτιβοποίησης στίς σιτοπαραγωγικές περιοχές, ξέροντας πολύ καλά, πώς Εχουμε μερικές περιοχές μέ γενική κολλεχτιβοπο'ηση, πού φτάνει τά 8 0 - 9 0 % . Τά 4 0 % κολλεχτιβοποίησης στίς σιτοπαραγωγικές περιοχές σημαίνουν δτι θά μπορέσουμε, ώς τήν άνοιξη τοδ 1930 νά ξεπεράσουμε δ υ ό φ ο ρ έ ς τό άρχιχό πεντάχρονο σχέδιο τής κολλεχτιβοποίησης. Ποιός θά τολμήσει νά αρνηθεί τόν ά π ο φ α σ ι σ τ ι κ ό χ α ραχτήρα αυτής τής ι σ τ ο ρ ι κ ή ς κατάχτησης στό Εργο τής σοσιαλιστικής άνάπτυξης τής ΕΣΣΔ,* " Ε β δ ο μ η Ε ρ ώ τ η σ η . Κάνουν καλά οί ταλαντευόμενοι άγρότες πού. φεύγουν άπ' τά κολχόζ,* " Α π ά ν τ η σ η . Ό χ ι , δέν κάνουν καλά. Φεύγοντας άπ* τά χολχόζ, πάνε Ενάντια στά ίδια τους τά συμφέροντα, γιατί μονάχα τά κολχόζ προσφέρουν στούς άγρότες διέξοδο άπ' τήν άνέχεια καί τά σκοτάδια. Φεύγοντας άπ' τά κολχόζ, χειροτερεύουν τή θέση τους, γιατί στερούνται τά προνόμια καί τά ώφέλη πού παραχωρεί στά κολχόζ ή Σοβιετική έξουσία. Τά λάθη καί οί διαστρεβλώσεις στά κολχόζ δέν άποτιλούν δικαιολογία γιά νά φεύγουν άπ' αύτά. Τά λάθη πρέπει νά διορθώνονται μέ

431·

Απάντηση στους συντρόφους κολχόίνικους

ποινές προσπάθειες, παραμένοντας μέσα στά χολχόζ. Καί τά λ ά θη αύτά μπορούν άχόμα πιό εύκολα νά διορθωθούν, μιά χαί ή Σοβιετική έξουσία θ ά τ ά καταπολεμήσει μ'δλες της τίς δυνάμεις. Ό Λένιν λέβι δτι: «Τό ο6οτημα τοΟ μικροΟ νοιχοχυριοΟ οτίς ουνθήχ«ς τής έμπορ«υματικής παραγωγής β έ ν · I ν α ι ο * 6 * ο η νά άπαλλά;«ι τήν άνθρωπότηί α άπ' τήν άθλιότητα τβν μα^βν χαί άχό τήν χαταπ(*οή τους». (Βλ. Δ έ ν ι ν». Απαντα, τόμ. XX ο · λ 122).

Ό Λένιν λέει δτι: • Μέ τό μικρό νοικοκυριό βέ βγαίν«ις άπ* τήν άνέχ«ια». Ά π α ν τ α , τόμ, XXIV ο · λ . 540)

(Βλ.

Λένιν

*(.) Λένιν λέει δτι: « Ά ν έ£αχολουθο3μ· να χουρνιαζουμ« δπως παλια οτα μιχρα νοικοκυριά, Ιοτα χαί οαν έλ«όθ«ροι π ο λ ί κ ς π α ν ό ο* έλιύί»·«ρη γή, θα μ ϊ ς άπ«ιλ«1 δπως πάντα ό άναπόφ«υχτος χαμός». (Βλ. Λ έ ν ι ν , "Απαντα, τόμ. XX ο«Χ. 417).

Ό Λένιν λέει δτι: Μονάχα μέ τήν κοινή, ουν·ταιριοτιχή, ουνιροφιχή έργαοία μποροϋμ» να βγο9μ· άπ' τό άβιέςοδο, πού μά. όΐήγηο"« δ Ιμπ·ρ'.αλ·.οτιχός π ο λ · μος» (Βλ. Δ έν ι ν, Ά π α ν τ α , τόμ. XXIV ο«λ. 537).

Ό Λένιν λέει δτι: «Είναι άπαραίτητο να π·ραοουμ* οτήν χοινή χαΛλιέργβια, oé μβγαλα Αποδ·ιγματιχα νοικοκυριά» γιατί «χαρίς αύτό βέ μποροΟμ« να βγοβμ« άπ' τήν έρ«ίπαοη, άπ' τήν πραγματιχα άπ«λπιοτιχή κατάοταοη πο·'> βρί— οχβται ή ΡωοΙα». (Βλ. Λ έ ν ι ν , Ά π α ν τ α , τόμ. XX ο · λ . 418).

Τί σημαίνουν δλα α&τά; Σημαίνουν δτι τά χολχόζ άποτιλοϋν τό μ ο ν α δ ι κ ό μέσο, πού προσφέρει στόν άγρότη διέξοδο ά τ ' άνΙχεια χαί τά σχοτάδια. Είναι ξεκάθαρο δτι δέν κάνουν y α λ ί ο! άγρότες που φεύγουν άπ' τά κολχόζ. *0 Λένιν λέβι δτι: «Φυοιχα, δλοι οας ς έ ρ · τ · άπ' τή βραοή τής Σοβιετικής έςουοίας τ ί τ « ρ α ο τ ι α ο η μ α ο ί α άποδίδουμ« οτίς χο:ιμοΟν«ς, οτα άρτέλ χαί οέ δλ«ς γ · ν ι χ α τίς Α ρ γ α ν ή κ ι ς που αποβλέπουν οτή μιχατροπη, ατη βαθμιαία βοή-( · ι α αυτής τής μ«ιατροπής τοβ μιχροΟ άτομιχοΟ άγροτιχοΟ νοιχοχυριοΟοέ xoivmvixô, ουντροφιχό ή ουν*ταιριοτιχό>*. (Βλ. Λ έ ν ι ν , Άπαντα», τόμ. XXIV ο·λ. 579).

Ό Λένιν λέει δτι: *Ή ύπογράμμιση δική μου. I. Σ τ ά λ ι ν .

432

Σ τ ά λ ι ν

« Ή Σοβιιτιχη Ιςουοία παραχώρηο· άμ·οα προνόμια οτίς χομμοίνες χαί :τ!ς συντροφιές, βάζοντας τ · ς ο τ ή ν π ρ ώ τ η θ é ο η ». (Βλ. Λ ί ν ι ν , ""Απαντα, τόμ. XXIII ο · λ . 399).

Τί σημαίνει αύτό; Σημαίνει πώς ή Σοβιετική έξουσία σέ σχέση μέ τά Ατομικά νοικοκυριά θά παραχωρεί προνόμια καί πλεονεχτήματα στά κολχόζ. Σημαίνει δτι 0ά παραχωρεί στά κολχόζ προνόμια καί μέ την έννοια τής έκχώρησης γαιών καί μέ τήν έννοια τοΰ έφοδιασμού μέ μηχανές, τραχτέρ, σπόρο κλπ. καί μέ τήν έννοια τών φορολογικών διευκολύνσεων, καί μέ τήν έννοια τής παροχής πιστώσεων Γιατί ή Σοβιετική έξουσία παρέχει προνόμια καί πλεονεχτήματα στά κολχόζ; Γιατί τά κολχόζ είναι τό μοναδικό μέσο γιά νά Απαλλαχτούν οί Αγρότες άπ' τήν Ανέχεια. Γιατί ή παροχή πλεονεχτημάτων στά κολχόζ είναι ή πιό πραγματική μορφή βοήθειας στή φτωχολογιά καί στούς μεσαίους άγρότες. Τίς μέρες αύτές ή Σοβιετική έξουσία Αποφάσισε νά A π α λ λ ά ξ ε ι Απ' τή φορολογία, γιά δ υ ό χ ρ ό ν ι α , δλα τά κοινωνικοποιημένα ζώζ έργασίας τών κολχόζ (άλογα, βόδια κλπ.), δλες τίς άγελάδες, τά γουρούνια, τά πρόβατα καί τά πουλερικά, τόσο εκείνα που άνήκουν κολλεχτιβίστικα στά κολχόζ, δσο καί κείν2 πού Ανήκουν άτομικά στούς κολχόζνικους. Έ χ τ ό ς άπ' αυτό, ή Σοβιετική έξουσία άποφάσισε νά π α ρ α τ ε ί ν ε ι ώς τά τέλη τοϋ χρόνου τήν έξόφληση τών δανείων τών κολχόζνικων καί νά σ β ή σ ε ι δλα τά πρόστιμα καί τίς δικαστικές χρηματικές ποινές, πού έπιβλήθηκαν ώς τήν 1 το· 'Απρίλη σέ Αγρότες πού μπήκαν στά κολχόζ. Τέλος Αποφάσισε οπωσδήποτε ν' Ανοίξει φέτος στυύς κολχόζνικους πίστωση, άπό 500 έκατομμύρια ρούβλια. Τά προνόμια αύτά θά είναι πρός δφελος τών κολχόζνικων άγροτών. Γά προνόμα αύτά θά είναι πρός δφελος έκείνων τών κολχόζν:κων Α,'ροτών πού μπόρεσαν ν' άντισταθοϋν στή διαροή, πού ΑτσαλώΟηκαν στόν Αγω/α μέ τούς έχθρούς τών καλχόζ, πού υπεράσπισαν τά κολχόζ καί κράτησαν ψηλά τή •μεγάλη σημαία τού κολχόζνικου κινήματος. Τά προνόμια αυτά θά είναι πρός δφελος έκϊίνων τών φτωχών καί μεσαίων κολ• Ή ύπογρϊμμιση δική μου. I. Σ τ ά λ ι ν .

'Απάντηση στούς συντρόφους κολχόΖνικους

433

χόζνικων άγροτών, πού αποτελούν ίήμερα τό βαοιχό πυρήνα τών χολχόζ μας, πού θά σταθεροποιήσουν χαί θά διαμορφώσουν τά χολχόζ μας χαί θά καταχτήσουν μέ τό μέρος του σοσιαλισμού τα έκατομμύρια τής άγροτιάς. ΐ ά προνόμια αύτά θά είναι πρός δφελος έκβίνων τών χολχόζνικων άγροτών, πού άποτελούν σήμερα τά βαοικά στελέχη τών κολχόζ καί πού άξίζει πέρα γιά πέρα νά τούς όνομάσουμε ήρωες του κολχόζνικου κινήματος. Ά π ' τά προνόμια αύτά δέ θ ά έ π ω φ ε λ ο ύ ν τ α ι ot άγρότες πού φόγαν ί π ' τά χολχόζ. Μήπως δέν είναι ξεκάθαρο δτι κάνουν λάθος οί άγρότες <5ταν φεύγουν άπ' τά κολχόζ; Μήπως δέν είναι ξεκάθαρο δτι μονάχα μέ τήν έπιστροφή τους στά κολχόζ μπορούν νά έξασφαλίσουν γιά τόν έαυτό τους τψ· άπόλαυση αύτών τών προνομίων; " Ο γ δ ο η έ ρ ώ τ η σ η . Καί τί θά γίνουν οί κομμούνες, δέν πρέπει νά τίς διαλύσουμε; Ά π ά ν τ η σ η . "Οχι, δέν πρέπει καί δέν όπάρχει λόγος νά τίς διαλύσουμε. Μιλώ γιά τίς πραγματικές κομμούνες καί δχι γιά τίς κομμούνες πού όπάρχουν μονάχα στά χαρτιά. Στίς σιτοπαραγωγικές περιοχές τής ΕΣΣΔ όπάρχουν μιά σειρά θαυμάσιες κομμούνες, πού άξίζουν νά τίς ένθαρρύνουμε <αί νά τίς υποστηρίζουμε. "Εχω όπόψη μου τίς παλιές κομμούνες πού άνθεξαν στά χρόνια τής δοκιμασίας καί πού άτσαλώθηκαν στόν άγώνα καί δικαιολόγησαν άπόλυτα τήν Οπαρξή τους. Αύτές δέν πρέπει νά τίς διαλύσουμε, άλλά πρέπει νά τίς μεταμορφώσουμε σέ άρτέλ. Ή συγκρότηση καί ή διεύθυνση τής κομμούνας είναι πολύπλοκη καί δύσχολη όπόθεση. Μπορούν νά όπάρχουν καί ν' άναπτύοσονται μεγάλες χαί σταθερές κομμούνες, μονάχα δταν διαθέτουν Ιμπειρα στελέχη χαί δοκιμασμένους καθοδηγητές. Τό βιαστικό πέρασμα άπ' τό καταστατικό τού άρτέλ στό καταστατικό τής κομμούνας μπορεί μονάχα νά άπομακρύνει τούς άγρότες άπ* τό κολχόζνικο κίνημα. Γι' αύτό, τό ζήτημα αύτό πρέπει νά τό χειριζόμαστε μέ ιδιαίτερη σοβαρότητα καί χωρίς καμιά βιασύνη. Τό άρτέλ είναι πιό εύκολη δουλιά καί πιό προσιτό στή ουνειδηση τών πλατιών άγροτικών μαζών. Γι' αύτό, στή δοσμένη στιγμή, ή πιό διαδεδομένη μορφή τού κολχόζνικου κινήματος είναι τό άρτέλ. Μονάχα στό βαθμό πού θά δυναμώνουν χαί θά σταθεροποιούνται τά άγροτικά άρτέλ μπορεί νά δημιουργείται 28. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινισμοΟ.

434

Σ τ ά λ ι ν

ή βάση γιά Ενα μαζικό κίνημα τών άγροτών δπέρ τής κομμούνας. Αύτό όμως δέ θά γίνει γρήγορα. Γι' αύτό ή κομμούνα, πού άποτελεί τήν άνώτερη μορφή, μπορεί νά γίνει δ κύριος κρίκος τού κολχόζνικου κινήματος μονάχα οτό μέλλον. " Ε ν ν α τ η έ ρ ώ τ η σ η . Τί θά γίνει μέ τούς κουλάκους; ' Α π ά ν τ η σ η , "ίίς τώρα μιλούσαμε γιά τό μεσαίο άγρότη. Ό μεσαίος άγρότης είναι σύμμαχος τής έργατικής τάξης χαί ή πολιτική μας άπέναντί του πρέπει vfiva: φιλική. Ά λ λ ο πράγμα ό κουλάκος. Ό χουλάχος είναι έχθρός τής Σοβιετικής έξουσίας. Μέ τόν κουλάκο δέν ίχοιμε καί δέ μπορεί νά έχουμε ειρήνη. Ή πολιτική μας άπέναντί στούς κουλάχους είναι πολιτική εξάλειψης τους σάν τάξης. Αύτό φυσικά δέ σημαίνει πώς μπορούμε νά τούς έξαλείψουμε μονομιάς. Σημαίνει όμως πώς θά χειριστούμε τό ζήτημα έτσι, ώστε νά τούς κυκλώσουμε χαί νά τούς έξαλείψουμε. Νά τί λέει δ Λένιν γιά τούς κουλάκους: «Οί κουλάκοι (Ιναι οί πιό χτηνώΐβις, οί πιό ώμο(, οί πιό άγριοι έκμ(ταλλ(υτές, πού όχι μια μοναχα φορα παλινόρθωσαν οτήν ίοτορία τ β ν άλλων χωρβν τήν έςουοία τβν τοιφλικαίων, τβν βαοιλιαβων, τβν π α παβοον, τβν καπιταλιοτβν. Οί κουλάκοι (Ιναι πίριααότβροι άπ* τούς τοιφλικαίβς καί τούς καπιταλιατές. Παρ' όλα αύτά όμως (Ναι μβιοψηφία μ έ οα ατό λαό . . . 0 1 αίματορουφήχτρβς αότές πλοϋτιοαν άπ' τή βυατυχία τοΟ λαοΟ ατή ίιαρκβια τοΟ πολέμου, ouccüpeucav χιλια&βς καί έκατοντα&βς χ ι λ ι ά ΐ β ς ρούβλια, άνββαζοντας τίς τιμές τβν οιττ,ρβν καί τβν άλλων προϊόντων. Οί άραχν(ς αύτές παχαιναν αέ βάρος τβν κατ(ατραμένων άπ' τόν πόλ(μο άγροτβν, ai βάρος τβν πβινααμένων έργατβν. Οί βίέλλβς αύτές ρουφοΟααν τό αίμα τβν Εργαζομένων, πλουτίζοντας τόαα πβριαοότβρο, όαο πβριαοότβρο πβινούαβ ό Αργάτης ατίς πόλβις καί ατα έργοατάαια. Οί βρυκόλακβς αυτοί μάζβυαν καί μαζ(ύουν ατα χέρια τους τήν τ α ι φ λ ι χ α ί ι κ η γ ή , ύπο!ουλώνουν ξανα καί ξανα παλι τοϋς φτωχούς άγρότβς». (Βλ. Λ έ ν ι ν , Ά π α ν τ α , τόμ. ΧΧ1Ι1 α(λ. 206-207).

Ανεχόμασταν αύτές τΙς αίματορουφήχτρες, τίς άράχνες καί τούς βρυκόλακε;, άκολουθώντας τήν πολιτική τού περιορισμού τών έχμεταλλευτιχών τους τάσεων. Τούς άνεχόμασταν, γιατί δέν είχαμε μέ τί ν' άντικαταστήσουμε τήν κουλάκικη οικονομία, την κουλάκικη παραγωγή. Τώρα έχουμε τή δυνατότητα ν' άντικαταστήσουμε μέ τό παραπάνω τήν οικονομία τους μέ τήν οίκονομία τών κολχόζ καί τών σοβχόζ μας. Δέν υπάρχει λόγος νά άνεχόμαστε πιά αύτές τίς άράχνες καί τίς αίματορουφήχτρες. Τό νά άνεχόμαστε άχόμα αύτές τίς άράχνες καί τίς αίματορουφήχτρες, πού καίνε τά κολχόζ, σκοτώνουν τά στελέχη τών κολχόζ καί προσπαθούν νά ματαιώσουν τή σπορά,

'Απάντηση στούς συντρόφους κολχόΐνικους

435

είνα: σά νά πηγαίνουμε ένάντια στά συμφέροντα τών έργατών καί τών άγροτών. Γι' αύτό ή πολιτική τής Εξάλειψης τών χουλάχων σάν τάξης πρέπει νά Εφαρμοστεί μέ Βλη έχείνη τήν Επιμονή χαί τή συνέπεια, πού μόνο οί μπολσεβίκοι είναι ίχανοί νά δείξουν. Δ έ κ α τ η έ ρ ώ τ η σ η . Ποιό είναι τό πιό άμεσο πραχτιχό χαθήχον τών χολχόζ; ' Α π ά ν τ η σ η . Τό πιό άμεσο πραχτιχό χαθήχον τών χολχόζ είναι ό άγώνας γιά τή σπορά, ό άγώνας γιά τήν πιό μεγάλη Επέχταση τών σπαρμέναν έχτάσεων, 6 άγώνας γιά τή σωστή όργάνωση τής σποράς. Στό χαθήχον τής σποράς πρέπει νά προσαρμοστούν τώρα δλα τά άλλα χαθήχοντα τών χολχόζ. Στή δουλιά τής όργάνωσης τής σποράς πρέπει νά δποταχύοΰν τώρα δλες οί άλλες δουλιές στά χολχόζ. Αύτό σημαίνει οτι ή σταθερότητα τών χολχόζ χαί τών Εσωκομματικών στελεχών τους, οί ίχανότητες τών καθοδηγητών τών χολχόζ χαί τοϋ μπολσεβίκικου πυρήνα τους θά Ελέγχονται, δχι μέ βάση τίς Εντυπωσιακές άποφάσεις καί τά πομπώδη χαιρετιστήρια, μά μέ βάση τό ζωντανό Εργο τής σωστής όργάνωσης τής σποράς. Γιά νά πραγματοποιηθεί δμως μέ τιμή αύτό τό πραχτιχό καθήκον, πρέπει νά στραφεί ή προσοχή τών στελεχών τών κολχόζ στά ο ί κ ο ν ο μ ι κ ώ ζητήματα τής κολχόζνικης άνοιχοδόμησης, στά προβλήματα τής ε σ ω τ ε ρ ι κ ή ς κολχόζνικ η ς άνοικοδόμηση ς. "Ως τελευταία, στό κέντρο τής προσοχής τών κολχόζνικων στελεχών βρισκόταν τό κυνήγι τών μεγάλων άριθμών στήν κολλεχτιβοποίηση, Ενώ οί άνθρωποι αύτοί δέν ήθελαν νά δουν τή διαφορά άνάμεσα στήν πραγματική κολλεχτιβοποίηση καί στήν κολλεχτιβοποίηση πού υπάρχει μονάχα στά χαρτιά. Τώρα πρέπει νά στείλουμε κατά διαβόλου αύτό τό πάθος μέ τούς άριθμούς. Τώρα ή προσοχή τών στελεχών πρέπει νά συγκεντρωθεί στή σ τ ε ρ έ ω σ η τών κολχόζ, στήν όργανωτική δ ι α μ ό ρφωση τών κολχόζ, στήν ό ρ γ ά ν ω σ η τής πραχτικής δουλιάς στά κολχόζ. "Ως τελευταία, ή προσοχή τών κολχόζνικων στελεχών ήταν συγκεντρωμένη στήν όργάνωση μεγάλων κολχόζνικων μονάδων, στήν όργάνωση τών λεγόμενων «γιγάντων», Ενώ οί «γίγαντες» αύτοί δχι σπάνια έκφυλίζονταν σέ όγκώδεις γραφειοκρατικές

436

Στάλιν

διοικήσεις, πού τούς έλειπαν οί οικονομικές ρίζες στά χωριά καί στά κεφαλοχώρια. Συνεπώς, ή δουλιά τής έπιδειξης καταβρόχθιζε τήν πραχτική δουλιά. Τώρα πρέπει νά στείλουμε κατά διαβόλου τήν έπίδειξη στή δουλιά. Τώρα ή προσοχή τών στελεχών πρέπει νά όξυνθεί στήν όργανωτικο-οίκονομική δουλιά τών κολχόζ στά χωριά καί στά κεφαλοχώρια. Καί δταν αύτή ή δουλιά άποδόσει τίς Επιτυχίες πού πρέπει, τότε οί «γίγαντες» θά Εμφανιστούν μόνοι τους. Ώ ς τελευταία, Εοιναν λίγη προσοχή στό νά προσελκύσουν τούς μεσαίους άγρότες στήν καθοδηγητική δουλιά τών κολχόζ. Στό μεταξύ, άνάμεσα στούς μεσαίους άγρότες ύπάρχουν θαυμάσιοι νοικοκυραίοι, πού μπορούν νά γίνουν υπέροχα οικονομικά στελέχη τής κολχοζνικης άνοικοδόμησης. Τώρα πρέπει νά Εξαλειφθεί αότή ή Ελλειψη στή δουλιά μας. Τώρα τό καθήκον μας είναι νά τραβήξουμε στήν καθοδηγητική δουλιά τών κολχόζ τούς καλύτερους άνθρώπους άπ' τούς μεσαίους άγρότες καί νά τούς δόσουμε τή δυνατότητα ν' Αναπτύξουν στή δουλιά αύτή τίς ίκανότητές τους. "Ως τελευταία, δέ δίναν άρκετή προσοχή στή δουλιά μέσα στίς άγρότισσες. Έ περίοδος πού πέρασε Εδειξε δτι ή δουλιά μέσα στίς άγρότισσες είναι τό πιό άδύνατο σημείο τής δουλιάς μας. Τώρα αυτή τήν Ελλειψη πρέπει νά τήν ξεπεράσουμε άποφασιστικά καί άμετάκλητα. ' β ς τελευταία, οί κομμουνιστές, σέ μιά σειρά περιοχές, ξεκινούσαν άπ' τό δτι μπορούν νά λύσουν μέ τίς δικές τους τίς δυνάμεις δλα τά προβλήματα τής κολχόζνικης άνοικοδόμηαης. Ξεκινώντας άπ' αυτό, δέν Εδιναν άρκετή προσοχή στό τράβηγμα τών Εξωκομματικών οέ ύπεύθυνες δουλιές στά κολχόζ, στήν άνάδειξη έξωκομματικών σέ καθοδηγητική δουλιά στά κολχόζ, στήν όργάνωση πλατιοό Εξωκομματικού άχτίβ στά κολχόζ. Ή ιστορία τοϋ κόμματός μας Απόδειξε, καί ή περίοδος τής κολχόζνικης Ανοικοδόμησης πού πέρασε τό Εδειξε γιά μιά άκόμα φορά, δτι ή θέση αύτή είναι ριζικά λαθεμένη. "Αν οί κομμουνιστές κλείνονταν στό καβούκι τους καί Απομονώνονταν άπ' τούς Εξωκομματικούς μέ Ενα τείχος, θά κατάστρεφαν δλη τήν ύπόθεση. "Αν οί κομμουνιστές κατόρθωσαν νά δοξαστούν στίς μάχες γιά τό σοσιαλισμό, καί οί Εχθροί τοΰ κομμουνισμού νά συντριβούν, αύτό Εγινε γιατί, άνάμεσα στ' άλλα , οί κομμουνιστές ήξεραν νά τραβούν στή δουλιά τούς καλύτερους άνθρώπους άπ' τούς έξωκομματικούς, ήξεραν νά άντλοϋν δυνάμεις

'Απάντηση στούς συντρόφους κολχόΐνικους

437

άπ* τά πλατιά στρώματα τών Εξωχομματιχών, ήξεραν νά περιβάλλουν τό χόμμα τους μέ Ενα πλατύ Εξωκομματικό άχτίβ. Τώρα πρέπει νά Εξαλειφθεί άποφασισκχά χαί άμετάχλητα ή έλλειψη αύτή τής Γουλιάς μας άνάμεσα στούς έξωχομματιχούς. Νά διορθώσουμε τίς Ελλείψεις τής δουλιάς μας, νά τίς Εξαλείψουμε ριζικά, αύτό άκριβώς σημαίνει νά βάλουμε τήν ο ί χ ο ν ο μ ι χ ή δουλιά τών χολχέζ στό σωστό δρόμο. "Ωστε: 1. Τό χαθήχον μας είναι: ή σωστή όργάνωση τής σποράς. 2 Τό μέσο, πού είναι άπαραίτητο γιά τήν εκπλήρωση αότου του καθήκοντος είναι: ή συγκέντρωση ιής προσοχής στά οικονομικά προβλήματα του κολχόζνικου κινήματος. «Πράβντα» 'Αριθμός 92.

3 του 'Απρίλη 1930

ΓΙΑ Τ Α ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ TQN ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΓΓΑΝΕΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΤΗΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΣΤΙΣ 4 ΤΟΥ ΦΛΕΒΑΡΗ 1931

Σύντροφοι! ΟΕ έργααίες τής Συνδιάσκεψής σας πλησιάζουν προ; τό τέλο; του;. Τώρα θά ψηφίσετε τίς άποφάσει;. Δέν άμφιβάλλω 8τι θά ψηφιστούν δμόφωνα. Στίς άποφάσει; αύτέ;—τίς ξέρω λίγο—έγκρίνετε τού; άριθμούς, πού καθορίζονται άπό τό σχέδιο τής βιομηχανίας γιά τό 1931 καί δίνετε τήν ύπόσχεσή σα; νά τούς πραγματοποιήσετε. Ό λόγος τού μπολσεβίκου, είναι σοβαρό; λόγο;. Οί μπολσεβίκοι συνηθίζουν νά εκπληρώνουν τί; υποσχέσεις πού δίνουν. Τί σημαίνει όμως υποχρέωση νά πραγματοποιήσει; τούς άριθμού; πού καθορίζει τό σχέδιο γιά τό 1931; Σημαίνει νά Εξασφαλίσεις τή γενική αύξηση τή; βιομηχανικής παραγωγή; κατά 4 5 % . Κι αυτό είναι ενα πολύ μεγάλο καθήκον. Κάτι περισσότερο. Μιά τέτια υποχρέωση σημαίνει, ότι δέ δίνετε μονάχα τήν υπόσχεση νά έκπλτρώαετε τό πεντάχρονο σχέδιο μέσα σέ τέσσερα χρόνια—τό ζήτημα αύτό ίχει πιά άποφασίστεί καί δέ χρειάζεται έδώ καμιά άλλη άπόφ&αη—αύτό σ η μ α ί ν ε ι ϋ τ ι δ ί ν ε τ ε τ ή ν υ π ό σ χ ε σ η νά τ ό έ κ π λ η ρ ώ σ ε τ ε στούς βασικού;, στούς άποφ ασιατικούς κλάδου; τής β ι ο μ η χ α ν ί α ς , μέσα σέ τρία χρόνια. Είναι καλό οτι ή Συνδιάσκεψη δίνει τήν υπόσχεση νά Εκπληρώσει τό σχέδιο του 1931, νά έκπληρώσει τό πεντάχρονο σχέδιο μέσα σέ τρία χρόνια. "Ομω; έχουμε διδαχτεί άπό τήν «πιχρή πείρα». Ξέρουμε ότι οί υποσχέσεις δέν έχπληρώνονται πάντα. Καί στίς άρχές του 1930 είχε δοθεί μιά τέτια υπόσχεση γιά τήν εκπλήρωση του χρονιάτικου σχεδίου. Τότε έπρεπε

Γ id τά καθήκοντα τών στελεχών τής ο(κονομ(ας

439

ν' αύξηθεί ή παραγωγή τής βιομηχανίας μας κατά 31-32°/ο· "Ωστόσο ή οπόσχεση δέν Εκπληρώθηκε δλοκληρωτικά. Στήν - ρ ά ξη ή αύ£ηση τής βιομηχανικής παραγωγής στά 1930 ήταν r 5°/ β . Θά πρέπει νά υποβάλουμε τήν έρώτηση: δέ θά έπαναληφθε. άραγε τό ίδιο καί φέτος; ΟΕ καθοδηγητές, τά στελέχη τής βιομηχανίας μας, δίνουν τώρα τήν υπόσχεση ν' αυξήσουν τήν παραγωγή τής βιομηχανίας στά 1931 κατά 45°/ο· Ποιά είναι δμως ή έγγύηση, οτι ή υπόσχεση θά έκπληρωθεί; Τί χρειάζεται γιά νά πραγματοποιηθούν οΕ άριθμοί τοό σχεδίου, γιά ν' αύξηθεί ή παραγωγή κατά 45°/„, γιά νά Επιτευχθβί ή Εκπλήρωση τοό πεντάχρονου σχβδίου δχι μέσα σέ 4, μά μέσα σέ 3 χρόνια στούς βασικούς κι άποφασιστικούς κλάδους; Χρειάζονται δυό βασικές προϋποθέσεις. Πρώτα, νά υπάρχουν οΕ πραγματικές ή, δπως Εκφράζονται οέ μά;, οΕ «Αντικειμενικές» δυνατότητες, γι'αύτό. Δεύτερο, νά υπάρχει ή θέληση καί ή ικανότητα νά διευθύνουμε τις Επιχειρήσεις μας Ετσι, ώστε οΕ δυνατότητες αύτές νά γίνουν πράξη. Είχαμε πέρσι τίς «άντικειμενικές» δυνατότητες γιά τήν ολοκληρωτική Εκπλήρωση τοϋ σχεδίου; Ναί, τίς είχαμε. Ά δ ι α φιλονείκητα γεγονότα τό μαρτυροϋν αύτό. Τά γεγονότα αύτά είναι δτι τόν περσινό Μάρτη καί Άπρ'λη, σέ σύγκριση μέ τό χρόνο πού προηγήθηκε, ή βιομηχανία μας αύξησε τήν παραγωγή της κατά 31°/ 0 . Γεννιέται τό έρώτημα: γιατί τότε δέν έκπληρώσαμε τό σχέδιο δλης τής χρονιάς; Τί μιίς Εμπόδισε; Τί μάς έλειψε; Μ ά ς Ελειψε ή Ι κ α ν ό τ η τ α νά χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή σ ο υ μ ε τίς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς πούύπάρχουν. Μ ά ς έ λ ε ι ψ ε ή ι κ α ν ό τ η τ α νά δ ι ε υ θ ύ ν ο υ μ ε σωστά τά Εργοστάσια, τίς φάμπρικες καί τά ό ροχ ε ί α . Τήν πρώτη προϋπόθεση, τήν είχαμε, δηλαδή τίς «άντικειμενικές» δυνατότητες γιά τήν έκπλήρωση τοϋ σχεδίου. Δέν είχαμε δμως σ' άρκετό βαθμό τή δεύτερη προϋπόθεση, δηλαδή, τήν ικανότητα νά διευθύνουμε τήν παραγωγή. Κι άκριβώς γιατί μάς Ελειπε ή ικανότητα νά διευθύνουμε τίς έπιχειρήσεις, γι' αύτό άκριβώς τό σχέδιο άποδείχτηκε άπραγματοποίητο. "Αντί 3 1 - 3 2 % είχαμε μονάχα 25°/ 0 αύξηση. Φυσικά, μιά α ύ ξ η σ η 25° 0 είναι μεγάλο πράγμα. Καμιά καπιταλιστική χώρα δέ σημείωσε στά 1930 καί δέ σημειώνει σήμερα α ύ ξ η σ η τής παραγωγής. Σ' δ λες, χωρίς Εξαίρεση,

440

Σ τ d λ ι ν

τίς καπιταλιστικές χώρε; σημειώνεται άπότομη π τ ώ σ η τής παραγωγής. Μέσα σέ τέτιες συνθήκες, μιά α ύ ξ η σ η 25ο^ eivat Iva μεγάλο βήμα πρός τά μπρός. Θά μπορούσαμε δμως νά κάνουμε περισσότερα. Είχαμε γι* αύτό δλες τίς άπαραίτητες «Αντικειμενικές» προϋποθέσεις. Ποιά έγγύηση υπάρχει λοιπόν, δτι καί φέτος δέ θά Επαναληφθεί τό περσινό φαινόμενο, δτι τό πλάνο θά έκπληρωθεΓ ολοκληρωτικά, δτι 6ά χρησιμοποιήσουμε τίς δυνατότητες πού έχουμε, έτσι δπως πρέπει νά τίς χρησιμοποιήσουμε, καί δτι ή ύπόσχεσή σας δέ θά μείνει ώς Ενα βαθμό στά χαρτιά; Στήν ίστορία τών κρατών, στήν ιστορία τών χωρών καί στήν ίστορία τών στρατών παρουσιάστηκαν περιπτώσεις, δπου υπήρχαν δλες οί δυνατότητες γιά τήν επιτυχία, γιά τή νίκη. (Jf δυνατότητες δμως αυτές Εμειναν Ανεκμετάλλευτες, γιατί οί καθοδηγητές δέν άντιλήφτηκαν αύτές τίς δυνατότητες, δέν ξέρανε νά τίς χρησιμοποιήσουν, κι οί στρατοί νικήθηκαν. Έχουμε άραγε δλες τίς δυνατότητες πού είναι Απαραίτητες γιά νά πραγματοποιήσουμε τούς Αριθμούς τοϋ σχεδίου γιά τό 1931; Ναί, Εχουμε αύτές τίς δυνατότητες. Ποιές είναι αύτές οί δυνατότητες; Τί χρειάζεται γιά νά γίνουν Πραγματικότητα οί δυνατότητες αύτές; Πρώτα άπ' δλα χρειάζεται νά υπάρχουν στή χώρα άρκετά φ υ σ ι κ ά π λ ο ύ τ η : σιδηρομετάλλευμα, κάρβουνο, πετρέλαιο, σιτηρά, μπαμπάκι. Τάχουμε αύτά; Τάχουμε. Καί τάχοομε σέ μεγαλύτερη ποσοτητα άπό κάθε άλλη χώρα. "Ας πάρουμε Εστω καί μόνο τά Ούράλια, πού παρουσιάζουν Εναν τέτιο συνδυασμό άπό πλούτη, πού δέ μπορεί νά βρεθεί σέ καμιά άλλη χώρα. Μετάλλευμα, κάρβουνο, πετρέλαιο, στάρι. Καί τί δέ; δπάρχει στά ϋύράλια! Στή χώρα μας Ιχουμε άπ* δλα, Εκτός ίσως άπό καουτσούκ. Μέσα δμως σ' Ενα-δυό χρόνια θάχουμε στή διάθεσή μας καί καουτσούκ. Ά π ' τήν πλευρά αύτή, άπ' τήν πλευρά τοό φυσικού πλούτου, είμαστε Απόλυτα έξασφαλιαμένοι. Έχουμε μάλιστα περισσότερα άπ' δτι μάς χρειάζεται. Τί άλλο χρειάζεται; Χρειάζεται ν ά υ π ά ρ χ ε ι μιά τ έ τ ι α έξουσία,. πού νά Ιχει τή θέληση καί τή δύναμη ν' άξιοποιήσει τόν τεράστιο αύτό φυσικό πλούτο πρός δφελος τοό λαοϋ. Έχουμε μιά τέτια έξουσία; Έχουμε. Είναι άλήθεια δτι ή δουλιά γιά τήν άξιοποίηση τοό φυσικού πλούτου δέ γίνεται πάντα χωρίς προστριβές

f i d Td καθήκοντα τών στελεχών τής οίκονομίας

441

Ανάμεσα στά ίδια τά στελέχη μα;. Πέρσι, λχ, ή Σοβιετική έξουσία Αναγκάστηκε νά κάνει κάποιον άγώνα γύρω άπό τό ζήτημα τής δημιουργίας τής δεύτερης άνθρακο-μεταλλουργικής βάσης, πού χωρίς αύτή δέ μπορούμε ν1 Αναπτυχθούμε παραπέρα. Τά έμπόδια δμως αύτά τά ξεπεράσαμε κιόλας. Καί θά τήν έχουμε τή βάση αύτή σέ σύντομο χρονικό διάστημα. Τί χρειάζεται άκόμα; Χρειάζεται άκόμα ή έξουσία αύτή νάχει τ ή ν ό π ο σ τ ή ρ ι ξ η τών Εκατομμυρίων μαζών τών έργατών καί τών άγροτών. Έ χ β ι ή έξουσία μας αύτή τήν όποστήριξη; Ναί, τήν έχει. Σ'δλο τόν κόσμο δέ θά βρείτε άλλη τέτια έξουσία, πού νά υποστηρίζεται έτσι άπό τούς έργάτες καί τούς άγρότες, δπως υποστηρίζεται ή Σοβιετική έξουσία. Δέ θ' Αναφερθώ στά γεγονότα τής άνόδου της σοσιαλιστικής άμιλλας, στά γεγονότα τής Ανόδου τοϋ ούντάρνικου κινήματος, στήν καμπάνια γιά τό βιομηχανικό καί οικονομικό άντισχέδιο. "Ολα αύτά τά γεγονότα, πού δείχνουν παραστατικά δτι ή Σοβιετική έξουσία έχει τήν όποστήριξη τών έκατομμυρίων τών μαζών, είναι πασίγνωστα. Τί άλλο χρειάζεται γιά v i πραγματοποιήσουμε καί νά ξεπεράσουμε τούς άριθμούς πού καθορίζει τό σχέδιο γιά τό 1931; Χρειάζεται Ακόμα νά υ π ά ρ χ ε ι ένα τέτιο καθεσ τ ώ ς , πού νά είναι Απαλλαγμένο άπ'τις Αγιάτρεοτες Αρρώστειες τοϋ καπιταλισμού καί πού νά έχει σοβαρά πλεονεχτήματα άπέναντί στόν καπιταλισμό. Έ κρίση, ή άνεργία, ή σπατάλη, ή Εξαθλίωση τών πλατιών μαζών, νά ποιές είναι οί Αγιάτρευτες άρρώστειες τοϋ καπιταλισμού. Τό καθεστώς μας δέν πΑσχει Απ' α υ τές τίς άρρώστειες, γιατί ή έξουσία βρίσκεται στά χέρια μας, στά χέρια τής έργατικής τάξης, γιατί έχουμε σχεδιασμένη οίκονομία, γιατί συσωρεύουμε σχεδιασμένα τά μέσα καί τά κατανέμουμε σωστά Ανάμεσα στούς κλάδους τής λαϊκής οικονομίας. Είμαστε άπαλλαγμένοι άπ' τίς Αγιάτρευτες Αρρώστειες τοϋ καπιταλισμού. Αύτή είναι ή διαφορά μας, αύτό είναι τό Αποφασιστικό πλεονέχτημά μας Απέναντι στόν καπιταλισμό. Κοιτάξτε, μέ ποιό τρόπο προσπαθούν οί καπιταλιστές νί βγουν Απ' τήν κρίση. Κατεβάζουν στό κατώτατο δυνατό δριο τό μεροκάματο τών έργατών. 'Ελαττώνουν στό κατώτατο δυνατό δριο τίς τιμές τών πρώτων ύλών καί τών τροφίμων. Δέ θέλουν όμως νά έλαττώσουν κάπως σοβαρά τίς τιμές στά βιομη'/ανικά προϊόντα Αύτό σημαίνει, πώς θέλουν νά βγούν Απ' τήν κρίση, σέ βάρος τής βασικής μάζας τών καταναλωτών έμπορευμάτων, σέ βάρος

442

I. Σ τ d λ ι ν

τών εργατών, οέ βάρος τών άγροτών, οέ βάρος τών έργαζομένων τών χωρών, πού παράγουν πρώτες Ολες χαί τρόφιμα. ΟΕ καπιταλιστές χόβουν τό κλαδί, πάνω στό οποίο κάθονται. Κι •άντί νά βρουν διέξοδο άπ' τήν κρίση, ή κρίση βαθαίνει, συσσωρεύονται καινούργιες προΟποθέσεις, πού έδηγοϋν σέ καινούργια, άχόμα πιό φοβερή χρίση. Τό πλεονέχτημά μας βρίσκεται στό ότι δέ γνωρίζουμε χρίσεις όπερπαπαραγωγής, δέν έχουμε χαί δέ θάχουμε έκατομμύρια άνέργους, δέν έχουμε άναρχία στήν παραγωγή, γιατί έφαρμόζουμε σχεδιασμένη οικονομία. Αύτό όμως δέν είναι δλο. Είμαστε ή χώρα μέ τήν πιό συγκεντρωμένη βιομηχανία. Αύτό σημαίνει πώς μπορούμε ν' άνοικοδομοΰμε τή βιομηχανία μας πάνω στή βάση τής πιό άνώτερης τεχνικής χαί νά έξασφαλίζουμε χάρη σ' αύτό μιά πρωτοφανέρωτη παραγωγικότητα τής έργάσίας, ένα πρωτοφανέρωτο ρυθμό συσώρευσης. Στό παρελθόν, ή άδυναμία μας ήταν δτι ή βιομηχανία αύτή στηριζόταν πάνω στά σκόρπια καί μικρά άγροτικά νοικοκυριά. Αύτό δμως γινόταν μιά φορά κι έναν καιρό. Σήμερα πιά αύτό δέ γίνεται. Αύριο, ίσως μέσα σ' ένα χρόνο, θά γίνουμε ή χώρα μέ τήν πιό μεγάλη άγροτική οικονομία στόν κόσμο. Φέτος κιόλας τά σοβχόζ καί τά κολχόζ, πού είναι μορφές μεγάλης οικονομίας, δόσαν τό μισό άπόλα τά σιτηρά πού προορίζονταν γιά τήν ά γορά. Αύτό σημαίνει δμως, δτι τό καθεστώς μας, τό σοβιετικό καθεστώς, μάς δίνει τέτιες δυνατότητες γρήγορης κίνησης πρός τά μπρός, πού χαμιά άστιχή χώρα δέ μπορεί ούτε κάν νά τίς όνειρευτεί. Τί άλλο χρειάζεται γιά νά τραβήξουμε μπροστά μέ γιγάντια βήματα; Χρειάζεται νά υπάρχει κόμμα άρκετά συσπειρωμένο καί ένιαίο, γιά νά κατευθύνει τίς προσπάθειες δλων τών καλύτερων άνϋρώπων τής έργατικής τάξης πρός έ ν α σ η μ ε ί ο , κι άρκετά έμπειρο, γιά νά μήν τά διπλώνει μπροστά στίς δυσκολίες καί νά έφαρμόζει συστηματικά στή ζωή μιά σωστή, έπαναστατική, μπολσεβίκικη πολιτική. "Εχουμε ένα τέτιο κόμμα; Ναί, έχουμε. Είναι σωιτή ή πολιτική του; Ναί, είναι σωστή, γιατί μάς δίνει σοβαρές επιτυχίες. Αύτό τό παραδέχονται σήμερα, δχι μονάχα οί φίλοι, μά κι οί έχθροί τής έργατικής τάξης. Κοιτάξτε, πώς ούρλιάζουν καί λυσσομανούν ένάντια στό κόμμα μας οί γνωστοί α' δλους «άξιότιμοι» τζέντλμαν, ό Φίς στήν 'Αμερική, ό Τσώρτσιλ στήν 'Αγγλία, 6 Πουανκαρέ στή Γαλλία. Γιατί ούρλιάζουν -χαί λυσσομανούν; Γιατί ή πολιτική τού κόμματος μας είναι σω-

Γιά τ ά καθήκοντα τ ώ ν στελεχών τής ο(κονομ(ας

443

•στή, γιατί μάς δίνει τή μιά Επιτυχία Οστερα άπ' τήν άλλη. Αύτές βίναι σύντροφοι, όλες έκείνες οί δυνατότητες, που μάς διευκολύνουν νά πραγματοποιήσουμε τούς Αριθμούς πού καθορίζει τό σχέδιο γιά τό 1931, πού μάς δίνει τή δυνατότητα νά έχπληρώσουμε τό πεντάχρονο σχέδιο μέσα οί 4, χαί στούς άποφασιστιχούς κλάδους άχόμα χαί μέσα σέ 3 χρόνια. "Ετσι, ή πρώτη προϋπόθεση γιά τήν πραγματοποίηση του σχβδίου, οί «άντικειμενιχές» δυνατότητες, ύπάρχουν στή χώρα μας. Υπάρχει άραγε στή χώρα μας ή δεύτερη προϋπόθεση, δηλαδή ή ικανότητα νά χρησιμοποιήσουμε αύτές τίς δυνατότητες; Μ' άλλα λόγια, διευθύνουμε σωστά τίς φάμπριχβς, τά Εργοστάσια, τά όρυχεία; Πάνε δλα Εοώ χάτ* εύχήν; Δυστυχώς, δέν πάνε δλα έδώ κάτ' εύχήν. Κι Εμείς σά μπολσεβίκοι πρέπει νά τό ποϋμε αύτό άνοιχτά χαί παστριχά. Τί σημαίνβΐ νά διευθύνεις τήν παραγωγή; Στή χώρα μας, τό ζήτημα τής διεύθυνσης τών έπιχειρήσεων δέν τό βλέπουν πάντα μέ μπολσεβίχικο τρόπο. Σέ μας, νομίζουν συχνά, δτι τό νά διευθύνεις σημαίνει νά ύπογράφεις χαρτιά. Αύτό είναι λυπηρό, μά είναι γεγονός. Μερικές φορές άθελά σου θυμάσαι τούς πομπαντούρ* τοΰ Στσεντρίν. Θά θυμάστε πώς μιά πομπαντούρ κατηχούσε τό νεαρό πομπαντούρ: μή σπας τό κεφάλι σου πάνω στήν Επιστήμη, μήν έμβαθύνεις στά πράγματα, άλλοι άς άσχολούντα: μ1 αύτά, αύτή δέν είναι διχή σου δουλιά, ή δουλιά σου είναι νά διευθύνεις, νά υπογράφεις χαρτιά. Είναι ντροπή, μά πρέπει νά δμολογήσουμε, πώς χι άνάμεσα σέ μάς, στούς μπολσεβίχους, δέν είναι λίγοι Εκείνοι πού διευθύνουν, ύπογράφοντας χαρτιά. Κι δσο γιά τό ζήτημα νά έμβαθύνουν στά πράγματα, νά καταχτήσουν τήν τεχνική, νά γίνουν μαστόροι στή δουλιά τους, γι' αύτά ούτε κάν νοιάζονται. Πώς μπόρεσε κι Εγινε αύτό: Εμείς οί μπολσεβίκοι, πού κάναμε τρεις Επαναστάσεις καί βγήκαμε νικητές άπ* τό σκληρό Εμφύλιο πόλεμο, πού λύσαμε τό πιό μεγάλο πρόβλημα τής δημιουργίας τής βιομηχανίας, πού στρέψαμε τήν άγροτιά στό δρόμο τού σοσιαλισμού, πώς μπόρεσε κι Εγινε, στό Εργο τής διεύθυνσης τής παραγωγής νά λέμε πάσο μπροστά σ' Ενα χαρτάκι; 'II αιτία Εδώ βρίσκεται, στό δτι είναι πιό εύκολο νά ύπο'ΓΤομπαντούρ, τ ύ π ο ς στενοκέφαλου καί ρύταρχικοΟ Επαρχιακού δημόσιου λειτουργού crrd έργα τού ρώσου συγγραφέα Σ α λ τ ί κ ο φ - Σ τ σ ε ν τ ρ ί ν , (Σημ. Μετ.)

444

Στάλιν

γράφεις χαρτιά, παρά νά διευθύνεις τήν παραγωγή. Καί νά ποι> πολλά οικονομικά στελέχη πήραν αύτό τό δρόμο τής μικρότερης άντίστασης. Έ δ ώ φταίμε κι εμείς, φταίει τό κέντρο. Πρίν άπό δέκα χρόνια ρίχτηκε τό σύνθημα: «Μιά καί οί κομμουνιστές δέν κατέχουν άκόμα δπως πρέπει τήν τέχνιχή τής παραγωγής, μιά πού χρειάζεται νά μάθουν άκόμα νά διευθύνουν τήν οίκονομία, τότε άς διευθύνουν τήν παραγωγή οί παλιοί τεχνικοί,, οί διπλωματούχοι μηχανι>οί, οί ειδικοί, ένώ σείς οί κομμουνιστές, μήν άνακατεύεοτε στήν τεχνική τής δουλιάς, χωρίς όμως /' άνακατεύεοτε, σπουδάζετε τήν τεχνικτ, σπουδάζετε άχούραστα τήν επιστήμη τής διεύθυνσης τής παραγωγής, γιά νά γίνετε ύστερα μαζί μέ τούς άφοσιαμένους σέ μάς ειδικούς, πραγματικοί διευθυντές τής παραγωγής, πραγματικοί μαστόροι οτή δουλιά». Αύτό ήταν τό σύνθημα. Καί τί βγήκε στήν πράξη; Πέταξαν τό δεύτερο μέρος αύτής τής διατύπωση;, γιατί είναι δυσκολότερο νά μαθαίνει χανείς, παρά νά υπογράφει χαρτιά, ένώ τό πρώτο μέρος τό έκχυδάΤσαν χαί έρμήνεψαν τή μί) άνάμιξη σάν άρνηση νά μάθουμε τήν τεχνική τής παραγωγής. Βγί.κε μιά κουταμάρα, μιά βλαβερή χι έπιχίνδυνη χουταμάρα, πού δσο πιό - γρήγορα άπαλλαχτοϋμε άπ' αύτήν τοσο τό καλύτερο θά είναι. . Ή ίδια ή ζωή μάς προειδοποίησε πολλές φορές πάς δέν πάμε καλά σ' αύτό τό ζήτημα. Ή ύπόθεση του Σάχτι ήταν ή πρώτη προειδοποίηση. Ή υπόθεση τοϋ Σάχτι μάΰ Ϊδειξε, πώς οί κομματικές όργανώσεις καί τά Επαγγελματικά συνδικάτα δέν είχαν άρκετή έπαναστατική έπαγρύπνηση. Έδειξε πώς τά οίκονομιχά μας στελέχη καθυστέρησαν άσυγχώρητα άπό τεχνική άποψη, πώς μερικοί παλιοί διπλωματούχοι μηχανικοί χαί τεχνικοί, δουλεύοντας άνεξέλεγχτα, γλιστράνε εύχολότερα στό δρόμο τού σαμποτάζ, τόσο περισσότερο πού τούς πιέζουν συνεχώς μέ τίς «προτάσεις» τους οί έχθροί άπ 1 τό έξωτεριχό. Ή δεύτερη προειδοποίηση ήταν ή δίκη τού «Βιομηχανικού Κόμματος»*. Φυσικά, στή βάση τοϋ σαμποτάζ βρίσκεται ή ταΕιχή πάλη. Φυσικά 6 ταξικός έχθρός άντιστέκεται λυσσασμένα στή σοσιαλιστική έπίθεση. Δέ φτάνει δμως μόνον αύτό γιά νά έξηγήσουμε μιά τόσο πλούσια άνθιση τοϋ σαμποτάζ. Πώς μπόρεσε χι έγινε χαί πήρε τό σαμποτάζ τόσο π λ α τιές διαστάσεις; Ποιός φταίει γι' αύτό; Φταίμε έμεϊς. "Αν είχαμε τοποθετήσει διαφορετικά τό ζήτημα τ? ς διεύθυνσης τής οίκονο•ΣαμίΓοταριστική όργάνιιση. (Σημ. Μετ.)

f i d Td καθήκοντα τ ώ ν στελεχών τής οίκονομίας

445

μίας, άν άρχίζαμε πολύ νωρίτερα νά σπουδάζουμε τήν τεχνική τής δουλιάς, νά καταχτούμε τήν τεχνική, άν άναχατευόμασταν πιό συχνά χαί μέ περισσότερη κατανόηση στή διεύθυνση τής οικονομίας, οί σαμποταριστές δέ θά κατάφερναν νά βλάψουν τόσο πολύ. Πρέπει Εμείς οί ίδιοι νά γίνουμε ειδικοί, μαστόροι στή δουλιά, πρέπει νά στραφούμε πρύ<- τίς τεχνικέ; γνώσεις. Νά πού μάς έσπρωχνε ή ζωή. Μά ούτε ή πρώτη προειδοποίηση, OÖTC καί ή δεύτερη δέν εξασφάλισαν άκόμα τήν άπαραίτητη στροφή. Είναι καιρός, είναι προπολλοϋ καιρός, νά στραφούμε προς τήν τεχνική. Είναι καιρός νά πετάξουμε τό παλιό σύνθημα, το ξεπερασμένο σύνθημα γιά τή μή άνάμιξη στήν τεχνική καί νά γίνουμε οί ίδιοι ειδικοί, γνώστες τής δουλιάς, νά γίνουμε οί ίδιοι τέλειοι μαστοροι στή δουλιά. Συχνά ρωτάνε γιατί δέν Εχουμε μονομελή διεύθυνση; Λεν εχουμβ καί δέν θάχουμε δσο δέν θάχουμε καταχτήσει τήν τεχνική. Ό σ ο άνάμεσά μας, άνάμεσα στούς μπολσεβίκους, δέ θά υπάρξουν άρκετοί άνθρωποι, πού νά κατέχουν καλά τά ζητήματα τής τεχνικής τής οίχονομίας καί τής οικονομικής διαχείρησης, δε θάχουμε πραγματικά μονομελή διεύθυνση. Γράψτε δσες άποφασεις θέλετε, όρκιστήτε μ' δποια λόγια θέλετε, δμως άν δέν καταχτήσετε τά ζητήματα τής τεχνι«ής, τής οίκονομίας καί τής οικονομικής διαχείρισης τοϋ Εργοστασίου, τής φάμπρικας, το·> όρυχείου, δέ θά βγει τίποτα, δέ θάχουμε μονομελή διεύθυνση. Συνεπώς τό καθήκον μας είναι νά καταχτήσουμε οί ίδιοι τήν τεχνική, νά γίνουμε οί ίδιοι μαστόροι στή δουλιά. Μονάχα σ' αύτό βρίσκεται ή εγγύηση, δτι τά σχέδιά μας θά Εκπληρωθούν δλοκληρωτικά καί θά Εφαρμοσθεί ή μονομελής διεύθυνση. Φυσικά, ή δουλιά αύτή δέν είναι εύκολη, μά είναι άπόλυτα πραγματοποιήσιμη. Ί Ι επιστήμη, ή τεχνική πείρα, οί γνώσεις, δλα αυτά μπορεί κανείς νά τά άποχτησει. Σήμερα δέν τά Εχεις, αδριο θά τάχεις. Τό κύριο έδώ είναι νάχεις τή φλογερή μπολσεβίκικη θέληση νά καταχτήσεις τήν τεχνική, νά καταχτήσεις τήν Επιστήμη τής παραγωγής. Μέ τή φλογερή θέληση δλα μπορείς νά τά πετύχεις, όλα μπορείς νά τά υπερνικήσεις. Καμιά φορά ρωτάνε άν μπορούμε νά Επιβραδύνουμε κάπως τούς ρυθμούς, νά συγκρατήσουμε τήν κίνηση. "Οχι, σύντροφοι, δέ μπορούμε! Λέν κάνει νά έλαττώνουμε τούς ρυθμούς! 'Αντίθετα θά πρέπει νά τούς άνεβάζουμε στό μέτρο τών δυνάμεών μας, στο μέτρο του δυνατοϋ. Αύτό άπαιτοϋν άπό μάς οί Υποχρεώσεις μας άπέναντί στούς έργάτες χαί στούς άγρότες V, :

446

Σ τ ά λ ι ν

ΕΣΣΔ. Αύτό άπαιτούν άπό μάς οί υποχρεώσεις μας άπέναντε στήν Εργατική τάξη 8λου τού κόσμου. Νά Ελαττώσουμε τούς ρυθμούς, θά πει νά μείνουμε πίσω. Μά αυτούς πού μένουν πίσω τούς χτυπούν. Ε μ ε ί ς ομως δέ θέλουμε νάμαατε οί νικημένοι. "Οχι, δέ θέλουμε! 'U ίοτορίρ τής παλιάς Ρωσίας χαρακτηριζόταν άνάμεσα στ' άλλα καί άπ' \ S οτι τή χτυπούσαν άδιάκοπα έξαιτίας Έής καθυστέρησής της. Τή χτυπούσαν οί μογγόλοι χάνοι. Τή χτυπούσαν οί τούρκοι μπέηδες. Ί ή χτυπούσαν οί σουηδοί φεουδάρχες. Τή χτυπούσαν of πολωνοί καί λιθουανοί εύγενείς. Τή χτυπούσαν οί άγγλογάλλοι καπιταλιστές. Τή χτυπούσαν οί γιαπωνέζοι βαρώνοι. Τή χ τ υ πούσαν ολοι, Εξαιτίας τής καθυστέρηοής της. 'Εξαιτίας τής στρατιωτικής της καθυστέρησης, εξαιτίας τής Εκπολιτιστικής της καθυστέρησης, Εξαιτίας τής κρατικής της καθυστέρησης, Εξαιτίας τής βιομηχανικής της καθυστέρησης, Εξαιτίας τής άγροτικής της καθυστέρησης. Τή χτυπούσαν, γιατί είχαν κέρδος άπ' αύτό καί γιατί έμεναν άτιμώρητοι. Θυμάστε τά λόγια τού ποιητή τής προεπαναστατικής έποχής: «Είσαι καί φτωχή, είσαι καί πλούσια, είσαι καί ισχυρή, είσαι κι άνίσχυρη, μητερούλα Ρωσία». Τά λόγια αύτά τοϋ παλιού ποιητή τά μάθαν καλά οί κύριοι αύτοί. Τή χτυπούσαν καί λέγαν: «είσαι πλούσια» 3ρα μπορούμε νά κερδίσουμε σέ βάρος σου. Τή .χτυπούσαν καί λέγαν: «είσαι φτωχή καί άνίσχυρη», άρα μπορούμε νά σέ χτυπάμε καί νά σέ ληστεύουμε άτιμώρητα. Τέτιος είναι δ νόμος τών Εκμεταλλευτών: νά χτυπούν τούς καθυστερημένους καί τούς άδύνατους. Είναι δ νόμος τής ζούγκλας τοϋ καπιταλισμού. "Εμεινες πίσω, είσαι άδύνατος, επομένως έχεις άδικο, συνεπώς μπορεί κανείς νά σέ χτυπήσει καί νά οέ υποδουλώσει. Είσαι ισχυρός, έπομένως έχεις δίκιο, συνεπώς πρέπει νά φυλάγεται κανείς άπό oévcj. Νά γιατί δέν πρέπει άλλο νά μένουμε πίσω. Στό παρελθόν δέν είχαμε χαί δέ μπορούσαμε νάχουμε πατρίδα. Σήμερα όμως, πού άνατρέψαμε τόν καπιταλισμό κι έχουμε Εργατική έξουσία, έχουμε πατρίδα καί θά υπερασπίσουμε τήν ανεξαρτησία της. Μήπως θέλετε νά νικηθεί ή σοσιαλιστική μας πατρίδα καί νά χάσει τήν άνεξαρτησία της; "Αν δέν τό θέλετ· αύτό, πρέπει μέσα στό πιό σύντομο χρονικό διάστημα νά Εξαλείψετε τήν καθυστέρησή της καί ν' άναπτύξετε πραγματικά μπολσεβίκικους ρυθμούς στήν άνοικοδόμηση τής σοσιαλιστικής της οικονομίας. "Αλλοι δρόμοι δέν υπάρχουν. Νά γιατί ό Λένιν έλεγε στή διάρκεια τοϋ Όχτώβρη: «Είτε θά πεθάνουμε, είτε θά φτά-

fid Td καθήκοντα τών στελεχών τής οίκονομίας

447

σουμε καί θά ξεπεράσουμε τίς προηγμένες καπιταλιστικές χώρες». Μείναμε 50 ως 100 χρόνια πίσω άπ' τίς προχωρημένες χώρες. Πρέπει νά διατρέξουμε αυτό τό διάστημα μέσα σέ οέκα χρόνια. Είτε θά τό κάνουμε αύτό, είτε θά μας τσαλαπατήσουν. Νά τί μδς υπαγορεύουν οΕ υποχρεώσεις μας άπέναντί οτούς έργάτες καί στούς άγρότες τής ΕΣΣΔ. "Εχουμε δμως κι άλλες, πιό σοβαρές καί πιό σπουδαίες όποχρεώσεις. Είναι οί υποχρεώσεις μας άπίναντι στό παγκόσμιο προλεταριάτο. UE δποχρεώσεις αύτές συμπίπτουν μέ τίς υποχρεώσεις τής πρώτης κατηγορίας. 'Εμείς δμως τίς βάζουμε πιό ψηλά. Ή έργατική τάξη τής ΕΣΣΔ «ιναι κομάτι τής παγκόσμιας έργατικής τάξης. Νικήσαμε, δχι μονάχα χάρη στίς προσπάθειες τής έργατικής τάξης τής ΕΣΣΔ, μά καί χάρη στήν υποστήριξη τής παγκόσμιας έργατικής τάξης. Χωρίς αύτή τήν όποστήριξη άπό πολύν καιρό θά μδς είχαν κατασπαράξει. Λένε δτι ή χ ώ ρα μας είναι ούντάρνικη ταξιαρχία τοϋ προλεταριάτου δλων τών χωρών. Αύτό πού λένε είναι σωστό. Αυτό δμως μδς Επιβάλλει τίς πιό σοβαρές δποχρεώσεις. Γιά ποιό λόγο μάς υποστηρίζει τό διεθνές προλεταριάτο, γιατί κερδίσαμε αύτή τήν όποστήριξη; Γιατί πρώτοι ριχτήκαμε στή μάχη ένάντια στόν καπιταλισμό, πρώτοι έγκαθιδρύσαμε τήν έργατική εξουσία, πρώτοι άρχίσαμε ν* άνοικοδομούμε τό σοσιαλισμό. Γιατί κάνουμε Ενα Εργο, πού σέ περίπτωση Επιτυχίας θ ' άναποδογυρίσει δλο τόν κόσμο καί Θ' άπελευθερώσει δλη τήν έργατική τάξη. Καί τί χρειάζεται γιά τήν Επιτυχία; Νά Εξαλείψουμε τήν καθυστέρησή μας, ν' άναπτύξουμε ψηλούς μπολσεβίκικους ρυθμούς στήν άνοικοδόμηση. Πρέπει νά τραβούμε μποστά, Ετσι πού ή έργατική τάξη δλου τοϋ κόσμου κοιτάζοντας έμδς νά μπορεί νά λέει. νάτο, τό πρωτοπορο τμήμα μου, νάτη, ή ούντάρνικη ταξιαρχία μου, νάτη, ή έργατική μου έξουσία, νάτη, ή πατρίδα μου. Αύτοί έκεί κάνουν καλά τή δουλιά τους, πού είναι καί δικιά μας δουλιά, άς τούς υποστηρίξουμε ένάντια σι;ούς καπιταλιστές κι άς άνάψουμε τή φλόγα τής παγκόσμιας έπανάστασης. Πρέπει νά δικαιώσουμε τίς Ελπίδες τής παγκόσμιας έργατικής τάξης, νά Εκπληρώσουμε τις υποχρεώσεις μας άπέναντί της; Ναί πρέπει, άν δέ θέλουμε νά βουτηχτούμε στή ντροπή. Αύτές είναι οΕ υποχρεώσεις μας, οΕ εσωτερικές καί οΕ διεθνείς; Βλέπετε δτι οΕ υποχρεώσεις αύτές μδς υπαγορεύουν μπολσεβίκικους ρυθμούς άνάπτυξης.

448

Σ τ ά λ ι ν

Δέ λέγω πώς σ' αύτά τά χρόνια δέν χάναμε τίποτα σχετικά μέ τή διεύθυνση της οικονομίας. Κάναμε, καί μάλιστα πάρα πολλά. Διπλασιάσαμε τήν παραγωγή τής βιομηχανίας σέ σύγκριση μέ τήν προπολεμική παραγωγή. Δημιουργήσαμε τήν πιό μεγάλη άγροτική παραγωγή στόν κόσμο. Θά μπορούσαμε δμως νά χάνουμε άκόμα περισσότερα, άν σ' αύτό τό διάστημα προσπαθούσαμε νά καταχτήσουμε δπως πρέπει ~ήν παραγωγή, τήν τεχνική της καί τή δημοσιονομική καί οίκονομιχή αλευρά της. Τό πολύ μέσα σέ δέκα χρόνια πρέπει νά διατρέξουμε τήν άπόσταση πού μείναμε πίσω άπ' τίς προχωρημένες χώρες τού καπιταλισμού. "Εχουμε γι' αύτό δλες τίς «άντικειμενικές» δυνατότητες. 'Εκείνο πού μάς λείπει είναι ή ικανότητα νά χρησιμοποιήσουμε δπως πρέπει αύτές τίς δυνατότητες. Αύτό δμως εξαρτάται άπο μάς. Μ ό ν ο άπό μάςΙ Είναι κ ρός νά μάθουμε νά χρησιμοποιούμε αύτές τίς δυνατότητες. Κ ν ν?<ρός νά τελειώνουμε μέ τή σάπια άντίληψη νά μήν άνακατε·.-, ε στήν παραγωγή. Είναι καιρός νά υιοθετήσουμε μιάν άλλη, νέα άποψη, πού ν' άνταποκρίνεται στή σημερινή περίοδο: νά άνακατευόμαστε σέ δλα. "Αν είσαι διευθυντής Εργοστασίου, άνακατέψου σέ δλες τίς δουλιές, εμβάθυνε ο' δλα, μήν άφήνεις τίποτα νά σού διαφύγει, μάθαινε χαί πάλι μάθαινε. Οί μπολσεβίκοι πρέπει νά καταχτήσουν τήν τεχνική. Είναι καιρός οί ίδιοι οί μπολσεβίκοι νά γίνουν ειδικοί. Στήν περίοδο της άνασυγκρότησης, ή τεχνική άποφασίζει τά πάντα. Καί τό στέλεχος τής οικονομίας, π<·ύ δέ θέλει νά μελετήσει τήν τεχνική, πού δέ θέ^ει νά καταχτήσει τήν τεχνική, δέν είναι στέλεχος τής οικονομίας, άλλά πρόσωπο κατάλληλο γιά άνέκδοτα. Λένε πώς είναι δύσκολο νά καταχτήσει κανείς τήν τεχνική. Δέν είναι σωστό! Γιά τούς μπολσεβίκους δέν υπάρχουν άπόρθητα φρούρια. Λύσαμε μιά σειρά άπ' τά πιό δύσκο)α προβλήματα. Άνατρέψαμε τόν καπιταλισμό. Πήραμε τήν έξουσία. Α ν ο ι κοδομήσαμε τή μεγαλύτερη σοσιαλιστική βιομηχανία. Στρέψαμε τό μεσαίο άγρότη στό δρόμο τού σοσιαλισμού. Το πιό σπουδαίο άπ' τήν άποψη τής άνοικοδόμησης τό πραγματοποιήσαμε πιά. Μάς έμεινε λίγο: νά μάθουμε τήν τεχνική καί νά καταχτήσουμε τήν Επιστήμη. Κι δταν θά τό κάνουμε αύτό, θάχουμε τέτιους ρυθμούς^, πού τώρα ούτε χάν τολμούμε νά τούς ονειρευτούμε. Καί θά zç πετύχουμε, άν πραγματικά τό θελήσουμε.

ΝΕΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΝΕΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΗΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ

ΛΟΓΟΣ ΣΤΗ ΣΥΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΣΤΙΣ 23 ΤΟΥ ΙΟΥΝΗ 1931

Σύντροφοι! Ά π ' τά ύλιχά τής σύσκεψης φαίνεται πώς 4 π ' τήν άποψη τής πραγματοποίησης τοό σχεδίου, ή βιομηχανία μας παρουσιάζει μιάν άρχετά παρδαλή είχόνα. Υπάρχουν κλάδοι τής βιομηχανίας, πού μέσα στούς τελευταίους πέντε μήνες σημείωσαν 40-50°/ 0 αύξηση τής παραγωγής, σέ σύγχριση μέ τόν προηγούμενο χρόνο. Υπάρχουν δλλοι χλάδοι πού αύξησαν τήν παραγωγή τους δχι πάνω άπό 20-30%. Τέλος όπάρχοον ορισμένοι χλάδοι τής βιομηχανίας, πού σημείωσαν τήν πιό μιχρή αύξηση τής παραγωγής, χάπου 6 ώς 10°/0 χαί άχόμα λιγότερο. Στούς τελευταίους περιλαβαίνεται ή άνθραχοβιομηχανία χαί ή σιδηροβιομηχανία. Ή είχόνα, δπως βλέπετε, είναι παρδαλή. Πώς έξηγείται αύτή ή παρδαλή είχόνα; Πού βρίσκεται ή αιτία τής χαθοστέρησης μερικών κλάδων τής βιομηχανίας; Πού βρίσχεται ή αιτία γιά τό γεγονός δτι μερικοί κλάδοι τής βιομηχανίας σημειώνουν συνολικά μονάχα 2Ο-25°/0 αύξηση τής παραγωγής, ένώ ή άνθρακοβιομηχανία καί ή σιδηροβιομηχανία σημειώνουν άχόμα πιό μιχρή αύξηση χαί σέρνονται στήν ούρά τών άλλων κλάδων; Ή αιτία βρίσχεται στό δτι άλλαξαν τελευταία ριζικά οί δροι άνάπτυξης τής βιομηχανίας, δημιουργήθηκε καινούργια κατάσταση, πού άπαιτεί καινούργιες μέθοδες διεύθυνσης, ένώ μερικά οικονομικά στελέχη μας, άντί ν' άλλάξουν τίς μέθοδες δουλιάς συνεχίζουν άκόμα νά δουλεύουν μέ τόν παλιό τρόπο. Επομένως οί καινούργιοι δροι άνάπτυξης τ?)ς βιομηχανίας άπαιτοϋν νά δουλεύουμε μέ καινούργιο τρόπο, ένώ μερικά οικονομικά μας στβ39. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινιβμοΟ.

450

Σ τ ά λ ι ν

λέχη δέν τό καταλαβαίνουν αυτό καί δέ βλέπουν δτι σήμερα πρέπει νά διευθύνουν μέ καινούργιο τρόπο. Αύτού βρίσκεται ή αιτία τής καθυστέρησης μερικών κλάδων τής βιομηχανίας μας. Ποιοί είναι οί καινούργιοι αύτοί δροι άνάπτυξης τής βιομηχανίας μας; Ά π ό που προήλθαν; Οί καινούργιοι αύτοί δροι είναι τουλάχιστον έξι. Ά ς έξετάσουμε αύτούς τούς δρους. I Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ

ΔΥΝΑΜΗ

Πρόκειται πρίν άπ* δλα γιά τήν έξασφάλιση τών έπιχειρήσεων μ έ έ ρ γ α τ ι κ ή δ ύ ν α μ η . Παλιά, οί έργάτες πήγαιναν συνήθως μονοί τους στά έργοστάσια, στίς φάμπρικες, συνεπώς ύπήρχε κάτι σάν αύτόματη κίνηση σ'αύτή τήν ύπόθεση. Καί ή αυτόματη αύτή κίνηση άπόρεε άπό τό δτι ύπήρχε άνεργία, ύπήρχε διαφοροποίηση στό χωριό, ύπήρχε εξαθλίωση, όπήρχε ό φόβος τής πείνας, πού έδιωχνε τούς άνθρώπους άπό τό χωριό στήν πόλη. Θυμάστε τή διατύπωση: « Έ φυγή τού μουζίκου άπό τό χωριό στήν πόλη»; Τί άνάγκαζε τόν άγρότη νά φεύγει άπό τό χωριό στήν πόλη; Ό φόβος τής πείνας, ή άνεργία, τό γεγονός δτι τό χωριό ήταν γι' αύτόν μητριά καί ήταν έτοιμος νά φύγει άπ' αύτό καί νά χωθεί άκόμα καί στά κέρατα του διαβόλου, φτάνει νάβρισκε κάποια δουλιά. Έτσι, ή σχεδόν έτσι, είχαν τά πράγματα στή χώρα μας στό πρόσφατο παρελθόν. Μπορούμε τάχα νά πούμε, πώς σήμερα έχουμε τήν ίδια άκριβώς εικόνα; "Οχι, δέ μποροϋμε νά τό ποϋμε αύτό. Αντίθετα, ή κατάσταση τώρα άλλαξε ριζικά. Κι άκριβώς έπειδή άλλαξε ή κατάσταση, δέν έχουμε πιά αύτόματη συροή έργατικής δύνα-' μης. Τί άλλαξε λοιπόν σ'αύτό τό διάστημα; Πρώτα Εξαλείψαμε τήν άνεργία, κι έτσι Εκμηδενίσαμε έκείνη τή δύναμη, πού πίεζε τήν «άγορά τής Εργασίας». Δεύτερο, υποσκάψαμε τίς ρίζες τής διαφοροποίησης στό χωριό, συνεπώς υπερνικήσαμε Εκείνη τή μαζική Εξαθλίωση, πού Εδιωχνε τόν άγρίτη άπ' τό χωριό στήν πόλη. Τέλος, έφοδιάσαμε τό χωριό μέ δεκάδες χιλιάδες τραχτέρ κι άγροτικές μηχανές, συντρίψαμε τόν κουλάκο, όργανώσαμε τά κολχόζ καί δόσαμε τή δυνατότητα στούς άγρότες νά ζοϋν καί

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα τής οικονομικής άνοικοΜμησης

4SI

νά δουλεύουν σάν άνθρωποι. Τώρα δέ μπορούμε πιά νά λέμε τό χωριό μητριά τοϋ άγρότη. Κι άκριβώς, έπειδή δέ μποροϋμβ πιά νά τό λέμε μητριά, ό άγρότης άρχισε νά μένει στό χωριό χαί δέν ϊχουμε πιά οδτε «φυγή τοϋ άγρότη άπ' τό χωριό στήν «όλη», οδτε αύτόματη συροή έργατιχής δύναμης. Βλέπβτε δτι έχουμε σήμερα μιά ολότελα καινούργια κατάσταση και καινούργιους δρους έξασφάλισης τών Επιχειρήσεων μέ έργατική δύναμη. Τί άπορέει άπ* αύτό; Ά π ' αύτό άπορέει πρώτα, δτι δέ μπορούμε πιά νά υπολογίσουμε τήν αύτόματη συροή τής έργατικής δύναμης. Συνεπώς άπ' τήν «πολιτική τής αύτόματης συρροής τής έργατικής δύναμης» πρέπει νά περάοουμβ στήν πολιτική τής ό ρ γ ά ν ω μ έ ν η ς στρατολογίας έργατών γιά τή βιομηχανία. Γιά νά γίνει αύτό δμως, ύπάρχει μονάχα ένας δρόμος, ό δρόμος τών συμφωνιών τών οικονομικών όργανώσβων μέ τά κολχόζ και μέ τούς κολχόζνικους. Ξέρετε πώς στό δρόμο αύτό μπήκαν κιόλας μερικές οικονομικές όργανώσβις καί κολχόζ. Καί η πείρα μ<2ς έδειξε, δτ: ή πραχτική τών συμφωνιών δίνει σοβαρές έπιτυχίες, τόσο γιά τά κολχόζ, δσο καί γιά τίς βιομηχανικές έπιχειρήσεις. Ά π ' αύτό άπορέει, δεύτερο, δτι πρέπει άμέσως νά περάσουμε στή μ η χ α ν ο π ο ί η σ η τών πιό βαριών λειτουργιών (προτσές) τής δουλιάς, άναπτύσσοντάς την στόν άνώτατο βαθμό (βιομηχανία ξύλου, οικοδομική, άνθρακοβιομηχανία, φορτοεκφορτώσεις, μεταφορές, σιδηροβιομηχανία κλπ). Αύτό, φυσικά, δέ σημαίνει πώς θά πρέπει νά παραμελήσουμε τή χειροναχτική δουλιά. Αντίθετα, γιά πολύν καιρό άκόμα, ή χειροναχτική δουλιά θά παίζει σοβαρότατο ρόλο στήν παραγωγή. Σημαίνει δμως δτι ή μηχανοποίηση τού προτσές τής δουλιάς είναι έκείνη ή κ α ι ν ο ύ ρ γ ι α κι ά π ο φ α σ ι σ τ ι κ ή γιά μ<2ς δύναμη, πού χωρίς αύτή δέ μπορούμε νά διατηρήσουμε οδτε τούς ρυθμούς μας, οδτε τίς καινούργιες διαστάσεις τής παραγωγής. "Εχουμε άκόμα δχι λίγα οικονομικά στελέχη, πού «δέν πιστεύουν» οδτε στή μηχανοποίηση, οδτε στίς συμφωνίες μέ τά κολχόζ. Είναι έκείνα άκριβώς τά στελέχη τής οικονομίας, πού δέν καταλαβαίνουν τήν καινούργια κοτάσταση, πού δέ θέλουν νά δουλέψουν μέ καινούργιο τρόπο καί πού νοσταλγούν τά «παλιά καλά χρόνια», δταν ή έργατ.κή δύναμη «πήγαινε μόνη της» στίς έπιχειρήοεις. Είναι περιττό νά πούμε, ότι αύτοϋ τοϋ είδους τά στελέχη τής οίκονομίας άπέχουν, ?σο ό ούρανός άπ* τή γή.

452

Σ τ ά λ ι ν

άπ' τά καινούργια καθήκοντα τής οικονομικής άνοικοδόμη6ης, πού βάζει μπροστά μας ή καινούργια κατάσταση. Νομίζουν, δπως φαίνεται, δτι οί δυσκολίες στό ζήτημα τής έργατικής δύναμης άποτελούν τυχαίο φαινόμενο, δτι ή έλλειψη έργατικής δύναμης θά Εξαφανιστεί μόνη της, σά νά πούμε αύτόματα. Αύτό είναι πλάνη, σύντροφοι. ΟΕ δυσκολίες σχετικά μέ τήν έργατική δύναμη δέ μπορούν νά Εξαφανιστούν μόνες τους. Μπορούν νά εξαφανιστούν μονάχα μέ τίς δικές μας προσπάθειες. "φστε,τό καθήκον μας είναι ν ά σ τ ρ α τ ο λ ο γ ο ύ μ ε ό ργανωμένα τήν έ ρ γ α τ ι κ ή δύναμη, κλείνοντας σ υ μ φ ω ν ί ε ς μέ τ ά κ ο λ χ ό ζ κ α ί νά μηχανοποιούμε τήν έργασία. "Ετσι έχει τό ζήτημα σχετικά μέ τόν πρώτο καινούργιο δρο άνάπτυξης τής βιομηχανίας μας. "Ας περάσουμε στό ζήτημα τού δεύτερου δρου. II 0

ΜΙΣΘΟΣ

TQN ΕΡΓΑ ΤΟΝ

Μίλησα πρίν λίγο σχετικά μέ τήν όργανωμένη στρατολογία έργατών γιά τίς έπιχειρήσεις μας. Μέ τό νά στρατολογήσουμε δμως έργάτες, δέ θά πεί άκόμα δτι κάναμε δλα δσα χρειάζονται. Γιά νά έξασφαλίσουμε τίς έπιχειρήσεις μας μ* Εργατική δύναμη είναι άπαραίτητο νά στεριώσουμε τούς Εργάτες στήν παραγωγή καί νά κάνουμε λίγο-πολύ μόνιμο τό Εργατικό προσωπικό στίς Επιχειρήσεις. Δέ χρειάζεται νά άποδείξουμε, δτι χωρίς μόνιμο έργατικό προσωπικό, πού νάχει άφομοιώσει λίγο-πολύ τήν τεχνική τής παραγωγής καί πού νάχει συνηθίσει στά καινούργια μηχανήματα, είναι άδύνατο νά κινηθούμε πρός τά μπρός, είναι άδύνατο νά πραγματοποιήσουμε τά παραγωγικά σχέδια. Σ' άντίθετη περίπτωση Θάμασταν υποχρεωμένοι κάθε φορά νά διδάσκουμε τούς έργάτες άπό τήν άρχή καί νά καταναλώνουμε τό μισό τό χρόνο γιά τή μαθήτευση τους, άντί νά τόν χρησιμοποιούμε γιά τήν παραγωγή. Τί γίνεται δμως τώρα στήν πράζη; Μπορούμε νά πούμε Zu τό έργατικό προσωπικό στίς έπιχειρήσεις είναι αέ μάς λίγο-πολύ μόνιμο; "Οχι, δυστυχώς δέ ποροϋμε νά τό πούμε αύτό. 'Αντίθετα, στίς έΛιχειρήσεις μας ;ακολουθούμε νά έχουμε τή λεγόμενη δ ι α ρ ο ή τής Εργατικής δύναμης. Κάτι παραπάνω, σέ μιά σειρά έπιχειρήσεις, ή διαροή

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα τΡς οίκο νομικής Ανοικοδόμησης

453

τής έργατικής δύναμης, δχι μονάχα δέν έξαφανίζεται, μά άντίθετα αυξάνει καί δυναμώνει. Πάντως θά βρείτε λίγες έπιχειρήσεις, δπου μέσα σ' Ενα εξάμηνο, ή άκόμα καί ο' ενα τρίμηνο νά μήν έχει άλλάξει τό έργατικό προσωπικό τουλάχιστον κατά 3 0 - 4 0 % . Παλιότερα, στήν περίοδο τής άνόρθωσης τής βιομηχανίας, δταν δ τεχνικός μας έξοπλισμός δέν ήταν σύνθετος καί οί διαστάσεις τής παραγωγής δέν ήταν μεγάλες, μπορούσαμε «ν' άνεχτούμε» κάπως τή λεγόμενη διαροή τής έργατικής δύναμης. Τώρα·τά πράγματα είναι άλλιώς. Τώρα ή κατάσταση άλλαξε ριζικά. Τώρα στήν περίοδο τής άναπτυγμένης άνασυγκρότησης, πού ή παραγωγή πήρε γιγάντιες διαστάσεις καί πού δ τεχνικός Εξοπλισμός έγινε έξαιρετικά σύνθετος, ή διαροή τής έργατικής δύναμης μετατράπηκε σέ μάστιγα τής παραγωγής, πού Αποδιοργανώνει τίς έπίχειρήσεις μας. Τό νά «άνεχόμαστε» σήμερα τή διαροή τής έργατικής δύναμης, σημαίνει νά άποσυνθέτουμε τή βιομηχανία μας, νά Εκμηδενίζουμε τή δυνατότητα τής Εκπλήρωσης τ<Λν παραγωγικών σχεδίων, νά υποσκάπτουμε τή δυνατότητα βελτίωσης τής ποιότητας τής παραγωγής. Πού βρίσκεται ή αιτία τής διαροής τής Εργατικής δύναμης; Στήν όχι σωστή όργάνωση τών μισθών τής Εργασίας, στό δχι σωστό μισθολογικό σύστημα, στήν «άριστερίζουσα» ισοπέδωση στόν τομέα τών μεροκαμάτων. Σέ μιά σειρά άπό Επιχειρήσεις τό μισθολόγιο σέ μάς είναι Ετσι καθορισμένο, πού Εξαφανίζεται σχεδόν ή διαφορά άνάμεσα στήν ειδικευμένη έργασία καί στήν άνειδίκευτη έργασία, άνάμεσα στή βαριά δουλιά καί στήν Ελαφριά δουλιά. Έ ισοπέδωση Εχει σάν άποτέλεσμα νά μήν ένδιαφέρεται ό άνιδίκευτο; έργάτης νά περάσνι στήν κατηγορία τοϋ ειδικευμένου καί νά τοϋ λείπει Ετσι ή προοπτική νά τραβήξει μπροστά. Γι' αύτό νιώθει τόν Εαυτό του σάν «παραθεριστή» στήν παραγωγή, πού δουλεύει μόνο προσωρινά γιά νά «κερδίσει» λίγα καί νά φύγει Οστερα κάπου άλλου, σέ κανένα άλλο μέρος νά «βρεί τήν τύχη του». Ή ισοπέδωση Εχει σάν άποτέλεσμα νά άναγκάζει τόν ειδικευμένο Εργάτη νά περνά ά π ' τή μιά Επιχείρηση στήν άλλη, γιά ν^ βρεί Επιτέλους μιά τέτια Επιχείρηση, δπου μπορούν νά Εκτιμήσουν δπως πρέπει τήν ειδικευμένη έργασία. Σ' nοτό οφείλεται ή «γενική» κίνηση άπό έπιχείρηση σέ Επιχείρηση, ή διαροή τής έργατικής δύναμης. Γιά νά έξαλείψουμε αύτό τό κακό πρέπει νά καταργήσουμε τήν ισοπέδωση καί νά έκμηδενίσουμε τό παλιό μισθολογικό

45*

Σ τ ά λ ι ν

σύστημα. Γιά νά Εξαλείψουμε αύτό τό κακό, πρέπει νά οργανώσουμε ίνα τέτιο μισθολογικό σύστημα, δπου νά παίρνεται άποψη ή διαφορά άνάμεσα στήν είδικεομένη Εργασία καί στήν άνειδίκευτη Εργασία, άνάμεσα στή βαριά δουλιά καί στήν έλαφριά δουλιά. Δέν πρέπει νά άνεχόμαστε, ό Εργάτης τής σιδηροβιομηχανίας πού μεταφέρει τό μέταλλο μέσα στό Εργοστάσιο νά πληρώνεται όσο καί έ καθαριστής. Δέν πρέπει νά άνεχόμαστε νά πληρώνεται ό μηχανοδηγός οτούς σιδηροδρόμους, δσο καί δ άντιγραφέας. Ό Μάρξ καί δ Λένιν λένε, δτι ή διαφορά άνάμεσα στήν ειδικευμένη Εργασία καί στήν άνειδίκευτη έργασία θά υπάρχει άκόμα καί στό σοσιαλισμό, άκόμα καί ύστερα άπ' τήν Εξάλειψη τών τάξεων, δτι μονάχα στόν κομμουνισμό πρέπει νά έξασφανιστεί ή διαφορά αύτή καί δτι γι' αύτό ό «μισθός τής Εργασίας» καί στό σοσιαλισμό άκόμα πρέπει νά διαφέρει άνάλογα μέ τή δουλιά καί δχι άνάλογα μέ τίς άνάγκες. Οί ίσοπεδωτές μας δμως άπ* τά στελέχη τής οικονομίας καί τών έπαγγελματικών συνδικάτων δέ συμφωνούν μ' αύτή τή θέση καί νομίζουν δτι ή διαφορά αύτή Εχει Εξαλειφθτεί πιά στό σοβιετικό μας καθεστώς. Ποιός έχει δίκιο, ό Μάρξ καί 6 Λένιν ή οί ίσοπεδωτές; Πρέπει νά παραδεχτούμε δτι δίκιο έχουν έδώ ό Μάρξ κι ό Λένιν. Ά π ' αύτό δμως βγαίνει δτι αύτός πού οργανώνει τό μισθολογικό σύστημα πάνω στίς «άρχές» τής ισοπέδωσης, χωρίς νά παίρνει υπόψη του τή διαφορά άνάμεσα στήν ειδικευμένη έργασία καί στήν άνειδίκευτη έργασία, ξεκόβει άπ' τό μαρξισμό, ξεκόβει άπ' τό λενινισμό. Σέ κάθε κλάδο τής βιομηχανίας, σέ κάθε έπιχείρηση, σέ κάθε τμήμα έργοστασίου υπάρχουν πρωτοπόρες έμάδες λίγο-πολύ ειδικευμένων έργατών, πού πρίν άπ' δλα καί κυρίως πρέπει νά τούς στεριώσουμε στήν παραγωγή, ί ν πραγματικά θέλουμε νά έξασφαλίσουμε ένα σταθερό Εργατικό προσωπικό στήν έπιχείρηση. Αύτές οί πρωτοπόρες έμάδες έργατών άποτελούν τό βασικό πυρήνα τής παραγωγής. Τό νά τίς στεριώσουμε στήν Επιχείρηση, στό τμήμα τοϋ Εργοστασίου, σημαίνει νά στεριώσουμε δλο τό Εργατικό προσωπικό, νά ύποσκάψουμε στή ρίζα της τή διαροή τής έργατικής δύναμης. Καί πώς μπορούμε νά τίς στεριώσουμε στήν Επιχείρηση; Μποοούμε νά τίς στεριώσουμε μόνο μέ τήν άνάδειξή τους,* μέ τό άνέβασμα τοϋ έπιπέδου τοϋ μισθού τής έργασίας τους, μέ μιά τέτια οργάνωση τής μισθοδοσίας, πού νά άμείβεται δ πω; πρέπει ό ειδικευμένο; έργάτης. Καί τί σημαίνει νά τού; άναδείξουμε καί νά άνεβάσουμε τό Επίπεδο τοϋ

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα τής ο(κονομικής Ανοικοδόμησης

455

μισθού τους; Αυτό σημαίνει Εκτός Απ' δλα τ' άλλα, ν' Ανοίξουμε προοπτική στούς Ανειδίκευτους έργάτες καί νά τούς δόσουμβ Ενα κίνητρο γιά τήν προώθησή τους, γιά τήν άνάδβιξή τους στήν -κατηγορία τών ειδικευμένων. 'Εσείς ο' Ιδιοι ξέρετε, δτι τώρα μάς χρειάζονται έκατοντάδες χιλιάδες κι έκατομμύρια ειδικευμένοι έργάτες. Γιά νά δημιουργήσουμε δμως ειδικευμένους έργάτες, πρέπει νά δόσουμε κίνητρο καί προοπτική στούς Ανειδίκευ-τους έργάτες γιά τήν προώθηση καί τήν άνάδειξή τους. Κι δσο πιό θαρραλέα θά μπούμε σ' αύτό τό δρόμο, τόσο τό καλύτερο, γιατί αύτό είναι τό βασικό μέσο γιά τήν έξάλειψη τής διαροής τής έργατικής δύναμης. Τό νά κάνεις δμως οικονομίες σ' αύτή τή δουλιά, είναι σά νά κάνεις Εγκλημα, σά νά πηγαίνεις ένάντια στά συμφέροντα τής σοσιαλιστικής μας βιομηχανίας. Αύτό δμω; δέν είναι δλο. Γιά νά δέσουμε τούς έργάτες μέ τήν Επιχείρηση είναι άπαραίτητη καί ή παραπέρα καλυτέρευση τοϋ έφοδιασμού της μ' δλα τά είδη καί τών δρων κατοικίας τών έργατών. Δέ μπορεί ν' άρνηθεί κανένας δτι -;τόν τομέα τής άνοικοδόμηση? κατοικιών καί τού εφοδιασμού τών έργατών δέν Εγιναν λίγα πράγματα στά τελευταία χρόνια. Αύτό δμως πού Εγινε είναι τελείως άνεπαρκές γιά νά καλυφθούν •οί γρήγορα αύξανόμενες άνάγκες τών έργατών. Δέν πρέπει νά επικαλούμαστε τό γεγονός, δτι προηγούμενα ύπήρχαν λιγότερες κατοικίες άπό σήμερα, καί δτι γι' αύτό μπορούμε νά επαναπαυθούμε με τ' άποτελέσματα πού πετύχαμε. Δέν πρέπει έπίσης νά επικαλούμαστε τό γεγονός δτι προηγούμενα ό εφοδιασμός τών έργατών ήταν πολύ πιό χειρότερος καί γι' αύτό μπορούμε τώρα νά ικανοποιούμαστε μέ τήν κατάσταση πού έπικρατεί. Μόνο σαπισμένοι καί πέρα γιά πέρα χαλασμένοι άνθρωποι μπορούν νά παρηγοριούνται έπικαλούμενοι τό παρελθόν. Πρέπει νά ξεκινούμε δχι άπό τ^ παρελθόν, μά άπ' τίς αύξανόμενες άνάγκες τών Εργατών στό παρόν. Πρέπει νά καταλάβουμε, δτι οί συνθήκες ζωής τών Εργατών άλλαξαν στή χώρα μας ριζικά, ό Εργάτης σήμερα δέν είναι ό Ιδιος πού ήταν παλιά. Ό σημερινός έργάτης, ό σοβιετικός μας έργάτης, θέλει νά ζεί ικανοποιώντας δλες τίς ύλικές καί Εκπολιτιστικές του άνάγκες καί μέ τήν Εννοια τού Επισιτιστικού Εφοδιασμού, καί μέ τήν Εννοια τής κατοικίας, καί μέ τήν Εννοια τής έξασφάλισης τών Εκπολιτιστικών καί δλων τών άλλων Αναγκών του. Έ χ ε ι τό δικαίωμα γι' αύτό, κι Εμείς είμαστε ύποχρεωμΕνοι νά τού εξασφαλίσουμε τίς συνθήκες αύτές. Είναι άλήθεια δτι στή χώρα μας δέν ύποφέρει άπ' τήν άνεργία,

456

Σ τ ά λ ι ν

είναι άπαλλαγμένος άπ' τό ζυγό τού καπιταλισμού, δέν είναι χιά σκλάβος, μά άφέντης τής υπόθεσης του. Αύτό δμως δέν άρκεί. 'Απαιτεί τήν έξασφάλιση δλων τών υλικών καί έκπολιτιστικών του άναγκών, χι είμαστε υποχρεωμένοι νά ίχανοποιήσουμε τήν άπαίτησή του αύτή. Μήν ξεχνάτε πώς καί έμείς οί ίδιοι έχουμε σήμερα όρισμένες άπαιτήσεις άπ' τόν έργάτη. 'Απαιτούμε άπ' αύτόν πειθαρχία στή δουλιά, έντατική δουλιά, αμιλλα, ούντάρνικη δουλιά. Μήν ξεχνάτε, δτι ή τεράστια πλειοψηφία τών έργατών άποδέχτηκε τίς άπαιτήσεις αύτές τής Σοβιετικής έξουσίας μέ μεγάλο Ενθουσιασμό καί τίς Εκπληρώνει μέ ήρωΐσμό. Γι' αύτό μή σ£ς φαίνεται παράξενο δτι οί Εργάτες πραγματοποιώντας τίς άπαιτήσεις τής Σοβιετικής Εξουσίας, θ' άπαιτοϋν μέ τή σειρά τους άπ' αύτή νά Εκπληρώσει τίς υποχρεώσεις της γιά τήν παραπέρα καλυτέρευση τής υλικής καί Εκπολιτιστικής κατάστασης τών Εργατών. Τό καθήκον μας λοιπόν είναι: ν ά έ ξ α λ ε ί ψ ο υ μ ε τ ή δ ι «ρ ο ή τ ή ς Ε ρ γ α τ ι κ ή ς δ ύ ν α μ η ς , νά κ α τ α ρ γ ή σ ο υ με τ ή ν ισοπέδωση, νά ό ρ γ α ν ώ σ ο υ μ ε σωστά τ ή μ ι σ θ ο δ ο σ ί α , νά κ α λ υ τ ε ρ έ ψ ο υ μ ε τ ί ς σ υ ν θήκες ζωής τ ώ ν Εργατών. Έτσι έχει τό ζήτημα σχετικά μέ τό δεύτερο καινούργιο δρο άνάπτυξης τής βιομηχανίας μας. "Ας περάσουμε στό ζήτημα τού τρίτου δρου. III ΟΡΓΑΝΩΣΗ Τ Η Σ

ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Μίλησα πιό πάνω γιά τήν άνάγκη τής Εξάλειψης τής διαροής τής Εργατικής δύναμης, γιά τή σταθεροποίηση τών Ε ρ γ α τ ώ ν στίς Επιχειρήσεις. Μέ τή σταθεροποίηση δμως τών έργατών δέν Εξαντλείται δλη ή υπόθεση. Δέ φτάνει μό,νο νά πετύχουμε τήν Εξάλειψη τής διαροής. Πρέπει άκόμα νά δημιουργήσουμε γιά τούς Εργάτες τέτιες συνθήκες δουλιάς, πού νά τούς δίνουν τή δυνατότητα νά δουλεύουν λογικά, ν' άνεβάζουν τήν παραγωγικότητα καί νά καλυτερεύουν* τήν ποιότητα τής παραγωγής. Συνεπώς πρέπει νά όργανωθεί ή δουλιά στίς Επιχειρήσεις μέ τέτιο τρόπο, πού ή παραγωγικότητα ν' άνεβαίνει άπό μήνα σέ μήνα, άπό τρίμηνο σέ τρίμηνο. Μπορούμε νά πούμε, δτι ή σηιιερινή πραγματική όργάνωση

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα τής ο(κονομικής Ανοικοδόμησης 468

τής έργασίας στίς έπιχειρήσεις μας άνταποκρίνεται στίς σύγχρονες άπαιτήσεις τής παραγωγής; Δυστυχώς, δέ μπορούμε νά τό /ιούμε αύτό. Έ ν πάση περιπτώσει Εχουμε άκόμα μιά σειρά Επιχειρήσεις, όπου ή όργάνωση τής εργασίας βρίσκεται σέ πολύ άσχημη κατάσταση, δπου άντί νά Επικρατεί τάξη καί συντονισμός στή δουλιά, ύπάρχει άταξία καί ούγχιση, δπου άντί νά βασιλεύει ή ευθύνη γιά τή δουλιά Επικρατεί πλέρια άνευθυνότητακαί Ελλειψη π ρ ο σ ω π ι κ ή ς εύθύνης. Τί σημαίνει Ελλειψη προσωπικής εύθύνης; Έλλειψη προσωπικής εύθύκης σημαίνει Ελλειψη κάθε εύθύνης γιά τή δουλιά πού αού άναθέτουν, Ελλειψη εύθύνης γιά τά μηχανήματα, γιά τίς Εργαλειομηχανές (μπάγκοι, τόρνοι, φρέζες, κλπ. Σημ. Μετ.) γιά τά Εργαλεία. Είναι ευνόητο δτι μέ τήν Ελλειψη προσωπικής εύθύνης ούτε λόγος μπορεί νά γίνεται γιά Ενα κάπως σοβαρό άνέβασμα τής παραγωγικότητας τής έργαστίας,γιά τήν καλυτέρευση τής ποιότητας τής παραγωγής, γιά τή φροντίδα τών μηχανημάτων, τών έργαλειομηχανών, τών έργαλείων. Ξέρετε πού οδήγησε ή Ελλειψη προσωπικής εύθύνης στίς σιδηροδρομικές μεταφορές. Στά ίδια αποτελέσματα δδηγεί καί στή βιομηχανία. Εξαλείψαμε τήν Ελλειψη προσωπικής εύθύνης στίς σιδηροδρομικές μεταφορές καί άνεβάσαμε Ετσι τή δουλιά τους. Τό ίδιο πρέπει νά κάνουμε καί στή βιομηχανία γιά ν' άνεβάσοβμε τή δουλιά της σέ άνώτερη βαθμίδα. Παλιότερα μπορούσαμε άκόμα «νά τά βγάζουμε κάπως πέρα» μ* έκείνη τήν δχι σωστή όργάνωση τής δουλιάς, πού συμβιβάζεται μέ τήν Ελλειψη προσωπικής εύθύνης καί μέ τήν Ελλειψη εύθύνης τοΰ καθενός γιά τή συγκεκριμένη δουλιά πού τοό δίνεται. Τώρα τά πράγματα είναι άλλιώς. Τώρα ή κατάσταση είναι τελείως διαφορετική. Μέ τις σημερινές τεράστιες διαστάσεις τής παραγωγής καί μέ τήν ύπαρξη γιγάντιων επιχειρήσεων, ή Ελλειψη προσωπικής ευθύνης άποτελεί μιά τέτια μάστιγα τής βιομηχανίας, πού δημιουργεί κινδύνους γιά δλες τίς παραγωγικές κι όργανωτικές καταχτήσεις μας στίς Επιχειρήσεις. Πώς μπόρεσε νά ριζώσει σέ μάς ή Ελλειψη προσωπικής εύθύνης σέ μιά σειρά Επιχειρήσεις; Έ Ελλειψη προσωπικής εύθύνης ήρθε στίς Επιχειρήσεις σάν παράνομος συνταξιδιώτης τής συνεχούς λειτουργίας τών Επιχειρήσεων. Ηάταν δμως λάθος {>ά Λούμε, δτι ή άδιάκοπη λειτουργία τών Επιχειρήσεων φέρνει δποχρεωτάά μαζί της τήν Ελλειψη προσωπικής εύθύνης στήν παραγωγή.^ Μέ τή σωστή όργάνωση τής έργασίας, μέ τήν όργάνωση τής εύθύνης τού καθενόί:, γιά μιά καθορισμέ/η δου/.;ά,

458

Σ τ ά λ ι ν

δταν όπάρχουν μόνιμα καθορισμένες ομάδες έργατών στά μηχανήματα, στίς εργαλειομηχανές, δταν όργανώνόυμε σωστά τίς βάρδιες, έτσι πού νά μήν ύστβρεί ή μιά άπό τήν άλλη δσον άφορά τήν ποιότητα καί τήν είδίχεοσή τους, μονάχα χάτω άπ' τίς προϋποθέσεις αύτές, ή συνεχής λειτουργία τών Επιχειρήσεων οδηγεί στήν τεράστια άνοδο τής παραγωγικότητας τή;" έργασίας, στήν καλυτέρευση τής ποιότητας τής δουλιάς, χαί σ.: ξερίζωμα τής έλλειψης προσωπιχής εύθύνης. Έτσι έχουν τά πράγματα, λογουχάρη στίς σιδηροδρομικές μεταφορές, όπου Εφαρμόζεται σήμερα ή συνεχής Εργασία, μά δπου δέν υπάρχει πιά ή έλλειψη προσωπιχής εύθύνης. Μποροϋμε νά πούμε, δτι στις βιομηχανικές Επιχειρήσεις έχουμε τήν ίδια εύνοική είκόνα μέ ζή συνεχή λειτουργία τους; Δυστυχώς, δέ μποροϋμε νά τό π&0;>.ε α οτό. Te ζήτημα είναι δτι σέ μιά σειρά Επιχειρήσεις περάσαμε πολύ βιαστικά στήν έφαρμογή τής συνεχοϋς λειτουργίας τους, χωρίς νά προετοιμάσουμε τίς άντίστοιχες προϋποθέσεις, χωρίς νά οργανώσουμε όπως πρέπει τίς βάρδιες, έτσι πού νά είναι λίγο-πολύ ισοδύναμες στήν ποιότητα καί στήν είδίκευσή τους, χωρίς νά οργανώσουμε τήν εύθύvrt τοϋ καθένα γιά τή συγκεκριμένη δουλιά πού τοϋ δίνεται. Καί ή συνέπεια ήταν, ή συνεχής λειτουργία τών έπιχειρήσεων πού είχε άφεθεί στήν τύχη τών αύθόρμητων δυνάμεων, νά μετατραπεί σέ έλλειψη προσωπικής εύθύνης. Σάν άποτέλεσμα έχουμε, δτι σέ μιά σειρά έπιχειρήσεις υπάρχει συνεχής λειτουργία μονάχα στά χαρτιά, μονάχα στά λόγια, Ενώ στήν πραγματικότητα κι •δχι στά χαρτιά, έχουμε έλλειψη προσωπικής ευθύνης. Σάν άποτέλεσμα έχουμε τήν έλλειψη τοϋ αισθήματος τής εύθύνης γιά τή δουλιά, τήν έλλειψη φροντίδας γιά τά μηχανήματα, τό μαζικό σπάσιμο έργαλειομηχανών καί τήν έλλειψη του κίνητρου γιά τό άνέβασμα τής παραγωγικότητας τής Εργασίας. Δέν έχουν άδικο οί Εργάτες δταν λένε: «θ' άνεβάζαμε τήν παραγωγικότητα τής έργασίας καί θά καλυτερεύαμε τή δουλιά, ποιός δμως θά τό έχτιμήσει αύτό, τή στιγμή πού κανένας δέν εύθύνεται γιά τίποτα;» Ά π ' αύτό βγαίνει πώς μερικοί άπ' τούς συντρόφους μας βιάστηκαν σέ ορισμένα μέρη νά Εφαρμόσουν τή συνεχή λειτουργία τών έπιχειρήσεων καί στή βιασύνη τους τήν παραμόρφωσαν καί τή μετάτρεψαν σέ έλλειψη προσωπικής εύθύνης. Γιά νά τελειώνουμε μ' αύτή τήν κατάσταση καί γιά νά Εξαλείψουμε τήν έλλειψη προσωπικής εύθύνης όπάρχουν δυό δρόμοι. "II θ' άλλάξουμε τούς δροος Εφαρμογής τής συνεχούς λειτουργίας τών Επι-

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα τής ο(κονομικής

Ανοικοδόμησης

459

χειρήσεων, όπως έγινε στίς σιδηροδρομικές μεταφορές, έτσι πού νά μή μετατρέπεται σ' έλλειψη προσωπικής εύθύνης. "Η έκεί δπου δέν υπάρχουν τώρα εύνοΐκοί όροι γιά ένα τέτιο πείραμα, θά άπορίψουμε τή συνεχή λειτουργία τών επιχειρήσεων, που -υπάρχει στά χαρτιά, καί θά περάσουμε προσωρινά στό σύστημα της Εβδομάδας τών 6 ήμερών μέ μιά μέρα διακοπής, όπως αύτό έκαναν τελευταία στό Ερ-,οστάσίο τραχτέρ τοϋ Στάλινγκραντ καί 3ά προετοιμάσουμε τούς όρους' γιά νά επανέλθουμε μετά στήν πραγματική, κι δχι στά χαρτιά, συνεχή λειτουργία τών έπιχειρήσεων, γιά νά Επανέλθουμε στή συνεχή λειτουργία τών Επιχειρήσεων χωρίς τήν έλλειψη προσωπικής ευθύνης. Ά λ λ η διέξοδος δέν υπάρχει. Δέ μπορεί νά υπάρχει άμφιβολία, δτι τά οικονομικά μας στελέχη τά καταλαβαίνουν άρκετά καλά δλα αυτά. Κι δμως σωπαίνουν. Γιατί; Γιατί δπως φαίνεται φοβούνται τήν άλήθεια.Άπό πότε δμως οί μπολσεβίκοι άρχισαν νά φοβούνται τήν άλήθεια; Μήπως δέν είναι σωστό, δτι σέ μιά σειρά έπιχειρήσεις ή συνεχής λειτουργία τους"' μετατράπηκε α* έλλειψη προσωπικής εύθύνης, δτι ή συνεχής λειτουργία τών έπιχειρήσεων διαστρεβλώθηκε ολότελα; Γεννιέται τό έρώτημα: ποιόν οφελεί μιά τέτια συνεχής λειτουργία τών έπιχειρήσεων; Ποιός θά τολμήσει νά πεί δτι τά συμφέροντα τής διατήρησης τής διαστρεβλωμένης αύτής συνεχούς λειτουργίας τών έπιχειρήσεων, πού υπάρχει μονάχα στά χαρτιά, βρίσκονται πάνω άπ' τά συμφέροντα τής σωστής όργάνωσης τής δουλιδς, πάνω ά π ' τ ά συμφέροντα τής άνάπτυξης τής παραγωγικότητας τής έργασίας, πάνω άπ' τά συμφέροντα τής πραγματικής συνεχούς λειτουργίας τών έπιχειρήσεων, πάνω άπ' τά συμφέροντα τής σοσιαλιστικής βιομηχανίας μας; Δέν είναι ξεκάθαρο. δτι δσο πιό γρήγορα θά θάψουμε τή συνεχή στά χαρτιά μονάχα λειτουργία τών έπιχειρήσεων, τόσο πιό γρήγορα θά πετύχουμε τήν όργάνωση τής πραγματικής, κι δχι μονάχα στά χαρτιά, συνεχούς λειτουργίας τους; Μερικοί σύντροφοι νομίζουν, δτι μπορούν νά Εξαλείψουν τήν έλλειψη προσωπικής εύθύνης μ' έξορκισμούς καί μέ πομπώδεις λόγους. Ξέρω πάντως μιά σειρά οικονομικά στελέχη, πού στόν άγώνα τους ένάντια στήν έλλειψη προσωπικής εύθύνης περιορίζονται κάθε τόσο στό νά βγάζουν λόγους καί νά καταριώνται στίς συγκεντρώσεις τήν έλλειψη προσωπικής εύθύνης, Αποθέτοντας, δπως φαίνεται, δτι Οστερα άπό τούς λόγους αύ-τούς ή έλλειψη προσωπικής εύθύνης θά πρέπει νά έξαφανιστεί

460

I. Σ τ d λ ι ν

μόνη της, σά νά πούμε αύτόματα. Γελιούνται οίχτρά άν νομίζουν πώς μέ τούς λόγους καί τούς έξορκισμούς μπορούν νά έξαλείψουν στήν πράξη τήν έλλειψη προσωπικής ευθύνης. "Οχι, σύντροφοι, ή έλλειψη προσωπικής ευθύνης ποτέ δέ θά έξαφανιστεί μόνη της. Μπορούμε καί πρέπει νά τήν Εξαλείψουμε μονάχα έμείς οί ίδιοι, γιατί έμείς μα ζί μέ σάς βρισκόμαστε στήν έξουσία καί γιατί έμείς μαζί μέ σάς ευθυνόμαστε γιά δλα, μαζί καί γιά τήν έλλειψη προσωπικής ευθύνης. Νομίζω πώς θ ά ταν πολύ καλύτερα, άν τά καθοδηγητικά στελέχη τής οικονομίας μας, άντί ν* άσχολούνται μέ λόγους κι Εξορκισμούς» μπαίνανε έ'να-δυό μήνες, λχ, στό ορυχείο ή στό· Εργοστάσιο, μελετούσαν δλες τίς λεπτομέρειες καί τά «μικροζητήματα» τής όργάνωσης τής δουλ:άς, έξάλειφαν Εκεί στήν πράξη τήν έλλειψ/) προσωπικής εύθύνης κι' ύστερα διέδιδαν τήν πείρα τής δοσμένης επιχείρησης καί στίς άλλες Επιχειρήσεις. Αύτό θάταν πολυ καλύτερο. Αύτός θάταν πραγματικός άγώνας Ενάντια στήν έλλειψη προσωπικής εύθύνης, άγώνας γιά τή σωστή, μπολσεβίκικη όργάνωση τής δουλιάς, άγώνας γιά τή σωστή κατανομή τών δυνάμεων στήν Επιχείρηση. Τό καθήκον μας λοιπόν είναι ν ά Ε ξ α λ ε ί ψ ο υ μ ε τήν έ λ λ ε ι ψ η π ρ ο σ ω π ι κ ή ς ε ύ θ ύ ν η ς , νά καλυτερέψ ο υ μ ε τ ή ν ό ρ γ ά ν ω σ η τ ή ς δ ο υ λ ι ά ς , νά κ α τ α ν έ μουμε σωστά τίς δυνάμεις μας σ τ ή ν έ π ι χ ε ίρηοη· "Ετσι έχει τό ζήτημα σχετικά μέ τόν τρίτο καινούργιο δρο άνάπτυξης τής βιομηχανίας μας. "Ας περάσουμε στό ζήτημα τού τέταρτου δρου. IV ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΏΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ-ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΩΝ Τ Η Σ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΟΤ Β Γ Η Κ Α Ν

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΛΗ

ΤΑΞΗ

"Η κατάσταση άλλαξε Επίσης σχετικά μέ τό διοικητικό προσωπικό τής βιομηχανίας γενικά, σχετικά μέ τό προσωπικό σέ διπλωματούχους μηχανικούς καί τεχνικούς ειδικά. Παλιά τά πράγματα στή χώρα μας ήταν έτσι, πού σά βασική πτηνά δλης τής βιομηχανίας χρησίμευε ή άνθρακομεταλλουργική pàcq τής Ούκρανίας. Ή Ούκρανία έφοδίαζε μέ μέταλλο δλες τίς βιομηχανικές μζς Εεριοχίς, τόσο τό Νότο, δσο καί'

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα τής ο(κονομικής Ανοικοδόμησης

461

τή Μόσχα καί τό Λένινγκραντ. Ί Ι Ιδια έπίσης έφοδίαζε μέ κάρβουνο τίς βασικές μας έπιχειρήσεις στήν ΕΣΣΔ. 'Εξαιρώ έδώ τά Ούράλια, γιατί τό· είδικό βάρος τών Ούραλίων, σέ σύγκριση μέ τή λεκάνη του Ν'τόν ήταν άσήμαντο. Σύμφωνα μ' αύτά είχαμε τρείς βασικές έστίες, δπου βγάζαμε διοικητικά στελέχη γιά τή βιομηχανία: τό Νότο, τήν περιοχή τής Μόσχας καί τήν περιοχ ή τοϋ Λένινγκραντ. Είναι κατανοητό, πώς μέ μιά τέτια κατάσταση πραγμάτων μπορούσαμε έτσι ή άλλιώς νά τά βγάλουμε πέρα μέ κείνες τίς Ελάχιστες δυνάμεις σέ διπλωματούχους μηχανικούς καί τεχνικούς, πού μπορούσε νάχει τότε στή διάθεσή της ή^ χώρα μας. "Ετσι είχαν τά πράγματα στό πρίσφατο παρελθόν. Τώρα δμως Εχουμε μιά τελείως διαφορετική κατάσταση. Τώρα νομίζω δτι είναι ξεκάθαρο, πώς διατηρώντας τούς σημερινούς ρυθμούς άνάπτυξης καί τίς γιγάντιες διαστάσεις τής παραγωγής δέν είμαστε πιά σέ θέση νά τά βγάλουμε πέρα μονά*χα μέ τήν ούχρανική άνθρακομβταλλουργική βάση. Ξέρετε πώς 0έ μάς φτάνει πιά τό κάρβουνο καί τό μέταλλο τής Ούχρανίας, παρά τήν αύξηση τής παραγωγής τους. Ξέρετε, πώς γι' αύτό είμαστε άναγκασμένοι νά δημιουργήσουμε μιά καινούργια άνθρακομεταλλουργική βάση στήν 'Ανατολή, τή βάση Ούράλια-Κουζμπάς. Ξέρετε πώς δημιουργούμε τή βάση αύτημ' έπιτυχία. Αύτό δμως είναι λίγο. Πρέπει άκόμα νά δημιουργήσουμε μεταλλουργική βιομηχανία στήν ίδια τή Σιβηρία γιά νά Ικανοποιηθούν οί αύξανόμενες άνάγκες της. Καί τή δημιουργούμε κιόλας. Πρέπει νά δημιουργήσουμε έχτός άπ' αύτό καί μιά καινούργια βάση Εγχρωμης μεταλλουργίας στό Καζαχστάν καί στό Τουρκεστάν. Τέλος, πρέπει ν' άναπτύξουαε μιά πολύ πλατιά άνοικοδομητική δουλιά στούς σιδηροδρόμους. Αύτό μάς τό υπαγορεύουν τά συμφέροντα τής ΕΣΣΔ στό σύνολό της: τόσο τά συμφέροντα τών άκρινών δημοκρατιών, δσο χαί τά συμφέροντα τού κέντρου. Ά π ' αύτό δμως βγαίνει, δτι δέ μπορούμε πιά νά τά βγάζουμε πέρα, μέ έχείνο τό κατώτατο δριο δυνάμεων σέ διπλωματούχους μηχανικούς, τεχνίτες καί διευθυντές τής βιομηχανίας, πού τά βγάζαμε πέρα παλιότερα. Ά π ' αύτό βγαίνει, δτι οί παλιές έστίες διαμόρφωσης δυνάμεων σέ διπλωματούχους μηχανικούς καί τεχνίτες δέν είναι πιά άρκετές, δτι είναι άπαραίτητο νά δημιουργήσουμε Ενα δλόκληοο δίχτυ άπό καινούργιες έστίβς στά Ούράλια, στή Σιβηρία, στή Μέση Ασία. Πρέπει νά

462

Σ τ ά λ ι ν

εξασφαλίσουμε τώρα τρείς χαί πέντε φορές περισσότερες δυνάμεις σέ διπλωματούχους μηχανικούς, τεχνικούς χαί διευθυντές γιά τή βΐύμηχανίζ, άν πραγματικά σκεφτόμαστε νά πραγματοποιήσουμε τό πρόγραμμα τής σοσιαλιστικής Εκβιομηχάνισης στήν ΕΣΣΔ. Δέ μάς χρειάζονται όμως ό π ο ι ε σ δ ή π ο τ ε δυνάμεις σέ διευθυντές καί σέ διπλωματούχους μηχανικούς καί τεχνίκούς. Μάς χρειάζονται τ έ τ ι ε ς δυνάμεις σέ διευθυντές καί σέ διπλωματούχους μηχανικούς καί τεχνικούς, πού νάναι ικανές νά καταλάβουν τήν πολιτική τής έργατικής τάξτ^ς τής χώρας μας, νάναι ικανές ν' άφομοιώσουν τήν πολιτική αυτή καί νάναι Ετοιμες νά τήν πραγματοποιήσουν εύσυνείδητα. Τί σημαίνει δμως αύτό; Αύτό σημαίνει δτι ή χώρα μας μπΐ)κε σέ μιά τέτια φάση άνάπτυξης, πού ή έ ρ γ α τ ι κ ή τ ά ξ η π ρ έ π ε ι ν ά δ η μ ι ο υ ρ γ ή σ ε ι γ ι ά τ ό ν έαυτό της τ ο ύ ς δ ι κ ο ύ ς της τ ε χ ν ι κ ο ύ ς - δ ι α ν ο ο ύ μ ε ν ο υ ς τ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς πού νά είναι ικανοί νά δπερασπίζουν τά συμφέροντά της στην π α ραγωγή, σά συμφέροντα κυρίαρχης τάξης. Καμιά κυρίαρχη τάξη δέν τά Εβγαλε πέρα χωρίς δικιά της διανόηση. Δέν δπάρχει κανένας λόγος ν' Αμφιβάλουμε δτι καί ή Εργατική τάξη τής ΕΣΣΔ δέ θά μπορέσει νά τά βγάλει πέρα χωρίς τούς δικούς της τεχνικούς-διαιΌοδμ^νους τής παραγωγής. Ή Σοβιετική Εξουσία πήρε υπόψη της τό περιστατικό αύτό χι άνοιξε τίς πόρτες τών Ανώτατων έκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δλων τών κλάδων τής λαϊκής οικονομίας, γιά τούς άνθρώπους τής έργατικής τάξης. Ξέρετε δτι δεκάδες χιλιάδες νέοι έργάτες καί άγρότες σπουδάζουν τώρα στά άνώτατα Εκπαιδευτικά ιδρύματα. *Αν παλιά, στόν καπιταλισμό, τ' άνώτατα Εκπαιδευτικά ιδρύματα ήταν μονοπώλιο γιά τ* άρχοντόπουλα, τώρα, στό σοβιετικό καθεστώς, ή Εργατο-άγροτική νεολαία Αποτελεί σ' αύτά τήν κυρίαρχη δύναμη. Δέν υπάρχει Αμφιβολία, δτι Απ* τά έκπαιδευτικά μας ιδρύματα θά άποχτήσουμε σύντομα χιλιάδες καινούργιους τεχνικούς καί διπλωματούχους μηχανικούς, καινούργιους διευθυντές τής βιομηχανίας μας. Αύτή δμως είναι μονάχα ή μιά πλευρά τής ύπόθεσης. Ή άλλη πλευρά τής ύπόθεσης είναι, δτι οί διανοούμενες τεχνικές δυνάμεις τής έργατικής τάξης γιά τήν παραγωγή θά διαμορφώνονται, δχι μονάχα άπό άνθρώπους, πού τέλειωσαν τήν Ανώτατη σχολή, μά θά

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα τής ο(κονομικής

Ανοικοδόμησης

463

στρατολογούνται έπίσης άπ'τά πραχτικά στελέχη τών έπιχειρήσειί ν μας, άπ' τούς ειδικευμένους έργάτες, άπ' τίς άναπτυγμένες δυνάμεις τής έργατικής τάξης στό έργοστάσιο, στή φάμπρικα, στό όρυχείο. Αύτοί πού παίρνουν τήν πρωτοβουλία στήν άμιλλα, ο! έπικβφαλείς τών ούντάρνικων ταξιαρχιών, οί πραχτικοί έμπνευστές του ένθουσιασμού στή δουλιά, οί όργανωτές τής δουλιάς σ' αύτόν ή σ' έκείνον τοϋ τομέα τής άνοικοδόμησης, αύτό είναι τό καινούργιο στρώμα τής έργατικής τάξης πού 6ά πρέπει μαζί μέ τούς συντρόφους πού προέρχονται άπ' τίς άνώτατες σχολές ν' Αποτελέσει τόν πυρήνα τής διανόησης τής έργατικής τάξης, τόν πυρήνα τού διευθυντικού προσωπικού τής βιομηχανίας μας. Καθήκον μας είναι νά μήν παραμερίζουμε τούς δραστήριους αύτούς συντρόφους, νά τούς άναδείχνουμε πιό τολμηρά σέ διευθυντικές θέσεις, νά τούς δόσουμε τή δυνατότητα νά φανερώσουν τίς όργανωτικές τους ικανότητες, νά τούς δόσουμε τή δυνατότητα νά συμπληρώσουν τίς γνώσεις τους καί νά τούς δημιουργήσουμε τίς άντίστοιχες συνθήκες, χωρίς νά λυπόμαστε τά έξοδα γιά τό σκοπό αύτό. Άνάμεσα σ' αύτούς τούς συντρόφους υπάρχουν δχι λίγοι έξωκομματικοί. Αύτό όμως δέν πρέπει ν' Αποτελέσει έμπόόιο στό νά τούς άναδείχνουμε πιό τολμηρά σέ διευθυντικές θέσεις. Αντίθετα άκριβώς αύτούς, τούς έξωκομματικούς συντρόφους, πρέπει νά τού; περιβάλουμε μέ ιδιαίτερη προσοχή, πρέπει νά τούς άναδείχνουμε σέ διοικητικές θέσεις, γιά νά πειστούν στήν πράξη δτι τό κόμμα ξέρει νά έκτιμά τά ίκανά καί τά προικισμένα μέ ταλέντο στελέχη. Μερικοί σύντροφοι νομίζουν, οτι στίς διευθυντικές θέσεις στίς φάμπρικες καί στά έργοστάσια πρέπει νά Αναδείχνονται μονάχα κομματικοί σύντροφοι. Στηριζόμενοι σ' αύτό, παραμερίζουν δχι σπάνια, τούς ίκανούς καί μέ πρωτοβουλία έξωκομματικούς συντρόφους, άναδείχνοντας στήν πρώτη θέση τούς κομματικούς, άκόμα κι άν είναι λιγότερο ίκανοί καί χωρίς πρωτοβουλία. Είναι περιττό νά πούμε δτι δέν όπάρχει τίποτα τό πιό Ανόητο καί τό πιό αντιδραστικό Από μιά τέτια, μέ τό συμπάθειο, «πολιτική» Δέν είναι κάν άνάγκη ν' άποδείξουμε, οτι μέ μιά τέτια «πολιτική» μπορούμε μονάχα νά δυσφημίσουμε τό κόμμα καί νά άπομακρύνουμε άπ' αύτό τοός έξωκομματικούς έργάτες. Ί ί πολιτική μας δέν είναι καθόλου νά μετατρέψουμε τό κόμμα σέ κλειστή κάστα. Ή πολιτική μας συνίσταται στό νά υπάρχει άνάμεσα στούς κομματικούς κ»ί στούς έξωκομματικούς * εργάτες ;·.ιι /.τμόσφαιρα «άμοιβαίας έμπιστοσύνης», μιά άτμό-

464

Σ τ ά λ ι ν

σφαίρα «άμοιβαίου έλέγχου» ( Λ έ ν ι ν ) . Τό κόμμα μας είναι ισχυρό μέσα στήν έργατική τάξη, γιατί άνάμεσα στ' άλλα, άκολουθεί μιά τέτια άκριβώς πολιτική. Τό καθήκον μας λοιπόν βίναι νά π ε τ ύ χ ο υ μ ε ώ σ τ ε ή έ ρ γ α τ ι κ ή τ άξ η τ ή ς Ε Σ Σ Δ νάχει δικούς της τ ε χ ν ι κ ο ύ ς - δ ι αν ο ο ύ μ ε ν ο υ ς τ ή ς παραγωγής. "Ετσι έχει τό ζήτημα σχετικά μέ τόν τέταρτο καινούργιβ δρο άνάπτυξης τής βιομηχανίας μας. Ά ς περάσουμε στό ζήτημα τού πέμπτου δρου. V ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΣΤΡΟΦΗΣ ΣΤΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ ΤΩΝ

ΠΑΛΙΏΝ

Τ Ε Χ Ν Ι Κ Ω Ν - ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΩΝ Τ Η Σ Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Σ

Διαφορετικά μπαίνβι έπίσης τό ζήτημα τής ϋχέσης μας πρός τούς παλιούς άστούς τεχνικούς - διανοούμενοος τής παραγωγής. Πρίν δυό πβρίπου χρόνια ή κατάσταση στή χώρα μας ήταν τέτια, πού ή πιό ειδικευμένη μερίδα τής παλιάς τεχνικής διανόησης ήταν μολυσμένη άπ' τήν άρρώστεια του σαμποτάζ. Κάτι παραπάνω, τό σαμποτάζ άποτελούσε τότε ένα είδος μόδας. Άλλοι κάναν σαμποτάζ, κι άλλοι κάλυπταν τούς σαμποταριστές, άλλοι πάλι, ένιπταν τάς χείρας καί κρατούσαν ούδετερότητα καί άλλοι τέλος ταλαντεύονταν άνάμεσα στή Σοβιετική έξουσία, καί στούς σαμποταριστές. Φυσικά, ή πλειοψηφία τής παλιάς τεχνικής διανόησης συνέχιζε νά έργάζεται λίγο-πολύ νομιμόφρονα. 'Εδώ δμως δέν πρόκειται γιά τήν πλειοψηφία, μά γιά τήν πιό ειδικευμένη μερίδα τής τεχνικής διανόησης. Τί δημιουργούσε κι άνέπτυσσε τό σαμποταριστικό κίνημα; Ή δξυνση τής ταξικής πάλης στό έσωτερικό τής ΕΣΣΔ, ή έπιθετική πολιτική τής Σοβιετικής έξουσίας άπϊναντι στά καπιταλιστικά στοιχεία τής πόλης καί τού χωριού, ή άντίσταση αύτών τών τελευταίων στήν πολιτική τής Σοβιετικής έξουσίας, ή περίπλοκη διεθνής κατάσταση, οί δυσκολίες τής άνοικοδόμησης τών κολχόζ καί τών σοβχόζ. Ά ν ή δραστηριότητα τής μαχητικής μερίδας τών σαμποταριστών Ενισχύονταν άπ' τά σχέδια έπέμβασης τών ιμπεριαλιστών τών καπιταλιστικών χωρών κι άπ' τίς δυσκολίες στό ζήτημα τών σιτηρών στό έσωτερικό τής ΕΣΣΔ,

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα τής οίκο νομικής άνοικο6όμησης

469

οί ταλαντεύσεις τής άλϊης μερίδας τής παλιάς τεχνιχής διανόησης πρός τούς δραστήριου^ σαμποταριστές, δυνάμωναν άπ' τίς φλυαρίες, πού ήταν τής μόδας, τών τροτσκιστών μενσεβίκων φαφλατάδων, δτι «άπ* τά χολχόζ καί σοβχόζ, έτσι ή άλλιώς δέν πρόκειται νά βγει τίποτα», δτι «ή Σοβιετική έξουσία Ιτσι ή άλλιώς Εκφυλίζεται καί θά πέσει σέ σύντομο χρονικό διάστημα», δτι «οί μπολσεβίκοι, μέ τήν ίδια τους τήν πολιτική βοηθούν τήν έπέμβαση» κλπ, κοκ. 'Εκτός άπ' αύτό, άν άκόμα καί μερικοί παλιοί μπολσεβίκοι άπ' τβύς οπαδούς τής δεξιάς παρέκκλισης δέν άνθεξαν σ' αύτή τήν «έπιδημία» χαί παρέκκλιναν στήν περίοδο αύτήν άπ' τό κόμμα, τότβ δέν έχουμε λόγο νά παραξενευόμαστε γιατί ταλαντεύτηκε έπίσης μέ τή βοήθεια τοΰ θεού μιά ορισμένη μερίδα τής παλιάς τεχνικής διανόησης, πού δέ γεύτηκε ποτέ τό μπολσεβικισμό. Είναι κατανοητό, δτι μέ μιά τέτια κατάσταση τών πραγμάτων, ή Σοβιετική έξουσία μπορούσε νά έφαρμόσει μονάχα μιά μοναδική πολιτική άπέναντι στούς παλιούς διανοούμενους τεχνικούς: τήν πολιτιχή νά σ υ ν τ ρ ί ψ ο υ μ ε τούς δραστήριους σαμποταριστές, νά δ ι α φ ο ρ ο π ο ι ή σ ο υ μ ε τούς ούδέτερους καί νά π ρ ο σ ε λ κ ύ σ ο υ μ ε τά νομιμόφρονα στοιχεία. "Ετσι ήταν πρίν άπό ένα-δυό χρόνια. Μπορούμε νά πούμε, δτι σήμερα έχουμε άκριβώς τήν ίδια κατάσταση; Ό χ ι , δέ μπορούμε νά τό πούμε αύτό. 'Αντίθετα, στή χώρα μας διαμορφώθηκε τώρα μιά τελείως διαφορετική κατάσταση. "Ας άρχίσουμε άπ' τό γεγονός δτι συντρίψαμε καί δτι καταβάλλουμε τά καπιταλιστικά στοιχεία τής πόλης καί τοΰ χωριού. Φυσικά, αύτό δέ μπορεί νά χαροποιεί τήν παλιά διανόηση. Πολύ πιθανόν, νά έξακολουθεί νά έκφράζει τή συμπόνια της στούς τσακισμένους φίλους της. Ποτέ δμως δέ συμβαίνει οί συμπαθούντες, κι άκόμα περισσότερο οί ούδέτεροι κι οί ταλαντευόμενοι νά δεχτούν θεληματικά νά μοιραστούν τήν τύχη τών δραστήριων φίλων τους, ύστερα άπό μιά σκληρή καί άνεπανόρθωτη ήττα τών τελευταίων. Άκόμα, υπερνικήσαμε τίς δυσκολίες στή συγκέντρωση τών σιτηρών, κι δχι μονάχα τίς υπερνικήσαμε, μά Εξάγουμε στό Εξωτερικό τέτια ποσότητα σιτηρών, πού δέν Εξάγαμε ποτέ άπό τότε που υπάρχει ή Σοβιετική έξουσία. Συνεπώς, πέφτει καί αύτό τό «έπιχείρημα» τών ταλαντευόμενων. Ε κ τ ό ς άπ' αύτό, τώρα καί ο{ τυφλοί άκόμα βλέπουν, οτι στό μέτωπο τής άνοικοδόμησης τών κολχόζ και σοβχόζ νικήσαμε άποφασιστικά καί σημε-ώσαμε τίς πιό μεγάλες έπιτυχίες. 30. I Στάλιν. Ζητήματα λενινισμοϋ

466

Σ τ ά λ ι ν

Συνεπώς, πήγε κατά διαβόλου τό κυριότερο Επιχείρημα άπό τό «οπλοστάσιο» τής παλιάς διανόησης. "Οσο γιά τίς Ελπίδες τής άστικής διανόησης γιά ΕπΕμβαση, πρέπει νά παραδεχτούμε πώς άποδείχτηκαν γιά τήν ώρα τουλάχιστον, δτι ήταν χτισμένες στήν άμμο. Πραγματικά, Εξι χρόνια τήν .ύπόσχονταν τήν Επέμβαση καί ούτε μιά φορά δέ δοκίμασαν νά έπέμβουν. Είναι καιρός πιά νά παραδεχτούμε πώς τή διορατική άστική μας διανόηση τή σέρνουν άπλώς άπ' τή μύτη. Δέ μιλώ κάν γιά τό δτι κι ή ίδια ή οτάση τών δραστήριων σαμποταριστών οτή γνωστή δίκη τής Μόσχας Επρεπε νά άφαιρέσει, καί πραγματικά άφαίρεσε, τήν αίγλη άπό τήν ίδέα του σαμποτάζ. Είναι κατανοητό, δτι τά καινούργια αύτά περιστατικά δέ μπορούσαν νά μήν επιδράσουν στήν παλιά τεχνική μας διανόηση. Ή καινούργια κατάσταση Επρεπε νά δημιουργήσει, καί πραγματικά δημιούργησε, καινούργιες διαθέσεις στούς κύκλους τής παλιάς τεχνικής διανόησης. "Ετσι ούσιαστικά Εξηγείται τό γεγονός δτι σέ μιά δρισμένη μερίδα αύτής τής διανόησης, πού πρίν συμπαθούσε τούς σαμποταριστές, έχουμε ορισμένες Ενδείξεις στροφής πρός τή Σοβιετική έξουσία. ί ο γεγονός δτι δχι μονάχα τό στρώμα αύτό τής παλιάς διανόησης, μά άκόμα καί άποδειγμένοι χθεσινοί σαμποταριστές, μιά σημαντική μερ'δα τών χθεσινών σαμποταριστών, άρχίζει νά Εργάζεται σέ μιά σειρά Εργοστάσια καί φάμπρικες μαζί μέ τήν Εργατική τάξη, τό γεγονός αύτό δείχνει άναμφυβήτητα δτι άρχισε κιόλας ή στροφή στούς κύκλους τής παλιάς τεχνικής διανόησης. Αύτό δέ σημαίνει, φυσικά, πώς δέν Εχουμε πιά σαμποταριστές. Ό χ ι , δέ σημαίνει αύτό. Σαμποταριστές υπάρχουν καί θά υπάρχουν, δσο θά Εχουμε τάξεις, δσο θά Εχουμε καπιταλιστική περικύκλωση. Σημαίνει δμως, δτι Εφόσον μιά σημαντική μερίδα της παλιάς τεχνικής διανόησης, πού Ετσι ή άλλιώς συμπαθούσε πρίν τούς σαμποταριστές, Εχει κάνει τώρα στροφή πρός τή Σοβιετική Εξουσία, άπ' τούς δραστήριους σαμποταριστές άπόμεινε Ενας μικρός άριθμός πού είναι άπομονωμένοι καί πού θά πρεπβι νά περάσουν γιά ορισμένο χρονικό διάστημα στή βαθιά παρανομία. 'Απ' αύτό δμως βγαίνει, δτι πρέ.τει ν' άλλάξει άνάλογα καί ή πολιτική μας άπέναντί στήν παλιά τεχνική διανόηση. "Αν οτήν περίοδο πού τό σαμποτάζ βρισκόταν στό κατακόρυφ του, ή στάση μας πρός ττν παλιά τεχνική διανόηση Εκφραζόταν κυρίως μέ τήν πολιτικτ, τής συντριβής, τώρα, στήν περίοδο τής στροφής τής διανόησης αύτής πρός τή Σοβιετική έξου-

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα τής ο(κονομικής

Ανοικοδόμησης

467

σία, ή στάση μας άπέναντι της πρέπει νά έκφράζεται κυρίως μέ τήν πολιτική τής προσέλκυσης καί τής φροντίδας γι' αύτήν. θάταν λαθεμένο κι άντιδιαλεχτικό άν συνεχίζαμε τήν παλιά πολιτική μέσα στίς νέες συνθήκες που άλλαξαν. Θάταν άνόητο καί παράλογο νά θεωρούμε σήμερα σχεδόν τόν κάθε ειδικό καί διπλωματούχο μηχανικό τής παλιάς σχολής, σά φυγόδικο έγκληματία καί σαμποταριστή. Τό «φάγωμα τών ειδικών» θεωρούνταν πάντοτε καί θεωρείται στή χώρα μας έπιζήμιο καί άτιμωτικό φαινόμενο. Τό καθήκον μας λοιπόν είναι ν' ά λ λ ά ξ ο υ μ ε τ ή σ τ ά ση μ α ς ά π έ ν α ν τ ι σ τ ί ς δυνάμεις τών διπλωματούχων μηχανικών καί τεχνικών τής παλιάς σ χ ο λ ή ς , νά δείχνουμε μεγαλύτερη π ρ ο σ ο χ ή καί φροντίδα γ ι ' α ύ τ ο ύ ς κ α ί νά τούς προσελκύουμε πιό τολμηρά στή δουλιά. "Ετσι έχει τό ζήτημα σχετικά μέ τόν πέμπτο καινούργιο δρο άνάπτυξης τής βιομηχανίας μας. "Ας περάσουμε στό ζήτημα τοϋ τελευταίου ορου. VI Π Α ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ TQN

ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Ή εικόνα δέ θάταν ολοκληρωμένη, άν δέν έθιγα έναν άχόμα καινούργιο δρο. Πρόκειται γιά τίς πηγές συσσά ρεύσης γιά τή βιομηχανία, γιά τή λαϊκή οίκονομία καί γιά τό δυνάμωμα τών ρυθμών αύτής τής συσσώρευσης. Ποιό είναι τό καινούργιο καί τό ιδιαίτερο στήν άνάπτυξη τής βιομηχανίας μας, άπ' τήν άποψη τής συσσώρευσης; Είναι δτι οί παλιές πηγές συσσώρευσης άρχίζουν πιά νά μήν έπαρκούν γιά τήν παραπέρα άνάπτυξη τής βιομηχανίας. "Οτι είναι συνεπώς, άπαραίτητο νά ψάξουμε γιά καινούργιες πηγές συσσώρευσης καί νά δυναμώσουμε τις παλιές, άν πραγματικά θέλουμε νά διατηρήσουμε καί ν' άναπτύξουμε μπολσεβίκικους ρυθμούς στήν έκβιομηχάνιση. 'Απ' τήν ιστορία τών καπιταλιστικών χωρών είναι γνωστό πώς κ ινένα νεαρό κράτος, πού ήθελε ν' άνεβάοει οέ άνώτερη βαθμίδα τή βιομηχανία του, δ* ν τάβγαλε πέρα χωρίς βοήθεια άπ' έξω μέ τή μρρφή μακροπρόθεσμων πιστώσεων ή δανείων.

468

Σ τ ά λ ι ν

Ξεκινώντας άπ' αύτό, οί καπιταλιστές τών δυτικών χωρών άρνήθηκαν ορθά κοφτά νά δόαουν ατή χώρα μας πιστώσεις καί δάνεια, όποθέτοντας πώς ή έλλειψη πιστώσεων καί δανείων θά ματαίωνε σίγουρα τήν έκβιομηχάνιαη τής χώρας μας. Οί καπιταλιστές όμως πέσαν Ιξω. Δέν πήραν υπόψη τους δτι ή χώρα μας, σέ διάκριση άπ' τίς καπιταλιστικές χώρες, διαθέτει μερικές ιδιαίτερες πηγές συσσώρευσης, πού είναι άρκετές γιά τήν Ανόρθωση καί τήν παραπέρα άνάπτυξη τής βιομηχανίας. Καί πραγματικά, δχι μονάχα άνορθώσαμε τή βιομηχανία, δχι μονάχα άνορθώσαμε τήν άγροτική οίκονομία καί τίς μεταφορές, μά κατορθώσαμε κιόλας νά βάλουμε μπρός τό μεγαλεπίβολο έργο τής Ανασυγκρότησης τής βαριάς βιομηχανίας, τής άγροτικής οικονομίας καί τών μεταφορών. Είναι αύτονόητο δτι γιά τή δουλιά αύτή ξοδέψαμε δεκάδες δισεκατομμύρια ρούβλια. 'Από πού Αντλούσαμε αύτά τά δισεκατομμύρια; 'Απ' τήν έλαφριά βιομηχανία, Απ' τήν άγροτική οίκονομία κι Απ' τά περισσεύματα τοϋ κρατικού προϋπολογισμού. "Ετσι γινόταν ώς τόν τελευταίο καιρό στή χώρα μας. Τελείως διαφορετικά έχουν τά πράγματα σήμερα. "Αν προηγούμενα γιά τήν άνασυγκρότηση τής βιομηχανίας καί τών μεταφορών έπαρκουσαν οί παλιές πηγές συσσώρευσης, τώρα Αρχίζουν πιά ολοφάνερα νά μήν επαρκούν. Τώρα δέν πρόκειται γιά τήν άνασυγκρότηση τής παλιάς βιομηχανίας. Πρόκειται γιά τή δημιουργία καινούργιας, τεχνικά εξοπλισμέν/,ς βιομηχανίας στά Ούράλια, στή Σιβηρία, ατό Καζαχατάν. Πρόκειται γιά τή δημιουργία καινούργιας μεγάλης άγροτικής παραγωγής ατίς αιτοπαραγωγικές, ατίς χτηνοτροφικές περιοχές καί ατίς περιοχές πρώτων υλών τής ΕΣΣΔ. Πρόκειται γιά τή δημιουργία καινούργιου σιδηροδρομικού διχτύου άνάμεσα στήν 'Ανατολή καί ατή Δύαη τής ΕΣΣΔ. Είναι αύτονόητο δτι οί παλιές πηγές συσσώρευσης δέ μπορούν νά έπαρκέαουν γι' αύτό τό μεγαλεπίβολο έργο. Αύτό όμως δέν είναι δλο. Σ' αύτό πρέπει νά προστεθεί καί τό περιστατικό δτι χάρη στήν άνοικοκύρευτη διαχείριση ύποακάφτηκε ολότελα ή άρχή τής Αποδοτικότητας, σέ μιά όλόκληρη αειρά άπό έπιχειρηαεις καί οικονομικές όργανώαεις. Είναι γεγονός, δτι σέ μιά σειρά άπό έπ^χειρήαεις καί οικονομικές οργανώσεις άπό πολύν καιρό πιά σταμάτησαν νά λογαριάζουν, νά ύπολογίζουν καί νά κάνουν αιτιολογημένους ισολογισμούς τών έαόδων καί τών έξόδων. Είναι γεγονός, δτι αέ μιά αειρά ά π ·

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα τ ή ς ο(κονομικής

Ανοικοδόμησης

469

Επιχειρήσεις καί οικονομικές οργανώσεις από πολύν καιρό πιά έπαψαν νά είναι τής μόδας οί έννοιες: «πνεομα οικονομίας», «Ελάττωση τών μή παραγωγικών - Εξόδων», «συστηματοποίηση τής παραγωγής». Υπολογίζουν δπως φαίνεται, δτι ή Κρατική Τράπ»ζα «έτσι ή άλλιώς θά μας δόσει τά άπαραίτητα ποσά». Είναι γεγονός δτι τόν τελευταίο καιρό τά έξοδα παραγωγής σέ μιά δλόκληρη σειρά άπό Επιχειρήσεις άρχισαν ν' άνεβαίνουν. Τούς είχε μπει τό καθήκον νά μειώσουν τά έξοδα παραγωγής κατά 10 καί πάνω στά έκατό, αυτές δμω; τά άνεβάζουν. Τί θά πει δμως μείωση τών έξόδων παραγωγής; Ξέρετε δτι κάθε εκατοστό μείωσης στά έξοδα παραγωγής σημαίνει 150 ώς 200 έκατομμύρια ρούβλια έσω:ερική συσσώρευση στή βιομηχανία. Είναι ξεκάθαρο δτι δταν άνεβάζεις τά έξοδα παραγωγής μέσα σ' αύτές τίς συνθήκες, σημαίνει νά στερεί; τή βιομηχανία καί δλη τή λαϊκή οικονομία άπό Εκατοντάδες έκατομμύρια ρούβλια. Ά π 1 δλα αύτά βγαίνει δτι δέ μπορούμε πιά νά τά φέρουμε βόλτα μονάχα μέ τήν Ελαφριά βιομηχανία, μονάχα μέ τά π ε ρισσεύματα τοο κρατικού προϋπολογισμού, μονάχα μέ τά έσοδα άπ' τήν άγροτική οικονομία. Ή Ελαφριά βιομηχανία είναι μιά πολύ πλούσια πηγή συσσώρευσης, κι έχει τώρα δλες τίς δυνατότητες ν' άναπτυχθεί παραπέρα, ή πηγή δμως αύτή δέν είναι άνεξάντλητη. Ή άγροτική οικονομία δέν άποτελεί λιγότερο πλούσια πηγή συσσώρευσης, τώρα Ζμως, στήν περίοδο τής άνασυγκρότησης, έχει καί ή ίδια άνάγκη άπό κρατική οικονομική βοήθεια. "Οσο γιά τά περισσεύματα τοό κρατικού προϋπολογισ LOÔ, ξέρετε καί οί ίδιοι δτι δέ αποροον καί δέν πρέπει νάναι άπεριόριστα. Τότε τί μένει; Μένει ή βαριά βιομηχανία. Συνεπώς, πρέπει νά πετύχουμε ή βαριά βιομηχανία—καί πρώτα άπ' δλα τό τμήμα της πού παράγει μηχανές—νά κάνει Επίσης συσσώρευση. Συνεπώς, δυναμώνοντας καί άναπτύσσοντας τίς παλιές πηγές συσσώρευσης, πρέπει νά πετύχουμε ή βαριά βιομηχανία— καί πρώτ' άπ' δλα ή βιομηχανία παραγωγής μηχανών—νά κάνει Επίσης συσσώρευση. Αύτοϋ βρίσκεται ή διέξοδος. Καί τί χρειάζεσαι γι' αύτό; Νά καταργήσουμε τήν έλλειψη νοικοκυρωσύνης, νά κινητοποιήσουμε τίς Εσωτερικές πηγές τής βιομηχανίας, νά Εφαρμόσουμε καί νά σταθεροποιήσουμε τήν άρχή τής άποδοτικότητά; σ' δλες τίς επιχειρήσεις μας, νά μειώσουμε συστηματικά τά έξοδα παραγωγής καί νά δυναμώσουμε

470

I. I τ d λ ι ν

τήν Εσωτερική βιομηχανική συσσώρευση σ' δλους χωρίς Εξαίρεση τούς κλάδου; τής βιομηχανίας, Αύτός »{ναι 6 δρόμος πρός τή διέξοδο. Το καθήκον μας, λοιπόν είναι ν ά έ φ α ρ μ ό σ ο υ μ ε χ α ί νάσταθεροποιήσουμετήν άρχή τ ή ς ά π ο δ ο τ ι χ ό τ η τ α ς , ν ά ά ν ε β ά σο υ με τ ή ν Ε σ ω τ ε ρ ι κ ή β ι ο μηχανική συσσώρευση. VII ΝΑ ΔΟΤΛΕΤΟΤΜΕ ΜΕ

ΚΑΙΝΟΤΡΠΟ

ΤΡΟΠΟ

ΝΑ ΔΙΕΤΘΤΝΟΤΜΕ ΜΕ ΚΑΙΝΟΤΡΓΙΟ

ΤΡΟΠΟ

Αύτοι (ίναι, σύντροφοι, οί καινούργιοι όροι άνάπτυξης τής βιομηχανίας μας. 'Η σημασία τών καινούργιων αύτών δρων είναι δτι δημιουργούν γιά τή βιομηχανία καινούργια κατάσταση, πού ά*αι_ τει καινούργιες μέθοδες δουλιάς, καινούργιες μέθοδες διεύθυνσης. Λοιπόν: α) 'Ετσι βγαίνει, δτι δέ μπορούμε νά όπολογίζουμε δπως παλιά στήν αύτόματη προσέλευση τής έργατιχής δύναμης. Γιά νά έξασφαλίσουμβ τή βιομηχανία μέ έργατιχή δύναμη, πρέπει νά τή στρατολογούμε όργανωμένα, πρέπει νά μηχανοποιούμε τή δουλιά. "Οταν νομίζουμε δτι μπορούμε νά τά βγάζουμε πέρα μέ τούς τωρινούς ρυθμούς τής δουλιάς χαί μέ τίς τωρινές διαστάσεις τής παραγωγής μας χωρίς τή μηχανοποίηση είναι σά νά έλπίζουμε δτι μπορούμε μέ τό κουτάλι ν' άδιάσουμε τή θάλασσα. β) Βγαίνει άχόμα,, δτι δέ μπορούμε άλλο ν' άνεχόμαστε τή διαροή τής έργατιχής δύναμης στή βιομηχανία. Γιά ν' άπαλλαχτούμε άπ' αύτό τό χαχό πρέπει νά όργανώσουμε μέ καινούργιο τρόπο τή μισθοδοσία χαί νά χάνουμς τό Εργατικό προσωπικό στίς έπιχειρήσεις λίγο-πολύ μόνιμο. γ) Βγαίνει παραπέρα δτι δέ μπορούμε πιά ν' άνεχόμαστε τήν έλλειψη προσωπικής βύθύνης στήν παραγωγή. Γιά ν' Απαλλαχτούμε άπ' αύτό τό χαχό πρέπει ν« όργανώσουμε μέ καινούργιο τρόπο τή δουλιά, πρέπει νά κατανείμουμε τίς δυνάμεις μας Ιτσι, ώστε κάθε ομάδα έργατών νάναι όπεύθυνη γιά τή δουλιά, γιά τά μηχανήματα γιά τίς έργαλειομηχανές, γιά τήν ποιότητα τής δουλιάς.

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα τής ο(κονομικής

Ανοικοδόμησης

471

δ) Βγαίνει άχόμα, οχι δέ μποροϋμε πιά δπως παλιά νά τά βγάζουμε πέρα μέ τό κατώτατο έκείνο δριο τών παλιών δυνάμεων σε διπλωματούχους μηχανικούς χαί τεχνικούς, πού κληρονομήσαμε άπ* τήν άστική Ρωσία. Γιά ν' άνεβάσουμε τούς σημερινούς ρυθμούς καί τίς διαστάσεις τής παραγωγής, τ.ρέπει νά πετύχουμε ώστε ή έργατική τάξη νάχει τή δικιά της τεχνική διανόηση. ε) Βγαίνει παραπέρα, οτι δέ μπορούμε πιά νά βάζουμε όπως παλιά σ' ένα σακί όλους τούς ειδικούς, τούς διπλωματούχους μηχανικούς καί τεχνικούς τής παλιάς σχολής. Γιά νά πάρουμε ύπόψη τήν κατάσταση πού άλλαξε, πρέπει ν' άλλάξουμε τήν πολιτική μας, νά δείξουμε τή μεγαλύτερη φροντίδα γιά τούς ειδικούς, τούς διπλωματούχους μηχανικούς καί τούς τεχνικούς πού στρέφονται καθαρά πρός τήν έργατική τάξη. στ) Βγαίνει τέλος, δτι δέ μποροϋμε νά τά φέρνουμε βόλτα δπως παλιά μέ τίς παλιές πηγές συσσώρευσης. Γιά νά Εξασφαλίσουμε τήν παραπέρα άνάπτυξη τής βιομηχανίας καί τής άγροτικής οίχονομίας, πρέπει νά πετύχουμε νά βάλουμε μπρός καινούργιες πηγές συσσώρευσης, νά έξαλείψουμε τήν έλλειψη νοικοκυρωσύνης, νά καθιερώσουμε τήν άρχή τής Αποδοτικότητας στίς έπιχειρήσεις, νά μειώσουμε τά έξοδα παραγωγής καί νά Αναπτύξουμε τήν έσωτερική βιομηχανική συσσώρευση. Αύτοί είναι οί καινούργιοι δροι άνάπτυξης τής βιομηχανίας, πού άπαιτοϋν καινούργιες μέθοδες δουλιάς καί καινούργιες μέθοδες διεύθυνσης τής οίκονομικής ανοικοδόμησης. Τί χρειάζεται γιά νά όργανώσουμε τή διεύθυνση (ιέ καινούργιο τρόπο; Γι' αύτό χρειάζεται πρίν άπ' δλα οί οικονομικοί καθοδηγητές μας ν' άντιληφτοϋν τήν καινούργια κατάσταση, νά μελετήσουν συγκεκριμένα τούς καινούργιους δρους άνάπτυξης τής βιομηχανίας καί νά άναδιοργανώσουν τή δουλιά σύμφωνα μέ τίς άπαιτήσεις τής καινούργιας κατάστασης. Γι' αύτό χρειάζεται άκόμα οί οικονομικοί καθοδηγητές μας νά διευθύνουν τίς έπιχειρήσεις μας δχι «γενικά», δχι «στόν Αέρα», μά συγκεκριμένα, άντικειμενικά. χρειάζεται νά έξετάζουν τό κάθε ζήτημα, δχι μονάχα γιά νά φλυαρούν γενικά, μά μέ αύστηρά πραχτικό τρόπο, χρειάζεται νά μήν περιορίζονται σέ χάρτινες Απαντήσεις ή σέ γενικές φράσεις καί συνθήματα, μά νά μπαίνουν στήν τεχνική τής δουλιάς, νά έμβαθυνουν στίς λεπτομέρειες τής δουλιάς, νά Εμβαθύνουν στά «μιχροζητήματα»,

472

Σ τ ά λ ι ν

γιατί άπ' τά «μιχροζητήματα» δημιουργούνται τώρα μεγάλα Εργα. Γι* αύτό άκόμα χρειάζεται νά μικραίνουμε άμέαως τίς σημερινές όγκώδεις οικονομικές ένώσεις πού Αποτελούνται καμιά φορά άπό 100-200 επιχειρήσεις, χωρίζοντάς τες σέ πολλές μικρότερες Ενώσεις. Είναι αυτονόητο, ότι ό πρόεδρος μιάς ένωσης, πού ίχει νά κάνει μέ έκατό καί πάνω έργοστάσια, δέ μπορεί νά γνωρίζει δπως πρέπει τά έργοστάσια αύτά, τίς δυνατότητες καί τή δουλιά τους. Είναι αύτονόητο, δτι μή γνωρίζοντας τά έργοστάσια δέν είναι σέ θέση νά τά διευθύνει. Συνεπώς, γιά νά δόσουμε τή δυνατότητα στούς προέδρους τών ένώσεων νά μαθαίνουν καί νά διευθύνουν δπως πρέπει τά έργοστάσια, πρέπει νά τούς έλαφρώσουμε άπ' τά παραπανήσια έργοστάσια, νά χωρίσουμε τίς ένώσεις σέ πολλές μικρότερες καί νά φέρουμε τίς ένώσεις κοντά στά έργοστάσια. Γι' αύτό χρειάζεται άκόμα οί ένώσεις μας νά περάσουν άπό τήν πολυμελή διεύθυνση στή μονομελή διεύθυνση. Τώρα τά πράματα έχουν έτσι: στά συμβούλια τών ένώσεων κάθονται 10-15 άτομα πού γράφουν χαρτιά καί συζητούν. Στό εξής σύντροφοι, δέ θά Επιτρέπεται νά διευθύνουμε έτσι. Πρέπει νά σταματήσουμε τή χάρτινη «καθοδήγηση» καί νά περάσουμε στήν πραγματική, πραχτική, μπολσεβίκικη δουλιά. "Ας μείνουν έπικεφαλής τής ένωσης ό πρόεδρος καί μερικοί Αναπληρωτές. Αύτό θάναι πέρα γιά πέρα άρκετό γιά τή διεύθυνση τής ένωσης. Τά ύπόλοιπα μέλη τοϋ συμβουλίου θάναι καλύτερο νά τά κατεβάσουμε στή βάση: στά έργοστάσια καί στίς φάμπρικες. Αύτό θάταν πολύ πιό ωφέλιμο καί γι' αύτούς χαί γιά τή δουλιά. Γι* αύτό χρειάζεται παραπέρα, οί πρόεδροι τών ενώσεων καί ο( Αναπληρωτές τους νά έπισκέπτονται πιό συχνά τά έργοστάσια, νά μένουν περισσότερο έχεί γιά δουλιά, νά γνωρίζονται χαλύτερα μέ τά στελέχη τών Εργοστασίων καί νά μή διδάσκουν μονάχα τούς άνθρώπους τής βάσης, μά καί νά διδάσκονται άπ' αύτοός. Είναι γελασμένος Εκείνος πού νομίζει πώς μπορεί νά διευθύνει σήμερα άπό τό γραφείο, καθισμένος στήν πολυθρόνα του, μακριά άπ' τά έργοστάσια. Γιά νά διευθύνει κανείς τά έργοστάσια πρέπει νά έρχεται πιό συχνά σ' έπαφή μέ τά στελέχη τών έπιχειρήσεων, πρέπει νά κρατά μαζί τους ζωντανή σύνδεση. Τέλος, θά πώ δυό λόγια γιά τό παραγωγικό μας σχέδιο τοδ 1931. Υπάρχουν ορισμένοι μικροαστοί φιλισταίοι πού στριφογυρίζουν γύρω άπ' τό κόμμα καί πού διαβεβαιώνουν δτι τό

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα τής ο(κονομικής

Ανοικοδόμησης

473

παραγωγικό μας πρόγραμμα δέν είναι ρεαλιστικό, δέ μπορεί νά εκπληρωθεί. Είναι κάτι σάν τούς «πάνσοφους γοβιούς» τού Στσεντρίν, πού είναι πάντα έτοιμοι νά σκορπίσουν γύρω τους τήν κάθε «κούφια άνοη;ια». Είναι ρεαλιστικό τό παραγωγικό μας πρόγραμμα; 'Ασφαλώς, ναι! Είναι ρεαλιστικό έστω καί γιατί έχουμε τώρα όλες τί: άπαραίτητε; προϋποθέσεις γιά τήν πραγματοποίησή του. Είναι ρεαλιστικό έστω καί γιατί ή έκπλήρωσή του έξαρτάται τώρα άποκλειστικά καί μόνο &πό μάς τούς ίδιους, άπ' τήν ικανότητα καί τή θέλησή μας νά χρησιμοποιήσουμε τίς πλουσιότατες δυνατότητες πού έχουμε. ΙΙώς μπορεί νά έξηγηθεί άλλιώς τό γεγονός, δτι μιά όλόκρηρη σειρά άπό έπιχειρήσεις καί κλάδοι τής βιομηχανίας όπερεκπλήρωσαν κιόλας τό σχέδιο; Θάταν βΑ,ακία νά νομίζουμε ότι τό παραγωγικό σχέδιο άρκείται στό νά άραδιάζει άριθμούς καί καθήκοντα. Στήν πραγματικότητα τό παραγωγικό σχέδιο είναι ή ζωνιανή καί πραχτική δράση έκατομμυρίων ανθρώπων. Ή πραγματικότητα τοό παραγωγικού μας σχεδίου είναι τά έκατομμύρια τών έργαζομένων, πού δημιουργούν τήν καινούργια ζωή. Ή πραγματικότητα τού προγράμματος μας, είναι οί ζωντανοί άνθρωποι, είμαστε έμείς καί σεις, μαζί καί ή θέλησή μας, γιά δουλιά, ή προθυμία μας νά Εργαστούμε μέ καινούργιο τρόπο, ή άπόφασή μας νά εκπληρώσουμε τό σχέδιο. Έχουμε άραγε αύτήν τήν άπόφαση; Ναί τήν έχουμε. 'Επομένως, τό παραγωγικό μας πρόγραμμα μπορεί καί πρέπει νά πραγματοποιηθεί. (Παρατεταμένα χειροκροτήματα).

ΓΙΑ ΜΕΡΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΜΠΟΛΣΕΒΙΚΙΣΜΟΥ ΓΡΑΜΜΑ

ΣΤΗ

ΣΥΝΤΑΞΗ

«ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗ

ΤΟΥ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ»

'Αξιότιμοι σύντροφο:! Διαμαρτύρομαι Εντονα γιά τή δημοσίευση στό περιοδικό Λ Προλεταριακή Επανάσταση» ('Αρ. 6. 1930) τοΰ άντικομματικού χαί μισοτροτσκιστικοό άρθρου τοΰ Σλούτσκι «Οί μπολσεβίκοι γιά τή γερμανική σοσιαλδημοκρατία στήν περίοδο τής προπολεμικής της κρίσης», σάν άρθρο γιά συζήτηση. Ό Σλούτσκι ισχυρίζεται δτι ό Λένιν (οί μπολσεβίκοι) όποτίμοϋσε τόν κίνδυνο του κ ε ν τ ρ ι σ μ ο ΰ στή γερμανική καί γενικά στήν προπολεμική σοσιαλδημοκρατία, δηλαδή υποτιμούσε τόν κίνδυνο τοϋ σκεπασμένου όπορτουνισμού, τόν κίνδυνο τοό συμφιλιωτισμοϋ, άπέναντί στόν οπορτουνισμό. Μ' άλλα λόγια, σύμφωνα μέ τά γραφόμενα του Σλούτσκι, βγαίνει δτι ό Λένιν (οί μπολσεβίκοι) δέν Εκανε άδιάλλαχτο άγώνα Ενάντια στόν Οπορτουνισμό, γιατί ή δποτίμηση τού κεντρισμοΰ σημαίνει ούσιαστικά ν' Αρνηθούμε ν' άναπτύξουμε τόν άγώνα Ενάντια στόν οπορτουνισμό. Βγαίνει λοιπόν, δτι ό Λένιν στήν προπολεμική περίοδο δέν ήταν άκόμα γνήσιος μπολσεβίκος, καί δτι μονάχα στήν περίοδο τοϋ ιμπεριαλιστικού πολέμου ή χι άχόμα πρός τό τέλος τοϋ πολέμου αύτού, Εγινε γνήσιος μπολσεβίκος. Αύτό μάς διηγείται στό ίρθρο του ό Σλούτσκι. Κι Εσείς, άντί νά στιγματίσετε τό νεοξεφουρνισμένο αύτόν «ίστορικό» σά συκοφάντη χαί πλαστογράφο, μπλέκεστε μαζί του σέ συζήτηση χαί τοϋ παραχωρείτε τό βήμα. Δέ μπορώ νά μή διαμαρτυρηθώ γιά τή δημοσίευση τοϋ άρθρου τοϋ Σλούτσκι στό περιοδικό σας, σάν άρθρο γιά συζήτηση, γιατί δέ μπορεί νά γίνει άντιχείμενο συζήτησης τό ζήτημα γιά τ ό μ π ο λ σ ε β ι κ ι σ μ ό τού Λένιν, τό ζήτημα γιά τό άν ό Λένιν Ε κ α ν ε ή δ έ ν Ε κ α ν ε άδιάλ-

f i d μερικά Ζητήματα τής Ιστορίας τού μπολσεβικισμοϋ

47«»'

λαχτο άγώνα Αρχών ένάντια οτόν κεντρισμό, σά μιά ορισμένη μορφή τοό οπορτουνισμού, άν ή τ α ν ή δ έ ν ή τ α ν ό Λένιν γνήσιος μπολσεβίκος. Στή δήλωσή σας « Ά π ό μέρους τής σύνταξης», πού στείλατε στήν Κ Ε στις 20 του Όχτώβρη, άναγνωρίζετε, δτι ή σύνταξη Ικανέ λάθος δταν δημοσίευε τό άρθρο τοϋ Σλούτσκι, σάν άρθρο γιά συζήτηση. Αύτό φυσικά είναι καλό, άν καί ή δήλωση τής σύνταξης Εμφανίζεται μέ μεγάλη καθυστέρηση. Στή δήλωση σας δμως κάνετε καινούργιο λάθος, δηλώνοντας δτι «ή σύνταξη θεωρεί άπό πολιτική άποψη Εξαιρετικά έπίκαιρη καί απαραίτητη τήν παραπέρα Εξέταση άπ' τίς σελίδες τοϋ περιοδικού ,,Προλεταριακή Επανάσταση" δλου τοϋ κύκλου τών προβλημάτων, πού συνδέονται μέ τίς άμοιβαίες σχέσεις τών μπολσεβίκων μέ τήν προπολεμική 2η Διεθνή». Αύτό σημαίνει, δτι σκοπεύετε νά παρασύρετε πάλι τούς άνθρώπους σέ συζήτηση πάνω σέ ζητήματα πού είναι άξιώματα τοϋ μπολσεβικισμοϋ. Αύτό σημαίνει δτι σκέπτεστε καί πάλι νά μετατρέψετε τό ζήτημα γιά τό μπολσεβικισμό τοϋ Λένιν άπό άξίωμα σέ πρόβλημα, πού Εχει άνάγκη άπό «παραπέρα Εξέταση». Γιατί; Γιά πιό λόγο; Είναι γνωστό σ' δλους δτι ό λενινισμός γεννήθηκε, μεγάλωσε καί δυνάμωσε στόν άμείλιχτο άγώνα Ενάντια στόν οπορτουνισμό δλων τών άποχρώσεων, μαζί καί Ενάντια στόν κεντρισμό τής Δύσης (Καούτσκι), καί στόν κεντρισμό τής χώρας μας (Τρότσκι κ.α). Αύτό δέ μπορούν νά τό άρνηθοϋν άκόμα κι οί Ανοιχτοί εχθροί τοϋ μπολσεβικισμοϋ. Αύτό είναι άξίωμα 'Ενώ δέσεις μάς τραβάτε πρός τά πίσω, προσπαθώντας νά μετατρέψετε τό άξίωμα σέ πρόβλημα, που ύπόκειται σέ «παραπέρα έξέταση». Γιατί; Γιά πιό λόγο; "Ισιος άπό άγνοια τής ίστορίας τοϋ μπολσεβικισμοϋ; Ίσως άπό σάπιο φιλελευθεοισμό, γιά νά μή μπορούν νά ποϋν οί διάφοροι Σλούτσκι κι οί άλλοι μαθητές τοϋ Τρότσκι, πώς τούς κλείνουν τό στόμα; Άρκετά περίεργος φιλελευθερισμός, πού εφαρμόζεται σέ βάρος τών ζωτικών συμφερόντων τοϋ μπολσεβικισμοϋ . . . Τί θεωρεί στήν ούσία ή σύνταξη άξιο νά Ερευνηθεί καί νά συζητηθεί στό άρθρο τοϋ Σλούτσκι; 1. Ό Σλούτσκι ισχυρίζεται, δτι ό Λένιν (οί μπολσεβίκοι) δέν άκολουθοϋσε τή γραμμή τής ρήξης, τής διάσπασης μέ τούς όπορτουνιστές τής γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας, μέ τούς όπορτουνιστές τής 2ης Διεθνοϋς τής προπολεμικής περιόδου. Θέλετε νά συζητήσετε Ενάντια σ' αύτή τήν τροτσκιστική θέση *ού

476

Σ τ ά λ ι ν

Σλούτοκι; Τί τό συζητήσιμο υπάρχει δμως έδώ; Μήπως δέν είναι ξεκάθαρο, δτι ό Σλούτσκι άπλώς συκοφαντεί τό Λένιν, τούς μπολσεβίκους; Ή συκοφαντία πρέπει νά στιγματίζεται κι 8χι νά μετατρέπεται σέ άντικείμενο συζήτησης. Κάθε μπολσεβίκος, άν πραγματικά είναι μπολσεβίκος, ξέρει δτι ό Λένιν άκόμα, πολό πρίν άπό τόν πόλεμο, περίπου άπ' τά 1903-1904, δταν στή Ρωσία είχε διαμορφωθεί ή ομάδα τών μπολσεβίκων κι δταν άκούστηκαν γιά πρώτη φορά ci άριστεροί στή γερμανική σοσιαλδημοκρατία, άκολουθοϋσε τή γραμμή τής ρήξης, τής διάσπασης, μέ τούς όπορτουνιστές καί στή χώρα μας, μέσα στό Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, κι έκεί, μέσα στή 2η διεθνή, καί ειδικά στή γερμανική σοσιαλδημοκρατία. Κάθε μπολσεβίκος ξέρει, δτι Γοα-Γσα γι' αύτό οί μπολσεβίκοι άπό τότες κιόλας (1903-1905) άπόχτηοαν στίς γραμμές τών όπορτουνιστών τής 2ης Διεθνούς τήν τιμητική φήμη τών «διασπαστών» καί τών «άποδιοργανωτών». Τί μπορούσε δμως νά κάνει ό Λένιν, τί μπορούσαν νά χάνουν οί μπολσεβίκοι, δταν οί άριστεροί σοσιαλδημοκράτες μέσα στή 2η Διεθνή καί πρίν άπ' δλα, μέσα στή γερμανική σοσιαλδημοκρατία άποτελούοαν μιά άδύνατη καί άνίσχυρη δμάδα, μιά δμάδα πού δέν είχε διαμορφωθεί οργανωτικά καί δέν είχε σφυρηλατηθεί ιδεολογικά καί πού φοβόταν καί νά προφέρει άκόμα τή λέξη «ρήξη», «διάσπαση»; Δέ μπορούμε στο κάτω-κάτω νάχουμε τήν άπαίτηση ό Λένιν, οί μπολσεβίκοι, νά έπιχειρήσουν άπ' τή Ρωσία τή διάσπαση γιά λογαριασμό τών άριστερών μέσα στά κόμματα τής Δύσης. Δέ μιλώ πιά γιά τό δτι ή οργανωτική καί ή ιδεολογική άδυναμία ήταν χαραχτηριστικό γνώρισμα, τών άριστερών σοσιαλδημοκρατών, δχι μονάχα στήν προπολεμική περίοδο, "Οπως είναι γνωστό, τό άρνητικό αύτό γνώρισμα τό διατήρησαν οί άριστεροί καί στή μεταπολεμική περίοδο. Σ' δλους είναι γνωστή ή έχτίμηση πού έδοοε ό Λένιν γιά τούς άριστερούς σοσιαλδημοκράτες τής Γερμανίας, στό γνωστό του άρθρο «Για τή μπροσούρα τού Γιούνιους»*πού γράφτηκε τόν Όχτώβρη τού 19J6, δηλαδή δυό χρόνια καί πάνω ύστερα άπό τήν έναρξη τού πολέμου. Στό άρθρο αύτό ό Λένιν, κριτικάροντας μιά όλόκληρη σειρά άπό σοβαρότατα πολιτικά λάθη τών άριστερών σοσιαλδημοκρατών •Γιούνιους, είναι τό ψευδώνυμο τής ΡόΖας ΛούΕεμπουρτκ, ποίι ήταν ήγέτης τ ώ ν Αριστερών σοσιαλδημοκρατών στή Γερμανική σοσιαλδημοκρατία

fid μερικά Ζητήματα τής Ιστορίας τού μπολσεβικισμοϋ

47«»'

τής Γερμανίας, αιλά, γιά τήν « ά δ υ ν α μ ί α δ λ ω ν τ ώ ν γ ε ρ μ α ν ώ ν ά ρ ι σ τ β ρ ώ ν , π ο ύ ε ί ν α ι μ π λ ε γ μ έ ν ο ι άπ' δλες τίς π λ ε υ ρ έ ς στό αισχρό δ ί χ τ υ τ ή ς κ α ο υ τσκιστικής υ π ο κ ρ ι σ ί α ς , σ χ ο λ α σ τ ι κ ό τ η τ α ς καί ,,φιλοφροσύνης" Απέναντι σ',ούς ό π ο ρ τ ο υ ν ι σ τ έ ς » , καί λέει δτι ό « Γ ι ο ύ ν ι ο υ ς δέν Απελευθ ε ρ ώ θ η κ ε π έ ρ α γ ι ά π έ ρ α άπό τό „ π ε ρ ι β ά λ λ ο ν " τών γ ε ρ μ α ν ώ ν Ακόμα καί τών Αριστερών σοσ ι α λ δ η μ ο κ ρ α τ ώ ν π ο υ φ ο β ο ύ ν τ α ι τή δ ι ά σ π α σ η , π ο ύ φ ο β ο ύ ν τ α ι ν ά π ρ ο φ έ ρ ο υ ν ώς τ ό τ έ λ ο ς τ α Επαναστατικά συνθήματα». Άπ* όλες τίς παρατάξεις τής 2ης Διεθνούς οί ρώσοι μπολσεβίκοι ήταν τότε ή μόνη παράταξη, πού, χάρη στήν οργανωτική της πείρα καί στόν ιδεολογικό της Εξοπλισμό, στάθηκε ικανή νά έπιχειρήσει κίτι τό σοβαρό μέ τήν Εννοια τής ανοιχτής ρήξης, τής διάστασης μέ τούς όπορτουνιστές της μέσα στή δικιά της τή ρούσικη σοσιαλδημοκρατία. Μάλιστα, άν οί διάφοροι Σλούτσκι προσπαθούσαν τουλάχιστο δχι ν' Αποδείξουν, μά Απλώς νά ύποθέσουν δτι ό Λένιν καί οί ρώσοι μπολσεβίκοι δέ χρησιμοποίησαν δλη τους τήν ισχύ γιά νά όργανώσουν τή διάσπαση μέ τούς όπορτουνιστές (Πλεχάνοφ, Μάρτοφ, Ντάν) καί νά διώξουν τούς κεντριστές (τόν Τρότσκι καί τούς άλλους όπαδούς τού μπλόκ τού Αύγουστου), τότε θά μπορούσαμε νά συζητήσουμε γιά τό μπολσεβικισμό τοΰ Λένιν, γιά τό μπολσεβικισμό τών μπολσεβίκων Μά τό ζήτημα είναι ίσα-ίσα, δτι οί διάφοροι Σλούτσκι δέν τολμούν καί νά τραυλίσουν άκόμα μιά λέξη γιά μιά τέτια Εξωφρενική υπόθεση. Δέν τολμούν, γιατί ξέρουν δτι τά γνωστά σέ δλους γεγονότα τής άποφασιστικής πολιτικής γιά τή ρήξη μέ τούς όπορτουνιστές δλων τών άποχρώσεων, πού Εφάρμοσαν οί ρώσοι μπολσεβίκοι (1904-1912) βροντοφωνάζουν Ενάντια σέ μιά τέτια υπόθεση. Δέν τολμούν, γιατί ξέρουν δτι τήν άλλη κιόλας μέρα θά καρφωθούν στόν πάσαλο τής άτίμωσης. Μπαίνει δμως τό ερώτημα: μπορούσαν άραγε οί ρώσοι μπολσεβίκοι νά πραγματοποιήσουν τή ρήξη μέ τούς δικούς τους όπορτουνιστές καί κεντριστές-συμφιλιωτές, πολύ πρίν άπό τόν ιμπεριαλιστικό πόλεμο (1904-1912), χωρίς νά άκολουθούν ταυτόχρονα τή γραμμή τής ρήξης, διάσπασης μέ τούς όπορτουνιστές καί τούς κεντριστέ: τής 2ης Διεθνούς; Ποιός μπορεί ν' αμφιβάλλει, γιά τό γεγονός δτι οί ρώσοι μπολσεβίκοι θεωρούσαν τήν

•78

I. Σ τ d Α ι ν

πολιτική του; άπέναντί στούς όπορτουνιατές καί στούς κεντριστές σάν ό/ιόδίίγμα πολιτικής γιά τούς άριστερούς τής Δόσης; Ποιός μπορεί ν' άμφιβάλλει, γιά τό γεγονός δτι οΐ ρώσοι μπολσεβίκοι υποκινούσαν μέ κάθε μέσο τούς Αριστερούς σοσιαλδημοκράτες τής Δύσης και ειδικά τούς άριστερούς τής γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας, ναρθούν σέ ρήξη, σέ διάσπαση μέ τούς δικούς τους όπορτουνιστές καί κεντριστές; Δέ φταίνε ό Λένιν καί οί ρώσοι μπολσεβίκοι, άν οί άριστεροί σοσιαλδημοκράτες τής Δύσης άποδείχτηκαν δτι δέν ήταν άκόμα ώριμοι ν* άκολουθήσουν τά ίχνη τών ρώσων μπολσεβίκων. 2 Ό Σλούτσκι κατηγορεί τό Λένιν καί τούς μπολσεβίκους δτι δέν υποστήριξαν τούς άριστερούς τής γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας άποφασιστικά καί άνεπιφύλακτα, δτι τούς υποστήριζαν μέ σοβαρές μονάχα έπιφυλάξεις, δτι οι φραζιονιστικοί όπολογισμοί τούς έμπόδιζαν νά όποστηρίζουν ίσαμε τό τέλος τούς άριστερούς. Έσείς θέλετε ν* άρχίσετε συζήτηση ένάντια α* αύτή τήν τσαρλατάνικη καί πέρα γιά πέρα κάλπικη κατηγορία. 'Αλήθεια, τί δμως τό συζητήσιμα υπάρχει έδώ,* Μήπως δέν είναι ξεκάθαρο, δτι ό Σλούτσκι κάνει έδώ έλιγμό καί προσπαθεί νά σκεπάσει μέ τήν κάλπικη κ'ατηγορία ένάντια στό Λένιν καί στούς μπολσεβίκους τίς πραγματικές έλλείψεις, πού υπάρχουν στίς θέσεις τών άριστερών τής Γερμανίας; Μήπως δέν είναι ξεκάθαρο, δτι οί μπολσεβίκοι δέ μπορούσαν νά όποστηρίζουν τούς άριστερούς τής Γερμανίας, πού ταλαντεύονταν συνεχώς άνάμεσα στό μπολσεβικισμό καί στό μενσεβικισμό χ ω ρ ί ς νάχουν σοβαρές έπιφυλάξεις, χ ω ρ ί ς νά κάνουν σοβαρή κριτική τών λαθών τους, ά ν δ έ ν ή θ ε λ α ν νά π ρ ο δ ό σ ο υ ν τήν έργατική τάξη καί τήν έπανάστασή της; Οί κατεργάρικοι έλιγμοί πρέπει νά στιγματίζονται κι δχι νά μετατρέπονται σέ άντικείμενο συζήτησης. Μάλιστα, οί μπολσεβίκοι όποστήριζαν τούς άριστερούς σοσιαλδημοκράτες τής Γερμανίας μονάχα μέ όρισμένες σοβαρές έπιφυλάξεις, κριτικάροντας τά μισομενσεβίκικα λάθη τους. Γι' αύτό δμως πρέπει νά τούς συγχαίρουμε κι δχι νά τούς κατηγορούμε. Υπάρχουν άνθρωποι, πού άμφιβάλλουν γι αύτό; "Ας στραφούμε ατά πιό γνωστά γεγονότα άπ' τήν ίστορία. α) Στά 1903 παρουσιάστηκαν σοβαρές διαφωνίες άνάμεσα στούς μπολσεβ κου; καί ατούς μενσεβί/ους ατή Ρωσία, σχετικά μέ τό ζήτημα ποιός μπορεί νά είναι μίλος τοϋ κόμματος. Οί μπολσεβίκοι μέ τή διατύπωση τους θέλουν νά δημιουργήσουν

f i d μερικά Ζητήματα τής Ιστορίας τού μπολσεβικισμοϋ

47«»'

ίνα οργανωτικό χαλινάρι ένάντια ατή συρροή μή προλεταριακών στοιχείων στό κόμμα. Ό κίνδυνος μιάς τέτιας συρροής ήταν τότε κάτι πάρα πάνω άπό πραγματικός, έξαιτίας του άστικοδημοκρατικοΰ χαραχτήρα τής ρουσικής έπανάστασης. Οί ρώσοι μενσεβίκοι όποστήριζαν τήν αντίθετη θέση, που άνοιγε διάπλατα τίς πόρτες του κόμματος στά μή προλεταριακά στοιχεία Λόγω τής σπουδαιότητας, πού είχαν τά ζητήματα τής ρούσικης έπανάστασης γιά τό παγκόσμιο έπαναστατικό κίνημα, οί σοσιαλδημοκράτες τής Δυτικής Ευρώπης άποφάσισαν ν' άναμιχθούν στήν ύπόθεση. 'Αναμίχθηκαν καί άριστεροί σοσιαλδημοκράτες τής Γερμανίας, ό Πάρβους καί ή Ρόζα Λούξεμπουργκ, οί τότε ήγέτες τών άριστερών. Καί τί έγινε; Καί οί δυό τους εκφράστηκαν ενάντια ατούς μπολσεβίκους, καί κατηγόρησαν τούς μπολσεβίκους γιά ύπερσυγκεντρωτισμό καί γιά μπλανκιστικές τάσεις. 'Αργότερα τά σαχλά καί μικροαστικά αύτά έπίθετα τά άρπαξαν οί μενσεβίκοι καί τά διάδοσαν α' όλο τόν κόσμο. β) Στά 1905 άναπτύχθηκαν διαφωνίες άνάμεσα στούς μπολσεβίκους καί στούς μενσεβίκους στή Ρωσία, σχετικά μέ τό χαραχτήρα τής ρούσικης έπανάστασης. Οί μπολσεβίκοι υπεράσπιζαν τήν ιδέα τής συμμαχίας τής έργατικής τάξης καί τής άγροτιάς κάτω -άπό τήν ήγεμονία τοϋ προλεταριάτου. Οί μπολσεβίκοι υποστήριζαν 3τι πρέπει νά οδηγήσουμε τήν ύπόθεση ίσαμε τήν έπαναστατική δημοκρατική διχτατορία τοϋ προλεταριάτου καί τής άγροτιά; γιά νά περάσουμε άμέσως άπ' τήν άστικοδημοκρατική έπανάσταση στή σοσιαλιστική έπανάσταση, μέ τήν έξασφάλιση τής υποστήριξης τής άγροτ'Λής φτωχολογιάς. Οί μενσεβίκοι στή Ρωσία άπόκρουαν τήν ιδέα τής ήγεμονίας τού προλεταριάτου στήν άστικοδημοκρατική έπανάσταση, προτιμούσαν άντί τής πολιτικής τής συμμαχίας τής έργατικής τάξης μέ τήν άγροτιά, τήν πολιτική τής συνεννόησης μέ τή φιλελ·.ύ';ερη άστική τάξη καί χαραχτήριζαν τήν έπαναστατική δημοκρατική διχτατορία τού προλεταριάτου και τής άγροτιά; σάν άντιδραστικό μπλανκιατικό σχήμα, πού άντιτιθεται στήν άνάπτυξη τής άστικής ίπανάστασης. Ποιά θέση πήραν στή διαμάχη αύτή οί άριστεροί τής γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας, ο Ιΐάρόους καί ή Ρόζα Λούξεμπουργκ; Επινόησαν το ούτοπιστικο καί μισομενσεβίκικο σχήμα τής διαρκούς έπανάσταση; (παραμορφωμένης άπομίμησης τού μαρξιστικού σχήματος τής έπαναστα,ης), πού ήταν διαποτισμένο περα γιά πέρα άπ' τή μενσεβίκικ*; άρν/,ση τής πολιτικής τής συμμαχία; τής έργατικής τάξης καί τής άγροτιάς

460

Σ τ ά λ ι ν

χα ί τό άντιπαράθεσαν ατό μπολσεβίκιχρ σχήμα τής έπαναοτατιχή ς δημοκρατικής διχτατορίας too προλεταριάτου καί τής άγροτιάς. Σέ συνέχεια τό μισομενσεβίκικο αύτό σχήμα τής διαρκούς έπανάστασης τό αρπαξε ό Τρότσκι (έν μέρει καί 6 Μαρτόφ) καί τό μετέτρεψε σέ όπλο πάλης ένάντια στό λενινισμό. γ) Στήν προπολεμική περίοδο μέσα στά κόμματα της 2ης Διεθνούς έμφανίστηκε στή σκηνή, βάν ενα άπ' τά πιό έπίκαιρα ζητήματα, τό έθνικοαποικιακό ζήτημα, τό ζήχημβ -.ων καταπιεζόμενων έθνών καί άποικιών, τό ζητημα τής άπ·>λ8Λθέρωσης τών καταπιεζόμενων έθνών καί άποικιών, τό ζήτημα σχετικά μέ τίς "μέθοδες πάλης ένάντια στόν ιμπεριαλισμό, τε ζήτημα γιά τούς δρόμους πού πρέπει ν' άκολοοθήουυμε γιά τήν άνατροπή του ιμπεριαλισμού. Γιά ν' άναπτυχθεί ή προλεταριακή έπανάσταση καί γιά νά κυκλωθεί ό ιμπεριαλισμός, οί μπολσεβίκοι πρότειναν τήν πολιτική τής υποστήριξης τοϋ άπελευθερωτικοϋ κινήματος τών καταπιεζόμενων έθνών καί άποικιών πάνω στή βάση τής αύτοδιάθεσης τών έθνών κ. άνέπτυξαν τ& σχήμα τοϋ ενιαίου μετώπου άνάμεσα στήν προλεταριακή έπανάσταση τών προχωρημένων χωρών καί στό έπαναστατίκό-άπελευθερωτικό κίνημα τών λαών τών άποικιών καί τών καταπιεζομένων χωρών. Οί όπορτουνιστές όλων τών χωρών, οί σοσιαλσωβινιστές καί οί σοσιαλιμπεριαλιστές δλων τών χωρών, δέν άργησαν σχετικά μέ τό ζήτημα αύτό νά ριχτούν ένάντια στούς μπολσεβίκους. Τούς μπολσεβίκους τούς κινηγ,ϋσαν, σάν τά λυσσαμένα σκυλιά. Ποιά θέση πήραν τότε οϊ αριστερό ί σοσιαλδημοκράτες στή Δύση; 'Ανάπτυξαν τή μισομενσεβίκικη θεωρία τοϋ ιμπεριαλισμού, άπόριψαν τήν άρχή τής αύτοδιάθεσης τών εθνών μέ τή μαρξιστική της έννοια (ώς τόν άποχωρισμό καί το σνηματισμό άνεξάρτητων κρατών), άπόκρουσαν τή θέση γιά τή σοβαρή έπαναστατική σημασία τού άπελευθερωτικού κινήματος τών άποικιών καί τών καταπιεζόμενων χωρών., άπόκρουσαν τή θέση σχετικά μέ τή δυνατότητα Ινός ενιαίου μετώπου άνάμεσα στήν προλεταριακή έπανάσταση χαϊ στό έθνικοα.πελευθερωτικό κίνημα, κι άντιπαράθεσαν σΐό μαρξιστικό σχήμα τών μπολσεβίκων, δλη αύτή τή μισοαενσεβίκικη σαλαμούρα πού άποτε)εί μιά πέρα γιά πέρα υποτίμηση του εθνικού καί άποικιακού ζητήματος. Είναι γνωστό, πώς τή μισομενσεβίκικη αύτή σαλαμούρα τήν άρπαξε ύστερα ό Τρότσκι καί τή χρησιμοποίησε σάν δπλο πάλης ένάντια στό λενινισμό.

f i d μερικά Ζητήματα τής Ιστορίας τοΟ μπολσεβικισμού

4*1

Αύτά είνα; τά γνωστά σέ δλους λάθη τών άριστερών σοσιαλδημοκρατών τής Γερμανίας. Δέ μιλώ πιά γιά τά άλλα λάθη τών γερμανών άριστερών, πού κριτικάρονται αύστηρά στά σχετικά άρθρα τοϋ Λένιν Δέ μιλώ έπίσης γιά τά λάθη πού κάνανε, δταν : / ι : μ ο ϋ σαν τήν πολιτική τών μπολσεβίκων στήν περίοδο τή; 'Ο/τ jèpiaνής άνατροπής. Γιά τί άλλο μιλούν αύτά τά λάθη τών γερμανών άριστερών, πού είναι παρμένα άπ' τήν ιστορία τής προπολεμικής περιόδου, άν δχι γιά τό οτι οί άριστεροί σοσιαλδημοκράτες, παρά τόν άριστερισμό τους, δέν είχαν άπαλλαχτεί άκόμα άπ' τή μενσεβίκικη σαβούρα; Φυσικά, οί άριστεροί τής Γερμανίας δέν κάναν μονάχα σοβαρά λάθη. Είχαν νά παρουσιάσουν έπίσης μεγάλες καί σοβαρές επαναστατικές πράξεις. "Εχω υπόψη μου μιά όλόκληρη σειρά άπό υπηρεσίες τους καί άπό Επαναστατικές τους ένέργειες στά ζητήματα τής έσωτερικής πολιτικής καί ιδιαίτερα στόν έκλογικό άγώνα, στά ζητήματα τ7(ς κοινοβουλευτικής καί τής έξωκοινοβουλευτικής πάλης, τής γενικής άπεργίας, του πολέμου, τής επανάστασης τυύ 1905 στή Ρωσία κλπ. 'Ακριβώς γι" αύτ> τούς υπολόγιζαν οί μπολσεβίκοι σάν άριστερούς καί τούς υποστήριζαν, τούς έσπρωχναν πρός τά μπρός. Αότό δμως δέν εξαλείφει καί δέ μπορεί νά έξαλείψει τό γεγονός, δτι οί άριστεροί σοσιαλδημοκράτες τής Γερμανίας κάναν ταυτόχρονα μιά σειρά σοβαρότατα πολιτικά καί θεωρητικά λάθη, δτι δέν είχαν άπιλλαχτεί άκόμα άπ' τό μενσεβίκικο φορτιό καί δτι γι' αύτό είχαν άνάγκη άπό σοβαρότατη κριτική άπό μέρους τών μπολσεβίκων. Κρίνετε τώρα μόνοι σας, άν μπορούσαν ό Λένιν καί οί μπολσεβίκοι νά υποστηρίζουν τούς άριστερούς σοσιαλδημοκράτες τής Δύσης χ ω ρ ί ς σ ο β α ρ έ ς ε π ι φ υ λ ά ξ ε ι ς , χ ω ρ ί ς σ ο β α ρ ή κ ρ ι τ ι κ ή τών λαθών τους άν δέ θέλαν νά προδόσουν τά συμφέροντα τής έργατικης τάξης, άν δέ θέλαν νά προδόσουν τά συμφέροντα τής έπανάστασης, άν δέ θέλαν νά προδόσουν τόν κομμουνισμό,* Δέν είναι μήπως ολοφάνερο, δτι ό Σλούτσκι, κατηγορώντας τό Λένιν καί τούς μπολσεβίκους άκριβώς γιά κείνα πού άν ήταν μπολσεβίκος επρεπε ν ί τούς συ,'χαρεί—άποκαλύπτει τόν έαυτό του πέρα γιά πέρα σά μισομενσεβίκο, σά μασκαρεμένο τροτσκιστή; JI

I. Σ τ ά λ ι ν . Ζητήματα

λενινισμού.

•82

1. I τ d λ ι ν

Ό Σλούτσκι κάνε: τήν υπόθεση δτι ό Λένιν καί οί μπολσεβίκος στήν έχτίμησή τους γιά τούς άριστβρούς τής Δύσης, ξεκινούσαν άπό τούς φραξιονιστικούς υπολογισμούς τους, οτι συνεπώς, οί ρώσοι μπολσεβίκοι θυσίαζαν τή μεγάλη όπόθεση τής διεθνούς έπανάστασης στά συμφέροντα τής φράξιας τους. Δέ χρειάζεται κάν ν' άποδείεουμε, δτι δέ μπορεί νά υπάρξει μεγαλύτερη χυδαιότητα καί προστυχιά άπό μιά τέτια όπόθεση. Δέ μπορεί νά υπάρξει μεγαλύτερη χυδαιότητα, γιατί άκόμα καί οί πιό ξετσίπωτοι παλιάνθρωποι άπ' τούς μενσεβίκους αρχίζουν νά καταλαβαίνουν, δτι ή ρούσικη έπανάσταση δέν βίναι ιδιωτική υπόθεση τών ρώσων, δτι άντίθετα, είναι όπόθεση τής έργατικής τάξης δλου τοϋ κόσμου, όπόθεση τής παγκόσμιας προλεταριακής επανάστασης. Δέ μπορεί νά υπάρχει μεγαλύτερη προστυχιά, γιατί καί οί έξ έπαγγέλματος συκοφάντες τής 2ης Διεθνούς Αρχίζουν νά καταλαβαίνουν, οτι δ συνεπής καί πέρα γιά πέρα επαναστατικός διεθνισμός τών μπολσεβίκων, άποτελεί υπόδειγμα προλεταριακού διεθνισμού γιά τούς εργάτες δλων τών χωρών. Μάλιστα, οί ρώσοι μπολσεβίκοι έβαζαν στήν πρώτη θέση τά βαο ά ζητήματα τής ρούσικης έπανάσταση·:, όπως τά ζητήματα τού κόμματος, τής στάσης τών μαρξιστών άπέναντί στήν άστικοδημοκρατική έπανάσταση, τής συμμαχίας τής εργατικής τάξης καί τής άγροτιάς, τής ήγεμονίας τού προλεταριάτου, τής κοινοβουλευτικής καί εξωκοινοβουλευτικής πάλης,τής γενικής άπεργίας, τής μετεξέλιξης τής άστικοδ/,μοκρατικής έπανάστασης σέ σοσιαλιστική, τής διχτατορίας τού προλεταριάτου, τού ιμπεριαλισμού, τής αυτοδιάθεσης τών έθνών, τού Απελευθερωτικού κινήματος τών καταπ^ζόμενων έθνών καί τών άποικιών, τής πολιτικής τής υποστήριξης αύτού τού κινήματος κλπ. Προωθούσαν τά ζητήματα αύτά σά λυδία λίθο. πού πάνιο της έλεγχαν τήν επαναστατική άντοχή τών άριστερών σοσιαλδημοκρατών τής Δύσης. Κίχαν τό δικαίωμα νά τό κάνουν αύτό; Λαί, τό είχαν. Ό χ ι μόνο τό είχαν, μά ήταν όποχρεωμένοι νά ενεργούν μ' αύτό τόν τρόπο. Ί Ι τ α ν υποχρεωμένοι νά ένεργούν μ' αυτό τον τρόπο, γιατί δλα αύτά τά ζητήματα ήταν ταυτόχρονα βασι·/ά ζητήματα τής παγκόσμιας έπανάστασης, πού στά καθήκοντα της οί μπολσεβίκο: υπότασσαν τήν πο/ΐτική καί τήν ταχτική τους. Ί Ι τ α ν υποχρεωμένοι νά ενεργούν Ετσι, γ.ατί μονο πάνω σ' αύτά τά ζητήματα μπορούσαν νά ελέγχουν πραγματικά τήν έπαναστατικότητα αύτών ή έκείνων τών παρατάξεων τής 2η; Διεθνούς. Γεννιέται τό έρώτημα: πο·ο βρίσκεται έδώ ό «φραξιονισμο,»

f i d μερικά Ζητήματα τής Ιστορίας τού μπολσεβικισμοϋ

47«»'

τών ρώσων μπολσεβίκων χαί τί δουλιά έχουν Ιδώ οί «φραξιονιστικές» Αντιλήψεις; Ό Λένιν τό 1902 άκόμα, στή μπροσούρα του «Τί νά χ ά νουμε;» έγραφε δ τ ι « ή ( σ τ ό ρ ι α έ β α λ ε τ ώ ρ α μ π ρ ο σ τ ά μ α ς τ ό ά μ ε σ ο χ α θ ή χ ο ν π ο ύ ε ί ν α : τ ό π ιό έ π α ν α σ τ α τ ι κ ό ά π ό λ « τά ά μ ε σ α χαθήχοντα του προλεταριάτου οποιασδήποτε άλλης χώρας» δτι ή « π ρ α γ μ α τ ο π ο ί η σ η τ ο ϋ κ α θ ή κοντος αύτοϋ, ή κ α τ α σ τ ρ ο φ ή τού πιό ι σ χ υ ρού π ρ ο μ α χ ώ ν α , δχι μονάχα τής εύρωπαΐκής, μά έ π ί σ η ς καί τής ά ά ι α τ ι κ ή ς άντίδρασης, θ ά κ α ν ε τό ρ ο ύ σ ι κ ο π ρ ο λ ε τ α ρ ι ά τ ο πρωτοπορία τοϋ Δ ι ε θ ν ο ύ ς έ π α ν α σ τ α τ ι κ ο ϋ προλετ α ρ ι ά τ ο υ». Ά π ό τότε πού πρωτοβγήκε ή μπροσούρα «ΤΙ νά κάνουμε;», πέρασαν 30 χρόνια. Κ αχείς δέν τολμά ν' άρνηθεί πώς τά γεγονότα αύτής τής περιόδου έκιβεβαίωσαν μέ τόν πιό λαμπρό τρόπο τά λόγια τοϋ Λένιν. Δέ βγαίνει δμως άραγε άπ' αύτό, δτι ή ρούσικη έπανάσταση ήταν (καί παραμένει) τό κεντρικό σημείο τής παγκόσμιας έπανάστασης, δτι τά βασικά ζητήματα τής ρούσικης έπανάστασης ήταν ταυτόχρονα (είναι κα( τώρα) βασικά ζητήματα τής παγκόσμιας έπανάστασης; Δέν είναι ξεκάθαρο δτι μονάχα πάνω σ' αύτά τά βασικά ζητήματα μπορούσε νά έλεγχθεί πραγματικά ή έπαναστατικότητα τών άριστερών σοσιαλδημοκρατών στή Δύση; Δέν είναι ξεκάθαρο δτι οί άνθρωποι, πού θεωρούν τά ζητήματα αύτά σά ζητήματα «φραξιονιστικά», ξεσκεπάζονται πέρα γιά πέρα σαν παλιάνθρωποι καί έκφυλισμένοι; 3. 'Ο Σλούτσκι ισχυρίζεται δτι, δέ βρέθηκε άκόμα άρκετός ΑριΑμός έπίσημων ντοκουμέντων πού νά δείχνουν τόν άποφασιστικό καί άδιάλλαχτο άγώνα τού Λένιν (τών ,'μπολσεβίκων) ένάντια στόν κεντρισμό. Τή γραφειοκρατική τοιτ αύτή θέση τή χρησιμοποιεί σάν άχαταμάχητο έπιχείρημα γιο^ νά ύποστηρίξει τήν άποψη δτι συνεπώς, ό Λένιν (οί μπολσεβίκοι) υποτιμούσε τόν κίνδυνο τού κεντρισμού στή 2η Διεθνή. Καί εσείς άρχίζετε νά συζητάτε ένάντια σ' αυτή τήν κουταμάρα, σ* αύτή τήν ποταπή στρίψοδικία. Τί όμως τό συζητήσιμο υπάρχει έδώ στήν ούσία; .Μήπως δέν είναι ίεχάθαρο κι έτσι, δτι μέ τ'ς συζητήσεις γιά τά ντοκουμέντα, ό Σλούτσνι προσπαθεί νά καλύψει τή γύμνια καί τή ψευτιά τής λεγόμενης θίσης του; 'Ο Σλούτσκι θεωρεί δτι δέν είνα: άρκετά τά κομματικά ντο-

495 I.

Σ τ ά λ ι ν

κουμεντα που ύπάρχουν. Γιατί; Γιά ποιό λόγο; Μήπως δέν είναι άρκετά δλα τά γνωστά ντοκουμέντα σχετικά μέ τή γραμμή τής 2ί,ς Διεθνούς, δπως έπίσης καί σχετικά μέ τή γραμμή τής εσωκομματικής πάλης μέσα στή ρούσικη σοσιαλδημοκρατία, γιά νά καταδειχθεί μ' δλη τήν καθαρότητα της ή έπαναστατική άδιαλλαξία τού Λένιν καί τών μπολσεβίκων στόν άγώνα τους ένάντια στούς οπορτ^υνιστές καί τούς κεντριστές; Ύά γνωρίζει καθόλου δ Σλ,ούτσκι τά ντοκουμέντα αύτά; Ποιά άλλα ντοκουμέντα τού χρειάζονται; "Ας υποθέσουμε, δτι εκτός άπ' τά γνωστά πιά ντοκουμέντα θά βρεθούν ένα σωρό άλλα ντοκουμέντα μέ" τή μορφή, λχ, άι^οφάσεων τών μπολσεβίκων, πού πραγματεύονται γιά μιά άκόμα φορά τήν άνάγκη τής συντριβής τού κεντρισμου. Μήπως σημαίνει αύτό, δτι καί μονάχα ή ύπαρξη χάρτινων ντοκουμέντων είναι άρκετή γιά νά καταδειχθεί ή πραγματική έπαναστατικότητα καί ή πραγματική αδιαλλαξία τών μπολσεβίκων απέναντι στόν κεντρισμό; Ποιός άλλος, έκτός άπ' τούς άδιόρθωτους γραφειοκράτες, μπορεί νά στηριχθεί μονάχα σέ χάρτινα ντοκουμέντα; Ποιός άλλος, έκτός άπ' τούς άρουραίους τών άρχείων, δέν καταλαβαίνε:, δτι πρέπει νά κρίνει κανείς τά κόμματα καί τούς άρχηγούς πρίν ά π ' δ λ α ά π ' τ ά έ ρ γ α τ ο υ ς , κι δχι μονάχα άπ' τίς διακηρύξεις τους; Ή ιστορία γνωρίζει όχι λίγους σοσιαλιστές, πού υπόγραφαν πρόθυμα οποιεσδήποτε επαναστατικές άποφάσεις γιά ν' άπαλλαγουν απ' τούς Ενοχλητικούς κριτικούς. Αύτό δμως δέ σημαίνει άκόμα, δ τ ι έ φ ά ρ μ ο ζ α ν σ τ ή ζ ω ή τίς άποφάσει; αύτές. Ή ιστορία γνωρίζει άκόμα οχι λίγους σοσιαλιστές, πού μέ άφρούς στό στόμα απαιτούσαν άπ'τά εργατικά κόμματα τ ώ ν ά λ λ ω ν χωρών τίς πιό επαναστατικές πράξεις. Αύτό δμως δέ σημαίνει άκόμα δτι οί ίδιοι μέσα στό δικό τους τό κόμμα ή στή δικιά τους τή χώρα δέν τά δ ί π λ ω ν α ν μπροστά στούς δ ι κ ο ύ ς τ ο υ ς όπουρτονιστές, μπρουτά στή δ ικ ι ά τ ο υ ς άστική τάξη. Μήπως γι' αύτό δέ μας είχε διδάξει, δ Λένιν νά Ελέγχουμε τά επαναστατικά κόμματα, τά ρεύματα καί τούς αρχηγούς, οχι μέ βάση τίς διακηρύξεις καί τίς αποφάσεις τους, μά μέ 6άση τίς π ρ ά ξ ε ι ς τους; Δέν είναι ξεκάθαρο δτι, άν ό Σλούτσνι ήθελε πραγματικά νά ελέγξει τήν άδιαλλαξία τού Λένιν καί τών μπολσεβίκων γιά τή στάση τους άπέναντί στόν κεντρισμό, θάπρεπε vi πάρει σά β ά ση γιά τό άρθρο του, δχι ξεχωριστά ντοκουμέντα καί δυό τρία προσωπικά γράμματα, μά θάπρεπε νά Ελέγξει τούς μπολ-

Γιά μερικά ζητήματα της ιστορίας τοΰ μπολσιβικισμου

485

σεβίκους μέ βάοη τά έ ρ γ α τους, τήν ι σ τ ο ρ ί α τους, τ·.ς π ρ ά ξ β : ς τους; Μήπως σε μάς, στή ρούσικη σοσιαλδημοκρατία δέν υπήρχαν όπορτουνιστές, χεντριστές; Μήπως οί μπολσεβίκοι δέ διεξήγαγαν άποφασιστικό κι άδιάλλαχτο άγώνα ένίντια σέ δλα αυτά τά ρεύματα; Μήπως τά ρεύματα αύτά δέ συνδέονταν καί ιδεολογικά κι οργανωτικά μέ τούς όπορτουνιστές καί τού; κεντριστές τής Δύσης; Μήπως οί μπολσεβίκοι δέν τσάκισαν τούς όπορτουνιστές καί τούς κεντριστές, δπως δέν τούς τσάκισε καμιά £λλη άριστερή ομάδα στόν κόσμο; Πώς ύστερα άπόλα αύτά μπορεί νά λέει κανείς, δτι ό Λένιν καί οϊ μπολσεβίκοι δποτιμούσαν τόν κίνδυνο τού κεντρισμού; Γιατί ό Σλούτσκι περιφρόνησε τά γεγονότα αύτά, πού έχουν άποφασιστική σημασία γιά τό χαραχτηρισμό τών μπολσεβίκων; Γιατί δέ χρησιμοποίησε τήν πιό άσφαλή μέθοδο νά ελέγξει τό Λένιν καί τούς μπολσεβίκους, σύμφωνα μέ τά έργα καί τις πράξεις τους; Γιατί προτίμησε τή λιγότερο άσφαλή μέθοδο, δπως είναι οί ανασκαφές μέσα σέ χαρτιά πού μαζεύτηκαν στήν τύχη; Γιατί ή προσφυγή στήν πιό άσφαλή μέθοδο τού έλέγχου τών μπολσεβίκων, με βάση τά έργα τους θά άναποδογύριζε στό λεπτό δλη τή θέση τού Σλούτσκι. Γιατί ό έλεγχος τών μπολσεβίκων σύμφωνα μέ τά έργα τους θάδειχνε, δτι οί μπολσεβίκοι άποτελούν τή μ ο ν α δ ι κ ή στόν κόσμο έπαναστατική όργάνωση, πού τσάκισε πέρα γιά πέρα τούς όπορτουνιστές καί τοός κεντριστές καί τοϋς έδιωξε έξω άπό τό κόμμα. Γιατί ή προσφυγή στά πραγματικά έργα καί οτήν πραγματική ίστορία τών μπολσεβίκων θάδειχνε, δτι οί δάσκαλοι τού Σλούτσκι δηλαδή οί τροοκιστές, ήταν ή κ ύ ρ ι α καί ή β α σικ ή όμάδα, πού διάδιδε στή Ρωσία τόν κεντρισμό καί πο6 είχε δημιουργήσει γιά το σκοπό αυιο μιάν ειδική όργάνωση, σάν εστία του κεντρισμού, μέ τή μορφή τού μπλόκ τού Αύγούστου. Γιατί ό έλεγχος τών μπολοεβίκων ούμφωνα μέ τά έργα τους θά ξεσκέπαζε οριστικά τό Σλούτσκι, σάν πλαστογράφο τής ιστορίας τού κόμματός μας, σάν πλαστογράφο πού προσπαθεί νά σκεπάσει τόν κεντρίσμό τού τροτσκισμού τής προπολεμικής περιόδου μέ συκοφαντικές κατηγορίες ένάντια στό Λένιν καί στούς μπολσεβίκους δτι υποτιμούσαν τόν κίνδυνο τού κεντρισμού. .\ά πώς έχουν τά πράγματα, σύντροφοι ουντάχτες, μέ τό Σλούτσκι καί μέ τό άρθρο του. Βλέπετε δτι ή σύνταξη έκανε λάθος, οταν έπέτρεπε τή συ-

497

497 I.

Σ τ ά λ ι ν

ζήτηση μέ τούς πλαστογράφους τής Ιστορίας τοό κόμματος μας. Τί μπορούσε νά σπρώξει τή σύνταξη α' αύτόν τό λαθεμένο δρόμο; Νομίζω, δτι ατό δρόμο αύτό τήν έσπρωξε ό σάπιος φιλελευθερισμός πού Εχει τώρα διαδοθεί κάπως σέ μιά μερίδα τών μπολσεβίκων. Μερικοί μπολσεβίκοι νομίζουν, οτι ό τροτσκισμσς είναι φράξια τού κομμουνισμού, πού, άληθεια, κάνει λάθη, πού κάνει οχι λίγες άνοησίες, πού είναι κάποτε μάλιστα καί άντιοοβιετική, πού Εξακολουθεί όμως νά είναι φράξια τού κομμουνισμού. Ά π ' αύτό άπορέει Ενας κάποιος φιλελευθερισμός άπέναντί ατούς τροτσκιστές καί ατούς άνθρώπους πού σκέφτονται τροτσκιατικά. Δέ χρειάζεται κάν ν' άποδείξουμε οτι ή τέτια άντίληψη γιά τόν τροτοκιομό είναι βαθιά λαθεμένη καί Επιζήμια. Στήν πραγματικότητα ό τροτσκισμός άπό καιρό πιά έπαψε νάναι φράξια τοϋ κομμουνισμού. Στήν πραγματικότητα ό τροτοκιομός είναι προχωρημένο τμήμα τής άντεπαναστατικής άστικής τάξης, πού κάνει άγώνα ένάντ-α στόν κομμουνισμό, ένάντια στή Σοβιετική έ£οοσία, ένάντια οτήν άνοικοδόμηση τού σοσιαλισμού οτήν ΕΣΣΔ. Ποιός Εδοσε,. οτήν άντεπαναοτατική άστική τάξη τό πνευματικό όπλο ένάντια ατό μπολσεβικιαμό, μέ τή θέση δτι είναι άδύνατη ή άνοικοδόμηση τού σοσιαλισμού στή χώρα μας, μέ τή θέση τό δτι είναι άναπόφευχτος ό Εκφυλισμός τών μπολσεβίκων κλπ; 'Γό δπλο αύτό τό Εδοσε ό τροτσκισμός. Δέ μπορεί νά θεωρείται τυχαίο τό γεγονός δτι δλες οί άντιοοβιετικες παρατάξεις οτήν ΕΣΣΔ, στίς προσπάθειές τους νά στηρίξουν δτι είναι άναπόφευχτος ό άγώνας ένάντια στή Σοβιετική Εξουσία, άναφέρονταν στή γνωστή θέση τού τροτοκισμού, δτι είναι άδύνατη ή άνοικοδόμηση τού σοσιαλισμού οτή χώρα μας, δτι είναι άναπόφευχτος δ Εκφυλισμός τής Σοβιετικής έξουσίας, δτι είναι πιθανή ή έπιστροφή στόν καπιταλισμό. ι Ποιός Εδοσε οτήν άντεπαναοτατική άστική τάξη οτήν ΕΣΣΔ τό δπλο ταχτικής μέ τή μορφή προσπαθειών γιά άνοιχτές Εκδηλώσεις Ενάντια οτή Σοβιετική Εξουσία; Τό δπλο αύτό τό Εδοσαν οί τροτσκιστές, πού προσπάθησαν νά όργανώσουν άντισοβιετικές διαδηλώσεις οτή Μόσχα καί στό Λένινγκραντ στίς 7 τού Νοέμβρη 1927. Είναι γεγονός δτι οί άντιοοβιετικές έκδηλώοεις τών τροτσκιστών άνέβαοαν τό ήθικό τής άστικής τάξης καί προσκάλεσαν τή σαμποταριστική δουλιά τών άστών είδικών. Ποιός Εδοσε οτήν άντεπαναοτατική άστική τάξη τό οργανωτικό δπλο μέ τή μορφή προσπαθειών γιά συγκρότηση παράνομων άντιοοβιετικών οργανώσεων; Τό δπλο αύτό τής τό Εδοααν

fid μερικά Ζητήματα τής Ιστορίας τού μπολσεβικισμοϋ

47«»'

ο: τροτσκιστές, πού οργάνωσαν δικιά τους Αντιμπολσεβίκιχη παράνομη όμάδα. Είναι γεγονός ότι ή παράνομη Αντισοβιετική δουλιά τών τροτσκιστών διευκόλυνε τόν οργανωτικό σχηματισμό τών Αντισοβιετικών παρατάξεων στήν ΕΣΣΔ. Ό τροτσκισμός είναι τό προχωρημένο άπόσπασμα τής Αντεπαναστατικής άστικής τάξης. Νά γιατί, ό φιλελευθερισμός άπέναντί στόν τροτσκισμό, έστω κι άν είναι συντριμένος ναι μασκαρεμένος, είναι άνοησία πού συνορεύει μέ τό έγκλ/ ( μα ; μέ τήν προδοσία σέ βάρος τής Εργατικής τάξης. Νά γιατί, οί προσπάθειες ιιερινών «φιλόλογων» καί «ιστορικών» νά περάσουν λαθραία στή φιλολογία μας τά καμουφλαρισμένα τροτσκιστικά ράκη, πρέπει νά συναντήσουν τήν Αποφασιστική άντίσταση τών μπολσεβίκων. Νά γιατί δέν πρέπει νά έπιτρέπουμε τή φιλολογική συζήτηση μέ τους τροτσκιστές λαθρεμπόρους. Μού φαίνεται, δτι of «Ιστορικοί» καί οί «φιλόλογοι» τής κατηγορίας τών τροτσκιστών λαθρεμπόρων, προσπαθούν νά κάνουν τή λαθρεμπορική τους δουλιά γιά τήν ώρα άπό δυό κατευθύνσεις. Π ρ ώ τ ο , προσπαθούν ν' Αποδείξουν, δτι ό Λένιν στήν προπολεμική περίοδο υποτιμούσε τόν κίνδυνο τού κεντρισμού, Αφήνοντας παράλληλα στόν άπειρο άναγνώστη νά μαντέψει, δτι συνεπώς ό Λένιν δέν ήταν τότε άκόμα πραγματικός Επαναστάτης, δτι ίγινε τέτιος μονάχα ύστερα άπό τόν πόλεμο, Αφού «έπανεξοπλίστηκε» μέ τή βοήθεια τού Τρότσκι. Τυπικός Εκπρόσωπος αύτού τού είδους τών λαθρεμπόρων μπορεί νά θεωρηθεί ό Σλούτσκι. Είδαμε πιό πάνω δτι δέν άξιζει ό κόπος νά Ασχοληθεί κανείς πολύ μέ τό Σλούτσκι καί μέ τήν παρέα του. Δ ε ύ τ ί ρ ο , προσπαθούν ν'Αποδείξουν, δτι έ Λένιν στήν προπολεμική περίοδο δέν καταλάβαινε τήν Ανάγκη τής μετεξέλιξης τής άστικοδημοκρατικής έπανάστασης σέ έπανάσταση σοσιαλιστική, άφήνοντας παράλληλα τόν άπειρο άναγνώστη νά μαντέψει δτι συνεπώς, δ Λένιν δέν ήταν τότε Ακόμα πραγματικός μπολσεβίκος, δτι τήν Ανάγκη μ ι ί ς τέτιας μετεξέλιξης τήν κατάλαβε μονάχα ύστερα Απ' τόν πόλεμο, Αφού «Επανεξοπλίστηκε» μέ τή βοήθεια τού Τρότσκι. Τυπικός εκπρόσωπος αύτού τού είδους τών λαθρεμπόρων μπορεί νά θεωρηθεί δ Βολοσέβιτς, δ συγγραφέας ένός «κύκλου μαθημάτων τής Ιστορίας τού ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ ». Ή Αλήθεια είναι, ό Λένιν άκόμα Από τό 1905 έγραφε, πώς

486

Σ τ ά λ ι ν

«à π' t ή δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ή έ π α ν ά σ τ α σ η θ' ά ρ χ :'σ ο υ μ β ά μ έ σ ω ς νά π ε ρ ν ο ύ μ ε , καί μ ά λ ι σ τ α σ τ ό μ έ τ ρ ο τ ώ ν δ υ ν ά μ ε ώ ν μ α ς , σ τ ό μ έ τ ρ ο τ ώ ν δυνάμεων του συνειδητού καί οργανωμένου προλεταριάτου, θ'άρχίσουμε νά περνούμε σ τ ή σ ο σ ι α λ ι σ τ ι κ ή έ π α ν ά σ τ α σ η», οτι « ε ί μ α σ τ ε υ π έ ρ τ η ς ά δ ι ά κ ο π / , ς έ π α ν ά σ τ α σ η ς», οτι «δ έ θ ά σ τ α μ α τ ή σ ο υ μ ε σ τ ή μ έ σ η τ ο υ δ ρ ό μ ο υ » . Κίνα ι άλήθεια, δτι άνάλογα γεγονοτα καί ντοκουμέντα θά μπορούσαν νά βρεθούν σέ μεγάλο άριθμό στά έργα του Λένιν. Μά τί τοΰς νοιάζουν, τούς διάφορους Βολοσέβιτς, τά γεγονότα άπ' τή ζωή καί τή δράση του Λένιν; Οί διάφοροι Βολοαεβιτς, άφου πρώτα, φκιασιδώνονται μέ μπολσεβίκικα χρώματα, γράφουν έπειτα γιά νά πλασάρουν τό άντιλενινιστικό λ%θρεμπόριό τους, νά συκοφαντήσουν τούς μπολσεβίκους καί νά πλαστογραφήσουν τήν ιστορία τού Μπολσεβίκικου Κόμματος. Βλέπετε δτι οί Βολοσέβιτς είναι άντάξιοι τών Σλούτσκι. Αύτοί είναι οί «δρόμοι καί τά σταυροδρόμια» τών τροτσκιστών λαθρεμπόρων. Καί σεις οί ίδιοι καταλαβαίνετε, δτι δέν είναι δουλιά τής σύνταξης νά διευκολύνει τή λαθρεμπορική δράση τών «ίστορικών» αύτοϋ τού είδους, παραχωρώντας τους τό βήμα γιά συζήτηση. Τό καθήκον τής σύνταξης είναι κατά τή γνώμη μου, ν' άνεβάσει τά ζητήματα τής ιστορίας τού μπολσεβικισμού στό Απαιτούμενο ύψος, νά τοποθετεί τή μελέτη τής ιστορίας τοϋ κόμματος μας πάνω σέ επιστημονικό μπολσεβίκικο δρόμο καί νά οξύνει τήν προσοχή άπέναντι στούς τροτσκιστές καί σ' δλους τούς άλλους πλαστογράφους τής ιστορίας τοϋ κόμματος μας, άφαιρώντας τους συστηματικά τό προσωπείο. Αύτό είναι τόσο πιό άπαραίτητο, γιατί άκόμα καί μερικοί ίστορικοί μας— μιλώ γιά τούς ιστορικούς χωρίς εισαγωγικά, γιά τούς μ π ο λ σ ε β ί κ ο υ ς ιστορικούς τού κόμματος μας—δέν άπαλλάχτηκαν άπ' τά λάθη πού χύνουν νερό στό μύλο τών διάφορων Σλούτσκι καί Βολοσέβιτς. Δυστυχώς έξαίρεση δέν αποτελεί Ιδώ ούτε ό σ. Γιαροσλάβσκι πού τά βιβλιαράκια του γιά τήν ίστορία τοϋ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ, παρά τήν ά£ίατους, περιέχουν μιά σειρά λάθη άρχών καί ιστορικού χαραχτήρα. Μέ κομμουνιστικούς χαιρετισμούς I. Σ τ ά λ ι ν . «Προλεταριακή Έπανάσταση» 'Αριθ. 6. (113), 1931

Τ Α ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ TOT ΠΡΩΤΟΤ ΠΕΝΤΑΧΡΟΝΟΤ ΣΧΕΔΙΟΤ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΕ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΕΕ TOT ΚΚ (μπ) ΤΗΣ Ε Σ Σ Δ ΣΤΙΣ 7 TOT ΓΕΝΑΡΗ IS33

I Η

ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑ TOT ΠΕΝΤΑΧΡΟΝΟΤ

ΣΧΕΔΙΟΤ

Σύντροφοι! Ό τ α ν τό πεντάχρονο σχέδιο είδε τό φω; τής ήμέρας είναι ζήτημα άν ό χόσμος υπέθετε ότι μπορεί νά έχει τεράστια διεθνή σημασία. 'Αντίθετα, πολλοί νόμιζαν οτι τό πεντάχρονο σχέδιο είναι ιδιωτική υπόθεση τής Σοβιετικής "Ενωσης, υπόθεση βέβαια σοβαρή και σπουδαία, μά πάρ' δλα αύτά ιδιωτική, έθνική υπόθεση τής Σοβιετικής Ένωσης. Ή ιστορία ώστόσο έδειξε, ότι ή διεθνής σημασία του πεντάχρονου σχεδίου είναι τεράστια. Ή ιστορία έδειξε, δτι τό πεντάχρονο σχέδιο δέν άποτελεί ιδιωτική ύπόθεση τής Σοβιετικής Ένωσης, μά ύπόθεση ολόκληρου Τοϋ διεθνοϋς προλεταριάτου. Ιίολύ πρίν έμφανιστεϊ τό πεντάχρονο σχέδιο, στήν περίοδο πού τερματίζαμε τόν άγώνα ένάντια στούς έπιδρομείς καί περνούσαμε στό δρόμο τής οίκονομικής ανοικοδόμησης, σ* αύτήν άκόμά τήν περίοδο ό Λένιν έλεγε, οτι ή οικονομική μας άνοικοδόμηση έχει βαθιά διεθνή σημασία, δτι τό κάθε βήμα τής Σοβιετικής έξουσίας πρός τά μπρός πάνω στό δρόμο τής οίκονομικής άνοικοδόμησης βρίσκει βαθιά άπήχ/,ση στά πιο διαφορετικά στρώματα τού πληθυσμού τών καπιταλιστικών χωρών καί χωρίζει τούς άνθρώπους σέ δυό στρατόπεδα: στό στρατόπεδο τών όπαδών τής προλεταριακής έπανάστασης καί στό στρατόπεδο τών άντιπάλων της. Ό Λένιν έλεγε τότε:

490

I. I τ d λ ι ν

«Τώρα, τήν κύρια ε π ί ΐ ρ i c i ] μας οτή βιιθνή έπανασταση τήν έξασχοβμ ι μέ τήν οικονομική μας πολιτική. Ό λ ο ι παρακολουθούν τή Χοβιβτιχή Ρωοικη Δημοκρατία, όλοι οί έργαζόμινοι ο' β λ ι ς τίς χ Α ρ ι ς τοΟ κόομοο, χωρίς κομια έςαίρβση κ α ι χα-ρίς καμία ϋπ·ρ£ολή Αΰτό τό π ι τ ύ χ α μ β . . . Σ' αύτο τό π β ί ί ο ό αγώνας μ ι τ α φ έ ρ θ η κ ι c i παγκόσμια κλίμακα. "Αν 4κπληρώσουμι τό καθήκον αΰτό, τότι Ά-ά κ ι ρ ΐ ί ο ο υ μ ι oà β'ΐθνή κλίμακα σίγουρα κι όριστικχ. Γι' αύτΐ. τα ζητήματα τής οίκονομικής άνοιχοίόμησης άποχτοΟν γ ι α μάς μια πβρα γ ι α πέρα έ ξ α ι ρ ι τ ι κ η σημασία. Ι τ ό μέτωπο αΰτό π ρ έ π ι ι να καταχτήςουμ» τή νίκη μέ άργή, βαθμιαία—με γ ρ ή γ ο ρ η 8έ γίν«ται—όμως οταθ«ρή άνοΐο καί κίνηση πρός τα μπρός». Α έ ν ι ν, Ά π α ν τ α , τόμ. X X V I ς«λ. 410-411)

Αύτό ειπώθηκε οτήν περίοδο, πού τερματίζαμε τόν πόλεμο έναντια ατούς έπιδρο;:είς, δταν ~άπ' τόν ένοπλο άγώνα ένάντια στόν καπιταλισμό περνούσαμε στόν άγώνα στό οικονομικό μέτωπο, στήν περίοδο τής οίκονομικής άνοικοδομησης. Ά π ό τότε πέρασαν πολλά χρόνια καί τό κάθε βήμα τής Σοβιετικής έξουσίας στόν τομέα της οικονομικής άνοικοδόμησης, ό κάθε χρόνος, τό κάθε τρίμηνο, έπιβεβαίωναν μέ τόν πιό λαμπρό τρόπο τήν ορθότητα τών λόγων αύτών τού συντρόφου Λένιν. Τήν πιό λαμπρή όμως Επιβεβαίωση τής όρθότητας τών λόλων τού Λένιν τήν έδοσε τό πεντάχρονο σχέδιο τής άνοικοδόμησής μας, ή έμφάνιση αύτού τού σχεδίου, ή άνάπτυ£ή του, ή πραγματοποίηση του. Πραγματικά, μοϋ φαίνεται πώς κανένα άλλο βήμα στό δρόμο τής οίκονομικής άνοικοδόμησης στή χ ώ ρα μας δέ βρήκε τέτια απήχηση στά πιό διαφορετικά στρώματα τού πληθυσμού τών καπιταλιστικών χωρών τής Εύρώπης, τής Αμερικής και τής 'Ασίας, δσο τό ζήτημα τού πεντάχρονου σχεδίου: τής άνάπτυξης καί τής πραγματοποίησής του. Στήν άρχή ή άστική τάξη καί 6 τύπος της αποδέχτηκαν μέ είρωνεία τό πεντάχρονο σχέδιο μας. «Φαντασία», «παραλήρημα», «ούτοπία* Ετσι βάπτισαν τότε τό πεντάχρονο σχέδιο μας. Αργότερα, δταν είχε άρχίσει νά φαίνεται δτι ή πραγματοποίηση τοϋ πεντάχρονου σχεδίου φέρνει πραγματικά άποτελέσματα, άρχισαν νά καλού\ σέ συναγερμό, μέ τόν ίσχυρισμό δτι τό πεντάχρονο σχέδιο άπειλεί τήν ύπαρξη τών καπιταλιστικών χωρών, δτι ή πραγματοποίησή του θά οδηγήσει στό πλημμύρισμα τής εύρωπαϊκής άγοράς μέ έμπορεοματα, στό δυνάμωμα τού ντάμπιγκ* καί στό βάθαιμα τής ανεργίας. "Ύστερα, δταν καί τό • Ν τ ά μ π ι ν γ κ , άγγλική λέΕη πού σ η μ α ί ν α τ ή ν έΕαγωγή άπό μιά Χώρα Εμπορευμάτων ο τ ή ν παγκόσμια άγορά σέ τ ι μ έ ς κ ά τ ω άπό τό κόστος π α ρ α γ ω γ ή ς μέ σκοπό νά σ υ ν α γ ω ν ι σ τ ε ί τίς άλλ£ς Χώρες. 'Αθέμιτος συναγωνισμός. (Σημ. MtT.)

Td Αποτελέσματα τοΟ πρώτου πεντάχρονου σχεϋΐου

491

τέχνασμα αύτό, πού χρησιμοποιήθηκε ενάντια στή Σοβιετική έξουσία, δέν έδοσε τ άποτελέσματα πού περίμεναν, άρχισαν σειρά τά ταξίδια στήν ΕΣΣΔ άπό διαφόρους άντιπροσώπους έταιριών δλων τών κατηγοριών, άπό δργανα τοϋ τύπου, καί άπό κάθε λογής συλλόγους κλπ, μέ σκοπό νά δοϋν μέ τά ίδια τους τά μάτια τί γίνεται τέλος πάντων στήν ΕΣΣΔ. Δέ μιλώ έδώ γιά τίς έργατικές άντιπροσωπείες, πού άπ' τήν πρώτη κιόλας μέρα τής έμφάνισης τοϋ πενάχρονου σχεδίου έκφράσανε τό θαυμασμό τους γιά τήν πρωτοβουλία καί τίς έπιτυχίες τής Σοβιετικής έξουσίας καί έκδήλωσαν τήν προθυμία τους νά υποστηρίξουν τήν έργατική τάξη τής ΕΣΣΔ. Ά π ό τότε άκριβώς άρχισε ή διάσπαση τής λεγόμενες κοινής γνώμης, τού άστικού τύπου, τών κάθε λογής άστικών σωματείων χλπ. Άλλοι ισχυρίζονταν δτι τό πεντάχρονο σχέδιο χρεωκόπησε πέρα γιά πέρα καί δτι οί μπολσεβίκοι βρίσκονται στό χείλος τής καταστροφής. Άλλοι, άντίθετα διαβεβαίωναν δτι πάρ' δλο πού οί μπολσεβίκοι είναι κακοί άνθρωποι, πάνε χαλά μέ τό πεντάχρονο σχέδιο τους, κι δπως φαίνεται θά πετύχουν τό σχοπό τους. Ίσως δέν θάταν -εριττό ν' άναφέρω τίς κρίσεις διαφόρων οργάνων τού άστικού τύπου. Ά ς πάρουμε, λόγου χάρη, τήν άμερικάνικη έφημερίδα «Νιού Τόρκ Τάϊμς». Έ έφημερίδα αύτη γράφει στά τέλη τοϋ Νοέμβρη τοϋ 1932: «Τό πινταχρονο βιομηχανικό οχέίιο πού ίβαλ( οα οχοπό του να π ρ ο χ α λ ί α ι ι τό αίο&ημα τΑν αναλογιών χαί πού 4πιδιώχ«ι να φταοιι οτό οχοπό του άνιξαρτητα άπό τό τί 6d χοοτίο», δπως χαυχιόνταν ουχνα ή Μόοχα, δέν άποτ»λ»1 οτήν πραγματικότητα οχέδιο. Εί\αι δημοχοπία».

'Επομένως τό πεντάχρονο σχέδιο δέν είναι χάν σχέδιο, μά χούφια δημοχοπία. Νά χαί ή χρίση τής άγγλιχής άστικής έφημερίδας «Ντέϊλυ Τέλεγκραφ» πού τήν έκανε στά τέλη τού Νοέμβρη τού 1932: « Ά ν «ξπαοουμ« τό οχίδιο, οα λυδία λίθο για τη ,,αχ»διαομένη οίκονομία', θα π ρ ί π ι ι να ποβμι, πώς χ ρ ι ω χ ό π η ο ι πέρα για πέρα».

Μιά γνώμη τής «Νιού Ύόρκ ΤάΓμς», πού τή διατύπωσε τό Νοέμβρη τού 1932: «Ή χολλιχτιβοποίηοη άπότυχ» οίχτρα. "Εφ«ρι τη Ρωοία οτα πρόθυρα τής π*ίνας».

192

Σ τ ci λ ι ν

ΊΙ γνώμί, μιάς αστικής Εφημερίδας τϊ,ς Πολωνίας, τής «Γκαζέτα Πόλσκα», πού τή διατύπωσε τό κα/οκαίρι τού 1932: «Ή /.αταοταοη δείχνει δ ι : η χυβέρνηοη τίιν οοριβτ μέ ττ,ν π ο λ ι τ ι χ ή τής κολλεχχιροποιηοης xotJ χβιριοΟ ιτεριήλθε es άΐιές-.δο».

Μιά γνώμη τής άγγλικής άστικής εφημερίδας «Οικονομικοί Γάϊμς» πού τή διατύπωσε τό Νοέμβρη τού 1932: «Σαν άποτέλεομα τής πολιτικής τους δ Στάλιν χαί τό χόιιμα του, ^ρίοχονται μπροοτα οτη χρεωκοπία το 0 ουοχημοτος το·) πεντάχρονου ο χ ε δίου χ α : μπρος οτήν άτ:οτυχία ολων τών καθηκόντων. που έπρεπε να ΐκπληρώοει».

Μιά γνώμί, τού ιταλικού περιοδικού «ΙΙολίτικα»: «Ηάταν παραλογο να νομίζει χ α ν ε ί ς δ-ι τέ-.οερα χρόνια ίουλιας ένός λαό·) που άποτελείχαι άπό ^60 έκατομμύρια άνθρώπους, δε δημιούργησαν τίποτα, δχι δέ ΐημιούργηοαν τίποτα τέοοερα χρόνια υπεράνθρωπης ο ι κ ο νομικής χαί πολιτικής ένταοης άπό μέρους /ος χι&εοτΑτος πού έ χ ε ι μια τετια δύναμη, όπως είναι τό μπολοεβίκιχο καθεστώς. 'Αντίθετα, δημιούργησαν π ο λ λ ά . . . Παρ' όλα αύτα ή καταστροφή έφτασε, αποτελεί γ ε γ ο ν ό ς , πού είναι έςώφθαλμο για δλους I T αύτό πείοτηχαν φίλοι χι έχ&ροί, μ π ο λ σεβίκοι κι άντιμ-ρλοεβίκοι, δεξιοί χι άριοτεροί άντιπολιτευόμενοι».

Τέλος ή γνώμη τού αμερικάνικου άστικού περιοδικού «Κέρεντ Ίστόρι»: «Μια ά ν α ί χ ό π η ο η τής σημερινής χαταοταοης πραγματων οτή Ροοσία ί ΐ η γ ε ί λοιπόν οτό ουμπέραομα ότι τό πεντάχρονο πρόγραμμα ναυαγηοε χι δοον αφορά τούς οχοπούς πού διακήρυξε, χ ι άχόμα περιοοότερο, ίοον αφορά τίς βαοιχες χ ο ι ν α ν ι χ ε ; του αρχές».

Αύτές είναι οί χρίσει: μιάς μερίδας τού άστικού τύπου. Ζήτημα είναι άν άξίζει νά κάνουμε κριτική στούς συντάχτες αύτών τών κρίσεων. Νομίζω, πώς δέν άξίζει. Δεν άξίζει γιατί οί «ξεροκέφαλοι» αύτοί άνθρωποι άνήκουν σ' έκείνη τήν κατηγορία τών μεσαιωνικών άπολιθωμάτων γιά τά όποια τά γεγονότα δέν έχουν σημασία καί πού δπως *ι άν πραγματοποιείται στή χώρα μας τό πεντάχρονο σχέδιο, θά λέγανε πάντα τά ίδια. "Ας περάσουμε οτίς κρίσεις τών άλλων οργάνων τού τύπου, πού προέρχονται άπ' τό ίδιο άστικό στρατόπεδο. Νά ή γνώμη τής γνωστής άστικής έφημερίδας τής Γαλλίας «Τάν», πού τή διατύπωσε ι ό Γενάρη τοϋ 1932. « Ή ΕΣΣΔ χέρδιοε τόν πρ&το γύρο, πραγματοποιώντας τήν έχβιομην ^ ν ι ο η χωρίς τή βοήθεια τοΟ ξένου κεφαλαίου».

Τά Αποτελέσματα τοΰ π ρ ώ τ ο υ πεντάχρονου Οχΐ&ίου ,

493-

Μιά κρίση τής ίδιας έιρημερίδας «Τάν», πού τήν έκανε τέ καλοκαίρι τοϋ 1932: « Ό κομμουνισμός θαχει διατρέξει μέ ένα πηδημα τό στάδιο τή; ανασυγκρότησης, πού Ινα χαπιταλιοτιχό σύστημα είναι ύποχρεωμένο να τό διατρεξει μέ αργοί βήματα. .Αύτό πού μ ά ; εμποδίζει Ιδιαίτερα οτή Γαλλία, ir.ou ή ίδιοχτγ,οία τής γής είναι χοματιασμένη οέ άπειρο βαθμό, «ίνα-, ή άΐυναμία οτήν όποια βριοχόμαστε να μηχανοποιήσουμε την αγροτική οίκονομία. Τα σοβιέτ μέ την εκβιομηχάνιση τής άγροτική; οίχονομίας τους λύνουν τό π ρ ό β λ η μ α . . . Στην πράξη οί μπολσεβίκοι κέρδισαν τό παιχνίδι οτήν άναμέτρηοη τους μέ μάς».

Μιά γνώμη τού Τέίμπλ» :

άγγλικού άστικού περιοδικού

«Ράουντ

• «Οί έπιτυχίες τού πεντάχρονου σχεδίου αποτελούν καταπληχτιχό φαινόμ»νο. Ί α έργοστασια τραχτέρ οτο Xcpxoßo χαί οτό Σταλινγκραντ, τό έργοοτάοιο αυτοκινήτων ΑΜΟ στη Μόσχα, τό εργοστάσιο αυτοκινήτων στό Νίζνι-Νόβγκοροντ,* ό ύδροηλεχτρικός οτα6μός το3 Δνειπέρου, τα τεράστια χαλυβδουργεία οτό Μαγνιτογκόρσκ καί στό Κουζνέτσκ, ένα όλόχληρο δίχτυ άπό έργοστασια κατασκευής μηχανών χαί άπό χημικά έργοστάσια στα Ούραλια, πού μετατρεπεται σέ σοβιετικό Ρούρ, όλα αύτα χι οί άλλες βιομηχανικές επιτυχίες α' δλη τή χώρα ίείχνουν, δτι παρόλες τίς βυοχολ(·ς ή σοβιετική βιομηχανία μεγαλώνει χαί βυναμώνει σα φυτό πού ποτίζεται κ α λ α . . . Τό πεντάχρονο σχέδιο έβαλε τίς βάσεις τής μελλοντικής άναπτυξης χαί δυνάμωσε έςαιρετιχα τήν Ισχύ τής ΕΣΣΔ».

Μιά γνώμη τής Αγγλικής άστικής έφημερίδας Τάίμς»:

«Οικονομικοί

«Οί έπιτυχίες, πού καταχτήθηκαν στη ριομηχανία κατασκευής μηχανών είναι αναμφισβήτητες. Ή έξύμνηοη τών έπιτυχιών αύτών οτόν τύκο καί ο τούς λόγους Ϊέν είναι καθόλου άβασι ,. Δέν πρέπει να ξεχνάμρ, ότι ή Ρωσία παρήγαγε παλιότερα μοναχα τίς πιό άπλές μηχανές καί τα πιό άπλα εργαλεία. Είναι άλήθε-.α οτι χαί τώρα οί απόλυτοι αριθμοί είσαγωγής μηχανών κι έργαλείων αΰξανουν. Ή αναλογία όμως τών είσαγόμενβν μηχανών άε ούγκριση μέ έκείνες πού παράγονται στην ΕΣΣΔ, συνεχώς μειώνεται. Σήμερα ή ΕΣΣΔ παραγει δλες τίς έγκαταστασεις πού χρειάζονται για τή μεταλλουργία και την -',λεκτροβισμηχανία της. Κατόρθωσε να δημιουργηθεί δίκια τ η ; ριομηχανια αύτοχινήιων. Δημιούργησε παραγωγή μηχανών κι εργαλείων, πού περιλαβαίνουν δλη τήν κλίμακα άπ* τα πιό μικρά έργαλεΐα μεγάλη; ακρίβεια; ώς τίς πιο βαριές πρέσες. Κι ί σον άφορα τίς γεωργικες μηχανές, ή ΕΣΣΔ δεν έξαρτάται πια άπ' τίς εισαγωγές το·1 έξωτερικοϋ. ΙΙαραλληλα ή σοβιετική κυβέρνηση παίρνει δλα τα μέτρα, έτσι πού ή καθυστέρηση στην παραγωγή κάρβουνου χαί σίδηρου να μήν εμποδίζει την πραγματοποίηση το·) πεντάχρονου οέ τέσσερα χρόνια *ΝίΖνι-Νό6γκοροντ, τό παλιό όνομα τής πόλης πού λέγεται σήμερα Γκόρκι (Σι,μ. Μετ.) ·

494

Σ τ ά λ ι ν

Αέν ύ π α ρ χ ι ι άμφιβολία ί χ ι τα καινούργια τιράστια έρ ^οοταοια που άνοι— κοβομήβηκαν έξασφαλίζουν τή σημαντική αύξηση τής π α ρ α γ ω γ ή ς τής β α ριάς βιομηχανίας».

Μιά γνώμη τής αύατριαχής άστικής εφημερίδας «λόϊε Φρά'ε Πρέσε», πού τή διατύπωαε ατίς άρχές τοό 1932: «Τό μπολσββικιομό μποριΐς να τόν καταριέσαι, π ρ έ π ι ι όμως να τόν γνωρίζιις. Τό π ι ν τ α χ ρ ο ν ο οχ 49 ι ο (Ιναι Ινας καινούργιος κ ο λ ο σ σ ό ς , πού πρ4π»ι άπαραίτητα να π α ί ρ ν · τ α ι ύπόψη τουλάχιστον στους οίκονομικούς όπολογισμούς».

Μιά χιίση πού εκανβ τόν 'Οχτώβρη τού 1932 ό άγγλος καπιταλιστής Γχίψον Τζέρβι, πρόεδρος τής τράπεζας «ΓιουνάΓτ$ντ Ντομίνιον»: « θ έ λ ω να δκυκρινίσω δτι 8έν »ϊμαι κομμουνιστής χαί μπολσιβίκος, «ΐμαι άπλούστατα καπιταλιστής κι άτομικιοτής . . . Ή Ρωσία τραβά μπροστά, τή στιγμή πού παρα πολλά ά π ' τά έργοοτασια μας άδρανοΟν χ α ί π ε ρίπου 3 έκατομμύρια τοβ λαού μας ζητοβν μέ άπόγνωοη βουλια. Τό π ε ν τάχρονο τό (Ιρωνιύονταν καί προφήτιυαν τήν άποτυχία του. Μποριίτ« δμως να μήν ά μ φ ι β α λ ι τ ι δτι οτίς συνθήχις τοβ πιντάχρονου σχββίου έ γ ι ναν πιριοσότιρα άπ* δτι προβλ4πονταν . . . Σ ' δ λ ι ς τίς βιομηχανικές π ό λ»ις, πού έπιοκέφβηχα, δημιουργούνται καινούργιοι συνοικισμοί, χτισμένοι σύμφωνα μ' ί ν α όρισμένο σχέδιο, μέ πλατιούς δρόμους, στολισμένους μέ δέντρα καί διντροφυτιυμένις π λ α τ ι ΐ ι ς , μέ οπίτια τοβ πιό ουγχρονσμένου τύπου, μέ σχολι'.α, μέ νοοοκομιία, μ' έργατικές λέοχ«ς καί μέ τα άπαραίτητα βρ·φοχομ(Ια καί παιδικούς σταβμοΰς, δπου φροντίζουν γ ι α τα παίδια τδν έργαζομένων μανάδων Μήν προοπαβιίοτι να ύποτιμήο:τ( τα ρούσικα σχέδια καί μήν γ « λ ι έ - τ « μέ τήν έλπίδα δτι ή σοβιιτική κυβέρνηση μποριΐ να χ ρ ι ω κ ο π η ο ι ι . . . Ή οημ·ρινή Ρωσία (ίναι χώρα μέ ψυχή καί Ιδανικά Ή Ρωσία (ί^αι μια χώρα μέ κ α τ α π λ η χ τ ι κ ή δραστηριότητα. Πιοτιύ® δτι ο( έπιδιώξιις τής Ρωσίας (ίναι ό γ ι ι ΐ ς . . . Ί σ ω ς τό πιό σπουδαίο «Ιναι δτι δλη ή ν·ολαία καί ο( έ ρ γ α τ ι ς τής Ρωοίας έχουν κατι πού δυστυχΑς λ ι ί π ι ι οήμβρα οτίς καπιταλιστικές χΑρις, καί συγκικριμένα τήν έλπίβα».

Μιά γνώμη τοό Αμερικάνικου άοτικοδ περιοδικού «Νέΐσον», πού τή διατύπωσε τό Νοέμβρη τοό 1932: «Τα τέοσιρα χ ρ ' ν ι α τοΟ πινταχρονου σχιβίου φέρανι β α υ μ α σ τ έ ς ά λ ή β · ι α κ α τ α χ τ ή σ ι ι ς . Ή Σοβίβτική "Ενωοη έργαζόταν μέ Ι ν ταση πολιμικής πβριόδου γ ι α τήν έκπληρωση τοβ βημιουργικοβ καθήκοντος τής άνοικοδόμησης τών βασβων μιάς καινούργιας ζωής. Ή δ ψ η τής χώρας ά λ λ α ζ «ι τόσο, πού κ υ ρ ι ο λ ι χ τ ι κ α γ ί ν » τ α ι ά γ ν ώ ρ ι g τ η. . . Αύτό ίσχύβι γ ι α τή ΙΙόσχα μέ τίς έ κ α τ ο ν τ α δ ι ς καινούργιους ασφαλτοστρωμένους δοόμους καί τίς 8»ντροψυτβυιιέν»ς πλατ·1ις, μέ τα vsa χτιρια της, μ3 τα καινούργια προαστιια καί μέ τη ζώνη που σχηματίζουν τα καινούργια έργοστασια στίς παρυφές της. Αύτό 1σχύ·ι καί γ ι α τίς λιγότβρο σημαντικές π ό λ ι ι ς . Στίς στ3π»ς καί στίς έρημις ξ»-

Τά Αποτελέσματα τοΰ π ρ ώ τ ο υ πεντάχρονου Οχΐ&ίου ,

495-

φότρωοαν καινούργιες πόλεις χι δχι λίγες, μα τουλάχιστο 50 πόλεις μ» πληθυσμό άπό 50 ώς 250 χιλιαββς κατοίκους. "Ολβς αύτές γ ε ν ν ή θ η κ α ; τά τελευταία τέοοβρα χρόνια χαί ή καθε μια &π' αύτές είναι κέντρο μΐβς καινούργιας έπιχείρησης, ή μιάς σειράς από έπιχειρήοεις, πού χτίοτηχαν για τήν έκμετάλλευση τοβ φυσικοί πλούτου. 'Εκατονταβες καινούργιοι έπαρχιαχο'. ήλεχτροοταθμοί χαί μιά όλόχληρη σειρά άπό γίγαντες, οαν τό Ντνιεπροοτρόΐ, βίνουν βαθμιαία οαρχα καί όστά στή βιατύπωση τοβ Λένιν: ,,Σοοιαλιομός »ίναι Σοβιετική έξουοία σύν έςηλεκτρισμός" . . . Ή Σοβιετική Έ ν ω ση όργανωσε τή μαζική παραγωγή, άτέλειωτου άριθμού &πό αντικείμενα, πού ή Ρωσία ποτέ της προηγούμβνα î s v παρήγαγε: τραχτέρ, κομπαΐν, άνώτερες ποιότητβς ατσαλιού, ουχθετικό καουτσούκ, ρουλεμάν, Ισχυρά μοτέρ ντίζελ, τουρμπίνας τών 50 χιλ. κιλοβάτ, τηλεφωνικές ουοκευες, ηλεκτρικές μηχανές για τ»,ν εςορυχτικη βιομηχανία, άεροπλανα, αυτοκίνητα, π ο ί ή λ α τα χαί μερικές έκατονταΐες τύπους νέων μηχανών. . Για πρώτη φορα οτήν ίστορία της ή Ρωσία παράγει αλουμίνιο, μαγνήσιο, άπατήτη (φωσφορούχο ασβέστιο, - η μ . Met.) ίώίιο, ποταοα χαί πολλά άλλα πολύτιμα προϊόντα. "0Î η γ ο ί ο τ ί ς σ ο β ι ε τ ι κ έ ς π » î ι α î »ς ί έ ν ( Ι ν α ι πια ο I σ τ α υ ρ ο ί κ α ί οί τ ρ ο ύ λ ο ι («ι « à κ κ λ η ο ι ω ν , μ α οί σύγχρονες ά π ο θ· ή κ β ς τ ώ ν σ ι τ η ρ ώ ν κ α ί ο ί π ύ ρ γ ο ι τών σ ι λ ό . Τα κολχόζ χτίζουν οπίτια, οτα>λους καί χοιροσταοια. Ό ηλεκτρισμός είοχωρεί οτό χωριό χαί τό ραΰιόφωνο χαί οί βφημερίίες τό έχουν χ α τ α χ τ ή ο ι . Οί έργατες μαθαίνουν να έργαζον:αι οτίς πιό ουγχρονιομενες μηχανές. Οί νεαροί άγρότες φχιάχνουν χαί χρησιμοποιούν γεωργικές μηχανές, πού είναι πιό μεγάλες καί πιό συν&ετες άπό όσες έχει Set ποτέ της ή 'Αμερική. Ή Ρ ω σ ί α ά ρ χ ί ζ ε ι ν α „ σ κ έ φ τ ε τ α ι μ έ τ ί ς μ η X α ν έ ς". Ή Ρωσία περνά γρήγορα άπ' τόν αΙώνα τού ςύλου στόν αΙώνα τού οίβερου, τού ζτσαλιού, τού μπετόν καί τών μοτέρ».

Μιά γνώμη τοό άγγλιχοό «αριστερού» ρεφορμιστικού περιοδικού «Φόρβαρντ», πού τή διατύπωσε τό Σεπτέμβρη τού 1932: «Χτυπά στό ματι ή τεραστία ίουλια, που γίνεται στήν ΕΣΣΔ. Καινούργια έργοοτασια, καινούργια σχολεία, καινούργιοι κινηματογράφοι, καινούργιες λ ί ο χ ε ς , καινούργια πελώρια οπίτια, παντού καινούργιες οίκοίομές. Πολλές άπ* αύτές έχουν άποπερατωθεί, άλλες είναι άκόμα μέ τίς σκαλωσιές. Είναι ίύοκολο να ίιηγη&ούμ* στόν ά γ γ λ ο άναγνώοτη τί έγινε στα τελευταία ϊυό χρόνια καί τί γίνεται παραπέρα. ΙΙρέπει να τα βείς όλα μί τα ματια οου για να τα πίστεψε·..:. Οί έπιτυχίες μας πού είχαμε σημειώσει στή ίιαρκεια τοϋ πολέμου είναι ψευτοπράματα οέ σύγκριση μ' εκείνο, πού γίνεται οτην Κ-2Λ Οί άμερικανοι παραίέχονται, πώς άκόμα καί et», ν περίοΐο -ο·'ι - ι ό όρμητιχοΟ Ϊημιουργικοί όργασμού στίς ίυτικες Πολιτείες ί έ γ-νβταν τίποτα που να μοιάζει μέ τή σημερινή πυρετώίη ϊημιουργικη Ϊραοη .την Ε - Σ Λ . Jléca οτα τελευταία ίυό χρόνια έγιναν οιην Ε ΐ Ι Λ τόσες πολλές άλλαγες, roù ΐ ε ν τολμά κανείς νά φανταστεί τί θα γίνει σ' αυτή τη χώρα ύοτερα άπό άλλα 10 χ ρ ό ν ι α . . . Βγάλτε άπ' τό κεφάλι σας τίς φανταοτικες τρομερές ίοτορί:ς πού ϊ ι η γούν-αι οί αγγλικές εφημιρίόες, .coû τόοο επίμονα χαί τόσο άνόητα ψεύβονται για τήν ΕΣΣΛ. Βγάλτε επίσης άπ' τό κ ε φ ι λ ι σας ί λ η έχείνη τήν αμφίβολη άλήθεια χαί τίς εντυπώσεις πού προέρχονται άπό μη κατανόηση τής πραγματικότητας καί πού τίς ίιαΐίνουν 'Λ ερασιτέχνες ίιανοούμε-

496

Σ τ ά λ ι ν

vqi που ρλέπουν συγκαταβατικα πρός τήν Ε Σ Σ Δ μέοα ά π ' τα γ υ α λ ι α τής μεσαίας ταςης, χ ω ρ ί ς νά έχουν την π α ρ α μ ι κ ρ ή ιδέα f i a τό τί γ ί ν ε ΐ α ι ε κ ε ί . . Ί Ι ΚΣΣΛ ανοικοδομεί την καινούργια κοινωνία πανω οέ ύ γ ι ε ί ς βάσε'ς. Για να π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή σ ε ι ς το οκοπό αύτό π ρ έ π · ι να ριψοκινδυνεύσεις, πρ5πει να δουλέψεις μ' ίνθουσιασμό, μ ι τέτια δραστηριότητα πού ΐ έ γνώρισε ακόμα ώς τα σήμερα ό κόσμος. Ι Ι ρ ί π ε ι να π α λ α ί ψ ε ι ς μ5 τίς τ · ρ α ο τ ι β ς δυσκολίες, που είναι ά ν α π ό φ ε υ χ τ ε ς οτήν προσπάθεια γ ι α τήν άνοικοδόμηση τοϋ σοσιαλισμοϋ οβ μια ά π έ ο α ν τ η χ ώ ρ α , πού »ίναι α π ο μ ο νωμένη ά π ' τόν ύπολοιπο κόσμο. "Οταν £.μως ε π ι σ κ έ φ θ η κ α τή χ ω ρ α αύτή γ ι α δεύτερη φορα μέοα ΟΕ Ϊυό χρόνια, μου άφησε τήν «ντύπωση π ώ ς τραραει οτο ϊρόμο τής σταθερής προόδου. ς χ ε ϊ ι α ζ ε ι , "δημιουργεί και ανοικοδομεί, κι ϋλα αύτα γ ί ν ο ν τ α ι es τ έ τ ι α κ λ ί μ α κ α , που άποτελοϋν ς ε κ α θ α ρη Γρόκ'ληση γ ι α τον εχθρικό χ α π ι τ α λ ι ο τ ι κ ό κόσμο».

Τέτιες είναι οί διαφωνίες καί ή διάσπαση ατέ στρατόπεδο τών άστικών κύκλων άπ' τούς οποίους άλλοι είναι γιά τή συνρφή τής ΕΣΣΔ μέ τό δήθεν άποτυχημενο πεντάχρονο σχέδιο της, και άλλοι όπως φαίνεται, είναι γιά τήν εμπορική συνερτασία μέ τήν ΕΣΣΔ, Υπολογίζοντας δλοφάνερα οτι άπ* τίς έπιτυχίες τοϋ πεντάχρονου σχεδίου θά μπορέσουν νά άποκομίσουν κάποιο όφελος γιά τόν εαυτό τους. Μέ ιδιαίτερο τρόπο μπαίνει τό ζήτημα τής στάσης τής έργατικής τάξης τών κα-ιταλίστικών χωρών στό ζήτημα τοϋ πεντάχρονου σχεδίου καί στό ζήτημα τών έπιτυχιών τής σοσιαλιστικής άνοικοδόμησης στήν ΕΣΣΛ. Ηά μπορούσαμε νά περιοριστούμε εδώ μέ τό ν' άναφέρουμε τή γνώμη μιάς άπ' τίς παλυάριθμες έργατικές άντιπροσωπείες, πού επισκέπτονται κάθε χρόνο τήν ΕΣΣΔ, λόγου χάρη, τής βελγικής έργατικής άντιπροσωπβίας. Ή γνώμη αύτή είναι χαραχτηριστική γιά δλες χωρίς Εξαίρεση τίς έργατικές άντιπροσωπβίες. άδιάφορο, άν πρόκειται γιά άγγλικές ή γαλλικές άντιπροαωπείες, γιά γερμανικές ή άμβρικάνίΛες ή γιά τίς άντιπροσωπείβς τών άλλων χωρών. Νάτην'. «Βαυμαζουμε τήν τεραστία άνοικοδόμηση πού παρατηρήσαμε οτή βιάρχ ε ι α τοΟ ταξιδιού μας. Τόοο οτή Μόοχα, δοο χ α ί οτή Μ α χ έ γ ι ε φ χ α , οτή Γ χ ο ρ λ ό φ χ α , οτό Χάρχοβο χ α ' οτό Λ ί ν ι ν γ χ ο α ν τ , μπορέσαμε να δ ι α π ι σ τ ώ σουμε μέ πόοο ένθουσιασμό δουλεύουν έ χ ε ! , όλες οί μ η χ α ν έ ς είναι νεότ α τ η ς χ α τ α σ χ ε υ ή ς . - τ » έργοσταοια ύ π α ρ χ ε ι κ α θ α ρ ι ό τ η τ α , πολύς άέρας χ α ί φώς. Είδαμε δτι στην Ε - Σ Δ π α ρ ε χ ε τ α ι ιατρική χ α ί ύγεισνομικη βοήθεια οτούς έ ρ γ α τ ε ς , οτι οί έ ρ γ α τ ι κ έ ς χ α τ ο ι χ ί ε ς είναι χ τ ι σ μ ε ν ε ς κοντά οτα έ ρ γοστασια. Στίς έ ρ γ α τ ο υ π ό λ ε ι ς έχουν ό ρ γ α ν ω θ ε ! σχολεία καί βρεφικοί σ τ α θμοί. Τ α παιδιά περιραλλονται μέ τήν πιό ο τ ο ρ γ ι χ η φροντίδα. Μπορέσαμε να δοΟμε τή διαφορα, πού ύπαρχει άναμεοα στα παλ'.α καί ο t a ν ε ό χ τ ι σ τ α έργοσταοια, άναμεσα : τ | ς π α λ ι έ ς καί στίς χ α ι ν ο ύ ρ γ ι ε ς κ α τ ο ι κ ί ε ς . Ό λ α δσα ε ί δ α μ ε μάς έδοσαν μια ςεκαθαρη ιδέα γ ι α τήν τ ε ρ ά σ τ ι α , δύναμη τ β ν έργ α ζ ο μ έ ν ω ν , πού άνοικοδομοΟν την χ α ι ν ο ύ ρ γ ι α κοινωνία χ α τ ω άπό την χ α -

Τά Αποτελέσματα τοΰ π ρ ώ τ ο υ πεντάχρονου

Οχΐ&ίου

497-

θοδήγηση τού Κομμουνιστικοί) Κόμματος. Στήν ΕΣΣΔ παρατηρήσαμε μεγάλη έκπολιτιστική άνοδο, τή οτιγμή πού οτίς άλλες χώρες βασιλεύει ή κ α τ α π ι ώ οη ο' δλους τούς τομείς, βασιλεύει ή άνεργία. Μπορέσαμε νφ δούμε τις τρομερές δυσκολίες πού ουναντοΟν οί σοβιετικοί έργαζόμενοι οτο δρόμο τους Γι' αύτό καταλαβαίνουμε άκόμα περισσότερο τήν περηφανεια μέ τήν όποία μάς δείχνουν τίς νίκες τους. "Εχουμε τήν πεποίθηση 6τι θα ύπερνικήσουν δλα τα έμπόδια».

Νά ποιά βίναι ή διβΟνής σημασία του πεντάχρονου. Έ φ τ α σβ νά κάνουμε κάπου 2-3 χρόνια Ανοΐκοδομητική δουλιά, Εφτασε νά δείξουμε τίς πρώτες έπιτυχίες τοΰ πεντάχρονου, γιά νά χωριστεί όλος ό κόσμος σέ 9υό στρατόπεδα, στό στρατόπεδο τών Ανθρώπων που γαυγίζουν Ακούραστα ένάντιά μας καί στό στρατόπεδο τών Ανθρώπων, πού μένουν έκπληκτοι ά π ' τ ί ς έπιτυχίες του πεντάχρονου χωρίς πιά v i γίνεται λογος γιά τό δτι υπάρχει καί δυναμώνει τό δικό μας στρατόπεδο σ' δλο τόν κόσμο: τό στρατόπεδο της έργατικής τάξης τών καπιταλιστικών χωρών, πού χαίρεται γιά τίς έπιτυχίες τής έργατικής τάξης τής ΕΣΣΔ καί είναι έτοιμο νά τήν υποστηρίξει πρός μεγάλο τρόμο τής άστικής τάξης δλου του κόσμος. Τί σημαίνει αύτό; Αύτό σημαίνει δτι είναι Αναμφισβήτητη ή διεθνής σημασία τοϋ πεντάχρονου, ή διεθνής σημασία τών έπιτυχιών καί τών καταχτήσεών του. Αύτό σημαίνει δτι of καπιταλιστικές χώρες έγκυμονούν τήν προλεταριακή έπανάσταση καί άκριβώς έπειδή έγκυμονούν. τήν προλεταριακή έπανάσταση, ή άστική τάξη θάθελε νά άντλήσει άπ* τίς άποτυχίες τού πεντάχρονου ένα νέο έπιχείρημα ένάντια στήν έπανάσταση, τή στιγμή πού τό προλεταριάτο, Αντίθετα, προσπαθεί νά Αντλήσει καί πραγματικά άντλεί, άπ* τίς έπιτυχίες τού πεντάχρονου ένα νέο έπιχείρημα δπέρ τής έπανάστασης, ένάντια στήν άστική τάξη δλου τού κόσμου. Of έ π ι τ υ χ ί ε ς τ ο ύ π ε ν τ ά χ ρ ο ν ο υ κινητοποιούν τίς έπαναοτατικές δυνάμεις τής έργατικής τάξης δλων τών χωρών ένάντ ι α σ τ ό ν κ α π ι τ α λ ι σ μ ό . Αύτό είναι Αδιαφιλονίκητο γβγονός. Δέ μπορεί νά δπάρχει άμφιβολία δτι ή διεθνής έπαναστατική σημασία τού πεντάχρονου σχεδίου είναι πραγματικά Απέραντη. Γι'αύτό πρέπει νά δόσουμε Ακόμα πιό μεγάλη 32 I. Στάλιν. Ζ η τ ή μ α τ α λενινισμοΟ

προσοχή

498

Σ τ ά λ ι ν

στό ζήτημα τού πεντάχρονου, τού περιεχόμενου τού πεντάχρονου και τών βασικών καθηκόντων του. Γι' αύτό πρέπέι ν' άναλύσουμε μέ άκόμη μεγαλύτερη έπιμέλεια τ' Αποτελέσματα τού πεντάχρονου, τ* άποτελέσματατής έκπλήρωσης καί τής έφαρμογής στήν πράξη τού πεντάχρονου σχεδίου. II ΤΟ ΒΑΣΙΧΟ ΚΑΘΗΚΟΝ TOT ΠΕΝΤΑΧΡΟΝΟΤ ΚΙ 0 ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ Τ Η Ν ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ

ΣΧΕΔΙΟΤ TOT

"Ας περάσουμε στήν ουσία τού ίδιου τού πεντάχρονου σχεδίου. Τί είναι τό πεντάχρονο σχέδιο; ΙΙοιό ήταν τό βασικό καθήκον τοϋ πεντάχρονου σχεδίου; Τό βασικό καθήκον τού πεντάχρονου ήταν νά δδηγήσει τή χώρα μας, μέ τήν καθυστερημένη καί συχνά μεσαιωνική τεχνική της, στό δρόμο τής καινούργιας, σύγχρονης τεχνικής. Τό βασικό καθήκον τού πεντάχρονου σχεδίου ήταν νά μετατρέψει τήν ΕΣΣΔ άπό χώρα άγροτική κι άνίσχυρη, έξαρτημένί] άπ'τίς ιδιοτροπίες τών καπιταλιστικών χωρών, σέ χώρα βιομηχανική καί ίσχυρή, άπόλυτα αύτοτελή κι άνεξάρτητη άπ* τίς ιδιοτροπίες τού παγκόσμιου καπιταλισμού. Τό βασικό καθήκον τού πεντάχρονου σχεδίου ήταν, μετατρέποντας τήν ΕΣΣΔ σέ βιομηχανική χώρα, νά έκτοπίσει πέρα γιά πέρα τά καπιταλιστικά στοιχεία, νά εύρύνει τό μέτωπο τών σοσιαλιστικών μορφών οικονομίας καί νά δημιουργήσει τήν οικονομική βάση γιά τήν έξάλειψη τών τάξεων στήν ΕΣΣΔ, γιά τήν άνοικοδόμηση τής σοσιαλιστικής κοινωνίας. Τό βασικό καθήκον τοϋ πεντάχρονου σχεδίου ήταν νά δημιουργήσει στή χώρα μας μιά τέτια βιομηχανία, πού νάναι ικανή νά έπανεξοπλι'σει καί ν' άναδιοργανώσει, πάνω στή βάση τοϋ σοσιαλισμού, δχι μονάχα τή βιομηχανία στό σύνολο της, μά καί τίς μεταφορές καί τήν άγροτική οίκονομία. -Τό βασικό καθήκον τοϋ πεντάχρονου σχεδίου ήταν νά μεταφέρει τή μικρή καί κοματιασμένη άγροτική οίκονομία στό δρόμο τής μεγάλης συλλογικής οίκονομίας, νά εξασφαλίσει έτσι τήν οίκονομική βάση τού σοσιαλισμού στό χωριό καί νά εξαλείψει μ' αύτόν τόν τρόπο τή δυνατότητα τής παλινόρθωσης τού καπιταλισμού στήν ΕΣΣΔ.

Τά Αποτελέσματα τοΰ π ρ ώ τ ο υ πεντάχρονου Οχΐ&ίου ,

499-

Τέλος, τό καθήκον του πεντάχρονου σχεδίου ήταν νά δημιουργήσει στή χώρα μας όλες τίς Απαραίτητες τεχνικές καί οικονομικές προϋποθέσεις γιά τό άνέβασμα στόν ανώτατο βαθμό τής άμυντικής ικανότητας τής χώρας, πού μάς δίνει τή δυνατότητα νά οργανώσουμε τήν Αποφασιστική Απόκρουση κάθε Απόπειρας γιά στρατιωτική έπέμβαση Απ' έξω, κάθε Απόπειρας στρατιωτικής έπίθεσης Απ' έξω. Τί υπαγόρευε τό βασικό αύτό καθήκον του πεντάχρονου, τί τό δικαιολογούσε; Ή άνάγκη νά εξαλειφθεί ή τεχνικο-οικονομική καθυστέρηση τής Σοβιετικής "Ενωσης, πού τήν καταδίκαζε σέ μιά δχι Αξιοζήλευτη ύπαρξη, ή άνάγκη νά δημιουργηθούν στή χώρα τέτιες προϋποθέσεις, πού θάδιναν τή δυνατότητα £χι μονάχα νά φτάσει, μά με τόν καιρό καί νά ξεπεράσει άπό τεχνικοοικονομική άποψη τίς προχωρημένες καπιταλιστικές χώρες. Ή άντίληψη δτι ή Σοβιετική έξουσία δέ μπορεί νά κρατηθεί γιά πολύν καιρό πάνω στή βάση τής καθυστερημένης βιομηχανίας, δτι μονάχα ή σύγχρονη μεγάλη βιομηχανία, πού δχι μονάχα δέ θά υστερεί άπό τή βιομηχανία τών καπιταλιστικών χωρών, μά πού μέ τόν καιρό θά μπορεί καί νά τήν ξεπεράσει, μπορεί νά χρησιμεύσει σάν πραγματικό καί σίγουρο θεμέλιο γιά τή σοβιετική έξουσία. 'Η άντίληψη δτι ή Σοβιετική έξουσία δέ μπορεί νά στηρίζεται γιά πολύν καιρό πάνω οέ δυό άντιτιθέμενες βάσεις, πάνω στή μεγάλη σοσιαλιστική βιομηχανία, πού έ ξ α φ α ν ί ζ ε ι τά καπιταλιστικά στοιχεία καί πάνω στό μικρό άτομικό άγροτικό νοικοκυριό, πού γ ε ν ν ά τά καπιταλιστικά στοιχεία. Ή άντίληψη δτι δσο ή άγροτική οίκονομία δέ θάχει μπει πάνω στή βάση τής μεγάλης παραγωγής, δσο τά μικρά νοικοκυριά δέ θάχουν συνενωθεί σέ μεγάλα συλλογικά νοικοκυριά, δ κίνδυνος τής παλινόρθωσης του καπιταλισμού στήν ΕΣΣΔ θάναι ό πιό πραγματικός κίνδυνος άπ' δλους τούς πιθανούς κινδύνους. 'Ο Λένιν έλεγε: « Ή έπαναοτααΐ) Ι χ α ν ε τή Ρωσία μέσα σέ μερικούς μ ή ν : ; να φτάσει άπό τήν άποψη τοβ π ο λ ι τ ι χ ο 0 καθεστώτος τίς προχωρημένες χώρες. Αύτό όμως 81 φτάνει. Ό πόλεμος είναι άνελέητος, βάζει μέ άμείλιχ τ η όςότητα τό πιό κάτω ζήτημα: είτε θα χαθούμε, είτε θα φταοουμε τίς προχωρημένες χώρες χαί θα τίς ξεπερααουμε χαί ο ί χ ο ν ο μ ι χ α . . . θ α χαθοΟμε ή θα τραβήξουμε όλοταχώς μπροατα. "Ετοι βάζει τό ζήτημα ή Ιστορία». (Βλ. Λ έ ν ι ν , Ά π α ν τ α , τόμ. XXI σελ. 191).

500

Σ τ ά λ ι ν

Ό Λένιν έλεγε: « Ό α ο ζούμε a i μιχροαγροτιχή χώρα, οτή Ρωσία ύπαρχει πιό γερή οίχονομιχή βαση για τόν χαπιταλιομό, παρα για τόν χομμουνιομό. Αύτό είναι άπαραίτητο να τό θυμόμαστε. Ό χα$ένας, πού παρακολούθησε προσεχ τ ι χ α τή ζωή τοβ χωριού, σέ ούγχριοη μέ τή ζωή τής πόλης, {έρει πώς βέ βγαλαμε τίς ρίζες τοΟ καπιταλισμοί! χαί 84ν ύποοχαψαμε τό θεμέλιο, τή βαοη τοβ έοωτεριχού έχ&ροΟ. Ό έχθρός αυτός κρατιέται πανω οτό μιχρό νοικοκυριό χαί για να τόν ύποοχαψουμε ύπαρχει ένα μέοο: να μεταφέρουμε τήν οίχονομία τής χώρας, μαζί χαί τή γεωργία, πανω αέ νέα τεχνική βαοη, οτήν τεχνική βαοη τής ούγχρονης μεγάλης π α ρ α γ ω γ ή ς . . . Μονάχα τότε, όταν ή χώρα &αχει έςηλεχτριοθεί, όταν οτη βιομηχανία, οτήν άγροτιχή οίχονομία χαί οτϊς μεταφορές &α βόσουμε τήν τεχνική βαοη τής ούγχρονης μεγάλης βιομηχανίας, μοναχα τότε θα νικήσουμε όριοτιχά». (Βλ. Λ έ ν ι ν , "Απαντα, τόμ. XXVI σελ. 46-47).

Άκριβώς αυτές οί θέσεις άποτέλεσαν τή βάση γιά τίς άντιλήψεις του κόμματος, πού δδήγησχν στήν κατάστρωση του πεντάχρονου σχεδίου, στόν καθορισμό τοϋ βασικού καθήκοντος του πεντάχρονου σχεδίου. Έ τ σ ι έχουν τά πράγματι σχετικά μέ τό βασικό καθήκον του πεντάχρονου. Ή πριγματοποίησ/j όμως ένός τέτιου μεγαλεπίβολου σχεδίου δέ μπορεί ν' άρχίσεί στά κουτουροϋ, δπως τύχει. Γιά νά πραγματοποιήσεις Ινα τέτιο σχέδιο, πρέπει πριν άπ' δλα νά βρεις τό βασικό κρίκο τοϋ σχεδίου, γιατί μόνο δταν θάχεις βρει τό βασικό κρίκο καί θάχεις πιζστ;ί άπ' αύτόν, μπορείς νά τραβήξεις δλους τούς υπόλοιπους κρίκους τοϋ σχεδίου. Ποιος ήταν ό βασικός κρίκος τοϋ πεντάχρονου σχεδίου; Ό βασικός κρίκος τοϋ πεντάχρονου σχεδίου ήταν ή βαριά βιομηχανία μέ βασικό της πυρήνα τήν κατασκευή μηχανών. Γιατί μονάχα ή δχριά βιομηχανία είναι σέ θέση ν' ανασυγκροτήσει καί νά στηρίξει στά πόδια τ*,ς καί τή · βιομηχανία στό σύνοδο της καί τίς μεταφορές καί τήν άγροτική οικονομία. Ά π ' αύτήν άκριβώς έπρεπε ν' αρχίσει ή πραγματοποίηση τού πεντάχρονου. Συνεπώς, στή βάιη τής πραγματοποίησης τού πεντάχρονου σχεδίου έπρεπε νά μπει ή άνόρθωση τής βαριάς βιομηχανίας. Έχουμε τίς υποδείξεις τού Λένιν καί σ' αύτό τό ζήτημα: « Ή σωτηρία γιά τή Ρωοία ΐ έ βρίσκεται μονάχα οτήν χαλή οοβιά τ .0 άγροτιχοί νοικοκυριού—αύτό είναι λίγο—χι βχι μονάχα στήν χαλή χ α τασταοη τής έλαφριάς βιομηχανίας, πού έφοβιαζει τήν άγροτιά μέ εΤ5η κατανάλωσης—χι αύτό είναι λίγο—μάς χρειαζεται έπίσης β α ρ ι α βιομηχανία. . . Χωρ'ς τή σωτηρία τής βαριάς βιομηχανίας, χωρίς τήν άνόρθωσή

Td άποτίλέσματα τοΟ π ρ ώ τ ο υ πιντάχρονου σχεδίου

501

της, δέ θα μπορέσουμε ν' άνοικοδομήσουμε χαμια βιομηχανία, χαί χωρίς αότή θα χαθούμε γενιχα σαν αυτοτελής χο'ιρα. . . Ή βάρια βιομηχανία έχει άναγκη άπό χρατιχές έπιχορηγήσεις. "Αν δέν τΙς βρούμε θα χαθούμε οα πολιτισμένο χρατος, χωρίς χαν να γίνετ ιι λόγος σαν χρατος οοοιαλιστιχό> (Βλ. Δ ί ν ι ν, Ά π α ν τ α τόμ. XXVII σ«λ. 349).

Ή άνόρθωση καί ή άνάπτυξη όμως της βαριάς βιομηχανίας, ιδιαίτερα αέ μιά τόσο καθυστερημένη καί φτωχή χώρα, όπως ήταν ή χώρα μας ατίς άρχές του πεντάχρονου σχεδίου, είναι τό πιό δύσκολο πράγμα, γιατί ή βαριά βιομηχανία άπαιτεί, όπως είναι γνωστό, τεράστια χρηματικά έξοδα καί τήν ύπαρξη ένός όρισμένου κατώτατου όρίου έμπειρων τεχνικών δυνάμεων πού χωρίς αύτά, μιλώντας γενικά, είναι άδύνατη ή άνόρθωση τής βαριάς βιομηχανίας. Τόξερε καί τό υπολόγιζε το κόμμα αύτό; Ναί, τόξερε. Κι δχι μονάχα τόξερε, μά καί τό δήλωνε φωναχτά α' όλους. Τό κόμμα ήξερε πώς είχε Ανοικοδομηθεί ή βαριά βιομηχανία οτήν 'Αγγλία, στή Γερμανία, στήν 'Αμερική. Ήξερε ότι ή βαριά βιομηχανία είχε άνοικοδομηθεί στίς χώρες αύτές είτε με τή βοήθεια μεγάλων δανείων, είτε μέ τήν καταλήστευση άλλων χωρών, είτε ταυτοχρονα καί μέ τόν ένα καί μέ τόν άλλο δρόμο. Τό κόμμα ήξερε ότι οί δρόμοι αύτοί •ήταν κλειστοί γιά τή χώρα μας. Τότε σέ τί υπολόγιζε; Τπολόγιζε στίς ίδιες τίς δυνάμεις τί,ς χώρας μας. 'Τπολόγιζε στό γεγονός, δτι έχοντας τή Σοβιετική έξουσία καί στηριζόμενοι στήν έί>νικοποίηση τής γής, τής βιομηχανίας, τών μεταφορών, τών τραπεζών, τοϋ έμπορίου, μποροϋμε νά έφαρμόσουμε ένα καθεστώς τών πιό αύστηρών οικονομιών, γιά νά συσσωρεύσουμε άρκετά χρήματα, πού είνο ι άπαραίτητα γιά τήν άνόρθωση καί τήν άνάπτυξη τής βαριάς βιομηχανίας. Τό κόμμα έλεγε άνοιχτά δτι ή δουλιά αύτή θά άπαιτήσει σοβαρές θυσίες καί δτι θά πρέπει νά κάνουμε τίς θυσίες αύτές άνοιχτά καί συνειδητά, άν θέλουμε νά πετύχουμε τό σκοπό μας. Τό κόμμα υπολόγιζε ν' Αναλάβει τό έργο αύτο μέ τίς έσωτερικές δυνάμεις τής χώρας μας, χωρίς εξωτερικές ύποδουλωτικές πιστώσεις καί δάνεια. Νά τί έλεγε ό Λένιν γι' αύτό τό ζήμημα: Ή ρ έ π ε ι να προσπαθήσουμε ν' άνοιχοδοιιηοουμε Ινα κράτος, όπου οί έργάτες θα έ;αχολουθούσαν να όδηγούν τους άγρότες, ναχουν τήν έμπιοτοσύνη τιΛν άγροτιϋν καί δπου κανοντας τίς πιό μεγάλες οίχςνομίες, θά έξαλείφανε άπό τίς κοινωνικές τους σχέσιις καθ·» Ιχνος όποιασίήποτε π ε ριττής ΐ α π α ν η ; . ΙΙρέπβι να έφαρμόσουμε στόν χρατιχό μας μηχανισμό τις πιό μ ε γ ά λες οικονομίες. Πρέπει να έξαλείψουμε άπ' αύτόν καθε Ιχνος περιττής ί α -

•Ϊ502

Σ τ ά λ ι ν

πανης, πού τόσο ιολλές τού απομένουν» άπ'τήν τσαρική Ρωσία χαί το γ ρ α φειοκρατικό καπιταλιστικό της μηχανισμό. Δέ θάναι τ ό τ · αύτό Ινα βασίλειο μέ χωριάτικο περιορισμένο πνεύμα; "Οχι. "Αν διατηρήσουμε γιά τήν έργατική τάξη τήν καθοδήγηση π α ν · οτήν άγροτιά, τότε θάχουμε τή δυνατότητα, κανοντας τίς μεγαλύτερες οίκονομίες ατή διαχείριση τοΊ κράτους μας, να πετύχουμε τη διαφύλαξη καί τής πιό παραμικρής άποταμίευσης για την άνάπτυξη τής μ ε γ ζ λ η ς βιομηχανίας μας κατασκευής μηχανών, γιά τήν άνάπτυξη τού έξηλεκτρισμοΟ, τής έξόρυξης ύδροτύρφης, για την άποπερατωση τού ύδροηλεκιρικοϋ σταθμού τού Βόλχοφ κλπ. Αύτού καί μόνο αύτού βρίσκεται ή ελπίδα μας. Καί γ ι α να εκφραστούμε μεταφορικα, μοναχα τότε θαμαστε σέ θέση να περάσουμε άπ' τό ί ν α άλογο στ' άλλο, καί, συγκεκριμένα, άπ' τσ άγροτικό, μουζίκικο, έξαθλιωμένο άλογο, άπ' τό άλογο τών οίκονομιών πού προβλέπονται σέ μια χαταστραμένη άγροτική χώρα, στό άλογο, πού τό άναζητά καί πού δέ μπορεί να μήν τό άναζητά τό προλεταριάτο για τόν έαυτό του, στό άλογο τής μεγάλης βιομηχανίας κατασκευής μηχανών, έξτλεκτρισμού, τού Βολχοφστρόΐ χ λ π » . (βλ. Α έ ν ι ν , Ά π α ν τ α τόμ. XXVII σελ 417).

Νά περάσουμε άπ' τό έξαθλιωμένο, μουζίκικο άλογο, στό άλογο τής μεγάλης βιομηχανίας κατασκευής μηχανών, νά ποιό σκοπό έπιδίωκε τό χόμμα, όταν κατάστρωνε καί προσπαθούσε νά πραγματοποιήσει τό πεντάχρονο σχέδιο. Νά έφαρμόσουμε ένα καθεστώς τών πιό αόστηρών οίκονομιών καί νά συσσωρεύουμε τά μέσα, πού είναι Απαραίτητα γιά τή χρηματοδότηση τής έκβιομηχάνισης τής χώρας μας, νά ποιό δρόμο έπρεπε ν' Ακολουθήσουμε γιά νά πετύχουμε τήν άνόρθωση τής βαριάς βιομηχανίας καί τήν πραγματοποίηση του πεντάχρονου σχεδίου. Είναι τολμηρό τό καθήκον; Είναι δύσκολος ό δρόμος; Τό κόμμα μας δμως ίσα-ίσα γΓαύτό λέγεται λενινιστικό κόμμα, γιατί δέν έχει τό δικαίωμα νά φοβάται τίς δυσκολίες. Κάτι περισσότερο. Έ πεποίθηση τοϋ κόμματος δτι είναι πραγματοποιήσιμο τό πεντάχρονο σχέδιο καί ή πίστη στίς δυνάμεις τής έργατικής τάξης ήταν τόσο δυνατές, πού τό κόμμα θεώρησε δτι μπορεί νά βάλει στόν έαυτό του τό καθήκον νά πραγματοποιήσει αύτό τό δύσκολο έργο δχι μέσα σέ πέντε χρόνια, δπως άπαιτοϋσε τό πεντάχρονο σχέδιο, μά μέσα σέ τέσσερα χρόνια, συγκεκριμένα, μέσασέ τέσσερα χρόνια καί τρεις μήνες, άν προσθέσουμε τό είδικό τρίμηνο. Άκριβώς πάνω σ' αύτή τή βάση γεννήθηκε τό περίφημο σύνθημα: «Τό πεντάχρονο σχέδιο σέ τέσσερα χρόνια». Καί τί έγινε;

Τά Αποτελέσματα τοΰ π ρ ώ τ ο υ π ε ν τ ά χ ρ ο ν ο υ Οχΐ&ίου ,

503-

Τά γεγονότα άπόδειξαν άργότερα οτι τό χόμμα είχε δίκιο. Τά γεγονότα άπόδειξαν οτι χωρίς αυτή τήν τόλμη καί τήν πίστη στίς δυνάμεις τής έργατικής τάξης, τό κόμμα δέ θά μπορούσε νά καταχτήσει έκείνη τή.νίκη, πού μάς κάνει νά περηφανευόμαστε τώρα μέ τό δίκιο μας. Ill ΤΑ ΣΕ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

ΤΕΣΣΕΡΑ

ΧΡΟΝΙΑ

TOT ΠΕΝΤΑΧΡΟΝΟΥ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ Τ Η Σ

ΣΧΕΔΙΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ψ

"Ας περάσουμε τώρα στό ζήτημα τών άποτελεσμάτων τοϋ πεντάχρονου σχεδίου. ΙΙοιά είναι τ' άποτελέσματα τοϋ πεντάχρονου μέσα σέ τέσσερα χρόνια στόν ιομέα τής β ι ο μ η χ α ν ι α ς ; Νικήσαμε σ' αύτόν τόν τομέα; Ναί, νικήσαμε. Κι δχι μονάχα νικήσαμε, μά κάναμε περισσότερα άπ' δσα περιμέναμε καί μείς οί ίδιοι, άπ' δσα μπορούσαν νά περιμένουν χαί οί πιό θερμόαιμοι στό κόμμα μας. Αύτό •δέν τό άρνοϋνται τώρα ούτε οί έχθροί μας. Κι άκόμα περισσότερο δέ μπορούν νά τό άρνηθοϋν οί φίλοι μας. Δέν είχαμε σιδηρουργία, τή βάση τής έκβιομηχάνισης τής χώρας μας. Τώρα Ιχουμε. Δέν είχαμε βιομηχανία τραχτέρ. Τώρα εχουμε Δέν είχαμε βιομηχανία αυτοκινήτων. Τώρα Ιχουμε. Δέν είχαμε βιομηχανία κατασκευής έργαλειομηχανών. Τώρα έχουμε. Δέν είχαμε σοβαρή καί συγχρονισμένη χημική βιομηχανία. Τώρα έχουμε. Δέν είχαμε πραγματική καί σοβαρή βιομηχανία παραγωγής συγχρονισμένων γεωργικών μηχανών. Τώρα έχουμε. Δέν είχαμε βιομηχανία άεροπλάνων. Τώρα έχουμε. Στήν παραγωγή ήλεκτροενέργειας κατείχαμε τήν τελευταία θέση. Τώρα προωθηθήκαμε σέ μιά άπ' τίς πρώτες θέσεις. Στήν παραγωγή υποπροϊόντων τού πετρελαίου καί στήν έξόρυξη τού κάρβουνου κατείχαμε τήν τελευταία θέση. Τώρα προωθηθήκαμε σέ μιά άπ' τίς πρώτες θέσεις Είχαμε μιά μονάχα άνθρακο-μεταλλουργική βάση, στήν Ούκρανία, πού μ' αύτή δύσκολα τά βγάζαμε πέρα. Κατορθώσαμε δχι μονάχα ν' άνεβάσουμε τή βάση αύτή, μο» δημιουργή-

504

Σ τ ά λ ι ν

σαμε άχόμα κα£ μιά νέα άνθρακο-μεταλλουργική βάση στήν 'Αναβολή, πού είναι το καμάρι τής χώρας μας. Είχαμ* μιά μονάχα βάση τής υφαντουργικής βιομηχανίας οτό Βορά τής χώρας μας. Κατορθώσαμε τότε στό πιό σύντομο χρονιχό διάστημα νάχουμε δοό νέες βάσεις τής υφαντουργικής βιομηχανίας, στή Μέση 'Ασία καί στή Δοτική Σιβηρία. Κι δχι μόνον ιδρύσαμε αύτούς τούς καινούργιους τεράστιους κλάδους τής βιομηχανίας, μά τούς δημιουργήσαμε σέ τέτια χλίμαχα χαί σέ τέτιες διαστάσεις, πού μπροστά σ' αύτές ώχρίούν οί κλίμακες κχί οί διαστάσεις τής εύρωπαϊκής βιομηχανίας. Κι δλα αύτά δδήγησαν στήν δριστική κι αμετάκλητη έχτόπιση τών καπιταλιστικών στοιχείων άπ' τή βιομηχανία, ένώ ή σοσιαλιστική βιομηχανία έγινε ή μοναδική μορφή βιομηχανίας στήν ΕΣΣΔ. Κι δλα αύτά οδήγησαν στό νά γίνει ή χώρα μας άπό χ ώ ρα άγροτική, χώρα βιομηχανική, γιατί τό είδικό βάρος τής βιομηχανικής παραγωγής σέ σχέση μέ τήν άγροτική άνέβηκε άπ' τά 4 8 % πού ήταν στήν άρχή τοδ πεντάχρονου σχεδίου (τό 1928), στά 7 0 % στά τέλη τού τέταρτου χρόνου τού πεντάχρονου σχεδίου (τό 1932). Χ - Κι δλα αύτά οδήγησαν στό γεγονός δτι μπορέσαμε νά έκπληρώσουμε στά τέλη του τέταρτου χρόνου τού πεντάχρονου σχεδίου κατά 93,7% τό πρόγραμμα τής γενικής βιομηχανικής παραγωγής, πού ήταν υπολογισμένο γιά πέντε χρόνια, άφοϋ άνεβάσαμε, σέ σύγκριση μέ τό προπολεμικό έπίπεδο πάνω άπό τ ρ ε ί ς φ ο ρ έ ς καί σέ σύγκριση μέ τό έπίπεδο τού 1928 πάνω άπό δ υ ό φορ έ ς , τόν δγκο τής βιομηχανικής παραγωγής. Κι δσο γιά τό παραγωγικό πρόγραμμα τής βαριάς βιομηχανίας, Εκπληρώσαμε τό πεντάχρονο σχέδιο κατά 108%. Είναι άλή&εια δτι μείναμε πίσω στήν έκκλ/,ρωση τοϋ γενικού προγράμματος τοϋ πεντάχρονου σχεδίου κατά tc/( · Αύτό δμως έξηγείται μέ τό γεγονός δτι λογωτής άρνησης τών γειτονικών χωρών νά υπογράψουν μαζί μας σύμφωνα μή έπίθεσης χαί λόγω τών περιπλοκών στήν "Απω 'Ανατολή, υποχρεωθήκαμε νά μετατρέψουμε βιαστικά μιά σειρά έργοστάσια γιά νά παράγουν σύγχρονα άμυντικά δπλα μέ σκοπό τό δυνάμωμα τής άμυνίς μας. Ή μετατροπή δμως αύτή, έπειδή χρειάστηκε νά περάσουν τά έργοστάσια αύτά μιά κάποια περίοδο προπαρασκευής, είχε σά συνέπεια νά διακόψουν τήν παραγωγή προϊόντων γιά ενα διάστημα τεσσάρων μηνών, πράγμα πού δέ μπορούσε νά μήν έχει τήν έπίδραοή του στήν έκπλήρωοη τοϋ

Td άποτίλέσματα τοΟ πρώτου πιντάχρονου σχεδίου

505

γενικού προγράμματος παραγωγής τοϋ πεντάχρονου σχεδίου, στή διάρκεια του 1932. Έτσι κατορθώσαμε νά συμπληρώσουμε ολοκληρωτικά τά κενά πού υπήρχαν στό ζήτημα τής άμυντικής Ικανότητας τής χώρας μας. Δέ μπορούσε όμως αύτό νά μήν έπιδράσει άρνητικά στήν έκπλήρωση τοϋ προγράμματος παραγωγής τοϋ πεντάχρονοι* σχεδίου. Δέ μπορεί νά υπάρχει καμιά άμφιβολία δτι χωρίς αύτό τό Εκτακτο γεγονός, ί χ ι μονάχα θά Εκπληρώναμε, μά καί θά όπερεκπληρώναμε στά σίγουρα τούς άριθμούς πού καθόριζε τό πεντάχρονο σχέδιο. Τέλος, δλα αύτά οδήγησαν στό νά μετατραπεί ή Σοβιετική "Ενωση άπό χώρα άδύνατη κι άπροετοίμαστη γιά άμυνα, σέ χώρα ίσχ'υρή άπ' τήν άποψη τής άμυντικής ίκανότητάς της, σέ χώρα έτοιμη γιά κάθε ένδεχόμενο, σέ χώρα ίκανή νά παράγει σέ μαζική κλίμακα δλα τά σύγχρονα άμυντικά όπλα καί νά Εφοδιάζει μ' αύτά τό στρατό της σέ περίπτωση έπίθεσης άπ' εέω. Αύτά είναι, γενικά, τ' άποτελέσματα τοϋ πεντάχρονου μέσα σέ τέσσερα χρόνια στόν τομέα τής βιομηχανίας. Κρίνετε τώρα μόνοι σας, τί άξίζουν ύστερα άπ' δλα αύτά οί φλυαρίες τού άστικοϋ τύπου γιά τή «χρεωκοπία» τού πεντάχρονου στόν τομέα τής βιομηχανίας. Καί πώς πάνε άπ' τήν άποψη τής άνάπτυξης τής βιομηχανικής παραγωγής τους οί κ α π ι τ α λ ι σ τ ι κ έ ς χώρες, πού περνούν σήμερα μιά άγρια κρίση; Νά τά γνωστά σ' δλους έπίσημα στοιχεία. Έ ν ώ στά τέλη τού 1932 ό δγκος τής βιομηχανικής παραγωγής τής ΕΣΣΔ έ χ ε ι α ύ ξ η θ ε ί στά 3 3 4 % τοϋ προπολεμικού έπιπέδου, ό δγκος τής βιομηχανικής παραγωγής τών 'Ενωμένων Πολιτειών τής 'Αμερικής ? π ε σ ε στήν Γδια περίοδο στά 8 4 % τοϋ προπολεμικού έπιπέδου, τής 'Αγγλίας στά 75 c / r , τής Γερμανίας στά 62 % . 'Ενώ στά τέλη τού 1932 ό δγκος τής βιομηχανικής παραγωγής τής ΕΣΣΔ Ε χ ε ι α υ ξ η θ ε ί στά 2 1 9 % τοϋ έπιπέδου τοϋ 1928, ό δγκος τής βιομηχανικής παραγωγής τών Ενωμένων Πολιτειών I π ε σ ε στήν Γδια περίοδο στά 56 % , τής 'Αγγλίας στά 8 0 % , τής Γερμανίας στά 5 5 % , τής Πολωνίας στά 5 4 % . Τί άλλο μάς δείχνουν τά στοιχεία αύτά, άν δχι δτι τό κεφαλαιοκρατικό ούστημα τής βιομηχανίας δέν τάβγαλε πέρα στήν άμιλλα μέ τό σοβιετικό σύστημα, δτι τό σοβιετικό σύστημα τής βιομηχανίας υπερέχει σέ ολα άπό τό καπιταλιστικό σύστημα. ΑΗς λένε: δλα αύτά είναι καλά Ανοικοδομήθηκαν πολλά

•Ϊ506

Σ τ ά λ ι ν

καινούργια εργοστάσια, μπήκαν ο! βάσεις τής έκβιομηχάνισης. Θάταν όμως πολύ καλύτερα άν άπαρνιόμασταν τήν πολιτική τής εκβιομηχάνισης, τήν πολιτική τής επέχτασης τής παραγωγής μέσων παραγωγής, ή τουλάχιστο άν βάζαμε σέ δεύτερη μοίρα τή δουλιά αύτή γιά νά παράγουμε περισσότερο τσίτι, περισσότερα παπούτσια, ρούχα κι άλλα είδη πλατιάς κατανάλωσης. Είδη πλατιάς κατανάλωσης έχουν παραχθεί λιγότερα άπ* δσα χρειάζονται κι αύτό δημιουργεί ορισμένες δυσκολίες. Τότε όμως πρέπει νά ξέρουμε καί πρέπει νάχουμε υπόψη μας που θά μάς οδηγούσε μιά παρόμοια πολιτική πού παραγκωνίζει τά καθήκοντα τής εκβιομηχάνισης. Φυσικά, θά μπορούσαμε άπ' τό ένάμιση δισεκατομμύριο ρούβλια συνάλλαγμα, πού ςοδεύτηκαν σ' αύτή τήν περίοδο γιά τόν έξοπλισμό τής βαριάς βιομηχανίας μας, νά διαθέσουμε τά μισά γιά τήν είσαγωγή μπαμπακιοϋ, δερμάτων, μαλλιού, καουτσούκ κλπ. Θάχαμε τότε περισσότερο τσίτι, περισσότερα παπούτσια καί ρούχα. Δέ θάχαμε όμως τότε ούτε βιομηχανία τραχτέρ, ούτε βιομηχανία αύτοκινήτων, ούτε λίγο-πολύ σοβαρή σιδηρουργία, ούτε μέταλλο γιά τήν παραγωγή μηχανών καί θάμασταν άοπλοι μπροστά στήν έξοπλισμένη μέ τήν καινούργια τεχνική καπιταλιστική περικύκλωση. Τότε θά στερούσαμε τόν έαυτό μας άπό τή δυνατότητα νά έφοδιάζουμε τήν άγροτική οικονομία μέ τραχτέρ καί μέ γεωργικές μηχανές, συνεπώς θά μέναμε χωρίς ψωμί. Θά στερούσαμε τόν έαυτό μας άπό τή δυνατότητα νά νικήσουμε τά καπιταλιστικά στοιχεία τής χώρας, συνεπώς θά μεγαλώναμε σ' άπίστευτο βαθμό τίς πιθανότητες γιά τήν παλινόρθωση τού καπιταλισμού. Δέ θάχαμε τότε δλα έκείνα τά σύγχρονα άμυντικά μέσα, πού χωρίς αύτά δέ θάταν δυνατή ή κρατική Ανεξαρτησία μιάς χώρας, πού χωρίς αύτά μιά χώρα μετατρέπεται σέ άντικείμενο πολεμικών έπιχειρήσεων τών έξωτερικών έχθρών. Ή θέση μας θάταν τότε λίγο-πο^ύ άνάλογη μέ τή θέση τής σημερινής Κίνας, πού δέν έχει δικιά της βαριά βισμηχανία, δέν έχει δικιά της πολεμική βιομηχανία καί πού τή μαδά σήμερα δποιος προλάβει. Μέ λίγα λόγια, θάχαμε σ' αύτή τήν περίπτωση στρατιωτική έπέμβαση, δέ Θάχαμε σύμφωνα μή επίθεσης, άλλά πόλεμο, πόλεμο έπικίνδυνο καί θανάσιμο, πόλεμο αιματηρό κι άνισο, γιατί στόν πόλεμο αύτό θάμασταν σχεδόν άοπλοι άπέναντι σέ έχθρούς πού έχουν στή διάθεσή τους δλα τά σύγχρονα μέσα ιέπίθεσης.

Td άποτελέσματα τβΟ πρώτου πεντάχρονου βχε&(ου

507

Νά τί τροπή θάπαιρναν τά πράγματα, σύντροφοι. Είναι ξεκάθαρο δτι μιά κρατική έξουοία που σέβεται τόν έαυτό της, ένα κόμμα πού σέβεται τόν έαυτό του, δέ μπορούσε νά σταθεί σέ μιά τέτια όλέθρια άποψη. Κι άκριβώς γιατί τό κόμμα άπέριψε αύτή τήν άντεπαναστατική άποψη, άκριβώς γι' αύτό νίκησε άποφασιστικά στό έργο της έκπλήρωσης του πεντάχρονου σχεδίου στόν τομέα τής βιομηχανίας. Πραγματοποιώντας τό πεντάχρονο καί όργανώνοντας τή νίκη στόν τομέα τής βιομηχανικής άνοικοδόμησης, τό κόμμα άκολουθούσε πολιτική τών πιό γρήγορων ρυθμών άνάπτυξης τής βιομηχανίας. Ί Ι τ α ν σά νά σπιρούνιαζε τό κόμμα τή χώρα, γιά νά έπιταχύνει τό τρίξιμο της πρός τά μπρός. 'Ενεργούσε σωστά τό κόμμα, δταν άκολούθησε τήν πολιτική τών πιό γρήγορων ρυθμών; Ναι, χωρίς συζήτηση, σωστά. Δέ μπορεί νά μήν παρακινεί κανείς μιά χώρα, πού έμεινε πίσω έκατό χρόνια καί πού έςαιτίας τής καθυστέρηοής της τήν άπειλεί θανάσιμος κίνδυνος. Μονάχα μ' α&τόν τόν τρόπο μπορούσε νά δοθεί στή χώρα ή δυνατότητα νά έπανεξοπλιστεί στά γρήγορα μέ βάση τήν καινούργια τεχνική καί νά βγει τέλος στήν πλατιά λεωφόρο. Άκόμα δέ μπορούσαμε νά ξέρουμε ποιά μέρα θά έπιτεθούν οί ιμπεριαλιστές ένάντια στήν ΕΣΣΔ καί θά άνακόψουν τήν άνοικοδόμησή μας. Δέν υπήρχε δμως άμφιβολία δτι μπορούσαν νά επιτεθούν οποιαδήποτε στιγμή, έκμεταλλευόμενοι τήν τεχνικο-οικονομ'κή άδυναμία τής χώρας μας. Γι* αύτό, τό κόμμα άναγκάστηκε νά σπιρουνιάζει τή χώρα γιά νά μή χάσει χρόνο, γιά νά εκμεταλλευτεί πέρα γιά πέρα τήν άνάπαυλα καί γιά νά προλάβει νά δημιουργήσβι στήν ΕΣΣΔ τίς βάσεις τής εκβιομηχάνισης, πού άποτελοΰν τό θεμέλιο τής δύναμής της. ΐ ό κόμμα δέν είχε τή δυνατότητα νά περιμένει καί νά έλίσσεται, έπρεπε νά άκολουθεί πολιτική τών πιό γρήγορων ρυθμών. Τέλος, τό κόμμα έπρεπε νά βάλει τέρμα σ* δσο τό δυνατό πιό σύντομο χρονικό διάστημα, στήν άδυναμία τής χώρας στόν τομέα τής άμυνας. Ή σημερινή κατάσταση, ή αδξηση τών έξοπλισμών στίς καπιταλιστικές χώρες, ή χρεωκοπία τής ιδέας τού άφοπλισμού, τό μίσος τής διεθνούς κεφαλαιοκρατίας ένάντια στήν ΕΣΣΔ, δλα αύτά έσπρωχναν τό κόμμα νά έντείνει τό δυνάμωμα τής άμυντικής ικανότητας τής χώρας, τή βάση τής άνεξαρτησίας της.

90S

I. I τ d λ ι ν

Είχε δμως τό κόμμα τήν άντικειμενική δυνατότητα νά πραγματοποιήσει τήν πολιτική τών πιό γρήγορων ρυθμών; Ναί, τήν είχε. Είχε τή δυνατότητα αύτή δχι μόνο γιατί μπόρεσε Εγκαιρα νά ξεσηκώσει τή χώρα γιά τή γρήγορη προώθηση πρός τά μπρός, μά γιατί πρίν άπόλα μπόρεσε στό Εργο τής πλατιάς καινούργιας άν.οικοόόμησης νά στηριχτεί στά παλιά ή στά άνανεωμένα Εργοστάσια καί τίς φάμπρικες, πού οί Εργάτες, οί μηχανικοί καί τό τεχνικό προσωπικό τίς είχαν κάνει πιά χτήμα τους καί πού γι' αύτό μάς Εδιναν τή δυνατότητα νά πραγματοποιούμε τούς πιό γρήγορους ρυθμούς άνάπτυξης. Νά, πάνω σέ ποιά βάση άναπτύχθηκαν στή χώρα μας στήν περίοδο τού πρώτου πεντάχρονου σχεδίου ή γρήγορη άνοδος τής καινούργιας άνοικοδόμησης, τό πάθος τής άναπτυγμένης άνοικοδόμησης, οί ήρωες καί οί ούντάρνικοι στίς καινούργιες οικοδομές, ή πραχτική τών θυελλώδικων ρυθμών άνάπτυξης. Μήπως μπορούμε νά πούμε δτι στό δεβτ.ρο πεντάχρονο θ' άναγκαιτούμς ν' άκολουθήσουμε τήν ίδια άκ'ριβώς πολιτική τών πιό γρήγορων ρυθμών; "Οχι, δέ μπορούμε νά τό πούμε αύτό. Πρώτα, σάν άποτέλεσμα τής έπιτυχούς πραγματοποίησης τού πεντάχρονου έ κ π λ η ρ ώ σ α μ ε π ι ά βασικά τό κύριο καθήκον του: τή δημιουργία μιάς βάσης τής νέας σύγχρονης τεχνικής γιά τή βιομηχανία, τίς μεταφορές καί τήν άγροτική οικονομία. Μήπως χρειάζεται ύστερα άπ' αύτό νά σπιρουνιάζουμε καί νά υποκινούμε τή χώρα; Είναι ξεκάθαρο δτι τώρα δίν υπάρχει αύτή ή άνάγκη. Δεύτερο, σάν άποτέλεσμα τής έπιτυχοϋς έκπλήρωσης τού πεντάχρονου σχεδίου κ α τ ο ρ θ ώ σ α μ ε π ι ά ν' άνεβάσουμε τήν άμυντική ικανότητα τής χώρα; στό ύψος «τού χρειάζεται. Μήπως ύστερα άπ' αύτό χρειάζεται νά σπιρουνιάζουμε καί νά παρακινούμε τή χώρα; Είναι ξεκάθαρο δτι τώρα δέν υπάρχει αύτή ή άνάγκη. Τέλος, σάν άποτέλεσμα τής έπιτυχούς .εκπλήρωσης τού πεντάχρονου σχεδίου κατορθώσαμε ν' άνοικοδομήσουμε δεκάδες κι έκατοντάδες καινούργια μεγάλα εργοστάσια καίκομπινάτ (συνδυασμένες έπιχειρήσεις. Σημ. Μετ.), πού Εχουν καινούργια σύνθετη τεχνική. Αύτό σημαίνει δτι στό δεύτερο πεντάχρονο σχέδιο τό βασικό ρόλο στόν δγκο τής βιομηχανικής παραγωγής δέν θά τόν παίζουν πι·ί, δπως γινόταν στήν περίοδο τοϋ πρώτου πεντάχρονου, τά παλιά Εργοστάσια, πού ή τεχνική τους Εχει πιά καταχ-

Td άποτίλέσματα τοΟ πρώτου πιντάχρονου σχεδίου

509

τηθεί, μά τά καινούργια έργοστάσια πού ή τεχνική τους δέν 2χ ι καταχτηθεί άκόμα καί πού θά πρέπει νά καταχτηθεί. Ή κατάχτηση όμως τών καινούργιων έπιχειρήσεων καί τής καινούργιας τεχνικής παρουσιάζει πολύ περισσότερες δυσκολίες, άπό τή χρησιμοποίηση τών παλιών ή τών άνανεωμενων έργοστασίων, πού ή τεχνική τους 5χει πιά καταχτηθεί. Γιά νά άνεβάσουν τήν είδίκευσή τους οί έργάτες, οί μηχανικοί καί τό τεχνικό προσωπικό καί γιά ν' άποχτήσουν καινούργιες συνήθειες γιά τήν πλέρια χρησιμοποίηση τής καινούργιας τεχνικής, χρειάζεται πολύ περισσότερος χιόνος. Δέν είναι τάχα ξεκάθαρο, ύστερα άπ' δλα αύτά, δτι κι άν άκόμα τό θέλαμε, δέ θά μπορούσαμε στήν περίοδο τοϋ δεύτερου πεντάχρονου, ιδιαίτερα στά πρώτα δυο-τρία χρόνια τοϋ δεύτερου πεντάχρονου, νά πραγματοποιήσουμε πολιτική πιό γρήγορων ρυθμών άνάπτυξης; Νά γιατί νομίζω δτι γιά τό δεύτερο πεντάχρονο θά αναγκαστούμε ν' άκολουθήσουμε λιγότερο έπιταχυ^όμενους ρυθμούς άνάπτυξης τής βιομηχανικής παραγωγής. Στήν περίοδο τού πρώτου πεντάχρονου ή χρονιάτικη αύξηση τής βιομηχανικής παραγωγής ήταν κατά μέσο δρο 2 2 % . Νομίζω δτι στό δεύτερο πεντάχρονο θά Αναγκαστούμε νά σταθούμε σέ μιά κατά μέσο δρο 13-14% αύξηση τής βιομηχανικής παραγωγής. Γιά τίς καπιταλιστικές χώρες Ινας τέτιος ρυθμός άνάπτυξης τής βιομηχανικής παραγωγής άποτελεί άπρόσιτο ιδανικό. Κι δχι μονάχα ίνας τέτιος ρυθμός άνάπτυξης τής βιομηχανικής παραγωγής, μά άκόμα καί 5 % χρονιάτικη αύξηση τής βιομηχανικής παραγωγής κατά μέσο δρο Αποτελεί σήμερα γι' αύτές άπρόσιτο ιδανικό. Μά γι' αύτό άκριβώς είναι καπιταλιστικές χώρες. "Αλλο πράγμα ή Σοβιετική χώρα μέ τό σοβιετικό σΰστηαα οικονομίας. Μέ τό δικό μας οικονομικό σύστημα ίχουμε άπόλυτα τή δυνατότητα καί πρέπει νά πραγματοποιήσουμε σάν κ α τ ώ τ α τ ο δριο 13-14% αύξηση τής παραγωγής τό χρόνο. Στήν περίοδο τού πρώτου πεντάχρονου κατορθώσαμε νά οργανώσουμε τόν ένθουσιασμό, τό πάθος τής κ α ι ν ο ύ ρ γ ι α ς ά ν ο ι κ ο δ ό μ η σ η ς καί κερδίσαμε άποφασιστικές έπιτυχίες. Αύτό είναι πολύ καλό. Τώρα δμως δέν είναι άρκετό. Τώρα πρέπει νά συμπληρώσουμε τή δουλιά αύτή μέ τόν ένθουσιαιμό καί τό πάθος τής κ α τ ά χ τ η σ η ς τών καινούργιων έργοστασίων καί τής καινούργιας τεχνικής, μέ τό σοβαρό άνέβασμα τής παραγωγικότητας τής δουλιίς, μέ τή σοβαρή έλάττωση τού κόστους παραγωγής.

510

Σ τ ά λ ι ν

Α ύ τ ό είναι τώρα τό κ ύ ρ ι ο . Γιατί μονάχα πάνω σ' αότή τή βάση μπορούμε νά πετύχουμε λχ, οτό δεύτερο μισό τού δεύτερου πεντάχρονου, νά πάρουμε καινούργια δυνατή φόρα, τόσο στόν τομέα τής άνοικώδόμησης, όσο καί στόν τομέα τής αύίησης τής βιομηχανικής παραγωγής. Τέλος, μερικά λόγια γιά τούς ίδιους τούς ρυθμούς καί γιά τά ποσοστά της χρονιάτικης αύξησης τής παραγωγής. Οί ειδικοί της βιομηχανίας μας ασχολούνται λίγο μ' αύτό τό ζήτημα. Κι όμως αύτο είναι ενα πολύ ένδιαφέρον ζήτημα. Τί σημαίνουν τά ποσοστά τής αύξησης τής παραγωγής καί τί ούσιαατικά κρύβεται πίσω άπ' τό κάθε ποσοστό αύξησης; "Ας πάρουμε λόγου χάρη τό 1925, τήν περίοδο τής άνόρθωσης. Ή χρονιάτικη αδξηση τής παραγωγής ήταν τότε έ 6 % . Ή συνολική βιομηχανική παραγωγή έφτανε τά 7.700 έκατομμύρια ρούβλια. Τά 6 6 % τής αύξησης άποτελούσαν τότε, σέ άπόλυτους άριθμούς, 3 δισεκατομμύρια ρούβλια καί κάτι. Συνεπώς, τό κάθε έκατοστό τής αύξησης ισοδυναμούσε τότε μέ 45 εκατομμύρια ρούβλια. 'Ας πάρουμε τώρα τό 1928, πού έδοσε 2 6 % αύξηση, δηλαδή, σέ ποσοστά, σχεδόν τρεις φορές λιγότερη άπ' τό 1925. Ή συνολική βιομηχανική παραγωγή ήταν τότε 15.500 έκατομμύρια ρούβλια. Σέ άπόλυτους άριθμούς ολόκληρη ή χρονιάτικη αύξηση ήταν τότε 3.2&0 έκατομμύρια ρούβλια. Συνεπώς, τό κάθε έκατοστο αύξησης ισοδυναμούσε τότε μέ 126 έκατομμύρια ρούβλια, δηλαδή ήταν σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερο άπ' τό 1925, δταν είχαμε 6 6 % αδξηση. "Ας πάρουμε τέλος τό 1931, πού έίοσε 2 2 % αδςηση, δηλαδή τρεις φορές λιγότερη άπ' τό 1925. Ή συνολική βιομηχανική παραγωγή ί,ταν τότε 30.800 έκατομμύρια ρούβλια. 'Ολόκληρη ή αύξηση έδοσε τότε, σέ άπό>υτους άριθμούς, 5.600 έκατομμύρια καί κάτι. Συνεπώς, τό κάθε έκατοστό αύξησης ισοδυναμούσε με 250 έκατομμύρια ρούβλια καί πάνω, δηλ. ήταν έξι φορές μεγαλύτερη άπ' τό 1925, δταν είχαμε 6 6 ° 0 αύξηση καί δυό φορές μεγαλύτερη άπ' τό 1928, δταν είχαμε 2 6 % καί κάτι αδέηιη. Τί δείχνουν δλα αύτά; Δείχνουν δτι δταν μελετούμε τούς ρυθμούς άνάπτυξης τής παραγωγής δέν πρέπει νά περιοριζόμαστε μονάχα στήν εξέταση τών ποσοστών γενικά τής αύξησης, μά πρέπει νο^ ξέρουμε έπίσης τί κρύβεται πίσω άπ' τό κάθε έκατοστό τής άνάπτυξης καί ποιό είναι τό συνολικό ποσό της χρονιάτικης αύξησες τής παραγωγής. Τό 1933 θάχουμε λόγου

Td άποτελέομστα τού π ρ ώ τ ο υ π ε ν τ ά χ ρ ο ν ο υ oxtbioti

511

χάρη 16% αύξηση, δηλαδή τέσσερις φορές λιγότερη άπ' τό 1925. Αύτό δμως δέ σημαίνει δτι ή αύξηση τής παραγωγής σ' αύτό τό χρόνο θάναι έπίσης τέσσερις φορές μικρότερη. Ή αύξηση τής παραγωγής στά 1925 ήταν σέ άπίλυτους αριθμούς 3 δισεκατομμύρια καί κάτι καί τό κάθε εκατοστό ισοδυ-.αιούσε μέ 45 έκατομμύρια ρούβλια. Δέν όπάρχει λό,'ος ν'αμφιβάλλουμε δτι ή αύξηση τής παραγωγής στά 1933 σέ άπόλυτους αριθμούς χαί μέ μέσο δρο 16% αύξηση θάναι δχι λιγότερη άπό 5 δισεκατομμύρια ρούβλια, δηλαδή σχεδόν δυό φορές μεγαλύτερη σέ σύγκριση μέ τό 1925 και τό κάθε εκατοστό τής αύξησης θά ίσοδυναμεί τουλάχιστο μέ 320-340 έκατομμύρια ρούβλια, δηλαδή θ' «ϊποτελεί Ενα ποσό πού θά είναι τουλάχιστο επτά φορές μεγαλύτερο άπ' τό κάθε έκατοστό τής αύξησης τοϋ 1925. Νά τί τροπή παίρνουν τά πρίγματα, σύντροφοι, άν εξετάσει κανείς συγκεκριμένα τό ζήτημα τών ρυθμών καί τών ποσοστών τής αύξησης. "Ετσι έχουν τά πράγματα σχετικά μέ τ' άποτελέσματα τού πεντάχρονου σχεδίου μέσα σέ τέσσερα χρόνια στόν τομέα τής βιομηχανίας. IV ΤΑ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

ΣΕ ΤΕΣΣΕΡΑ

TOT

ΠΣΝΤΑΧΡΟΝΟΤ

ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ

ΤΗΣ

ΣΧΕΔΙΟΤ

ΜΕΣΑ

ΑΓΡΟΤΚΗΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

"Ας περάσουμε στό ζήτημα τών άποτελεσμάτων τού πεντάχρονου σχεδίου μέσα σέ τέσσερα χρόνια στόν τομέα τής άγροτικής οικονομίας Τό πεντάχρονο σχέδιο στόν τομέα τής άγροτικής οικονομίας είναι τό πεντάχρονο τής κολλεχτιβο-οίησης. 'Από πού ξεκινούσε τό κόμμα, όταν έφάρμοζε τήν κολλεχτιβοποίηση; Τό κόμμα ξεκινούσε άπ' τό ότι γιά τή στερέωση της διχτατορία; τού προλεταριάτου καί γιά τήν ανοικοδόμηση τής σοσιαλιστικής κοινωνίας, έκτός άπ' τήν έκβιομηχάνιση είναι ά π α ραίτητο έπισης τό πέρασμα άπ' τό μικρό άτομικό άγροτικό νοικοκυριό στό μεγάλο συλλογικό άγροτικό νοικοκυριό που θάναι έφοδιασμένο μέ τραχτέρ καί σύγχρονες γεωργικές μηχανές, πού άποτελεί τή μοναδική στέρεη βάση τής Σοβιετικής έξουσίας στό χωριό.

•Ϊ512

Σ τ ά λ ι ν

Τό κόμμα ξεκινούσε άπ' τό δτι χωρίς τήν κολλεχτιβοποίηοη είναι άδύνατο νά οδηγηθεί ή χώρα μας στήν πλατιά λεωφόρο τής άνοικοδόμησης τών οικονομικών βάσεων τού σοσιαλισμού, είναι άδύνατο ν* άπαλλαχτοδν τά έκατομμύρια τής Εργαζόμενης άγροτιάς άπ' τήν άθλιότητα καί τήν άμάθεια. 'Ο Λένιν έλεγε δτι: «lié τό μικρό votxoxuptô Si βγαίνεις άπό τήν άνέχεια». (Βλ. Λ έ ν t ν, Ά π α ν τ α , τόμ. XXIV σελ. 540).

Ό Λένιν ίλεγε δτι: « Ά ν έξακολου&οΟμε να κουρνιάζουμε όπως παλιά οτα μιχρα νοικοκυριά, Ιοτω χα( οαν έλεύθεροι πολίτες πανω οέ έλεύθερη γ ή , θα μάς ά π ε ι λεΐ όπως πάντα ό άναπόφευχτος χαμός». (Βλ. Λ έ ν ι ν , Ά π α ν τ α , τόμ. XX αελ. 417).

Ό Λένιν έλεγε δτι: «Μοναχα μέ τήν χοινή, ουνεταιριοτιχή, συντροφική έργαοία μ-.zr οΟμε να βγοϋμε άπ' τό άδιέξοϊο, πού μβς ό ΐ ή γ η ο ε ό Ιμπεριαλιστικός πόλεμος». (Βλ. Λ έ ν ι ν , Ά π α ν τ α , τόμ. XXIV σελ. 537J.

'Ο Λένιν έλεγε δτι: «Είναι άπαραίτητο να περάσουμε οτήν χοινή καλλιέργεια οτα μεγάλα ύποΐειγματικα νοικοκυριά», γιατί «χωρίς αύτό βέ μποροΟμ: νά βγοΟμε άπ* τήν έρείπωοη, άπ' την π ρ α γ μ α ι ι χ α άπελπιοτιχή χατίλοταση, πού βρίσχεται ή P a c i n i . (Βλ. Λ έ ν ι ν , Ά π α ν τ α , τόμ. XX σελ. 418).

Ξεκινώντας άπ' αύτό, ο Λένιν έφτασε στό παρακάτω βασικό συμπέρασμα: «Μοναχα οτήν περίπτωση, πού 8·α κατορθώσουμε νά βείςουμε στήν πρα£η ατούς άγρότες τα πλεονεχτηματα τής χοινής, συλλογικής, ουντροφ'.κής, συνεταιριστικής καλλιέργειας τής γής, μονάχα άν κατορθώοουμε νά βοηθήΐουμε τόν άγρότη μέ τή ουντροφική, συνεταιριστική οίκονομία, μονάχα τότε ή έργατ.χη ταςη, πού κρατά στα χέρια της τήν χρατιχή έςουοία, θ' άποΐείςει πραγματιχα στόν άγρότη πώς Ι χ ε ι δίκιο, θα τραβήξει πραγματιχα μέ το μέρος της, σταθερα χ ι άληθινα τα πολλά έχατομμύρια τής άγροτικής μαζας». (Βλ. Λ έ ν ι ν , Ά π α ν τ α , τόμ. XXIV οελ. 579).

Ά π ' τίς θέσεις αύτές τού Λένιν ξεκινούσε τό κόμμα, δταν έφάρμοζε τό πρόγραμμα τής κολλεχτιβοποίησης τής άγροτικής οίκονομίας, τό πρόγραμμα τού πεντάχρονου στόν τομέα τής άγροτικής οίκονομίας. Σέ σχέση μ* αύτά, τό καθήκον τοϋ πεντάχρονου στήν άγροτική οικονομία ήταν νά συνενώσει τά σκόρπια καί μικρά άτο-

Td Αποτελέσματα τοΟ πρώτου πεντάχρονου σχεδίου

513

μικά Αγροτικά νοικοκυριά, πού δέν είχαν τή δυνατότητα νά χρησιμοποιούν τραχτέρ καί σύγχρονες γεωργικές μηχανές, σέ μεγάλα συλλογικά νοικοκυριά, έξοπλισμένα μ' δλα τά σύγχρονα μέσα της πιό Αναπτυγμένης άγροτικής οικονομίας, καί >ά καλύψει τίς έλεύθερες έκτάσεις μέ υποδειγματικά κρατικ.. νοικοκυριά, μέ σοβχόζ. Τό καθήκον τού πεντάχρονου στήν άγροτική οικονομία ήταν νά μετατρέψει τήν ΕΣΣΔ Από μικροαγροτική καί καθυστερημένη χώρα, σέ χώρα τού μεγάλου Αγροτικού νοικοκυριού, πού είναι οργανωμένο πάνω στή βάση τής συλλογικής έργασίας καί πού δίνει τό μεγαλύτερο ποσοστό τής παραγωγής του σέ προϊόντα γιά τήν άγορά. Τί πέτυχε τό κόμμα, δταν έφάρμοζε τό πρόγραμμα τού πεντάχρονου μέσα σέ τέσσερα χρόνια, στόν τομέα τής Αγροτικής οικονομίας; Εκπλήρωσε τό πρόγραμμα αύτό ή χρεωκόπησε; Τό κόμμα πέτυχε νά όργανώσει στή διάρκεια κάπου τριών χρόνων πάνω άπό 200 χιλιάδες συλλογικά νοικοκυριά καί περίπου 5 χιλιάδες σιτοπαραγωγικά καί χτηνοτροφικά σοβχόζ καί κατόρθωσε ταυτόχρονα \ά έπεχτείνει τίς σπαρμένες εχτάσεις κατά 21 έκατομμύρια εχτάρια (210 έκατομμύρια στρέμματα, Σημ Μετ.) μέσα σέ 4 χρόνια. Τό κόμμα πέτυχε νά συνενώνουν τά κολχόζ σήμερα, πάνω Απ' τά 6 0 ^ τών άγροτικών νοικοκυριών, πού Αγκαλιάζουν πάνω Απ' τά 70 °/c δ λ ω ν ^ ν άγροτικών γαιών, πράγμα πού σημαίνει δτι ϋ π ε ρ s κ π λ'η ρ ώ θ η κ ε τό πεντάχρονο σχέδιο στό τ ρ ι π λ ά σ ι ο . Τό, κόμμα πέτυχε άντί τά 500-600 έκατομμύρια πούτια σιτηρών γιά τήν Αγορά, πού συγκεντρώνονταν στήν περίοδο πού επικρατούσε τό ατομικό Αγροτικό νοικοκυριό, νΑ έχει τώρα τή δυνατότητα νά συγκεντρώνει 1200-1400 έκατομμύρια πούτια σιτηρά κάθε χρόνο. Τό κόμμα πέτυχε, νά συντρίψει τούς κουλάκους σάν τάξη, παρόλο πού τούς κουλάκους δέν τούς Αποτελειώσαμε Ακόμα ολοκληρωτικά, ν' Απελευθερώσει τήν έργαζόμενη Αγροτιά άπ' τήν υποδούλωση καί τήν έκμετάλλευση τοϋ κουλάκου καί νά θεμελειώσει τή Σοβιετική έξουσία πάνω σέ σταθερή οικονομική βάση στό χωριό, πάνω στή βάση τής συλλογικής οικονομίας. Ιο κόμμα πέτυχε νά μετατρέψει τήν ΕΣΣΔ άπό χώρα τού μικρού Αγροτικού νοικοκυριού, σέ χώρα τής πιό μεγΑλης Αγροτικής οικονομίας στόν κόσμο. 34. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινισμοΟ.

514

Σ τ ά λ ι ν

Αύτά είναι, γενικά, τ' άποτελέσματα τοό πεντάχρονου σχεδίου μέσα σέ τέσσερα χρόνια, στόν τομέα τής άγροτικής οικονομίας. Κρίνετε τώρα μόνοι σας: τί άξίζουν ύστερα άπ' δλα αύτά οί φλυαρίες τοΰ άστικού τύπου γιά τή «χρεωκοπία» τής κολλεχτιβοποίησης καί γιά τήν «άποτυχία» τοϋ πεντάχρονου σχεδίου στόν τομέα τής άγροτικής οικονομίας; Καί πώς Εχουν τά πράγματα σχετικά μέ τήν άγροτική οικονομία στίς κ α π ι τ α λ ι σ τ ι κ έ ς χώρες, πού περνάνε σήμερα μιά άγρια άγροτική κρίση; Νά τά γνωστά σ' δλους έπίσημα στοιχεία. Ή σπαρμένη Εχταση στίς βασικές σιτοπαραγωγικές χώρες Ελαττώθηκε κατά 8 - 1 0 % . Ή σπαρμένη μέ μπαμπάκι έχταση στίς ΕΠΑ έλαττώθηκε κατά 1 5 % , μέ ζαχαρότευτλα στή Γερμανία καί στήν Τσεχοσλοβακία κατά 2 2 - 3 0 % , μέ λινάρι στή Λιθουανία καί στή Λετονία κατά 2 5 - 3 0 % . Σύμφωνα μέ τά στοιχεία τοϋ άμερικάνικου υπουργείου της Γεωργίας, ή άξία τής συνολικής παραγωγής τής άγροτικί,ς οικονομίας στίς ΕΠΑ Ε π ε σ ε άπό 11 δισεκατομμύρια δολάρια πού ήταν τό 1929, στά 5 δισεκατομμύρια τό 1932, δηλαδή πάνω άπό 5 0 % . Ή άξία τής συνολικής παραγωγής τών σιτηρών στήν ίδια γώρα έ π ε σ ε άπό 1288 έκατομμύρια δολάρια, πού ήταν τό 1929, στά 391 έκατομμύρια δολάρια τό 1932, δηλαδή πάνω άπό 68ο)ο. Σττν Ιδια χώρα ή άξία τής συνολικής παραγωγής τού μπαμπακιού έ π ε σε άπό 1389 έκατομμύρια δολάρια, πού ήταν τό 1929, στά 397 έκατομμύρια δολάρια τό 1932, δηλαδή πάνω άπό 7 0 % . Δέ δείχνουν μήπως δλα αύτά τά γεγονότα τά πλεονεχτήματα τού σοβιετικού συστήματος τής άγροτικής οικονομίας, άπέναντι στό καπιταλιστικό σύστημα; Δέ δείχνουν μήπως δλα αύτά τά γεγονότα δτι τά κολχόζ είναι πιό βιώσιμη μορφή οικονομίας άπ' τό άτομικό άγροτικό καί καπιταλιστικό νοικοκυριό; Λένε πώς τά κολχόζ καί τά σοβχόζ δέν είναι ολωσδιόλου άποδοτικά (έπικερδή), δτι καταβροχθίζουν ένα σωρό οικονομικά μέσα, δτι ή διαττρηση τέτιων έπ·χειρήσεων δέν έχει καθόλου νόημα, δτι θίταν πιό σκόπιμο νά διαλυθούν καί νά μείνουν μόνον αύτά που είναι άποδοτικά. Έ τ σ ι δμως μπορούν νά μιλοϋν μονάχα άνθρωποι, πού δέν καταλαβα·'νουν τίποτα άπ' τά ζητήματα τής λαίκής οικονομίας, άπ' τά οικονομικά ζητήματα. Πρίν άπό μερικά χρόνια, πάνω άπ' τις μισές υφαντουργικές έ.τι-

Td άποτίλέσματα τοΟ πρώτου πιντάχρονου σχεδίου

515

χειρήσεις δέν Απόδιδαν κέρδος. Μιά μερίδα άπ' τούς συντρόφους μας μάς πρότεινε τότε νά κλείσουμε τίς επιχειρήσεις αυτές. Τί θά κάναμε ί ν τούς άκούγαμε; Θά κάναμε τό μεγαλύτερο έγκλημα άπέναντι στή χώρα μας, άπέναντι στήν έργατική τάξη, γιατί θά καταστρέφαμε τή βιομηχανία μας, πού άναπτυσσόταν. Τί κάναμε τότε; Περιμέναμε Ινα χρόνο καί κάτι, καί πετύχαμε νά γίνει άποδοτική όλη ή υφαντουργική βιομηχανία μας. Καί τό έργοστάσιο αύτοκινήτων στήν πόλη Γκόρκ·, πού γιά τήν ώρα έπίσης δέν άποδίδει κέρδος; Μήπως θά διατάξετε νά τό κλείσουμε; Ή τή σιδηροβιομηχανία μας, πού έπίσης γιά τήν ώρα δέν άφηνει κέρδος; Μήπως θέλετε νά τήν κλείσουμε, σύντροφοι; Ά ν βλέπουμε τήν άποδοτικότητα έτσι, τότε θάπρεπε νά άναπτύξουμε στόν άνώτατο βαθμό μονάχα μερικούς κλάδους τής βιομηχανίας, πού δίνουν τή μεγαλύτερη πρόσοδο, λόγου χάρη τή ζαχαροπλαστική, τούς άλευρόμυλους, τή βιομηχανία καλλυντικών είδών, τή βιομηχανία πλεχτών, τή βιομηχανία παιδικών παιχνιδιών κλπ. Φυσικά, έγώ δέν είμαι ένάντια στήν άνάπτυξη αύτών τών κλάδων τής βιομηχανίας. Αντίθετα, πρέπει νά άναπτυχτοϋν, γιατί χρειάζονται έπίσης στόν πληθυσμό. Πρίν άπ' δλα δμως δέ μπ-οροϋν ν' άναπτυχθοϋν χωρίς έγκαταστάσεις καί χωρίς καύσιμη ύλη, πού τούς τή δίνει ή βαριά βιομηχανία. Καί δεύτερο, α' αυτούς τούς κλάδους δέ μπορεί να στηρίζει κανείς τήν έκβιομηχάνιση. "Ετσι έχουν τά πράγματα σύντροφοι. Τήν άποδοτικότητα δέν πρέπει νά τή βλέπουμε μέ τό μάτι τοϋ ψιλικατζή, ούτε άπ' τή σκοπιά τής δοσμένης στιγμής. Τήν άποδοτικότητα πρέπει νά τή .βλέπουμε άπ' τήν άποψη τής παλλαϊκής οικονομίας, μέ προοπτική μερικών χρόνων. Μονάχα μιά τέτια άποψη μπορεί νά όνομαστεί πραγματικά λενινιστική, πραγματικά μαρξιστική. Καί ή άποψη αύτή είναι όποχρεωτική, δχι μονάχα σχετικά μέ τή βιομηχανία, άλλά σέ άκόμα μεγαλύτερο βαθμό σχετικά μέ τά κολχόζ καί τά σοβχόζ. Σκεφτείτε μονάχα αύτό τό πράγμα: μέσα σέ τρία κάπου χρόνια δημιουργήσαμε πάνω άπό 200 χιλιάδες κολχόζ καί περίπου 5 χιλιάδες σοβχόζ, δηλαδή δημιουργήσαμε ολότελα καινούργιες μεγάλες έπιχειρήσεις, πού έχουν τήν ίδια σημασία γιά τήν άγροτική οίκονομία, δπως τά εργοστάσια καί οί φάμπρικες γιά τή βιομηχανία. Πέστε μου μιά χώρα, πού μπόρεσε μέσα σέ τρία χρόνια νά δημιουργήσει οχι 205 χιλιάδες καινούργιες μεγάλες Ιπιχειρήσεις, μά έστω καί 25 χιλιάδες τέτιες έπιχειρήσεις. Δέ

•Ϊ516

Σ τ ά λ ι ν

θά μού τήν πείτε, γιατί δέν ύπάρχβι χαί δέν υπήρξε ποτέ μιά τέτια χώρα. 'Εμείς όμως δημιουργήσαμε 205 χιλιάδες καινούργιες έπιχειρήσεις στήν άγροτιχή οικονομία. Καί νά πού βρίσκονται, δπως φαίνεται, άνθρωποι στόν κόσμο *·ού άπαιτοόν οί έπιχειρήσεις αοτες νά γίνουν άμέσως άποδοτιχές, κι άν δέ γίνουν άμέσως άποδοτικές νά τίς καταστρέψουμε χαί νά τις διαλύσουμε. Δέν είναι μήπως ξεκάθαρο ότι οί δάφνες τοό Έρόστρατου δέν άφήνουν να ήσυχάσουν τούς άνθρώπους αύτούς πού είναι χάτι περισσότερο άπό περίεργοι; Μιλώντας γιά τή μή άποδοτικότητα τών κολχόζ καί τών σοβχόζ, θέ θέλω καθόλου νά πώ, οτι κανένα άπ' αύτά δέν είναι άποδοτικό. Κάθε άλλο. Είναι γνωστό σ' δλους, ότι Ιχουμε σήμερα χι δλας μιάν ολόκληρη σε'ιρά άπό κολχόζ χαί σοβχόζ, πού είναι σέ μεγάλο βαθμό άποδοτικά. Έχουμε χιλιάδες κολχόζ καί δεκάδες σοβχόζ, πού άπό τώρα κιόλας είναι πέρα γιά πέρα άποδοτικά. Αύτά τά κολχόζ καί τά σοβχόζ είναι τό καμάρι τοϋ χόμματός μας, τό καμάρι τής σοβιετικής έξουσίας. Φυσικά τά κολχόζ καί τά σοβχόζ δέν είναι παντού τ ί ίδια. Άνάμεσα στά κολχόζ καί στά σοβχόζ υπάρχουν παλιά, νέα καί πολύ νεαρά. Πρόκειται γιά άδύνατους άκόμα οικονομικούς οργανισμούς, πού δέ διαμορφώθηκαν όλοτελα. Στήν οργανωτική άνοικοδόμηση περνάνε τήν ίδια περίπου περίοδο, πού περνούσαν τά έργοστάσια καί οί φάμπρικές μας στά 1920-21. Είναι εύχολονόητο δτι στήν πλειοψηφία τους δέ μπορούν νάναι άκόμα άποδοτικά. Δέ μπορεί νά ύπαρχει δμως καμιά άμφιβολία δτι θά γίνουν άποδοτιχά μέσα σέ 2 - 3 χρόνια, όπως έγιναν άποδοτιχές οί φάμπρικες χαί τά έργοστάσιά μας, ύστερα άπ' τό 1921. Τό ν' άρνηθεί κανείς νά τά βοηθήσει καί νά τά υποστηρίξει, γιατί δέν είναι δλα αποδοτικά στή δοσμένη στιγμή, σημαίνει νά διαπράξει τό μεγαλύτερα έγλλημα άπίναντι στήν έργατική τάξη καί στήν άγροτιά. Μονάχα οί έχθροί τοϋ λαοϋ χι οί άντεπαναστάτες μπορούν νά βάζουν ζήτημα, δτι είναι άχρηστα τά κολχόζ καί τά σοβχόζ. Πραγματοποιώντας τό πεντάχρονο σχέδιο στήν άγροτική οικονομία, τό κόμχα έφάρμοαε τήν κολλεχτιβοποίηση μί έπιταχυνόμενου; ρυθμούς 'Ενήργησε σωστά τό κόμμα δταν έφάρμοζε τήν πολιτική/ τών έπιταχυνόμίνων ρυθμών κολλεχτιβοποίησης; Ναί, χωρίς άμφιβολία σωστά, άν καί δέν τά κατάφερε έδώ χωρίς αερικά παρατραβήγματα. Ακολουθώντας τήν πολιτική τής έξάλειψης τών κουλάκων σάν τάξης καί ξεριζώνοντας τίς φωλιές

Td άποτίλέσματα τοΟ πρώτου πιντάχρονου σχεδίου

517

τών κουλάκων, τό χόμμα βέ μπορούσε vi σταματήσει ατή μέση τοϋ δρόμου, άλλά όφειλε νά οδηγήσει ίσαμε τό τέλος τό έργο αύτό. Αύτό είναι τό πρώτο. Δεύτερο, διαθέτοντας άπό τή μιά μεριά τραχτέρ καί γεωργικές μηχανές, χι Επωφελούμενο άπό τήν άλλη μεριά άπ' τήν έλλειψη τής άτομιχής ίδιοχτησίας πάνω οτή γή (έθνιχοποϊηση τής γής!), τό κόμμα είχε όλες τίς δυνατότητες νά Εντείνει τήν κολλεχτιβοποίηση τής άγροτικής οίκονομ'ας. Καί πραγματικά οτόν τομέα αύτόν είχε τήν πιό μεγάλη Επιτυχία, γιατί δπερεκπλήρωσε τρεις φορές τό πρόγραμμα τοϋ πεντάχρονου σχεδίου σχετικά μέ τήν κολλεχτιβοποίηση. Μήπως αύτό σημαίνει, δτι πρέπει ν' Ακολουθήσουμε τήν πολιτική τών Επιταχυνόμενων ρυθμών κολλεχτιβοποίησης καί στήν περίοδο τού δευτέρου πεντάχρονου σχεδίου, "Οχι, δέ σημαίνει αύτό. Τό γεγονός είναι δτι Α π ο π ε ρ α τ ώ σ α μ ε κιόλας ουσιαστικά τήν κολλεχτιβοποίηση στίς βασικές περιοχές τής ΕΣΣΔ. Συνεπώς, στόν τομέα αύτόν κάναμε περισσότερα άπό δτι μπορούσαμε νά περιμένουμε. .Κι δχι μονάχα άποπερατώσαμε ουσιαστικά τήν κολλεχτιβοποίηση, μά πετύχαμε νά γίνουν τά κολχόζ στή συνείδηση τής τεράστιας πλειοψηφίας τής άγροτιάς ή πιό παραδεχτή μορφή οικονομίας. Αύτή είναι μιά τεράστια κατάχτηση, σύντροφοι. 'Αξίζει, ύστερα άπ' αύτά νά τσακίζεται κανείς γιά γρήγορους ρυθμούς κολλεχτιβοποίησης; Είναι ξεκάθαρο δτι δέν άξίζει. Τώρα δέ μπαίνει πιά ζήτημα γιά έπιταχυνόμενους ρυθμούς κολλεχτιβοποίησης, κι άκόμα περισσότερο δέ μπαίνει ζήτημα άν θά πρέπει νά υπάρχουν ή νά μήν όπάρχουν τά κολχόζ. Τό ζήτημα ούτό έχει λυθεί πιά καταφατικά. Τά κολχόζ σταθεροποιήθηκαν κι ό δρόμος γιά τό παλιό, άτομικό νοικοκυριό έκλεισε οριστικά. Σήμερα τό καθήκον μας είναι νά στερεώσουμε τά κολχόζ ό ρ γ α ν ω τ ι κ ά , νά διώκουμε άπ' αύτά τά σαμποταριστικά στοιχεία, νά διαλέξουμε άληθινά δοκιμασμένα μπολσε^ίκικα στελέχη γιά τά κολχόζ καί νά κάνουμε τά κολχόζ πραγματικά μπολσεβίκικα. Αύτό είναι τώρα τό κύριο. "Ετσι έχουν τά πράγματα σχετικά μέ τό πεντάχρονο μέσα σέ τέσσερα χρόνια, οτόν τομέα τής άγροτικής οικονομίας.

•Ϊ518

Σ τ ά λ ι ν

V ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΥΛΙΚΗΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΣΤΟΝ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

TOT ΠΕΝΤΑΧΡΟΝΟΥ ΜΕΣΑ ΤΟΜΕΑ

ΤΗΣ

ΤΑΝ ΕΡΓΑΤΩΝ

ΣΕ

ΚΑΛΥΤΕΡΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑΝ

ΤΗΣ

ΑΓΡΟΤΎΝ

Μίλησα πιό πάνω γιά τίς έπιτυχίες οτόν τομέα τής βιομηχανίας καί τής άγροτικής οικονομίας, γιά τήν άνοδο τής βιομηχανίας καί τής άγρετικής οίκσνομ/ας στήν ΕΣΣΔ. Τί άποτελέσματα είχαν οί έπιτυχίες αότές άπ' τήν άποψη τής καλυτέρευσης τής υλικής κατάστασης τών εργατών καί τών άγροτών; Ποιά βίναι τά βασικά άποτελέσματα τών επιτυχιών μας οτόν τομέα τής βιομηχανίας καί τής άγροτικής οικονομίας, άπ' τήν άποψη τής ριζικής καλυτέρευσης τής υλικής κατάστασης τών έργαζομένων; Είναι, πρώτο, δτι ε ξ α λ ε ί ψ α μ ε τ ή ν ά ν ε ρ γ ί α καί τήν άβεβαιότητα γιά τό αύριο άνάμεσα στούς έργάτβς. Είναι, δεύτερο, δτ: ή κολχόζνικη άνοικοδόμηση άγκάλιασε σχεδόν δλη τήν άγροτική φτωχολογιά, δτι πάνω ο' αυτή τή βάση υποσκάψαμε τή διαφοροποίηση τής άγροτιάς σέ κουλάκους καί σέ φτωχούς άγρότες καί έ ξ α λ ε ί ψ α μ β έ τ σ ι τ ή ν ά θ λ ι ό τ η τ α καί τή φ τ ώ χ ε ι α στό χ ω ρ ι ό . Αύτή είναι μιά τεράστια κατάχτηση, σύντροφοι, πού δέ μπορεί καί νά τήν όνειρευτεί κανένα άστικό κράτος, άκόμα καί τό πιό «δημοκρατικό». Στή χώρα μας, στήν ΕΣΣΔ, οί έργάτες άπό καιρό πιά ξέχασαν τί είναι άνεργία. Πρίν άπό τρία περίπου χρόνια είχαμε ίσαμε ένάμισο έκατομμύριο Ανέργους. Πέρασαν κι δλας δυό χρόνια άπό τότε πού εξαλείψαμε τήν άνεργία. Κι οί έργάτες μπόρεσαν κιόλας νά ξεχάσουν σ' αύτό τό διάστημα τήν άνεργία, τό ζυγό τ/jç καί τίς φρίκες της. Γιά ρίξτε μιά ματιά στίς καπιταλιστικές χώρες, καί θά δείτε τί φρίκες προκαλεί έκεί ή Ανεργία. Στίς χώρες αύτες υπάρχουν σήμερα οχι λιγότερο άπό 30-40 έκατομμύρια άνεργοι. Τί άνθρωποι είναι αύτοί; Γι* αύτούς λένε συνήθως δτι είναι «ξοφλημένοι άνθρωποι». Κάθε μέρα πασχίζουν νά βρουν δουλιά, ζητούν δουλιά, είναι έτοιμοι νά δεχτούν δουλιά μέ οποιουσδήποτε δρους, δέν τούς παίρνουν δμως στή δουλιά, γιατί βίναι «παραπανήσιοι» άνθρωποι Κ: αύτό γίνεται τή στιγμή, πού τεράστιες μάζες ά π · εμπορεύματα καί προϊόντα σπαταλιούνται, χάρη στίς ιδιοτροπίες

Td άποτίλέσματα τοΟ πρώτου πιντάχρονου σχεδίου

519

τών εύνοουμένων τής τύχης, άπό τούς βλαστούς τών καπιταλιστών καί τσιφλικάδων. Στούς άνεργους αρνούνται τήν τροφή, γιατί αύτοί δέν έχουν χρήματα νά τήν πληρώσουν, τους άρνούνται τή στέγη, γιατί δέν έχουν μέ τί νά πληρώσουν τό νοίκι. Πώς χαί που ζούνε; Ζοόνβ μέ τά άθλια ψύχουλα πού πέφτουν άπ' τό άρχοντικό τραπέζι, σκαλίζουν τούς ντενεκέδες τών σκουπιδιών όπου βρίσκουν σάπια ύπολείμματα τροφών, ζούνε μέσα στίς τρώγλες τών μεγάλων πόλεων καί προπάντων σέ τενεκεδομαχαλάδες, πού τίς φτιάνουν πρόχειρα οί ίδιοι οί άνεργοι μέ σανίδια άπόκασόνια καί μέ φλοιούς δέντρων, στά γύρω τών πόλεων. Αύτό δμως δέν είναι όλο. Ά π' τήν άνεργία δέν ύποφέρο.»ν μονάχα οί άνεργοι. 'Απ* τήν άνεργία ύποφέρουν άκόμα καί οί έργάτες πού έχουν δουλιά. Υποφέρουν, γιατί ή ύπαρξη μεγάλου άριθμού άνέργων δημιουργεί γι' αοτούς μιά κατάσταση άστάθειας στήν παραγωγή, τήν άβεβαιότητα γιά τό αύριο. Σήμερα δουλεύουν στήν επιχείρηση, δέν είναι δμως βέβαιοι δτι δταν ξυπνήσουν αύριο δέ θά μάθουν δτι έχουν άπολυθεί πιά. Μιά άπτίς βασικές καταχτήσεις τού πεντάχρονου οχεδίου μέσα σέ 4 χρόνια είναι δτι έξαλείψαμε τήν άνεργία κι απαλλάξαμε τούς έργάτες τής ΕΣΣΔ άπ' τίς φρίκες της. Τό ίδιο πρέπει νά πούμε καί γιά τούς άγρότες. Κι αύτοί έπίσης ξέχασαν τή διαφοροποίηση τών άγροτών σέ κουλάκους καί σέ φτωχούς, τήν έκμετάλΧευση τής φτωχολογιάς άπό τοός κουλάκους, τήν καταστροφή πού κάθε χρόνο μετάτρεπε σέ ζητιάνους έκατοντάδες χιλιάδες κι έκατομμύρια φτωχούς άγρότρς. Πρίν άπό 3 - 4 χρόνια περίπου, στή χώρα μας, ot φτωχοί άγρότες άποτελούσαν δχι λιγότερο άπ' τά 30% τού όλου άγροτικού πληθυσμού. Ί ) άριθμός τους ξεπερνούσε τά δέκα έκατομμύρια άτομα. Καί πιό παλιά, πρίν άπ' τήν 'Οχτωβριανή 'Επανάσταση, οί φτωχοί άγρότες άποτελούσαν δχι λιγότερο άπ'τά 6 0 % τού άγροτικού πληθυσμού. Καί τί ήταν οί φτωχοί άγρίτες; Ή τ α ν άνθρωποι, πού συνήθως δέν τούς έφτανε είτε ό σπόρος, είτε τό άλογο, είτε τά έργαλεία, είτε δέν τούς έφταναν δλα αύτά τά πράγματα μαζί. 01 φτωχοί άγρότες ήταν άνθρωποι πού φυτοζωούααν καί κατά κανόνα ήταν υποδουλωμένοι στούς κουλάκους καί πού στά παλιά χρόνια ήταν υποδουλωμένοι στούς κουλάκους καί στούς τσιφλικάδες. "ίίς τελευταία άκόμα. ένάμισι περίπου έκατομμύρισ καί κάποτε καί ολόκληρα δυό έκατομμύρια φτωχοί άγρότες, τραβούσαν κάθε χρόνο γιά δουλιά στό Νότο, δηλαδή στό Βόρειο Καύκασο καί στήν Ούκρανία, οπου πιά-

520

I. Σ τ ci λ ι ν

νανε δουλιά ατούς χουλάχους, χαί πιό παλιά άκόμα χαί στους χουλάχους χαί στους τσιφλικάδες. Άχόμα περισσότεροι ήταν εκείνοι που χτυπούσαν κάθε χρόνο τίς πόρτες τών έργοστασίων, πυκνώνοντας τίς γραμμές τών άνέργων. Καί δέν ήταν μονάχα οί φτωχοί, πού βρίσκονταν σέ μιά τέτια δχι άςιοζήλευτη κατάσταση. Οί μισοί καί πάνω, άπ' τούς μεσαίους άγρότες ζούσαν στήν ίδια άνέχεια καί στήν ίδια στέρηση, δπως καί οί φτωχοί. "Ολα αύτά μπόρεσαν καί τά ξέχασαν οί άγρότες. Τί έδοσε το πεντάχρονο μέσα σέ τέσσερα χρόνια στούς φτωχούς καί στά κατώτερα στρώματα τών μεσαίων άγροτών; Ύ π ό σχαψε καί σύντριψε τούς κουλάκους σάν τάξη, καί άπάλλαξε τούς φτωχούς καί πάνωάπ' τούς μισούς μεσαίους αγρότες άπ'τήν υποδούλωση στούς κουλάκους. Τούς τράβηξε στά κολχόζ καί τούς δημιούργησε μιά σταθερή κατάσταση. 'Εξάλειψε έτσι τή δυνατότητα διαφοροποίησης τής άγροτιάς σέ έκμεταλλευτές, δηλαδή σέ κουλάκους, καί σέ έκμεταλλευόμενους, δηλαδή σέ φτωχούς. Ανέβασε τή φτωχολογιά καί τά κατώτερα στρώματα τών μεσαίων άγροτών μέσα στά κολχόζ ώς τή Θέ.ση τών έξασφαλισμένων άν^ρώπων, κι έβαλε έτσι τέλος στό προτσές τής καταστροφής καί τής έξαθλίωσης τής άγροτιάς. Σήμερα στή χώρα μας δέν ύπάρχουν πιά τέτιες περιπτώσεις, νά φεύγουν άπ' τά σπίτια τους κάθε χρόνο έκατομμύρια άγρότες καί νά πηγαίνουν γιά μεροκάματο σέ μακρινές περιοχές. Γιά νά πάρεις σήμερα έναν άγρότη γιά δουλιά σέ άλλο μέρος, έξω άπ' τό κολχόζ του, πρέπει νά υπογράψεις σύμφωνο μέ τό κολχόζ, κι άκόμα νάέξασφαλίσεις δωρεάν τό ταξίδι μέ τό τραίνο στόν κολχόζνικο. Σήμερα δέν έχουμε πιά στή χώρα μας τέτιες περιπτώσεις, νά καταστρέφονται εκατοντάδες χιλιάδες κι έκατομμύρια άγρότες καί νά πολιορκούν τίς πόρτες, στίς φάμπρικες καί στά έργοστάσια. Αύτό γινόταν μιά φορά κι ένα καιρό. Σήμερα ό άγρότης είναι έξασφαλισμένος νοικοκύρης, μέλος του κολχόζ, πού έχει στή διάθεσή του τραχτέρ, γεωργικές μηχανές, άπόθεμα σπόρου, εφεδρικά άποθέματα κλπ. Νά τί έδοσε τό πεντάχρονο στή φτωχολογιά καί στά κατώτερα στρώματα τών μεσζίων άγροτών. Νά που βρίσκεται ή ούσία τών βασικών καταχτήσεων τοϋ πεντάχρονου στόν τομέα τής καλυτέρευσης τής ολικής κατάστασης τών έργατών καί τών άγροτών. Σάν άποτέλεσμα τών βασικών αύτών καταχτήσεων στόν το·

Td άποτελέσματα τού πρώτου πεντίχρονου oxtbiou

521

μέα τής καλυτέρευσης τής υλικής κατάστασης τών έργατών χαί τών άγροτών στό πρώτο π^τάχρονο έχουμε: α) Αδξηση στό 5 ι π λ ά σ ι ο, σέ σόγχριση μέ τό 1928, του άριθμοϋ τών έργατών χαί τών υπαλλήλων τής μεγάλης βιομηχανίας, πράγμα που σημαίνει όπερεκπλήρωση του πεντάχρονου σχεδίου χατά 57% . β) Αδξηση του λαϊκού εισοδήματος, συνεπώς αύξηση τώνέσόδων τών έργατών χαί άγροτών, ποό έφτχσε τό 1932 τά 45,1 δισεκατομμύρια ρούβλια, πράγμα πού σ φ α ί ν ε ι αύξηση χατά 8 5 % σέ σύγκριση μέ τό 1928. γ) Αύξηση τοϋ μέσου χρονιάτικου μισθού τών εργατών καί τών όπαλλήλων τής μεγάλης βιομηχανίας κατα 67% , σέ σύγκριση μέ τό 1928, πράγμα πού σημαίνει όπερεκπλήρωση τοϋ π ε ν τάχρονου σχεδίου κατά 18 % . 8) Αύξηση τοϋ ταμείου τών κοινωνικών ασφαλίσεων κατά 2 9 2 % σέ ύγκριση μέ τό 1928 (4.120 έκατομμύρια ρούβλια τό 1932, από 1.050 έκατομμύρια ρούβλια πού ήταν το 1928), πράγμα πού σημαίνει όπερεκπλήρωση τοϋ πεντάχρονου σχεδίου κατά 1 1 1 % . ε) Αδζηση τών συσσιτούντων στά κοινωνικά εστιατόρια πού άγκαλιάζουν πάνω ά π ' τ ά 7 0 % τών εργατών τών Αποφασιστικών κλάδων τής βιομηχανίας, πράγμα πού σημαίνει όπερεκπλήρωση τοϋ πεντάχρονου στό έξαπλάσιο. Φυσικά, δέν κατορθώσαμε άκόμα νά εξασφαλίσουμε πλέρια τίς υλικές άνάγκες τών έργατών καί τών άγροτών. Κι είναι ζήτημα άν θά τό κατορθώσουμε μέσα σέ λίγα χρόνια. Δέν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι πετύχαμε, ή ολική κατάσταση τών έργατών καί τών άγροτών νά καλυτερεύει στή χώρα μας άπό χρόνο σέ χρόνο Αύτό μπορούν νά τό αμφισβητούν τό πολύ-πολύ μόνο οί άσπονδοι έχθροί τής Σοβιετικής έξουσίας ή ίσως μερικοί Εκπρόσωποι τοϋ άστικού τύπου, όπως καί μιά μερίδα άπό άνταποκριτές αύτοϋ τοϋ τύπου στή Μόσχι, πού καταλαβαίνουν από οίκονομία τών λαών καί άπό κατάσταση τών έργαζομένων, βχι περισσότερο άπ' δσα καταλαβαίνει, άς πούμε, ό βασιλιάς τής Άβυσσινίας άπό Ανώτερα μαθηματικά. Καί πώς έχουν τά πράγματα, σχετικά μέ τήν κατάσταση τών έργατών καί τών άγροτών στίς καπιταλιστικές χώρες; Νά τά επίσημα στοιχεία: Στίς καπιταλιστικές χώρες αύξήθηκε καταστροφικά ό Αριθμός τών άνέργων. Σύμφωνα μέ τά έπίσημα στοιχεία, στίς Έ ν ω -

•Ϊ522

Σ τ ά λ ι ν

μένες Πολιτείες τής 'Αμερικής, μονάχα ατή βιομηχανία έ π εξεργασίας, ό άριθμός τών Εργαζομένων έργατών έλαττώθηκε άπό 8,5 έχατομμύρια άτομα τό 1928, σέ 5,5 έχατομμύρια τό 1932. Σύμφωνα μέ τά στοιχεία τής 'Αμερικάνικης 'Ομοσπονδίας 'Εργασίας, ό άριθμός τών άνεργων στις ΕΠΑ σ' δλη τή βιομηχανία, έφτασε στά τέλη τοϋ 1932 τά 11 έκατομμύρια άτομα. Σύμφωνα μέ τά έπίσημα στατιστικά στοιχεία ό άριθμός τών άνέργων στήν 'Αγγλία αύξήθηχε άπό 1290 χιλιάδες τό 1928 σέ 2,8 έχατομμύρια άτομα τό 1932. Σύμφωνα μέ τά έπίσημα στοιχεία, ό άριθμός τών άνέργων στή Γερμανία αύξήθηχε ά;.ό 1376 χ ι λιάδες τό 1928, σέ 5,5 έχατομμύρια τό 1932. Παρόμοια είχόνα παρατηρείται σ' όλες τίς χαπιταλιστιχές χώρες Πρέπει δμως νάχοομε υπόψη μας δτι ή έπίσημη στατιστική μικραίνει χατά κανόνα τά στοιχεία γιά τούς άνέργοος, πού ό άριθμος τ.' ·ς στίς καπιταλιστικές, χώρες κυμαίνεται άπό 35 ως 40 έκατομμύρια άτομα. 'Εφαρμόζουν μιά συστηματική έλάττωση τοϋ μεροκάματου τών έργατών. Σύμφωνα μέ τά έπίσημα στοιχεία, ή πτώση τοβ μέσου όρου τού μηνιάτικου μισθού στίς ΕΠΑ, έφτασε τά 3 5 % σέ σύγκριση μέ τό επίπεδο τοϋ 1928, στήν 'Αγγλία στό ίδιο χρονικό διάστημα έφτασε τά 15% καί στή Γερμανία άκόμα καί τά 5 0 % . Σύμφωνα μέ τούς Απολογισμούς τής 'Αμερικάνικης 'Ομοσπονδίας Έργασίας οί άμερικάνοι έργάτες στά 1930-31 έχασαν έξαιτίας τής έλάττωσης τοϋ μεροκάματου πάνω άπό 35 δισεκατομμύρια δολάρια Ελαττώθηκαν σημαντικά, ιά πενιχρά άλλωστε, ταμεία άσφαλίσεων τών έργατών στήν 'Αγγλία καί στή Γερμανία. Στίς ΕΠΑ καί στή Γαλλία λείπει τελείως ή σχεδόν λείπει κάθε μορφή άσφάλισης τών άνέργων καί γι' αύτό αύξάνει τρομαχτικά ό άριθμός τών άστεγων έργατών καί τών άλητόπαιδων, ιδιαιτέρα στίς ΕΠΑ. Δέν είναι καλύτερη ή κατάσταση των άγροτικών μαζών στίς καπιταλιστικές χώρες, δπου ή άγροτική κρίση ύποσκάφτβι τίς ρίζες τοϋ άγροτικού νοικοκυριού καί μετατρέπει σέ ζητιάνους έκατομμύρια καταστραμένους άγρότβς καί νοικοκυραίους. Αύτά είναι τά άποτελέσματα τοϋ πεντάχρονου μέσα σέ τέσσερα χρόνια, στόν τομέα τής καλυτέρεψης τής υλικής κατάστασης τών έργαζομένων τής ΕΣΣΔ.

Τα άποτελέοματα τού π ρ ώ τ ο υ π ε ν τ ά χ ρ ο ν ο υ σχ«6(ου

523

VI ΤΑ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

TOT ΠΕΝΤΑΧΡΟΝΟΤ ΜΕΣΑ ΣΕ

ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ Τ Η Σ ΕΜΠΟΡΕΤΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΜΕΣΑ

ΤΕΣΣΕΡΑ

ΚΤΚΛΟΦΟΡΙΑΣ

Σ Τ Η Ν ΠΟΛΗ Κ Α Ι Σ Τ Ο X Q P I 0

"Ας περάσουμε τώρα ατό ζήτημα πού άφορά τ' άποτίλέσματα του πεντάχρονου μέσα σέ τέσσερα χρόνια, στόν το&έα τής αύξησης τής έμπορευματικής κυκλοφορίας άνάμεσα στήν πόλη καί στό χωριό. Ή τεράστια αύξηση τής παραγωγής τής βιομηχανίας καί τής άγροτικής οικονομίας, ή αύξηση τών πλεονασμάτων σέ έμπορεύσιμα προϊόντα, τόσο ατή βιομηχανία, δσο καί στήν άγροτική οικονομία, τέλος ή αύξηση τών άναγκών τών έργατών καί τών άγροτών, δλα αυτά δέ μπορούν νά μήν οδηγήσουν, καί πραγματικά οδήγησαν στήν άναζωογόνηαη καί στό πλάτεμα τής έμπορβυματικής κυκλοφορίας άνάμεσα στήν πόλη καί στό χωριό. Ή παραγωγική σύνδεση άνάμεσα στήν πόλη καί ατό χωριό είναι ή βασική μορφή σύνδεσης. Δέν άρκεί δμως μονάχα ή παραγωγική σύνδεση. Γιά νά γίνει στέρεος κι άδιάαπαατος ό δεσμός άνάμεσα στήν πολη καί ατό χωριό πρέπει ή παραγωγική σύνδεση νά συμπληρωθεί μέ τήν έμπορική σύνδεση Αύτό μπορούμε νά τό πετύχουμε μονάχα μέ τήν άνάπτυξη τού σοβιετικού έμπορίου. Δέ θάταν σωστό νά νομίζουμε δτι τό σοβιετικό εμπόριο μπορεί ν' άναπτ··χθεί μ' ένα μονάχα μέσο, λόγου χάρη μέ τό συνεταιρισμό. Γιά τήν άνάπτυξη τοϋ σοβιετικού έμπορίου πρέπει νά χρησιμοποιηθούν δλα τά μέσα: καί τό συνεταιριστικό δίχτυ καί τό κρατικό έμπορικό δίχτυ καί τό κολχόζνικο εμπόριο. Μερικοί σύντροφοι νομίζουν, δτι ή άνάπτυξη τοϋ σοβιετικού έμπορίου, και ιδιαίτερα ή άνάπτυξη τού κολχόζνικου έμπορίου, σημαίνει έπιστροφή στό πρώτο στάδιο τής λ Έ Π . Α ύ τ ό δέν είναι καθόλου σωστό. 'Ανάμεσα ατό σοβιετικό καί ατό κολχόζνικο έμπόριο καί ατό εμπόριο τοϋ πρώτου στάδιου τής ΝΕΠ υπάρχει ριζική διαφορά. Στό πρώτο στάδιο τής ΝΕΠ έπιτρέπαμε τήν αναζωογόνηση τοϋ καπιταλισμού, έπιτρέπαμε τήν ιδιωτική έμπορευματική κυκλοφορία, έπιτρέπαμε τή «δράση» τών ίδιωτικών έμπορων, τών καπιταλιστών, τών κερδοσκόπων. 'Επρόκειτο γιά ένα λίγο-πολύ ελεύθερο έμπόριο, πού πε-

•Ϊ24

Σ τ ά λ ι ν

ριοριζοταν μονάχα άπ' τό ρυθμιστικό ρόλο τοϋ κράτους. Τότβ ό ιδιωτικός καπιταλιστικός τομέας στήν. εμπορευματική κυκλοφορία τ τ, ς χώρας κατείχε άρκετά μεγάλη θέση Δέ μιλώ κάν γιά τό ότι τότε οέν όπήρχε ούτ» τόσο Αναπτυγμένη βιομηχανία, όπως σήμερα, όέν όπήρχαν ούτε κολχόζ, ούτε σοβχόζ, πού έργάζονται σχεδιασμένα καί πού βάζουν στή διάθεση τοϋ κράτους τεράστιες έφεδρείες άπό Αγροτικά προϊόντα καί Από προϊόντα τής πόλης. Μήπως μπορούμε νά ποϋμε, οτι καί σήμερα έχουμε Ακριβώς τήν Γδια κατάσταση; Φυσικά, δέ μποροΰμε νά το ποϋμε αύτό. Πρώτο, τό σοβιετικό έμπόριο δέ μπορεί νά τό βάζουμε στήν Γδια μοίρα μέ τό εμπόριο τοϋ πρώτου στάδιου τής ΝΕΠ, παρόλο πού τό ρύθμιζε τό κράτος. Ά ν τό έμπόριο στό πρώτο στάδιο τής ΝΕΠ έπέτρεπε τήν άναζωσγόνηση τού καπιταλισμού καί τή λειτουργία τοϋ ιδιωτικού καπιταλιστικού τομέα στήν έμπορευματική κυκλοφορία, τό σοβιετικό έμπόριο ξεκινά Απ' τήν άρνηση τόσο τοϋ πρώτου, δσο καί τού δεύτερου. Τί είναι τό σοβιετικά έμπόριο; Τό σοβιετικό έμπόριο είναι έμπόριο χωρίς μικρούς καί μεγάλους καπιταλιστές, έμπόριο χωρίς μικρούς καί μεγάλους κερδοσκόπους. Είναι ιδιαίτερου είδους έμπόριο, πού δέ γνώρισε ώς τά τώρα ή ιστορία καί πού τό κάνουμε μονάχα έμείς, οί μπολσεβίκοι, μέσα στίς συνθήκες τής σοβιετικής Ανάπτυξης. Δεύτερο, έχουμε τώρα μιά Αρκετά Αναπτυγμένη κρατική βιομηχανία κι ένα ολόκληρο σύστημα άπό κολγόζ καί σοβχόζ, πού εξασφαλίζουν στό κράτος τεράστιες έφεδρείες από άγροτικά καί βιομηχανικά έμπορεύματα γιά τήν πλατιά άνάπτυέη τοΰ σοβιετικού έιιπορίου. Κάτι τέτιο δέν υπήρχε καί δε μπορούσε νά ύπάρχει στίς συνθήκες τού πρώτου στάδιου τής ΝΕΠ. Γρίτο, στήν τελευταία περίοδο κατορθώσαμε νά εχτοπίσουμε όλότελα άπ' τήν έμπορευματική κυκλοφορία τούς ιδιώτες μεταπράτες, τούς εμπόρους καί τούς λογής-λογής μεσάζοντες. Φυσικά, αύτό δέν Αποκλείει τό γεγονός, δτι στήν κυκλοχορία τών έμπορευμάτων μπορούν νά ξαναεμφανιστούν, σύμφωνα μέ τό νόμο τοϋ Αταβισμο", ιδιώτες έμποροι καί κερδοσκόποι, έκμεταλλευόμενοι γιά τό σκοπ* αύτό τό πιό κατάλληλο γι' αύτούς πεδίο καί συγκεκριμένα τό κολχόζνικο έμπόριο. Κάτι παραπάνω, οί ίδιοι οί κολχόζνικοι τό ρίχνουν καμιά φορά στήν κερδοσκοπία, πράγμα πού, φυσικά, δέν τούς τιμά. 'Ενάντια δμως α' αύτές τίς άρρωστιάρικες εκδηλώσεις έχουμε τό νόμο πού ψήφισε τελευταία ή Σοβιετική έξουσία σχετικά μέ τά μέτρα γιά τήν κα-

Tot άποτίλέσμοτο τοΟ πρώτου πεντάχρονου σΧί6ίου

525

ταστολή τής κερδοσκοπίας χαί τήν τιμωρία τών χερδοοχόπων. Ξέρετε, φυσικά, ότι ό νόμος αύτός δέν είναι χαί πολύ μαλαχός. Καταλαβαίνετε, φυσιχά, ότι Ενας τέτιος νόμος δέν όπήρχε χαί δέ μπορούσε νά όπάρχει οτίς συνθήκες τοϋ πρώτου στάδιου τής ΝΕΠ. Βλέπετε οτι, τό νά μιλά κανείς Οστερα άπ* όλα αύτά γιά έπιστροφή στό έμπόριο τοϋ πρώτου στάδιου τής ΝΕΠ σημαίνει ότι δέν καταλαβαίνει τίποτχ, απολύτως τίποτα άπ' τή σοριετική μας οικονομία. Μάς λένε οτι είν*ι άδύνατο ν' άναπτύξουμε τό έμπόριο, Κιτω κι άν είναι σοβιετικό έμπόριο, χωρίς όγιές νομισματικό ούσ«ημα καί χωρίς υγιές νόμισμα, ότι πρίν άπ' δλα πρέπει νά γιατρέψουμε τό νομισματικό μας σύστημα καί τό σοβιετικό μας νόμισμα, πού δεν αντιπροσωπεύει δήθεν καμιά άξία. Αύτό μάς τό λένε οί οικονομολόγοι τών καπιταλιστικών χωρών. Νομίζω ότι οί άξιότιμοι αυτοί οικονομολόγοι καταλαβαίνουν άπό πολιτιχή οίχονομία τόσο, δσο καταλαβαίνει, λχ, ό αρχιεπίσκοπος τοϋ Καντέρμπουρι άπό άντιθρησκβυτική προπαγάνδα. Πώς μπορεί νά ισχυρίζεται κανείς δτι τό σοβιετικο μας.νόμισμα δέν άντιπροσωπεύει χαμιά άξία; Μήπως δέν είναι γεγονός δτι μέ τό νόμισμα αΰτό άνοιχοδομήσαμε τό Μαγκνιτοοτρόϊ, τό ΝτνιεπροστρόΤ, τό Κουζνετσοστρόΐ, τά έργοστάσια τραχτέρ τού Στάλινγχραντ καί τού Χαρκόβου, τά έργοστάσια αύτοκινήτων τού Γχόρχι καί τής Μόσχας, έκατοντάδες χιλιάδες χολχόζ καί χιλιάδες σοβχόζ; Μήπως νομίζουν οί χύριοι αύτοί, δτι δλες αύτές οί έπιχειρήσεις άνοικοδομήθηκαν άπό άχυρο ή άπό λάσπη κι δχι άπό πραγματικά ολικά, πού έχουν δριομένη άξία; Μέ τί έξασφαλίζεται ή σταθερότητα τοϋ σοβιετιχοϋ νομίσματος, άν φυσιχά, πάρουμε υπόψη μας τήν οργανωμένη άγορά, πού έχει άποφασιστιχή σημασία στήν έμπορευματική κυκλοφορία τής χώρας, κι δχι τήν άνοργάνοτη άγορά, πού έχβι μονάχα δευτερεύουσα σημασία; Φυσικά, δχι μονάχα μέ τό χρυσό άπόθεμα. Ή σταθερότητα τοϋ σοβιετικοϋ νομίσματος έξασφαλίζετα:, πρίν άπ' δλα, μέ τήν τεράστια ποσότητα έμπορευμάτων, πού βρίσκονται στά χέρια τοϋ κράτους καί πού μπαίνουν στήν κυκλοφορία μέ σταθερές τιμές. ΙΙοιός άπ' τούς οικονομολόγους μπορεί ν' άρνηθεί δτι μιά τέτια εξασφάλιση, πού γίνεται μόνο στήν ΕΣΣΔ, άποτελεί τήν πιό ούσιαστική εξασφάλιση τής σταθερότητας τοϋ νομίσματος άπό οποιοδήποτε χρυσό άπόθεμα; Ηά καταλάβουν άραγες ποτέ τους οί οίχονομολόγοι τών καπιταλιστικών χωρών, δτι τάχουν μπερδέψει τελείως μέ τή θεωρία τοϋ χρυσοϋ άποθέμα-

•Ϊ526

Σ τ ά λ ι ν

τος, πού τή θεωρούν σά μοναδική εξασφάλιση τής νομισματικής σταθερότητας; "Ετσι έχουν τά πράγματα σχετικά μέ τά ζητήματα, πού συνδέονται μέ τήν άνάπτυξη τοϋ σοβιετικού Εμπορίου, Τί πετύχαμε μέ τήν έφαρμογή του πεντάχρονου στόν τομέα τής άνάπτυξ/(ς τού σοβιετικοο έμπορίου; Σάν άποτέλεσμα τοϋ πεντάχρονου έχουμε: α) Αύξηση τής παραγωγής τής έλαφριάς βιομηχανίας, πού άνέβηκε στά 1 8 7 % σέ σόγκριση μέ τό 1928. β) Αύξηση τής λιανικής συνεταιριστικής καί κρατικής εμπορευματικής κυκλοφορίας, πού σέ τιμές τοϋ 1932, φτάνει σήμερα τά 39,6 δισεκατομμύρια ρούβλια, δηλαδή ή αύξηση τοϋ δγκου τών έμπορευμάτων λιανικής πώλησης φτάνει τά 175% τοϋ 1928. γ) Αδξηση τοϋ κρατικού καί συνεταιριστικού έμπορικοϋ διχτύου κατά 158 χιλιάδες πρατήρια καί καταστήματα, σέ σχέση μέ τό 1929. δ) Διαρκώς αύξανόμενη άνάπτυξη τοϋ κολχόζνικου έμπορίου καί τής συγκέντρωσης άγροτικών προϊόντων άπό διάρρες κρατικές καί συνεταιριστικές όργανώσεις Αυτά είναι τά γεγονότα. Τελείως διαφορετική εικόνα παρουσιάζει ή κατάσταση τής κυκλοφορίας τών έμπορευμάτων στίς κ α π ι τ α λ ι σ τ ι κ έ ς χώρες, δπου ή κρίση δδήγησε στήν καταστρεφτική έλάττωση τοϋ έμπορίου, στό μαζικό κλείσιμο τών Επιχειρήσεων καί στήν καταστροφή τών μικρϋιν καί μεσαίων έμπορων, στή χρεωκοπία μεγάλων έμπορικών οίκων καί στή συσσώρευση άπούλητων έμπορευμάτων στίς επιχειρήσεις, ένώ ταυτόχρονα συνεχίζεται ή πτώση τής άγοραστικής ικανότητας τών Εργαζόμενων μαζών. Αύτά είναι τά άποτελέσματα τοϋ πεντάχρονου μέσα σέ τέσσερα χρόνια στόν τομέα τής Ινάπτοξης τής Εμπορευματικής κυκλοφορίας.

T d άποτελέσματα τοϋ π ρ ώ τ ο υ ' π ε ν τ ά χ ρ ο ν ο υ σχεδίου

527

ΝΠ ΤΑ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

TOT ΠΕΝΤΑΧΡΟΝΟΥ ΜΕΣΑ Σ Ε Τ Ε Σ Σ Ε Ρ Α

ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ Τ Η Σ ΠΑΛΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ

ΤΩΝ

ΕΧΘΡΙΚΩΝ

ΣΤΑ

ΤΑΞΕΩΝ

Σάν Αποτέλεσμα της πραγματοποίησης toö πεντάχρονου σχεδίου στόν τομέα της βιομηχανΪ3ς, τής άγροτικής οίκονομίας καί του έμπορίου σταθεροποιήσαμε σ' 5/ες τίς σφαίρες της λαϊκής οίκονομίας τήν Αρχή τοϋ σοσιαλισμού, Αφού έχτοπίσαμε άπ' αύτές τά καπιταλιστικά στοιχεία. Πού Ιπρεπε νά δδηγήσει αύτό, σχετικά μέ τά καπιταλιστικά οτοι/εία καί πού όδήγησε στνν πραγματικότητα; 'Οδήγησε στήν έχτόπιση τ'όν τελευταίων υπολειμμάτων τών τάξεων πού πεθαίνουν: τών βιομηχάνων καί τών υπηρετών τους, τών έμπορων καί τών τσιρα/ιών τους, τών πρώην εόγενών καί τών παπάδων, τών κουλάκων καί τών ροηθών τους, τών πρώην λευκών Αξιωματικών καί υπαξιωματικών, τών πρώην Αστυνομικών καί χωροφυλάκων, τών διαφόρων Αστών σωβινιστών διανοουμένων κι όλων τών υπόλοιπων άντισοβιβτικών στοιχείων. Οί πρώην αύτοί άνθρωποι, Αφού έχτοπίστηκαν καί σ>όρπισαν σ' δλη τήν ΕΣΣΔ, χώθηκαν στά έργοστάσια καί στίς φάμπρικές μας, στά ιδρύματα καί στίς έμπορικές οργανώσεις μας. στίς έπιχειρήσεις τών σιδηροδρομικών καί τών υδάτινων μεταφορών καί κυρίως στά κολχόζ καί στά σοβχόζ Χώθηκαν καί κρύφτηκαν σ* αύτά, Αφού φόρεσαν τή μάσκα τοϋ «έργάτη» καί τοϋ «άγρότη», μερικοί μάλιστα άπ' αύτούς τρύπωσαν καί στό κόμμα. Τί φέραν μαζί τους; Φυσικά, τό αίσθημα τού μίσους πρός τη Σοβιετική έξουσία, τό αίσθημα τής άσπονδης έχθρότΓ,τας πρός τίς νέες μορφές οίκονομίας, ζωής καί πολιτισμού. Οί νύρ οι αύτοί δέν έχουν πιά δυνάμεις νά κάνουν άνοιχτή έπίθεση ενάντια στή Σοβιετική έξουσία. Αύτοί καί οί τάξεις τους έχουν κάνει κάμποσες φορές τέτιες επιθέσεις δμως τσακίστηκαν καί σκορπίστηκαν. Γι' αύτό το μόνο πού ιούς άπομένει είναι νά κάνουν βρωμο^ουλιές >α( ζημιές στούς έργάτες, στούς κολχόζνικους, στή Σοβιετική εξουσία, στό κόμμα Καί κάνουν δτι βρωμοδουλιές μπορούν, δρώντας στάΰπου/α. Καίνε τίς άποθήκες καί σπάζουν τίς μηχανές. 'Οργανώνουν σαμποτάζ. 'Οργανώνουν σομποτάζ στά κολχόζ καί στά σοβχόζ, ένώ μερικοί.

•52«

Σ τ ά λ ι ν

άπ' αύτούς, πού άνάμεσα τους όπάρχουν ορισμένοι καθηγητές, φτάνουν στή σαμποταριστική τους μαν(α ώς τό σημείο νά μπολιάζουν τά ζώα τών κολχόζ καί τών σοβχόζ μέ πανούκλα καί άνθρακα, νά υποβοηθούν στή διάδοση τής μηνιγγίτιδας στ' άλογα κλπ. Τό κυριότερο όμως δέν είναι αύτό. Τό χοριότβρο στή «δράση» τών πρώην αύτών άνθρώπων, είναι δτι όργανώνουν τή μαζική χλβψιά χαί,λεηλασία τής χρατιχής περιουσίας, τής συνεταιριστικής περιουσίας, τής χολχόζνιχης ίδιοχτησίας. Κλεψιά χαί λεηλασία στίς φάμπρικες χαί στά έργοστάσια, κλεψιά καί λεηλασία στά φορτηγά τραίνα, κλεψιά χαί λεηλασία στίς άποθήχες χαί στίς έμποριχες επιχειρήσεις καί ιδιαίτερα κλεψιά καί λεηλασία στά χολχόζ χαί στά σοβχόζ, αύτή είναι ή βασική μορφή τί,; «δράσης» τών πρώην αύτών άνθρώπων. Σά νά τό διαισθάνονται μέ τό ταξικό τους ένστικτο, δτι ή βάση τής σοβιετικής οίχονομίας είναι ή κοινωνική ίδιοχτησία, δτι ίσα-ίσα αύτή τή βάση πρέπει νά κλονίσουν γιά νά ζημιώσουν τή σοβιετική έξουσία. Καί πραγματιχά προσπαθούν νά κλονίσουν τήν κοινωνική ίδιοχτησία μέ τήν οργάνωση τής μαζικής κλεψιάς καί λεηλασίας. Γιά τήν οργάνωση τής λεηλασίας έκμεταλλεύονται τίς συνήθειες καί τίς έπιβιώσεις τής ατομικής ίδιοχτησίας, πού ύπάρχουν άκόμα στούς κολχόζνικους, πού ώς τά χτές ήταν άτομικοί νοικοκυραίοι καί πού σήμερα είναι μέλη τών χολχοζ. 'Εσείς, σά μαρξιστές πρέπει νά ξέρετε, δτι ή συνείδηση τών άνθρώπων μένει πίσω στήν άνάπτυξή της, άπό τήν πραγματική τους κατάσταση. Οί χολχόζνιχοι άπ' τή Θέση τους δέν είναι πιά άτομικοί, άλλά συλλογικοί νοικοκυραίοι, ή συνείδηση τους δμως είναι γιά τήν ώρα άκόμα παλιά, συνείδηση άτομικού ίδιοχτήτη. Κι έτσι, οί πρώην άνθρωποι άπ* τούς κόλπους τών έκμεταλλευτικών τάξεων εκμεταλλεύονται τίς συνήθειες τής άτομικής ίδιοχτησίας τών κολχόζνικων γιά νά οργανώσουν τή διαρπαγή τής κοινωνικής περιουσίας καί γιά νά κλονίσουν έτσι τή βάση τού σοβιετικού καθεστώτος, τήν κοινωνική ίδιοχτησία. Πολλοί ούντροφοί μας βλέπουν μέ άγαθότί,τα αύτό τό φαινόμενο, γιατί δέν καταλαβαίνουν τήν έ'ννοια καί τή σημασία τών περιπτώσεων τής μαζικής κλεψιάς καί λεηλασίας. Προσπερνούν σάν τυφλοί αύτά τά γεγονότα, ύχοθέτοντας δτι «σ' αύτά δέν υπάρχει τίποτα τό ιδιαίτερο». Οί σύντροφόι δμως αύτοί γελιούνται οικτρά. Ή βάση τοϋ καθεστώτος μας είναι ή κοινωνική ίδιοχτησία, δπω; ή βάσί, τοϋ καπιταλισμού είναι ή άτομιχή ίδιο-

Td Αποτελέσματα τοΟ πρώτου πεντάχρονου σχεδίου

529

χτησία. "Αν οί καπιταλιστές κήρυξαν ίερή χαί άπαραβίαστη τήν άτομική ίδιοχτησία χαί κατόρθωσαν στόν καιρό τους νά σταθεροποιήσουν τό καπιταλιστικό καθεστώς, έμείς οί κομμουνιστές, άχόμα περισσότερο πρέπει νά χηρύξουμε Ιερή χαί άπαραβίαστη τήν χοινωνιχή ίδιοχτησία, γιά νά σταθεροποιήσουμε έτσι τίς καινούργιες σοσιαλιστικές μορφές τής οίχονομίας σ' όλους τούς τομείς τής παραγωγής χαί τοΰ έμπορίου. ΐ ό νά επιτρέπεις τήν κλεψιά καί τή λεηλασία τής κοινωνικής ίδιοχτησίας—άδιάφορο άν πρόκειται γιά τήν κρατική ίδιοχτησία ή γιά τή συνεταιριστική καί τήν κολχόζνικη ίδιοχτησία—καί τό νά προσπερνάς αυτού τού είδους τίς άντεπαναστατικές άσχημίες, σημαίνει δτι δποβοηθάς τήν όπονόμευση τοό σοβιετικού καθεστώτος, πού στηρίζεται πάνω στήν κοινωνική ίδιοχτησία, πού άποτελεί τή 6άσ/] του. 'Απ 1 αύτό ξεκινούσε ή σοβιετική μας κυβέρνηση δταν ψήφιζε τελευταία τό νόμο γιά τήν περιφρούρηση τής κοινωνικής ίδιοχτησίας. Ό νόμος αύτός είναι ή βάση τής Επαναστατικής νομιμότητας στή σημερινή στιγμή. Καί άποτελεί πρωταρχικό καθήκον καί όποχρέωση του κάθε κομμουνιστή, του κιθε έργάτη καί κολχόζνικου, νά τόν έφαρμόζει στήν πράξη μέ τόν πιό αύστηρό τρόπο. Λένε, δτι ή σημερινή έπαναστατική νομιμότητα δέ διαφέρει σέ τίποτα άπ' τήν έπαναστατική νομιμότητα τής πρώτες περιόδου τής ΝΕΠ, δτι ή σημερινή επαναστατική νομιμότητα είναι έπιστροφή στήν έπαναστατική νομιμότητα τής πρώτης περιοδου τής ΝΕΠ. Αύτό δέν είναι καθόλου σωστό. Ή έπαναοτατιχή νομιμότητα τής πρώτης περιόδου τής ΝΕΠ, έστρεφε τήν αίχμή της κυρίως ένάντια στίς άκρότητες τού πολεμικού κομμουνισμού, ένάντια στίς «παράνομες» κατασχέσεις καί είσφορές. 'Εξασφάλιζε στόν άτομικό ίδιοχτήτη, στόν άτομικό νοικοκύρη, στόν καπιταλιστή, τήν άχεραιότητα τής περιουσίας του, μέ τόν δρο δτι θά τηρούν αύστηρά τούς σοβιετικούς νόμους. 'Ολότελα διαφορετική είναι ή έπαναστατική νομιμότητα σήμερα Ή έπαναστατική νομιμότητα σήμερα στρέφει τήν αίχμή της, δχι ένάντια στίς άκρότητες τού πολεμικού κομμουνισμού, πού άπό καιρό πιά δέν όπάρχουν, μά ένάντια στούς κλέφτες καί στούς σχμπο;αριστές τής κοινωνικής οικονομίας, ένάντια στούς καταστροφείς καί τούς δρπαγες τής κοινωνικής ίδιοχτησίας. Συνεπώς, ή βασική φροντίδα της έπαναστατικής νομιμότητας σήμερα, βρίσκεται στήν περιφρούρηση τής κοινωνικής ίδιοχτησίας καί δχι σε τίποτα άλλο. Νά γιατί ένα άπ' τά βασικά καθήκοντα τού κόμματος είναι 34. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινισμοΟ.

•Ϊ530

Σ τ ά λ ι ν

ό άγώνας γιά τήν περιφρούρηση τής κοινωνικής ίδιοχτησίας, ό άγώνας μέ δλα τά μέτρα καί μέ όλα τά μέσα πού βάζουν στή διάθεσή μας οί νόμοι τής Σοβιετικής έξουσίας. Δυνατή καί ίσχυρή διχτατορία τοϋ προλεταριάτου, νά τί μάς χρειάζεται τώρα γιά νά κάνουμε στάχτη τά τελευταία υπολείμματα τών τάξεων πού πεθαίνουν καί γιά νά συντρίψουμε τίς λωποδύτικες μηχανοραφίες τους. Τή Θέση γιά τήν έξάλειψη τών τάξεων, γιά τή δημιουργία τής άταξικής κοινωνίας καί τήν άπονέκρωση τοϋ κράτους, μερικοί σύντροφοι τήν καταλαβαίνουν σά δικαίωση τής τεμπελιάς καί τής άγαθότητας, σά δικαίωση τής άντεπαναστατικής θεωρίας γιά τό σβήσιμο τής ταξικής πάλης, καί γιά τό άδυνάτισμα τής κρατικής έξουσίας. Είναι περιττό νά ποϋμε δτι τέτιοι άνθρωποι δέ μποροϋν νάχουν τίποτα τό κοινό μέ τό κόμμα μας. Είναι έκφυλισμένοι ή διπλοπρόσωποι άνθρωποι, πού πρέπει νά τούς διώχνουμε έξω άπ' τό κόμμα. Ή εξάλειψη τών τάξεων δέν κατορθώνεται μέ τό σβήσιμο τής ταξικής πάλης, μά μέ τό δυνάμωμά της. Ή άπονέκρωση τού κράτους δέ θά γίνει μέ τό άδυνάτισμα τής κρατικής έξουδίας, μά μέ τό δυνάμιιμά της στόν άνώτατο βαθμό, πού είναι άπαραίτητο γιά νά άποτελειώσουμε τά υπολείμματα τών τάξεων πού πεθαίνουν καί γιά νά όργανώσουμε τήν άμυνα ένάντια στήν καπιταλιστική περικύκλωση, πού καθόλου δέν εξαλεΐφθηκε καί πού δέ θά έξαλειφθεί τόσο γρήγορα. Μέ τήν πραγματοποίηση τοϋ πεντάχρονου σχεδίου πετύχαμε νά διώξουμε ολότελα τά τελευταία υπολείμματα τών έχθρικών τάξεων άπ' τίς θέσεις τους στήν παραγωγή, συντρίψαμε τούς κουλάκους καί προετοιμάσαμε τό Εδαφος γιά τήν έξάλειψή τους. Αύτό είναι τό άποτέλεσμα τοϋ πεντάχρονου σχεδίου στόν τομέα τής πάλης ενάντια στά τελευταία τμήματα τής άστικής τάξης. Αύτό δμως δέ φτάνει. Τό καθήκον μας είναι νά διώξουμε τούς πρώην αύτούς άνθρώπους άπ' τίς ίδιες τίς έπιχειρήσεις καί τά ίδρόματά μας, καί νά τούς κάνουμε τελείως άκίνδυνους. Δέ μπορούμε νά ποϋμε, δτι οί πρώην αύτοί άνθρωποι μποροϋν ν* άλλάξουν κάπως τή σημερινή κατάσταση τής ΕΣΣΔ μέ τίς σαμποταριστικές καί λωποδύτικες μηχανοχαφίες τους. Είναι πολύ άδύνατοι χ ι άνίσχυροι γιά ν' άντιταχθούν στά μέτρα τής Σοβιετικής έξουσίας. Ά ν δμως οί σύντροφοι μας δέν έξοπλιστούν μέ τήν έπαναστατική έπαγρύπνηση καί δέ διώξουν άπ' τήν πραχτική τους δουλιά τή μικροαστική άγαθότητα άπέναντί στήν

Td άποτίλέσματα τοΟ π ρ ώ τ ο υ π ι ν τ ά χ ρ ο ν ο υ σχεδίου

531

κλεψιά χαί τή διαρπαγή τής κοινωνικής ίδιοχτησίας, of πρώην άνθρωποι μπορούν νά προξενήσουν άρκεττ ζημιά. IIρέπει νάχουμε όπόψη μας, δτι μέ τήν αύξηση τής δύναμης του Σοβιετικού χρατους θά δυναμώνει ή άντίσταση τών τελευταίων υπολειμμάτων τών τάξεων πού πεθαίνουν. Κι άχριβώς γιατί πεθαίνουν χαί ζουν τίς τελευταίες τους μέρες, θά περνάνε άπ' τή μιά μορφή της έπίθεσης σέ άλλη, σέ πιό έντονίς μορφές έπίθεσης, χάνοντας έχχλήοεις στά καθυστερημένα στρώμαχα του πληθυσμού χαί κινητοποιώντας τα ένάντια στή Σοβιετική έξουσία. Δέν όπάρχουν χυδαιότητες καί συκοφαντίες πού νά μήν τίς έχουν χρησιμοποιήσει οί πρώην αύτοί άνθρωποι ένάντια στή Σοβιετική έξουσία χαί πού νά μήν Ιχουν προσπαθήσει νά κινητοποιήσουν, γύρω άπ' αύτές, τά καθυστερημένα στοιχεία. Πάνω ο' αύτό τό έδαφος μπορούν νά ζωντανέψουν καί ν* άρχίσουν νά κινούνται οί τσακισμένες ομάδες τών παλιών άντεπαναστατικών κομμάτων τών έσέρων, τών μενσεβίκων, καί τών άστών έθνικιστών, τού κέντρου καί τών άκρινών περιοχών, μποοούν νά ζωντανέψουν καί νά άρχίσουν νά κινούνται τά συντρίμια τών άντεπαναστατικών άντιπολιτευτικών τροτσκιστικών στοιχείων καί τών στοιχείων τής δεξιάς παρέκκλισης. Αύτό φυσικά δεν είναι τρομερό. "Ολα αύτά όμως πρέπει νά τάχουμε όπόψη μας, άν θέλουμε νά ξεμπερδέψουμε μ' αύτά τά στοιχεία γρήγορα καί χ ω ρίς ιδιαίτερες θυσίες. Νά γιατί ή έπαναστατική Επαγρύπνηση άποτελεί τήν άπαραίτητη έχείνη άρετή πού χρειάζεται, ιδιαίτερα σήμερα, στους μπολσεβίκους. VIII ΓΕΝΙΚΑ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Αύτά είναι τά βασικά άποτελέσματα τής πραγματοποίησης τού πεντάχρονου σχεδίου στόν τομέα τής βιομηχανίας καί τής άγροτικής οικονομίας, σιόν τομέα τής καλυτέρευσης τής ζωής τών έργαζομέ/ων καί τής άνάπτυξης τής Εμπορευματικής κυκλοφορίας, στόν τομέα τής στερέωσης τής Σοβιετικής έςουσίας καί τού ξετυλίγματος τής ταξικής πάλης ένάντια στά υπολείμματα καί στίς έπιβιώσεις τών τάξεων πού ζούν τίς τελευταίες τους μέρες. Αύτές είναι οί έπιτυχίες καί οί καταχτήσεις τής^οβιετικής έξουσίας στά τελευταία τέσσερα χρόνια.

Σ τ ά λ ι ν

θάταν λαθεμένο νά νομίζει κανείς, μέ βάση αύτές τίς έπιτυχίες, δτι δλα πάνε κατ'εύχήν στή χώρα μας. Φυσικά, δέν πάνε άκόμα δλα χατ' εύχήν. 'Εχουμε άρχετές Αδυναμίες χαί λάθη στή δουλιά μας. Στήν πραχτική μας δουλιά όπάρχει άκόμα έλλειψη νοικοχυροσύνης, χαί τσαπατσουλιά. Δυστυχώς δέ μπορώ νά σταθώ τώρα στίς άδυναμίες χαί στά λάθη, γιατί τά πλαίσια τής έκθεσης γιά τόν άπολογισμό δουλιάς πού μου άνέθεσαν νά χάνω, δέ μ'άφήνουν περιθώριο γι' αύτό. Τα ρα δμως δέν πρόκειται γιά αύτό, πρόχειται γιά τό δτι, παρά τίς άδυναμίες χαί τά λάθη, πού τήν ύπαρξή τους κανείς μας δέν τήν άρνείται, σημειώσαμε τέτιες σοβαρές έπιτυχίες, πού προκαλούν τό θαυμασμό τής έργατιχής τάξης δλου του χόσμου, καταχτήσαμε μιά τέτια νίκη, πού ή σημασία της είναι πραγματικά κοσμοϊστορική. Ποιό πράγμα μπορούσε νά παίξει χαί ποιό πραγματικά έπαιξε τόν χύριο ρόλο στό δτι τό χόμμα, παρά τά λάθη χαί τίς άδυναμίες του, κέρδισε Αποφασιστικές επιτυχίες στήν πραγματοποίηση του πεντάχρονου μέσα σέ τέσσερα χρόνια,' Που βρίσκονται οί βασιχές δυνάμεις, πού παρ' δλα αύτά, μάς έξασφάλισαν τήν ίστοριχή αύτή νίχη; Είναι πρίν άπ' δλα, ή δραστηριότητα καί ή αύταπάρνηση, δ ένθουσιασμός χαί ή πρωτοβουλία τών έκατομμυρίων μαζών τών έργατών καί κολχόζνικων, πού άνάπτυξαν μαζί μέ τούς μηχανικούς καί τεχνικούς μας κολοσσιαία ένεργητικότητα γιά τό ξετύλιγμα τής σοσιαλιστικής άμιλλας καί τοϋ ούντάρνικου κινήματος. Δέ μπορεί νά ύπάρχει άμφιβολία, δτι χωρίς αύτό τό περιστατικό δέ θά μπορούσαμε νά πετύχουμε τό σκοπό μας, δέ θά μπορούσαμε νά τραβήξουμε ούτε ένα βήμα μπροστά. Είναι, δεύτερο, ή σταθερή καθοδήγηση τοϋ κόμματος καί τής κυβέρνησης, πού καλούσαν τίς μάζες νά τραβούν μπροστά καί πού ύπερνίκησαν δλα τά έμπόδια πού βρίσκονταν στό δρόμο γιά τό σκοπό. Είναι τέλος, οί ίδιαίτερες Αρετές καί τά πλεονεχτήματα τοΰ σοβιετικού οικονομικού συστήαατο -, πού κρύβει μέσα του κολοσσιαίες δυνατότατες, Απαραίτητες γιά τήν όπερνίχηση δλων τών δυσκολιών. Αύτές είναι οί τρείς βασικές δυνάμεις πού καθόρισαν τήν ίστοριχή νίχη τής ΕΣΣΔ. Γενιχά συμπεράσματα: 1. Τ' άποτελέσματα τοΰ πεντάχρονου Ανάτρεψαν τόν ισχυρισμό τών άστών καί τών σοσιαλδημοκρατών πολιτικών, δτι τό

Td ά π ο τ ί λ έ σ μ α τ α τοΟ π ρ ώ τ ο υ π ι ν τ ά χ ρ ο ν ο υ σχεδίου

533

πεντάχρονο σχέδιο βίναι φαντασία, παραλήρημα, Απραγματοποίητο δνειρο. Τ' Αποτελέσματα τού πεντάχρονου έδειξαν, δτι τό πεντάχρονο σχέδιο έχει πιά πραγματοποιηθεί. 2. Τ ' Αποτελέσματα τού πεντάχρονου τσάκισαν τό γνωστό Αστικό «σύμβολο πίστης», οτι ή έργατιχή τάξη δέν είναι Εχανή νά άνοιχοδομήσβι χάτι τό καινούργιο, οτι είναι Εχανή μόνο νά καταστρέψει τό παλιό. Τ' Αποτελέσματα του πεντάχρονου έδειξαν, δτι ή έργατιχή τάξη είναι Εχανή έξίσου καλά νά άνοιχοδομήσβι τό καινούργιο, δπως καί νά γχρεμίσει τό παλιό. 3. Τ' άποτελέσματα τού πεντάχρονου τσάκισαν τή θέση τών σοσιαλδημοκρατών, δτι είναι άδύνατη ή άνοικοδόμηση τού σοσιαλισμού σέ μιά, χωριστά παρμένη χώρα. Τ' άποτελέσματα τού πεντάχρονου έδειξαν, δτι είναι άπόλυτα δυνατή ή άνοιχοδόμηοη τής σοσιαλιστιχής χοινωνίας σέ μιά χώρα, γιατί τό οίχονομιχό Θεμέλιο αύτής τής κοινωνίας έχει πιά άνοιχοδομηθεί στήν ΚΣΣΔ. 4. Τ' άποτελέσματα τού πεντάχρονου άνάτρεψαν τόν ισχυρισμό τών άστών οικονομολόγων, δτι τό χαπιταλίστιχό σύστημα οίχονομίας είναι τό χαλύτερο σύστημα, δτι κάθε άλλο οίχονομιχό σύστημα είναι άσταθές χι άνίχανο ν* άνθέξει στίς δυσκολίες τής οίχονομιχής άνάπτυξης. Τ' άποτελέσματα τοϋ πεντάχρονου έδειξαν, δτι τό καπιταλιστικό σύστημα οίχονομίας είναι έπισφαλές κι άσταθές, δτι πέρασε πιά ή έποχή του χαί δτι πρέπει νά παραχωρήσει τή θέση του στό άλλο, στό άνώτερο, στό σοβιετικό σοσιαλιστικό σύστημα οίχονομίας, δτι τό μοναδικό σύστημα οίχονομίας πού δέ φοβάται τίς χρίσεις χι είναι (κανό νά ύπερνιχήσει τίς άξεπέραστες γιά τόν χαπιταλισμό δυσκολίες, είναι τό σοβιετικό σύστημα οιχονομίας. 5. Τέλος, τ' άτοτελέσματζ τού πεντάχρονοι σχεδίου έδειξαν, δτι τό χόμμα είναι άιατζνίκητσ, δτ α ν ξέρει πρσς τά πού πρέπει νά πάει χι δ τ α ν δέ φοβάται τίς δυσκολίες. ( θ υ ε λ λ ώ ΐ ι χ α άοταματητα χειροκροτήματα πού μετατρέπονται ο' έπευφημίις. Οί π α ρ ϊ β ρ ι ο χ ί μ ε ν ο ι οτήν αίθουσα σηκώνονται βρθιοι χαί χαιρετίζουν τ ί ούντροφο Στάλιν.)

ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΤΛΙΑ ΣΤΟ ΧΟΡΙΟ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΕ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΕΕ ΤΟΥ ΚΚ ( μ π ) Τ Η Σ Ε Σ Σ Δ ΣΤΙΣ II ΤΟΥ ΓΕΝΑΡΗ 1933

Σύντροφοι! Νομίζω δτι οί ομιλητές σκιαγράφησαν σωστά τήν κατάσταση τής κομματικής δουλιάς στό χωριό, τίς έλλείψεις καί τίς άρετές της, ιδιαίτερα τίς έλλείψεις της. Κι δμως φαίνεται πώς δέν είπαν τό κυριότερο σχετικά μέ τίς έλλείψεις τής δουλιάς μας στό χωριό. Δέν Αποκάλυψαν τίς ρίζες αύτών τών έλλείψεων. Κι δμως ή πλειρά αύτή παρουσιάζει γιά μάς τό πιό μεγάλο ένδιαφέρον. Γι' αύτό, θά μου Επιτρέψετε νά πώ τή γνώμη μου γιά τίς Ελλείψεις τής δουλιάς μας στό χωριό, νά τήν πώ μέ όλη τήν εύθύτητα πού χαραχτηρίζει τούς μπολσεβίκους. Ποιά ήταν ή κυριότερη Ελλειψη τής δουλιάς μας στό χωριό πέρσι, τό 1932; Ή κύρια Ελλειψη είναι δτι ή συγκέντρωση τών σιτηρών τή χρονιά αύτή Εγινε στή χώρα μας μέ μεγαλύτερες δυσκολίες, άπό δτι είχε γίνει τόν προηγούμενο χρόνο, τό 1931. Σέ καμιά περίπτωση αύτό δέ μπορεί νά Εξηγηθεί μέ τήν κακή κατάσταση τής σοδιάς, γιατί ή σοδιά φέτος δέν ήταν χειρότερη, μά καλύτερη άπό τήν περσινή. Κανείς δέ μπορεί ν' άρντ,θεί δτι ή συνολική συγκομιδή σιτηρών στά 1932 ήταν μεγαλύτερη ά π ' τ ό 1931, δταν ή ξηρασία οέ 5 βασικές βορειοανατολικές περιοχές τής Ε1ΣΔ μείωσε σημαντικά τό ισοζύγιο σιτηρών τής χα ρας. Φυσικά τό 1932 είχαμε ορισμένες άπώλειες στή σοδιά, έξαιτίας τών δυσμενών κλιματολογικών συνθηκών στό Κουμπάν καί στό Τέρεκ, οπας καί σέ μερικές περιοχές τής Ούκρανίας. Δέ μπορεί όμως νά όπάρχει άμφιβολία, δτι οί άπώλειες αύτές δέν άποτελοϋν ούτε τό μισό τών άπωλειών πού είχαμε τό 1931, έξαιτίας τής ξηρασίας στίς βορειοανατολικές περιφέρειας τής ΕΣΣΔ. Συνεπώς, τό 1932 είχαμε στή χώρα μας

Γιά τή ϋουλιά οτό χωριό

535

περισσότερα σιτηρά άπ'τό 1931. Κι όμως, παρά τό γεγονός αύτό, ή συγκέντρωση σιτηρών τό 1932 έγινε μέ μεγαλύτερε.; δυσκολίες, άπό τόν προηγούμενο χρόνο. Τί συμβαίνει; ΙΙοϋ βρίσκονταν οί αιτίες αύτής τής Ανεπάρκειας στή δουλιά μας; Πώς Εξηγείται αύτή ή παραφωνία; 1. 'Εξηγείται, πρίν άπ' όλα, μέ τό δτι οί σύντροφο ί μας οτίς Επαρχίες, τά στελέχη μας ατά χωριά, δέ μπόρεσαν νά πάρουν όπόψη τους τήν καινούργια κατάσταση πού δημιουργήθηκε οτό -χωριό μέ τήν καθιέρωσή τοϋ κολχόζνικου έμπορίου οιτηρών. Κι άκριβώς έπειδή δέν πήραν όπόψη τους τήν καινούργια κατάσταση, άκριβώς γι' αότό δέ μπόρεσαν ν' άναπροσαρμοστούν ούμφωνα μέ τήν καινούργια κατάσταση. Όσο δεν είχαμε τό κολχόζνικο έμπόριο σιτηρών, δσο δέν είχαμε δυό τιμές στά σιτηρά, τήν κρατική τιμή καί τήν τιμή τής άγοράς, υπήρχε μιά δοσμένη κατάσταση στό' χωριό. Μέ τήν καθιέρωση τοϋ κολχόζνικου έμπορίου σιτηρών, ή κατάσταοη Επρεπε ν' άλλάξει άπότομα. Γιατί ή έμφάνιση του κολχόζνικου έμπορίου σημαίνει τή νομιμοποίηση τής τιμί,ς τών σιτηρών στήν άγορά, πού είναι μεγαλύτερη άπ'τήν καθορισμένη κρατική τιμή. Δέ χρειάζεται ν' άποδείξουμε, δτι τό γεγονός αότό έπρεπε νά δημιουργήσει στόν άγρότη μιάν ορισμένη έπιφυλαχτικότητα, σχετικά μέ τήν παράδοση τών σιτηρών του ατό κράτο(. Ό άγρότης έκανε τόν πιό κάτω όπολογισμό: «καθιερώθηκε τό κολχόζνικο έμπόριο οιτηρών, νομιμοποιήθηκε ή τιμή τής άγοράς, στήν άγορά γιά τήν ίδια ποσοτητα σιτηρών μπορώ νά πάρω περισσότερα άπ' δτι θά πάρω μέ τήν παράδοση σιτηρών ατό κράτος. Συνεπώς θά πρέπει, άν δέν είμαι βλάκας, νά κρατήσω τά σιτηρά, νά παραδόσω λιγότερα ατό κράτος, ν' άφήσω περισσότερα γιά τό κολχόζνικο έμπόριο και έτσι νά κατορθώσω νά εισπράξω περισσότερα άπ* τήν ίδια ποσότητα σιτηρών πού θά πουλήσω». Ή πιό άπλή καί ή πιό φυσική λογική! Τό δυστύχημα δμως είναι δτι τά στελέχη μας στό χωριό, έν πάση περιπτώσει πολλά άπ' αύτά, δέν κατάλαβαν αύτό τό άπλό καί φυσικό πράγμα. Γιά νά μή ναυαγήσουν τά καθήκοντα πού έβαζε ή Σοβιετική έξουσία, οί κομμουνιστές έπρεπε μέσα σ' αύτή τήν καινούργια κατάσταση, άπ' τίς πρώτες κιόλας μέρες τής συγκομιδής, άκόμα άπ' τόν Ιούνη τοϋ 1932, νά δυναμώσουν ολόπλευρα καί νά Επισπεύσουν τή συγκέντρωση τών σιτηρών. Αυτό άπαιτούσε ή κατάσταση. Καί τί κάναν στήν πραγματικότητα; 'Αντί νά έπισπεύσουν τή συγκέντρωση τών σιτηρών,

•Ϊ536

Σ τ ά λ ι ν

άρχισαν νά έπισπεύδουν τή δημιουργία κάθε είδους Αποθεμάτων, ένισχύοντας Ιτοι τήν έπιφυλαχτικοτητα τών άγροτών νά παραδόσουν τά σιτηρά καί νά έκπληρώσουν έτσι τίς ύποχρεώσεις τους άπέναντί στό κράτος. Κι άφού δέν κατάλαβαν τήν καινούργια κατάσταση, άρχισαν νά φοβούνται, δχι μήπως ή έπιφυλαχτιχοτητα τών άγροτών νά παραδόσουν τά σιτηρά μπορεί ν' άποτελέσει φρένο στή συγκέντρωση τών σιτηρών, μά μήπως οί άγρότες δέ σκεφτούν νά κρατήσουν σιτηρά γιά νά τά βγάλουν Οστερα στήν άγορά τοΰ κολχόζνικου έμπορίου, καί π ί ν ε Γσως καί παραδόσουν δλα τά σιτηρά τους στίς σιταποθήκες. Μ' άλλα λόγια, οί κομμουνιστές μας στά χωριά, τουλάχιστον ο! περισσότεροι άπ' αύτούς, άντελήφθηκαν τό κολχόζνικο έμπόριο μονάχα άπ' τή θ ε τ ι κ ή του πλευρά, κατάλαβαν καί άφομοίωσαν μονάχα τ ή θ ε τ ι κ ή του πλευρά, δέν κατάλαβαν καί δέν άφομοίωσαν δμως καθόλου τίς ά ρ ν η τ ι κ έ ς πλευρές τοϋ κολχόζνικου έμπορίου, δέν κατάλαβαν δτι οί άρνητικές πλευρές τοϋ κολχόζνικου έμπορίου μποροϋν νά προξενήσουν μεγάλη ζημιά στό κράτος, άν αύτοί, δηλαδή οί κομμουνιστές, δέν άρχίσουν άπ'τίς πρώτες κιόλας μέρες τής συγκομιδής τών σιτηρών, νά έπισπεύδουν μ' δλες τους τίς δυνάμεις τήν καμπάνια γιά τή συγκέντρωση τών σιτηρών. Καί τό λάθος αύτό δέν τό έκαναν μονάχα τά στελέχη τών κολχόζ. Τό κάναν έπίσης οί διευθυντές τών σοβχόζ, πού κράτησαν έγκληματικά τά σιτηρά πού έπρεπε νά παραδόσουν στό κράτος καί άρχισαν νά τά πουλάνε έξω, σέ ψηλότερες τιμές. Μήπως τό Συμβούλιο τών Επιτρόπων τοϋΛαοϋκαί ή ΚΕ πήραν όπόψη τους τήν καινούργια αύτή κατάσταση, πού διαμορφώθηκε σέ σχέση μέ τό κολχόζνικο έμπόριο σιτηρών, στή γνωστή άπόφασή τους γιά τήν άνάπτυξη του κολχόζνικου έμπορίου; Να'", τήν πήραν ύπόψη τους. Στήν άπόφαση αύτή λέγεται άνοιχτά, δτι τό κολχόζνικο έμπόριο σιτηρών μπορεί ν' άρχίσει μονάχα άφού θάχει έκπληρωθεί ολοκληρωτικά τό σχέδιο συγκέντρωσης τών σιτηρών καί άφοϋ θάχει συγκεντρωθεί ό σπόρος. Στήν άπόφαση αύτή λέγεται Ανοιχτά, δτι μονάχα Οστερα άπ' τήν άποπεράτωση τής συγκέντρωσης τών σιτηρών καί τήν άποθήκευση τού σπόρου, περίπου στίς 15 τού Γενάρη 1933, μονάχα ύστερα άπ' τήν εκπλήρωση αύτών τών δρων μπορεί ν' άρχίσει τό κολχόζνικο έμπόριο σιτηρών. Μέ τήν άπόφασή τους αύτή, τό Συμβούλιο τών 'Επιτρόπων τοϋ Λαού καί ή Κ Ε, σά νά λέγαν στά στελέχη μας στό χωριό: μήν άποσπίτε τήν προσοχή σας μέ τή

f i d τή bowXid στό χωριό

537

φροντίδα γιά χάθβ είδους άποθέματα χαί Εφεδρείες, μήν άπομαχρύνβστε άπ' τό χόριο χαθήχον, άναπτύξτε τή συγκέντρωση τών σιτηρών άπ' τίς πρώτες χι δλας μέρες τής συγκομιδής χαί προωθήστε την, γιατί ή πρώτη έντολή είναι ή Εκπλήρωση τοϋ σχεδίου συγκέντρωσης σιτηρών, ή δεύτερη έντολή είναι ή άποθήχευση τοό σπόρου χαί μονάχα Οστερα άπ' τήν έχπλήρωση αύτών τών δρων, μπορείτε ν' άρχίσετε καί ν' άναπτύξετε το χολχόζνιχο έμπόριο σιτηρών. Τό λάθος τού ΠΓ τής ΚΕ χαί τού Συμβολίου τών 'Επιτρόπων τού Λαού ήταν, ίσως, δτι δέν Υπογράμμισαν μέ άρχετή έπιμονή αύτή τήν πλευρά τής όπόθεσπς καί δέν προειδοποίησαν δσο έπρεπε Εντονα τά στελέχη μας στό χωριό γιά τούς κινδύνους πού κρύβονται στό κολχόζνικο έμπόριο. Δέ μπορεί δμως νά υπάρχει χαμιά άμφιβολία δτι προειδοποίησαν, χαί προειδοποίησαν άρχετά χαθαρά, γι' αύτούς τούς χινδύνους. Πρέπει νά παραδεχτούμε, δτι ή ΚΕ χαί τό Συμβούλιο τών 'Επιτρόπων τοϋ Λαού όπερτίμησαν χάπως τό λενινιστικό άτσάλωμα καί τήν όξυδέρχεια τών τοπιχών στελεχών μας, δχι μονάχα οτίς περιφέρειες, μά καί σέ μιά σειρά περιοχές. Μήπως δέ θάπρεπε νά καθιερώσουμε τό κολχόζνικο έμπόριο σιτηρών; Μήπως ήταν λάθος, ιδιαιτέρα άν πάρουμε δπόψη μας τό γεγονός δτι τό κολχόζνικο έμπόριο τό χαραχτηρίζουν δχι μονάχα θετικές, μά χαί μερικές άρνητιχές πλευρές; Ό χ ι , δέν ήταν λάθος. Κανένα έπαναστατιχό μέτρο δέν βίναι έξασφαλισμένο άπό μερικές άρνητιιές πλευρές, άν δέν έφαρμόζεται σωστά. Τό ίδιο πρέπει νά πούμε χαί γιά τό κολχόζνικο έμπόριο σιτηρών. Τό κολχόζνικο έμπόριο χρειάζεται καί είναι συμφέρον τόσο γιά τό χωριό, δσο καί γιά τήν πόλη, τόσο γιά τήν έργατική τάξη, δσο καί γιά τήν άγροτιά. Καί άκριβώς γιατί βίναι συμφέρον, Επρεπε νά τό καθιερώσουμε. Τί παρακίνησε τό Συμβούλιο τών Επιτρόπων τού Λαού· καί τήν Κ Ε, δταν καθιέρωναν τό κολχόζνικο έμπόριο σιτηρών; Πρίν ά π ' δ λ α θέλαν νά εύρύνουν τή βάση τής εμπορευματικής κυκλοφορίας- άνάμεσα στήν πόλη χαί στό χωριό καί νά καλυτερέψουν τόν έφοδιασμό τών έργατών μέ άγροτιχά προϊόντα χαί τών άγροτών μέ προϊόντα τής πόλης. Δέ μπορεί νά όπάρχει άμφιβολία, δτι μονάχα τό κρατικό καί τό συνεταιριστικό έμπόριο δέν άρκούν γι' αύτό τ ό σ χ ο π ό. Τά κανάλια αύτά τής έμπορευματιχής κυκλοφορίας, Επρεπε νά συμπληρωθούν μ' Ενα

•Ϊ538

Σ τ ά λ ι ν

καινούργιο κανάλι, μέ τό κολχόζνικο εμπόριο. Καί τά συμπληρώσαμε, καθιερώνοντας τό κολχόζνικο έμπόριο. ι ο ύ ς παρακίνησε έπίσης τό γεγονός, οτι μέ τή βοήθεια τοό κολχόζνικου έμπορίου σιτηρών, προσφέρεται στόν κολχόζνικο μιά πρόσθετη πηγή έσόδων καί στερεώνεται ή οικονομική του κατάσταση. ιούς παρακίνησε, τέλος, τό γεγονός δτι μέ τήν καθιέρωση του κολχόζνικου έμπορίου δίνεται στόν άγρότη καινούργια ώθηση γιά τήν καλυτέρευση τής δουλιάς τών κολχόζ, τόσο στή σπορά, δσο καί στή συγκομιδή. Ξέρετε δτι δλοι αύτοί οί συλλογισμοί τοϋ Συμβουλίου τών Επιτρόπων τοϋ Λαοϋ καί τής ΚΕ έπαληθεύτηκαν τόν τελευταίο καιρό πέρα γιά πέρα, μέ γεγονότα άπ' τή ζωή τών κολχόζ. Ή £νταση τοϋ προτόές τής σταθεροποίησης τών κολχόζ, τό σταμάτημα τοϋ φευγιοϋ άπ' τά κολχόζ, ή αυξανόμενη τάση τών άτομικών νοικοκυραίων νά μποϋν στά κολχόζ, ή τάση τών κολχόζνικων νά δέχονται καινούργια μέλη μέ μεγάλη έπιλογή, δλα αύτά καί πολλά άλλα παρόμοια γεγονότα δείχνουν άναμφισβήτητα, δτι τό κολχόζνικο έμπόριο δχι μονάχα δέν άδυνάτισε, μά άντίθετα, δυνάμωσε καί στερέωσε τή θέση τών κολχόζ. Συνεπώς, οί ελλείψεις τής δουλιάς μας στό χωριό' δέν έξηγούνται μέ τό κολχόζνικο έμπόριο, άλλά μέ τήν δχι πάντα σωστή λειτουργία του, μέ τήν άνικανότητα νά υπολογίζουμε τήν καινούργια κατάσταση, μέ τήν άνικανότητα ν' άνασυντάξουμε τίς γραμμές μας άνάλογα μέ τήν καινούργια κατάσταση, πού δημιουργήθηκε μέ τήν καθιέρωση τοϋ κολχόζνικου έμπορίου σιτηρών. 2. Ή δεύτερη αίτια τών έλλειψεων τής δουλιάς μας στό χωριό βρίσκεται στό δτι οί σύντροφοι μας τών τοπικών όργανώσίων—κι δχι μονάχα οί σύντροφοι αύτοί—δέν κατάλαβαν τήν άλλαγή πού συντελέστηκε στίς συνθήχες τής δουλίάς μας στό ^ωριό, σέ συνάφεια μέ τή στερέωση τής κυρίαρχης θέσης τών κολχόζ στίς βασικές σιτοπαραγωγικές περιφέρειες. "Ολοι χαιρόμαστε π ιύ ή κολχόζνικη μορφή οί*ονομίζς Ιγινε ή κυρίαρχη μορφή στίς σιτοπζρζγωγικές μας περιφέρειες. "Ολοι δμως δέν καταλαβαίνουν δτι τό γεγονός αύτό δέν έλαττώνει, μά αυξάνει τίς φροντίδες καί τήν εύθυνη μας γιά τήν άνάπτυξη τής άγροτικής οικονομίας. Πολλοί νομίζουν δτι μιά καί πετύχαμε, άς πούμε 70 ή 8 0 % κολλεχτιβοποίηση, σ' αύτή ή σέ κείνη τήν περιφέρεια, σ αύτή ή σέ κείνη τήν περιοχή, Ιγιναν δλα δσα

f i d τή bowXid στό χωριό

539

έπρεπε v i γίνουν χαί μπορούμε ν' Αφήσουμε τά πράγματα v i πάρουν τή φυσιχή τους πορεία, νά έξιλιχθούν μόνα τους, υποθέτοντας δτι ή κολλεχτιβοποίηση θά χάνει μόνη τή δουλιά της, θ' άνεβάσει μόνη της τήν άγροτιχή οίχονομία. Αύτό όμως είναι μεγάλη πλάνη, σύντροφοι. Στήν πραγματικότητα, τό πέρασμα στή συλλογική οίχονομία, σάν κυρίαρχη μορφή τής οικονομίας, δέν έλαττώνει, μά αύζάνει τίς φροντίδες μας γιά τήν άγροτική οικονομία, δέν έλαττώνει, μά αύξάνει τόν καθοδηγητικό ρόλο τών κομμουνιστών στό έργο τής άνόδου τής άγροτικής οικονομίας. Ό αύτοματισμός τώρα είναι περισσότερο άπό κάθε άλλη φορά έπικίνδυνος γιά τήν άνάπτυξη τής άγροτικής οικονομίας. Ό αύθορμητισμός τώρα μπορεί νά χαντακώσει δλη τήν υπόθεση. "Οσο στό χωριό έπικρατοϋσε ό άτομικός νοικοκύρης, τό κόμμα μπορούσε νά περιορίζει τήν άνάμιξή του στήν άνάπτυξη τής άγροτικής οικονομίας, σέ ξεχωριστές πράξεις βοήθειας, συμβουλής ή προειδοποίησης. Τότε 6 ίδιος ό άτομικός νοικοκύρης ήταν υποχρεωμένος νά φροντίζει γιά τό νοικοκυριό του, γιιτί σέ κανέναν δέ μπορούσε νά ρίξει τήν' έύθύνη γι' αύτό τό νοικοκυριό, πού ήταν μονάχα δικό του άτομικό νοικοκυριό καί δέ μπορούσε νά όπολογίζει σέ κανέναν άλλο, έκτός άπ' τόν ίδιο τόν έαυτό του. Τότ£, ό άτομικός νοικοκύρης έπρεπε νά φροντίζει ό ίδιος γιά τή σπορά, γιά τή συγκομιδή καί γενικά γιά δλες τίς άγροτικές δουλιές, άν δέν ήθελε νά μείνει χωρίς ψωμί καί νά πεινάσει. Μέ τό πέρασμα στή συλλογική •οικονομία, τά πράγματα άλλαξαν ούσιαστικά. Το κολχόζ δέν είναι άτομικό νοικοκυριό. Νά τί λένε τώρα οί κολχόζνικοι: «Τό κολχόζ είναι καί δέν είναι δικό μυυ, είναι δικό μου, ταυτόχρονα δμως άνήκει στόν Ίβάν, στό Φίλιππα, στό Μιχάλη καί στά άλλα μέλη τού κολχόζ, τό κολχόζ είναι κοινό». Τώρα ό κολχόζνικος, ό χτεσινός άτομικός νοικοκύρης καί ό σημερινός συλλογικός νοικοκύρης μπορεί νά ρίξει τήν εύθύνη, καί μπορεί νά όπολογίζει στ' άλλα μέλη τού κολχόζ, ξέροντας δτι τό κολχόζ δέ θά τόν άφήσει χωρίς ψωμί. Γι' αύτό, ό κολχόζνικος έχει λιγότερες φροντίδες άπ' δσες είχε στό άτομικό νοικοκυριό, γιατί οί φροντίδες καί ή ευθύνη γιά τό νοικοκυριό μοιράζονται σήμερα άνάμεσα σ' δλους τούς κολχοζνικους. Καί τί βγαίνει άπ' αύτό; Βγαίνει δτι τό κέντρο τού βάρους τής εύθύνης γιά τή διεύθυνση τού νοικοκυριού μετατοπίστηκε τώρα άπ' τούς ξεχωριστούς άγρότες, στήν καθοδήγηση τθύ κολχόζ,

•Ϊ540

Σ τ ά λ ι ν

οτόν καθοδηγητικό πυρήνα τοϋ χολχόζ. Τώρα of άγρότες δέν· άπαιτοϋν Απ' τόν έαυτό τους νά φροντίζει γιά τό νοικοκυριό καί γιά τή λογική διεύθυνση τής δουλιάς, μά άπ* τήν καθοδήγηση του κολχόζ, ή πιό σωστά, δχι τόσο άπ' τόν έαυτό τους, δσο άπ' τήν καθοδήγηση του κολχόζ. Καί τί σημαίνει αύτό;. Σημαίνει δτι τό κόμμα δέ μπορεί τώρα πιά νά περιορίζεται σέ ξεχωριστέ; πράξεις άνάμιξης στήν πορεία τής άγροτικής άνάπτυξης. Τώρα πρέπει νά πάρει στά χέρια του τήν καθοδηγηση τών κολχόζ, ν' άναλάβει τήν εύθύνη για τή δουλιά καί νά βοηθά τούς κολχόζνικους νά προωθούν τό νοικοκυριό τους, μέ βάση τά δεδόμενα τής έπιστήμης καί τής τεχνικής. Αύτό δμως δέν είναι δλο. Τό κολχόζ είναι μεγάλο νοιχοκυριό. Έ ν α μεγάλο νοικακυριό δμως δέ διευθύνεται χωρίς σχέδιο. Έ ν α μεγάλο νοικοκυριό στή γεωργία, πού άγκαλιάζει έκατοντάδες καί κάποτε χιλιάδες σπίτια, μπορεί νά διευθύνεται μόνο μέ σχεδιασμένη καθοδήγηση. Χωρίς αύτό, θά πρέπει νά διαλυθεί καί νά καταστραφεί. 'Ορίστε ίνας άχόμα καινούργιος δρος στό κολχόζνικο σύστημα, πού διαφέρει ριζίχά άπ' τούς δρους διεύθυνσης τοϋ μικροϋ άτομικού νοικοκυριού. Μπορεί τάχα ν' άφήσει κανείς τή διεύθυνση ένός τέτιου νοικοκυριού στή λεγόμενη φυσική πορεία τών πραγμάτων, στό αύθόρμητο; Είναι ξεκάθαρο, πώς δέ μπορεί. Γιά νά διευθύνεις ίνα τέτιο νοικοκυριό, πρέπει νά έξασφαλίσεις στό κολχόζ ίνα όρισμένο έλάχιστο άριθμό άπό άνθρΊπου^ μέ στοιχειώδεις γραμματικές γνώσεις, πού νίναι ικανοί νά τό διευθύνουν σχεδιασμένα καί όργανωμένα. Είναι εύνόητο, δτι χωρίς τή συστηματική άνάμιξη τής Σοβιετικής έξουσίας στήν κολχόζνικη άνοικοδόμηση, χωρίς τή συστηματική βοήθειά της, είναι άδύνατο νά μπει σέ τάξη ένα τέτιο νοικοκυριό. Καί τί βγαίνει άπ' αύτό; Βγαίνει, δτι τό κολχόζνικο σύστημα δέν έλαττώνει, μά αύξάνει τίς φροντίδες καί τήν εύθύνη τοϋ κόμματος καί τής κυβέρνησης στό ζήτημα τής άνάπτυξης τής άγροτικής οίκονομίας.'Βγαίνει, δτι τό χόμμα πρέπει νά έμραθύνει σ δλες τίς λεπτομέρειες τής χολχόζνικης ζωής καί τής κολ· χόζνικης καθοδήγησης, άν θέλει νά καθοδηγεί τό χολχοζνικο κίνημα. Βγαίνει, δτι τό κόμμα δέν πρέπει νά λιγοστεύει, μά νά πληθαίνει τίς σχέσεις του μέ τά χολχόζ, δτι πρέπει νά ξέρει δλα δσα γίνονται στά κολχόζ, γιά νά δίνει έγκαιρα τή βοήθειά του καί νά προλαβαίνει τούς κινδύνους, πού Απειλούν τά κολχόζ. Καί τί βλέπουμε στήν πραγματικότητα; Στήν πραγματικότητα βλέπουμε δτι μιά ολόκληρη σειρά άπό περιφερειακές όργα-

f i d τή bowXid στό χωριό

552

νώσβις καί άπό όργανώσεις περιοχών ξέκοψαν άπ' τή ζωή χαί τ ί ; άνάγχες τών κολχόζ. Κάθονται οί άνθρωποι ατά γραφεία τους χαί μέ αύτοϊκανοποίηση γρατοουνίζουν μέ τίς πένες τους, χωρίς νά παρατηρούν δτι ή άνάπτυξη τών κολχόζ περνά Εξω ά π ' τίς γραφειοκρατικές γραμματείες τους. Σ' ορισμένες περιπτώσεις, ή άπόσπαση άπ' τά χολχόζ Εφτασε ώς τό σημείο, πού μερικά μέλη τών όργανώσεων περιοχών ένημερώνονται γιά τίς υποθέσεις τών κολχόζ τών περιοχών τους, δχι άπ' τίς άντίστοιχες περιφερειακές όργανώσεις, μά άπ' τά μέλη της ΚΕ στή Μόσχα. Αύτό σύντροφοι είναι λυπηρό, είναι δμως γεγονός. Τό πέρασμα άπ' τό άτομικό νοικοκυριό στά κολχόζ, Επρεπε νά οδηγήσει στό δυνάμωμα τής καθοδήγησης τών κομμουνιστών στό χ ω ριό. Στήν πράξη δμως, σέ μιά σειρά περιπτώσεις τό πέρασμα αύτό δδήγησε στό νά έπαναπαυθοϋν στίς δάφνες τους οί κομμουνιστές, κορδωνόμενοι μέ τό όψηλό ποσοστό τής κολλεχτιβοποίησης, καί ν' άφήσουν τά πράγματα νά Εξελιχθούν αύ'θόρμητα, ν' άφήοουν τά πράγματα νά πάρουν τή φυσική τους πορεία. Τό πρόβλημα τής σχεδιασμένης καθοδήγησης τού κολχόζνικου νοικοκυριού θά Επρεπε νά οδηγήσει στό δυνάμωμα τής καθοδήγησης τών κομμουνιστών στά κολχόζ. Στήν πράξη δμως, σέ μιά σειρά περιπτώσει;, ο! κομμουνιστές άπουσίαζαν καί τά κολχόζ τά διεύθυναν πρώην λευκοί άξιωματικοί, πρώην άνθρωποι τοϋ Πετλιούρα καί γενικά οί Εχθροί τών Εργατών καί τών άγροτών. 'Ετσι Εχουν τά πράγματα, σχετικά μέ τή δεύτερη αιτία τών Ελλείψεων τής δουλιάς μας στό χωριό. 3. Ή τρίτη αιτία τών Ελλείψεων τής δουλιάς μας στό χ ω ριό είναι δτι πολλοί σύν:ροφοί μας ύπερεχτίμησαν τά κολχόζ σάν καινούργια μορφή οικονομίας, τά ύπερεχτίμησαν καί τά μετάτρεψαν σέ είχονίσματα. Έβγαλαν τό συμπέρασμα, πώς άπ* τή στιγμή πού υπάρχουν τά κολχόζ σά σοσιαλιστική μορφή οίχονομίας, ύπάρχουν δλα δσα χρειάζονται, χι Εχει Εξασφαλιστεί πιά ή σωστή διεύθυνση τών κολχόζ, ή σωστή σχεδιασμένη διεύθυνση τού κολχόζνικου νοικοκυριού, ή μετατροπή τών κολχόζ σέ υποδειγματικά σοσιαλιστικά νοικοκυριά. Δέν κατάλαβαν δτι τά κολχόζ είναι άκόμα άδύνατα άπ' τήν άποψη τής όργανωτιχ ή ς τους συγκρότησης κι Εχουν άνάγκη άπό σοβαρή βοήθεια τού κόμματος, τόσο μέ τήν Εννοια τής Ενίσχυσής τους μέ δοκιμασμένα μπολσεβίκικα στελέχη, δσο καί μέ τήν Εννοια τής τρέχουσας καθοδήγησης τών έργασιών τού κολχόζ. Αύτό δμως δέν είναι δλο, μά ούτε καί τό κυριότερο. Ή κύρια Ελλειψη είναι

•Ϊ342

Σ τ ά λ ι ν

δτι πολλοί σύντροφοί μας όπερεχτίμησαν τίς δυνάμεις καί τίς δυνατότητες τών ίδιων τών κυλχόζ, σάν καινούργιας μορφής οργάνωσης τί,ς άγροτικής οικονομίας. Δέν κατανόησαν δτι τό κολχόζ, αύτό καθ' αύτό, παρ' δ/ο πού είναι σοσια/ιστική μορφή οικονομίας, δέν είναι οκόμα καθόλου Εξασφαλισμένο άπό κοθε κίνδυνο καί άπό τή διείσδυση στήν καθοδήγηση τών κολχόζ λογής-λογής άντεπαναστατικών βτοιχείων, δέν είναι έξασφαλισμένο άπό τό e r , κάτω πό ορισμένες συνθήκες, μπορεί τά κολχόζ νά τά χρησιμοποιήσουν γιά τούς σκοπούς τους τά άντιοοβιετικά στοιχεία. Τά κολχόζ είναι σοσιαλιστική μορφή ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή ς οργάνωσης, τό ίδιο δπως τό Σοβιέτ είναι σοσιαλιστική μορφή π ο λ ι τ ι κ ή ς οργάνωσης. Τόσο τά κολχόζ δσο καί τά σοβ.έτ, είναι άπ' τίς μεγαλύτερες καταχτήσεις της έπανάστασής μας, άζ' τίς μεγαλύτερες καταχτήσεις τής εργατικής τάξης. Τά χολχόζ δμως καί τά σοβιέτ άποτελούν μονάχα μ ο ρ φ ή όργάνωσης, βέβαια σοσιαλιστική, πάντως δμως μ ο ρ φ ή όργάνωσης. Τό πάν έξαρτάται άπ' τό τί π ε ρ ι ε χ ό μ ε. ν ο θά δοθεί σ' αύτήν τή μορφή. Ξέρουμε περιπτώσεις, πού τά σοβιέτ τών έργατών καί στρατιωτών άντιπροσώπων υποστήριζαν, γιά μιάν ορισμένη περίοδο, τήν άντεπανάσταση ένάντια στήν έπανάσταση. Έ τ σ ι είχε γίνει στή χώρα μας στήν ΕΣΣΔ, λογουχάρη τόν 'Ιούλη τού 1917, δταν τά σοβιέτ τά καθοδηγούσαν οί μενσεβίκοι καί οί έσέροι κι δταν τά σοβιέτ κάλυπταν τήν άντεπανασταση ένάντια στήν έπανάσταση. "Ετσι είχε γίνει στή Γερμανία, στά τέλη τού 1918, δταν οί σοσιαλδημοκράτες καθοδηγούσαν τά σοβιέτ, κι δταν αύτά κάλυπταν τήν άντεπανάσταση ένάντια στήν έπανάσταση. Συνεπώς, δέν πρόκειται μόνο γιά τά σοβιέτ, σά μορφή όργάνωσης, άν καί μόνο αύτή ή μορφή άποτελεί τή μεγαλύτερη έπαναστατική κατάχτηση. Πρόκειται, πρίν άπ' δλα, γιά τό περιεχόμενο τής δουλιάς τών σοβιέτ, πρόκειται γιά τό χαραχτήρα τής δουλιάς τών σοβιέτ, πρόκειται γιά τό π ο ι ό ς συγκεκριμένα διευθύνει τά σοβιέτ: οί Επαναστάτες ή οί άντεπαναστάτες. Έ τ σ ι ούσιαστικά Εξηγείται καί τό γεγονός, δτι οί άντεπαναστάτες δέν Εκφράζονται πάντοτε ένάντια στά σοβιέτ. Είναι γνωστό λογουχάρη, δτι ό αρχηγός της ρούσικης άντεπανάστασης δ Μιλιούκοφ, στή διάρκεια τής Εξέγερσης τής Κροστάνδης Εκφράστηκε υπέρ τών σοβιέτ, χωρίς ομως τούς κομμουνιστές. «Σοβιέτ χωρίς κομμουνιστές», αύτό ήταν τότε τό σύνθημα τού άρχηγού της ρούσικης άντεπανάστασης Μιλιούκοφ. Οί άντεπαναστάτες κατά-

f i d τή bouXid οτό χωριό

543

λαβαν δτι δέν πρόκειται μόνο γιά τά Ιδια τά σοβιέτ, μά πρίν ά«' δλα, γιά τό ποιός τά διευθύνει. Τό ίδιο «ρέπει νά ποδμε χα ί γιά τά χολχόζ. Τά χολχόζ σά σοσιαλιστική μορφή όργάνωσης τής οικονομίας, μπορούν νά χάνουν θαύματα στήν οικονομική άνοικοδόμηση, άν έπικεφαλή( τους βρίσκονται πραγμζτικοί έπαναστάτβς, μπολσεβίκοι κομμουνιστές. Κι άντιθετα, τά κολχόζ μπορούν νά μετατραπούν γιά ορισμένη περίοδο σέ κάλυμμα κάθε άντεπαναστατιχής πράξης, άν τά διευθύνουν έσέροι χαί μενσεβίκοι, Αξιωματικοί τοϋ ΙΙετλιούρΛ καί άλλοι λευκοφρουροι, πρώην άνθρωποι τού Ντενίκιν χαί τοβ Κολτσάκ. Έ δ ώ πρέπει νόχουμε ύπόψη μας, δτι τά κολχόζ σά» μορφή όργάνωσης, δχι μονάχα δέν είναι έξασφαλισμένα άπ' τήν διείσδυση άντισοβιετικών στοιχείων, μά στήν άρχή παρουσιάζουν άκόμα κάποιες εύκολίβς γιά νά χρησιμοποιηθούν προσωρινά άπ' τούς άντεπαναστάτες. Ό σ ο οί άγρότβς διεύθυναν άτομικό νοικοκυριό, ήταν σκόρπιοι και χωρισμένοι ό ένας άπ' τόν άλλο. Γι' αύτό οί άντεπαναστατικές προσπάθειες τών άντισοβιετικών στοιχείων μέσα στούς άγρότες δέ μποροϋσαν νάχουν μεγάλα άποτελέσματα. Τελείως διαφορετική είκόνα παρουσιάζεται μέ τό πέρασμα τών άγροτών στό κολχόζνικο νοικοκυριό. Τώρα οί άγρότες έχουν πιά στό πρόσωπο τών κολχόζ μιά έτοιμη μορφή μαζικής όργάνωσης. Γι* αύτό, ή διείσδυση τών άντισοβιετικών στοιχείων στά χολχόζ χι ή άντισοβιετιχή τους δράση μπορούν νάχουν πολύ μεγαλύτερα άποτελέσματα. Πρέπει νά ύποθέσοομε δτι δλα αύτά τά όπολογίζουν τ' άντισοβιετιχά στοιχεία. Είναι γνωστό, δτι μιά μερίδα άντεπαναστάτες, λχ, στό Βόρειο Καύκασο, προσπαθεί νά δημιουργήσει μόνη της κάτι σάν χολχόζ, χρησιμοποιώντας τ ζ σά νόμιμο κάλυμμα γιά τίς παράνομες όργανώσεις της. Είναι έπίσης γνωστό, δτι τ' άντισοβιετιχά στοιχεία σέ μιά σειρά άπό περιφέρειες, δπου άκόμα δέν ξεσκεπάστηκαν καί δέ συντρίφτηκαν, μπαίνουν πρόθυμα στά κολχόζ, μάλιστα έξυμνοϋν τά κολχοζ, γιά νά δημιουργήσουν μέσα σ' αύτά έστίες ά «επαναστατικής δράσης. Είναι γνωστό έπίσης, δτι μιά μερίδα άντισοβιετιχά στοιχεία έχφράζονται μόνα τους τώρα ύπέρ τών χολχόζ, μέ τόν δρο δμως στά χολχόζ νά μήν υπάρχουν κομμουνιστές. «Κολχόζ χωρίς κομμουνιστές», αύτό τό ούνθημα διαδίδεται τώρα άνάμεσα στ' άντισοβιετιχά στοιχεία. Συνεπώς, δέν πρόκειται μόνο γιά τά ίδια τά κολχόζ σά σοσιαλιστική μορφή όργάνωσης, μά πρίν άπ' δλα γιά τό ποιό περιεχόμενο έχει δοθεί α' αύτή τή μορφή. Πρόκειται πρίν άπ' δλα, γιά τό π ο ι ό ς βρί-

•Ϊ544

Σ τ ά λ ι ν

σκεται έπικεφαλής τών χολχόζ, καί π ο ι ό ς τά διευθύνει. Ά π ' τήν άποψη του λενινισμού, τά χολχόζ δπως καί τά σοβιέτ, παρμένα σά μορφή όργάνωσης, Αποτελούν Ινα δπλο καί μονάχα Ινα δπλο. Τό δπλο αύτό μπορεί, κάτω άπό ορισμένες συνθήκες, νά στραφεί ένάντια στήν έ-πανάσταση. Μπορεί νά στραφεί ένάντια στήν άντεπανάσταση. Μπορεί νά έξυπηρετήσει τήν έργατική τάξη καί τήν άγροτιά. Μπορεί κάτω άπό ορισμένες συνθήκες, νά έξυπηρετήσει τούς έχθρούς τής έργατικής τάξης καί τής άγροτιάς. "Ολο το ζήτημα είναι σέ ποιανών χέρια βρίσκεται τό δπλο αύτό κι ένάντια σέ ποιόν θά στρέφεται. Αύτό άρχίζουν νά τό καταλαβαίνουν οί έχθροί τών έργατών καί τών άγροτών, καθοδηγούμενοι άπ' τό ταξικό τους ί ν στιχτο. Δυστυχώς δμως, δέν τό καταλαβαίνουν άκόμα μερικοί κομμουνιστές μας. Κι άκριβώς γιατί μερικοί κομμουνιστές μας δέν κατάλαβαν αύτό τό άπλό πράγμα, àxpi-βώς γι' αύτό παρουσιάζεται τι·:ρα τό φαινόμενο, μιά σειρά κολχόζ νά τά διευθύνουν Αντισοβιετικά στοιχεία, καλά καμουφλαρισμένα, πού οργανώνουν τήν έπιβλαβή τους δράση καί τό σαμποτάζ. 4. Ή τέταρτη αίτία τών έλλείψεων τής δουλιάς μας στό χωριό είναι δτι μιά σειρά σύντροφοί μας τών τοπικών οργανώσεων δέν ϊχουν τήν ικανότητα ν* άνασυντάΕουν τό μέτωπο τοΰ άγώνα ένάντια στούς κουλάκους, δέν καταλαβαίνουν δτι τόν τελευταίο καιρό άλλαξε ή δψη τοΰ ταξικού έ/θροΰ, άλλαξε ή ταχτική τοϋ ταξικού έχθροϋ στό χωριό καί δτι γιά νάχουμε έπιτυχία, πρέπει ν' άλλαξουμε Αντίστοιχα τήν ταχτική μας. Ό έχθρός κατάλαβε τήν άλλαγή τής κατάστασης, κατάλαβε τή δύναμη καί τήν ισχύ τής καινούργιας όργάνωσης στό χωριό, κι άφού τό κατάλαβε, άνασυντάχθηκε κι άλλαξε τήν ττχτική του, πέρασε άπ' τήν άνοιχτή έπίθεση ένάντια στά χολχόζ, στήν ύπουλη υπονομευτική δράση. 'Κνώ έμείς δέν τό καταλάβαμε αύτό, δέν ξεχωρίσαμε τήν καινούργια κατάσταση καί συνεχίζουμε ν' Αναζητούμε τόν ταξι-ιό έχθρό έκεί δπου δέν ύπάρχει πιά, συνεχίζουμε ν' άκολουθοϋμε τήν παλιά ταχτική τής Απλοποιημένης πάλης μέ τούς κουλάκους, τή στιγμή πού ή ταχτική αύτή προπολλοϋ πιά πάλιωσε. ΆναίΙητοϋν τόν ταξικό έχθρό ?ξω Απ* τά κολχόζ, ψάχνουν νά τόν βροϋν μέ τήν δψη ένός Ανθρώπου πού Εχει θηριώδικη

f i d τή δουλιά στό Χωριό

545

φυσιογνωμία μέ τεράστια δόντια, μέ χονδρό σβέρκο χαί μέ τουφέκι στό χέρι. Ψάχνουν νά βρουν τόν κουλάχο τέτιον, δπως τον ξέρουν άπ' τά πλακάτ. Τέτιοι δμως χουλάχοι, άπό καιρό πιά δέν υπάρχουν στήν έπιφάνεια. Οί σημερινοί κουλάκοι καί τά τσιράκια τους, τά σημερινά άντισοβιετικά στοιχεία ατό χωριό, είναι στήν πλειοψηφία τους άνθρωποι «ήσυχοι», «μελιστάλαχτοι», σχεδόν «άγιοι». Δέν πρέπει νά τους άναζητούμε μακριά άπ' τά κολχόζ. Κάθονται μέσα στά κολχόζ, δπου κατέχουν τή θέση του άποθηχάριου, του έπιστάτη, του λογιστή, τοϋ γραμματέα χλπ. Ποτές τους δέ θά πούνε «Κάτω τά χολχόζ». Είναι «υπέρ» τών χολχόζ. Κάνουν δμως στά χολχόζ μιά τέτια σαμποταριστιχ ή χι έπιβλαβή δουλιά, πού τά χολχόζ τά βρίσχουν σκούρα. Ποτές τους δέ Θά πούν: «Κάτω ή συγκέντρωση τών σιτηρών». Είναι «υπέρ» τής συγκέντρωσης τών σιτηρών. Μονάχα πού δημαγωγούν χαί ζητούν νά δημιουργήσει τό χολχόζ άπόθεμα γιά τήν κτηνοτροφία, τρείς φορές μεγαλύτερο άπ' δτι χρειάζεται στήν πραγματικότητα, νά δημιουργήσει τό κολχόζ έφεδρικό άπόθεμα άσφάλειας, τρείς φορές μεγαλύτερο άπ' δτι χρειάζεται στήν πραγματικότητα, νά χορηγεί τό χολχόζ γιά τό κοινό " συσσίτιο άπό 6 ώς 10 φούντια* στάρι τή μέρα γιά τόν κάθε έργαζόμενο κλπ. Είναι αύτονόητο, δτι ύστερα άπό τέτια «άποθέματα» καί χορηγήσεις γιά τό κοινό συσσίτιο, ύστερα άπό μιά τέτια άπατεωνίστικη δημαγωγία, ή οίκονομική ισχύ τοό κολχόζ θά πρέπει νά υπονομευτεί καί δτι γιά τή συγκέντρωση τών σιτηρών δέ μένει περιθώριο. Γιά νά διακρίνει ,κανείς Εναν τόσο καπάτσο έχθρό καί γιά νά μήν υποκύψει στή δημαγωγία του, πρέπει νά Εχιι Επαναστατική Επαγρύπνηση, πρέπει νά Ιχει τήν ίκανότητα νά ξεσκίζει τή μάσκα τοό Εχθρού καί νά δείξει στούς κολχόζνικους τήν πραγματική, άντεπαναοτατική δψη του. Έχουμε δμως άραγε πολλούς κομμουνιστές στό χωριό, πού νά κατέχουν αύτά τά προτερήματα; Συχνά οί κομμουνιστές, ?νι μόνο δέν ξεσκεπάζουν αύτούς τούς ταξικούς έχθρούς, μά άντίθετα, οί ίδιοι έποκύπτουν στήν άπατεωνίστικη δημαγωγία τους καί σέρνονται στήν ούρά τους. Μερικοί σύντροφο ί μας, χωρίς ν' άντιλαμβάνονται τόν ταξικό εχθρό μέ τήν καινούργια του μάσκα καί χωρίς νάχουν τήν *Τό φούντι είναι μονάδα βάρους, που Ισοδυναμεί μέ 409,S γραμμάρια ή μέ 128 δράμια (Σημ. Μετ.) 35. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινισμοϋ.

•Ϊ546

Σ τ ά λ ι ν

Ικανότητα νά ξεσκεπάζουν τίς κατεργάρικες μηχανοραφίες του, εφησυχάζουν συχνά μέ τό οτι δέν υπάρχουν δήθεν πια στόν κόσμο χουλάχοι, μέ τό οτι τά άντιοοβιετικά στοιχεία στό χωριό έξαλείφτηχαν πιά, σάν Αποτέλεσμα της πολιτικής τής εξάλειψης τών κουλάκων σάν τάξης καί μέ τό οτι μπορούμε γιά τό λόγο αύτό νά συμβιβαστούμε μέ τήν ύπαρξη «ουδέτερων» κολχόζ, πού δέν είναι ούτε μπολσεβίκικα, ούτε άντιοοβιετικά, μά πού μόνοι τους, θά λέγαμε αύτόματα, θά πρέπει νά περάσουν μέ τό μέρος της Σοβιετικής έξουσίας. Αύτή δμως είναι μεγάλη πλάνη, σύντροφοι. Οί κουλάκοι τσακίστηκαν, μά χρειάζεται πολύ άκόμα γιά νά τούς ξεκάνουμε ό/οκληρωτικά. Κάτι παραπάνω, δέ θά τούς ξεκάνουμε τόσο γρήγορα, άν οί κομμουνιστές χαζεύουν καί δείχνουν άγαθότητα, υποθέτοντας δτι οί κουλάκοι θά κατέβουν μόνοι τους στόν τάφο, χάρη στήν αύτόματη, θά λέγαμε έξέλιξή τους. "Οσο γιά τά «ούδέτερα» κολχόζ, αύτά γενικά δέν όπάρχουν καί δέ μπορούν νά όπάρχουν στόν κόσμο. Τά «ούδέτερα» κολχόζ είναι φαντασία τών άνθρώπων, πού έχουν τά μάτια γιά νά μή βλέπουν τίποτα. Μέσα στίς συνθήκες μιάς τόσο οξυμένης ταξικής πάλης, δπως γίνεται σήμερα στή Σοβιετική μας χώρα, δέ μένει θέση γιά «ούδέτερα» κολχόζ. Μέσα σ' αύτές τίς συνθήκες, τά κολχόζ μπορούν νάναι ε ί τ ε μπολιεβ-'κικ?, ε ί τ ε άντιοοβιετικά. Κι άν έμείς δέν καθοδηγούμε αύτά ή έκείνα τά χολχόζ, αύτό σημαίνει δτι τά καθοδηγούν τά ΐντισοβιετικά στοιχεία. Γι' αύτό δέ μπορεί νά όπάρχει καμιά άμφιβολία. 5 Τέλος, μιά άκομα αίτια γιά τίς έλλείψεις τής δουλιάς μας στό χωριό. Έ αιτία αότή βρίσκεται στήν όποτ-'μηση τού ρόλου καί τής εύθύνης τών κομμουνιστών στήν κολχόζνικη άνοικοδόμηση, στήν υποτίμηση τού ρόλου καί τής εύθύνης τών κομμουνισιών στή συγκέντρωση τών σιτηρών. Μιλώντας γιά τίς δυσκολίες στή συγκέντρωση τών σιτηρών, οί κομμουνιστές ρίχνουν συνήθως τήν εύθύνη στούς άγρότες, ισχυριζόμενοι πώς σ* δλα φταίνε οί άγρότες. Αύτό δμως δέν είναι καθόλου σωστό καί είναι πέρα γιά πέρα άδικο. Οί άγρότες δέν έχουν καμιά δουλιά έ'ώ. "Αν μιλούμε γιά εύθόνη καί υπαιτιότητα, τοτε ή εύθύνη πέφτει όλοκληρωτικά στούς κομμουνιστές, καί φταί/τες γιά δλα στήν περίπτωση αυτή είμαστε μόνον έμΐϊς, οί κομμουνιστές Δέν όπάρχει καί δένόπί,ρςε στόν κόσμο έξουοία τόσο ισχυρή καί μέ τέτιο κύρος, δπως είναι ή δική μας, ή Σοβιετική έξουσία. Δέν όπάρχει καί δέν υπήρξε στόν κόσμο τόσο Ισγυρύ καί μέ τέτιο κύρος κόμμα, δπως τό δικό μας, τό Κομμουνιστι-

f i d τή bouXid οτό χωριό

547

κό Κόμμα. Κάνεις δέ μ£ς έμποδίζει χαί δέ μπορεί νά μάς έμποδίσει νά διευθύνουμε τή δουλιά τών χολχόζ έτσι δπως τό άπαιτο·">ν τά συμφέροντα τών κολχοζ, τά συμφέροντα του κράτους. Κι άν δέν πετυχαίνουμε πάντοτε νά διευθύνουμε τή δουλιά τών κολχόζ έτσι δπως τό άπαιτεί ό λβνινισμός, άν κάνουμε συχνά μιά σβιρά χοντροκομμένα, άσυγχώρητα λάθη, λχ, στόν τομέα τής συγκέντρωσης τών σιτηρών, σ' αύτό φταίμβ έμείς χαί μονάχα έμείς. ' Ε μ ε ί ς φταίμε, γιά τό δτι δέν είδαμε τ'ς άρνητικίς πλευρές του κολχόζνικου έμπορ-'ο·· σιτηρών χαί κάναμε μιά σειρά άπ 1 τά πιό χοντροκομμένα λάθη. ' Ε μ ε ί ς φταίμε, γιά τό δτι μιά ολόκληρη σειρά άπ' τίς όργανώσεις μας άποκόπηκαν άπ' τά κολχόζ, έπαναπαύθηκαν στίς δάφνες τους καί παρασύρθηκαν άπ' τήν αύθόρμητη πορεία τών πραγμάτων. ' Ε μ ε ί ς φταίμε, γιά τό δτι μιά ολόκληρη σειρά σύντροφοί μας έξακολουθούν νά υπερτιμούν τά χολχόζ, σά μορφή μαζιχής όργάνωσης, χωρίς νά καταλαβαίνουν δτι δέν πρόκειται τόσο γιά τήν ίδια τή μορφή, δσο γιά τό δτι πρέπει οί ίδιοι ν* άναλάβουν τήν καθοδήγηση τών κολχόζ χαί νά πετάξουν άπ' τήν καθοδήγηση τών χολχόζ τά άντισοβιετιχά στοιχεία. ' Ε μ ε ί ς φταίμε, γιά τό δτι δέν ξεχωρίσαμε τήν καινούργια κατάσταση χαί δέν είδαμε χαθαρά τήν καινούργια ταχτική τού ταξικού έχθρού πού δρά στά Οπουλα. Γεννιέται τό έρώτημα: σέ τί φταίνε έδώ οί άγρότες; Ξέρω ολόκληρες ομάδες άπό κολχόζ, πού άναπτύσσονται καί άν&ίζουν, έκπληρώνουν μέ άκρίβεια τίς ύποχρεώσεις τους πρός τό κράτος καί δυναμώνουν οικονομικά άπό μέρα σέ μέρα. 'Απ' τήν άλλη μεριά, ξέρω έπίσης καί χολχόζ, πού βρίσκονται στή γειτονιά τών πιό πάνω κολχόζ καί πού, παρ' δλο δτι έχουν τήν ίδια σοδιά καί τίς ίδιες μ' αύτά άντικειμενικές συνθήκες, φθίνουν καί άποσυντίθενται. Πού βρίσκεται ή αιτία; Ή αιτία βρίσκεται στό δτι τήν πρώτη ομάδα τών κολχίζ τήν καθοδηγούν άληθινοί κομμουνιστές, ένώ τή δεύτεοη τήν καθοδηγούν κοιμήσηδες πού έχουν βέβαια τό κομματικό βιβλιάριο στήν τσέπη τους, πού παρ' δλα αύτά δμως είναι κοιμήσηδες. Γεννιέται τό έρώτημα: σέ τί φταίνε έδώ οί άγρότες; Άποτέλεσμα τής ύποτίμησης τού ρόλου καί τής εύθύνης τών κομμουνιστών είναι δτι συχνά δέν ψάχνουν νά βρούν τήν αίτία τών έλλείψεων τής δουλιάς μας στό χωριό έκεί πού πρέπει νά τήν άναζητούμε, χαί γι' αύτό οί έλλείψεις δέν έξαλείφονται.

546

I. Σ τ ά

λ ι ν

Τήν αίτια τών δυσκολιών γιά τή συγκέντρωση τών σιτηρών δέν πρέπει νά τήν Αναζητούμε στους άγρότες, μά στούς ίδιους τούς έαοτούς μας, στίς Ιδιες τίς γραμμές μας. Γιατί, έ μ ε ί ς βρισκόμαστε στήν έξουσία, έ μ ε I ς διαθέτουμε τά μέσα τού κράτους, έ μ ε ί ς είμαστε προορισμένοι νά καθοδηγήσουμε τά κολχόζ κι έ μ ε ί ς θά πρέπει νά φέρουμε άπόλυτα τήν εύθύνη γιά τή δουλιά στό χωριό. Αύτές είναι οί κυριότερες αιτίες, πού καθόρισαν τίς ελλείψεις της δουλιΑς μας στό χωριό. Μπορεί νά νομίσει κανείς πώς σκιαγράφησα μιά πολύ μελανή εικόνα, ότι όλη ή δουλιά μας στό χωριό Αποτελείται μόνον ά ι ό έλλείψεις. Αύτό, φυσικά, δέν είναι σωστό. Στήν πραγματικότητα ή δουλιά μας στό χωριό Εχει, πλάι σ' αύτές τίς έλλείψεις καί μιά ολόκληρη σειρά άπό τίς πιό σοβαρές καί τίς πιό Αποφασιστικές έπιτυχίες. Στήν άρχή δμως τοϋ λόγου μου είχα πεί, ότι δέν Εβαλα σά σκοπό μου νά χαραχτηρίσω τίς έπιτυχίες μας, καί οτι θά καταπιαστώ στό λόγο μου μόνο μέ τίς Ελλείψεις τής δουλιάς μας ατό χωριό. Μπορούμε νά διορθώσουμε τίς έλλείψεις μας αύτές; "Οπως δήποτε μπορούμε. Θά τίς διορθώσουμε στό πιό σύντομο χρονικό διάστημα; Ναί, καί βέβαια θά τίς διορθώσουμε. Γι' αύτό δέ μπορεί νά ύπάρχει καμιά άμφιβολί-. Νομίζω πώς τά πολιτικά τμήματα τών ΜΤΣ καί τών σοβχόζ Αποτελούν Ενα Από Εκείνα τ' Αποφασιστικά μέσα, πού μΕ τή βοήθειά τους μπορούμε νά Εξαλείψουμε τίς Ελλείψεις αύτές ατό πιό σύντομο χρονικό διάστη'ΐα. ( Θ υ ε λ λ ώ δ ι κ α Ασταμάτητα χειροκροτήματα).

ΛΟΓΟΣ ΣΤΟ ΠΡΟΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

ΤΟΝ

ΟΤΝΤΑΡΝΙΚΟΝ

ΚΟΛΧΟΖΝΙΚΟΝ ΤΗΣ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ ΕΝΟΣΗΣ 19 T O T ΦΛΕΒΑΡΗ 1933

Σύντροφοι κολχόζνικοι καί κολχόζνικες! Δέ σκόπευα νά μιλήσω στό συνέδριο σας. Δέ σκόπευα, γιατί οί ομιλητές που μίλησαν πρίν άπό μένα είπαν στους λόγους τους όλα όσα Επρεπε νά είπωθοϋν, τά είπαν χαλά χαί πετυχημένα. Μήπως Οστερα άπ* αυτό άξίζει νά μιλήσει χανείς; Μιά όμως πού επιμένετε χαί ή δύναμη βρίσκεται στά χέρια σας ( π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χ ε ι ρ ο χ ρ οτ ή μ α τ α) οφείλω νά υποταχθώ. θά πώ μερικά λόγια πάνω σ' ορισμένα ζητήματα. I 0

ΔΡΟΜΟΣ ΤΩΝ ΚΟΛΧΟΖ ΕΙΝΑΙ 0 ΣΩΣΤΟΣ

ΜΟΝΑΔΙΚΑ

ΔΡΟΜΟΣ

Π ρ ώ τ ο ί ρ ώ τ η μ α : είναι σωστός ό δρόμος που πήρε ή χολχόζνιχη άγροτιά, είναι σωστός ό δρόμος τών χολχόζ; Τό ερώτημα αύτό δέν είναι περιττό. Εσείς, οί ούντάρνιχοι τών χολχόζ ίσως νά μήν αμφιβάλλετε οτι τά κολχόζ βρίσκονται στό σωστό δρόμο. Ίσως γι* αύτό, τό ερώτημα τούτο νά σάς φανεί περιττό. "Ολοι δμως οί άγρότες δέ σκέφτονται Ετσι, σάν καί σας. Άνάμεσα ιτούς άγρότες, δπως κι άνάμεσα στούς κολχοζνικους υπάρχουν άκόμα άρκετοί τέτιοι άνθρωποι πού άμφιβάλλουν άν είναι σωστός ό δρόμος τών κολχόζ, καί δέν υπάρχει τίποτα τό εκπληχτικό σ' αυτό, πραγματικά έκατοντάδες χρόνια ζούσαν οί άνθρωποι μέ τόν παλιό τρόπο, τραβούσαν τόν παλιό δρ'μο, σκύβανε τή μέση μπροστά στόν κόυλάκο καί στόν τσιφλικά, μπροστά στόν τοκογλύφο καί στόν κερδοσκόπο. Δέ μπορούμε νά πούμε δτι αύτόν τόν παλιό καπιταλιστικό δρόμο

550

Σ τ ά λ ι ν

τόν έπιδοκιμάζανε οΕ άγρότες. Ό παλιός ομως αύτός δρόμος ήταν πατημένος, συνηθισμένος χαί χανείς δέν είχε άποδείξει άχόμα στήν πράξη δτι μπορεί νά ζεί χανείς χάπως άλλιώτιχα, καλύτερα. Τόσο περισσότερο, που σ' δλες τίς άστιχές χώρες οΐ άνθρωποι έξακολουθοϋν νά ζουν μέ τόν παλιό τρόπο... Καί ξαφνικά, α' αύτή τήν παλιά τελματωμένη ζωή είσορμούν οί μπολσεβίκοι, είσορμούν σά θύελλα χαί λένε: είναι χαιρός νά Κ ρ α τήσουμε τόν παλιό δρόμο, είναι καιρός ν' αρχίσουμε νά ζοϋμε μέ καινούργιο τρόπο, μέ χολχόζνιχο τρόπο, είναι χαιρός ν' άρχίσουμε νά ζοϋμε, δχι δπως ζούν δλοι στίς άστιχές χώρες, μά μέ καινούργιο τρόπο, μέ τό σύστημα τών άρτέν Καί τί είναι δά αύτή ή καινούργια ζωή, ποιός τήν ξέρει; Καί ί t άποδειχνόταν χειρότερη άπ' τήν παλιά ζω*; "Οπως κι άν είναι, ό καινούργιος δρόμος δέν είναι ό συνηθισμένος δρόμος, δέν είναι πατημένος καί δέν είναι άχόχα ολότελα Εξερευνημένος. Δέ θάναι τάχα καλύτερο νά μείνουμε στόν παλιό δρόμο; Λέ θάναι τ ά χ ι καλύτερι νά περιμένουμε άχόμα γιά τό πέρασμα στόν καινούργιο δρόμο, στό δρόμο τών κολχόζ; 'Αξίζει τάχα νά ριψοκινδυνέψει χανείς; Νά ποιές αμφιβολίες δέρνουν σήμερα μιά μερίδα τής έργαζόμενης άγροτιάς. Πρέπει άραγε νά διαλύσουμε τίς άμφιβολίες αύτές; Πρέπ,ι άραγε νά βγάλουμε στό φώς τής ήμέρας αύτές τίς ίδιις τίς άμφιβολίες χαί νά δείξουμε τί άξίζουν; Είναι ξεκάθαρο δτι πρέπε: νά γίνει αύτό. Συνεπώς, τό ερώτημα πού βάλαμε πιό πάνω δέ μπορούμε νά ποϋμε δτι είναι περιττό. Λοιπον, είναι άραγε σωστός ό δρόμος πού πήρε ή χολχόζνικη άγροτιά; Μερικοί σύντροφοι νομίζουν, δτι τό πέρασμα στόν καινούργιο δρόμο, στό δρόμο τών χολχοζ άρχισε στή χώρα μας πρίν άπό τρία χρόνια. Αύτό είναι σωστό μονάχα έν μέρει. Φυσιχά, ή μαζική άνοικοδόμηση τών κολχόζ άρχισε στή χώρα μας πρίν άπό τρία χρόνια "Οπως είναι γνωστό, τό πέρασμα αύτό τό χ α ραχτήοιζε ή συντριβή τών κουλάκων καί τό χίνημα τών Εκατομμυρίων μαζών τής φτωχολογιάς καί τών μεσαίων άγροτών γιά τά κολχόζ. "Ολα αύτά είναι σωστά. Γιά ν' άρχίσει δμως τό μαζικό αύτό πέρασμα στά κολχόζ, έπρεπε νάχουμε στό χέρι μςριχούς προκαταρκτικούς δρους, πού χωρίς αύτούς, μιλώντας γενικά,.δέν είναι νοτ,τ? ενα μαζικό χολχόζνιχο χίνημα. Έπρεπε

Λόγος στό πρίιτο συνέδριο τών ούντάρνικων κολχόίνικων τής "ϊΙΣΔ

551

vàyουμε πρίν άπ' δλα τή Σοβιετική έξουοία, που βοήθησε χαί συ^εχ-'ζει νά βοηθδ τους άγρότες νά μπούν στό δρόμο τβν κολχόζ. "Επρεπε, δεύτερο, νά διώξουμε τούς τσιφλικάδες καί τούς καπιταλιστές, νά τούς πάρουμε τά Εργοστάσια καί τή γή καί νά τά άνακηρύξουμε ίδιοχτησ'α τοό λαού. "Επρεπε, τρίτο, νά χαλιναγωγήσουμε τούς κουλάκους καί νά πάρουμε τίς μηχανές καί τά τραχτέρ τους. "Επρεπε, τέταρτο, νά διακηρύξουμε οτι οί μη·/ανές καί τά τραχτέρ μπορούν νά χρησιμοποιούνται μονάχα άπό τούς συνενωμένους σέ κολχόζ φτωχούς καί μεσαίους άγρότες Έπρεπε, τέλος, νά έκβιομηχανίσουμε τή χώρα, νά δημιουργήσουμε καινούργια βιομηχανία τραχτέρ, νά χτίσουμε καινούργια έργοστάσια κατασκευής γεωργικων μηχα/ών γιά νά Εφοδιάζουμε τήν κολχόζνικη άγροτιά μ' άφθονα τραχτέρ καί μηχανές. Χωρίς αύτού; τούς προκαταρκτικούς όρους ούτε σκέψη μπορούσε ν* γίνει γ;ά ί ν α μ ίζικό πέρασμι στό δρόμο τών κολχόζ, πού άρχηε ;:ρίν άπό τρία χρόνια. Συνεπώς, γιά νά περάσουμε στό δρόμο τών χολχόζ, έπρεπε πρίν άπ' ô)a νά χάνουμε την Όχτωβριανή Έπανάσταση, ν'Ανατρέψουμε τούς καπιταλίστες καί τούς τσιφλικάδες, νά τούς πάρουαε τη γή καί τά έργοστάσια καί νά δημιουργήσουμε καινούργια βιομηχανία. Τό πέραιμα σ:σν καινούργιο δρόμο, στό δρόμο τών κολχόζ, άρχ σε λοιπόν άπ' την Ό/τωβοιανή Έπανάσταση. Τό πέρασμα αύτό πήοε καινούργια δύναμη μόλις πρίν άπό τρία χρόνια, γιατί μονάχα τότε φάνηκαν α' δλο τους τό πλάτος τά οικονομικά άποτελέσματα 'τής Όχτωβριανής Έπανάστατης, γιατί μονά/α τότε κατορθώσαμε νά προωθήσουμε τήν εκβιομηχάνιση τής χώρας μας. Ή ιστορία τών λαών γνώρισε δχι λίγες Επαναστάσεις. Οί •Επαναστάσεις αύτές διαφέρουν άπ' τήν Όχτωβριανή 'Επανάσταση μέ τό δτι δλες τους ήταν μονόπλευρες Επαναστάσεις. Τή μιά μορφή Εκμετάλλευση τών έργαζομένων τή διαδεχόταν μιά ίλλη μορφή Ε/μετίλλϊυσης, ή Ιδιι δμω; ή έκμετάλλευση π α ρέμενε. ιούς Εκι,εταλλευτέ; κχί τούς καταπιεστές τοός διαδέχονταν άλλοι έ*μεταλλ?υ:έ; κα·' κα απιει:ές, οί Εκιιεταλλευτέ; καί οί καταπιειτές δμωί παρέμεναν. Μονάχα ή Όχτωβριανή Έπζνάστχσ») έβαλε σά ίκοπό της: νά Εξαφανίσει κ ά θ ε Εκμετάλλευση καί νά Εξαλείψει δ λ ο υ ς καί τού; χάθε λογής Εκμετα^,λΐυτέ; καί δλους καί τούς κάθε λογής καταπιεστές. Ή επανάσταση τών δούλων εξάλειψε τους δουλοχτήτες καί

552

I. Ι τ d λ ι ν

κατάργησε τή δουλοχτητική μ/>ρφή έκμετάλλευσης τών έργαζομόνων. Στή θέση τους όμως έβαλε τούς φεουδάρχες καί τή δουλοπάροικη μορφή έκμετάλλευσης τών έργαζομένων. Τούς έκμεταλλευτές τούς διαδέχτηκαν άλλοι έκμεταλλευτές. Στό καθεστώς τής δουλείας ό «νόμος» έπέτρεπε στούς δουλοχτήτες νά σκοτώνουν τούς δούλους. Στό καθεστώς τής δουλοπαροικίας ό «νόμος» έπέτρεπε στούς φεουδάρχες «μονάχα» νά πουλάνε τούς δουλοπάροικους άγρότες. Ή έπανάσταση τών δουλοπάροικων άγροτών έξάλειψε τούς φεουδάρνες καί κατάργησε τή δουλοπάροικη μορφή έκμετάλλευσης. Στή θέση τους όμως έβαΛε τούς καπιταλιστές καί τούς τσιφλικάδες, τήν καπιταλιστική καί τήν τσιφλικάδικη μορφή εκμετάλλευσης τών έργαζομένων. Τούς έκμεταλλευτές τούς διαδέχτηκαν άλλοι έκμεταλλευτές. Στό καθεστώς τής δουλοπαροικίας ό «νόμος» επέτρεπε νά πουλάνε τούς δουλοπάροικους άγρότες. Στό καπιταλιστικό καθεστώς ό «νόμος» επιτρέπει «μονάχα» νά καταδικάζουν τούς εργαζόμενους στήν άνεργία καί στήν έξαθλίωση, στήν καταστροφή καί στό θάνατο άπ' τήν πείνα. Μονάχα ή σοβιετική μας έπανάσταση, μονάχα ή Ό χ τ ω βριανή μας Επανάσταση έβαλε τό ζήτημα έτσι: νά μήν άντικατασταθοδν οί έκμεταλλευτές μέ άλλους έκμεταλλευτές. νά μήν άντικατασταθεί ή μιά μορφή έκμετάλλευσης μέ μιάν άλλη, μά νά ξεριζωθεί κάθε έκμετάλλευση, νά ξεριζωθούν ολοι καί οί κάθε λογής εκμεταλλευτές, όλοι οί κάθε λογής πλούσιοι χαί καταπιεστές, οί παλιοί καί οί Καινούργιοι. (Παρατεταμένα χειροκροτήματα) Λά γιατί ή Όχτωβριανή Έπανάσταση αποτελεί προκαταβολικό όρο κι άπαραίτηση προϋπόθεση γιά τό πέρασμα τών άγροτών στόν καινούργιο δρόμο, στό δρόμο τών κολχόζ. Έκαναν καλά οί άγρότες πού υποστήριξαν τήν 'Οχτωβριανή Έπανάσταση; Ναί, έκαναν καλά. Έκαναν καλά, γιατί ή Όχτωβριανή Έπανάσταση τούς βοήθησε νά πετάξουν άπ' τό σβέρκο τους τούς τσιφλικάδες καί τούς καπιταλιστές, τούς τοκογλύφους καί τούς κουλάκους, τούς έμπορους καί τούς κερδοσκόπους. Αύτή όμως είναι μονάχα ή μιά πλευρά τού ζητήματος. Είναι πολύ καλό πράγμα νά διώξεις τούς καταπιεστές, νά διώξεις τούς τσιφλικάδες καί τούς καταπιεστές, νά χαλιναγωγήσεις τούς κσυλάκους καί τούς κερδοσκόπους. Αύτό ομως δέ φτάνει. Γιά ν' άπαλλαχτείς οριστικά άπ' τίς παλιές άλυσίδες δέ φ τ ά ^

Λόγος στό π ρ ώ τ ο συνέδριο τ ώ ν οίιντάρνικιυν κολχό£νικιυν τής ΕΣΣΔ

553

μονάχα ή συντριβή τών εκμεταλλευτών. Γι' αύτό χρειάζεται άχόμα νά φτιάξεις μιά καινούργια ζωή, νά φτιάξεις μιά τέτια ζωή, πού θά δίνει τή δυνατότητα στόν Εργαζόμενο άγρότη νά καλυτερεύει τήν ύλική κι Εκπολιτιστική του κατάσταση καί νά άνεβαίνει άπό μέρα σέ μέρα, άπό χρόνο σέ χρόνο. Γι' αύτό, πρέπει νά Εγκαθιδρύσουμε Ενα καινούργιο καθεστώς στό χωριό; τό κολχόζνικο καθεστώς. Αύτή είναι ή άλλη πλευρά τοΰ ζητήματος. Σέ τί διαφέρει τό παλιό καθεστώς άπό τό καινούργιο, άπ' τό κολχόζνικο καθεστώς; Στό παλιό καθεστώς, οί άγρότες δούλευαν Ενας-Ενας, δούλευαν μέ τίς παλιές μέθοδες τών παπούδων μας, μέ παλιά Εργαλεία δουλιάς, δούλευαν γιά τούς τσιφλικάδες καί τούς καπιταλιστές, τούς κουλάκους καί τούς κερδοσκόπους, δούλευαν καί φυτοζωοϋσαν γιά νά πλουτίζουν τούς άλλους. Στό νέο καθεστώς, στό καθεστώς τών κολχόζ, οί άγρότες δουλεύουν άπό κοινού, συνεταιρικά, δουλεύουν χρησιμοποιώντας καινούργια Εργαλεία, τραχτέρ καί γεωργικές μηχανές, δουλεύουν γιά τόν έαυτό τους χαί γιά τά κολχόζ τους, ζουν χωρίς καπιταλιστές καί τσιφλικάδες, χωρίς χουλάχους χαί κερδοσκόπους, δουλεύουν γιά νά καλυτερεύουν άπό μέρα σέ μέρα τήν ύλική καί Εκπολιτιστική τους κατάσταση. Έκεί, στό παλιό καθεστώς, ή κυβέρνηση είναι άστική καί ύποστηρίζει τούς πλούσιους Ενάντια στούς Εργαζόμενους άγρότες. Έδώ, στό καινούργιο, στό κολχόζνικο καθεστώς, ή κυβέρνηση είναι έργατοαγροτική καί ύποστηρίζει τούς έργάτες καί τούς άγρότες, ένάντια σ' δλους τούς πλούσιους. Τό παλιό καθεστώς οδηγεί στόν καπιταλισμό. Τό καινούργιο καθεστώς οδηγεί στό σοσιαλισμό. Αύτοί είναι οί δυό δρόμοι, ό καπιταλιστικός δρόμος κι ό σοσιαλιστικός δρόμος, ό δρόμος πού οδηγεί μπροστά, στό σοσιαλισμό, κι ό δρόμος πού οδηγεί πίσω, στόν καπιταλισμό. Υπάρχουν άνθρωποι, πού νομίζουν, δτι μπορεί ν' άκολουθήσει κανείς κάποιον άλλο, τρίτο δρόμο. Μερικοί ταλαντευόμενοι σύντροφοι, πού δέν Εχουν άκόμα ολωσδιόλου πειοθεί γιά τήν ' ρθότητα του κολχόζνικου δρόμου, πιάνονται μέ ίδιαίτερη προθυμία άπό τόν τρίτο αύτό δρόμο, πού δέν είναι γνωστός σέ κανένα. Θέλουν νά γυρίσουμε στό παλιό καθεστώς, νά γυρίσουμε στό άτομικό νοικοκυριό, χωρίς δμως καπιταλιστές καί τσιφλικάδες. Θέλουν παράλληλα ν' άφήσουν «μόνο» τούς κουλάκους καί τούς άλλους μικρούς καπιταλιστές, σά νόμιμο φαινόμενο του οίκovo-

554

Σ τ ά λ ι ν

μικού μας συστήματος. Στήν πραγματικότητα αύτός δέν είναι τρίτο; δρόμος, μά 6 δεύτερος, είναι ό δρόμος, πού δδηγεί στόν καπιταλισμό. Αλήθεια, τί σημαίνει νά γυρίσουμε ατό άτομιχό νοικοκυριό χαί ν' άποχαταστήσουμε τούς κουλάκους; Σημαίνει ν' άιτοκαταστήσουμε τό ζυγό τών κουλάκων, νά άποχαταστήσουμε τήν Εκμετάλλευση τής άγροτιάς άπ' τού; χουλάκους κχί νά δόσουμε εξουσία στόν χουλάχο. Μπορούμε όμως ν' άποκαταστήσουμί τούς κουλάκους καί ταυτόχρονα νά ί-ατηρήσουμβ τή Σοβιετική έξουσία; "Οχι, δέ μπορούμε. Ή άπ /.ατάστιση τών κουλάκων πρέπει νά οδηγήσει στή δημιουργία τής έξουσίας τών κουλάκων χαί στήν έςάλειψη τής Σοβιετικής Εξουσίας, συνεπώς, πρέπει νά οδηγήσει στό σχηματισμό άστικής κυβέρνησης. Κι 6 σχηματισμός άστικής κυβέρνησης πρεπ:ι με τή σειρά του νά οδηγήσει στήν άποκατάσταση τών τσιφλικάδων καί τών καπιταλιστών, στήν άποκατάσταση τοΰ καπιταλί' νθύ. Ό λεγόμενος τρίτος δρόμος είναι στήν πραγματικότητα ο δεύτερος δρόμος, είναι ό δρόμος τής Επιστροφής στόν καπιταλισμό Γ'ά ρωτήστε τούς άγρότες, θέλουν άραγε νά άποκατασταθεί δ ζυγός τών κουλάχων, v i γυρίσουν στόν καπιταλισμό, νά Εξαλείψουν τή Σοβιβτική Εξουσία καί ν' άποχαταστήσουν τήν έξουσία τώ» τσιφλικάδων χαί τών καπιταλιστών; Γιά ρωτήστε τους, καί θά μάθετε ποιό δρόμο θεωρεί ή πλειοψηφία χής Εργαζόμενης άγροτιάς σά μοναδικά σωστό δρόμο. Συνεπώς, υπάρχουν μονάχα δυό δρόμοι: ε ί τ ε μπροστά, πρός τά πάνω, πρός τό καινούριο, τό κολχόζνικο καθεστώς, ε ί τ ε πίσω, πρός τά κάτω, πρός τό παλιό, τό κουλάκικο καπιταλιστικό καθεστώς. 1 Τρίτος δρόμος δέν υπάρχει. Έ Εργαζόμενη άγροτιά Εκανε καλά πού άτόριψε τόν >χπιτχλισπκό δρόμο χαί πήρε τό δρόμο τής κολχόζνικης άν κοδόμησης. Λένε οτι δ δρόμος τών κολχόζ είναι σωστός, άλλά δύσκολος δρόμος. Αύτό είναι μονά/α έν μέρει σωστό. Φυσικά, σ' αύτόν τό δρόμο υπάρχουν δυσκολίες. Ή καλή ζωή δέν Ερχεται χάρισμα. Είναι ομως γεγονός, δτι οί κυριότερες δυσκολίες ξεπεράστηκαν πιά χαί γιά τίς δυσχολίες πού βρίσχονται άχόμα μτοοστά σας, δέν άξίζει νά μιλά χανείς σοβαρά. 'Εν πάση περιπτώσει, οί σημερινές σχς δυσκολίες, σύντροφοι χολχόζνικοι, φαίνονται σάν παιχνιδάκι, σέ σύγκριση μέ τίς δυσκολίες πού πέρασαν οί οργάτες πρίν άπό 10-15 χρόνια. Οί ομιλητές αχς μίλη-

Λόγος στό πριϋτο συνέδριο τ ώ ν ούντάρνικων κολχόίνικαιν τής Ε ί Σ Δ

555

σαν έδώ χαί παίνεσαν τούς έργάτες τοό Λένινγκραντ, τής Μόσχας, τοό Χάρκοβου, τής Λεκάνης τοό Ντόνετς. Είπαν δτι οί εργάτες έχουν επιτυχίες, ένώ έσείς, of κολχόζνικοί, έχετε πολύ λιγότερες έπιτυχίες. MOD φαίνεται πώς στούς λόγους τών δμιλητών σας διαφαινόταν μάλιστα κάποιος συντροφικός φθόνος: δηλαδή, πόσο καλά θάταν άν κι εμες, οί άγρότες-κολχόζνιχοι είχαμε τις ίδιες έπιτυχίες, δπως έσείς, οί έργάτες τοϋ Λένινγκραντ, τής Μόσχας, του Ντονετς, του Χάρκοόου... "Ολα αύτά είναι καλά. Ξέρετε δμως τί στοίχισαν οί έπιτυχίες αυτές στούς έργάτες τού Λένινγκραντ καί τής Μόσχας, πόσες στερήσεις πέ-» ρασαν γιά νά σημειώσουν τελικά αύτές τίς έπιτυχϊες; Ηί μπορούσα νά σίς διηγηθώ μερικά γεγονότα άπ' τήν ζωή τών έργατών τό 1918, δταν ολόκληρες βδομάδες δέ μοίραζαν ατούς έρ,'άτες ούτε ένα κομμάτι ψωμί, χωρίς νά γίνεται r.i-j λόγο; γιά κρέας καί γιά άλλα προϊόντα διατροφής. Καλύτερε; μέρες Αιωρούνταν έκ.είνε; πού κατόρθωναν νά μοιράζουν ατού; έργάτες τού Λένινγκραντ καί τής Μόσχας 50 γραμμάρια μαύρο ψωμί, κι έκείνο, τό μισό καμωμένο άπό μπαμπακοπητα. Κι ή κατάσταση αύτή δέ βάσταξε ούτε ένα μην*, ούτε μισό χρόνο, μά ολόκληρα δυό χρόνια. Οί έργάτες δμως ύπόμ;ναν καί δέν άποΑαρρύνονταν, γιατί ξέραν δτι θάρθουν καλύτερες μέρες καί θά καταχτήσουν άποφασιστικές έπιτυχίες. Καί δπως βλέπετε, οί έργάτες δέν πέσαν έξω. Συγκρίνετε τώρα τίς δικές σας δυσκολίες καί στερήσεις, μέ τίς δυσκολ·'ες καί τίς στερήσεις πού πέρασαν οί έργάτες καί θά δείτε πώς ούτε κάν άξίζει νά μιλά κανείς σοβαρά γι' αύτό. Τί χρειάζεται γιά νά προωθηθεί παραπέρα τό κολχόζνικο κίνημα καί γιά ν' άναπτυχθεί στόν άνώιατο βαθμό ή κολχόζνικη άνοικοδόμηση; Χρειάζεται πρίν άπ' δλα, τά κολχόζ νάχουν άπόλυτα έξασφαλισμίνη καί κατάλληλη γιά καλλιέργεια γή. Τήν έχετε; Ναί, τήν έχετε. Είναι γνωστό, δτι δλα τά καλύτερα χωράφια παραχωρήθηκαν στά κολχόζ κι δτι τούς κατοχυρώθηκαν μόνιμα. Συνεπώς, οί κολχόζνικοί μπορούν νά καλλιεργούν καί νά καλυτερεύουν τ^ γή αύτή κατά βούληση, χωρίς νά φοβούνται δτι θά τού; φύγει και Θά πάει σί ξένα χέρια. Χολιάζεται, δεύτερο οί κολχόζνικοί νά μπορούν νά χρησιμοποιούν τραχτέρ καί μηχανές. Τίς έχετε; Ναί, τίς έχε«ε. Σ' δλους «ίναι γνωστό, δτι τά έργοστάσιά μας, πού βγάζουν τραχτέρ καί

556

I. Σ τ ά λ ι ν

γεωργικές μηχανές, εργάζονται πρίν άπ' όλα καί κυρίως γιά τί κολχοζ, έφοδιάζοντάς τα μ' δλα τά σύγχρονα μέσα. Χρειάζεται, τέλος, η κυβέρνηση νά υποστηρίζει μ' δλες της τίς δυνάμεις τούς κολχόζνικους άγρότες καί μέ άνθρώπους καί με χρήματα καί νά μήν Επιτρέπει στά υπολείμματα τών εχθρικών τάξεων ν' άποσυνθέτουν τά κολχόζ. "Εχετε μιά τέτια κυβέρνηση; Και, τήν έχετε. Τή λενε έργατοαγροτική σοβιετική κυβέρνηση. ΙΙέστε μου μιά χώρα δπου ή κυβέρνηση δέν υποστηρίζει τούς καπιταλιστές καί τούς τσιφλικάδες, τούς κουλάκους καί τούς άλλους πλούσιους, μά τούς Εργαζόμενους άγρότες. Δέν υπάρχει καί δέν υπήρξε στόν κόσμο τέτια χώρα. Μονάχα σέ μάς, στή Σοβιετική μας χώρα, υπάρχει κυβέρνηση, πού υποστηρίζει μ' δλες τΙς δυνάμεις της τούς Εργάτες καί τούς άγρότες-κολχόζνικους, δλους τούς Εργαζομένους τής πόλης καί τοϋ χωριού ένάντια σ' δλους τούς πλούσιους καί τούς Εκμεταλλευτές. (Παρατεταμένα χειροκροτήματα). Συνεπώς έχετε δλα δσα χρειάζονται γιά νά άναπτύξετε τήν κολχόζνικη άνοικοδόμηση καί γιά νά πετύχετε τήν πλέρια ά π ε λευθέρωση άπ' τά παλιά δεσμά. Ά π ό σάς άπαιτοϋμε μονάχα ένα πράγμα: νά δουλεύετε τίμια, νά μοιράζετε τά έσοδα τών κολχόζ συμφωνά μέ τή δουλιά σας, νά περιφρουρείτε τό κολχοζνικο βιός, νά περιφρουρείτε τά τραχτέρ καί τίς μηχανές, νά περιποιείστε καλά τά άλογα, νά Εκπληρώνετε τίς υποχρεώσεις σας άπέναντι στό Εργατο-άγροτικό σας κράτος, νά δυναμώνετε τά κολχόζ καί νά πετάτε έξω άπ' τά κολχόζ τους κουλάκους καί τά τσιράκια τους, πού κατόρθωσαν νά εισχωρήσουν σ' αύτά. Σίγουρα θά συμφωνήσετε μαζί μου, δτι δέν είναι καί τόσο δύσκολο νά ξεπεραστούν οί δυσκολίες ζύτές, δηλαδή νά δουλεύετε τίμια καί νά περιφρουρείτε τό κολχόζνικο βιός. Τόσο περισσότερο μάλιστα, πού τώρα δέ δουλεύετε γιά τούς πλούσιους καί τούς έκμεταλλευτές, μά γιά τόν έαυτό σας, γιά τά δικά σας τά κολχόζ. Βλέπετε δτι ό δρόμος τών κολχόζ, ό δρόμος τοϋ σοσιαλισμού είναι ο μο\αδικός σωοτός δρόμος γιά τους εργαζόμενους άγρότες.

Λόγος στό π ρ ι ϋ τ ο συνέδριο τ ώ ν ο ύ ν τ ά ρ ν ι κ ω ν κολχόίνικαιν τής Ε ί Σ Δ

557

II ΤΟ

ΠΙΟ

ΑΜΕΣΟ

ΚΑΘΗΚΟΝ

ΜΑΣ

ΟΛΟΥΣ Τ Ο Υ Σ ΚΟΛΧΟΖΝΙΚΟΥΣ

ΕΙΜΑΙ

ΝΑ

ΚΑΝΟΥΜΕ

ΕΥΠΟΡΟΥΣ

Δ ε ύ τ ε ρ ο έ ρ ώ τ η μ α : τί πετύχαμε στόν καινούργιο δρόμο, ατό δρόμο μας τών κολχόζ καί τί σκεφτόμαστε νά πετύχουμε στά επόμενα 2 - 3 χρόνια; Ό σοσιαλισμός είναι καλό πράγμα. Ή εύτυχισμένη σοσιαλιστική ζωή είναι Αναμφισβήτητα καλό πράγμα. "Ολα αυτά όμως είναι υπόθεση τοϋ μέλλοντος. Τώρα, τό κύριο ζήτημα δέν είναι τί θά πετύχουμε στό μέλλον. Το κύριο ζήτημα είναι τί πετύχαμε κιόλας σήμερα. Ή άγροτιά πήρε τόν'κολχόζνικο δρόμο. Αύτό είναι πολύ καλό. Τί όμως πέτυχε σ' αύτον τό δρόμο; Τί τό χειροπιαστό πετύχαμε, ακολουθώντας τόν κολχόζνικο δρόμο; Πετύχαμε νά βοηθήσουμε τά έκατομμύρια τών μαζών τής φτωχολογιάς νά μποϋν στά κολχόζ. Πετύχαμε, τά έκατομμύρια τών μαζών τής φτωχολογιάς, μπαίνοντας στά κολχόζ καί χρησιμοποιώντας έκεί τά καλύτερα χωράφια καί τά καλύτερα έργαλεία παραγωγής, ν' άνέβουν στο έπίπεδο τών μεσαίων άγροτών. Πετύχαμε, τά έκατομμύρια τών μαζών τής φτωχολογιάς, πού νωρίτερα φυτοζωούααν, νά γίνουν τώρα στά κολχόζ μεσαίοι άγρότες. Πετύχαμε νά Εξασφαλίσουμε στούς άνθρώπους τό μέλλον. Πετύχαμε νά σταματήσουμε τή διαφοροποίηση τών άγροτών σέ φτωχούς καί σέ κουλάκους, νά συντρίψουμε τούς κουλάκους •καί νά βοηθήσουμε τούς φτωχούς άγρότες νά γίνουν μέσα στά κολχόζ άφέντες τής δουλιάς τους, νά γίνουν μεσαίοι άγρότες. Πώς είχαν τά πράγματα πριν άπό τό ξετύλιγμα της κολχόζνικης άνοικοδόμησης, πριν άπό 4 περίπου χρόνια; ΙΙλούτιζαν καί άνέβαιναν οί κουλάκοι. 'Εξαθλιώνονταν καί καταστρέφονταν οί φτωχοί καί υποδουλώνονταν στούς κουλάκους. Οί μεσαίοι άγρότες σκαρφάλωναν πρός τά πάνω, γιά νά φτάσουν τούς κουλάκους καί κάθε φορά γκρεμίζονταν κάτω, πυκνώνοντας τίς γραμμές τών φτωχών, πρός μεγάλη εύχαρίστηση τών κουλάκων. Δέν είναι δύσκολο νά μαντέψει κανείς, δτι άπ' δλον αύτό τόν κυκεώνα κέρδιζαν μονάχα οί κουλάκοι κι ίσως καί μερικοί εύποροι. Σέ κάθε 100 άγροτικά νοικοκυριά στό χωριό, μπορούσε νά μετρήσει κανείς 4-5 κουλάκικα νοικοκυριά, 8 ή 10 εύπορα νοικοκυριά, 45 μέ 50 μεσαία νοικοκυριά καί περίπου 3 5 φτωχά νοικοκυριά. Επομένως τό λιγότερο 3 5 % άπ' δλα τά άγροτικά νοικοκυριά

558

Σ τ ά λ ι ν

ήταν φτωχά, πού άναγκάζονταν νά σηκώνουν τό ζυγό τής όποδουλωσης στούς κουλάκους. Δέ μιλώ πιά γιά τ' άδύνατα στρώματα τών μεσαίων άγροτών, πού Αποτελούσαν κάτι παραπάνω άπό το μισό τν,ς μεσαίας άγροτιάς καί πού ή θέση τους λίγο δ.έφερε άπ' τή θέση τών φτωχών καί πού βρίσκονταν σέ άμβση Εξάρτηση άπ' τούς κουλάκους. Μέ τήν άνάπτυξη τής κολχόζνικης άνοικοδόμησης πετύχαμε νά Εξαλείψουμε αύτόν τόν κυκιώνα κι αοτήν τήν άδικία, νά τσακίσουμε τό ζυγό τών κουλάκων. νά τραβήξουμε στά κολχόζ δλη αύτή τή μάζα τών φτωχών άγροτών, νά τούς χαρίσουμε μέσα σ' αύτά μιά εξασφαλισμένη ζωή καί νά τούς άνεβάοουμε ώς τό Επίπεδο τών μεσαίων άγροτών, Ετσι πού νάναι σέ θέση νά χρησιμοποιούν τήν κολχόζνικη γή, τά προνόμια πού παραχωρούνται στά κολχόζ, τά τραχτέρ καί τίς γεωργικές μηχανές. Καί τί σημαίνει αύτό; Σημαίνει οτι σώσαμε άπ' τήν Εξαθλίωση καί τήν καταστροφή, δχι λιγότερο άπό 20 εκατομμύρια τού Αγροτικού πληθυσμού, δχι λιγότερο άπό 20 έκατομμύρια φτωχούς άγρότες. Τούς σώσαμε άπ' τήν υποδούλωση στούς κουλάκους καί χάρη στά κολχόζ τούς κάναμε έξασφαλισμένους άνθρώπους. Αύτή είναι μιά μ ε γ ά λ j κατάχτηση, σύντροφοι. Είναι τέτια κατάχτηση, πού δε γνώρισε άκόμα δ κοσμος καί πού δέ σημείωσε άκόμα κανένα κράτος στόν κόσμο. 'Ορίστε ποιά είναι τά πραχτικά, τά χειροπιαστά άποτελέσματα τής κολχόζνικης άνοικοδόμησης, τ' άποτελέσματα πού πέτυχε ή άγροτιά, παίρνοντας τό δρόμο τών κολχόζ. Αύτό δμως είναι μονάχα τό π ρ ώ τ ο μας βήμα, ή π ρ ώ τ η μας Επίτευξη στό δρόμο τής κολχόζνικης άνοικοδόμησης. Θάταν λάθος νά νομίζει κανείς δτι πρέπει νά σταματήσουμε σ' αύτό τό πρώτο βήμα, σ' αύτήν τήν πρώτη έπιτυχία. Ό χ ι , σύντροφοι, δέ μπορούμε νά σταματήσουμε σ' αύτή τήν Επιτυχία. Γιά νά τραβήξουμε παραπέρα καί γιά νά στερεώσουμε δριστικά τά κολχόζ, πρέπει νά κάνουμε τό δ ε ύ τ ε ρ ο βήμα, πρέπει νά σημειώσουμε κ α ι ν ο ύ ρ γ ι α έπιτυχία. Ποιό είναι αύτό τό δεύτερο βήμα; Είναι δτι πρέπει νά ανεβάσουμε άκόμα πιό ψηλά τούς κολχόζνικους, καί τούς πρώην φτωχούς καί τούς πρώην μεσαίους άγρότες. Είναι δτι πρέπει ν ά κ ά ν ο υ μ ε δλους τ ο ύ ς κ ο λ χ ό ζ ν ι κ ο υ ς ε ύ π ο ρ ο υ ς . Ναι, σύντροφοι, εύπορους. ( Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χειροκροτήματα). Χάρη στά κολχοζ, κατορθώσαμε ν' άνεβάσουμε τούς φτω-

Λόγος στό πριϋτο συνέδριο τών ούντάρνικων κολχόίνικαιν τής Ε ί Σ Δ

559

χούς άγρότες στό Επίπεδο τών μεσαίων άγροτών. Αύτό είναι πολύ χαλό. Δέν είναι δμως άρχετό. Τώρα πρέπει νά ?ατορθώσουμε νά χάνουμε άχόμα Ινα βήμα μπροοτά χαί νά βοηθήσουμε δλους τούς κολχόζνικους, χαί τούς πρώην φτωχούς, καί τούς πρώην μεσαίους άγρότες ν' άνεβούνε ώς τό έπίπεδο τών εύπορων. Αύτό μπορούμε νά τό πετύχουμε χαί πρέπει νά τό πετύχουμε με κάθε θυοία. ( Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χειροκ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Τώρα τάχουμε δλα δσα χρειάζονται γιά νά πετύχουμε αύτό τό οχοπό μας. Ut μηχανές χαί τά τραχτέρ μας χρησιμοποιούνται σήμερα άσχημα. Τή γή μας τήν καλλιεργούμε δχι χαί τόσο χαλά. Φτάνει μονάχα νά καλυτερεύσουμε τή χρησ μοποίηση τών μηχανών χαί τών τραχτέρ, φτάνει μονάχα νά καλυτερεύσουμε τήν καλλιέργεια τής γής, γιά νά πετύχουμε τήν αύξηση τών προϊόντων μας στό διπλάσιο καί τριπλάσιο. Κι αύτό είναι πέρα γιά πέρα άρκετό γιά νά κάνουμε δλους τούς κολχόζνικους εύπορους δουλευτάδες τών κολχόζνικων κάμπων. Πώς είχαν τά πράγματα, παλιά, σχετικά μέ τούς εύπορους,* Γιά νά γίνε; κανείς εύπορος, έπρεπε ν' άδικήοει τούς γειτόνους του, Ιπρεπε νά τούς Εκμεταλλεύεται, νά πουλά σ' αύτούς άκριμικρό κεφάλαιο, κι άφού πιαστεί γερά, νά γίνει ύστερα χουλάκος. Έ τ σ ι ούσιαστικά Εξηγείται τό γεγονός δτι ο£ εύποροι προκαλούσαν, παλιά, δταν Επ'κρατούοε τό καθεστώς τοϋ άτομικσύ νοικοκυριού, τή δυσπιστία καί τό μίσος τών φτωχών καί μεσαίων άγροτών. Τώρα τά πράγματα άλλαξαν. Τώρα καί ο£ συνθήκες είναι διαφορετικές. Γιά νά γίνει κανείς τώρα εύπορος κολχόζνικος, δέ χρειάζεται καθόλου ν' άδικεί καί νά Εκμεταλλεύεται τούς γειτόνους του. Μά ούτε καί είναι σήμερα εύκολο νά Εκμεταλλευτεί κανείς όποιονδήποτε, γιατί στή χώρα μα; δέν ύπάρχει πιά άτομική ίδιοχτησία πάνω στή γή καί ή έχμισθωση τής γης, οί μηχανές καί τά τρνχτέρ άνήκουν οτό κράτος, καί οί άνθρωποι, πού Εχουν κεφάλαιο δέν είνα: τώρα τής μόδας στά κολχόζ. Κάποτε ύπήρχε μιά τέτια μόδ?, μά πέρασε γιά πάντα. Γιά νά γίνουν οί κολχόζνικοι εύποροι χρειάζεται τώρα μονάχα Ενα πράγμα: νά δουλεύουν τίμια μέσα στά κολχόζ, νά χρησιμοποιούν σωστά τά xpayiy καί τις μηχανές, νά χρησιμοποιούν σωστά τά ζώα έργασίας, νά καλλιεργούν σωστά τή γή, νά περιφρουρούν τήν κολχόζνικη ίδιοχτησία. Καμιά φορά ρωτάνε: άν Εχουμε σοσιαλισμό, γιατί νά δουλεύου-

560

I. Σ τ ri λ ι ν

με άκόμα; Δουλεύαμε παλιά, δουλεύουμε καί τώρα. δέν είναι τάχα καιρός νά πάψουμε νά δουλεύουμε; ΟΕ σκέψεις αΰτές είναι ριζικά λαθεμένες, σύντροφα. Αύτή είναι φιλοσοφία τεμπέληδων κι δχι τίμιων δουλευτάδων. 'Ο σοσιαλισμός καθόλου δέν άπαρνείται τή δουλιά. 'Αντίθετα, ό σοσιαλισμός στηρίζεται ατή δουλιά. Ό σοσιαλισμός καί ή δουλιά είναι δυό αχώριστα πράγματα. Ό Λένιν, ό μεγάλος μας δάσκαλος, έλεγε: «Όποιος δε δουλεύει, δέν τρώει». Τί σημαίνει αύτό, ένάντια σέ ποιόν στρέφονται τά λόγια του Λένιν; Ενάντια στούς έκμεταλλευτές, ένάντια σέ κείνους πού δέ δουλεύουν οΕ ίδιοι, μά πού άναγκάζουν τούς άλλους νά δουλεύουν καί που πλουτίζουν σέ βάρος τών άλλων. Κι άκόμα ένάντια σέ ποιόν; Έ ' ά ν τ ι α ο' έκείνους, πού ένώ οί ίδιοι τεμπελιάζουν, θέλουν νά έπωφελούνται σέ βάρος τών άλλων. Αύτό πού άπαιτεί ό σοσιαλισμός δ?ν είναι ή τεμπελιά, μά δλοι οΕ άνθρωποι νά έργάζονται τίμια, νά μή δουλεύουν γιά τούς άλλους, γιά τούς πλούσιους καί τούς έκμεταλλευτίς, μά γιά τόν έαυτό τους, γιά τήν κοινωνία. Κι άν θά δουλευουμε τίμια, άν θά δουλεύουμε γιά τόν έαυτό μας, γιά τό κολχόζ μας, θά πετύχουμε μέσα σέ 2 - 3 χρόνια ν' άνεβάσουμε δλους τούς κολχόζνικους καί τούς πρώην φτωχούς, καί τούς πρώην μεσαίους άγρότες, στό έπίπεδο τών εύπορων, τό έπίπεδο ' τών άνθρώπων πού έχουν άφθονία προϊόντων καί πού ζουν μιά πέρα γιά πέρα πολιτισμένη ζωή. Αύτό είναι τώρα τό άμεσο καθήκον μας. Αΰτό μπορούμε νά τό πετύχουμε καί πρέπει νά τό πετύχουμε μέ κάθε θυσία. (Παρατεταμένα χειροκροτήματα). Ill ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Καί τώρα θά μου έπιτρέψετε νά κάνω μερικές ξεχωριστές παρατηρήσεις. Πρίν άπ' δλα, γιά τούς κ ο μ μ α τ ι κ ο ύ ς μας συντρόφους στό χωριό. 'Ανάμεσά μας υπάρχουν κομματικοί, δμως όπάρχουν άκόμα πιό πολλοί έξωκομματικοί. Είναι πολύ καλό, πού στό Συνέδριο συγκεντρώθηκαν περισσότεροι έξωκομματικοί παρά κομματικοί, γιατί ίσα-ίσα τούς έξωκομματικούς πρέπει πρίν άπ' δλα νά τραβήξουμε στή δουλιά μας. ΊΓπάρχουν κομμουνιστές πού συμπεριφέρονται μπολσεβίκικα στούς έξωκομματικους κολχόζνικους. 'Τπάρχουν δμως καί τέτιοι, πού κάνουν τόν καμπό-

Λόγος στό πρώτο συνΑριο τ ώ ν ούντάρνικων κολχόΖνικων τής ΕΣΣΔ

561

σο μέ τήν ιδιότητα τους σά μέλη του κόμματος χαί κρατούν σέ άπόσταση του; έξωκομματικούς. Αύτό βίναι άσχημο χι έπιζήμιο. Ί Ι δύναμη τών μπολσεβίκων, ή δύναμη τών κομμουνιστών βρίσκετα: στό δτι έχουν τήν ικανότητα νά περιβάλλουν τό χόμμα μα; μ' έχατομμύρια έξωχομματιχά στελέχη. Έμείς οί μπολσεβίκοι δέ θάχαμε τίς έπιτυχίες, πού έχουμε τώρα, άν δέν είχαμε τήν ικανότητα νά καταχτάμβ μέ τό μέρος τοϋ κόμματος τήν εμπιστοσύνη τών εκατομμυρίων έξωχομματιχών έργατών χι άγροτών. Καί τί χρειάζεται γιά νά γίνει αύτό; Χρειάζεται οί κομματικοί νά μήν άπομονώνονται άπ' τούς έξωκομματιχούς, νά μήν κλείνονται μέσ' τό κομματικό τους καβούκι, νά μήν κάνουν τον καμπόσο μέ τήν κομματική τους ιδιότητα, μά ν' άχοϋνε προσεχτικά τή φωνή τών έξωχομματιχών, δχι μόνο νά διδάσκουν τούς έξωχομματικούς, μά καί νά διδάσκονται άπ' αύτούς. Δέν πρέπει νά ξεχνά δτι οΕ χομμαιιχοϊ δέν πέφτουν άπ'τόν ούρανό. Πρέπει νά θυμάται, δτι δλοι οί κομματικοί ήταν οΕ ίδιοι κάποτε έξωκομματικοί. Σήμερα είσαι έξωκομματικός κι αύριο θά γίνεις κομματικός. Ποιός ό λογος νά κάνεις τόν καμπόσο; 'Ανάμεσα σέ μάς, τούς παλιούς μπολσεβίκους, βρίσκονται αρκετοί άνθρωποι, πού δουλεύουν στό κόμμα 20-30 χρόνια. Κι δμως καί μείς οί ίδιοι είμασταν χάποτε έπίσης έξωκομματικοί. Τί θά γινόμασταν έμείς, άν πρίν άπό 20-30 χρόνια οΕ τοτινοί χομματικοί μάς κακομεταχειρίζονταν καί δέ μάς άφηναν νά πλησιάσουμε τό κόμμα; "Ισως νά μάς άπομάκρυναν τότε γιά μερικά χρόνια άπ' τό κόμμα. Κι δμως σύντροφοι έμείς, οί παλιοί μπολσεβίκοι δέν είμαστε οί τελευταίοι τής σειράς. ( Ζ ω η ρ ή ευθυμία, παρατεταμένα χειροκροτήματα). Νά γιατί οΕ κομματικοί μας, οΕ σημερινοί νεαροί κομματιτοί, πού σηκώνουν κάποτε ψηλά τή μύτη τους μπροστά στούς έξωκομματικούς, πρέπει νά τά θυμούνται δλα αύτά, πρέπει νά θυμούνται πώς τό μπολσεβίκο δέν τόν στολίζει ό κομπασμός, μά_ ή σεμνότητα. Τώρα θά πώ μερικά λόγια γ ι ά τ ι ς γυναίκες,γιά τ ί ς κ ο λ χ ό ζ ν ι σ ε ς . Τ ό γυναικείο ζήτημα στά κολχόζ, είναι μεγάλο ζήτημα, σύντροφοι Ξέρω δτι πολλοί άπό σάς υποτιμούν τίς γυναίκες καί μάλιστα τίς ειρωνεύονται. Αύτό δμως είναι λάθος, σύντροφοι, σοβαρό λάθος. Δέν πρόκειται έδώ μόνο γιά τό δτι οΕ γυναίκες άποτελούν τό μισό τού πληθυσμού. Πρόκειται, πρίν άπ' δλα, γιά τό δτι τό κίνημα τών χολχόζ άνάδειξε Jb I. Στάλιν Ζητηματα λίνινιαμοΟ

573

Σ τ ά λ ι ν

οέ καθοδηγητικές θέσεις μιά ολόκληρη σειρά εξαιρετικές καί ικανές γυναίκες. Ρίξτε μιά ματιά στό συνέδριο αύτό, στή σύνθεσή του, καί θά δείτε ότι οί γυναίκες άιΐό πολύν καιρό τώρα, άπό καθυστερημένες πού ήταν, προωθήθηκαν καί έγιναν πρωτοπόρες. Οί γυναίκες στά κολχόζ άποτελοόν μεγάλη δύναμη. Νά κρατάς αύτή τή δύναμη καταχωνιασμένη, σημαίνει νά κάνεις έγκλημα Έχουμε υποχρέωση νά άναδείχνουμε γυναίκες στά κολχόζ καί νά δραστηριοποιούμε τή δύναμη αύτή. Φυσικά, ή Σοβιετική έξουσία είχε στό κοντινό παρελθόν μιά μικρή παρεξήγηση μέ τίς κολχοζνίσες. Επρόκειτο γιά τίς άγελάδες. Τώρα δμως η υπόθεση τής άγελάδας ταχτοποιήθηκε καί ή παρεξήγηση έξαλείφτηκε. ( Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χ β ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τα). Πετύχαμε, οί περισσότεροι κολχόζνικοι νά έχουν άπό μιά άγελάδα στό σπίτι τους. Θά περάσουν ένα δυό χρόνια καί δέ θά βρείτε ούτε έναν κολχόζνικο πού νά μήν έχβι δικιά του άγελάδα. Έμείς οί μπολσεβίκοι, θά προσπαθήσουμε, δλοι οί κολχόζνικοι μας νάχουν άπό μιάν άγελάδα. ( Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χεροκροτήματα). "Οσον άφορά τίς κολγόζνισες, πρέπει νάχουν στό νοϋ τους τή δύναμη καί τή σημασία πού έχουν γιά τίς γυναίκες τά κολχόζ, πρέπει νά θυμούνται δτι μόνο στό κολχόζ έχουν τή δυνατότητα νά είναι ισότιμες μέ τόν άντρα. Χωρίς τά κολχόζ θά υπάρχει άνισότητα, μέ τά κολχόζ θά υπάρχει ισότητα δικαιωμάτων. "Ας τό θυμούνται αυτό οί συντρόφιοσες κολχόζνισες κι άς φυλάγουν τό κολχόζνικο σύστημα σάν τήν κόρη τών ματιών τους. ( Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χ ε ι ρ ο κ ο ο τ ή μ α τ α ) . Δυό λόγια γιά τούς κ ο μ σ ο μ ό λ ο υ ς καί τίς κ ο μ σ ομ ό λ ε ς στά κολχόζ. Έ νεολαία είναι τό μέλλον μας, ή έλπίδα μας, σύντροφοι. Έ νεολαία θά άντικαταστήσει έμάς τούς γέρους. Θά πρέπει νά φέρει τή σημαία μας ώς τό νικηφόρο τέλος. Άνάμεσα στούς άγρότες όπάρχουν άρκεΐοί γέροι, που τούς βαραίνει τό παλιό φορτιό, τούς βαραίνουν ο! παλιές συνήθειες κι οί άναμνήσεις τής π α λ ι ί ς ζωή;. Είναι εύνόητο πώς δέν κατορθώνουν πάντοτε νά συμβαδίζουν μέ τό κόμμα, μέ τή Σοβιετική έξουσ'α. Ά λ/,ο πράγμα ή νεολαία μας. Είναι άπαλλαγμένη άπ' τό παλιό φορτιό καί πιό εύκολα άπ* δλους άφομοιώνει τίς έντολές τού Λένιν Κι άκριβώς γιατί ή νεολαία άφομαόνει πιό εδκολα τίς έντολές τού Λένιν, άκριβώς γι'αύτό καλείται νά οδηγήσει εμπρός τούς καθυστερημένους καί τούς ταλαντευόμενους. Είναι άλήθεια πώς δέν έχει άρκετές γνώσεις.

Λόγος στό πρώτο συνέδριο τών ούντάρνικυυν κολχόΣνικων τής ΕΣΣΔ

563

Οί γνώσεις ομως Αποχτιούνται Σήμερα δέν τίς Ιχει, αύριο θά τίς Ιχει. Γι' αύτό, τό καθήκον μας είναι νά μελετάμε καί ξανά νά μελετάμε τό λενίνισμό. Σύντροφοι κομσομόλοι καί κομσομόλεςΙ Μελετάτε τό μπολσεβικισμό κι δδηγήστε μπροστά τούς ταλαντευόμενους! Φλυαρήτε λιγότερο, δουλεύετε περισσότερο καί θά πετύχετε στά σίγουρα. ( Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Μερικά λόγια γιά τούς ά τ ο μ ι κ ο ύ ς νοικοκυραίο υ ς . Γιά τούς άτομικούς νοικοκυραίους ειπώθηκαν έδώ λίγα. Αύτό όμως δέ σημαίνει άκόμα πώς δέν υπάρχουν πιά στόν κόσμο. "Οχι, δέ σημαίνει αύτό. 'Ατομικοί νοικοκυραίοι υπάρχουν καί δέ μπορεί κανείς νά μήν τούς παίρνει ύπόψη του, γιατί είναι οί αυριανοί μας κολχόζνικοι. Ξέρω πώς μιά μερίδα άτομικοί νοικοκυραίοι έχουν διαφθαρεί έριστικά καί καταγίνονται μέ τήν κερδοσκοπία. Έτσι θά πρέπει ίσως νά έξηγηθεί καί τό γεγονός δτι οί κολχόζνικοι μας δέχονται στά κολχόζ τούς άτομικούς νοικοκυραίους ύστερα άπό μεγάλη έπιλογή καί μερικές φορές δέν τούς δέχονται καθόλου. Αύτό, φυσικά, είναι σωστό καί κανείς στό ζήτημα αύτό δέ μπορεί νάχει άντιρήσεις. Υ π ά ρ χει όμως μιά άλλη, μεγαλύτερη μερίδα άπό άτομικούς νοικοκυραίους, πού δέν καταγίνεται μέ τήν κερδοσκοσπία καί πού βγάζει τό ψωμί της μέ τίμια δουλιά. Οί άτομικοί αύτοί νοικοκυραίοι ίσως νά μήν είχαν άντίρηση νά μπουν στά κολχόζ. Τούς έμποδίζουν δμως, άπ' τή' μιά πλευρά οί ταλαντεύσεις τους, σχετικά μέ τήν όρθότητα τού δρόμου τού κολχόζ, κι άπ* τήν άλλη ή μανία πού τούς Ιχουν τώρα οί κολχόζνικοι. Φυσικά, πρέπει νά νιώσουμε τούς κολχόζνικους καί νά μπούμε στή θέση τους. Σ' δλα αύτά τά χρόνια υπόμεναν άρκετές προσβολές καί ειρωνείες άπ' τούς άτομικούς νοικοκυραίους. Οί προσβολές δμως καί οί ειρωνείες δέν πρέπει νά Ιχουν στήν περίπτωση αύτή άποφασιστική σημασία. Κακός καθοδηγητής είναι έκείνος πού δέ μπορεί νά ξεχάσει τίς προσβολές καί πού βάζει τ' άτομικά του αισθήματα πάνω άπ' τά συμφέροντα τής δπόθεσης τών κολχόζ. "Αν θέλετε νάστε καθοδηγητές, πρέπει νά μπορείτε νά ξεχνάτε τίς προσβολές, πού σάς Ικαναν ορισμένοι άτ',μικοί νοικοκυραίοι. Πρίν άπό δυό χρόνια πήρα Ινα γράμμα άπό μιά χήρα άγρότισσα άπ' τήν περιοχή τού Βόλγα. Παραπονιόταν δτι δέ θέλουν νά τή δεχτούν στό κολχόζ καί ζητούσε νά τήν υποστηρίξω. Ζήτησα πληροφορίες άπ' τό κολχόζ. Μου άπιντησαν πώς δέ μπορούν νά τή δεχτούν γιατί πρόσβαλε τή συνέλευση τού κολχόζ. Τί είχε συμβεί; Νά τί είχε συμ-

364

Σ τ ά λ ι ν

βεί! Σττί συνέλευση τών άγροτών, δπου οί κολχόζνικοι καλούσαν τους άτομικούς νοικοκυραίους νά μπουν οτά κολχόζ, ή χήρα αύτή άντί ν* άπαντήσει στήν πρόσκληση σήκωσε, δπως άποδείχτηκε, τή φούστα της καί είπε: νά έδώ τοχω τό κολχόζ σας. ( Ζ ω η ρ ή ε υ θ υ μ ί α , γ έ λ ι α ) . Είναι αναμφίβολο δτι ή πράξη της δέν ήταν σωστή χαί πρόσβαλε τη συνέλευση. Μπορούσαμε δμως ν' άρνηθοϋμε νά τή δεχτούμε στό κολχόζ, έφ* όσον Οστερα άπό ένα χρόνο μετάνοιωσε ειλικρινά κι άναγνώρισε τό λάθος της; Νομίζω πώς δέ μπορούσαμε ν* άρνηθοϋμε. Αύτό άκριβώς έγραψα στό κολχόζ. Τή δέχτηκαν στό κολχόζ. Καί τί έγινε; 'Αποδείχτηκε δτι δουλεύει τώρα στό κολχόζ, δχι στίς τελευταίες, μά στίς πρώτες γραμμές. (Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Αύτό είναι ένα άκόμα παράδειγμα, πού δείχνει δτι άν οί καθοδηγητές θέλουν vâvxi πραγματικοί καθοδηγητές, πρέπει νά μπορούν νά ξίχνούν τίς προσβολές, έφ' δσον τό άπαιτοϋν τά συμφέροντα τής υπόθεσες. Τό Ιδιο πρέπει νά πούμε γιά τούς άτομικούς νοικοκυραίους γενικά. Λέν είμαι άντιθετος στό νά τούς παίρνουν στό κολχόζ ύστερα άπό έπιλογή. Είμαι δμως άντίθετος στό νά κλείνουν τό δρόμο τών κολχόζ γιά δλους τούς άτομικούς νοικοκυραίους, χωρίς καμιά διάκριση. Αύτή δέν είναι δική μας. μπολσεβίκικη πολιτική. Οί κολχόζνικοι δέν πρέπει νά ξεχνούν πώς καί οί ίδιοι ήταν ώς τελευταία άτομικοί νοικοκυραίοι. Τέλος, μερικά λόγια γ ι ά τ ό γ ρ ά μ μ α τ ώ ν κ ο λ χ ό ζ ν ι κ ω ν τ ο ύ Μ π ε ζ ε ν τ σ ο ύ κ . Τό γράμμα αύτό δημοσιεύτηκε κι ίσως θά τό διαβάσατε. Τό γράμμα είναι άναμφίβολα καλό. Λείχνει πώς άνάμεσα στούς κολχόζνικούς μας ύπάρχουν άρκετοί έμπειροι καί συνειδητοί οργανωτές καί προπαγανδιστές τής κολχόζνικης υπόθεσης, πού άποτελούν τό καμάρι τής χώρας μας. Στό γράμμα δμως υπάρχει μιά λαθεμένη θέση, πού σί καμιά περίπτωση δε μπορούμε νά συμφωνήσουμε μ'αύτή. Πρόκειται γιά τό δτι οί σύντροφοι τού Μπεζεντσούκ παρουσιάζουν τή δουλιά τους στό κολχόζ σάν ταπεινή καί σχεδόν ασήμαντη δουλιά, ένώ τή δουλιά τών ρητόρων καί τών άρχηγών, πού βγάζουν κάποτε μακροσκελείς λόγους, τήν παρουσιάζουν σά μεγάλη καί δηυιουργική δουλιά. Μπορεί νά συμφωνήσει κανείς μ'αύτό; 'Οχι σύντροφοι, σέ καμιά περίπτωση δέ μπορεί νά συμφωνήσει κανείς μ' αύτό. 0? σύντροφοι τού Μπεζεντσούκ κάναν έδώ λάθος. "Ισως νά τό κάναν άπό μετριοφροσύνη. Τό λάθος δμως δέν παύει νίναι λάθος. Πέρασαν οί καιροί,

Λόγος στό πρώτο συνέδριο τών ούντάρνικυυν κολχόΣνικων τής ΕΣΣΔ

565

πού of άρχηγοί θεωρούνταν οί μόνοι δημιουργοί της ιστορίας, ένώ τούς έργάτες χαί τούς άγρότες δέν τούς υπολόγιζαν. Τίς τύχες τών λαών χαί τών χρατών δέν τίς xplvouv τώρα μονάχα οί άρχηγοί, μά πρίν άπ' όλα χαί κυρίως, τά εκατομμύρια τών Εργαζόμενων μαζών. Οί εργάτες χαί οί άγρότες, πού χωρίς θόρυβο χαί φασαρία χτίζουν Εργοστάσια χαί φάμπρικες, άνοίγουν ορυχεία, φτιάχνουν σιδηροδρόμους, οργανώνουν χολχόζ χαί σοβχόζ, πού δημιουργούν δλα τ* άγαθά τής ζωής, τρέφουν χαί ντύνουν δλο τόν χόαμο, νά ποιοί είναι of άληθινοί ήρωες χαί δημιουργοί τής νέας ζωης. Αύτό φαίνεται, τό ξέχασαν of σύντροφο! μας τοϋ Μπεζεντσούχ. Δέν είναι χαλό πράγμα, δταν οί άνθρωποι υπερτιμούν τίς δυνάμεις τους χι άρχίζουν νά χορδώνονται μέ τίς Υπηρεσίες *ού προσφέρουν. Αύτό οδηγεί στήν χαυχηοιολογία χαί ή χαυχησιολογία δέν είναι χαλό πράγμα. Μά άχόμα χειρότερο είναι δταν of άνθρωποι άρχίζουν νά υποτιμούν τίς δυνάμεις τους χαί δέ βλέπουν πώς ή <> ταπεινή χαί άσήμαντη» δουλιά τους είναι στήν πραγματικότητα μεγάλη χαί δημιουργική δουλιά, πού κρίνει τίς τύχες τής ίστορίας. Θάθελα οί σύντροφοι τοΰ Μπεζεντσούχ νά έγχρίνουν αύτή τή μιχρή διόρθωση πού χάνω στό γράμμα τους. "Ας τελειώσουμε σύντροφοι μ' αύτό. ('Ασταμάτητα χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α πού μετατρέπονται σ' ε π ε υ φ η μ ί ε ς . "Ολοι σηκώνονται ο ρ θ ι ο ι καί χ α ι ρ ε τ ί ζ ο υ ν τό σ ύ ν τ ρ ο φ ο Σ τ ά λ ι ν . Φ ω ν έ ς '«ούρα!». Σ τ ή ν α ί θ ο υ σ α ά κ ο ύ γ ο ν τ α ι οί ζ η τ ω κ ρ α υ γ έ ς : «Ζήτω ό σ ύ ν τ ρ ο φ ο ς Σ τ ά λ ι ν , ούρα! Ζ ή τ ω ό π ρ ω τ ο π ό ρ ο ς κ ο λ χ ό ζ ν ι κ ο ς! Ζ ή τ ω ό ά ρχηΐ'ός μας σύντροφος Στάλιν!?).

ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ XVII ΣΤΝΕΑΡΙΟ TOT ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΚΕ TOT ΚΚ (ΜΠ) ΤΗΣ ΕΣΣΔ 2b T O T ΓΕΝΑΡΗ 1934.

I Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ

ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ

ΕΝΩΣΗΣ >

ΣύντροφοιΙ Πέρασαν πάνω άπό τρία χρόνια άπό τό XVIo Συνέδριο. Μιά περίοδος, όχι πολύ μεγάλη. Είναι δμως περισσότερο άπό κάθε άλλη, μιά περίοδο πλούσια σέ περιεχόμενο. Νομίζω, πώς καμιά άπό τίς περιόδους της τελευταίας δεκαετίας δέν ήταν τόσο πλούσια σέ γεγονότα, οα: αύτή ή περίοδος. Στόν ο ί κ ο ν ο μ ι κ ό τομέα, τά χρόνια αύτά ήταν χρόνια τής συνεχιζόμενης παγκόσμιας οίκονομικής κρίσης. Έ κρίση άγκάλιασε, δχι μονάχα τή βιομηχανία, άλλά και τήν άγροτική οίκονομία στό σύνολό της. Ή κρία/; λυαομανούσε, δχι μονάχα στή σφαίρα τής παραγωγής καί τοϋ έμπορίου. Μεταφέρθηκε έπίσης καί στή σφαίρα τής πίστης καί τής νομισματικής κυκλοφορίας, άνατρεποντας τίς πιστωτικές καί συναλλαγματικές σχέσεις πού όπήρχαν άνάμεσα στίς χώρες. Ά ν παλιότε'α συζητούσαν άχόμα κάπου-κάπου, γιά τό άν όπάρχει ή δχι παγκόσμια οικονομική κρίση, σήμερα δέ συζητούν πιά γΓ αύτό, γιατί ή ύπαρξη τής κρίστ,ς καί τών καταστροφικών της συνεπειών είναι ολοφάνερη Σήμερα συζητούν πιά γιά κάτι άλλο: μπορούν άραγε νά βγούν άπό τήν κρίση ή δέν όπάρχει διέξοδος, καί άν όπάρχει διέξοδος πώς νά τήν πραγματοποιήσουν. Στόν π ο λ ι τ ι κ ό τομέα, τά χρόνια αύτά ήταν χρόνια παραπέρα δξυνσης τών σχέσεων, τόσο άνάμεσα στίς καπιταλιστικές χώρες, δσο και στό έσωτερικό αύτών τών χωρών. 'Ο πόλεμος τής Ίαπων'ας μέ τήν Κίνα καί ή κατάληψη τής Μαντζουρίας,

"Εκθεση, στό XVII συνέόριο τοΰ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

578

πού δξυναν τίς σχέσεις στήν "Απω 'Ανατολή. Ή νίκη τοό φασισμού στή Γερμανία καί ό θρίαμβος τής ίδέας τής ανταπόδοσης, πού όξυναν τίς σχέσεις στήν Εύρώπη. Ή άποχώρησί, τής 'Ιαπωνίας καί τής Γερμανίας άπό τήν Κοινωνία τών 'Εθνών, πού ϊδοσε καινούργια ώθηση στήν ένταση τών εξοπλισμών y στίς προετοιμασίας γιά ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Ή ήττα του ,,-οισμού στήν 'Ισπανία, πού δείχνει γιά μιά άκόμα φορά οτι ωριμάζει μιά Επαναστατική κρίση καί οτι ό φασισμός δέν είναι καθόλου μικρόβ.ος. Αύτά είναι τά σπουδαιότερα γεγονότα τής περιόδου πού έςετάζει ή έκθεση. Δέν είναι παράξενο, ότι ό άστιχός πασιφισμός μυρίζει λιβάνι καί οτι τίς τάσεις γιά άφοπλισμό τίς άντικατασταίνουν άνοιχτά καί άμεσα οί τάσεις γιά έΕοπλισμ.ό χαί γιά έπανεξοπλισμό. 'Ανάμεσα σ' αύτά τ ί μανιασμένα κύματα τών οίχονδμιχών κλονισμών καί τών στρατιωτικο.τολιτικών καταστροφών, ή ΕΣΣΔ στέκεται χωριστά, σά βράχος, συνεχίζοντας το έργο τής σοσιαλιστικής άνοικοδόμησης καί τόν αγώνα γιά τή διατήρηση τής ειρήνης. "Αν έκεί, στίς κεφαλαιοκρατικέί χώρες, Εξακολουθεί νά μαίνεται ή οικονομική κρίση, στήν ΕΣΣΔ συνεχίζεται ή άνοδος, τόσο στόν τομέα τής βιομηχανίας, όσο και στόν τομέα τής άγροτικής οίκονομίας. 'Αν έκεί, στίς κεφαλαιοκρατικές χώρες, γίνονται πυρετώδεις προετοιμασίες γιά τό νέο πόλεμο, μέ σκοπό τό νέο ξαναμοίρασμα τού κόσμου καί τών σφαιρών επιροής, ή ΕΣΣΔ συνεχίζει τό συστηματικό έπίμονο άγώνα ένάντια στήν άπειλή τοϋ πολέμου καί γιά τήν ειρήνη. Καί δέ μπορούμε νά ποϋμε οτι οί προσπάθειες τής ΕΣΣΔ σ' αύτό τόν τομέα δέ σημείωσαν καμιά Επιτυχία. Αύτή είναι ή γενική εικόνα τής διεθνούς κατάσίασης στή σημερινή στιγμή. "Ας περάσουμε στήν εξέταση τών βασικών στοιχείων πού δείχνουν τήν οικονομική καί τήν πολιτική κατάσταση τών καπιταλιστικών χωρών. 1. II ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΚΑΗΙΤΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΧϋΡΕΣ "II σημερινή οικονομική κρίση σϊίς καπιταλιστικές χώρες διαφέρει άπ' 2λες τίς άνάλογες κρίσεις, άνάμεσα στά άλλα, χαί μέ τό οτι είναι πιό μακρόχρονη καί παρατεταμένη. "Αϋ παλιότερα οί κρίσεις τελείωναν μέσα σ' Ενα-δυό χρόνια, ή ση-

568

Στάλιν

μερινή κρίση συνεχίζεται τόν πέμπτο κιόλας χρόνο, καταστρέφοντας χρόνο μέ τό χρόνο τήν οίκονομία τών καπιταλιστικών χωρών καί κατατρώγοντας τό λίπος πού είχαν συσσωρεύσει τά προηγούμενΐ χρόνια. Δέν ύπάρχει τίποτα τό καταπληχτικό στό γεγονός, δτι ή κρίση αύτή είναι πιό βαριά άπό δλες τίς κρίσεις. Πώς νά Εξηγήσουμε αύτόν τόν χωρίς προηγούμενο παρατεταμένο χαραχτήρα τής σημερινής βιομηχανικής κρίσης. Εξηγείται, πρίν άπ' δλα, μά τό δτι ή βιομηχανική κρίση Αγκάλιασε δλες χωρίς Εξαίρεση τίς καπιταλιστικές χώρες, καί δυσχέραινε τούς έλιγμούς μερικών χωρών σέ βάρος άλλων; 'Εξηγείται, δεύτερο, μϊ τό δτι ή κρίση τής βιομηχανίας μπλέχτηκε μέ τή/ άγροτική κρίση, πού αγκάλιασε δλες χωρίς έξαίρεση τίς άγροτικές καί μισοαγροτικές χώρες, πράγμα πού δέ μπορούσε νά μήν κάνει τήν κρίση τής βιομηχανίας πιό πολύπλοκη καί πιό βαθιά. 'Εξηγείται, τρίτο, μέ τό δτι ή άγροτική κρίση δυνάμωσε σ'αύτό τό διάστημα καί Αγκάλιασε δλους τούς κλάδους τής Αγροτικής οίκονομίας μαζί χαί τή χτηνοτροφία, καί τήν οδηγεί στήν κατάπτωση, οτό πέρασμα Από τίς μηχανές στή χειροναχτική δουλιά, ώς τήν Αντικατάσταση τού τραχτέρ μέ τό Αλογο, ώς τήν Απότομη έλάττωση καί κάποτε ώς τήν πλέρια Αρνηση τής χρησιμοποίηση« χημικών λιπασμάτων, πράγμα πού παράτεινε Ακόμα περισσότετερο τή βιομηχανιχή χρίση. 'Εξηγείται, τέταρτο, μέ τό δτι τά μονοπωλιακά καρτέλ πού κυριαρχούν στή βιομηχανία προσπαθούν νά διατηρήσουν ψηλές τιμές στά έμπορεύματα, γεγονός πού κάνει τήν κρίση ίδιαίτερα οδυνηρή καί πού Εμποδίζει τήν άποροφηση τών Αποθεμάτων σέ έμπορεύματα. 'Εξηγείται, τέλος—καί αύτό είναι τό κύριο—μέ τό δτι ή βιομηχανική κρίση ξέσπασε μέσα στίς συνθήκες τής γ ε ν ι κ ή ς κρίσης τού καπιταλισμού, δταν ό καπιταλισμός δέν Εχει πιά καί δέ μπορεί νάΕχει ούτε στά βασικά κράτη, ούτε στίς Αποικίες καί στίς έξαρτημένες χώρες, τίς δυνάμεις καί τή στερεότητα πού είχε πρίν Από τόν πόλεμο καί τήν 'Οχτωβριανή 'Επανάσταση, δταν ή βιομηχανία τών καπιταλιστικών χωρών κληρονόμησε Από τόν ιμπεριαλιστικό πόλεμο τή χρόνια ύποαπασχοληση τών έπιχειρήσεων καί τά έκατομμύρια τής στρατιάς τών Ανέργων, Από τά δποία δέν Εχει πιά τή δύναμη νά Απαλλαγεί. Αύτά είναι τά περιστατικά πού καθόρισαν τό βαθύ καί παρατεταμένο χαραχτήρα τής σημερινής βιομηχανικής κρίσης.

"Εκθεση, στό XVII συνέόριο τοΰ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

569

Μέ τά περιστατικά αυτά εξηγείται καί τό γεγονός, δτι ή κρίση δέν περιορίστηκε στή σφαίρα τής παραγωγής καί του έμπορίου, μά άγκάλιασε καί τό πιστωτικό σύστημα, τό νομισματικό σύστημα, τή σφαίρα τών χρεωστικών οφειλών κλπ, καί τσάκισε τίς πατροπαράδοτες καθιερωμένες σχέσεις, τόσο άνάμεσα στίς ξεχωριστές χώρες, δσο καί άνάμεσα στίς κοινωνικές ομάδες μέσα στίς\ξεχωριστές χώρες. Μεγάλο ρόλο έπαιξε έδώ ή πτώση τών τιμών τών έμπορευμάτων. Παρ' δλη τήν αντίσταση τών μονοπωλιακών καρτέλ, ή πτώση τών τιμών μεγάλωνε μέ άκατάσχετη δύναμη. "Επεφταν δμως, πρίν άπ' δλα καί περισσότερο άπ' δλα, οί τιμές τών έμπορευμάτων πού είχαν οί άνοργάνωτοι κάτοχοι έμπορευμάτων—οί άγρότες, οί βιοτέχνες, οί μικροί καπιταλιστές—καί μόνο βαθμιαία καί σέ μικρότερη κλίμακα έπεφταν ot τιμές τών έμπορευμάτων πού είχαν οί οργανωμένοι κάτοχοι έμπορευμάτων, δηλαδή οί ένωμένοι σέ καρτέλ καπιταλιστές. Ή πτώση τών τιμών έκανε άφόρητη τήν κατάσταση τών οφειλετών (βιομηχάνων, βιοτεχνών, άγροτών κλπ.). Κι αντίθετα, έκανε σέ πρωτάκουστο βαθμό προνομιούχα τή θέση τών πιστωτών. Ή κατάσταση αύτή έπρεπε νά οδηγήσει και πραγματικά οδήγησε στήν κολοσσιαία χρεωκοπία εταιριών καί ξεχωριστών έπιχειρηματιών. Μέσα στά τρία τελευταία χρόνια χάθηκαν μ' αύτό τόν τρόπο δεκάδες χιλιάδες μετοχικές εταιρίες στ·'ς Ενωμένες Πολιτείες τής 'Αμερικής, στή Γερμανία, στήν 'Αγγλία, στή Γαλλία. Τή χρεωκοπία τών μετοχικών εταιριών τήν άκολούθησε ή όποτίμηση τοϋ νομίσματος, πού άνακούφισε λίγο :ή θέση τών οφειλετών. Καί τήν υποτίμηση τοϋ νομίσματος τήν άκολούθησε τό νομιμοποιημένο άπό τό κράτος χρεωστάσιο, τόσο γιά τά έξωτερικά δσο καί γιά τά έσωτερικά χρέη. Σ' δλους είναι γνωστή ή χρεωκοπία τέτιων τραπεζών, δπω; είναι ή Τράπεζα τής Νταρμστάτ, ή Τράπεζα τής Δρέσδης στή Γερμανία, ή «Κρεντίτ-'Ανστάλτ» στήν Αύστρία, καί ή χρεωκοπία τέτιων κοντσέρν, δπως είναι τό κοντσέρν τού Κρόΐγκερ στή Σουηδία, τό κοντσέρν τού Ίνσουλ στίς ΕΠΑ κλπ. Είναι εύνόητο, δτι αύτά τά φαινόμενα πού κλόνισαν τίς βάσεις τού πιστωτικού συστήματος, έπρεπε νά τά άκολουθήσου i— καί πραγματικά τά Ακολούθησαν—τό σταμάτημα τών πληρωμών γιά τίς πιστώσεις καί τά έξωτερικά δάνεια, τό σταμάτημα τών πληρωμών γιά τά διασυμμαχικά χρέη, τό σταμάτημα τής εξαγωγής κεφαλαίου, μιά νέα έλάττωση τοϋ έξωτερικοϋ έμπορίου, μιά νέα έλάττωση τής έξαγωγής εμπορευμάτων, ή ένταση τής

570

Σ τ ά λ ι ν

πάλης γιά τις έξωτεριχές άγορές, ό έμπορικός πόλεμος άνάμεσα στίς χώρες, καί τό ντάμπιγκ. Καί, σύντροφοι, τό ντάμπιγκ. Δέ μιλώ για τό φανταστικό σοβιετικό ντάμπιγκ, γιά τό όποιο Ας τελευταία άχόμα φώναζαν ώσπου βράχνιασαν μερικοί εύγενέστατοι βουλευτές ευγενέστατων κοινοβουλίων της Εύρώπης χαί τής'Αμερικής. Μιλώ γιά τό πραγματικό ντάμπιγκ, πού έφαρμόζουν τώρα σχεδόν δλα τά «πολιτισμένα» κράττ, χαί γιά τό όποίο χρατοόν εύλογη σιωπή αύτοί οί γενναίοι χαί εύγβνέστατο· βουλευτές. Είναι εύνόητο έπίσης, δτι τά καταστροφικά αύτά μαινόμενα που συνοδεύουν τή βιομηχανική χρίση χαί πού διαδραματίστηκαν έξω άπό τή σφαίρα τής παραγωγής, δέ μπορούσαν νά μήν έπιδράσουν μέ τή σειρά τους στήν πορεία τής βιομηχανικής κρίσης, νά μή τήν έπιδεινώσουν χαί νά μή τήν χάνου*· πιό πολύπλοκη. Αύτή είναι ή γενική εικόνα τής πορείας τής βιομηχανικής χρίσης. Νά μερικοί Αριθμοί άπό επίσημα ντοκουμέντα πού Απεικονίζουν τήν πορεία τής βιομηχανικής κρίσης στήν περίοδο πού Εξετάζει ή είσήγηση. Ό

iSyxoc iij; βιο/ιηχανιχή;

£ΣΧΛ EJIA 'Αγγλία Γερμανία Γαλλία

χαραγ/ογής,

οέ κχατοσιά,

ιοί·

1929

1930

1931

1932

1933

100

129,7

161,9

184,7

201,6

100

80,7

68,1

53,8

64,9

100

*2,4

83,8

86,1

100

88,3

71,7

59,8

66,8

. . . .

100

100,7

89,2

69,1

77,4

"Οπως βλέπετε ό πίνακας αυτός μιλάει μόνος του. Ήνώ σέ σύγκριση μέ τό έπίπεδο τού 1929 ή βιομ-ηχβνία τών βασικών καπιταλιστικών χωρών έπεφτε χρόνο μέ τό χρόνο καί μονάχα τό 1933 άρχισε κάπως ν' άναλαβαίνει, χωρίς ωστόσο νά φτάσει άχόμα τό έπίπεδο του 1929, ή βιομηχανία τής ΕΣΣΔ ά ν α π τ υ α σ ό τ α ν χρονο μέ τό χρόνο, διανύοντας μιά πορεία άδιάχοπης άνόδου.

"Εκθεση, στό XVII συνέόριο τοΰ ΚΚ ( μ π ) τής Ε Σ Σ Δ

571

Έ ν ώ οέ σύγκριση μέ τό έπίπεδο τού 1929 ή βιομηχανία τών βασικών καπιταλιστών χωρών παρουσιάζει στά τέλη τοϋ 1933 μιά κατά 2 5 " 0 Λαί πάνω, μέση έ λ ά τ τ ω σ η τοϋ όγκου τής παραγωγής της, ή βιομηχανία τής ΕΣΣΔ α ύ ξ ή θ η κ ε σ τ ό Ιδιο διάστημα πάνω άπο δοό φορές, δηλ. πάνω άπό 100°, (Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . "Αν κρίνει κανείς αύτόν τόν πίνακα, μπορεί νά φανεί ότι άπό τίς 4 καπιταλιστικές χώρες ή 'Αγγλία βρίσκεται σέ πιό ευνοϊκή θέση. Αύτό ομως δέν είναι καθολου σωστό. Ά ν πάρουμε τή βιομηχανία αύτών τών χωρών καί τή συγκρίνουμε μέ τό προπολεμικό της επίπεδο, ή εικόνα θά είναι κάπως διαφορετική. Νά ό άντίστοιχος πίνακας. Ό

'"ήχος τής βιομηχανιχήί παραγωγής οέ tor .-τοοποΧεμίχον Ltaicdnv 1913

1929

1°30

1931

194,3 170,2 99,1 113,0 139,0

252,1 137,3 91,5 99,8 140,0

314,7 115,9 83,0 81,0 124,0

ίχαιυοτά

1932

1933

359,0 91.4 82.5 67.6 96,1

391,9 110,2 85,2 75,4 107,6

ι Κ22Λ . . . ΚΠΛ Αγγλία . . . Γερμανία Γαλλία . . .

100 ι 100 100 100 100

"Οπως βλέπετε f, βιομηχανία τής Αγγλίας καί τής Γερμανίας δέν Εφτασε άκόμα τό προπολεμικό έπίπεδο, οί ΕΠΑ καί ή Γαλλία τό ξεπέρασαν κατά μερικά εκατοστά, ένώ ή ΕΣΣΔ άνεβασε, αύξησε τή βιομηχανική της παραγωγή στήν ίδια αυτή περίοδο καί σέ σύγκριση μί τό προπολεμικό έπίπεδο κατά 2 9 0 υ „ και πάνω. ( \ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Ά π ' αύτούς δμως τούς πίνακες βγαίνει κι άκόμα ένα συμπέρασμα. 'Ενώ ή βιομηχανία τώ^ βασικών καπιταλιστικών χωρών επεφτε διαρκώς, άρχίζοντας άπό τό 1930 καί κυρίως άπό τό 1931, γιά νά φτάσει τό 1932 στό σημείο τής μεγαλύτερης πτώσης, τό 1933 άρχισε κάπως ν' άναλαβαίνει καί ν' άνεδαίνει. Ά ν πάρουμε τά μηνιάτικα στοιχεία τού 1932 καί τοϋ 1933, θά δούμε δτι έπιβεβαιώνουν άκόμα περισσότερο, αύτό τό συμπέρασμα, γιατί δείχνουν δτι ή βιομηχανία αύτών τών χωρών, παρ'

572

Σ τ ά λ ι ν

όλα τά σκαμπανεβάσματα τ?,; παραγωγής της στή διάρκεια τοϋ 1933, δεν έκδήλωσε τήν τάση νά φέρε; αύτά τά σκαμπανεβάσματα ώς τό έπίπεδο τής μεγαλύτερης πτώσης, πού σημειώθηκε τό καλοκαίρι τοΰ 1932. Τί σημαίνει αύτό; Αύτό σημαίνει δτι ή βιομηχανία τών βασικών καπιταλιστικών χωρών άφησε πίσω της πιά, όπως φαίνεται, τό σημείο τής μεγαλύτερης πτώσης καί δέν επανήλθε σ* αύτό στή διάρκεια τοΰ 1933. Μερικοί π ί ν ε ν' άποδόσουν αύτό τό φαινόμενο στήν Επίδραση Αποκλειστικά τεχνιτών παραγόντων, ο πως είναι ή κατάσταση πολεμικού πληθωρισμού. Δέ μπορεί νά υπάρχει Αμφιβολία δτι ή κατάσταση πολεμικού πληθωρισμού παίζει εδώ δχι μικρό ρόλο. Αύτό είναι ιδιαίτερα σωστό γιά τήν Ιαπωνία, δπου αύτός ό τεχνιτός παράγοντας άποτελεί τήν κύρια καί τήν Αποφασιστική δύναμη γιά μιά κάποια άναζωογόνηση ορισμένων, κυρίως πολεμικών, κλάδων τής βιομηχανίας. Θίταν δμως χοντροκομμένο λάθος νά τά έξηγοΰμε δλα μέ τήν κατάοταση τοΰ πολεμικού πληθωρισμού. Μιά τέτια έξήγηση δέν είναι σωστή,Εστω καί γιατί οί μερικές ανακατατάξεις στή βιομηχανία, πού χαραχτήρισα, παρατηρούνται δχι σέ ξεχωριστές καί τυχαίες περιοχές, μά σ' δλες, ή σχεδόν σ' δλες τίς βιομηχανικές χώρες, στίς οποίες περιλαβαίνονται καί οί χώρες πού Εχουν σταθερό νόμισμα. Είναι φανερό δτι πλάι στήν κατάσταση τού πολεμικού πληθωρισμού παίζει τό ρόλο της έδώ καί ή δράση τών εσωτερικών οικονομικών δυνάμεων τοΰ καπιταλισμού. Ό καπιταλισμός κατόρθωσε ν* άνακουφίσει κάπως τήν κατάσταση τής βιομηχανίας σ έ β ά ρ ο ς τ ώ ν έ ρ γ α τ ώ ν , μεγαλώνοντας τήν έκμετάλλευσή τους μέ τό δυνάμωμα τής Εντατικότητας τής δουλιάς τους, σ έ β ά ρ ο ς τ ώ ν φ ά ρ μ ε ρ * , μέ τήν πολιτική τών πιό χαμηλών τιμών στά προϊόντα τής δουλ ι ί ς τους, στά είδη διατροφής καί έν μέρει στίς πρώτες ύλες, καί σέ β ά ρ ο ς τ ώ ν ά γ ρ ο τ ώ ν τών άποικιών καί τών οικονομικά Αδύνατων χ ω ρ ώ ν , μέ άκόμα μεγαλύτερη έλάττωση τών τιμών τών προϊόντων τής δουλι&ς τους, κυρίως τών πρώτων υλών κι Επειτα τών ειδών διατροφής. •Φάρμερ—άγρότης άτομικός παραγωγός πού παράγει συνήθως γ ι ά τήν άγορά καί πού δουλεύει ή ai δικιά του I δ ι ό Χ τ η τ η γή, ή σέ γ ή πού τ ή ν ο ι κ ι ά ΐ ε ι , καί πού Χρησιμοποιεί καί Εένη έμμιοθη έργασία. Ό τύπος τοΟ Φάρμερ ύπάρχει κυρίως στ(ς ETTA καί στήν 'Αγγλία (Σημ. Μ ε τ )

"Εκθεση στό XVII συν«>ριο τοΟ ΚΚ (μπ) τΡ|ς ΕΣΣΔ

573

Μήπως αύτό σημαίνει οτι Ιχουμε νά χάνουμε μέ πέρασμα άπό τήν χρία ι, αέ μιά συνηθισμένη ύφεση πού όδηγεί σέ καινούργια £voSo καί άνθιση τ?,ς βιομηχανίας; "Οχι, δέ σημαίνε: αύτό. Έ ν πάση περιπτώσει, σήμερα δεν όπάρχουν τέτια άμεσα ή Ιμμεσα στοιχεία πού νά δείχνουν ότι επίκειται μιά άνοδος της βιομηχανίας στίς καπιταλιστικές χώρες. Κάτι περισσότερο. "Ολα μάς δείχνουν οτι τέτια στοιχεία δέ μπορεί να όπάρχουν, τουλάχιστο γιά τό άμισο μέλλον. Δέ μπορούν νά όπάρχουν, γιχτί εξακολουθούν νά δρούν δλες εκείνες οί δυσμενείς προϋποθέσεις, πού δέν άφήνουν τή βιομηχανία τών καπιταλιστικών χωρών ν'άνορθωθεί κάπως σοβαρά. Πρόκειται γιά τή συνεχιζόμενη γ ε ν ι κ ή κρίση τοϋ καπιταλισμού, πού μέσα στίς συνθήκες τ/,ς ξετυλίγεται ή ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή κρίση, γιά τή χρόνια υποαπασχόληση τών επιχειρήσεων, γιά τή χρονιά μαζική άνεργία, γιά τό μπλέξιμο της βιομηχανικής κρίσης μέ τήν άγροτική κρίση, γιά τήν Ιλλειψη κάθε τάσης γιά μιά κάπως σοβαρή άνανέωση τοϋ βασικού κεφαλαίου, πού προμηνύε: συνήθως τήν άπαρχή τής ανόδου κλπ, κλπ. Κίναι ολοφάνερο, δτι έχουμε v i κάνουμε μέ τό πέρασμα άπό τό σημείο τής μεγαλύτερης πτώσης τής βιομηχανίας, άπό τό σημείο τοϋ μεγαλύτερου βάθους τής βιομηχανικής κρίσης σέ μιά ύφεση, σέ μιά ύφεση δμως οχι συνηθισμένη άλλά ιδιότυπη, πού δέν οδηγεί σέ καινούργια άνοδο καί άνθιση τής βιομηχανίας, μά και πού δέν τήν επαναφέρει στό σημείο τής μεγαλύτερης πτώσ/ς. 2. Η ΟΞΤΝΣΙΙ Ί Ι Ι Σ ΙΙΟΛΓΓΙΚΙίΣ Κ ΑΤΑ ΣΤ Α ΣIIΣ ΣΤΙΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΧΒΡΕΣ Τό αποτέλεσμα τής παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, ήταν ή ποωτοφανέρω-η ώς τώρα όξυνση τής πολιτικής κατάσταση; (στίς καπιτα'.:σ::/.έ; χώρες), τόσο στό έ;ωτερικ'< αύτών τών χωρ - · ν, δσο κχί άνάμεσα -:ους. Ί Ι ένταση τής πά/./,ς για έςιοτερικες αγορές, ή έξάλειψη χαί τών τελευταίων ύπολλειμαάτων το-j έλίυθερου έμπορίου, οί Απαγορευτικοί τελωνιακό·' δασμοί, ό εμπορικός πόλεμος, ό πόλεμο; τού συναλλάγματος, τ ; ντάμπιγκ καί πολλά άλλα ανάλογα μέτρα, πού δείχνουν τόν ό π ε ρ ε θ ν ι κ ι σ μ ό στήν ο·κονομι*ή πολιτική, όξυναν ώς τό ακρίτατο σημείο τίς σχέσεις τών χωρών, δημιούργησαν τ; έοαφος γιά πολεμικές συγκρούσεις κ:

574

Σ τ ά λ ι ν

έβαλαν στήν ήμερήσια διάταξη τόν πόλεμο, σά μέσο γιά τό ξαναμοίρασμα τοϋ κόσμου και τών σφαιρών έπιροής πρός δφελος τών πιό ισχυρών κρατών. Ό πόλεμος τής Ιαπωνίας μέ τήν Κίνα, ή κατάληψη τής Μαντζουρίας, ή αποχώρηση της 'Ιαπωνίας άπ' τήν Κοινωνία τών Έθνών καί ή προέλαση στή Βόρεια Κίνα, όξυναν άκόμα περισ,οότβρο τήν κατάσταση. Ή Εντασ/j τοϋ άγώνα γιά τόν Ειρηνικό Ίίκεανό καί ή αύξηση τών ναυτικών εξοπλισμών στήν Ι α π ω νία, στίς ΕΠΑ, στήν 'Αγγλία, στή Γαλλία είναι άποτέλεσμα αύτής τής δξυνσης. 'Η άποχώρηση τής Γερμανίας άπ' τή Κοινωνία τών Έθνών καί τό φάσμα τής άνταπόδοσης, Εδοσαν νεα ώθηση στήν δξυνση τής κατάστασης καί στην αύξηση τών Εξοπλισμών στήν Ευρώπη. Λέν είναι έκπληχτικό τό γβγονός, δτι ό Αστικός πασιφισμός περνά σήμερα μιά θλιβερή ζωή, ένώ οί φλυαρίες γιά άφοπΛισμό άντικατασταίνονται μέ τίς «πραχτικές» συζητήσεις γιά έξοπλισμο καί έτανεξοπλισμό. Καί πάλι, όπως τό 1914, προωθούνται στό προσκήνιο τά κόμματα τοϋ πολεμοχαρούς ιμπεριαλισμού, τά κόμματα τοϋ πολέμου καί τής ανταπόδοσης, Τά πράγματα τραβούν ολοφάνερα γιά νέο πόλεμο. Ή έσωτερική κατάσταση τών καπιταλιστικών χωρών οξύνεται άκόμα περισσοτερο άπό τή δράση τών ίδιων αύτών παραγόντων. Τά τέσσερα χρόνια τής βιομηχανικής κρίσης έξάντλησαν κι Ιφεράν σέ άπόγνωση τήν έργατική τά£η. Τά τέσσερα χρόνια τής άγροτικής κρίσης κατάστρεψαν ολότελα τά άπορα στρώματα τής άγροτιδς, δχι μόνο στίς βασικές καπιταλιστικές χώρες, μά καί ιδιαίτερα στίς έξαρτημένες καί άποικιακές χώρες. Είναι γεγονός δτι παρ' δλα τά λογής-λογής τεχνάσματα τής στατιστικής, που Εχουν σκοπό νά παρουσιάσουν έλαττωμένο τόν άριθμό τών άνεργων, ό άριθμός τών άνέργων σύμφωνα μέ τά Επίσημα στοιχεία τών άστικών Ιδρυμάτων φτάνει στήν 'Αγγλία τά 3 έκατομμύρια, στή Γερμανία τά 5 έκατομμύρια, στίς ΕΠΑ τά 10 Εκατομμύρια, χωρίς νά λογαριάζουμε τίς άλλες χώρες τής Κίρώπης. Προσθέστε σ' αύτούς καί τούς μισοάνεργους, πού 6 άριθμός τους ξεπερνά τά δέκα έκατομμύρια, προσθέστε τά Εκατομμύρια τών μαζών τών καταστραμένων άγροτών καί θά Εχετ* μιά κατά προοεγγιση είν.όνα τίς Ανέχειας καί τής απόγνωσης τών έργαζομένων μαζών. Οί λαϊκές μάζες δέν Εφτασαν άκόμα στό σημείο νά περάσουν στήν Εφοδο ένάντια στόν καπιταλισμό, δέ

"Εκθεση στό XVII συν«>ριο τοΟ ΚΚ (μπ) τΡ|ς ΕΣΣΔ

575

μπορεί όμως ν' αμφιβάλει κανείς ότι ή ιδέα τής έφόδου ωριμάζει στή συνείδηση τών μαζών. Αύτό τό δείχνουν εύγλωττα εστω χαί τέτια γεγονότα, δπως ή ισπανική έπανάσταση, πού άνάτρεψε τό καθεστώς του φασισμού, καί τό μεγάλωμα τών σοβιετικών περιοχών στήν Κίνα, πού δέν είναι σέ θέση να τό σταματήσει ή ένωμένη άντεπανάσταση τής κινέζικης καί τής ξένης άστικής τάξης. "Ετσι έςηγείται στήν ούσία καί τό γεγονος, δτι οί κυρίαρχες τάξεις τών καπιταλιστικών χωρών έξαφανίζουν ή έκμηδενίζουν μέ ζήλο καί τά τελευταία ύπολλείμματα τοϋ κοινοβουλευτισμού καί τής άστιχής δημοκρατίας, πού μποροϋν νά χρησιμοποιηθούν άπό τήν έργατική τάςη στόν αγώνα της ένάντια στούς καταπιεστές, δτι ρίχνουν στήν παρανομία τά κομμουνιστικά κόμματα καί δτι περνούν σέ άνοιχτά τρομοκρατικές μεθοδες γιά τή διατήρηση τής διχτατορίας τους. Ό σωβινισμός καί ή προετοιμασία τού πολέμου σά βασικά στοιχεία τής εξωτερικής πολιτικής, ή χαλιναγώγηση τής έργατικής τάξης καί ή τρομοκρατία στόν τομέα τής έσωτερικής πολιτικής, σάν άπαραίτητο μέσο γιά τή στερέωση τών μετόπισθεν τών μελλοντικών πολεμικών μετώπων, νά τί άπασχολεί ιδιαίτερα σήμερα τούς σημερινούς ιμπεριαλιστές πολιτικούς. Δέν είναι έκπληχτικό δτι ό φασισμός έγινε τώρα τό εμπόρευμα πού είναι περισσότερο τής μόδας στούς πολεμοχαρές άστούς πολιτικούς. Μιλώ δχι μονάχα γιά τό φασισμό γενικά, μά πρίν άπ' δλα γιά τό φασισμό γερμανικού τύπου, πού λαθεμένα όνομάζεται έθνικοσοσιαλισμός, γιατί καί μέ τήν πιό προσεχτική έξέταση είναι άδύνατο νά ανακαλύψει κανείς σ' αύτόν έστω καί £ναν κόκκο σοσιαλισμού. Γι' αύτό, τή νίκη τού φασισμού αη\ Γερμανία δέν πρέπει νά τή βλέπουμε μονάχα σά σημάδι άδυναμίας τής έργατικής τάξης καί σάν άποτέλεσμα τών προδοσιών τής σοσιαλδημοκρατίας σέ βάρος τής έργατικής τά;ης, πού προλείαναν τό ορόμο στό φαυισμό. Πρέπει νά τή βλέπουμε έπίσης αϊ σημάδι αδυναμίας τής άστικήί τάξης, σά σημάδι T:OJ δείχνει δτι ή άοτική τάξη δέν είναι πιά σέ θέση νά κυβερνά μέ τίς παλιές μέθοδες τού κοινοβουλευτισμού καί τής άστική; δημοκρατίας, καί γι' αύτό είναι άναγκασμένη στήν έσωτερική της πο/ΐτιχή νά καταφύγει σέ τρομοκρατικές μέθοδες διακυβέρνησης, σά σημ»δι πού δείχνει δτι ή άστική τάξη ?εν είναι πιά σέ θέση νά βρει διέξοδο άπό τή σημερινή κατάσταση πάνω στή βάση μιάς είρη-

576

I. Σ τ ci Α ι »

νίκης Εξωτερικής πολιτικής καί γι' αύτό είναι Αναγκασμένη νά καταφύγει στήν πολιτική τοΰ πολέμου. Αύτή είναι ή κατάσταση "Οπως βλέπετε, τά πράγματα τραβούν γιά νέο ιμπεριαλιστ.κό πόλεμο, σά διέξοδο* άπό τή σημερινή κατάσταση. Φυσικά δέν όπάρχει καμιά βάση γιά νά υποθέτει κανείς δτι ό πόλεμος μπορεί νά δόσει πραγματική διέξοδο. 'Αντίθετα, πρέπει νά μπερδέψει άκόμα περισσότερο τήν κατάσταση. Κάτι παραπάνω, θά ξαπολύσει στά σίγουρα τήν έπανάσταση καί θά βάλει όπό ουζτ'τηση αότή τήν ίδια τήν ύπαρξη τοό >απ:ταλισμοδ σέ μιά σειρά άπό χώρες, δπως έγινε ατήν πορε α τοό πρώτου ιμπεριαλιστικού πολέμου. Κι άν, παρά τήν πείρα τού πρώτου ιμπεριαλιστικού πολέμου, οί άστοί πολιτ.κοι πιάνονται άπό τόν πόλεμο όπως ό πνιγμένος άπ' τά μαλλ α του, αύτό σημαίνει ότι έχουν πελαγώσει οριστικά, δτι βρέθηκαν σέ άδ.ίξοδο καί δτι είναι έτοιμοι νά χυμήξουν στήν άβυσσο. Γι' αυτό δέν είναι άνώφελο νά έξετάσουμε σέ συντομία τά σχέδια τής οργάνωσης τού πολέμου, πού κυοφορούνται τώρα στούς κύκλους τών αστών πολιτικών Μερικοί νομίζουν, δτι ό πόλεμος πρέπει νά οργανωθεί έναν-, ντια σέ μιά άπό τίς μεγάλες δυνάμεις. Σκέφτονται νά τή συντρίψουν καί νά διορθώσουν τήν κατάστασή τους σέ βάρος της. "Ας παραδεχτούμε δτι οργάνωσαν έναν τέτιο πόλεμο. Τί μπορεί νά βγεί άπ' αυτό: "Οπως είναι γνωστό καί στή διάρκεια τού πρώτου ιμπεριαλιστικού πολέμου ήθελαν επίσης νά Εξοντώσουν μιά άπό τίς μεγάλες δυνάμεις, τή Γερμανία, χαί νά Επωφεληθούν σέ βάρος της. Καί τί βγήκε άπ' αυτό; Τή Γερμανία δέν τήν εξόντωσαν, μά έσπειραν στή Γερμανία ένα τέτιο μίσος ενάντια στούς νικητές καί δημιούργησαν ένα τόσο πρόσφορο έδαφος γιά έναν πόλεμο ανταπόδοσης, πού ώς τά σήμερα Ακόμα δέ μπορούν και ίσως δε θά μπορέσουν σύντομα νά φάνε τήν Αηδιαστική σούπα πού τή μαγείρεψαν μόνο: τους. 'Αντί γι' αύτό δμως, είσπράξανε τή συντριβή τού καπιταλισμού στή Ι,ωσ('αι τή νίκη τής προλεταριακής επανάστασης στή Ρωσία, καί—κατά λογική συνέπεια — τή Σοβιετική "Κνωση. Ποιά είναι ή Εγγύηση δτι ό δεύτερος ιμπεριαλιστικός πόλεμο; θά τούς δόσει «καλύτερα» Αποτελέσματα άπ' τόν πρώτο; Δέ θά είναι πιό σωστό νά όποθέσουμε τό άντίθετο; "Αλλί: νομίζουν οτι ό πόλεμος πρέπει νά οργανωθεί Ενάτια οέ μιά ->πό τίς στρατιωτικά άδύνατες, μά άπ' τήν άποψη

"Εκθεση στό XVII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

577

τής άγοράς Εκτεταμένες χώρες λχ, ένάντια στήν Κίνα, πού έξ άλλου νομίζουν οτι δέ μπορούν νά τήν ονομάζουν κράτος μέ τήν κυριολεχτική έννοια τής λέξης, άλλά δτι άποτελεί μονάχα «άνοργάνωτο Εδαφος», πού Εχει άνάγκη νά καταληφθεί άπ' τά ισχυρά κράτη. Θέλουν δπως φαίνεται, νά τή μοιράσουν τελειωτικά καί νά διορθώσουν τήν κατάστασή τους σΕ βάρος τ ( ς. "Ας παραδεχτούμε δτι όργάνωσαν Εναν τέτιο πόλεμο. Ίι·μπορεί νά βγει άπ' αύτό; Είναι γνωστό δτι στίς άρχές του ΧΙΧου αιώνα Εβλεπαν τήν Ιταλία καί τή Γερμανία, δπως άκριβώς β)έπουν σήμερα τήν Κίνα, δηλαδή τίς θεωρούσαν «άνοργάνωτα Εδάφη» καί δχι κράτη καί τίς ύποδούλωναν. Καί τί βγήκε άπ' αύτό; 'Απ' αύτό βγήκε, δπως είναι γνωστό, ό πόλεμος τής Γερμανίας καί τής Ιταλίας γιά τήν άνεξαρτησία καί τή συνένωση αύτών τών χωρών σέ άνεξάρτητα κράτη. 'Απ' αύτό βγήκε τό δυνάμωμα τού μίσοι ς στίς καρδιές τών λαών αύτών τών χωρών ένάντια στούς ύποδουλωτές, πού τ' άποτελέσματά του δέν έξαλείφθηναν άκόμα ώς τά σήμερα καί ίσως δέ θά Εξαλειφθούν σύντομα. ΓεννιΕται τό ερώτημα: ποιά είναι ή Εγγύηση, δτι ό πόλεμος τών ιμπεριαλιστών Ενάντια στή Κίνα δέ θά τούς δόσει τό ίδιο άποτέλεσμα; "Αλλοι πάλι νομίζουν δτι τόν πόλεμο πρέπει νά τόν όργανώσει μιά «άνώτερη φυλή», λχ ή γερμανική «φυλή», Ενάντια σέ μιά «κατώτερη φυλή» καί πρώτ' άπ' δλα Ενάντια στούς σλάβους, δτι μονάχα Ενας τέτιος πόλεμος μπορεί νά δόσει διέξοδο άπ' τήν κατάσταση, γιατί ή «άνώτερη φυλή» έχει άποστολή νά γονιμοποιεί τήν «κατώτερη» καί νά τήν Εξουσιάζει. *Ας παραδεχτούμε δτι αύτή τήν περίεργη θεωρία, πού άπέχει τόσο άπό τήν Επιστήμη δσο ή γή άπό τόν ούρανό,· ας παραδεχτούμε δτι αύτή τήν περίεργη θεωρία τήν Εφάρμοσαν στή ζωή. Τί μπορεί νά βγει άπ' αύτό; Είναι γνωστό δτι ή άρχαία Ρώμη Εβλεπε τούς προγόνους τών σημερινών Γερμανών καί Γάλλων, δπως άκριβώς βλέπουν οήμερα οί Εκπρόσωποι τής «άνώτερης φυλής» τίς σλάβικες φυλές. Είναι γνωστό δτι ή άρχαία Ρώμη μεταχειριζόταν τίς «κατώτερες φυλές» σα «βάρβαρες», πού ό προορισμός τους ήταν νά είναι αιώνια ύποταγμένες στήν «άνώτερη φυλή», στή «μεγάλη Ρώμη», άν καί μεταξύ μας μπορούμε νά ποϋμε δτι ή άρχαία Ρώμη είχε κάποια βάση γιά νά τό κάνει αύτό, πράγμα πού οέ μπορούμε νά ποϋμε γιά τούς έκπροσώπους τής σημερινής «άνώτερης φυλής». ( Θ ύ ε λ λ α χειροκροτημάτων). Καί τί βγήκε άπ' αύτό; Βγήκε, δτι οί μή Ρωμαίοι, δηλαδή δλοι οί «βάρβαροι», ένώθηκαν Ενάντια στόν κοινό Εχθρό καί ή Ρώμη γκρε37. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινισμοΟ.

578

Σ τ ά λ ι ν

μίσττ^κε μέ πάταγο. Γεννιέται τό έρώτημα: ποιά είναι ή έγγύηση, οτι οί άξιώσεις τών Εκπροσώπων της σημερινής «Ανώτερης φυλής» δέ θά όδηγήσουν στά ίδια άξιοθρήνητα αποτελέσματα; Ποια είναι ή Εγγύηση δτι οί φασίστες πολιτικοφιλόλογο: τού Βερολίνου Θά Εχουν καλύτερη τ ί χ η άπό τους παλιούς και δοκιμασμένους κατακτητές τής Ρώμης; Δε Θάταν πιό σωστό νά αποθέσουμε τό άντιθετο; Άλλοι τέλος, νομίζουν, δτ: ό πόλεμος πρέπει νά όργανωθΐί ένάντια στήν ΕΣΣΔ. Σκέφτονται νά συντρίψουν τήν ΕΣΣΔ, νά μοιράσουν τό έδατός της καί νά ωφεληθούν σέ βάρος της. Θά ήτχν λάθος νί όποθέτει κανε'ς δτι έτσι σκέφτονται μονάχα μερικοί στριτιωτικοί κύκλοι τής Ιαπωνίας. Μάς είναι γνωστό δτι τέτια ά/ριβως σχέδια κυοφορούνται καί στούς κύκλους τών πολιτικών ήγετών μερικών κρατών τής Εύρώπης. Ά ς όποθέσουμε οτι αυτοί οί κύριοι πέρχσχν άπό τά λόγια στά εργα. Τί μπορεί νά βγει άπ' αύτό; Ζήτημα είναι άν μπορεί κανε:ςνάάμφιβάλλει δτι ό π ό λ ψ ο ς αύτές δέ θ ί είναι δ πιό επικίνδυνος πόλεμος γιά τήν άστική τάξη. θί είναι ό πιό έπικίνδυνος, δχι μονάχα γιατί οί λαοί τής ΕΣΣΔ θά πολεμήσουν ώς τό θάνατο γιά τίς καταχτήσεις τής έπανάστασης. Ηά είναι ό πιό έπικίνδυνος γιά τήν άστική τάξη, άκΓμα καί γιατί θά γίνεται δχι μόνο στά μέτωπα, μά καί στα μετόπισθεν τού άντιπάλου. Ί Ι άστική τ ά ξη μπορεί νάμήν άμφ βάλλϊΐ, δτι οί πολυάριθμοι φίλοι τής έργατικής τάξης της ΕΣΣΔ στήν Ευρώπη καί στήν Ασία θά προσπαθήσουν νά χτυπήσουν άπό τά νώτα τούς καταπιεστές τους, πού Επιχείρησαν τόν έγχληματικό πόλεμο ένάντια στήν πατρίδα τής έργατικής τάξης δλων τών χωρών. Καί άς μή μάς παραπονούνται οί κύριοι άστοί άν τήν έπομένη ένός τέτιου πολέμου θά τούς λείπουν άπό τό λογαριασμό τους μερικές προσφιλείς τους κυβερνήσεις, πού σήμερα βασιλεύουν μαχάρια «ελέω θεού», ( β ύ ε λ λ α χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ η μ ά τ ω ν ) . Ά ν θυμάστε Ενας τέτιος πίλΐμος ένάντια στήν ΕΣΣΔ είχε γίνει πρίν άπό 15 χρόνια. "Οπως είναι γνωστό ό ά:ιότιμος 1'σώρτσιλ έδοσε τότε στόν πόλεμο αύτόν τήν ποιητική έκφραση «εισβολή τών 14 κρατών». Θυμάστε φυοικά, δτι ό πόλεμος αύτός συσπε'ρωσε δλους τούς έργαζομενους τής χώρας μας σ' Ινα ένιαίο στρατόπεδο άπό μαχητές πού ήταν γεμάιοι αύτοθυσία, πού ότεράσπισαν μέ τά στήθια τήν έργατοαγροτική τους πατρίδα άπ' τού; έξωτερικοϋς έχθρούς. Ξέρετε πώς τέλειωσε αυτός ό πόλεμος. Τέλειωσε μέ τό διώζιμο τών εισβολέων άπ' τή χώρα μας χαί μέ τή δημιουργία Επαναστατικών

"Εκθεση στό XVII συν«>ριο τοΟ ΚΚ (μπ) τΡ|ς Ε Σ Σ Δ

579

«'Επιτροπών δράση;» οτήν Ευρώπη. Ζήτημα είναι άν μπορεί χανείς νά ά ιφιβίλλει δτι ό δεύτερος πόλεμος έναντια στήν ΕΣΣΔ δέ θά οδηγήσει στήν όλοχληρωτιχή ήττα τών έπιδρομέων, στήν έπανάσταση σέ μ ι ί σειρά χώρες της Εύρώπης καί τής'Ασίας χαί στή συντριβή τών άστιχοτσιφλιχάδιχων κυβερνήσεων αύτών τών χωρών. Αύτά είναι τά πολεμιχά σχέδια τών πελαγωμένων άστών πολιτικών. "Οπως βλέπετε, δέ λάμπουν ούτε γιά τό πνεύμα τους ούτε γιά τή γϊνναιότητά τους. (Χ ε ι ρ ο χ ρ ο τ ή μ α τ α ) . "Αν δμως ή άστική τά;η διαλέγει τό δρόμο τού πολέμου, ή^ργατική τάξη των καπιταλιστικών χωρών, πού τήν έχουν φέρει σέ άπόγνωση μέ τήν 4χρονη κρίση και μέ τήν άνεργία, παίρνει τό δρόμο τής έπανάστισης. Αύτό σημαίνει δτι ώριμάζει καί θά ώριμάζει ή έπανιστατική κρίση. Καί ή έπαναστατική κρίση Θά άναπτύσσεται τόσο πιό γρήγορα, δσο περισσότερο ή άστική τάξη Θά μπερδεύεται μέσα στούς πολεμικούς της συνδυασμούς, δσο πιό συχνά Θά καταφεύγει ai τρομοκρατικές μέθοδες πάλη; ένάντια στήν έργατική τάξη καί τούς έργαζομενους άγρότες. Μερικοί σύντροφοι νομίζουν, δτι άπ' τή στιγμή πού ύπάρχει έπαναστατική κρίση ή άστική τάξη θά πρέπει νά βρεθεί σέ άδιέ:οδο, δτι συνεπώς τό τέλος της είναι προκαθορισμένο, δτι ή νίκη τής έπανάστασης είναι έτσι έξασφαλισμ-!νη καί δτι δέ μένει παρά νά περιμένουμε τήν πτώση τής άστικής τάξης χαί νά γράφουμε έπινίκιες άποφάσεις. Αύτό είναι μεγάλο λάθος. Ή νίκη τής έπανάστασης ποτέ δέν έρχεται μόνη της. Πρέπει yà προετοιμαστεί καί νά καταχτηθεί. Μά νά τήν προετοιμάσει καί νά τήν καταχτήσει μπορεί μονάχα ένα ισχυρό προλεταριακό έπαναστατικό κόμμα Τπάρχουν στιγμές, πνίύ ή κατάσταση, είναι έπαναστατική, που ή άστική τάξη κλονίζεται συθέμελα, ιιά παρ' δλα αύτά, ή νίκη τής έπινάστασης δέν έρχεται γιατί δέν υπάρχει ένα έπαναστατικό κόμμα τού προλεταριάτου άρκετά ισχυρό καί μέ άρκετό κύρος γιά νά δδηγήσει τίς μάζίς καί νά πάρει τήν έξουσία στά χέρια του. θ ά ήταν παράλογο νά νομίζει χανείς δτι παρόμοιες «περιπτώσεις» δέ μπορούν νά συμβούν. Δέ θά ήταν άνώφελο σέ σχέση μ' αύτά, νά θυμηθούμε τά προφητικά λόγια, πού είπε ό Λένιν γιά τήν επαναστατική κρίση στό 2ο Συνέδριο τής Κομμουνιστικής Διεθνούς: «Φταοαμ· τώρα οτό ζήτημα τής ίπαναοτατιχής χρίοης od βααη τής ί π α ν α ο τ ζ τ ι χ ή ς μας ίραοης. Κα! itä π ρ ί π ι ι πρώτ' άπ' όλα να οημιιώοουμ ι ΐ υ ό ϊ ι α ί ο μ έ ν α λα6η. Ά π ό τή μια μιρια, ο( άοτοί οίχονομολόγ-ι πα-

580

Σ τ ά λ ι ν

ριοτάνουν αύτή τήν χρίοη ούμφωνα μέ τήν κομψή έκφραοη τ β ν άγγλων, οάν άπλή .,άνηουχία - '. Ά π < τήν άλλη, καποτ* οί έπαναοτατις προοπαθοϋν ν' άποδ«'£ουν δτι άπό τήν κρίοη βιν ύπαρχιι άπόλυτα καμία διέξοδες. Αύτό «Ιναι λάθος. Ά π ό λ υ τ α ά ΐ ι έ ; ο ΐ η καταοταοη βέν ύπαρχιι. Ή ά ο π κ ή τ ά ; η φέριται οα ληοτής πού άποθραούνθηκ· κι έχαο* τα μυαλα του, καν · ι τή μια άνπη ία π α ν ό οτην άλλη, όςύνον-ας τήν καταοταοη, έπιταχύνοντας τό χαμό της. "Ολα αύτα «Ιναι οωοτα. Ai μποροΐμ· δμως ν' ,,άποδ · ί ; ο υ μ · " δτι βέν ί χ · ι άπόλυτα καμία δυνατότητα ν* άποκοιμήοβι τήν τα· δ( μβιοψηφία τών έργαζομένων μέ τίς τ α δ · μικροπαραχωρήοις, καί να καταπνίς«ι τό τ α ΐ » κίνημα ή έ ς έ γ ι ρ ο η τοϋ ταδ» τμήματος τών καταπκζομένων καί έ κ μ · ' α λ λ · υ ο μ έ ν ω ν . Τό va προοπαθιίς να ,,άποδ(ίς·ις" προκαταβολικα δτι 6πάρχ·ι „απόλυτο" άδιέξοδο θα ήταν κ ΐύφιος οχολαοτικιομός ή παιχνίδι μέ τίς Ι ν ν ο κ ς καί τίς λέξιις. Μόνο ή πραχτική μποριί ν' ά π ο τ · λ έ ο · ι πραγματική , , ά π ό δ ι ι ϊ η " γ ι ' αύτό χαί για άλλα παρόμοια ζητήματα. Τό άοτικό οόοτη ια π · ρ ν ά ο' δλο τόν κ^ομο τήν πιό μ ι γ α λ η έπαναοτατική κρίοη. Πρέπ·'. ν' ,,άποδ(ίξουμ·" τώρα μέ τήν πραχτική τών έπαναοτατικών κομμάτων, δ τ : τά κόμματα αύτα έχουν άρκιτή ουνιίδηοη, όργανωοη, ούνίβοη μέ τίς έ κ μ · τ α λ λ ( υ ό μ · ν · ς μ ά ζ · ς , άποφαοιοτικότΓτα, ικανότητα για να χρηοιμοποιή οουν αύτή τήν κρίοη για τήν έπιτυχή, για τή νικηφόρα έπαναοταοη». (Βλ. Λ έ ν ι ν, Ά π α ν τ α , τόμ. X X V ο«λ. 340-341).

3. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΣΣΔ ΚΑΙ ΣΤΑ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΑ ΚΡΑΤΗ Εύκολα μπορεί νά καταλάβει κανείς πόσο δύσκολο ήταν γιά τήν ΕΣΣΔ νά Εφαρμόζει τή φιλειρηνική της πολιτική μέσα σ' αύτή τήν άτμό σφαίρα, τή δηλητηριασμένη άπό τά μιάσματα τών πολεμικών συνδυασμών. Μέσα α' αύτη τήν κατάσταση τοΰ προπολβμιχοΰ ξεφαντώματος, πού άγχάλιασε μιά ολόκληρη σειρά άπό χώρες, η ΕΣΣΔ Εξακολουθούσε στά χρόνια αύτά νά στέχβι στέρεα χαί Ατράνταχ τ α στίς φιλειρηνικές της θέσεις, ν' Αγωνίζεται ένάντια στήν άπβιλή τού πολέμου, ν* άγωνίζεται γιά τή διατήρηση τής ειρήνης, 'ά υποστηρίζει Εκείνες τίς χώρες πού Ετσι ή άλλιώς είναι όπέρ τής διατήρησης τής ειρήνης, νά ξεσκεπάζει χαί νά πετάει τή μάσχα άπό τίς χώρες πού προετοιμάζουν χαί προκαλούν τόν πόλεμο. Πού στηριζόταν ή ΕΣΣΔ σ' αύτόν τό δύσκολο χαί πολύπλοκο άγώνα γιά τήν ειρήνη; α) Στήν οικονομική καί πολιτική της ισχύ, πού άναπτύσσεται. β) Στήν ήθιχή υποστήριξη τών έχατομμυρίων μαζών τής Εργατικής τάξης δλων τών χωρών, πού Ενδιαφέρονται ζωτικά γιά τή διατήρηση τής είρήνης.

"Εκθεση, στό XVII συνέόριο τοΰ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

581

γ) Στή σύνεση τών χωρών πού δέν έχουν συμφέρον, γι* αότούς ή.έκείνους τούς λόγους, νά παραβιαστεί ή ειρήνη χαί πού θέλουν ν' Αναπτύξουν έμποριχές σχέσεις μέ έναν τέτιο συνεπή συμβαλλόμενο, δπως είναι ή ΕΣΣΔ. δ) Τέλος, στόν ένδοξο στρατό μας, πού είναι έτοιμος νά υπερασπίσει τή χώρα άπό Εξωτερικές έπιθέσεις. Πάνω σ' αότή τή βάση γεννήθηχε ή χαμπάνια μας γιά τήν υπογραφή σύμφωνων μή έπίθεσης μέ τά γειτονιχά χράτη χαί συμφώνων γιά τόν καθορισμό του έπιτιθέμενου.'ΙΙπως είναι γνωστό, ή χαμπάνια αότή οιβιείωσε ίπιτυχία. "ϋπως είναι γνωστό, σύμφωνα μή έπίθεσης υπογράψαμε δχι μόνο μέ τά περισσότερα γειτονιχά μας χράτη στή Δύση χαί στό Νότο, στά όποία περίλαβαίνονται ή Φιλλανδία χαί ή Πο/ωνία, μά χαί μέ τέτιες χώρες δπως είναι ή Γαλλία χαί Ιταλία. 'Επίσης υπογράψαμε σύμφωνα γιά τόν χαθοριομό τού Επιτιθεμένου μέ τά ίδια γειτονιχά χράτη, μαζί χαί τή Μιχρή Άντάντ. Πάνω σ' αύτή τή βάση δυνάμωσε ή φιλία άνάμεσα στήν ΕΣΣΔ καί τήν ϊ'ουρχία, καλυτέρεψαν οί σχέσεις χαί έγιναν άναμφισβήτητα Ικανοποιητικές άνάμεσα στήν ΕΣΣΔ καί τήν "Ιταλία. καλυτέρεψαν οί σχέσεις μδ τή Γαλλία, τήν Πολωνία καί τ' άλλα Βαλτικά κράτη, άποκαταστάθηκαν οί σχέσεις μέ τίς 'Ενωμένες Πολιτείες τής Αμερικής, μέ τήν Κίνα κλπ. Ά π ό τά πολλά γεγονότα, πού καθρεφτίζουν τίς έπιτυχίες τής είρηνιχής πολιτικής τής ΕΣΣΔ, πρέπει νά σημειώσουμε καί νά ξεχωρίσουμε δυό, πού χωρίς αμφιβολία Εχουν οοβορή οημασία. 1. "Εχω όπόψη μου πρώτα, τή στροφή πρός τό καλύτερο πού σημειώθηκε τελευταία στίς σχέσεις τής ΕΣΣΔ μέ τήν Πολωνία καί xi ς ΕΣΣΔ μέ τή Γαλλία. "Οπως είναι γνωστό οί σχέσεις μας μέ τήν Πολωνία στό παρελθόν δέν ήταν καί τόσο καλές. Στήν Πολωνία σκότωναν τούς Αντιπροσώπους τού κράτους μας. Ή Πολωνία θεωρούσε τον έαυτό της φράγμα τών Δυτικών κρατών Ενάντια στήν ΕΣΣΔ. "Ολοι οί ιμπεριαλιστές υπολόγιζαν στήν Πολο>νία, σά σέ πρωτοπόρο τμήμα, σέ περίπτωση στρατιωτικής Επίθεσης Ενάντια στήν ΕΣλΔ. Δεν ήταν καλύτερες οί σχέσεις τής ΕΣΣΔ μέ τή Γαλλία. Αρκεί νά θυμηθούμε τά γεγονότα άπ' τήν ιστορία τής δίκης τής σαμποταριστικής ομάδας του Ράμζιν στή Μόσχα, γιά νά άναπαραστήσουμε στό μυαλό μας τήν είκόνα τών άμοιβαίων σχέσεων άνάμεσα στήν ΕΣΣΔ καί στή Γαλλία. Καί νά πού ci άνεπιθύμητες αύτές σχέσεις άρχίζουν σιγά-σιγά νά Εξαφανίζονται. Άντικαθι-

582

Σ τ ά λ ι ν

στοϋνται μέ άλλες σχέσεις, πού δέ μπορούμε νά τίς όνοαάσουμε διαφορετικά, παρά σχέσεις προσέγγισης. Τό ζήτημα δέν είναι μονάχα δτι υπογράψαμε σύμφωνα μή έπίθεσης μέ αύτές τίς χώρες, παρ' δλο πού χαί τό σύμφωνο αύτό καθ* αύτό έχει σοβαρότατη σημασία. Τό ζήτημα πρώτ' άπ' όλα ΐίναι, οτι άρχίζϊΐ •ά διαλύεται ή Ατμόσφαιρα, πού ήταν δηλητηριασμένη μέ τήν ίμοιβαία δυσπιστία. Αύτό, φυσιχά δέ σημα νει ότι ή πορεία τής προσέγγισης πού σημειώθηκε μπορεί νά θεωρείται άρχετά στέρεη, έτσι πού νά έξασφαλίζειτή βέβαιη τελική έπιτυχία τής υπόθεσης. Δέν πρέπει καθόλου ν' άποκλβίονται τά άπρόοπ:α καί τά ζίκ-ζάκ τής πολιτικής, λχ οτήν Πολωνία, δπου οί άντισοβιετικές διαθέσεις είναι άκόμα ίσχυρές. Ί Ι στροφή δμως πρός τό καλύτερο στίς σχέσης μας, άνεξάρτητα άπό τά άποτελέσματά της στό μέλλον, είναι γεγονός πού άξίζει νά τό σημειώσουμε καί νά τό προωθήσουμε σάν παράγοντα πού εύνοεί τήν υπόθεση τής ειρήνης. Πού βρίσκεται ή αιτία αύτής τής στροφής, τί τήν δποκίνησε; Πρίν άπ' δλα, τό γεγονός δτι άναιττύχθηκαν ή δύναμη καί ή ισχύ τής ΕΣΣΔ. Στήν έποχή μας, δέ συνηθίζουν νά λογαριάζουν τούς άδύνατους. Λογαριάζουν μόνο τούς δυνατούς. Καί ύστερα μερικές άλλαγές στήν πολιτική τής Γερμανίας, πού άντανακλοϋν τήν άνάπτυξη τών διαθέσεων γιά Εναν πόλεμο άνταπόδοαης καί τών ιμπεριαλιστικών διαθέσεων στή Γερμανία. Μερικοί γερμανοί πολιτικοί, παίρνοντας άφορμή άπ' αύτό λένε, δτι ή ΕΣΣΔ προσανατολίζεται τώρα πρός τή Γαλλία καί τήν Πολωνία, δτι άπό έχθρός τής Συνθήκης τών Βερσαλιών έγινε οπαδός της, δτι ή άλλα,'ή αύτή εξηγείται μέ τήν έγκαθίδρυση, του φασιστικού καθεστώτος στή Γερμανία. Αύτό δέν είναι 9 ω στ'· Φυσικά δέ θαυμάζουμε καθόλου τό φασιστικό καθεστώς τής Γερμανίας. 'Εδώ δμως δέν πρόκειται γιά τό φασισμό έστω καί γιά τό γεγονός δτι ό φασισμός, λογουχάρη στήν Ιταλία, δέν έμπόδισε τήν ΕΣΣΔ νά άποκαταστήσει τις καλύτερες σχέσεις μ' αύτή τή χώρα. Δέν πρόκειται έπίσης γιά τίς φανταστικές άλλαγές στή στάση μας άπέναντί στή Συνθήκη τών Βερσαλλιών. Δέ θά έξυμνήσουμε τή Συνθήκη τών Βερσαλλιών έμείς, πού δοκιμάσαμε τό αίσχος τής Συνθήκης τοϋ Μπρέοτ. Μόνο πού δέ συμφωνούμε νά ριχτεί ό κόσμος στήν άβυσσο ένός νέου πολέμου έξ αίτίις αυτής τής συνθήκης. Τό ίδιο πρέπΐΐ νά ποϋιιε γιά τό φανταστικό Αναπροσανατολισμό τής ΕΣΣΔ. Έμείς

"Εκθεση, στό XVII συνέόριο τοΰ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

583

-δέν είμασταν προσανατολισμένοι στή Γερμανία, δπως δέν είμαστε προσανατολισμένοι στήν Πολωνία χαί στή Γαλλία. Προσανατολιζόμασταν στό παρελθόν χαί προσανατολιζόμαστε χαί σήμερα στήν ΕΣΣΔ χαί μονάχα στήν ΕΣΣΔ. ( Η υ ε λ λ ώ δ ι χ α χειροκ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Κι άν τά συμφέροντα τής ΕΣΣΔ άπβιτούν τήν προσέγγιση μέ αυτές ή έχείνες τίς χώρες πού δέν έχουν συμφέρο νά παραβιαστεί ή ειρήνη, τό χάνουμε χωρίς δισταγμούς. · "Οχ:, δέν πρόκειται γι' αύτό, πρόκειται γιά τήν άλλαγή στήν πολιτική τής Γερμανίας. Πρόκειται γιά τό δτι άκόμα πρίν άπό τόν έρχομό τών σημερινών γερμανών πολιτικών στήν έέουσία καί ιδιαίτερα ύστερα άπό τόν έρχομό τους, άρχισε στή Γερμανία ό άγώνας άνάμεσα στίς δυό πολιτικές γραμμές, άνάμεσα στήν παλιά πολιτική πού είχε βρει τήν άντανάκλασή της στά γνωστά σύμφωνα τής ΕΣΣΔ μέ τή Γερμανία, καί στή «νέα» πολιτική, πού θυμίζει οτή βάση της τήν πολιτική του πρώην γερμανού κάιζερ, πού είχε καταλάβει κάποτε τήν Ούκρανία χαί έκστράτευσε ένάντια στό Λένινγκραντ, μετατρέποντας τίς βαλτικές χώρες οέ ορμητήριο γι* αύτή τήν εκστρατεία. Καί ή «νέα» πολιτική έπικρατεί ολοφάνερα στή θέση τής παλιάς. Δέν πρέπει νά θεωρούμε τυχαίο τό γεγονός, δτι οί άνθρωποι τής «νέας» πολιτικής επικρατούν παντού, ένώ οί οπαδοί τής παλιάς πολιτικής βρίσκονται σέ δυσμένεια. Δεν είναι τυχαίος έπίσης •δ γνωστός λόγος τού Χούγκενμπεργκ στό Λονδίνο, δπως δέν είναι τυχαίες καί οί δχι λιγότερο γνωστές δηλώσεις τού Ρόζενμπεργκ, τού καθοδηγητή τής Εξωτερικής πολιτικής τού κόμματος πού κυβερνά τή Γερμανία. Νά γιατί πρόκειται, σύντροφοι. 2. "Εχω ΰποψη μου, δεύτερο, τήν άποκατάσταση ομαλών σχέσεων άνάμ,Ξαα στήν ΕΣΣΔ xai οτίς Ενωμένες Πολιτείες τής Βόρειας 'Αμερικής. Δέ μπορεί νά υπάρχει άμφιβολία, δτι τό γεγονός αύτό έχει τήν πιό σοβαρή σημασία γιά δλο τό σύστημα τών διεθνών σχέσεων. Δέν πρόκειται μόνο γιά τό γεγονός ότι μεγαλώνει τίς πιθανότητες τής διατήρησης τής ειρήνης, καλυτερεύει τίς σχέσεις τών δυό χωρών, δυναμώνει τούς εμπορικούς δεσμούς άνάμεσά τους καί δημιουργεί τή βάση γιά άμοιβαία συνεργασία. Πρόκειται γιά τό δτι τραβά μιά διαχωριστική γραμμή άνάμεσα στό παρελθόν, δταν οί ΕΠΑ έβλεπαν τίς διάφορες χώρες σάν προμαχώνα γιά κάθε είδους άντισοβιετικές τάσεις, καί στό παρόν, δπου ό προμαχώνας αύτός παραμερίστηκε θεληματικά άπό τό δρόμο για τό άμοιβαίο καλό καί τών δυό χωρών.

595

Σ τ ά λ ι ν

Αύτά είναι χά δυό βασικά γεγονότα, πού Αντανακλούν τίς έπιτυχίες τής σοβιετικής πολιτικής τής ειρήνης. Δέ θά ήταν δμως σωστό νά νομίσει χάνεις, δτι στήν περίοδο πού έξετάζουμε δλα πήγαν καλά. "Οχι, κάθε άλλο. Θυμηθήτε έστω καί τήν πίεση άπό μέρους τής 'Αγγλίας, τόν εμπορικό, άποκλεισμό πού έπέβαλε στίς έξαγωγές μας, τήν άπόπβιρα νά άναμιχθεί οτίς έσωτερικές μας υποθέσεις καί νά μάς σφιγμομετρήσει, νά δοκιμάσει τή δύναμη τής άντίστασής μας. Είναι άλήθεια δτι άπ' αύτήν τήν άπόπειρσ δέ βγή*ε τίποτα καί δτι άργότερα καταργήθηκε καί ό έμπορικός άποκλεισμός, Ινα δυσάρεστο δμως υπόλειμμα άπ' αύτές τίς έπιθέσεις έξαχολουθεί άκόμα νά είναι αίσθητό σ' δλα ότι άφοροϋν τίς σχέσεις άνάμεσα στήν 'Αγγλία καί στήν ΕΣΣΔ, άκόμα καί στίς διαπραγματεύσεις γιά τό έμπορικό σύμφωνο. Καί οί επιθέσεις αύτές ένάντιχ στήν ΕΣΣΔ δέν πρέπει νά θεωρούνται τυχαίες. Είναι γνωστό, δτι Ινα μέρος άπό τούς άγγλους συντηρητικούς δέ μπορεί νά ζεί χωρίς τέτιες επιθέσεις. Κι άνριβώς, έπειδή δέν είναι τυχαίες, πρέπει νά υπολογίζουμε δτι καί στό έξής θά έπιτίθενται ένάντια στήν ΕΣΣΔ, θά δημιουργούν άπειλές κάθε είδους, θά τής κάνουν ζημιά κλπ. Δέν πρέπει έπίσης νά μή πάρουμε υπόψη μας τίς σχέσεις άνάμεσα στήν ΕΣΣΔ καί στήν Ιαπωνία, πού χρειάζεται νά καλυτερεύσουν σοβαρά. Ή άρνηση τής Ιαπωνίας νά υπογράψει σύμφωνο μή έπίθεσης, πού τό χρειάζεται ή 'Ιαπωνία δχι λιγότερο άπό τήν ΕΣΣΔ, υπογραμμίζει γιά μιά άκόμα φορά δτι στόν τομέα τών σ/έσεών μας δέν πάνε δλα καλά. Τό ίδιο πρέπει νά πούμε γιά τή διακοπή τών διαπραγματεύσεων σχετικά μέ τόν 'Ανατολικό Κινέζικο Σιδηρόδρομο, γιά τήν όποία δέ φταίει ή ΕΣΣΔ, δπως καί γιά τό γεγονός δτι οί ίάπωνες πράχτορες κάνουν άπαράδεχτες πράξεις στόν 'Ανατολικό Κινέζικο Σιδηρόδρομο, συλλαμβάνουν παράνοια σοβιετικούς ύπαλλήλους τοϋ Ά ν α τολι^ού Κινέζικου Σιδηρόδρομου κλπ. Δέ μιλώ πιά γιά τό δτι £να μέρος τών στρατιωτικών τής 'Ιαπωνίας κηρύσσει άνοιχτά στόν τύπο τήν άνάγκη ένός πολέμου ένάντια στήν ΕΣΣΔ καί τής κατάληψης τής παραθαλάσσιας περιοχή; τής "Απω 'Ανατολής μέ τήν δλοφάνερη έγχριση τής άλλης μερίδας τών στρατιωτικών, ένώ ή κυβέρνηση τής 'Ιαπωνίας άντι νά άνακαλέσει στήν τάξη τούς έμπρηστές τού πολέμου, κάνει σά νά μήν τήν άφοροϋν δλα αύτά. Δέν είναι δύσκολο νά καταλάβει κανείς ότι τέτια γεγονότα δέ μπορούν παρά νά δημιουργούν άτμόσφαιρα άνη-

"Εκθεση στό XVII συν«>ριο τοΟ ΚΚ ( μ π ) τΡ|ς Ε Σ Σ Δ

585

συχίας χαί αβεβαιότητας. Φυσικά έμείς χαί στό μέλλον θά Ακολουθούμε σταθερά τήν πολιτική τής βίρήντ,ς χαί θά έπιδιώχουμε τήν κα/υτέρευση τών σχέσεων μέ .τήν Ιαπωνία, για ci θέλουμε τήν καλυτέρευση αύτών τών σχέσεων. Στήν περίπτωση αύτή δμως δέν έξαρτιώνται δλα άπό μάς. Γι' αύτό πρέπει νά πάρουμε ταυτόχρονα δλα τά μέτρα γιά νά προστατεύοουμε τή χώρα μας άπό χάθε άπρόοπτο χαί γιά νά είμαστε έτοιμοι νά τήν υπερασπίσουμε άπό μιά έπίθεση. ( Η υ ε λ λ ώ δ ι κ α χ ε ι ρ οχ ροτήματα). "Οπως βλέπετε, πλάϊ στίς έπιτυχίες τής φιλειρηνικής μας πολιτικής έχουμε χαί μιά σειρά άπό άρνητιχά φαινόμενα. Αύτή είναι ή έξωτεριχή χατάσταση τής ΕΣΣΔ. Ή έξωτεριχή μας πολιτιχή είναι ξεχάθαρη. Είναι πολιτική διατήρησης τής ειρήνης χαί Ενίσχυσης τών έμπορικών σχέσεων μέ δλες τίς χώρες. Ή ΕΣΣΔ δέ σκέπτεται νά άπειλήσει κανέναν χαί άχόμα περισσότερο νά έπιτεθεί ένάντια σέ κανένα. Είμαστε υπέρ τής Ειρήνης, καί υπερασπίζουμε τήν υπόθεση τής Ειρήνης. Δέ φοβούμαστε δμως τίς άπειλές καί είμαστε έτοιμοι νά άπαντήσουμε μέ χτύπημα στό χτύπημα τών έμπρηστών τοϋ πολέμου. ( Θ υ ε λ λ ώ δ ι κ α χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . "Οποιος θέλει τήν ειρήνη χαί δημιουργεί πραχτιχές σχέσεις μαζί μας, θά έχει πάντα τήν ΰποστήριξή μας. Εκείνοι δμως πο6 θά δοκιμάσουν νά έπιτεθοϋν ένάντια στή χώρα μας, θά πάρουν τέτια συντριφτική άπάντηση πού στό μέλλον θά χάσουν κάθε διάθεση νά χώνουν τή γουρουνίσια μούρη τους στό σοβιετικό μας περιβόλι. (Ηυελλώδικα χειροκροτήματα). Αύτή είναι ή έξωτερική μας πολιτική. ( Η υ ε λ λ ώ δ ι κ α χειροκροτήματα). Τό καθήκον μας είναι νά Εφαρμόζουμε καί στό μέλλον στήν πράξη αύτή τήν πολιτική μέ δλη τήν Απαιτούμενη Επιμονή χαί συνέπεια. II Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΑΝΟΔΟΣ Τ Η Σ ΚΑΙ Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ

ΛΑΪΚΗΣ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΤΗΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΕΣΣΔ

Περνώ στό ζήτημα τής Εσωτερικής κατάστασης τής ΕΣΣΔ. "Από τήν άποψη τής έσωτερικής κατάστασης τής ΕΣΣΔ ή περίοδος πού έξετάζουμε παρουσιάζει μιάν εικόνα, πού δείχνει τήν ολοένα άναπτυσσόμενη άνοδο, τόσο στόν τομέα τής λαϊκής οίκο-

597

Σ τ ά λ ι ν

νομίας, δσο καί στόν τομέα τοϋ πολιτισμού. Ί Ι άνοδος αύτή δέν ήταν μόνο άπλή ποσοτική συσσώρευση δυνάμεων. Ή άνοδος αύτή είναι άξιοσημείωτη γιατί έπέφερε θεμελιακές άλλαγές στή διάρθρωση τής ΕΣΣΔ καί γιατί άλλαξε ριζικά τήν δψη τής χώρας. Στό διάστημα αύτής τής περιόδου ή ΕΣΣΔ μεταμορφώθηκε ριζικά, καί άπόβαλε τήν δψη τής καθυστέρησης καί τοϋ μβσαΐωνισμοϋ. Ά π ό χώρα άγροτική εγινε χώρα μίομηχ.,νική. Ά π ό χώρα τής μικρής άτομικής άγροτικής οίκονομίας Ιγ νε χώρα τής μεγάλης συλλογικής μηχανοποιημένης άγροτικής οίκονομίας. Ά π ό χώρα τής άμάθειας καί τής άγραμματοσύντς καί άπό χώρα άπολίτιστη έγινε—π:ό υωστά—γίνεται, χο''ρ% γραμματισμένη καί πολιτισμένη μέ Ινα τεράστιο δίχτυ άπό Ανώτερες, μεσαίες καί κατώτερες σχολές, πού διδάσκουν στίς γλώσσες τών έθνοτήτων τής ΕΣΣΔ. Δημιουργήθηκαν καινούργιοι κλάδοι παραγωγή': βι Λ '·ηχανία παραγωγής έργαλειομηχανών, βιομηχανίϊ αύτοκινήτων, βιομηχανία τραχτέρ, χημική βιομηχανία, βιομηχανία κατασκευής κινητήρων, βιομηχανία άεροπλάνων, βιομηχανία παραγωγής κομπάϊν, βιομηχανία παραγωγής ισχυρών τουρμπινών καί γεννητριών, παραγωγή είδικών άτσαλιών, παραγωγή κραμάτων σιδήρου, παραγωγή συνθετικού καουτσούκ, άζώτου, τεχνιτών ίνών κλπ, κλπ. (Παρατεταμένα χειροκροτήματα). Στή διάρκεια αύτής τής περιόδου χτίστηκαν καί μπήκαν σέ κίνηση χιλιάδες καινούργιες, ολότελα συγχρονισμένες βιομηχανικές έπιχειρήσεις. Χτίστηκαν γίγανΐΐς σάν τό Δνιεπρ'.στρόΤ, Μαγχνιτοστρόϊ,Κουζνετσκατρόϊ,ΊσίλιαΆπατρόΙ',Μι'ΐέμπρικοφ,Ούραλμαστρόϊ, Κραμαστρόϊ. Ανασυγκροτήθηκαν μέ βάση τή νέα τεχνική χιλιάδες παλιές Επιχειρήσεις. Χτίστηκαν καινούργιες έπιχειρήσεις καί δημιουργήθηκαν Εστίες βιομηχανίας στίς Εθνικές δημοκρατίες καί στίς άπόκεντρες περιοχές τής ΕΣΣΔ: στή Λευκορωσία, στήν Ούκρανία, στό Βόρειο Καύκασο, στήν Τιιερκαυχασία, στή Μέση Ασία, στό Καζαχστάν, στή Μπουριατο-Μογγολία, στήν Ταταρία, στή Βασκιρία, στά Ούράλια, στήν Ανατολική καί Δυτική Σ βηρία, στήν Ά π ω Ανατολή κλπ. Δημιουργήθηκαν πάνω άπό 200 χιλιάδες κολχόζ καί 5 χ ι λιάδες σοβχόζ μέ τά καινούργια έπαρχιακά καί βιομηχανικά τους κέντρα. Σέ άκατοίκητους σχεδόν τόπους ξεφύτρωσαν καινούργιες μεγάλες πόλεις μέ μεγάλο πληθυσμό. Αναπτύχθηκαν κολοσσιαία οί παλιές πόλεις καί τά παλιά βιομηχανικά κέντρα.

"ΕκθεσηστόXVII συν«>ριο τοΟ ΚΚ (μπ) τΡ|ς ΕΣΣΔ

587

Μπήκαν οί βάσεις τοϋ κομπινάτ Οόράλια-Κουζνέτσκ, πού συνδυάζει τό χόχ τοϋ Κουζνέτσκ μέ τό σιδηρομετάλλευμα τών Ουραλίων. Έτσι μποροϋμε vi θεωρούμε ότι ή via μεταλλουργέ χή βάση οτήν 'Ανατολή μετατράπηκε άπό δνειρο οέ πραγματικότητα. Μπήκαν τά θεμέλεια τής νέας γερής πετρελαιοπαραγωγικής βάοης οτίς δυτιχές καί οτίς νότιες πλαγιές τής όροοειράς τών Ούραλίων, δηλαδή οτήν περιοχή τών Ούραλίων, οτή Βασχιρία, οτό Καζαχστάν. Είναι δλοφάνερο δτι δέν πήγαν ατά χαμένα χαί άρχίζουν νά δίνουν τά άποτελέσματά τους οί τεράστιες κρατικές έπενδύσεις ο' δλους τούς κλάδους τής λαϊκής οικονομίας, πού γιά τήν περίοδο πού έξετάζουμε ξεπερνούν τά 60 δισεκατομμύρια ρούβλια. Οί έπιτυχίες αύτές είχαν σίν Αποτέλεσμα v i αύξηθεί τό έθνικό εισόδημα τής ΕΣΣΔ άπό 29 δισεκιτομμύριι ρούβλια πού ήταν τό 192·?, σέ 50 δισεκατομμύρια ρούβλια τό 1933. Ένώ στήν ίδια περίοδο παρατηρείται τεράστια πτώση τού έθνικοϋ εισοδήματος, σ' δλες χωρίς εξαίρεση τίς καπιταλιστικές χώρες. Είναι φανερό δτι δλες αύτές οί έπιτυχίες καί δλη αύτή ή άνοδος έπρεπε νά οδηγήσουν, καί πραγματικά οδήγησαν, στήν παραπέρα σταθεροποίηση τής εσωτερικής xatάστaσης .τής ΕΣΣΔ. Πώς μπόρεσαν νά γίνουν αυτές οί κολοσσιαίες άλλαγές μέσα α: 3-4 χρόνια πάνω στό έδαφος ένός τεράστιου κράτους μέ τήν καθυστερημένη τεχνική του, μέ τόν καθυστερημένο πολιτισμό του; Μήπως δέν είναι θαύμα; θά ήταν θαύμα άν ή έξέλιξη γινόταν πάνω στή β ίση τοϋ καπιταλισμού καί τοϋ άτομικοϋ μικρονοικο*υριοϋ. Δέ μπορεί δμως νά ονομαστεί θαύμα, άν έχουμε υπόψη μας, δτι ή έξέλιξη έγινε στή χώρα μας πάνω στή βάση τής άνάπτυςης τής σοσιαλιστικής άνοικοδόμησης. Είναι φχνερό, δτι ή γιγάντια αύτή άνοδος μπορούσε νά ξετυλιχτεί μόνο πάνω στή βάση τής πετυχημένης άνοικοδόμησης τοϋ σοσιαλισμού, πάνω στή βάση της κοινωνικής έργασίας δεκάδων έχατομμυρίων άνθρώπων, πάνω στή βάση τών πλεονεχτημάτων πού έχει τό σοσιαλιστικό σύστημα τής οικονομίας, σέ σύγκριση μέ τό καπιταλιστικό καί τό Ατομικό άγροτικό σύστημα. Γι' αύτό δέν είναι έκπλη^τικό τό γεγονός, δτι ή κολοσσιαία άνοδος τής οικονομίας καί τοϋ πολιτισμού τής ΕΣΣΔ, στήν περίοδο πού έξετάζουμε, σήμαινε ταυτόχρονα τήν έξάλειψη τών καπιταλιστικών στοιχείων καί τήν έχτόπιση, σέ δεύτερη μοίρα, τοϋ άτομιχοϋ άγροτικοϋ νοικοκυριού. Είναι γεγονός, δτι τό μερτικό τοϋ

588

Σ τ ά λ ι ν

σοσιαλιστικού συστήματος τής οίχονομίας στόν τομέα τής βιομηχανίας άποτελεί σήμερα τά Ç9 ofo χαί στήν άγροτική οικονομία» άν πάρουμε όπόψη. μας τίς σπαρμένες εχτάοεις μέ δημητριακά,, τά 84,5%» ένώ τό ποσοστό τοϋ άτομιχοϋ άγροτιχοϋ νοικοκυριού φτάνει δλο-δλο τά 15,5%. Ά π ό αύτά βγαίνει δτι ή καπιταλιστική οικονομία στήν ΕΣΣΔ έχει πιά έξαλειφθεί, έ><ώ ό τομέας τοϋ άτομιχ-.ϋ άγροτιχοϋ νοικοκυριού στό χωριό έχει εκτοπιστεί οέ δευτερεύουσες θέσεις. "Οταν καθιερώναμε τή ΝΕΠ, ό Λένιν έλεγε δτι στή χώρα μας υπάρχουν στοιχεία πέντε κοινωνικο-οικονομικών μορφών: 1) ή πατριαρχική οικονομία (πού σέ σημαντικό βαθμό είναι φυσική οίκονομία), 2) ή μιχροεμπορευματιχή παραγωγή (ή πλειοψηφία άπό τούς άγρότες πού πουλούν σιτηρά), 3) ό ιδιωτικός καπιταλισμός, 4) ό χρατιχός καπιταλισμός, 5) ό σοσιαλισμός. Ό Λένιν υπολόγιζε δτι άπ" όλες αύτές τ'ς μορφές πρέπει τελικά νά έπιχρατήσει ή σοσιαλιστική. Μποροϋμε σήμερα νά πούμε, δτι ή πρώτη, ή τρίτη χαί ή τέταρτη χοινωνίκο-οιχονομική μορφή δέν ύπάρχουν πιά, δτι ή δεύτερη έκτοπίστηχε σέ δευτερεύουσες θέσεις, ένώ ή πέμπτη χοινωνίκο-οιχονομική μορφή, ή σοσιαλιστική, είναι ή δύναμη πού κυριαρχεί άδιαίρετα, ή δύναμη πού διευθύνει μονάχη της. ( Η υ ε λ λ ώ δ ι κ α παρατεταμένα χειροκροτήματα). Αύτό είναι τό άποτέλεσμα. Σ' αύτό τό άποτέλεσμα βρίσκεται ή βάση τής σταθερότητας τής έσωτερικής κατάστασης τής ΕΣΣΔ, ή βάση τής στερεότητας τών θέσεών της, αύτών πού είναι προωθημένες κι αύτώνπού βρίσκονται στά μετόπισθεν, στίς συνθήκες τής καπιταλιστικής περικύκλωσης. Ά ς περάσουμε στήν εξέταση τών συγκεκριμένων στοιχείωνπού άφορούν τά ξεχωριστά ζητήματα τής οικονομικής καί πολιτικής κατάστασης τής Σοβιετικής "Ενωσης.

"Εκθεση, στό XVII συνέόριο τοΰ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

589

1. Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ 'Απ' όλους τιύς τομείς τής λαϊκής οικονομίας πιό γρήγορα άναπτυσσόταν στή χώρα μας ή βιομηχανία. Στήν περίοδο πού έξετάζουμε, δηλαδή Αρχίζοντας άπό τό 1930, σ;ή χώρα •μας ή βιομηχανία αύΕήθηκε πάνω άπό τό διπλάσιο καί συγκεκριμένα κατά 101,6%, ένώ σέ σύγκριση μέ τό προπολεμικό έπίπβδο σχεδόν τετραπλασιάστηκε καί συγκεκριμένα αύξήθηκε κατά 291,9 Αύτό σημαίνει ότι ή Εκβιομηχάνιση προχωρούσε στή χώρα μας ολοταχώς. Ή γρήγορη άνάπτυξη τής έκβιομηχάνισης είχε σάν άποτέλεσμα ή παραγωγή τής βιομηχανίας νά καταλάβει τήν κυρίαρχ η θέση στή συνολική παραγωγή όλης τής λαϊκής οίκονομίας. Νά καί ό άντίστοιχος πίνακας. Τό ποποστό τΓμ βιομηχανία; onj οννοΧική παραγωγή ιής νομίας ai ίκατοατά (αέ τιμίς τον 1926-27)·

λαϊκή;

οικο-

1913

1929

1930

1931

1932

1933

I. Βιομηχανία ( χ ω ρίς τή μικρή). .

42, J

54,5

61,6

66.7

70,7

70,4

2. 'Αγροτική οίκονομία . . . .

57,9

45,5

38,4

33,3

29,3

29,6

100,0

Σύνολο .

Αύτό σημαίνει οτι ή χώρα μας Εγινε σταθερά καί όριστικά βιομηχανική χώρα. 'Αποφασιστική σημασία γιά τήν Εκβιομηχάνιση Εχει ή αύξηση τής παραγωγής Εργαλείων καί μέσων παραγωγής μέσα στό γενικό δγκο τής άνάπτυξης τής βιομηχανίας. Τά στοιχεία τής περιοδου πού Εξετάζουμε, δείχνουν δτι τό είδικό βάρος αύτοϋ τού τομέα κατέχει κυρίαρχη θέση στό συνολικό ίγνο τής βιομηχανίας.

590

Σ τ ά λ ι ν

Νά καί ό άντίστοιχος πίνακας. Τό nooooxi τής παραγωγής τών δυό βασικών όμάΛων των χλάδων μεγάλης βιομηχανίας (oi τιμές τον 1926-27):

τής

Συνολική παραγωγή oé ίιαεχ ρούβλ.

Ό λ η ή μεγάλη βιομηχανία

1929

1930

1931

1932

1933

21,0

27,5

33,9

38,5

41,9

'Αναλυτικό:

•

Έ δμαία «Α». 'Εργαλεία Χαί

μίαα

παραγωγής . Ή δ μ α ΐ α «Β». Ε ΐ ΐ η χαταναλωοης .

10,2

14,5

18,8

22,0

24,3

10,8

13,0

15,1

16,5

17,6

E t î t x i βάρος

(aé έχατοοτα)

*Π 4μαΐα «Α*. 'Εργαλεία χ α ί μέαα παραγωγής Ή δμαία «Β». Ε Ι ί η χατανάλωαης .

Σύνολο

48,5

52,6

55,4

57,0

58,0

51,5

47,4

44,6

43,0

.42,0

1 OD,-Θ 100,0

100,0

Ό πίνακας δπως βλέπετε, δέν Ιχει άνάγχη άπό έίηγήσεις. Στήν άχόμα νεαρή άπό τεχνική άποψη χώρα μας, ή βιομηχανία έχει 2να ιδιαίτερο καθήκον. Πρέπβ:, δχι μονάχα νά άνασυγκροτηβεί ή Ιδια πά\ω οέ καινούργια τεχνική βάση, δχι μονάχα ν'άναουγκροτήοε: δλους τούς κλάδους ιής βιομηχανίας, στούς όποιους περιλαβαίνονται καί ή έλαφριά βιομηχανία, ή βιομηγανια ειδών διατροφής καί ή βιομηχανία ζύβου. Πρέπει άκόμα ν' άνα· συγκροτήσει δλα τά είδη τών μεταφορών καί δλους τούς κλάδους τής άγροτικής οίχονομίας. Τό καθήκον δμως aôcô μπορεί νά τό έκπληρώσει μονάχα

"Εκθεση, στό XVII συνέόριο τοΰ ΚΚ (μπ) τής Ε Σ Σ Δ

591

στήν περ'πτωση, πού ή βιομηχανία κατασκευής μηχανών—πού είναι δ δασικός μοχλός τής ανασυγκρότησης τής λαίκϊ,ς οικονομίας—θά καταλάβει κυρίαρχη θέση μέσα σ' αύτήν. Ί α στοιχεία τής περιόδου πού έξετάζουμε δείχνουν, 3τι ή βιομηχανία κατασκευής μηχανών κατάχτησε στή χώρα μας ήγετικό ρόλο στό συνολικό δγκο τής βιομηχανίας. Νά xdl 6 άντίστοιχος πίνακας. Τό ιΐδιχό βάρος τών διαφόρων χλάδων τής βιομηχανίας τής συνολικής παραγωγής:

ίχατοστά

Ε 21 21 Α 1913

1929

1932

1933

ϋετροχαρβουνο

2,9

2,1

1,7

2,0

Κόκ

0,8

0,4

0,5

0,6

1,9

1,8

1,5

1,+

2,3

2,5

2,9

2,6

3,7

*,0

"Εξόρυξη πετρελαίου

Βιομηχανία κατεργασίας

. πε-

Σιΐηρουργία "Εγχρωμα μέταλλα

—

. . . .

1,5

1,3

1,2

25,0

26,1

ι 1,0

14,8

Μεγάλη χημική βιομηχανία .

0,8

0,6

0,8

0,9

18,3

15,2

7,6

7,3

3,1

1,9

1,8

Ηαταεκευή μηχανών

Έριουργία

Αύτό σημαίνει ότι ή βιομηχανία μας άναπτύσσεται πάνω σέ όγειείς βάσεις, ένώ τό κλειδί τής άνασυγκρότησης—ή κατασκευή μηχανών—βρίσκεται ολοκληρωτικά στά χέρια μας. Χρειάζεται μόνο νά χρησιμοποιηθεί μέ τέχνη καί όρθολογισμένα. Ενδιαφέρουσα εικόνα μάς δίνει ή άνάπτυξη τής βιομηχανίας κατά κοινωνικούς τομείς στήν περίοδο πού έξετάζουμε.

592

Σ τ ά λ ι ν

Νά καί ό άντίστοιχος πίνακας. Ή

οννολιχή παοαγωγή

τής μεγάλης βιομηχανίας χατά χοινο>νιχονς (oi τιμές του 1926-27):

τομείς

Συνολική παραγωγή (οέ έκατ. ροϋβλ.)

"Ολη I. α) β) Π

ή παραγα>γή. Άνα/υτικα: Ή κοινωνικοποιημένη βιομηχανία Άναλυτικα: ή κρατική βιομηχανία ή ουν*ταιριοτ'κή βιομηχανία Ή ί ΐ ι ω τ ι κ ή βιομηχανία. . . .

1929

1930

1931

1932

1933

21.025

27.477

33,903

38.464

41.968

20.891

27.402

βέν ύπάρχουν οτοιχ·1α

38.436

41.940

19.143

24.989

3 5 587

38.932

1.748

2.413

2.849

3 008

134

100

•

"Ολη ή παραγα>γή· 'Αναλατικα: I. Ή κοινωνικοποιημένη βιομηχανία. Άναλυτικα: α) ή κρατική βιομηχανία β) η ουν*ταιριοτικη βιομηχανία 11. Ή ίίιωτική βιο μηχανία

100

VI "

οέ ποοοοτά 100 100

99,4

99,7

99,93

• 91,1

90,9

92,52

92,76

7,41

7,17

0,07

8,3 0,6

0,3

Ά π ό τόν πίνακα αύτόν φαίνεται οτι ξεμπερδέψαμε πιά μέ τά καπιταλιστικά στοιχεία στή βιομηχανία καί δτι σήμερα τό σοσιαλιστικό σύστημα οικονομίας είναι τό μοναδικό καί άποκλειστικό σύστημα στή βιομηχανία μας. ( Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Ά π ' δλες δμως τίς έπιτυχίες πού κατάχτησε ή βιομηχανία στήν περίοδο πού έξετάζουμε, σάν πιό σπουδαία έπιτυχία πρέπει νά θεωρείται δτι μπόρεσε σ'αύτό τό διάστημα νά διαπαιδαγωγήσει χαί νά σφυρηλατήσει χιλιάδες νέους άνθρώπους καί νέους καθοδηγητές τής βιομηχανίας, ολόκληρα στρώματα άπό νέ-

"Εκθεση στό XVII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

593

ους μηχανικούς καί τεχνικούς, Εκατοντάδες χιλιάδες νεαρούς ειδικευμένους έργάτες, πού έχουν Αφομοιώσει τή νέα τεχνική καί πού προωθούν τή σοσιαλιστική μας βιομηχανία. Δέ μπορεί νά ύπάρχει Αμφιβολία, οτι χωρίς αύτούς τούς Ανθρώπους ή βιομηχανία δέ θά μπορούσε νά έχει τίς έπιτυχίες πού έχει σήμερα καί γιά τίς όποιες περηφανεύεται μέ τό δίκιο της. Τά στοιχεία δείχνουν, δτι στήν περίοδο πού έξετάζουμε ή βιομηχανία τοποθέτησε στήν παραγωγή περίπου 800 χιλιάδες περισσότερο ή λιγότερο ειδικευμένους έργάτες, πού βγήκαν άπό τίς σχολές μαθήτευσης τών έργοστασίων, καί πάνω άπό 180 χιλιάδες μηχανικούς καί τεχνικούς, πού βγήκαν άπό Πολυτεχνεία, άπό άνώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα καί άπό τεχνικές σχολές. "Αν είναι σωστό δτι τό πρόβλημα τών στελεχών είναι τό σοβαρότερο πρόβλημα τής άνάπτυξής μας, τότε πρέπει νά παραδεχτούμε δ η ή βιομηχανία μας άρχίζει στά σοβαρά νά λύνει αύτό τό πρόβλημα. Αύτές είναι οί βασικές έπιτεύξεις τής βιομηχανίας μας. Δέ θά ήταν ώστόσο σωστό νά νομίζει κανείς δτι ή βιομηχανία είχε μόνον έπιτυχίες. 'Οχι. "Εχει καί τίς έλλείψεις της. Οί κυριότερες Απ' αύτές είναι: α) Ή συνεχιζόμενη καθυστέρηση τ ή ς σ ι δ η ρ ο υ ρ γ ί α ς , β) Ή Ακαταστασία στή βιομηχανία τ ώ ν έ γ χ ρ ω μ ω ν μετάλλων. γ) Ή υποτίμηση τής σοβαρότατης σημασίας πού έχει γιά τό γενικό ισοζύγιο τής χώρας σέ καύσιμες Ολες ή έ ξ ό ρ υ ξ η κ ά ρ β ο υ ν ο υ άπ' τά τ ο π ι κ ά κοιτάσματα κάρβουνου (περιοχ ή τής Μόσχας, Καύκασος. Ούράλια, Καραγκάι»τα, Μέση "Ασία, Σιβηρία, "Απω 'Ανατολή, Βόρεια Περιοχή κλπ). δ) Ή έλλειψη τής άπαιτούμενης προσοχής στήν όργάνωση τής νέας π ε τ ρ ε λ α ι ο π α ρ α γ ω γ ι κ ή ς β ά σ η ς στίς περιοχές τών Ούραλίων, τής Βασκιρίας, τής "Εμπα. ε) Ή έλλειψη σοβαρής φροντίδας γιά τήν άνάπτυξη τής παραγωγής έμπορευμάτων π λ α τ ι ά ς κ α τ α ν ά λ ω σ η ς , τόσο τής έλαφριάς βιομηχανίας καί τής βιομηχανίας ειδών διατροφής, δσο καί τής βιομηχανίας ξύλου. στ) 'Η έλλειψη τής άπαιτούμενης προσοχής στό ζήτημα τής άνάπτυξης τ ή ς τ ο π ι κ ή ς βιομηχανίας. ζ) Ή ολότελα άπαράδεχτη στάση στό ζήτημα τής καλυτέρευσης τής π ο ι ό τ η τ α ς τ ή ς παραγωγής. η) Ή συνεχιζόμενη καθυστέρηση στό άνέβασμα τής π α ρ α γ ω γ ι κ ό τ η τ α ς τ ή ς έ ρ γ α σ ί α ς , στή μείωση τ ο ύ κ ό 37. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινισμοΟ.

5<Η

I. Σ τ ci λ ι ν

α τ ο ύ ς π α ρ α γ ω γ ή ς , στήν καθιέρωση τής άρχής τής ά π οδ ο τ ι κ ό τ η τ α ς στ Iς Επιχειρήσεις. θ) Έ κακή όργάνωση τής δουλιάς καί τοΰ μισθολογίου, πού δέν έχει εξαλειφθεί άκόμα, ή έλλειψη τής προσωπικής εύθύνης στή δουλιά, ή ισοπέδωση στό σύστημα τής μισθοδοσίας. ι) Τό ότι δέν έςαλείφθηκε καθόλου άκόμα ή γ ρ αφ ε ι οκ ρ α τ ι κ ή μέθοδος καθοδήγησης, στά οικονομικά λαϊκά έπιτροπάτα καί στά δργανά τους, στά όποια περιλαβαίνονται καί τά λαϊκά έπιτροπάτα τής Ελαφριάς βιομηχανίας καί τής βιομηχανίας ειδών διατροφής. Ζήτημα είναι άν χρειάζεται νά Εξηγήσουμε, δτι είναι άπόλυτα άπαραίτητο νά Εξαλείψουμε άμέσως αύτές τίς έλλείψεις. Ό π ω ς είναι γνωστό, ή σιδηρουργία καί ή έγχρωμη μεταλλουργία δέν έκπλήρωσαν τό σχέδιο τους στό διάστημα τού πρώτου πεντάχρονου. Δέν εκπλήρωσαν έπίσης τό σχέδιο τους τόν πρώτο χρόνο του δεύτερου πεντάχρονου. "Αν καί στό μέλλον καθυστερούν, μπορεί νά μετατραπούν σέ φρένο γιά τή βιομηχανία, νά γίνουν αιτία νά σημειωθούν ρήγματα στή δουλιά της. "Οσο γιά τή δημιουργία τών νέων βάσεων τής βιομηχανίας κάρβουνου καί πετρελαίου, δέν είναι δύσκολο νά καταλάβουμε, δτι χωρίς τήν έκπλήρωση αύτοϋ τού επείγοντος καθήκοντος μπορεί νά έξωκύλουμε καί τή βιομηχανία καί τίς μεταφορές. Δέ χρειάζεται έπ'σης έξηγήσεις τό ζήτημα τής παραγωγής ειδών πλατιάς κατανάλωσης καί τής άνάπτυξης τής τοκικής βιομηχανίας, δπως καί τά ζητήματα τής καλυτέρευσης τής ποιότητας τής παραγωγής, τής αύξησης τής παραγωγικότητας τής έργασίας, τής μείωσης τού κόστους παραγωγής καί τής καθιέρωσης τής άρχής της Αποδοτικότητας στίς Επιχειρήσεις. "Οσο γιά τήν κακή όργάνωση τής δουλιάς καί τοϋ μισθολογίου καί τή γραφειοκρατική μέθοδο καθοδήγησης, δπως άποδειξε ή ιστορία τοϋ Ντόνετς καί τών Επιχειρήσεων τής έλαφριάς βιομηχανίας καί τής βιομηχανίας ειδών διατροφής, ή Επικίνδυνη αυτή άρρώστεια φωλιάζει σ' δλους τούς τομείς τής βιομηχανίας, καί βάζει φρένο στήν άνάπτυξή τους. "Αν δέν Εξαλειφθεί, η βιομηχανία θά κουτσαίνει καί μέ τά δυό πόδια. Τά άμεσα καθήκοντα: 1. Νά διατηρήσουμε γιά τή βιομηχανία κατασκευής μηχανών το σημερινό ήγετικό της ρόλο στό σύστημα τής βιομηχανίας. 2. Νά έξαλείψουμε την καθυστέρηση τής μαύρης μεταλλουργίας. 3. Νά βάλουμε τάξη στήν έγχρωμη μεταλλουργία.

"Εκθεση, στό XVII συνέόριο τοΰ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

595

4. Νά Αναπτύξουμε μέ δλες μας τΙς δυνάμεις τήν εξόρυξη κάρβουνου άπ* τά τοπικά κοιτάσματα σ' όλες τίς γνωστές πιά περιφέρειες, νά οργανώσουμε τήν έξόρυξη κάρβουνου σέ νέες περιφέρειες (λόγου χάρη στήν περιφέρεια Μπουρέϊσκ τής "Απω 'Ανατολής), νά μετατρέψουμε τό Κουζνέτσκ σέ δεύτερο Ντόνετς. (Παρατεταμένα χειροκροτήματα). 5. Νά καταπιαστούμε σοβαρά μέ τήν όργάνωση τής πετρελαιοπαραγωγικής βάσης στίς περιοχές πού βρίσκονται στίς δυτικές καί νότιες πλαγιές τής οροσειράς τών Ούραλίων. 6. Νά Αναπτύξουμε τήν παραγωγή Εμπορευμάτων πλατιάς κατανάλωσης σ' δλα τά οικονομικά Λαϊκά Έπιτροπάτα. 7. Νά Αναπτύξουμε τήν τοπική σοβιετική βιομηχανία, νά τής δόσουμε τή δυνατότητα ν' Αναπτύξει πρωτοβουλία στήν παραγωγή Εμπορευμάτων πλατιάς κατανάλαηης καί νά τή βοηθήσουμε δσο μπορούμε μέ πρώτες ύλες καί μέ χρηματικά μέσα. , 8. Νά καλυτερέψουμε τήν ποιότητα τών εμπορευμάτων πού παράγουμε, νά σταματήσουμε τήν παραγωγή δχι άρτιων προϊόντων καί νά τιμωρούμε, χωρίς νά παίρνουμε υπόψη τά πρόσωπα, δλους Εκείνους τούς συντρόφους πού παραβαίνουν ή καταπατούν τούς νόμους τής Σοβιετικής Εξουσίας, σχετικά μέ τήν ποιότητα καί τήν άρτιότητα τής παραγωγής. 9. Νά πετύχουμε τή συστηματική αύξηση τής παραγωγικότητας τής έργασίας, τή μείωση τού κόστους παραγωγής, τήν καθιέρωση τής άρχής τής άποδοτικότητας τών επιχειρήσεων. 10. Νά βάλουμε τέλος στήν Ελλειψη προσωπικής εύθύνης στή δουλιά καί στήν ίσοπέδωση στό σύστημα τής μισθοδοσίας. 11. Νά Εξαλείψουμε τή γραφειοκρατική μέθοδο καθοδήγησης σ' δλους τούς κρίκους τών οικονομικών λαϊκών έπιτροπάτων, Ελέγχοντας συστηματικά πώς τά κατώτερα δργανα Εκπληρώνουν τίς άποφάσεις καί τίς υποδείξεις τών καθοδηγητικών κέντρων. 2. II ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Κάπως διαφορετικά Εγινε ή άνάπτυξη στόν τομέα τής άγροτικής οικονομίας. Ή άνοδος τών βασικών κλάδων τής άγροτικής οίκονομίας συντελούνταν πολύ πιό άργά άπό τή βιομηχανία, μά πάντως πιό γρήγορα άπό τήν περίοδο πού Επικρατούσε τό άτομικό νοικοκυριό. Στή χτηνοτροφία μάλιστα είχαμε άντίθετο προτσές, δηλαδή, πτώση τοϋ Αριθμού τών ζώων, καί μόλις

596

Σ τ ά λ ι ν

τό 1933 παρατηρήθηκαν σημάδια άνόδου, χι αύτό δμως μονάχα στόν κλάδο τής χοιροτροφίας. Είναι δλοφάνερο, δτι οί τεράστιες δοσκολίες στή συνένωση τών σκόρπιων μικρών άγροτικών νοικοκυριών σέ χολχόζ, τό δύσκολο Ιργο τής δημιουργίας μεγάλου άριθμοϋ σιτοπαραγωγικών καί χτηνοτροφικών νοικοκυριών σέ άκατοίχητους σχεδόν τόπους, καί γενικά ή περίοδος ά ν α δ ι ο ρ γ ά ν ω σ η ς τού μετασχηματισμού χαί τοϋ περάσματος τής άτβμικής άγροτικής οίκονομίας στόν καινούργιο δρόμο τών κολχόζ, πού άπαιτεί πολύ χρόνο καί πολλά έξοδα—όλοι αύτοί οί παράγοντες προκαθόρισαν άναπόφευχτα τόσο τούς άργούς ρυθμούς στήν άνοδο τής άγροτικής οίχονομίας, δσο καί τή σχετικά μακρόχρονη περίοδο ύφεσης στήν αύξηση τοϋ άριθμοϋ τών ζώων. Στήν ούσία, ή περίοδος πού έξετάζουμε ήταν γιά τήν άγροτική οικονομία δχι τόσο περίοδος γρήγορης άνόδου καί ισχυρής άνάπτυξης, δσο περίοδος δημιουργίας τών προϋποθέσεων γιά μιά τέτια άνοδο καί μιά τέτια άνάπτυξη στό κοντινό μέλλον. "Αι» πάρουμε τά στοιχεία σχετικά μέ τήν αύξηση τών σπαρμένων έχτάσεων δλων τών καλλιεργειών, καί ύστερα ξεχωριστά τών καλλιεργειών βιομηχανικών φυτών, τότε ή άνάπτυξη τής άγροτικής οίκονομίας στήν περίοδο πού έξετάζουμε, μάς δίνει τήν παρακάτω εικόνα. Οί οπαομένες

έχιάοεις

γιά δλες τίς καλλιέργειες Σ4

Συνολικά απαρμίνη ί χ τ α α η .

τής

Εκατομμύρια

ΕΣΣΑ έκταρια

1913

1929

1930

1931

1932

1933

105,0

118,0

127,2

136,3

134,4

129,7

94,4

96,0

101,8

104,4

99,7

101,5

4,5

8,8

10,5

14,0

14,9

12,0

'Αναλυτικά: α) Λημητριακα

. . . .

β) Κ α λ λ ι ί ρ γ ι ι α βιομηχανικών φυτβν γ ) Λαχανιχα κα( κηπουρικά .

3,8

7,6

8,0

9,1

9,2

8,6

ί ) ΖωοτροφΙβς

2,1

5,0

6,5

8,8

10,6

7,6

. . .

597

"Εκθεση, στό XVII συνέόριο τοΰ ΚΚ ( μ π ) τής ΕΣΣΔ 01 σπαρμένες

εκτάσεις μέ βιομηχανικά Σ*

Μαχρόκλοοτο λινάρι . . Ζαχαρότευτλα Έ λ α ι ο π α ρ α γ ο γ ι χ α φυτα .

. .

φντά οτήν

k χ α t ο μ μ 6 ρ ια

1913

1929

1930

1,02 0,65 2,00

1,06 1,63 0,77 5,20

1,58 1,75 1,04 5,22

ΕΣΣΔ: i χ ταρ α

1931

1932

1933

2,14 2,39 1,39 7,55

2,17 2,51 1,54 7,98

2,05 2,40 1,21 5,79

0[ πίνακες αύτοί καθρεφτίζουν δυό δασικές γραμμές στήν άγροτική οικονομία: 1. Τή γραμμή τής όλόπλευρης έπέχτασης τών σπαρμένων έχτάσεων στήν περίοδο πού ή άναδιοργάνωση τής άγροτικής οικονομίας βρίσχεται στό άποκορύφωμά της, δταν τά κολχόζ δημιουργούνταν κατά δεκάδες χιλιάδες, δταν έδιωχναν τούς κουλάκους άπό τή γή, όταν καταλάμβαναν καί παίρναν στά χέρια τους τίς Απελευθερωμένες έχτάσεις. 2. Τή γραμμή τής έγκατάλειψη; τής δπως τύχει έπέχτασης τών σπαρμένων έχτάσεων, τή γραμμή τοϋ περάσματος άπό τήν δπως τύχει έπέχταση τών σπαρμένων έχτάσεων στήν καλυτέρευση τής καλλιέργειας τής γής, στήν έφαρμογή τής σωστής Αμειψισποράς καί άγρανάπαυσης, στό Ανέβασμα τής' Αποδοτικότητας, καί άν τό άπαιτήσει ή πραχτική, στόν προσωρινό περιορισμό τών σημερινών σπαρμένων έχτάσεων. "Οπως είναι γνωστό, ή δεύτερη γραμμή—πού είναι ή μοναδικά σωστή γραμμή στήν άγροτική οίκονομία—είχε διακηρυχτεί τό 1932, δταν τέλειωνε ή περίοδος άναδιοργάνωσης τής άγροιικής οικονομίας κι δταν τό ζήτημα τής αύξησης τής άποδοτιχότητας έγινε ένα άπό τά βασικά ζητήματα τής άνόδου τής άγροτικής οικονομίας. Τά στοιχεία όμως γιά τήν αύξηση τών σπαρμένων έχτάσεων δέ μποροϋμε νά τά θεωρούμε σάν άπόλυτα έπαρκείς δείχτες τής άνάπτυξης τής άγροτικής οικονομίας. Τυχαίνει κάποτε οί έχτάσεις νά αύξαίνουν, ένώ ή παραγωγή νά μήν αύξαίνει ή άκόμα καί νά πέφτει, γιατί χειροτέρεψε ή καλλιέργεια τής γής καί έπεσε ή άποδοτικότητα κατά μονάδα έχτασης. Γι'αύτό, τά στοιχεία γιά τίς σπαρμένες έχτάσεις είναι άπαραίτητο νά συμπληρωθούν μέ τά στοιχεία γιά τή συνολική παραγωγή.

598

Σ τ ά λ ι ν

Νά ό άντίστοιχος πίνακας. *Η awolιχή

παραγωγή

δημητριακών

χαί βιομηχανικών

φνιών

στήν

ΕΣΣΔ

Σ4 6*ατομμ·ιρια μ»τρικοϋς οτατήρις

Λημητριακα Μπαμπάκι (άκατίρ-γαοτο) . Μακρόκλωοτο λιναρι . . Έ λ α ι ώ β ι ι ς καρποί

. .

. . . .

1913

1929

1930

1931

1932

1933

801,0 7,4 3,3 109,0 21,5

717,4 8,6 3,6 62,5 35,8

835,4 11,1 4,4 140,2 36,2

694,8 12,9 5,5 120,5 51,0

698,7 12,7 5,0 65,6 45,5

898,0 13,2 5,6 90,0 46,0

Ά π ' αύτό τόν πίνακα φαίνεται, δτι τά χρόνια πού ή άναδιοργάνωση τής άγροτικής οίκονομίας βρισκόταν στό άποκορύφωμά της—τό 1931 καί τό 1932—ήταν χρόνια τής μεγαλύτερης πτώσης στήν παραγωγή δημητριακών. Ά π ό αύτόν τό πίνακα βγαίνει άκόμα, δτι στίς περιοχές πού ή άναδιοργάνωση τής λαϊκής οίκονομίας γινόταν μέ λιγότερο γρήγορους ρυθμούς, τό λινάρι καί τό μπαμπάκι δέν έπαθαν σχεδόν τίποτα καί σημείωναν μιά λίγο-πολύ έμαλή καί σταθερή άνοδο, διατηρώντας τό όψηλό έπίπεδο τής άνάπτυξής τους. Ά π ' αύτό τόν πίνακα βγαίνει, τρίτο, δτι τόν καιρό πού τά έλαιοπαραγωγικά φυτά δοκίμασαν μονάχα κάποιο σκαμπανέβασμα διατηρώντας τό ψηλό έπίπεδο τής άνάπτυξής τους, σέ σύγκριση μέ τό προπολεμικό έπίπεδο, τά ζαχαρότευτλα, πού στίς περιοχές τους παρατηρήθηκαν οί πιό υψηλοί ρυθμοί άναδιοργάνωσης τής άγροτικής οίκονομίας καί πού τελευταία μπήκαν στήν περίοδο τής Αναδιοργάνωσης, δοκίμασαν τή μ:γαλύτίρη ύφεση στόν τελευταίο χρόνο τής άναδιοργάνωσης τό 1932, καί ή παραγωγή τους έπεσε κάτω άπό τό προπολεμικό έπίπεδο. Ά π ' τόν πίνακα αύτόν βγαίνει, τέλος, δτι τό 1933—ό πρώτος χρόνος Οστερα &πό τήν άποπεράτωση τής περιόδου άναδιοργάνωσης—είναι χρόνος στροφής στήν άνάπτυξη τών καλλιεργειών σέ δημητριακά καί βιομηχανικά φυτά. Αύτό σημαίνει, δτι πρώτ' άπ' δλα τά δημητριακά καί Οστερα οί καλλιέργειες βιομηχανικών φυτών θά τραβούν άπό δώ καί μπρός σταθερά καί σίγουρα πρός μιά ισχυρή άνοδο. Περισσότερο όδυνηρή ήταν ή περίοδος άναδιοργάνωσης γιά τό χτηνοτροφικό κλάδο τής άγροτικής οικονομίας.

"Εκθεση, στό XVII συνέόριο τοΰ ΚΚ ( μ π ) τής ΕΣΣΔ

599

Νά ό Αντίστοιχος πίνακας. Ό

άριόμός τών ζώων στήν

ΕΣΣΔ:

l é Ιχατομμϋρια

χεφαλια

1916

1929

1930

1931

1932

1933

«) "Αλογα 35,1 Ρ) Μβγαλα κ βρα58,9 οφόρα ζ β α . . . . 115,2 7 ) Πρόβατα κα( γ ί 8ια 8) Γουρούνια 20,3

34,0

30,2

26,2

19,6

16,6

68,1

52,5

47,9

40,f

38,6

147,2

108,8

"7,7

52,1

50,6

20,9

13,6

14,4

11,6

12,2

Ά π ' τόν πίνακα αύτόν γίνεται φανερό, οτι γιά τόν Αριθμό τών ζώων στήν περίοδο πού έξετάζουμε δέν έχουμε άνοδο, μά,' σέ σύγκριση μέ τό προπολεμικό έπίπεδο, υποχώρηση πού Ακόμα συνεχίζεται. Είναι φανερό, δτι τό πλημμΰρισμα τών χτηνοτροφικών κλάδων της Αγροτικής οικονομίας μέ μεγαλοκουλάκικα στοιχεία άπό τή μιά μεριά, καί άπό τήν άλλη ή έντατική προπαγάνδα τών κουλάκων γιά τό σφάξιμο τών ζώων, πού είχε βρει εύνοϊκό έδαφος στά χρόνια τής άναδιοργάνωσης, βρήκαν τήν Αντανάκλασή τους σ' αύτό τόν πίνακα. Ά π ' τόν πίνακα αύτό βγαίνει Ακόμα, οτι ή πτώση τού Αριθμού τών ζώων άρχισε Από τόν πρώτο κιόλας χρόνο τής άναδιοργάνωσης (1930) καί συνεχίζεται ώς τό 1933. Καί ή πτώση αύτή πήρε τΙς μεγαλύτερες διαστάσεις στά τρία πρώτα χρόνια, ένώ τό 1933, τόν πρώτο χρόνο Οστερα άπό τόν τερματισμό τής περιόδου άναδιοργάνωσης, όταν οί καλλιέργειες μέ δημητριακά βρίσκονταν σέ άνοδο, τό μέγεθος τής πτώσης τού άριθμού τών ζώων έφτασε στό έλάχιστο. Ά π ' τόν πίνακα αύτό βγαίνει, τέλος, οτι στή χοιροτροφία άρχισε κιόλας ένα άντίστροφο προτσές καί τό 1933 παρατηρήθηκαν σημάδια άμεσης άνόδου. Αύτό σημαίνει, δτι τό 1934 πρέπει καί μπορεί νά γίνει χρόνος στροφής γιά τήν άνοδο δλης τής χτηνοτροφίας. Πώς άναπτυσσόταν στή χώρα μας η κολλεχτιβοποίηση τών άγροτικών νοικοκυριών στήν περίοδο πού έξετάζουμε;

600

Σ τ ά λ ι ν

Νά 6 άντίστοιχος πίνακας. ΚοΧλεχτιβοποίηοη :

Άριθμός τόν κολχόζ (ο* χ ι λ ι α ί ε ς ) . Άριθμός τ β ν votxoxupiôv οτό χ ο λ χόζ (ο* έχατομμύρια) Ποοοοτό χολλεχτιβοποίηοης τβιν αγροτικών νοικοκυριών

1929

1930

1931

57,0

85,9

>,0

6,0

13,0

14,9

15,2

3,9

23,6

52,7

61,5

65,0

Τομείς

1· Σοβχόζ 2. Κολχόζ 3. 'Ατομικοί ραίοι

Ιχτάοεις

μέ Λημψριαχά

χατά

1933

211,1 211,05 224,5

Καί πώς πήγε ή κίνηση τών σπαρμένων εκτάσεων κατά τομείς; Νά δ άντίστοιχος πίνακας. Σπαρμένες

1932

μέ

δημητριακά

τομείς:

1929

1930

1931

1932

Σέ έχατοοτά τών οπαρμέναιν έχτάοεων τοϋ 1933 1933

1,5 3,4

2,9 29,7

β,ι 61,0

9,3 69,1

10,8 75,0

10,6 73,9

91.1

69,2

35,3

21.3

15,7

15,5

96,0

101,β

104,4

99,7

101,5

100,0

Σπαρμένες έκταοεις μέ ίημητριακα οέ έχατομμύρια έχτάρια

νοιχοχυ-

Σύνολο οπαρμένων έχταοεαιν μέ ίημητριακα οτήν ΕΣΣΛ . .

Τί δείχνουν αύτοί οί πίνακες; Δείχνουν, ότι ή περίοδος άναδιοργάνωσης τής άγροτικής οικονομίας, όταν δ άριθμός τών κολχόζ1 κι ό άριθμός τών μελών τους αύξάνοο" μέ θυελλώδικους ρυθμούς, τέλειωσε πιά, είχε τελειώσει άκόμα άπό τό 1932. Συνεπώς, ή παραπέρα πορεία τής κολλεχτιβοποίησης άπο-

"Εκθεση οτό XVII συνΛριο του ΚΚ (μττ) τής ΕΣΣΔ

60 r

τελεί πορεία βαθμιαίας άπορόφησης χαί άναδιαπαιδαγώγησης τών υπολειμμάτων τών Ατομικών άγροτικών νοικοκυριών άπ' τά κολχόζ. Αύτό σημαίνει δτι τά χολχόζ νίκησαν όριστικά καί άμετάκλητα. ( Θ υ ε λ λ ώ δ ι χ α παρατεταμένα χειροκροτήματα). Δείχνουν άκόμα,δτι τά σοβχόζ καί τά κολχόζ κατέχουν μαζίτά 84,5% δλων τών σπαρμένων μέ δημητριακά έχτάσεων τής ΕΣΣΔ. Αυτό σημαίνει, δτι τά κολχόζ καί τά σοβχόζ μαζί, έγιναν τέτια δύναμη, πού κρίνει τήν τύχη δλης τής άγροτιχής οικονομίας χαί δλων τών κλάδων της. Δείχνουν παρακάτω, δτι τ ί 6 5 % τών άγροτικών νοικοκυριών, πού είναι ένωμένα σέ χολχόζ, κατέχουν τά 7 3 , 9 % δλων τών σπαρμένων μέ δημητριακά έχτάσεων, ένώ δλη ή μάζα τών υπόλοιπων άτομικών άγροτικών νοικοκυριών, πού άποτελούν τά 35%, ολου του άγροτικού πληθυσμού, κατέχουν μονάχα τά 15,5% στό σύνολο τών σπαρμένων μέ δημητριακά έχτάσεων. Ά ν προσθέσουμε σ* αύτό χαί τό γεγονός, δτι σέ εισπράξεις δλων τών ειδών, τά κολχόζ έδοσαν τό 1933 στό κράτος πάνω άπό ένα δισεκατομμύριο πούτια δημητριακά καί οί άτομικοί νοικοκυραίοι άγρότες πού έκπλήρωσαν τό σχέδιο κατά 100 % , έδοσαν δλο-δλο περίπου 130 έκατομμύρια πούτια, ένώ τό 192930 οί άτομικοί νοικοκυραίοι άγρότες είχαν 5όσει στό κράτος περίπου 780 έκατομμύρια πούτια, δταν τά κολχόζ δέν είχαν δόσει τότε περισσότερα άπό 120 έκατομμύρια πούτια, γίνεται πεντακάθαρο δτι τά κολχόζ καί οί άτομικοί νοικοκυραίοι άγρότες άλλαξαν, στήν περίοδο πού έξετάζουμε, ολοκληρωτικά τούς ρόλους τους. Τά χολχόζ έγιναν στό διάστημα αύτό κυρίαρχη δύναμη τής άγροτικής οικονομίας, ένώ οί άγρότες πού είναι άτομικοί νοικοκυραίοι έγιναν δευτερεύουσα δύναμη, πού είναι άναγκασμένη νά ύποτάσσεται καί νά προσαρμόζεται στό κολχόζνικο σύστημα. Πρέπει νά παραδεχτούμε δτι ή έργαζόμενη άγροτιά, ή σοβιετική μας άγροτιά, τάχθηκε όριστικά καί άμετάκλητα κάτω άπ' τήν κόκκινη σημαία τού σοσιαλισμού. (Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χειροκροτήματα) Ά ς φλυαρούν οί έσερομενσεβίκοι χι οί άστοτροτσκιστές χουτσομπόληδες δτι ή άγροτιά είναι άπό τή φύση της άντεπαναστατιχή, οτι ή άποστολή της είναι νά παλινορθώσει στήν ΕΣΣΔ τόν καπιταλισμό, οτι δέ μπορεί νά είναι σύμμαχος τής έργατικής τάξη.' στο έργο τής άνοικοδόμησης τού σοσιαλισμού, οτι. στήν ΕΣΣΔ είναι άδύνατο νά άνοικοδομηθεί ό σοσιαλισμός. Τά

602

Σ τ ά λ ι ν

γεγονότα δείχνουν, οτι οί κύριοι αύτοί συκοφαντούν καί τήν ΕΣΣΔ καί τή σοβιετική άγροτιά. Τά γεγονότα δείχνουν, δτι ή σοβιετική μας άγροτιά άπομακρΰνΟηκε οριστικά άπ' τίς όχθες του καπιταλισμού καί σί συμμαχία μέ τήν έργατική τάξ/] τράβηξε μπροστά, γιά τό σοσιαλισμό. Τά γεγονότα δείχνουν, δτι Εχουμε άνοικοδομήσει πιά τά θεμέλια τής σοσιαλιστικής κοινωνίας στήν ΕΣΣΔ καί δέ μάς μένει παρά νά τά στεφανώσουμε μέ τό εποικοδόμημα, πράγμα πού χωρίς άμφιβολία είναι πιό εύκολο άπό τό χτίσιμο τών θεμελίων τής σοσιαλιστικής κοινωνίας. Ή δύναμη δμως τών κολχόζ καί τών σοβχόζ δέν Εξαντλείται μέ τήν αύξηση τών σπαρμένων έχτάσεων καί τής παραγωγής τους. Καθρεφτίζεται έπίσης καί στήν αύξηση τού συνολικού Αριθμού τών τραχτέρ τους, στήν αύξηση τής μηχανοποίησής τους. Είναι Αναμφισβήτητο δτι άπ' τήν άποψη αύτή τά κολχόζ καί τά σοβχόζ μας τράβηξαν πολύ μπροστά. Νά ό Αντίστοιχος πίνακας. Τό σίινολο τών τραχτέρ στήν άγροτική οίχονομία τής ΕΣΣΔ : (υπολογίζεται ή άπόοβεοη) 1929

1930 Σέ

Σύνολο τραχτέρ

Ά ν α λ υ τ t χ α: α) Τραχτέρ τβν ΜΤΣ . β) Τραχτέρ τβν σοβχόζ όλων τών ουοτημα· των

1931

Ά ν α λ υ τ ι χ α : α) Τραχτέρ τών ΜΤΣ . ί ) Τραχτέρ τών οοβχόζ δλων τών ουοτημάτων

1933

χ t λ ι α δ βς χ ο μ μ α τ ι α

34,9

72,1

125,3

148,5

204,1

2,4

31,1

63,3

74,8

122,3

9,7

27,7

51,5

64,0

81,8

Σ έ χ ι λ ι ά δ ε ς Σύνολο τραχτέρ

1932

ί π π ο υ ς

δύναμη

391,4

1003,5

1850,0

2225,0

3100,0

23,9

372,5

848,0

1077,0

1782,0

123,4

483,1

892,0

1043,0

1318,0

"Εκθεση, στό XVII συνέόριο τοΰ ΚΚ ( μ π ) τής ΕΣΣΔ

603

Συνεπώς 204 χιλιάδες τραχτέρ καί 3 έκατομμύρια 100 χιλιάδες ίππων δύναμη γιά τά κολχόζ καί τά σοβχόζ. Δύναμη, 2πως βλέπετε, δχι μικρή καί πού είναι ίκανή νά ξεριζώσει δλες τίς ρίζες τοΰ καπιταλισμού στό χωριό. Δύναμη πού ξεπερνά δυό φορές τόν άριθμό τών τραχτέρ, γιά τόν όποιο μιλούσε στόν καιρό του ό Λένιν σά μακρινή προοπτική. Ό σ ο γιά τό σύνολο τών γεωργικών μηχανών στούς μηχανοτραχτερικούς σταθμούς καί στά σοβχόζ τού Λαϊκού Έ π ι τροπάτου τών σιτοπαραγωγικών καί χτηνοτροφικών σοβχόζ, όπάρχουν στοιχεία στούς παρακάτω πίνακες. Στούς

ΜΤΣ:

1930

Κομπάΐν (cé χιλιάβες χομματια) .

7 χομ.

1931

0.1

1932

1933

2,2

11,5

6,2

17,6

37,0

50,0

Σταθεροί χαί μετακινούμενοι κινητήρες (oé χ ι λ ι α ί ε ς κομμάτια) . . .

0.1

Σ ύ ν θ · τ · ζ χα( μιοοούνθετες άΧωνιοτιxéç μηχανές (oé χιλιάβες χομάτια). ΉλΕχτριχίς

έγχαταοτάοεις

Φορτηγα

έργαοτηρίαν

αυτοκίνητα

γιά

(oé

27,8

γ ι ά τό

άλώνιομα ''Αριθμός

2.9

τίς

168

268

551

1283

104

770

1220

1933

έπι-

χιλιάΐες 0,2

"Επιβατιχα αυτοκίνητα (κομμάτια)

ι,ο 191

6,0 245

13,5 2800

604

Σ τ ά λ ι ν

Στά αοβχόζ ιοΒ Λαιχοΰ 'Επί'ροπάιου ιών οιτοπαραγωγιχων χαί χχηνοτροφιχων αοβχόζ: 1930 ΚομπαΙν (οί χ ι λ ι α ΐ β ς κομμάτια) . . Κινητήρβς οταθ·ροί χαί μβταχινούμ·νοι (οί χ ι λ ι α ί β ς χομματια) . . . Σύνθβτβς χαί μισοσόνθ·τ·( άλιονιοτιχ ί ς μ η χ α ν ί ς (οί χ ι λ ι ά ί · ς χομματια) Ή λ · χ ρ ι χ ί ς ίγχαταοταο«ις . . . . Έργαοττ,ρια

1933

1931

1932

1,7

6,3

11,9

13,5

0,3

0,7

1,2

2,5

1,4 42

4,2 112

7,1 164

8,0 222

72 75 205

133 160 310

208 215 578

302 476 1166

2,1 11β

3,7 385

6,2 625

10,9 1890

ίπιοχ·ι>ί)ς:

γ)_Για χα9·ημ·ρινίς μιχρο·πιοχβι>ίς . Φορτηγά αότοχίνητα (οί χιλιαβ·ς χομματια) Έ π ι β α τ ι χ α αυτοκίνητα (χομματια) . .

Νομίζω ότι τά στοιχεία αύτά δέν έχουν άνάγκη άπό έξήγηση. Δέν είχε μικρή σημασία γιά τήν άνοδο τής άγροτικής οικονομίας καί ή δημιουργία τών πολιτικών τμημάτων τών ΜΊ'Σ καί τών σοβχόζ καί ό έφοδιασμός τής άγροτικής οικονομίας μέ ειδικευμένα έργατικά στελέχη. "Ολοι τώρα παραδέχονται, 8τι τά στελέχη τών πολιτικών τμημάτων έπαιξαν τεράστιο ρόλο στό έργο τής καλυτέρευσης τής δουλιάς τών κολχόζ καί τών σοβχόζ. Είναι γνωστό, δτι στήν περίοδο πού έξετάζουμε ή Κεντρική 'Επιτροπή του κόμματος έστειλε στά χωριά γιά τήν ένίσχυση τών στελεχών τής άγροτικής οικονομίας πάνω άπό 2 3 χιλιάδες κομμουνιστές, άπό τούς όποίους πάνω άπό 3 χιλιάδες είναι γεωργικά στελέχη, πάνω άπό 2 χιλιάδες σοβχόζνικα στελέχη, πάνω άπό 13 χιλιάδες στελέχη τών πολιτικών τμημάτων τών ΜΤΣ καί πάνω άπό 5 χιλιάδες στελέχη τών πολιτικών τμημάτων τών σοβχόζ. Τό ίδιο πρέπει νά πούμε γιά τόν Εφοδιασμό τών κολχόζ καί τών σοβχόζ μέ νέες δυνάμεις άπό μηχανικούς, τεχνικούς καί γεωπόνους. Είναι γνωστό ότι στήν περίοδο πού έξετάζουμε στάλθηκαν στήν άγροτική οίκονομία πάνω άπό 111 χιλιάδες στελέχη αύτής τής κατηγορίας.

"Εκθεση στό XVII συνέδριο τ Ο 0 ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

605

Στό διάστημα εής περιόδου πού έξετάζουμε στάλθηκαν μον ά χ α στούς κλάδους του Λαϊκού Έπιτροπάτου της- Γεωργίας πάνω άπό 1.900.000 άνθρωποι, πού Εκπαιδεύτηκαν σάν οδηγοί τραχτέρ, οδηγοί κομπάΐν, βοηθοί οδηγών κομπάΐν καί σωφέρ. Στην ίδια περίοδο έκπαιδεύτηκαν καί μετεκπαιδεύτηκαν πάνω άπό 1 Εκατομμύριο 600 χιλιάδβς πρόεδροι καί μέλη διοικήσεων τών κολχόζ, άρχηγοί συνεργείων γιά τή γεωργία, άρχηγοί συνεργείων γιά τή χτηνοτροφία καί λογιστές. Αύτό φυσικά είναι λίγο γιά τήν άγροτική μας οικονομία. Παρ' όλα αύτά δμως είναι κάτι τί. Ό π ω ς βλέπετε, τό κράτος έκανε δτι ήταν δυνατό γιά νά διευκολύνει τή^ουλιά τών οργάνων τού Λαϊκού Έπιτροπάτου τής Γεωργίας καί τού Λβ'κού Έπιτροπάτου τών Σιτοπαραγωγικών καί Χτηνοτροφικών Σοβχόζ γιά τήν καθοδήγηση τής κολχόζνικης καί σοβχόζνικης Ανοικοδόμησης. Μπορούμε νά πούμε δτι αύτές οί δυνατότητες χρησιμοποιήθηκαν δπως πρέπει; Δυστυχώς, δέ μπορούμε νά τό πούμε αύτό. "Ας άρχίσουμε μέ τό δτι αύτά τά Λαϊκά Έπιτροπάτα είναι μολυσμένα, σέ μεγαλύτερο βαθμό άπό τά άλλα Λαϊκά Έ π ι τροπάτα, μέ τήν άρρώστεια τής γραφειοκρατικής άντιμετώπισης τής δουλιάς. Λύνουν τά ζητήματα, μά δέ σκέφτονται νά έλέγχουν τήν έχτέλεσή τους, ν' άνακαλούν στήν τάξη αύτούς πού παραβαίνουν τίς υποδείξεις καί τίς έντολές τών καθοδηγητικών οργάνων καί νά προωθούν αυτούς πού έχτελούν τίμια καί ενσυνείδητα τό καθήκον τους. Ή ύπαρξη ένός τεράστιου Αριθμού τραχτέρ καί μηχανών υποχρεώνει, θάλεγε κανείς, τά δργανα τής γεωργίας νά διατηρούν σέ καλή κατάσταση τίς πολύτιμες αδτές μηχανές, νά τίς έπισκευάζουν έγκαιρα, νά τίς χρησιμοποιούν στή δουλιά λίγοπολύ υποφερτά. Καί τί κάνουν σ' αύτό τόν τομέα; Δυστυχώς, πολύ λίγα. Ή συντήρηση τών τραχτέρ καί τών μηχανών δέν είναι Ικανοποιητική. Ή έπισκευή τους έπίσης δέν είναι ικανοποιητική, γιατί ώς τώρα άκόμα δέ θέλουν νά καταλάβουν δτι τή βάση τής έπιακευής τήν Αποτελούν ή καθημερινή μικροεπισκευή καί ή μέση έπισκευή καί δχι ή γενική έπισκευή. "Οσο γιά τή χρησιμοποίηση τών τραχτέρ καί τών μηχανών, ή μή Ικανοποιητική κατάσταση σ' αύτό τό ζήτημα είναι τόσο φανερή καί πασίγνωστη, πού δέ χρειάζονται άποδείξεις. Έ ν α άπό τά άμεσα καθήκοντα τής άγροτικής οικονομίας

606

Σ τ ά λ ι ν

είναι ή έφαρμογή σωστής άμειψισποράς, ή έπέχταση τής έπιστημονικής άγρανάπαυσης, τής καλυτέρευσης του σπόρου σέ όλους τούς κλάδους τής γεωργίας. Τί γίνεται σ' αύτό τόν το• 15 α; Δυστυχώς γιά τήν ώρχ γίνονται πολύ λίγα. Τό ζήτημα τού σπορου γιά τά δημητριακά καί τό μπαμπάκι είναι τόσο μπεροεμένο, πού Οά χρειαστεί πολύς καιρός γιά νά τό ξεμπλέξουμε. Έ ν α άπό τά πιό άποτελεσματικά μέσα γιά τό άνέβασμα τής αποδοτικότητας τών καλλιεργειών μέ βιομηχανικά φυτά είναι νά τίς έφοδιάσουμε μέ λιπασματα. Τί γίνεται σ' αύτό τον τομέα; Γιά την ώρα γίνονται πολύ λίγα. Λιπάσματα υπάρχουν, μά τά όργανα τού Λαϊκού Έπιτροπάτου τής Γεωργίας δέν ξέρουν νά τά παραλάβουν καί όταν τά παραλαβαίνουν δέ φροντίζουν νά τά στείλουν Εγκαιρα έκεί πού πρέπει καί νά χρησιμοποιηθούν όρθολογισμένα. Σχετικά μέ τά σοβχόζ, πρέπει νά πούμε δτι έξακολουθούν νά μή βρίσκονται στό Οψος τών καθηκόντων τους. Δέ θέλω καθόλου νά υποτιμήσω τή μεγάλη έπαναστατική έπίδραση τών σοβχόζ μας. "Αν δμως συγκρίνουμε τίς τεράστιες έπενδύσεις, πού Ικανέ τό κράτος στά σοβχόζ, μέ τά σημερινά πραγματικά άποτελέσματα τής δουλιάς τών σοβχόζ, θά δούμε μιά τεράστια δυσαναλογία σέ βάρος τών σοβχόζ. Κύρια αιτία αύτής τής δυσαναλογίας είναι τό περιστατικό δτι τά σιτοπαραγωγικά μας σοβχοζ είναι πολύ μεγάλα, οί διευθυντές δέν τά βγάζουν πέρα μέ τά τεράστια σοβχόζ, τα ίδια τά σοβχόζ είναι όπερβολικά ειδικευμένα, δέν έφαρμοζουν τήν άμειψισπορά καί τήν άγρανάπαυση, δέν έχουν στή σύνθεσή τους στοιχεία χτηνοτροφίας. Είναι ολοφάνερο, δτι πρέπει νά μικραίνουμε τά σοβχόζ καί νά έξαλείψουμε τήν υπερβολική ειδίκευση τους. Μπορεί νά νομίσει κανείς δτι τό Λαϊκό Έπιτροπάτο τών οιτοπαραγωγικών καί χττ,νοτροφικών σοβχόζ έβαλε Εγκαιρα αύτό τό ζήτημα καί πέτυχε τή λύση του. Αύτό δμως δέν είναι σοστό. Τό ζήτημα αύτό μπήκε καί λύθηκε μέ τήν πρωτοβουλία άνθρώπων, πού δέν έχουν καμιά σχίση μέ τό Λαϊκό Έπιτροπάτο τών οιτοπαραγωγικών καί χτηνοτροφικών σοβχόζ. Τέλος, τό ζήτημα τής χτηνοτροφίας. Έ χ ω κιόλας έκθέσει τ ή δύσκολη κατάσταση τής χτηνοτροφίας. Μπορεί νά νομίσει κανείς δτι τά δργανα τής γεωργίας δείχνουν πυρετώδικη δραστηριότητα γιά νά έξαλείψουν τήν κρίση πού υπάρχω στή χ τ η νοτροφία, δτι καλούν σέ συναγερμό, δτι Επιστρατεύουν τά στελέχη καί κάνουν έξόρμηση γιά νά λύσουν τό πρόβλημα τής

Έκθεση στό XVII ouvébpio τοϋ ΚΚ (μπ) τή; Ε£ΣΔ

607

χτηνοτροφίας. Δυστυχώς, δέν έγινε καί δέ γίνεται τίποτα άπ' αύτά. "Οχι μονάχα δέν καλούν σέ συναγερμό γιά τή δύσκολη κατάσταση τής χτ/)νοτροφίας, μά αντίθετα, προσπαθούν νά σκεπάσουν τό ζήτημα καί καμιά φορά στίς έκθέσεις τους προσπαθούν άκόμα καί νά κρύψουν άπο τήν κοινή γνώμη τής χώρας τήν πραγματική κατάσταση τής χτηνοτροφίας, πράγμα πού είναι τελείως άπαράδεχτο γιά τούς μπολσεβίκους. "Ύστερα άπό δλα αύτά, τό νά έλπίζει κανείς οτι τά όργανα τής γεωργίας θά μπορέσουν νά 6-γοϋν στόν ίσιο δρόμο καί ν' άνεβάσουν στό ύψος πού πρέπει τήν χτηνοτροφία είναι σά νά χτίζει στήν άμμο. Τήν ύπόθεση τής χτηνοτροφίας πρέπει νά τήν πάρει στά χέρια του όλο τό χόμμα, όλα τά στελέχη μας, τά κομματικά καί έξωκομματικά, έχοντας ύπόψη οτι τό πρόβλημα τής χτηνοτροφίας, είναι τώρα τόσο άμεσο, δσο ήταν χτές τό πρόβλημα τών σιτηρών πού τό λύσαμε κιόλας μ* έπιτυχία. Είναι περιττό ν1 άποδείξουμε δτι οί σοβιετικοί άνθρωποι, πού υπερνίκησαν πολλά σοβαρά έμπόδια στό δρόμο πρός τό σκοπό, θά μπορέσουν νά ύπερνικήσουν καί αύτό τό εμπόδιο. (Η ύ ε λ λ α χειροκροτημάτων). Αύτή ϊίναι ή σύντομη καί καθόλου πλήρης άπαρίθμηση τών έλλείψεων πού πρέπει νά έΕαλειφθούν καί ή άπαρίθμηση τών καθηκόντων, πού πρέπει νά έκπ/ηρωθούν πολύ σύντομα. Τό ζήτημα δμως δέν Εξαντλείται μ' αύτά τά καθήκοντα. Υπάρχουν άκόμα καί άλλα καθήκοντα στήν άγροτική οίκονομία, γιά τά όποία πρέπει νά ποϋμε μερικά λόγια. Πρέπει πρίν άπ' δλα νάχουμε ύπόψη μας δτι ξεπεράστηκε πιά ό παλιός χωρισμός τών περιοχών μας οέ βιομηχανικές καί άγροτικές. Δέν ύπάρχουν πια σέ μας περιοχες αποκλειστικά άγροτικές πού θά έφοδίαζαν μέ στάρι, μέ κρέας, μέ λαχανικά τίς βιομηχανικές περιοχές, δπως άκριβώς δέν ύπάρχουν πιά σέ μάς άποκλειστικά βιομηχανικές περιοχές πού θά μπορούσαν νά ύπολογίζουν δτι θά προμηθεύονται δλα τά άπαραίτητα τρόφιμα άπ' έξω, άπό άλλες περιοχές. Ή άνάπτυξη οδηγεί στό δτι δλες οί περιοχές τής χώρας μας γίνονται λίγο-πολύ βιομηχανικές, καί δτι δσο θά τραβούμε παραπέρα, τόσο πιό βιομηχανικές θά γίνονται. Αύτό σημαίνει δτι ή Ούκρανία, ό Βόρειος Καύκασος, ή Κεντρική Περιοχή τής Μαύρης Γής κι οί άλλες πρώην άγροτικές' περιφέρειες δέ μπορούν πιά νά προμηθεύουν τά βιομηχανικά κέντρα μέ τόσα προϊόντα, μέ όσα τά προμήθευαν παλιότερα, γιατί είναι άναγκασμένες νά τρέφουν τίς δικές τους τίς πόλεις καί τούς δι-

608

Σ τ ά λ ι ν

κούς τους εργάτες, 'που ό άριθμός τους θά αύξαίνει. Ά π ' αύτό όμως βγαίνει, δτι κάθε περιοχή πρέπει νά άποχτήσει δική της γεωργικοοικονομική βάση γιά νά έχει δικά της λαχανικά, δικές τη^ πατάτες, δικό της βούτυρο, δικό της γάλα καί σ* αύτόν ή εκείνον τό βαθμό, δικό της σταρ:, δικό της κρέας, άν δέ θέλει νά βρεθεί οέ δύσκολη θέση. "Οπως ξέρετε, αύτό είναι άπόλυτα πραγματοποιήσιμο καί άρχισε νά γίνεται κιόλας σήμερα. Τό καθήκον μας είναι νά οδηγήσουμε αύτό τό ϊργο ίσαμε τό τέλος μέ κάθε θυσία. Πρέπει άκόμα νά στρέψουμε τήν προσοχή μας, στό οτι ό γνωστός χωρισμός τών περιοχών μας σέ καταναλωτικές καί σέ παραγωγικές περιοχές άρχίζει έπίοης νά χ ι ν ε ' τόν άποκλειοτικό του χαραχτήρα. Τέτιες «καταναλωτικές» περιοχές, δπως τής Μόσχας καί τοϋ Γκόρκι, έδοσαν φέτος στό κράτος περίπου 80 έκατομμύρια πούτια σιτηρά. Αύτό φυσικά δέν είναι μικρό πράγμα. Στή λεγόμενη καταναλωτική ζώνη όπάρχουν περίπου 5 έκατομμύρια έχτάρια χέρσα γη, πού είναι σκεπασμένη μέ θάμνους. Κίναι γνωστό, δτι τό κλίμα σ' αύτή τήν ζώνη δέν είναι άσχημο, οί βροχές είναι άρκετές καί οί ξηρασίες είναι άγνωστες. Ά ν καθαρίσουμε αυτήν τή γή άπό τούς θάμνους καί πάρουμε μιά σειρά μέτρα οργανωτικού χαραχτήρα, μποροϋμε ν' άποχτήσουμε μιά τεράστια σιτοπαραγωγική περιοχή, πού μέ τή συνηθισμένη μεγάλη άποδοτικότητά πού παρατηρείται ο' αυτά τά μέρη, μπορεί νά δόσει έμπορεύσιμα σιτηρά φ'χι λιγότερα απ' δσα δίνει τώρα ό Κάτω ή ό Μέσος Βόλγας. Καί αύτό θά άποτελοϋσε μιά μεγάλη βοήθεια γιά τά βόρεια βιομηχανικά κέντρα. Είναι ολοφάνερο, δτι τό καθήκον μας είναι νά δημιουργήσουμε στίς περιφέρειες τής καταναλωτικής ζώνης μιά μεγάλη συμπαγή σιτοπαραγωγική έχταση. Τέλος γιά τό ζήτημα τής πάλης ένάντια στήν ξηρασία στήν πέρα άπ' τό Βόλγα περιοχή. Οί άναδασώσεις καί ή δημιουργία προστατευτικών δασικών ζωνών στίς άνατολικές περιφέρειες τής πέρα άπ' τό Βόλγα περιοχής έχουν τεράστια σημασία. "Οπως είναι γνωστό, τό έργο αύτό γίνεται κιόλας, παρ' δλο πού δέ μπορούμε νά πούμε δτι γίνεται άρκετά εντατικά. "Οσο γιά τήν άρδευση της πέρα άπ' τό Βόλγα περιοχής—καί αυτό είναι τό κυριότερο άπό τήν άποψη τής πάλης ένάντια στήν ξηρασία— δέ μπορούμε νά έπιτρέψουμε νά βάλουν στά χρονοντούλαπα αύτό το έργο. Είναι άλήθεια δτι παρεμποδίστηκε κάπως άπό μερικά έξωτερικά περιστατικά, πού μάς Απόσπασαν τεράστιες

"Εκθεση στό XVII συνέδριο τού ΚΚ (μπ) τής Ε Σ Ι Δ

609

δυνάμεις καί μέσα. Τώρα όμως δέν υπάρχει πιά λόγος νά άναβάλλεται άλλο. Δέ μπορούμε νά τά βγάλουμε πέρα χωρίς μίά σοβαρή χαί τελείως σταθερή, άπαλλαγμένη s - ό τά απρόοπτα τών καιρικών συνθηκών σιτοπαραγωγική βάση στό Βόλ·, ι, πού δίνε: κάθε χρόνο περίπου 200 έκατομμύρια τ.ούτια έμπερε >3ΐμα σιτηρά. Αύτό είναι τελείως άπαραίτητο, -).·/ ίτ.ί τη μιά μεριά πάρουμε υπόψη μας τήν άνάπτυξη τών πόλεων το·> Βόλγα καί άπό τήν άλλη κάθε ουνατή περιπλοκή στόν τομέα των διεθνών σχέσεων. Τό καθήκον μας είναι νά καταπιαστούμε στά σοβαρά μέ τή δουλιά τής όργάνωσης τής άρδευσης στην πέρα από τό Βόλ7α περιοχή. (Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . 3, II ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΓΛΙΚΙΙΣ ΤΟΓ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ* Τίίλ

ΚΛΤΑΣΤΑΣΙΙΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

"Ετσι σκιαγραφήσαμε τήν κατάσταση τής βιομηχανίας καί τής άγροτίίΐής οικονομίας, τήν άνάπτυξή τους στήν περίοδο πού ίξετάζουμε, τήν κατάστασή τους στή δοσμένη στιγμή. Σάν άποτέλεσμα Ιχουμε: α) 'Ισχυρή άνοδο τής παραγωγής, τόσο στόν τομέα τής βιομηχανίας, ίσο καί στόν τομέα τών βασικών κλάδων τής άγροτιχής οίχονομίας. β) 'Οριστική νίκη, μέ βάση αύτή τήν άνοδο τού σοσιαλιστικού συστήματος οίχονομίας, ένάντια στό καπιταλιστικό σύστημα, τόσο στή βιομηχανία δσο καί στήν άγροτική οικονομία, μετατροπή τού σοσιαλιστικού συστήματος σέ μοναδικό σύστημα δλης τής λαϊκής οίκονομίας, έχτόπιση τών χαπιταλιστ.κών στοιχείων άπό δλες τίς σφαίρες τής λαϊκής οίκονομίας. γ)'Οριστική άποχώρηση τής καταπληχτικής πλειοψηφίας τών άγροτών πού ήταν άτομικοί νοικοκυραίοι άπό τό μικροεμπορευματικό άτομικό νοιροκυριό, συνένωσή τους σέ συλλογικά νοικοκυριά μέ βάση τή συλλογική δουλιά καί τή συλλογική ίδιοχτησία πάνω στά μέσα παραγωγής, πλέρια νίκη τοό συλλογικού νοικοκυριού ένάντια στό μικροεμπορευματικό άτομικό νοικοκυριό. δ) 'Αναπτυσσόμενο προτσές παραπέρα έπέχτασης τών κολχόζ σέ βάρος τών άτομικών άγροτικών νοικοκυριών, πού έτσι ό άριθμός τους πέφτει άπό μήνα σέ μήνα χαί πού μβτατρέπονται στήν ούσία σέ βοηθητική δύναμη τών κολχόζ καί τών σοβχόζ. Είναι εύνόητο ο « αύτή ή ιστορική νίκη ένάντια στούς έκ3Θ· I. Σ τ ί λ ι ν . Ζητήματα λενινισμοΟ.

<621 I.

Σ τ ά λ ι ν

μεταλλευτές δέ μπορούσε νά μή φέρει ριζική καλυτέρευση στήν· υλική κατάσταση rat στήν όλη ζωή τών έργαζομένων. Ή έξάλειψη τών παρασιτικών τάξεων όδήγησε στήν εξαφάνιση της εκμετάλλευσης άνθρωπου άπό άνθρωπο. Ή δουλιά. του εργάτη καί τοϋ άγρότη απαλλάχτηκε άπ' τήν έκμετάλλβυση. Τά εισοδήματα πού άπομ^ούσαν of έκμεταλλευτές άπό τή λαϊκή εργασία παραμένουν σήμερα στά χέρια τών έργαζομένων· καί χρησιμοποιούνται, έν μέρει γιά τήν έπέχταση τής παραγωγής καί τήν ποοσέλκυση στήν παραγωγή καινούργιων τμημάτων έργαζομένων, καί έν μερει γιά την άμεση αύξηση τών εισοδημάτων τών εργατών καί τών άγροτών. 'Εξαφανίστηκε ή άνεργία, ή μάστιγα τής έργατικής τάξης"Λν στίς άστικές χώρες έκατομμύρια άνεργοι υποφέρουν άπ' τήν ανέχεια καί τά βάσανα γιατί οέν υπάρχει δου>ιά, σέ μάς δέν υπάρχουν πιά έργάτες, πού νά μήν έχουν δουλιά καί μεροκάματο. Μέ τήν έξαφάνιση τής υποδούλωσης στούς κουλάκους έξαφανίστηκε ή άθλιότητα στό χωριό. 'Ο κάθε άγρότης, κολχόζνικος ή άτομικος νοικοκύρης, Ιχει τώρα τή δυνατότητα νά ζε£ ανθρώπινα, άρκεί μονάχα νά θέλει νά δουλεύει τίμια, άρκεί νά μήν τεμπελιάζει, νά μήν άλητεύει, νά μήν κατακλέβει τό κολχόζνικο βιός. Ή εξάλειψη τής έκμετάλλευσ/;ς, ή εξάλειψη τής άνεργίας, στήν πόλη, ή έξάλειψη τής άθλιότητας οτό χωριό, αποτελούν τέτιες ιστορικές καταχτήσεις στήν υλική κατασταση τών έργαζομένων, πού δέ μπορούν ούτε κάν νά τίς ονειρευτούν οί έργάτες καί οι άγρότες καί τών πιό «δημοκρατικών» αστικών χωρών. "Αλλαξε ή δψη τών μεγάλων μας πόλεων καί τών βιομηχανικών μας κέντρων. Άναπόφευχτο χαραχτηριστικό σημάδι τών μεγάλων πόλεων στίς άστικές χώρες είναι" οί τρώγλες, οί λεγόμενες εργατικές συνοικίες στά προάστεια, πού άποτελούνται άπο ένα σωρό σκοτεινά, υγρά τίς περισσότερες φορές υπόγεια, μισοκατεστραμένα διαμερίσματα, όπου φωλιάζουν συνήθως οί άποροι, μυρμηγκιάζουν μέσα στή βρωμιά καί τή δυσωδία καί καταριούνται τήν τύχη τους. Ή έπανάσταση στήν ΕΣΣΔ έξαφάνισε αύτές τίς τρώγλες άπό τή χώρα μας. Οί τρώγλες ά τικαταστάθηκαν άπό καινουργ.οφτιαγμένες, ώραίες καί φωτεινέςέργατικές συνοικίες. Καί σέ πολλές περιπτώσεις, στή χώρα μας οί εργατικές συνοικίες έχουν καλύτερη έμφανιση άπό τό κέντρο τής πόλης. 'Λκόαα περισσότερο άλλαξε ή οψη τού χωριού. 'Αρχίζει

"Εκθεση στό ΧΥΉ ouvtbpio τ ο ύ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

611

νά έξαφανίζβται τό πολιό χωριό μ.έ τήν έκκλησιά του στό πιό ορατό σημείο, μέ καλύτερα σπίτια τά σπίτια τού χωροφύλακα, τοϋ παπά, τοϋ χουλάχου στήν πρώτη σειρά χαί μέ τίς μισοχατεστραμένβς ΐζμπες (καλύβες) τών άγροτών στό βάόος. Στή θέση το J έμφανίζεται τό καινούργιο χωριό μέ τά κοινωνικά χτίρια καί τά χτίρια τοϋ νοικοκυριού, μέ τίς λέσχες του, μέ τό ραδιόφωνο καί μέ τόν κινηματογράφο, μέ τά' σχολεία, τή βιβιοθήκη καί τούς • παιδικούς σταθμούς, μέ τά τραχτέρ, τά κομπάΤν, τίς άλωνιστιχές μηχανές χαί τά αύτοχίνητά του. Εξαφανίστηκαν οί παλιές διασημότητες τοϋ χουλάκου-έκμεταλλευτή, τού τοχογλύφου-βδέλα, τοϋ ίμπορα-χερδοσχόπου, τοϋ πατερούλη-χωροφύλαχα Τώρα, γνωστές προσωπικότητες είναι οΕ παράγοντες τών χολχόζ χαί τών σοβνόζ, τών σχολείων χαί τών λεσχών, οί άρχιτραχτερίστες χαί οί οδηγοί χομπάϊν, οΕ άρχηγοί τών συνεργείων γιά τή γεωργία χαί τή χτηνοτροφία, οί καλύτεροι ούντάρνιχοι χαί οΕ καλύτερες ούντάρνισες τών χολχόζνιχων χάμπων. Εξαφανίζεται ή άντίθεση άνάμεσα στήν πόλη καί στό χωριό. Ή πόλη παύει νά είναι στά μάτια τών άγροτών τό κέντρο τής έκμετάλλευσής τους. "Ολο χαί πιό στέρεα γίνονται τά νήματα τής οίχονομιχής χαί έκπολιτιστιχής σύνδεσης άνάμεσα στήν πόλη χαί στό χωριό. Τό χωριό πα'ρνει τώρα βοήθεια άπό τήν πόλη καί τή βιομηχανία της: τραχτέρ, γεωργικές μηχανές, αυτοκίνητα, άνθρώπους, χρηματικά μέσα. Μά καί τό ίδιο τό χωριό έχει τώρα τή βιομηχανία του μϊ τή μορφή τών μηχανοτραχτερικών σταθμών, τών έργαστηρίων έπισκευής, τών κάθε είδους βιομηχανικών έπιχειρήσεων τών κολχόζ, τών μικρών ήλεκτρο· παραγωγικών σταθμών κλπ. Γεφυρώνεται τό έκπολιτιστικό χάσμα πού ύπήρχε άνάμεσα στήν πόλη καί στό χωριό. Αύτές είναι οΕ βασικές καταχτήσεις τών έργαζομένων στόν τομέα τής καλυτέρευσης τής υλικής τους κατάστασης, τής ζωής τους, τού πολιτισμού τους. Μέ βάση αύτές τίς έπιτυχίες έχουμε στήν περίοδο πού έξετάζουμε: α) Αύξηση τοϋ έθνικοϋ εισοδήματος άπό 3 5 δισεκατομμύρια ρούβλια τό 1930, σέ 50 δισεκατομμύρια τό 1933. Καί μιά πού τό ποσοστό τών καπιταλιστικών στοιχείων μαζί καί τών χρονομιούχων έπιχειρηματιών στό έθνικό εισόδημα είναι σήμερα λιγότερο άπό 0 , 5 % σχεδόν δλο'τό έθνικο εισόδημα κατανέμεται άνάμεσα στούς έργάτες καί τούς υπαλλήλους, στούς έργαζόμενους άγρότες, στούς συνεταιρισμούς καί στό κράτος.

612

Σ.τ d λ ι ν

β) Αύξηση τοϋ πληθυσμού τής Σοβιετικής "Ένωσης άπό 160,5 εκατομμύρια στά τέλη του 1930, σέ 168 έκατομμύρια στά τέλη του 1933. γ) Αύξηση τοϋ αριθμού τών έργατών καί τών υπαλλήλων άπό 14 έ/ατομμύρια 530 χιλιάδες τό 1930, σ5 21 έκατομμύρια 883 χιλιάδες τό 1933, ένώ ό άριθμός τών άνθρωπων πού ασχολούνται μ; σωματική έργασία αυξήθηκε άπό 9 έκατομμύρια 489 χ-λιαοες σέ 13 έκατομμύρια 797 χιλιάδες. '() άριθμός τών έργατών της μεγάλης βιομηγανίας μαζί καί το">ν εργατών πού δουλεύουν στίς μεταφορές αύξήθηκε άπό 5 έκατομμύρια 79 χιλιάδες σέ 6 έκατομμύρια 882 χιλιάδες. Ί) αριθμός τών έργατών της άγροτικής οικονομίας άπό 1 εκατομμύριο 426 χιλιάδες αύξήθηκε σέ 2 εκατομμύρια 519 χιλιάδες καί ό αριθμός τών έργατών καί υπαλλήλων πού δουλεύουν στό έμπόριο άπό 814 χιλιάδες σέ 1 εκατομμύριο 497 χιλιάδες. δ) Αύξηση τού συνολικού ποσού τών μισθών τών έργατών καί όπαλλήλω/ άπό 13 δισεκατομμύρια 597 εκατομμύρια ρούβλια τό 1930, σέ 34 δισεκατομμύρια 280 εκατομμύρια ρούβλια τό 1933. ε) Αύξηση τού μέσου χρονιατικου μισθού τών έργατών τής βιομηχανίας άπό 991 ρούβλια τό 1930, σέ 1519 ρούβλια τό 1933. στ) Αύξηση τού ταμείου τών κοινωνικών άσφαλίσεων τών έργατών καί τών υπαλλήλων άπό 1 δισεκατομμύριο 810 έκατομμύρια ρούβλια τό 1930, σέ 4 δισεκατομμύρια 6 ΐ 0 έκατομμύρια ρούβλια τό 1933. ζ) Πέρασμα στήν 7ωρη εργάσιμη μέρα σ' όλη τή βιομηχανία έπιφανείας*. η) Βοήθεια τού κράτους στούς άγρότες, μέ τήν όργάνωση 2.860 μηχανοτραχτερικών σταθμών, πράγμα πού άπαίτησε νά Επενδυθούν 2 δισεκατομμύρια ρούβλια. θ) Βοήθεια τού κράτους στούς άγρότες μέ τήν παροχή πιστώσεων στά κολχόζ, πού φτάνουν τό 1 δισεκατομμύριο 600 έκατομμύρια ρούβλια. ι) Βοήθεια τού κράτους στούς άγρότες μέ τήν παροχή π ι στώσεων σέ σπόρο καί σέ είδη διατροφής, πού φτάνουν στό διάστημα τής περιόδου πού έξετάζουμε τά 262 έκατομμύρια πούτια δημητριακά. ια) Βοήθεια τού κράτους στούς οικονομικάάδύνατους άγρό*Δέν περιλαβαΐνεται ή έργασία ai μεταλλεία, κλπ (Σημ. Μετ.)

ύπόγειο χώρο: άνθρακορυχεία,

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

613

τες μέ τήν παροχή φορολογικών καί Ασφαλιστικών διευκολύνσεων, πού τό συνολικό' ποσό τους φτάνει τά 370 έκατομμύρια ρούβλια. Ό σ ο γιά τήν εκπολιτιστική Ανάπτυξη τής χώρας, έχουμε στήν περ'οδο που ΕΕετάζουμε: α) Έφαρμογή τής γενικής υποχρεωτικής δημοτικής εκπαίδευσης α' δλη ιήν ΕΣΣΔ καί άνέβισμα τού ποσοστού τών εγγραμμάτων άπό 6 7 % στά τέλη τού 1930, σέ 9 0 % στά τέλ^τού 1933. β) Αύξηση τού Αριθμού τών μαθητών στά σχολεία δλων τών βαθμών άπό 14 έκατομμύρια 358 χιλιάδες τό 1929, σέ 26 έκατομμύρια 419 χιλιάδες τό 1933. 'Αναλυτικά: τών δ η μ ο τ ι κ ώ ν σχολείων άπό 11 έκατομμύρια 697 χιλιάδες σέ 19 έκατομμύρια 165 χιλιάδες, τής μ έ σ η ς Εκπαίδευσης άπό 2 έκατομμύρια 453 χιλιάδες σέ 6 έκατομμύρια 674 χιλιάδες καί τής Α ν ώ τ α τ η ς εκπαίδευσης Από 207 χιλιάδες σε 491 χιλιάδες. γ) Αύξηση τού άριθιιού τών παιδιών τής προσχολικής άγωγής άπό 838 χιλιάδες τό 1929, σέ 5 έκατομμύρια 917 χιλιάδες τό 1933. δ) Αύξηση τοϋ Αριθμού τών Ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, γενικών καί ειδικών, άπό 91 τό 1914, σέ 600 τό 19.3. ε) Αύξηση τού άριθμού τών ινστιτούτων γιά έπιστημονικές έρευνες άπο 400 τό 1929, σέ 840 τό 1933. στ) Αύξηση τοϋ άριθμού τών λεσχών άπό 32 χιλιάδες τό 1929, σέ 54 χιλιάδες τό 1953. ζ) Αύξηση τού άριθμού τών κινηματογράφων, τών κινηματογραφικών Εγκαταστάσεων ατίς λέσχες καί τών κινητών κινηματογράφων άπό 9.800 τό 1929, σέ 29.200 τό 1933. η) Αύξηση τής κυκλοφορίας τών έφ^μίριδων άπό 12 έκατομμύρια 500 χιλιάδες τό 1929, σέ 36 εκατομμύρια 500 χιλιάδες τό 1933." Δέ θδναι ανώφελο ίσως νά σημειώσουμε ότι τό ποσοστό τών έργατών πού φοιτούν στά άνώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα φτάνει στή χώρα μας τά 5 1 , 4 % , καί τό ποσοστό τών έργαζομένων άγροτών τά 1 6 , 5 / ί , ένώ στή Γερμανία, λογουχάρη, τό ποσοστό τών έργατών στούς σπουδαστές τών Ανώτατων έκπαιδευτικών ιδρυμάτων ήταν ατό σχολικό έτος 1932-33 μονάχα 3,2% καί τό ποσοστό τών μικρών άγροτών μονάχα 2,4%. Πρέπει νά σημειώσουμε σάν παρήγορο γεγονός κ ι ί σά ση-

<625

Σ τ ά λ ι ν

μόδι άνάπτυξης τοϋ πολιτισμού στό χωριό, τήν άνάπτυξη τής δραστηριότητας τών γυναικών πού βίναι μέλη του κολχόζ στόν τομέα τής κοινωνικοοργανωτικής δουλιάς. Είναι γνωστό, λο^ουχάρη, δτι σήμερα 6 περίπου χιλιάδες γυναίκες-κολχόζνισες είναι πρόεδροι κολχόζ, πάνω άπό 60 χιλιάδες είναι μέλη διοικήσεων κολχόζ, 28 χιλιάδες άρχηγοί συνεργείων, 100 χιλιάδες όογανώτριες ομάδων δουλιάς, 9 χιλιάδες διευθύνουν κολχόζνικα έμ,πορικά πρατήρ·α καί 7 χιλιάδες είναι τραχτερίστριες. Είναι περιττό νά πούμε δτι αύτά τά στοιχεία δέν είναι πλήρη. Κι αύτό δμως τό λίγο πού περιέχεται σ' αύτά τά στοιχεία, δείχνει άρκετά καθαρά τή μεγάλη άνάπτυξη τού πολιτισμού στό χωριό. Τό περιστατικό αύτό έχει, σύντροφοι, τεράστια σημασία. Έ χ ε ι τεράστια σημασία γιατί οί γυναίκες άποτελούν τό μισό τοϋ πληθυσμού τής χώρας μας, άποτελούν μιά τεράστια στρατιά έργασίας καί έχουν άποστολή ν' Αναθρέψουν τά παιδιά μας, τή μελλοντική μας γενιά, δηλαδή τό μέλλον μας. Νά γιατί δέ μποροϋμε νά έπιτρέψουμε νά φυτοζωεί μέσα στό σκοτάδι καί στήν άμάθεια αύτή ή τεράστια στρατιά των έργαζομένων! Νά γιατί πρέπει νά χαιρετίσουμε τήν άναπτυσσόμενη κοινωνική δραστί}ριότητα τών έργαζομένων γυναικών καί τήν άνάδειξή τους σέ καθοδηγητικές θέσεις, ^άν άναμφισβήτητο σημάδι άνάπτυξης τοό πολιτισμού μας. ( Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χειροκροτήματα). Τέλος, πρέπει νά σημειώσουμε άκόμα ένα γεγονός, άρνητικοϋ δμως χαραχτήρα. Έ χ ω υπόψη μου τό άπαράδεχτο φαινόμενο, δτι ot παιδαγωγικοί καί ιατρικοί «κλάδοι» έξακολο^ούν άκόμα νά βρίσκονται ολότελα παραμελημένοι στή χ ώ τα μας. Αύτή είναι μιά μεγάλη έλλειψη πού εγγίζει τά δρια ρής παραβίασης τών συμφερόντων τοϋ κράτους. Πρέπει τό δίχως άλλο νά βάλουμε τέρμα σ' αύτή τήν έλλειψη, Καί δσο γρηγορότερα γίνει αύτό, τόσο καλύτερα. 4. Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΜΠΟΙΈΤΜΑΤΙΚΠΣ ΚΑΙ 01 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

ΚΤΚΑΟΦΟΡΙΑΣ

Έ τ σ ι έχουμε: α) Αδξηση τής παραγωγής τής βιομηχανίας, μαζί καί τής παραγωγής ειδών πλατιάς κατανάλωσης. Ρ Αύξηση τής παραγωγής τής άγροτικής οίκονομ'ας. ,) Αΰξησ/, τής κατανάλωσης καί τής ζήτησης προϊόντων καί εμπορευμάτων άπό τίς έργαζόμενες μάζες τής πόλης καί τοϋ χωριού.

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

615

Τϊ χρειάζεται άχόμα γιά νά συνδυαστούν αύτοί οί Spot -χαί γιά νά εξασφαλίσουμε σ' δλη τή μάζα τών καταναλωτών τ ά άπαραίτητα έμπορεύματα χαί προϊόντα. Μερικοί σύντροφοι νομίζουν δτι είναι άρχετή ή ύπαρξη αύτών τών δρων γιά νά αναβλύσει μόνη της ή άνάπτυξη της οίχονομιχής ζωής τής χώρας. Αύτό είναι μεγάλη π?άνη. Μπορεί νά υπάρχουν δλοι αύτοί οί δροι, μά άν τό έμπόρευμα δέ φτάνει στόν χαταναλωτή, ή οικονομική ζωή δχι μόνο δέ μπορεί νά άναβλύαει, μά άντίθετα θά ξεχαρβαλωθεί καί θά άποδιοργανωΟεί πέρα γιά πέρα. Πρέπει, τέλος, νά καταλάβουμε δτι τά έμπορεύματα παράγονται, σέ τελευταία άνάλυση δχι γιά τήν παραγωγή, μά γιά τήν κατανάλωση. Είχαμε περιπτώσεις πού υπήρχαν δχι λίγα έμπορεύματα καί προϊόντα, πού δμως δχι μόνο £έν έφταναν ώς τόν καταναλωτή, αλλά συνέχιζαν χρόνια ύλόχληρα νά περιπλανιούνται στούς γραφειοκρατικούς μαιάνδρους μέσα στό λεγόμενο δίχτυ διοχέτευσης τών έμπορευμάτων, μακριά άπό τόν καταναλωτή. Είναι εύνόητο, δτι κάτω άπ' αύτές τίς συνθήκες ή βιομηχανία καί ή άγροτική οικονομία Ιχαναν κάθε κίνητρο γιά τήν έπέχταση τής παραγαγής, δτι στιβάζονταν τά έμπορεύματα στό δίχτυ διοχέτευσης έμπορευμάτων, ένώ οί έργάτες καί οί άγρότες έμεναν χωρίς έμπορεύματα καί προϊόντα. Τ ό άποτέλεσμα ήταν τό ξεχαρβάλωμα τής οικονομικής ζωής τής χώρας, παρ* δλο δτι όπήρχαν έμπορεύματα χαί προϊόντα. Γιά νά μπορέσει ή οικονομική ή ζωή τής χώρας νά άναβλύσει πέρα γιά πέρα καί γιά νάχουν ή βιομηχανία καί άγροτική οικονομία ένα κίνητρο γιά τήν παραπέρα αύξηση τής παραγωγής τους, πρέπει νά υπάρχει άκόμα ένας δρος καί συγκεκριμένα πρέπει νά υπάρχει άναπτυγμένη κ υ κ λ ο φ ο ρ ί α έμπορ ε υ μ ά τ ω ν άνάμεσα στήν πόλη καί στο χωριό, άνάμεσα στίς περιφέρειες καί στίς περιοχές τής χώρας, άνάμεσα στούς διάφορους κλάδο,ις τής λαϊκής οικονομίας. Είναι άπαραίτητο, ή χώρα μας νά καλυφθεί μέ ένα πλούσιο δίχτυ άπό Εμπορικές βάσεις, καταστήματα καί πρατήρια. Είναι άπαραίτητο, άπό τά κανάλια αύτών τών βάσεων, τών καταστημάτων καί τών πρατηρίων, νά κυλούν άσταμάτητα τά έμπορεύματα άπό τόν τόπο τής παραγωγής ατόν καταναλωτή. Είναι άπαραίτητο, α' αύτό τό έργο να προσελκυσθεί καί τό κρατικό έμπορικό δίχτυ, καί τό συνεταιριστικό έμπορικό δίχτυ καί ή τοπική βιομηχανία, καί τά χολχόζ, καί οί άγρότες πού είναι άτομικοί νοικοκυραίοι. Κι αύτό άκριβώς λέγεται σέ μάς άναπτυγμένο σ ο β ι ε τ ι-

<616

Σ τ ά λ ι ν

κ ό έ μ π ό ρ ι ο , έμπόριο χ ω ρ ί ς καπιταλιστές, έμπόριο χ ρ ΐ ς χερδοσχόπους. "Οπως βλέπετε, ή άνάπτυξη του σοβιετικού έμπορίου είναι έ κείνο τό έπίκαιρο πρόβλημα, πού χωρίς τή λύση του είναι άδύνατο νά κινηθούαε πρός τά μπρός. Καί όμως, μ' όλο πού ή άλήθεια αύτή είναι εξώφθαλμη, τό κόμμα άναγκάστηκε νά υπερνικήσει στήν περίοδο πού έέετάζουμε μιάν όλόχληρη σειρά άπό έμπόδια στό δρόμο γιά τήν άνάπτυξη τοϋ σοβιετικού έμπορίου, εμπόδια πού θά μπορούσαμε μέ δυό λόγια, νά τά χαραχτηρίσουμε σάν άποτέλεσμα διανοητικής στρέβλωσης σέ μιά μερίδα κομμουνιστών, πάνω στά ζητήματα τής άνάγκης καί τής στμασίας τοΰ σοβΐ3τιχοΰ έμπορίου. "Ας άρχίσουμε μέ τό γεγονός, οτι άνάμεσα σέ μιά μερίδα, τών κομμουνιστών βασιλεύει άκόμα μιά υπεροπτική καί περιφρονητική στάση πρός τ s έμπόριο γενικά, πρός το σοβιετικό έμπόριο είδικά. Λύτοί, οί μέ τό συμπάθειο κομμουνιστές, θεωρούν τό σοβ-ετικό έμπόριο σά δευτερεύσουσα καί άνάξια υπόθεση καί τά στελέ·/η τοΰ έμπορίου σάν ξοφλημένους άνθρώπους. Είναι ολοφάνερο, οτι αυτοί οί άνθρωποι δέν καταλαβαίνουν πώς μέ τήν υπεροπτική τους στάση άπέναντί στό σοβιετικό έμπόριο δέν Εκφράζουν μπολσεβίκικες απόψεις, μά άπόψεις ξεπεσμένων εύγενών, πού ένώ έχουν με/άλες φιλοδοξίες δέν έχουν όμως τά σχετικά έφόδια (Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α). Οί άνθρωποι αύτοί δέν καταλαβαίνουν ότι τό σοβιετικό έμπόριο είναι δική μας, ολότελα δική μ®ς> μπολσεβίκικη υπόθεση, καί αυτοί πού Εργάζονται στό έμπόριο μαζί καί οί υπάλληλοι τών μικροκαταστηαάτων, έφόσον δουλεύουν τίμια, είναι φορείς τής δικής μας, Επαναστατικής μπολσεβίκικης υπόθεσης. ( Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Είναι εύνόητο, οτι τό κόμμα άναγχάστηχε νά φερθεί μέ κάποια τραχύτητα σ* αύτούς, τούς μέ τό συμπάθειο κομμουνιστές, καί νά πετάξει στόν τενεκέ τών σκουπιδιών τίς αριστοκρατικές τους προλήψεις. (11 αρατεταμένα Χειροκροτήματα). 'Αναγκαστήκαμε νά υπερνικήσουμε άκόμα κι άλλου είδους προλήψεις. Πρόκειται γιά τήν άρισςερή φλυαρία, πού κυκλοφορεί οτούς κύκλους μιάς μερίδας άπό οτελέχη μας, οτι τό σοβιετικό έμπόριο είναι δήθεν Ενα ξεπερασμένο στάδιο, οτι χρειάζεται νά ρυθμίσουμε τήν άμεση άνταλλαγή τών προϊόντων, οτι τά χρήματα σύντομα θά καταργηθούν, γιατί Εχουν μετατραπεί δήθεν σέ άπλά σύμβολα υπολογισμού, οτι δέν υπάρχει λόγος νά άναπτύσσουμε τό έμπόριο μιά καί χτυπά την πόρτα μας ή άμεση άν-

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

617

ταλλιγή τών προϊόντων. Πρέπει νά τονίσουμε δτι αύτή ή Αριστερή μικροαστική φλυαρία, πού παίζει τό παιχνίδι τών καπιταλιστικών στοιχείων πού έπιδιώκουν νά τορπιλίσουν τήν Ανάπτυξη τοϋ σοβιετικού έμπορίου, κυκλοφορεί δχι μόνο στούς κύκλους μιάς μερίδας τών κόκκινων καθηγητών, μά καί στούς κύκλους μερικών στελεχών τού έμπορίου. Φυσικά, είναι Αστείο καί διασκεδαστικό τό γεγονός, δτι οί άνθρωποι αύτοί, πού είναι Ανίκανοι νά ρυθμίσουν τό Απλούστατο Εργο τού σοβιετικού έμπορίου, φλυαρούν δτι είναι έτοιμοι νά ρυθμίσουν τό πιό πολύπλοκο και πιό δύσκολο Εργο τής Αμεσης άνταλλαγής των προϊόντων. Οί Δόν Κιχώτες δμως λέγονται Δόν Κιχώτες, Γσα-ίοζ γιατί στερούνται τό στοιχειώδες αίσθημα τής ζωής. Οί άνθρωποι αύτοί, πού Απέχουν τόσο Απ' τό μαρξισμό, δσο Απέχει ή γή άπό τόν ούρανό, είναι φανερό οτι δέν καταλαβαίνουν δτι τά χρήματα θά παραμείνουν στή χώρα μας άκόμα γιά πολύν καιρό, ώς τήν όλοκλήρωση τού πρώτου στάδιου τού κομμουνισμού, δηλαδή τού σοσιαλιστικού στάδιου Ανάπτυξες. Δέν καταλαβαίνουν, ότι τά χρήματα Αποτελούν τό δργανο έκείνο τής άστικής o?yovoμίας, πού τό πήρε στά χέρια της ή Σοβιετική εξουσία κα·. τό προσάρμοσε στά συμφέροντα τού σοσιαλισμού, γιά νά άναπτύςε: τό σοβιετικό έμπόριο στόν Ανώτατο βαθμό καί γιά νά προετοιμάσει Ετσι τίς συνθήκες γιά τήν άμεση Ανταλλαγή το ν προϊοντων. Δέν καταλαβαίνουν, δτι ή άμεση ανταλλαγή τών προϊόντων μπορεί νάρθει μόνο σά διάδοχος καί σάν άποτέλεσμα ένός ιδανικά ρυθμισμένου σοβιετικού έμπορίου, πού δέν τόχουμε καθόλου άκόμα καί πού δέ θά τόχουμε τόσο γρήγορα. Κίναι ευνόητο οτι τό κόμμα, προσπαθώντας νά οργανώσει ένα άναπτυγμένο σο3ιετικό έμπόριο, θεώρησε απαραίτητο νά κοπανίσει καί αύτά τά «άριστερά» εκτρώματα καί νά σκορπίσει στά τέσσερα σημεία τού ορίζοντα τή μικροαστική τους φλυαρία. 'Αναγκαστήκαμε άκόμα νά υπερνικήσουμε τίς άρρωστιάρικες συνήθειες τών στελεχών τού έμπορίου πού κατανέμουν μηχανικά τά έμπορεύματα, νά Εξαλείψουμε τήν· περιφρόνηση πρός τίς Απαιτήσεις γιά ποικιλία, καί πρός τίς Απαιτήσεις το·> καταναλωτή, νά Εςαλείψουμε τή μηχανική Αποστολή τών εμπορευμάτων, τήν έλλειψη προσωπικής ευθύνης στό έμπόριο. Γιά τό σκοπό αύτό δημιουργήθηκαν Εμπορικές βάσεις κατά περιοχές, καί γιά τόν ταυτόχρονο Εφοδιασμό πολλών περιφερειών άνοιξαν δεκάδες χιλιάδες καινούργια καταστήματα καί πρατήρια. 'Αναγκαστήκαμε Ακόμα νά Εξαλείψουμε τη μονοπωλειακή

<618

Σ τ ά λ ι ν

θέση τών συνεταιρισμών στήν άγορά χαί υποχρεώσαμε σέ σχέση μ' αύτό όλα τά Λαϊκά Έπιτροπάτα ν' Αρχίσουν νά έμπορεύον· ται τά δικά τους έμπορεΰματα, χαί τό Λαϊκό Έπιτροπάτο το·"ι 'Επισιτισμού νά Αναπτύξει πλατιά τό λιανιχό έμπόριο τών γεωργικών προϊόντων, πράγμα πού οδήγησε άπό τή μιά μεριά στήν καλυτέρεψη τοϋ έμπορίου τών συνεταιρισμών μέ τήν άμιλλα, καί άπό τήν άλλη οτή μείωση τών τιμών στήν άγορά, στήν •Έυγείανση τής άγοράς. 'Αναπτύξαμε ένα πλατό δίχτυ άπό τραπεζαρίες, πού τίς έφοδιάζουμε μέ έμπορεύματα σέ έλαττωμένες τιμές («κοί/ά συσ-' σίτια»), οργανώσαμε τμήματα έπιμελητε'ας τοϋ Αργάτη (τά «ΟΡΣ») στά έργοστάσια χαί στίς φάμπρικες, άποκλείοντας <?πό τήν έπιμελητεία τοϋ εργοστασίου τά στοιχεία πού δέν έχο.υν σχέση μέ τό έργοστάσιο. "Ετσι μονάχα στό συ/κρότημα τού Λαϊκόϋ ' Ε π ι τροπάτου Βαριάς Βιομηχανίας άναγχαστήκαμε νά έξαιρέσοομε δχι λιγότερο άπό 500 χιλιάδες άτομα πού ήταν ξένα πρός τά έργοστάσια. Δημιουργήσαμε τήν ένιαία συγκεντρ.ωτικά όργανωμένη τράπεζα βραχυπρόθεσμης πίστωσης, τήν Κρατική Τράπεζα, μέ 2200 περιφερειακά τοπιχά τμήματα, κατάλληλα γιά νά χρηματοδοτούν τίς εμπορικές έπιχειρ-ήσεις. Σάν άποτέλεσμα αύτών τών μέτρων έχουμε στήν περίοδο πού έξετάζουμε: α) "Ανάπτυξη τού διχτύου καταστημάτων καί έμπορικώϊ πρατηρίων, πού ο άριθμός τους άπό 184.662 τό 1930, αύξήΟηκε σέ 277.974 τό 1933. β) Τό νεοδηιιιουργημένο δίχτυ τών έμποριχών βάσεων στίς περιοχές, μέ 1011 βάσεις καί τών περιφερειακών έμποριχών βάσεων γιά τόν ταυτόχρονο έφοδιασμό πολλών περιφερειών,μέ 864 βάσεις. γ) Τό νεοδηιιιουργημένο δίχτυ τών ΟΡΣ, μέ 1600 τμήματα, δ) Άνάπτυξη τοϋ διχτύου τών πρατηρίων γιά τήν πούληση ψωμιού, πού άγκαλιάζει τώρα 330 πόλεις. ε) Άνάπτυξη τού διχτύου κοινών συσσιτίων—τραπεζαρίες— πού άγκαλιάζει τώρα 19 έκατομμύρια 800 χιλιάδες καταναλωτές. στ) Αύξηση της κυκλοφορίας έμπορευμάτων μέσω τού κράτους καί τών συνεταιρισμών, μαζί καί τών κοινών συσσιτίων—τραπεζαρίες—άπό 18 δισεκατομμύρια 900 έκατομμύρια ρούβλια τό 1930, σέ 49 δισεκατομμύρια ρούβλια τό 1933. Ηά ήταν λάθος νά νομίσει κανείς δτι δλη αύτή ή άνάπτυ-

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

619

ξη του σοβιετικού έμπορίου είναι άρκετή νά ικανοποιήσει τίς άνάγκες τής οικονομίας μας. Άντίθετα, τώρα περισσότερο άπό κάθε άλλη φορά, γίνεται φανερό δτι ή σημερινή κατάσταση τής κυκλοφορίας τών έμπορευμάτων δέ μπορεί νά ίκανοποιήσει τίς άνάγκες μας. Γι' αύτό, έχουμε καθήκον ν' Αναπτύξουμε παραπέρα τό σοβιετικό έμπόριο, νά προσελκύσουμε σ' αύτό τό έργο τήν τοπική βιομηχανία, νά δυναμώσουμε τό κολχόζνικο-άγροτικό έμπόριο καί νά κερδίσουμε νέες άποφασιστικές έπιτυχίες στόν τομέα τής άνόδου τοϋ σοβιετικού έμπορίου. Είναι άπαρα'τητο ώστόσο νά τονίσουμε, δτι τό έργο αότό δέ μπορεί νά περιοριστεί μονάχα στήν άνάπτυξη τοϋ σοβιετικού έμπορίου. "Αν ή άνάπτυξη τής οικονομίας μας στηρίζεται στήν άνάπτυξη τής έμπορευματικής κυκλοφορίας, στήν άνάπτυξη τοϋ σοβιετικού εμπορίου, τότε ή άνάπτυξη τού σοβιετικού έμπορίου στηρίζεται μέ τή σειρά της στήν άνάπτυξη τών μεταφορών μας, τόσο τών σιδηροδρομικών καί τών υδάτινων, όσο καί τών αυτοκινητιστικών. Μπορεί νά συμβεί νά υπάρχουν έμπορεύματα, νά όπάρχει άπόλυτη δυνατότητα νά άναπτυχθεί ή Εμπορευματική κυκλοφορία, οί μεταφορές όμως νά μήν προλαβαίνουν τήν άνάπτυξη τής έμπορευματικής κυκλοφορίας καί νά μήν είναι σέ θέση νά μεταφέρουν τά έμπορεύματα. "Οπως είναι γνωστό, αότό άκριβώς γίνεται πολύ συχνά στή χώρα μας. Γι αότό, οί μεταφορές είναι έκείνο τό άδύνατο σημείο, όπου μπορεί νά σκοντάψει, καί ίσως μάλιστα άρχίζει κιόλας νά σκοντάφτει δλη ή οικονομία μας καί πρώτα άπ' δλα ή έμπορευματική μας κυκλοφορία. Είναι άλήθεια, οτι οί σιδηροδρομικές μεταφορές αύξησαν τή μεταφορά έμπορευμάτων άπό 133,9 δισεκατομμύρια χιλιομετρικούς τόννους τό 1930, σέ 172 δισεκατομμύρια χιλιομετρικούς τόννους τό 1933. Αύτό δμως είναι λίγο, πολύ λίγο γιά μάς, γιά τήν οικονομία μας. Οί υδάτινες μεταφορές αύξησαν τή μεταφορά έμπορευμάτων άπό 45,6 δισεκατομμύρια χιλιομετρικούς τόννους τό 1930, σέ 59.9 δισεκατομμύρια χιλιομετρικούς τόννους τό 1933. Αύτό δμως είναι λίγο, πολύ λίγο γιά τήν οικονομία μας. Δέ μιλώ πιά γιά τίς αύτοκινητιστικές μεταφορές, πού ό συνολικός άριθμός τών αύτοκινήτων μας αύξήθηκε άπό 8.800 αύτοκίνητα (φορτηγά καί επιβατικά) τό 1913, οέ 117.800 αύτοκίνητα στά τέλη τού 1933. Αυτό είναι τόσο λίγο γιά τή λα'ική οικονομία μας, πού είναι ντροπή άκόμα καί νά μιλούμε γι' αύτό

<620

Σ τ ά λ ι ν

Δέ χωρά άμφιβολία, δτι δλα αύιά τά είδη των μεταφορών Οά μπορούσαν νά δουλεύουν πολύ καλύτερα, άν τά δργανα τών μεταφορών δέν έπασχαν άπό μιά γνωστή άρρώστεια, πού λέγεται γραφειοκρατική μέθοδος καθοδήγησης. Γι' αύτό, έκτος άπ' τό δτι είναι άνάγκη νά βοηθήσουμε τις μεταφορές μέ άνθρώπους καί μέσα, το καθήκον μας είναι νά ξεριζώσουμε άπό τά όργανα τών μεταφορών τή γραφειοκρατική στάση τους προς τή δουλιά καί νά τά κάνουμε όργανα μέ περισσότερο έπιχειρησιακό πνεύμα. Σύντροφοι! Κατορθώσαμε νά λύσουμε σωστά τά βασικά προβλήματα τής βιομηχανίας, καί ή βιομηχανία μας σ.έκεται σήμερα γερά στά πίδιά της. Κατορθώσαμε νά λύσουμε έπίσης σωστά τά βασικά προβλήματα τής άγροτικής οίκονομίας, καί — μπορούμε νά τό πούμε άνοιχτά—ή άγροτική μας οικονομία στέκεται σήμερα έπίσης γερά στά πόδια της. Μπορούμε όμως νά χάσουμε αύτες τίς καταχτήσεις, άν ή εμπορευματική μας κυκλοφορία άρχίσει νά κουτσαίνει κι άν οί μεταφορές γίνουν βαρίδια στά πόδια μας. Γι' αύτό, τό καθήκον τής άνάπτυξης τής έμπορευματικής κυκλοφορίας καί τής αποφασιστικής καλυτέρευσης τών μεταφορών είναι έκείνο τό άμεσο καί έπίκαιρο καθήκον, πού χωρίς τή λύση του δέ μπορούμε νά τραβήξουμε μπροστά. ΠΙ ΤΟ

Κ Ο Μ Μ Α

Περνώ στό ζήτημα τού κόμματος. Τό Συνέδριο μας γίνεται κάτω άπό τή σημαία τής ολοκληρωτικής νίκης τού λενινισμοϋ, κάτω άπό τή σημαία τής έξάλειψης τών υπολειμμάτων τών άντιλενινιστικών παρατάξεων. Συντρίφτηκε καί διασκορπίστηκε ή άντιλενίνιστική δμάδα τών τροτσκιστών. Οί οργανωτές της περιφέρονται τώρα στό έξωτερικό στίς πίσω αύλές τών άστικών κομμάτων. Συντρίφτηκε καί διασκορπίστηκε ή άντιλενίνιστική δμάδα τών δίξιών. Οί οργανωτές της, άπό καιρό πιά άπαρνήθηκαν τίς άπόψεις τους καί προσπαθούν τώρα μέ κάθε τρόπο νά έπανορθώσουν τά άμαρτήματα πού έκαναν άπέναντί στό κόμμα. Συντρίφτηκαν καί διαρκορπίστηκαν οί παρατάξεις τών έ«>νιχιστιχών παρεκκλίσεων. Οί όργανωτές τους είτε ενώθηκαν όρι-

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

621

στικά μέ τούς φυγάδες πού όνειρεύ ..νται μιάν έπέμβαση, εΓτε έξέφρασαν τή μετάνοιά τους. Ί Ι πλειοψηφία τών οπαδών τών άντεπαναστατικών αύτών ομάδων αναγκάστηκε νά άναγνωρίσει τήν όρθότητα της γραμμής τού κόμματος καί συνθηκολόγησε μπροστά στό κόμμα. "Αν στο XVo Συνέδριο είμασταν υποχρεωμένοι ν' αποδείξουμε τήν όρθότητα τής γραμμής τού κόμματος καί νά κάνουμε άγώνα ένάντια στίς γνωστές άντιλενινιστικές παρατάξεις, y ι άν στό XVIo Συνέδριο υποχρεωθήκαμε νά ξεμπερδίψουμε μέ τούς τελευταίους οπαδούς αύτών τών παρατάξεων, στό σημερινό Συνέδριο δέ χρειάζεται ν' άποδείξουμε τίποτα καί ίσως νά μήν έχουμε ποιον νά χτυπήσουμε. 'Ολοι βλέπουν δτι νίκησε ή γραμμή τοϋ κόμματος. ( Η ύ ε λ λ α χειροκροτημάτων). Νίλησε ή πολιτική τής έχβιομηχάνισης τής χώρας. Τά άποτελέσματά της είναι σ' όλους έξώφθαλμα. Ίί μπορεί νά αντιτάξει κανείς ένάντια σ' αύτό τό γεγονός; Νίκησε ή πολιτική τής έξάλειψης τών κουλάκων καί τής γενικής κολλεχτιβοποίησης. Τά άποτελέσματά της είναι έπίσης έξώφθαλμα σ' δλους. Τί μπορεί νά άντιτάξει κανείς ένάντια σ' αύτό τό γεγονός; 'Αποδείχτηκε μέ τήν πείρα τής χώρας μας δτι είναι άπόλυτα δυνατή ή νικη τού σοσιαλισμού σέ μιά, ξεχωριστά παρμένη χώρα. Τί μΛορβί νά άντιτάξει κανείς ένάντια σ' αύτό τό γεγονός; Είναι ολοφάνερο, δτι δλες αύτές οί έπιτυχίες, καί πρίν άπ' δλα ή νίκη το·> πίντάχρονου σχεδίου, άποσύνθεσαν όριστικά καί έκαναν στάχτη δλες τίς άντιλενινιστικές παρατάξεις. Πρέπει νά πιραδίχτουμε δτι τό κόμμα είναι τώρα συσπειρωμένο σ' ένα σύνολο, δσο ποτέ παλιότερα. (Ηύελ λ α χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ η μ ά τ ω ν πού δ έ λ έ γ α ν ν ά σταματήσουν). 1. ΖΗΤΗΜΑΤΑ 1ΔΕΟΛΟΠΚΗΣ ΚΑΙ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗΣ

ΠΟΑ1ΤΙΚΙΙΣ

Μήπως αύτό σημαίνει, δτι 6 άγώνας τέλειωσε καί δτι δέ χρειάζεται ή παραπέρα έπίθεση τού σοσιαλισμού, σάν περιττό πράγμα; Ό χ ι , δέ σημαίνει αύτό. Μήπως αύτό σημαίνει δτι στό κόμμα μας πάνε δλα χαη' εύ-

<622

Σ τ ά λ ι ν

χήν, δτι δέ θάχουμε πιά παρεκκλίσεις α' αύτό, χαί συνεπώς, μπορούμε τώρα νά έπαναπαυθοΰμε στίς δάφνες μας,' "Οχι, δέ σημαίνει αύτό. Τσαχίσαμε τούς έχθροός του χόμματος, τους όπορτουνιστές δλων τών άποχρώσεων, τούς αυτουργούς έθνικ.στικών παρεκκλίσεων δλων τών ειδών Τά υπολείμματα δμως τής ιδεολογίας τους ζουν άκόμα στά κεφάλια μερικών μελών τοϋ κόμματος καί, δχι σπάνια, δίνουν σημεία ζωής. Τό κόμμα δέν πρέπει νά το θεωρούμε σάν κάτι πού είναι άποσπασμένο άπό τούς γύρω άνθρώπους. Ζει καί δρ£ μέσα στό γύρω κόσμο πού τό περιβάλλει. Δέν είναι έκχληχτικό δτι συχνά στό κόμμα διεισδύουν άπ' έξω άρρωστιάρικες διαθέσεις. Καί όπάρχει χωρίς άμφιβολία έδαφος γιά τέτιες διαθέσεις στή χώρα μας, έστω καί μονάχα γιατί όπάρχουν σέ μ£ς άκόμα μερικά ένδιάμεσα στρώματα τοϋ πληθυσμού, τόσο στήν πόλη, δσο καί στό χωριό, πού άποκλοϋν τό περιβάλλον πού τρέφει αύτές τίς διαθέσεις. Ή Χ ν ΐ ΐ η Συνδιάσκεψη τοϋ κόμματος μας είπε, δτι ένα άπό τά βασικά πολιτικά καθήκοντα γιά τήν πραγματοποίηση τοϋ δεύτερου πεντάχρονου σχεδίου είναι «ή όπερνίκηση τών έπιβιώσεων τοϋ καπ'ταλισμοϋ στήν οικονομία χαί στή συνείδηση τών άνθρώπων». Αύτή είναι μιά ολότελα σωστή σχέψη. Μπορούμε δμως νά πούμε δτι εχουμε υπερνικήσει πιά δλες τίς έπιβιώσεις τοϋ καπιταλισμού στήν οικονομία; Ό χ ι , δέ μπορούμε νά τό πούμε αότό. Άχόμα περισσότερο δέ μπορούμε* νά ποϋμε δτι όπερνικήσαμε τίς έπιβιώσεις τοϋ καπιταλισμού στή συνείδηση τών 4χ£ρώπων. Δέ μπορούμε νά τό ποϋμε αότό, δχι μονάχα γιατί ή συνείδηση τών άνθρώπων στήν άνάπτυξή της μένει πίσω άπό τήν οικονομική τους κατάσταση, μά καί γιατί Εξακολουθεί νά όπάρχει άκόμα ή καπιταλιστική περικύκλωση, πού προσπαθεί ν' αναζωογονεί καί νά υποστηρίζει τίς έπιβιώσεις τοϋ καπιταλισμού στήν οικονομία καί στή συνείδηση τών άνθρώπων στήν ΕΣΣΔ καί πού ένάντιά του έμείς, οί μπολσεβίκοι, πρέπει δλο τόν καιρό νά κρατούμε στεγνό τό μπαρούτι μας. Είναι αύτονόητο, δτι οί επιβιώσεις αύτές δέ μπορούν νά μήν άποτελοϋν εύνοϊκό έδαφος γιά τήν άναζωογόνηση τής ιδεολογίας τών τσακισμένων άντιλενινιστικών ομάδων ατά κεφάλια ορισμένων μελών τοϋ κόμματός μας. Προσθέστε σ' αύτό, τό δχι πολύ ψηλό θεωρητικό έπίπεδο τής πλειοψηφίας τών μελών τού κόμματός μας, τήν άδύνατη ιδεολογική δουλιά τών κομματικών όργάνων, τό παραφόρτωμα τών κομματικών στελεχών μας μέ κα-

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

623

θαρά πραχτική δουλιά, πού τούς άφαιρεί τή δυνατότητα νά συμπληρώσουν τά θεωρητικά τους Εφόδια καί θά καταλάβετε άπό ποϋ προέρχεται ή σύγχιση πού παρατηρείται σέ μιά σειρά ζητήματα τοϋ λενινισμού, στά κεφάλια μερικών μελών τοϋ κόμματος, ή σύγχιση πού συχνά διεισδύει στόν τύπο μας κα( διευκολύνει τό Εργο τής άναζωογόνησης τών υπολειμμάτων τής ιδεολογίας τών τσακισμένων άντιλενινιστικών ομάδων. Νά γιατί δέν πρεπει νά λέμε δτι τέλειωσε ό άγώνας καί ί τ ι δέν είναι πιά άπαραίτητη μιά πολιτική έπίθεσης τοϋ σοσιαλισμοϋ. Θά μπορούσαμε νά πάρουμε μιά σειρά ζητήματα τοϋ λενινισμοϋ χαί 'νά δείξουμε μέ βάση αύτά πόσο ζ νϋν άκόμζ άνάμεσα σέ μερικά μέλη τού κόμματος τά ύπολείμματχ τής ιδεολογίας τών τσακισμένων άντιλενινιστικών δμάδων. "Ας πάρουμε λογουχάρη τό ζήτημα τής άνοικοδόμησης τ ή ς ά τ α ξ ι κ ή ς σ ο σ ι α λ ι σ τ ι κ ή ς κ ο ι ν ω ν ί α ς . Ή Χνΐΐη Συνδιάσκεψη τοϋ κόμματος είπε ότι τραβούμε γιά τή δημιουργία τής άταξικής σοσιαλιστικής κοινωνίας. Είναι αύτονόητο οτι ή άταξική κοινωνία δέ μπορεί νά ερθει, λχ, μοναχή της. Πρέπει νά τήν καταχτήσουμε καί νά τήν άνοικοδομήσουμε μέ τίς προσπάθειες όλων τών Εργαζομένων, μέ τό δυνάμωμα τών όργάνων τής διχτατορίας τού προλεταριάτου, μέ τήν άνάπτυξη τής ταξικής πάλης, μέ τήν κατάργηση τών τάξεων, μέ τήν Εξάλειψη τών υπολειμμάτων τών καπιταλιστικών τάξεων στίς μάχες τόσο ένάντια στούς έσωτερικούς, όσο καί Ενάντια. στούς Εξωτερικούς εχθρούς. Μοϋ φαίνεται δτι τό ζήτημα είναι ξεκάθαρο. Καί δμως σέ ποιόν δέν είν*ι γνωστό δτι ή διακήρυξη αύτής τής ξεκάθαρης καί στοιχειώδικης θέσης τοϋ λενινισμού προκάλεσε οχι λίγη σύγχιση στά κεφάλια καί άρρωστιάρικες διαθέσεις άνάμεσα σέ μιά μερίδα μελών τού κόμματος; Τή θέση γιά τήν κίνησή μας πρός τήν άταξική κοινωνία, πού ρίχτηκε σά σύνθημα, τήν κατάλαβαν σάν αύθορμητη πορεία. Καί κάναν τόν παρακάτω συλλογισμό: Μιά καί πρόκειται γιά τήν άταξική κοινωνία, αύτό θά πει ότι μπορούμε νά Εξασθενίσουμε τήν ταξική πάλη, μπορούμε ν ί έξασθενίσι,υμε τή διχτζτορία τού προλεταριάτου καί γενικά νά ξεμπερδέψουμε μέ το κράτος πού Ιτσι ή αλλιώς πρέπει νά άπονεκρωθεί στό πιό κοντινό μέλλον. Καί τούς Επιανε μιά άκαταλόγιστη Εκσταση περιμένοντας σύντομα τή μέρα πού δέ θά ύπάρχουν τάξεις, δηλαδή, πού δέ θά όπάρχει ταξική πάλη, δηλαδή πού δέ θά ύπάρχουν φροντίδες.

624

Σ.τ

dλ ι ν

καί σκοτούρες, δηλαδή πού θά μπορούν νά καταθέσουν τά όπλα καί νά τί κόψουν δίπλα, περιμένοντας τόν έρχομό τής άταξικής κοινωνίας. ( Γ έ λ ι α σ' 5 λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ) . Δέ μπορεί νά υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή ή σύγχιση στά κεφάλια κι αυτές οί διαθέσεις μοιάζουν δπως μοιάζουν μεταξύ τους δυό σταγόνες νερό, μέ τίς γνωστές απόψεις τών δεξιών, σύμφωνα μέ τίς όποιες τό παλιό πρέπει νά περάσει βαθμιαία μόνο του στό καινούργιο καί μιά ώρίία πρωία θά πρέπει χωρίς νά το καταλάβουμε νά βρεθούμε οτή σοσιαλιστική κοινωνία. "Οπως βλέπετε, τά υπολείμματα τής ιδεολογίας τών τσακισμένων άντιλενινιστικών ομάδων είναι πέρα γιά πέρα ίκανά νά άναζωογονηθούν καί δέν έχασαν καθόλου τήν άνθεχτικοτητά τους. Είναι αύτονόητο ότι, άν αύτή ή σύγχιση στίς άντιλήψεις καί αύτές οί μή μπολσερίκικες διαθέσεις καταχτούσαν τήν πλειοψηφία του κόμματός μας, τό κόμμα θά βρισκόταν σέ κατάσταση άποστράτευσης καί άφοπλισμού. Ά ς πάρουμε παρακάτω τό ζήτημα τού άγροτικού ά ρ τ έ λ καί τής άγροτικής κ ο μ μ ο ύ ν α ς . Τώρα, δλοι παραδέχονται, δτι τά ά ρ τ έ λ , μέσα στίς σημερινές συνθήκες, είναι ή μοναδικά σωστή μορφή τοϋ κολχόζνικου κινήματος. Καί αύτό είναι πέρα γιά πέρα κατανοητο, γιατί: α) τό άρτέλ συνδυάζει σωστά τά άτομικά καθημερινά συμφέροντα τών κολχόζνικων μέ τά κοινωνικά τους συμφέροντα, γιατί β) τό άρτέλ προσαρμόζει μέ έπιτυχία τά άτομικά, καθημερινά συμφέροντα στά κοινωνικά συμφέροντα, διευκολύνοντας Ιτσι τή διαπαιδαγώγηση τών χθεσινών άτομικών νοικοκυραίων στό πνεύμα τοϋ κολλεχτιβισμού. Σέ διάκριση άπ' τό άρτέλ, δπου είναι κοινωνικοποιημένα μονάχα τά μέσα παραγωγής, στίς κομμούνες ήταν κοινωνικοποιημένα ώς τελευταία, δχι μονάχα τά μέσα παραγωγής, μά καί τό σπιτικό νοικοκυριό τού κάθε μέλους τής κομμούνας, δηλαδή τά μέλη τής κομμούνας σέ διάκριση άπό τά μέλη τού άρτέλ, δέν ςίχαν σάν άτομική ίδιοχτησία πουλερικά, μικρά ζώα, άγελάδο^. στάρι, γή γιά περιβόλι γύρω άπ' τό σπίτι τους. Αύτό σημαίνει δτι στίς κομμούνες τά άτομικά, τά καθημερινά συμφέροντα τών μβλών (εν όπολογίζονταν καί δέ συνδυάζονταν τόσο μέ τά κοινωνικά συμφέροντα, δσο πνίγονταν άπ' τά κοινωνικά αύτά συμφέροντα πρός δφελος τής μικροαστικής ισοπέδωσης. Είναι κατανοητό δτι τό περιστατικό αύτό άποτελεί ττ'ν πιό άδύνατη πλευρά τής κομμούνας. "Ετσι εξηγείται ούσιαοτικά καί τό δτι οί κομμούνες δέν είχαν μεγάλη διάδοση, δτι τίς συναντούμε μονά-

"Εκθεση στό XVII σ υ ν ^ ρ ι ο τού ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

625

χα χατά μονάδες χαί δεκάδες. Γιά τήν Ιδια άκριβώς αίτια οί κομμούνες, γιά νά υπερασπίσουν τήν ύπαρξή τους χαί γιά νά μή διαλυθούν, βρέθηκαν στήν άνάγκη νά παραιτηθούν άπό τήν κοινωνικοποίηση τοϋ σπιτικού νοικοκυριού χαί άρχίζουν νά υπολογίζουν τή δουλιά μέ έργάσιμες μέρες, άρχισαν νά δίνουν στάρι ατά μέλη τους, νά επιτρέπουν τήν άτομική κατοχή πουλερικών, μικρών ζώων, άγελάδας, κλπ. Ά π ό αύτό όμως βγαίνει δτι οί κομμούνες πέρασαν στήν πραγματικότητα στήν κατάσταση τών άρτέλ. Κι αυτό δέν είναι καθόλου χαχό, γιατί αύτό άπαιτοϋν τά συμφέροντα τής όγειούς άνάπτυξης το·) μαζικού κολχόζνικου κινήματος. Αύτό δέ σημαίνει βέβαια, ότι η κομμούνα δέ χρειάζεται γενικά, δτι δέν άποτελεί πιά τήν ανώτερη μορφή τοϋ κολχόζνικου κινήματος. "Οχι. 'II κομμούνα είναι απαραίτητη καί άποτελεί φυσικά την άνώτερη μορφή τού κολχόζνικου κινήματος, δχι δμως ή σημερινή κομμούνα, πού εμφανίστηκε πάνω στή βάση τής μή αναπτυγμένης τεχνικής καί τής ανεπάρκειας προϊόντων και πού μόνη της περνί στήν κατάσταση τού άρτέλ, άλλά ή μελλοντική κομμούνα, πού Θά προκύψει πάνω στή βάση μιάς πιό Αναπτυγμένης τεχνικής καί τής άφθονίας σέ προϊόντα. Ή σημερινή άγροτική κομμούνα εμφανίστηκε πάνω στό έδαφος μιάς τεχνικής πού ήταν λίγο άναπτυγμένη κι δταν υπήρχε άνεπάρκεια προϊόντων. 'Κτσι ούσιαστικά εξηγείται χαί τό />τι έφάρμοσε στήν πραχτιχή τήν ισοπέδωση χαί δέν πήρε άρκετά υπόψη της τά άτομικά καθημερινά συμφέροντα τών μελών της, πράγμα πού τήν άναγχάζει τώρα νά περάσει στήν κατασταση τοϋ άρτέλ, δπου συνδυάζονται λογικά τά άτομικά καί τά κοινωνικά συμφέροντα τών κολχόζνικων. ΊΙ μελλοντική κομμούνα θά ξεπηδήσει άπ' τό αναπτυγμένο καί εύπορο άρτέλ Ή μελλοντική άγροτική κομμούνα θά Εμφανιστεί, τότε, δταν στούς κάμπους καί στίς Επιχειρήσεις τών άρτέλ θά όπάρχει άφθονία άπό στάρι, ζώα, πουλερικά, λαχανικά καί άπό κάθε είδος άλλα προϊόντα, δταν τά άρτέλ θά άποχτήσουν μηχανοποιημένα πλυντήρια, σύγχρονες κουζίνες καί τραπεζαρίες, Εργοστάσια ψωμιού κλπ, δταν ό κολχόζνικος θά δει ότι το·> συμφέρει περισσότερο νά προμηθεύεται κρέας καί γάλα άπό τήν επιχείρηση τών άρτέλ, παρά νά διατηοεί δικιά του άγελάδα καί δικά του μικρά ζώα, δταν ή κολχόζνισα θά δει οτι τής συμφέρει περισσότερο νά τρώει τό μεσημέρι στήν τραπεζαρία, νά προμηθεύεται τό ψωμί της άπ' τό άρτοποιείο καί νά παίρνει πλυμένα τά άοπρόρουχα άπό τό δη40 I. Στάλιν. Ζητήματα λ^ινιομού

<626

Σ τ ά λ ι ν

μόσιο πλυντήριο, παρά νά άσχολείται μόνη της μ* αύτά τά πράγματα. 'Η μελλοντική κομμούνα θά έμφανιστεί πάνω οτή βάση τής πιό άναπτυγμένης τεχνικής καί του πιό άναπτυγμένου άρτέλ, πάνω στή βάση τής Αφθονίας σέ προϊόντα. Πότε θά γίνει αύτό; Φυσικά, δχι γρήγορα. Μά-θά γίνει, β ά ήταν ίγκλημα νά έπιταχόνουμε τεχνητά τήν πορεία τής μετεξέλιξης τοϋ άρτέλ στή μελλοντική κομμούνα. Αύτό θά άνακάτευε δλα τά χαρτιά καί θά διευκόλυνε τό έργο τών έχθρων μας. Ή πορεία τής μετεξέλιξης τού άρτέλ στή μελλοντική κομμούνα πρέπει νά συντελεστεί βαθμιαία, στό βαθμό πού δ λ ο ι οί χολχοζνικοι θά πείθονται γιά τήν Ανάγκη αύτής τής μετεξέλιξης. Έ τ σ ι έχει τό ζήτημα μέ τό άρτέλ καί τήν κομμούνα. Ζήτημα, θάλεγε κανείς, ξεκάθαρο καί σχεδόν στοιχειώδικο. Καί δμως σέ μιά μερίδα άπό τά μέλη τοϋ κόμματος έπικρατεί άρκετή σύγχιση πάνω σ' αύτό τό ζήτημα. Ηεωροϋν δτι τό κόμμα, κηρύττοντας τό άρτέλ βασιχή μορφή τοϋ κολχόζνικου κινήματος, Απομακρύνθηκε Από τό σοσιαλισμό^ποχώρησε Από τίς κομμούνες, Από τήν Ανώτερη μορφή τοϋ. κολχόζνικου κινήματος στήν κατώτερη. Καί γεννιέται τό έρώτημα, γιατί; Γιατί άποδείχνει δτι στό άρτέλ δέν υπάρχει ισότητα, έπειδή έκεί διατηρείται ή διαφορά στίς άνάγκες καί στήν άτομική καθημερινή ζωή τών μελών τοϋ άρτέλ, ένώ στήν κομμούνα ύπάρχει ίσοτητα, έπειδή έκεί ισοπεδώθηκαν καί οί άνάγχες καί ή άτομική καθημερινή ζωή τών μελών της. Πρώτα-πρώτα δμως δέν έχουμε πιά τέτιες κομμούνες, δπου νά έπικρατεί ή ισοπέδωση, ή έξίσωοη στόν τομέα τών άναγκών χαί τής Ατομικής ζωής. Έ πραχτική άπόδειζε δτι οί κομμούνες θά χάνονταν στά σίγουρα άν δέν παραιτούνταν Από τήν ισοπέδωση καί δέν περνούσαν στήν πράξη στήν κατάσταση τών άρτέλ. Συνεπώς, είναι περιττό νά έπικαλούμαστε κάτι πού δέν υπάρχει πιά στήν πραγματικότητα Δεύτερο, & κάθε λενινιστής ξέρει, άν είναι πραγματικός λενινιστής, δτι ή ίσυπέδωση στόν τομέα τών άναγκών χαί τής ατομικής ζωής είναι άντιδραστική μικροαστική άνοηαία, άξια γιά κάποια πρωτόγονη αΓρ£ση άσχητών, δχι δμως γιά τή σοσιαλιστική κοινωνία, πού είναι οργανωμένη μαρξιστικά, γιατί δέ μπορούμε νά έχουμε τήν άπαίτηοη, δλοι οί άνθρωποι νά έχουν τίς ίδιες άνάγκες καί τά ίδια γούστα, δλοι οί άνθρωποι νά ζούν μέ τόν ίδιο τρόπο τήν άτομίχή τους ζωή. Καί τέλος: μήπως άνάμεσα στούς έργάτες οέ διατηρείται ή διαιηρά, τόσο στίς άνάγκες, δσο καί στήν άτομική ζωή; Μήπως αυτό σημαίνει οτι οί έργάτες βρίσκονται πιό

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

627

μακριά άπό τό σοσιαλισμό, άπό όσο βρίσκονται τά μέλη τής άγροτικής χομμούνας; Aùxci ci άνθρωποι νομίζουν δπως φαίνεται, δτι δ σοσιαλισμός άπαιτεί τήν έξίαωαη, τήν ισοπέδωση, τήν έξομοίωση τών άναγκών χαί της άτομιχής ζωής τών μελών τής χοινωνίας. Είναι περιττό νά ποϋμε δτι μιά τέτια υπόθεση δέν έχει τίποτα τό χοινό μέ τό μαρξισμό, μέ τό λενινισμό. Μέ τήν ίαότητα ό μαρξισμός έννοεί, δχι τήν ισοπέδωση ατόν τομέα τών άτομιχών άναγχών χαί τής καθημερινής ζωής, μά τήν Εξάλειψη τών τάξεων, δηλαδή α) ίαη Απελευθέρωση δλων τών έργαζομένων άπό τήν έχμετάλλευαη Οστερα άπό τήν άνατροπή χαί τήν άπαλλοτρίωαη τών καπιταλιστών, β) ίση κατάργηση γιά δλους τής άτομικής ίδιοχτησίας πάνω ατά μέαα παραγωγής, Οστερα άπό τό πέρασμα τών μέσων παραγωγής στήν ίδιοχτησ-'α δλης τής κοινωνίας, γ) ίαη υποχρέωση γιά δλους νά δουλεύουν σύμφωνα μέ τίς ίκανότητές τους χαί ίαο δικαίωμα γιά δλους τούς Εργαζομένους νά άμείβονται Ανάλογα μέ τή δουλιά τους ( σ ο σ ι α λ ι σ τ ι κ ή κοινωνία), δ) ίαη υποχρέωση γιά δλους νά δουλευΟυν σύμφωνα μέ τίς ίκανότητές τους καί ίσο τό δικαίωμα γιά δλους τούς έργαζομένους νά έφοδιάζονται σύμφωνα μέ τίς άνάγκες τους ( χ ο μ μ ο υ ν ι σ τ ι χ ή κοινωνία). Έ δ ώ ό μαρξισμός ξεκινά άπό τό γεγονός, δτι τά γούστα χαί οί άνάγκες τών Ανθρώπων δέν είναι καί δέ μπορεί νά είναι ίδιες χαί ίσες ποιοτικά ή ποσοτικά ούτε στήν περίοδο τοϋ σοσιαλισμού, ούτε στήν περίοδο τοϋ κομμουνισμού. « Νά ποιά είναι ή μαρξιστική Αντίληψη τής ισότητας. Ό μαρξισμός δέν παραδεχόταν χαί δέν παραδέχεται καμιά άλλη ίαότητα. Τό νά βγάζει κανείς Από δώ τό συμπέρασμα, δτι 6 σοσιαλισμός Απαιτεί τήν εξίσωση, τήν ισοπέδωση, τήν έξομοίωση τών Αναγκών τών μελών τής κοινωνίας, τήν ισοπέδωση τών γούστων καί τής Ατομικής ζωής τους, δτι σύμφωνα-μέ τά σχέδια τών μαρξιστών δλοι πρέπει νά φορούν τά ίδια κοστούμια καί νά τρώνε τό ίδιο φαγητό καί στήν ίδια ποσότητα, είναι σά νά λέει Ανοησίες καί σά νά συκοφαντεί τό μαρξισμό. Είναι καιρός νά καταλάβουμε, δτι ό μαρξισμός είναι iyßpöc τής ισοπέδωσης. Ό Μάρξ καί ό Ένγκελς Ακόμα στό «Μανιφέστο τοϋ Κομμουνιστικού Κόμματος» μαστίγωναν τόν πρωτόγονο ούτοπικό σοσιαλισμό, Αποκαλώντας τον Αντιδραστικό, γιατί κήρυττε τό «γενικό Ασκητισμό καί μιά χοντροκομμένη ισοπέδωση».

62«

Σ τ d λ ι ν

Ό "Ενγχελς άφιέρωσε στό «Άντι-Ντύριγκ» του Ινα ολόκληρο κεφάλαιο γιά νά μαστιγώσει κριτικά τό «ριζοσπαστικό ισοπεδωτικό σοσιαλισμό», πού τόν άνάπτυσσε δ Ντύρινγκ, σάν άντίβαρο στό μαρξιστικό σοσιαλισμό. «Τό πραγματικό π β ρ ι ι χ ό μ ι ν ο τής προλεταριακής άπαιτηοης γ ι α ίοότ η τ α — Ι λ ι γ ι ό "Ενγχ»λς—»Ιναι ή άπαίτηοη γ ι α τήν χ α τ ά ρ γ η ο η τ ft ν τ α £ ι <ο ν. Κα6» άπαίτηοη γ ι α ίοότητα, πο6 πά»ι πέρα ά π ' αύτήν, δ ί η γ » ί α ν α π ό φ ι υ χ τ α οτήν άνοηοία».

Τό ίδιο λέει καί ό Λένιν: « Ό "Ενγκ»λς »ΐχ» χίλι»ς φορές Ϊ ί χ ι ο δταν Ιγραφ»: η έννοια τής ίοότητας χ ω ρ ί ς τήν έ ξ ά λ ι ι ψ η τ δ ν τα£ιων »Ιναι ή πιό ανόητη καί παραλογ ή πρόληψη. Οί άοτοί κ α β η γ η τ ί ς προοπαθοΟοαν μί τήν έννοια τής Ισότητας να μάς κατηγορήοουν δτι έμ·1ς 6ήθ»ν θ έ λ ο υ μ ι να χανουμι τόν ένα άνθρωπο loo μέ τόν άλλο. Αύτή τήν άνοηοία, πού μόνοι τοος τήν έπινόηοαν, προοπαθηοαν να τη φορτώοουν οτούς οοοιαλιοτές. Δέν ήξ»ραν δμως λόγω τής άμαθιιας τους δτι οί οοοιαλιοτις—χαί ο υ γ χ ι χ ρ ι μ έ ν α οί Ιδρυτές τοβ ούγχρονοο έπιοτι,μονικοϋ οοοιαλιομοΟ, δ Μαρξ χαί β * Ε ν γ κ » λ ς — έ λ · γ α ν : ή. Ιοότητα »ίναι κούφια φραοη, άν μέ τήν ίοότητα 8έν έννοοΟμί τήν έ£αλ«ιψη τών τάξεων Τ ί ς τάξεις θέλουμε να τίς έξαλείψουμε χαι μ' αύτή τήν έννοια είμαοτε 6πέρ τής ίοότητας. Να έχουμε δμως τήν άξίωοη νά χάνουμε όλους τούς άνθρώπους ϊοους τόν ί ν α μέ τόν άλλο, αΰτό (Ιναι ή πιό χούφια φράοη χα! μια ανόητη έπινόηοη τ δ ν διανοουμένων». ( Λ ό γ ο ς τοΟ Λ έ ν ι ν . « Ο β ς έ ς α π α τ ο β ν τό λ α ο μέ τ α ο υ ν θ ή μ ατα τ ή ς έ λ ε υ θ ε ρ ί α ς χαί τής ϊ ο ό τ η τ α ς · . "Απαντα, ιόμ. XXIV οελ. 293-294.)

Μου φαίνεται οτι είναι ξεκάθαρο. Οί Αστοί συγγραφείς παριστάνουν μέ ευχαρίστηση τό μαρξιστικό σοσιαλισμό, σάν παλιό τσαρικό στρατώνα, δπου δλοι -υποτάσσονται στήν «άρχή» τής ισοπέδωσης. Οί μαρξιστές δμως δέ μπορούν νά είναι υπεύθυνοι γιά την άμάθεια καί τήν ήλιθιό•τητα τών άστών συγγραφέων. Δέ μπορεί νά υπάρχει άμφιβολία δτι αύτή ή σύγχιση στίς άπόψεις μερικών μελών τοΰ κόμματος σχετικά μέ τό μαρξιστικό σοσιαλισμό καί ό Ενθουσιασμός γιά τίς ισοπεδωτικές τάσεις τής άγροτικής κομμούνας μοιάζουν, δπως μοιάζουν μεταξύ τους 5υό σταγόνες νερ% μέ τίς μικροαστικές άπόψεις πού είχαν οί άριστεροί μας κουφιοκεφαλάκηδες, πού στήν έξιδανίκευσή τους τής άγροτικής κομμούνας έφταναν ενα διάστημα ώς τό σημείο νά προσπαθούν νά δημιουργήσουν κομμούνες άκόμα καί στά έργοστάσια καί στίς φάμπρικες, δπου οί ειδικευμένοι καί οί άνειδίκευτοι έργάτες, δουλεύοντας δ καθένας στό έπάγγελμά του, επρεπε νά καταθέτουν τό μΐροκάματο ο' ενα κοινό κορ,ίσνά καί

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

629

νά τό μοιράζονται ύστερα έξίσου. Είναι γνωστέ τί ζημιά προξένησαν στή βιομηχανία μας αύτά τά ισοπεδωτικά παιδιακίστιχα πειράματα τών «Αριστερών» κουφιοκεφαλάκηδων. "Οπως βλέπετε, τά όπολβίμματα τής ιδεολογίας τών τσακισμένων άντιχομματιχών ομάδων είναι άχόμα άρκετά ζωηρά. Είναι αύτονόητο ότι άν αύτές οί άριστερές Απόψεις θριάμβευαν μέσα στό χόμμα, τό νομμα θά έπαυε νά είναι μαρξιστικό χαί τό χολχόζνιχο κίνημα τελικά θά άποδιοργανώνονταν. Ή άς πάρουμε λχ, τό σύνθημα: « ν ά χ ά ν ο υ μ ε δ λ ο ο ς τ ο ύ ς χ ο λ χ ό ζ ν ι χ ο υ ς ε ύ π ο ρ ο υ ς » . Τό σύνθημα αύτό δέν άφορά μονάχα τούς χολχόζνιχους. Ά χ ό μ α περισσότερο άφορά τούς έργάτες, γιατί θέλουμε νά χάνουμε όλους τούς έργάτες εύπορους, άνθρώπους πού νά περνούν μιά εύπορη χαί πέρα γιά πέρα πολιτισμένη ζωή. Ηά έλεγε χανείς, ότι τό ζήτημα είναι ξεκάθαρο. Δέ [θά ύπήρχε λόγος νά άνατρέψουμε τόν καπιταλισμό τόν Όχτώβρη τοϋ 1917 χαί ν' άνοιχοδομοόμε χρόνια ολόκληρα τό σοσιαλισμό, άν δέν κατορθώσουμε νά ζοόν οί άνθρωποι στή χώρα μας μέσα στήν άφθονία. Σοσιαλισμός δέ θά πεί φτώχεια καί στερήσεις, μά έξάλειψΐ) τής φτώχειας καί τών στερήσεων, όργάνωση μιάς εύπορης καί πολιτισμένης ζωής γιά δλα τά μέλη τής κοινωνίας. Καί δμως αύτό τό ξεκάθαρο καί στήν ούσία στοιχειώδιχο σύνθημα, προκάλεσε μιά όλόκληρη σειρά άπό άπορίες, τή σύγχιση και τήν άνακατωσούρα σέ μιά μερίδα μελών τοϋ κόμματος. Μήπως αύτό τό σύνθημα, λένε, δέν άποτελεί έπιστροφή στό παλιό σύνθημα «πλουτίζετε», πού έχει άποριφθεί άπό τό κόμμα; Ά ν δλοι γίνουν εύποροι, συνεχίζουν νά λένε, καί πάψει νά όπάρχει ή φτωχολογιά, σέ ποιόν θά στηριίόμαστε εμείς οί μπολσεβίκοι, στή δουλιά μας, πώς θά δουλεύουμε χωρίς φτωχολογιά; "Ισως αύτό νά είναι άστείο, μά ή ύπαρξη τέτιων άφελών και άντιλενινιστικών απόψεων σέ μιά μερίδα μελών τοϋ κόμματος, άποτελεί άναμφισβήτητο γεγονός, πού δέ μπορούμε νά μήν τό όπολογίζουμε. Οί άνθρωποι αύτοί, δέν καταλαβαίνουν, δπως φαίνεται, δτι άνάμεσα στό σύνθημα «πλουτίζετε» καί στό σύνθημα «νά κάνουμε δλους τούς κολχόζνικους εύπορους» υπάρχει όλόκληρη άβυσσος. Πρώτα-πρώτα νά πλουτίζουν μπορούν μόνο ξ ε χ ω ρ ι σ τ ά πρόσωπα ή ομάδες, ένώ τό σύνθημα γιά εύπορη ζωή άφορά δχι ξεχωριστά πρόσωπα ή ομάδες, μά δ λ ο u ς τούς κολχόζ-

<630

Σ τ ά λ ι ν

νικους. Δεύτερο, πλουτίζουν ξ ε χ ω ρ ι σ τ ά πρόσωπα ή ομάδες γιά νά αποτάξουν τούς υπόλοιπους άνθρώπους χαί νά τούς έ κμ ε τ α λ λ ε ύ ο ν τ α ι , ένώ τό σύνθημα γιά μιά εύπορη ζωή δ λ ω ν τών κολχόζνικων μέσα στίς συνθήκες τής ύπαρξης τής κοινωνικοποίησης τών μέσων παραγωγής στά κολχόζ ά π οκ λ ε ί ε ι κάθε δυνατότητα Εκμετάλλευσης τοϋ tvoç άπό τόν άλλο. Τρίτο, τό σύνθημα «πλουτίζετε» ρίχτηκε στήν περίοδο τοό πρώτου στάδιου τής ΝΕΠ, δταν ό καπιταλισμός άποκατασταινόταν μεριχά, δταν οί κουλάκοι είχαν δύναμη, δταν στή χώρα μας κυριαρχούσε τό άτομικό άγροτικό νοιχοχοριό, καί τό κολχόζνικο νοικοκυριό βρισκόταν σέ Εμβρυώδη κατάσταση, Ενώ τό σύνθημα «νά κάνουμε δλους τούς κολχοζνιχους εύπορους» ρίχτηχε στό τελευταίο στάδιο τής ΝΕΠ, δταν είχαν πιά Εξαφανιστεί τά καπιταλιστικά στοιχεία άπ" τή βιομηχανία, δταν οί κουλάκοι είχαν συντριβεί στό χωριό, δταν τό άτομικό άγροτικό νοικοκυριό £χει πιά άπωθηθεί σέ δεύτερη μοίρα καί τά κολχόζ είχαν μετατραπεί σέ κυρίαρχη μορφή τής άγροτικής οικονομίας. Δέ μιλώ πιά γιά τό δτι τό σύνθημα «νά κάνουμε δλους τούς κολχόζνικους εύπορους» ρίχτηκε δχι ξεκομμένα, άλλά σέ άδιάρηχτη σύνδεση μέ τό σύνθημα «νά χάνουμε τά κολχόζ μπολσεβίκικα». Μήπως δέν είναι ξεκάθαρο, δτι τό σύνθημα «πλουτίζετε» σήμαινε στήν ούσία έχχληση ν' ά π ο κ α τ α σ τ ή σ ο υ μ ε τόν καπιταλισμό, ένώ τό σύνθημα «νά κάνουμε δλους τούς κολχόζνι> ους εΰπορους», ισοδυναμεί μέ έκκληση νά ξ ε μ π ε ρ δ ε ύ ο υ μ ε μέ τά τελευταία όπολείμματα τοϋ χαπιταλισμοϋ δυναμώνοντας τήν οικονομική ισχύ τών κολχόζ, μετατρέποντας δλους τούς κολχόζνιχους σέ εύπορους δουλευτάδες; ( Φ ω ν έ ς : « Σ ω σ τ ά » ) . Μήπως δέν είναι ξεχάθαρο δτι άνάμεσα σ' αύτά τά συνθήματα δέν όπάρχει χαί δέ μπορεί νά όπάρχει τίποτα το κοινό; (Φωνές: «Σωστά»). "Οσο γιά τόν ισχυρισμό, δτι χωρίς τήν ύπαρξη τής φτωχολογιάς δέν είναι δήθεν νοητή ούτε μπολσεβίκικη δουλιά, ούτε σοσιαλισμός, αύτό άποτελεί. μιά τέτια άνοησία, πού στενοχωριέται κανείς χαί νά μιλά γι' αότό. Οί λενινιστέζ στηρίζονται στη φτωχολογιά, δταν υπάρχουν χαπιταλιστιχά στοιχεία χι δταν όπάρχει φτωχολογιά—πού τήν Εκμεταλλεύονται οί καπιταλιστές. "Οταν δμως τά καπιταλιστικά στοιχεία έχουν συντριβεί καί ή φτωχολογιά έχει άπαλλαγεί άπό τήν Εκμετάλλευση, το καθήκον τών λενινητών δέν είναι νά δυναμώνουν καί νά διατηρούν τή

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

631

φτώχεια χαί τή φτωχολογιά, πού οί αιτίες τής ΰπαρξής τους έχουν πιά Ιξαλειφθεί, μά νά έξαλείψουν τή φτώχεια χαί νά Ανεβάσουν τή φτωχολογιά ώς τήν εύπορη ζωή. θ ό 'ταν άνόητσ νά νομίσει κανείς, δτι ό σοσιαλισμός μπορεί νά d> J8Oμηθεί πάνω στή βάση τής άθλιοτητας·καί τών στερήσεων, πάνω στή βάση τοϋ περιορισμού τών Ατομικών άναγκών καί τής ύπρβίβασης τοϋ έπιπέδου τής ζωής τ1>ν άνθρώπων, ΰ>ς τό έπίπεδο τής "ζωής τής φτωχολογιδς, πού έόάλλου ούτε η Γδια θέλει πιά νά μείνε: φτωχολογιά καί τείνει πρός τά πάνω, πρός μιά εύπορη ζωή. Ποιός χρειάζεται ένα τέτιο, μέ τό συμπάθειο, σοσ.αλισμό; Αύτό δέ θά ήταν σοσιαλισμός, μά γελοιογραφία τοϋ σοσιαλισμού. Ό σοσιαλισμός μπορεί νά οικοδομηθεί μόνο πάνω στή βάση τής θυελλώδικης άνάπτυξης τών παραγωγικών δυνάμεων τής κοινωνίας, πάνω στή βάση τής άφθονίας σέ προϊόντα χαί σέ έμπορεύματα, πάνω ατή βάση μιάς εύπορης ζωής τών έργαζομένων, πάνω οτή βάση μιϋς θυελλώδικης άνάπιυξης τού πολιτισμοϋ. Γιατί ό σοσιαλισμός, ό μαρξιστικός σοσιαλισμός, δέ σημαίνει έλάττωση τών ατομικών άναγκών, άλλα δλόπλευρη έπέχταση καί άνθιση αύτών τών άναγκών. Δέ σημαίνει περιορισμό ή άρνηση τής Ικανοποίησης αύτών τών άναγκών, μά ολόπλευρη καί πλέρια ικανοποίηση όλων τών άναγκών τών εκπολιτιστικά άναπτυγμένων έργαζομένων άνθρώπων. Δέ μπορεί νά υπάρχει άμφιβολία, δτι αύτή ή σύγχιση στίς άπόψεις μερικών μελών τοϋ κόμματος, σχετικά μέ τή φτωχολογιά καί τήν εύπορη ζωή, είναι άντανάκλαση τών άπόψεων τών άριστερών μας κουφιοκεφαλάκηδων, πού έξιδανικεύουν τή φτωχολογιά, σάν αίώνιο στήριγμα τού μπολσεβικισμού γιά δλες τίς καταστάσεις καί πού θεωρούν τά κολχόζ, σά στίβο σκληρής ταξική; πάλης. "Οπως βλέπετε καί δώ, α' αύτό τό ζήτημα, τά υπολείμματα τής ιδεολογίας τών τσακισμένων άντικομματικών δμάδων δέ χάνουν άκόμα τή ζωτικότητά τους. Είναι φανερό, δτι άν τέτιε; θεοπάλαβες άντιλήψεις νικούσαν στό κόμμα μας, τά κολχόζ δέ θά είχαν ;ίς έπιτυχίες πού είχαν στά τελευταία δυό χρόνια καί θά διαλύονταν στό πιό σύντομο χρονικό διάστημα. "Η, άς πάρουμε, λογουχάρη, τό έ Θ ν ι κ ό ζ ή τ η μ α Καί δώ επίσης, στόν τομέα του έθνικού ζητήματος, δπως χαί στόν τομέα τών άλλων ζητημάτων δπάρχει σύγχιση στίς άπόψεις μιάς μερίδας τοδ κόμματος, πού δημιουργεί έρισμενο κίνδυνο.

63?

I. Σ τ ci λ ι ν

Μίλησα γιά τή ζωτικότητα τήν άνθεχτικότητα τού καπιταλισμού. Πρέπβι νά σημειώσουμε δτι οί έπιβιώσεις του καπιταλισμού στή συνείδηση τών άνθρώπων βίναι πολύ πιό άνθεχτικές στόν τομέα τοό έθνικοϋ ζητήματος άπό κάθε άλλο τομέα. Είναι πιό άνθεχτικές, γιατί έχουν τή δυνατότητα νά κρύβονται καλά μέ τόν έθνικό μανδύα. Πολλοί νομίζουν, ότι τό άμάρτημα τοϋ Σνρίπνικ είναι ή μοναδική περίπτωση, ή έξαίρεση άπό τόν κανόνα. Αύτό δέν είναι σωστό. Τό άμάρτημα τοϋ Σκρίπνικ και της ομάδας του στήν Ούκρανία δέν άποτελεί έξαίρεση. Τετιες στρεβλώσεις παρατηρούνται σέ ξεχωριστούς συντρόφους καί σ' άλλες έθνικές δημοκρατίες. Τί σημαίνει παρέκκλιση πρός τόν έθνικισμό, άδιάφορο άν πρόκειται γιά παρέκκλιση πρός τό μεγαλορούσικο έθνικισμό, ή γιά παρέκκλιση προς τόν τοπικό έθνικισμό; Παρέκκλιση πρός τόν έθνικισμό σημαίνει προσαρμογή τής διεθνιστικής πολιτικής τής έργατικής τάξης στήν έθνικιστική πολιτική τής άστικής τάξης. Ή παρέκκλιση πρός τόν έθνικισμό άντανακλά τίς προσπάθειες τής «δικιάς της», «έθνικής? άστικής τάξης νά υποσκάψει τό σοβιετικό καθεστώς καί νά παλινορθώσει τόν καπιταλισμό. Ή πηγή καί τών δυό παρεκκλίσεων είναι δπως βλέπετε, κοινή, σημαίνει ό π ο χ ώ ρ η σ η άπό τό λενινισμό διεθνισμό. "Αν θέλετε νά κρατάτε κάτω άπ' τά πυρά σας καί τις δυό παρεκκλίσεις πρέπει νά χτυπήσετε πρώτα άπ' όλα τήν ίδια τήν πηγή, αύτούς πού υποχωρούν άπό τό διιθνισμο, άδιάφορα άν πρόκειται γιά παρέκκλιση πρός τόν τοπικό έθνικισμό ή γιά παρέκκλιση πρός τό μεγαλορούσικο εθνικισμό. ( Θ υ ε λ λώδικα χειροκροτήματα). Φιλονικούν γιά τό ποιά παρέκκλιση άποτελεί τόν κύριο κίνδυνο, ή παρέκκλιση πρός τό μεγαλορούσικο έθνικισμό, ή ή παρέκκλιση πρός τόν τοπικό εθνικισμό; Στίς σημερινές συνθήκες αότή είναι μιά τυπική, καί γι' αύτό, κούφια φιλονικία. Ηά ήταν άνόητο νά δόσει κανείς μιά έτοιμη συντίγή γιά τόν κύριο καί μή κύριο κίνδυνο, ποι> νά είναι κατάλληλη γιά δλους τούς καιρούς καί γιά δλες τίς καταστάσεις. Τέτιες συνταγές δέν όπάρχουν γενικά στή ζωή. Τόν κυριότερο κίνδυνο τόν άποτελεί έκείνη ή παρέκκλιση, πού ένάντιά της έπαψαν νά παλαίβουν καί πού τήν άφησαν έτσι ν' άναπτυχθεί σέ κρατικό κίνδυνο. (Παρατεταμένα χειροκροτήματα). Στήν Ούκρανία, ή παρέκκλιση πρός τόν ούκρανικό έθνικισμό δέν άποτελοϋσε ώς τελευταία τόν κύριο κίνδυνο, όταν δμως

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

633

έπαψαν v i παλαίβουν ενάντια της χαί τήν i f / , σ α ν ν' άναπτυχθεί αέ τέτιο σημείο πού νά συνασπισθεί μέ τούς οργανωτές της έπέμβααης, ή παρέκκλιση αύτή έγινε ό κύριος κίνδυνος. Τό πρόβλημα τού κύριου κινδύνου ατόν τομέα τού έθνικού προβλήματος, δέ λύνεται μέ κούφιες τυπικές διαμάχες, άλλά μέ τή μαρξιστική άνάλυση τής κατάστασης τών πραγμάτων στή δοσμένη στιγμή καί μέ τή μελέτη τών λαθών πού έγιναν σ' αύτό τόν τομέα. Τό ίδιο πρέπει νά πούμε και γ ι ά τ ή δ ε ξ ι ά κ α ί τ ή ν « ά ρ ι α τ ε ρ ή » π α ρ έ κ κ λ ι σ η ατόν τομέα τής γενικής πο/ιτικής. Καί δώ, όπως καί ατούς άλλους τομείς, όπάρχει άρκετή συγχιση στίς άπόψεις μερικών μελών τοϋ κόμματος μας. Κάποτε, παλαίβοντας ένάντια στή δεξιά παρέκκλ.ση, άφήνουν Ανενόχλητη τήν «άριατερή» παρέκκλιση >αί εξασθενίζουν τήν πάλη ένάντιά της, υποθέτοντας ότι δέν είναι έπιχινδυνη ή οτι είναι λίγο έπιχίνδυνη. Αύτό είναι coßapo χι έπικίνδυνο λάθος. Είναι παραχώρηση στήν «άριατερή» παρέκκλιση, πού είναι απαράδεχτη γιά ένα μέλος τοϋ κόμματος. Κι αύτό .είναι άκόμα περισσότερο άπαράδεχτο, πού τόν τελευταίο καιρό, οί «άριστεροί» γλίστρησαν οριστικά στίς θέσεις τών δεξιών καί στήν ούσία οέ διαφέρουν πιά σέ τίποτα άπό αυτούς. 'Εμείς πάντα λέγαμε ότι οί· «άριστΐροί» είναι οί ίδιοι οί. δεξιοί, πού συγκαλύπτουν τή δεξιά τους πολιτική μέ άριστερές φράσεις. Τώρα οί «άριστεροί» επιβεβαιώνουν μόνοι τους αότά τά λόγια μας. ΙΙάρτε τό περσινό φύλλο τού τροτσκιστικού «Δελτίου». Τί ζητούν χαί τί γράφουν έχει οί κύριοι τροτσκιστές, σέ τί έκφράζεται τό «άριστερό» τους πρόγραμμα; Ζητούν: δ ι ά λυση τών α ο ρ χ ό ζ, γιατί 2έν είναι άποδοτικά, δ ι ά λ υ σ η τού μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο υ μέρους τών κολχόζ, γ ι α τ ί ε ί ν α ι ε ι κ ο ν ι κ ά , π α ρ α ί τ η σ η ά π ό τήν πολ ι τ ι κ ή τής ε ξ ά λ ε ι ψ η ς τών κ ο υ λ ά κ ω ν , ε π ι σ τ ρ ο φή σ τ ή ν π ο λ ι τ ι κ ή τ ώ ν ε κ χ ω ρ ή σ ε ω ν κ α ί ε κ χ ώ ρηση μ ι ά ς ολόκληρης σειράς άπό τίς βιομηχαν ί ε ς μ α ς σέ π ρ ο ν ο μ ο ι ο ύ χ ο υ ς επιχειρηματίες, γιατί δέν είναι άποδοτικές. 'Ορίστε ποιο είναι τό πρόγραμμα τών άξιοκαταφρόνητων αύτών δειλών καί συνθηκολόγων, τό άντεπαναστατικό πρόγραμμα γιά τήν παλινόρθωση τοϋ καπιταλισμού στήν ΕΣΣΔ! Σε τί διαφέρει αύτό άπό τό πρόγραμμα τών άχρων δεξιών; Είναι ξεκάθαρο οτι δέ διαφέρει σέ τίποτα. Δηλαδή οί «άρι-

<634

Σ τ ά λ ι ν

στεροί» προσχώρησαν άνοιχτά στό άντεπαναστατικό πρόγραμμα τώ\ δεξιών γιά νά Αποτελέσουν μαζί τους ένα συνασπισμό χα: νά χάνουν χοινη πάλη ένάντια στό χόμμα Πώς μπορεί υστέρα άπ' αύτό νά λέει χάνεις, δτι οΕ «άριστεροί» δέν είναι έπιχίνδυνοι, ή δτι είναι λίγο Επικίνδυνοι; Δέν είναι τάχα όλοφάνερο δτι οί άνθρωποι πού λένε τέτιες άνοησίες. χύνουν νερό στό μύλο τών άσπονδων έχθρών τοϋ λενινισμού; "Οπως βλέπετε χαί δώ, στόν τομέα τών παρεκκλίσεων άπό τή γραμμή τοϋ χόμματος, Αδιάφορο άν πρόκειται γιά παρεκκλίσεις άπό τή γενική πολιτιχή, ή γιά παρεχχλίσεις στό έθνικό ζήτημα—οΕ επιβιώσεις τού καπιταλισμού στή συνείδηση τφν άνθρώπων, μαζί >αί στή συνείδηση μερικών μελών τοϋ κόμματός μας, έχουν άρκετή άνθεχτικότητα. 'Ορίστε μερικά σοβαρά καί έπίχαιρα ζητήματα της ίδεολογικο-πολιτικης μας δουλιίς, γιά τά όποια ύπάρχουν άσαφείς άντιλήψεις, σύγχιση καί άκόμα άνοιχτή παρέκκλιση άπό τό λενινισμό σέ δρισμένα στοιχεία τοϋ κόμματός μας. Κι αύτά δέν είναι τά μοναδικά ζητήματα, μέ τά όποια θά μπορούσε νά καταδείξει κανείς τή σύγχιση πού ύπάρχει στίς άντιλήψείς ορισμένων μελών τοϋ κόμματος. Μήπως ύστερα άπ' αύτό μπορεί νά λέει κανείς δτι στό κόμμα μας δλα π ί ν ε κατ' εύχήν; Είναι ξεκάθαρο δτι δέ μπορεί. Τά καθήκοντά μας στόν τομέα της ίδεολογικο-πολιτικής δουλιίς είναι: 1. Νά άνεβάσουμε τό θεωρητικό έπίπεδο τοϋ κόμματος στό Οψος πού χρειάζεται. 2. .Νά δυναμώσουμε τήν ιδεολογική δουλιά σ' δλους τούς κρίκους τοϋ κόμματος. 3. Νά προπαγανδίζουμε άκούραστα τό λενινισμό στίς γραμμές τοϋ κόμματος. 4. Νά διαπαιδαγωγούμε τίς κομματικές οργανώσεις καί τό κομματικό άχτίφ πού τίς περιβάλλει, στό πνεύμα τοϋ λενινιστικού διεθνισμού. 5. Νά μή σκεπάζουμε, μά νά κριτικάρουμε τολμηρά τίς παρεκκλίσεις μερικών συντρόφων άπ'τό μαρξισμό-λενινιομό. 6. Νά ξεσκεπάζουμε συστηματικά τήν ιδεολογία καί τά υπολείμματα τής ιδεολογίας τών Εχθρικών πρός τό λενινισμό ρευμάτων.

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

2. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ

635

ΚΑΗΟΔΗΙ'ΗΣΗΣ

Μίλι,σα γιά τίς έπιτυχίες μιας. Μίλησα γιά τή νίχη της γραμμής τοϋ'χόμματος, τόσο στόν τομέα τής λαϊκής οίκονομίας καί τοϋ πολιτισμού, όσο καί στόν τομέα τής χατανίχηοης τών άντιλενινιστικών παρατάξεων μέσα στό κόμμα. Μίλησα γιά τήν χοσμοϊστορική σημασία τής νίχης μας. Αύτό ωστόσο δέ σημαίνει ότι ή νίκη κερδίθηκε παντού καί σ' δλα, χι δτι έχουν λυθεί πιά δλα τά ζητήματα. Τέτιες έπιτυχίες χαί νίκες δέν υπάρχουν γενικά στή ζωή. Ά λ υ τ α ζητήματα χαί ελλείψεις κάθε είδους έχουμε άκόμα χαί δχι λίγα "Εχουμε μπροστά μας ένα σωρό ζητήματα, πού άπαιτοϋν τή λύση τους. Αύτό δμως σημαίνει άναμφίβολα ότι τό μεγαλύτερο μέρος τών άμεσων καθηκόντων, πού δέν παίρνουν άναβολή, έχουν πιά λυθεί με επιτυχία χαί μ* αυτήν τήν έννοια ή μεγάλη νίκη τοϋ κόμματος μας είναι άναμφισβήτητη. Μπαίνει δμως τό έρώτημα: πώς δημιουργήθηκε αυτή ή νίκη, πώς καταχτήθηκε στήν πράξη, μέ ποιά πάλη, μέ ποιές προσπάθειες; Μεριχοί νομίζουν, δτι είναι άρχετό νά επεξεργαστούμε μιά σωστή γραμμή τού χόμματος, νά τή διακηρύξουμε έτσι πού νά τήν άκούσουν δλοι, νά τήν εκθέσουμε μέ τή μορφή γενικών θέσεων καί άποφάσεων καί νά τήν ψηφίσουμε ομόφωνα, γιά νάρθ3ΐ ή νίχη μόνη της, δηλαδή αύτόματα. Αύτό φυσικά, δέν είναι σωστό. «Αποτελεί μεγάλη πλάνη. Μονάχα οί άδιόρθωτοι γραφειοκράτες καί ci χαρτογιακάδες μπορούν νά σκέφτονται έτσι. Στήν πραγματικότητα, αύτές οί έπιτυχίες καί ο! νίκες κερδίθηκαν δχι αύτόματα, άλλά μέσα σέ σκληρή πάλη γιά τήν έφαρμογή τής γραμμής τού κόμματος. Ή νίχη ποτέ δέν έρχεται μόνη της, συνήθως τήν καταχτούν μέ κόπο. Οί χαλές άποφάσεις καί δηλώσεις γιά τή γενική γραμμή το» κόμματος αποτελούν μονάχα τήν άρχή τοϋ έργου, γιατί σημαίνουν μονάχα τήν έπ:θυμία γιά τή νίχη, δχι δμως χαί τήν ίδια τή νίχη. Άφοϋ π ι ί δοθεί ή σωστή γραμμή, άφού πιά δοθεί ή σωστή λύση σ' ένα ζήτημα,. ή έπιτυχία τής υπόθεσης εξαρτάται άπό τήν όργανωτική δουλιά, άπό τ ί ν οργάνωση τής πάλης γιά τήν έφαρμογή στή ζωή τής γραμμής τού χόμματος, άπό τή σωστή έπιλογή τών άνθρώπων, άπό τόν έλεγχο τής εχτέλεσης τών άποφάσεων τών καθοδηγητικών οργάνων. Χωρί; αύτό, ή σωστή γραμμή τοϋ χόμματος χαί οί σωστές άποφάσεις κινδυνεύουν νά

636

I. Σ τ ri Χ ι ν

πάθουν σοβαρή ζημιά. Κάτι περισσότερο. Άφοϋ πιά δοθεί ή σωστή πολιτιχή γραμμή, ή οργανωτική δουλιά άποφασίζει γιά δλα, μαζί χαί γιά τήν τύχη τής ίδιας τής πολιτιχής γραμμής, γιά τήν πραγματοποίησή της, ή γιά τήν Αποτυχία της. Στήν πραγματικότητα ή νίκη κερδίθηκε καί καταχτήθηκε με τή συοτηματινή καί σκληρή πάλη ενάντια σέ χάθε είδους δυσκολίες στό δρόμο γιά τήν εφαρμογή τής γραμμής τοϋ κόμματος, μέ τήν υπερνίκηση αυτών τών δυσκολιών, μέ τήν κινητοποίηση τοϋ κόμματος χαί τής έργατιχής τάξης στό έργο τής υπερνίκησης τών δυσκολιών, μέ τήν όργάνωοη τής πάλης γιά τήν υπερνίκηση τών δυσκολιών, μέ τήν Αντικατάσταση τών Ακατάλληλων στελεχών καί μέ τήν έπιλογή τών καλύτερων, τών ίκανών νά παλαίβουν μέ τίς δυσκολίες. Ποιές βίναι αύτές οί δυσκολίες καί ποϋ φωλιάζουν; Οί δυσκολίες αύτές είναι δυσκολίες τής οργανωτικής μας δουλιάς, δυσκολίες τής οργανωτικής μας καθοδήγησης. Φωλιάζουν μέσα σέ μάς τούς ίδιους, μέσα στά καθοδηγητικά μας στελέχη, στίς οργανώσεις μας, στούς μηχανισμούς τών κομματικών, Σοβιετικών, οικονομικών, συνδικαλιστικών, νομσομόλικων, κι όλων τών άλλων οργανώσεων μας. Πρέπει νά καταλάβουμε, ότι ή δύναμη καί τό κύρος τών κομματικών, τών σοβιετικών, τών οίκονομικών κι όλων τών άλλων όργανώσεών μας καί τών καθοδηγητών τους μεγάλωσαν σέ πρωτοφανέρωτο βαθμό. Κι άκριβώς γιατί ή δύναμη καί τό κύρος τους μεγάλωσαν σέ πρωτοφανέρωτο βαθμό, άπό τή δουλιά τους έΕαρτιένται τώρα όλα ή σχεδόν όλα. Δέ δικαιολογείται ή έπίκληση τών λεγόμεν.ων Αντικειμενικών συνθηκών. Τοτερα Από τό γεγονός δτι ή ορθότητα τής πολιτικής γραμμή; τοϋ κόμματος έχει έπιβεβαιωθεί μέ τήν πείρα πολλών χρόνων και από τό γεγονός ότι δέν προκαλεί πιά αμφιβολίες ή θέληση τών εργατών καί τών άγροτών νά υποστηρίξουν αύτήν τή γραμμή, ό ρόλο; τών λεγόμενων άντικειμενικών συνθηκών ελαττώθηκε στό έλάχιστο, ένώ ο ρόλο; τών όργανώσεών μας καί τών καθοδηγητών τους έγινε Αποφασιστικός, Αποκλειστικός. Καί τί, σημαίνει αύτό; Αύτό σημαίνει, δτι ή εύθύνη γιά τά κενά καί τίς έλλείψεις στή δουλιά πέφτει άπό δώ καί μπρός κατά έννιά δέκατα δχι στίς «άντικειμενικές» συνθήκες, μά σέ μάς τούς ίδιους καί μόνο σέ μάς. "Εχουμε στό κόμμα πάνω άπό δύο έχατομμύρ·α ταχτικά, καί δόκιμα μέλη. "Εχουμε στήν Κομμουνιστική Νεολαία πάνω απέ τέσσερα έκατομμύρια τακτικά καί δόκιμα μέλη. "Εχουμε

"Εκθεση ο τ ό XVII συνέδριο του ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

637

π ί ν ω άπό τρία εκατομμύρια εργάτες καί άγρότες Ανταποκριτές Στό Όσοβιαχήμ* έχουμε πάνω Από 12 έκατομμύρια μέλη. Στά συνδικάτα έχουμε πάνω Από 17 έκατομμύρια μέλη. Σ' αύτές τίς οργανώσεις οφείλουμε τίς έπιτυχίες μας. Καί άν παρά τήν ύπαρξη τέτιων οργανώσεων καί τβτκυν δυνατοτήτων πού διευκολύνουν τήν κατάχτηση τών έπιτυχιών, έχουμε όχι λίγες Ελλείψεις στή δουλιά μας καί δχι μικρό Αριθμό άπό κενά, φταίμε έμείς μόνο, φταίει η οργανωτική μας δουλιά, ή κακή οργανωτική μας καθοδήγηση. Ό γραφειοκρατισμός καί τό χαρτοβασίλειο στό μηχανισμό τής διακυβέρνησης, «ή φλυαρία γιά καθοδήγηση γενικά», Αντί τής. ζωντανής καί συγκεκριμένης καθοδήγησης, ή συγκρότηση τών οργανώσεων κατά αύστηρά χωρισμένες, ή μιά Arc τήν άλλη, λειτουργίες καί ή έλλειψη προσωπικής εύθύνης, ή έλλειψη προσωπικής εύθύνης στή δουλιά καί ή ισοπέδωση στό μισθολογικό σύστημα, ή έλλειψη συστηματικού έλέγχου γιά τήν εχτέλεση ιΤών άποφάοεων, ό φόβος μπρός στήν αυτοκριτική—νά που βρίσκονται οί πηγές τών δυσκολιών μας, νά πού φωλιάζουν τώρα οί δυσκολίες μας. Ηά ήταν Αφέλεια νά νομίζει κανείς οτι μπορούμε νά νικήσουμε αύτές τίς ουσκολίε; μέ τή βοήθεια Αποφάσεων καί ψηφισμάτων. Οί γραφειοκράτες καί οί χαρτογιακάδες άπό καιρό πιά έχουν άποχ:ήσει τήν ίχανότητα νά διαδηλώνουν στά λόγια τήν πίστη τους πρός τίς Αποφάσεις του κόμματος καί τής κυβέρνησης γιά vi τίς βάζουν στήν πράξη στό χρονοντούλαπο. Γιά νά νικήσουμε αύτέ; τίς δυσκολίες έπρεπε νά εξαλείψουμε τήν καθυστέρηση τής οργανωτικής μας δουλιϋς Από τ:ς Απαιτήσεις τής πολιτικής γραμμής τοϋ y όμματος, έπρεπε νά Ανεβάσουμε το έπίπεοο τής οργανωτικής καθοδήγησης σ' όλες τίς σφαίρες τής λαϊκής οίκονομίας, ώς το Er.trsäo τής πολιτικής καθοδήγησης, έπρεπε να πετύχουμε η οργανωτική μας δουλιά νά έξασφαλίσει τήν πραχτική έφαρμογή στή ζωή τών πολιτικών συνθημάτων καί τών άποφάσε;·.>ν τού κόμματος. Γιά νά νικήοουμε αύτές τίς δυσκολίες να γιά νά έχουμε επιτυχίες επρεπε ν ά ο ρ γ α ν ώ σ ο υ μ ε τήν πάλη γιά τήν υπερνίκηση αύτών τών δυσκολιών, επριπε νά τραβήξουμε τίς μά* ΟσοΟιαΧημ, είναι λ<Εη που ώ τ ο τ ί λ ί ΐ τ α ι άπο τά άρΧικά τ ή ; 'Εταιρίας για τήν προώθηση τής άμυνας, τής άεροπορίας κα' τής χημ ίας στήν ΕΣΣΔ (Σημ MÎT.

<649

Σ τ ά λ ι ν

ζες τών έργατών καί τών άγροτών σ' αύτή τήν πάλη, έπρεπε νά έπιστρατεύσουμε τό ίδ.ο τό χόμμα, έπρεπε νά καθαρίσουμε τό χόμμα χαί τίς οικονομικές Οργανώσεις άπό τά άμφίβολα, άσταθή, έκφυλισμένα στοιχεία. * Τί χρειάζονταν γιά νί Ν γίνει αύτό; "Επρετβ νά οργανώσουμε: 1. Τήν άνάπτυξη της αυτοκριτικής καί τό ξεσκέπασμα των ελλείψεων στή δουλιά μας. . 2. Τήν κινητοποίηση τών κομματικών, σοβιετικών, οικονομικών, συνδικαλιστικών χαί κομσομόλικων οργανώσεων στήν πάλη ένάντια στίς δυσκολίες. 3. Τήν κινητοποίηση τών έργατοαγροτικών μαζών στήν π ά λη γιά τήν έφαρμογή στή ζωή τών συνθημάτων καί τών άπο-» φάσεων τού κόμματος καί της κυβέρνησης. 4. Τήν άνάπτυξη τής δμιλλας καί τού ούντάρνικου κινήματος στούς έργαζόμενους. 5. "Ενα πλατύ δίχτυ πολιτικών τμημάτων στούς ΜΤΣ καί στά σοβχόζ καί νά φέρουμε πιό κοντά στό χωριό τήν κομματική καί τή σοβιετική καθοδήγηση. 6 . Τήν άποχ^τρωση τών Λαϊκών Έπιτροπάτων, τών κυριότερων διοικήσεων καί τών τράστ καί νά φέρουμε πιό κοντά στήν έπιχείρηση τήν οικονομική καθοδήγηση. 7. Τήν έξάλειψη τής έλλειψης προσωπικής βύθύνης στή δουλιά καί τής ισοπέδωσης στό μισθολογικό σύστημα. 8. Τήν έξάλειψη τού «λειτουργικού συστήματος», τό μεγάλωμα τής προσωπικής ευθύνης καί τόν προσανατολισμό πρός τήν κατάργηση τής διαχείρησης μέ συμβούλια. 9. Τό δυνάμωμα τού έλέγχου στήν έχτέλεση τών άποφάσεων χαί τόν προσανατολισμό πρός τήν Αναδιοργάνωση τής Κεντρικής 'Επιτροπής Έλέγχου καί τής Έργατο-'Αγροτικής Ε π ι θεώρησης στό πνεύμα τής παραπέρα έντασης τού έλέγχου στήν έχτέλεση τών άποφάσεων. 10. Τή μετακίνηση τών ειδικευμένων έργατών άπό τά γραφεία στήν παραγωγή. 11. Τό ξεσκέπασμα καί τό διώξιμο άπό τούς μηχανισμούς διακυβέρνησης τών Αδιόρθωτων γραφειοκρατών καί χαρτογιακάδων. 12. Τήν άπομάκρυνση Από τις θέσεις τους όλων έκείνων πού παραβιάζουν τίς άποφάσεις τού κόμματος καί τής κυβέρνησης, τών Απατεώνων καί τών φλύαρων καί τήν προώθηση στή θέση τους, νέων άνθρώπων, άνθρώπων τής δουλιάς, ίκανών νά έξασφα-

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

639

λίσουν τή συγκεκριμένη καθοδήγηση στή δουλιά πού τούς Ανατέθηκε και τό δυνίμωμα τής κομματικής καί τής σοβιετικής πειθαρχίας. 13. Τό ξεκαθάρισμα τών σοβιετικών καί τών οικονομικών όργανώσεων καί τόν περιορισμο τοϋ προσωπικού τους. 14. Τέλος, τό ξεκαθάρισμα τοϋ κόμματος άπό τούς ' όχι σίγουρους κι έκφυλισμένους άνθρώπους. Νά ποιά είναι βασικά τά μέσα πού έπρεπε νά χρησιμοποιήσει τό κόμμα γιά νά νικήσει τίς δυσκολίες, γιά νά άνεβάσει τό έπίπεδο τής οργανωτικής μας δουλιάς, ώς τό έπίπεδο τής πολιτικής καθοδήγησης καί γιά νά εξασφαλίσει έτσι τήν έφαρμογή οτή ζωή τής γραμμής τοϋ κόμματος. £έρ°τε, οτι ή ΚΕ τοϋ κόμματός μας άκριβώς ετσι διευθυνε τήν οργανωτική της δουλιά στήν περίοδο πού Εξετάζουμε Ή ΚΕ καθοδηγούνταν στό ζήτημα αύτό άπό τή μεγαλοφυή σκέψη τοϋ Λένιν, δτι τό κύριο στήν οργανωτική δουλιά ε ί ν α ι ή έ π ι λ ο γ ή τών Α ν θ ρ ώ π ω ν καί ό Ε λ ε γ χος στήν έ χ τ έ λ ε ο η τών άποφάσεων. θά ήθελα νά πώ λίγα λόγια, σχετικά μέ τήν έπιλογή τών άνθρώπων καί τήν άντικατάσταση έκείνων πού δε στάθηκαν ατό ύψος τους. 'Εκτός άπό τούς Αδιόρθωτους γραφειοκράτες καί τούς χαρτογιακάδες, που γιά τήν άπομάκρυνσή τους δέ διαφωνούμε καθόλου, υπάρχουν σέ μάς άκόμα δυό τύποι στελεχών, πού φρενάρουν τή δουλιά μας, έμποδίζουν τή δουλιά μας, και δέ μάς άφήνουν νά τραβήξουμε μπροστά. Ό Ινας τύπος στελεχών είναι οί άνθρωποι πού Εχουν προσφέρει ορισμένες υπηρεσίες στό παρελθόν, οί άνθρωποι, πού Εγιναν μεγαλουσιάνοι, οί άνθρωποι πού νομίζουν δτι οί κομματικοί καί σοβιετικοί νόμοι δέ γράφτ/,καν γι' αυτούς, μά για τούς κουτούς. Είναι έκείνοι οί ίδιοι άνθρωποι πού δέ θεωρούν όποχρέωσή τους νά έκπληρώνουν τίς άποφάσεις τού κόμματος καί τής κυβέρνησης καί πού χαλνούν Ετσι τίς βάσεις τής κομματικής καί κρατικής πειθαρχίας. Σέ τί υπολογίζουν δταν καταπατούν τούς κομματικούς καί τούς σοβιετικούς νόμους; 'ΕλΓίζουν δτι ή Σοβ-ετική έξουσία δέ θά το/μήσει νά τούς θίξει λόγω τών παλιών τους υπηρεσιών. Αύτοί οί άλαζονικοί μεγαλουσιάνοι νομίζουν δτι είναι άναντικατάστατοι καί δτι μπορούν ατιμώρητα νά παραβιάζουν τίς άποφάσεις τών καθοδηγητικών οργάνων. ΤΙ πρέπει νά κάνουμε μ' αύτά τά στελέχη; Πρέπει χωρίς δισταγμό νά τά καθαιρούμε άπο τί; καθοδηγητικές τους θέ-

<640

Σ τ ά λ ι ν

σεις χωρίς νά παίρνουμε υπόψη μας τίς υπηρεσίες τους στό παρελθόν· ( Φ ω ν έ ς : «Σ ω σ τά!»). Πρέπει νά τους υποβιβάσουμε σέ χατώτερες θέσεις χαί νά τό δημοσιεύουμε αύτό στόν τόπο. ( Φ ω ν έ ς : « Σ ω σ τ ά ! » ) . Αότό είναι άπαραίτητο γιά νά χτυπήσουμε τήν υπεροψία αύτών τών άλαζονιχών μεγαλουσιάνων γραφειοκρατών χαί γιά νά τούς βάλουμε στή θέση τους. Αύτό είναι άπαραίτητο γιά νά δυναμώσουμε τήν κομματική καί τή σοβιετική πειθαρχία σ' δλη τή δουλιά μας. (Φ ω ν έ ς: «Σ ;ο σ τ ά!» Χ ε ι ρ ο χ ρ ο τ ή μ α τ α). Καί τώρα γιά τό δεύτερο τύπο τών στελεχών. "Κχω όπόψη μου τόν τύπο τών φλύαρων, θά έλεγα τών τίμιων φλύαρων (Γ έ λ ι α), πού είναι άνθρωποι, τίμιοι, άφοσιωμένοι στή Σοβιετική έξουσία, μά πού δέν είναι ικανοί νά καθοδηγήσουν, δέν είναι ίκανοί νά οργανώσουν κάτιτι. Πέρσ: είχα μιά συζήτηση μ'εναν τέτιο σύντροφο, μ' ένα πολύ άξιότιμο σύντροφο," μά άδιόρθωτο φλύαρο, ίκανό νά πνίξει μέ τή φλυαρία του χάθε ζωντανό έργο. Νά ή συζηττ'ση: ' Ε γ ώ : Πώς πάτε μέ τή σπορά; . Α ύ τ ό ς : Μέ τή σπορά, σύντροφε Στάλιν; Κινητοποιηθήκαμε. (Γ έ λ ι α). ' Ε γ ώ : Δηλαδή; Α ύ τ ό ς : Βάλαμε τό'ζήτημα σταράτα· (Γ έ λ ι α). ' Ε γ ώ : Καί παρακάτω; Α ύ τ ό ς : Έχουμε στροφή σύντροφε Στάλιν, γρήγορα θάχουμε στροφή (Γ έ λ ι α). Ε γ ώ : Καλά χαί ύστερα; Α ύ τ ό ς : 'Αρχίζουν νά σημειώνονται πρόοδοι (Γ έ λ ι α). ' Ε γ ώ : Καλά. Παρ' δλα αύτά δμως, πώς πάτε μέ τή σπορά; Α ύ τ ό ς : Μέ τή σπορά σύντροφε Στάλιν, τίποτα δέ γίνεται γιά τήν ώρα. ( Δ υ ν α τ ά γ έ λ ι α σ' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ) ΌρίΟτε μιά φυσιογνωμία φλύαρου. Κινητοποιήθηκαν, βάλανε τό ζήτημα σταράτα, έχουν καί στροφή καί προόδους, ή δουλιά όμως δέν κάνε: βήμα από τή θέση της. 'Ακριβώς ετσι χαραχτηρισε τελευταία ένας ούκρανός εργάτης τήν κατάσταση μιας όργάνωσης, δταν τόν ρώτησα άν έχε: γραμμή αΐτή ή οργάνωση: ^Γραμμή.. . τί γραμμή, φυσικά όπάρχει γραμμή, μόνο πού δέ μαίνεται ή δουλιά». (Γ έ λ ι α σ* δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ) . Είναι ολοφάνερο οτι αύτή ή οργάνωση έχε: έπίσης τούς τίμιους φλύαρούς της. Καί δταν καθαιρείς άπό τή θέση τους αυτούς τούς φλύα-

"Εκθεση στό XVII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

641

ρους Απομακρύνοντας τους δσο τό δυνατό περισσότερο άπό τήν πραχτική δουλιά, άνοίγουν τά χέρι» τους μέ άπορία χαί λένε: «Γιατί μάς καθαιρούν; Μήπως δέν χάναμε δ,τι'χρειαζότα· γιά τή δουλιά, μήπως δέν οργανώσαμε συγκεντρώσεις ούντάρ ιχων, μήπως δέ διακηρύξαμε στή συνδιάσκεψη τών οόντάρνι^ων τά συνθήματα του κόμματος χαί τής κυβέρνησης, μήπως δέν έκλέξαμε τό Πολιτικό Γραφείο τής Κ Ε στή θέση του έπίτιμου προεδρείου ( Γ έ λ ι α σ' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ) , μήπώς δέ στείλαμε χαιρετιστήρια τηλεγραφήματα στό σύντροφο Στάλιν, τί άλλο θέλετε άπό μάς»; ( Δ υ ν α τ ά γ έ λ ι α σ' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ) . Τί νά τούς κάνουμε αύτούς τούς άδιόρθωτους φλύαρους; "Αν τούς άφήσουμε στήν πραχτική δουλιά, είναι ικανοί νά πνίξουν κάθε ζωντανό έργο μέσα σ' ένα χείμαρο άπό νερόβραστους καί άτέλειωτους λόγους. Είναι φανερό δτι πρέπει νά τούς καθαιρέσουμε άπό τίς καθοδηγητικές θέσεις καί νά τούς βάλουμε σέ άλλη, δχι πραχτική δουλιά. Γιά τούς φλύαρους δέν υπάρχει θέση οτήν πραχτική δουλιά ( Φ ω ν έ ς : «Σωστά!» Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Σ4ς έχω έκθέσει μέ λίγα λόγια πώς κατεύθυνε ή ΚΕ τό έργο τής έπιλογής τών άνθρώπων στίς σοβιετικές καί στίς οικονομικές οργανώσεις καί πώς διεύθυνε τό έργο γιά τό δυνάμωμα τοϋ έλεγχου στήν έχτέλεση τών άποφάσεων. Περισσότερες λεπτομέρειες θά σάς έκθέσει ό σύντροφος Καγκανόβιτς στό τρίτο θέμα τής ήμερήσιας διάταξης τοϋ Συνεδρίου. Θάθίλα νά πώ μερικά λόγια γιά τήν παραπέρα δουλιά, γιά τό δυνάμωμα τοϋ έλέγχου στήν έχτέλεση τών άποφάσεων. Ή σωστή οργάνωση τού έλέγχου στήν έχτέλεση τών άποφάσεων έχει άποφασιστική σημασία γιά τήν πάλη ένάντια ατό γραφειοκρατισμό καί στό χαρτοβασίλειο. 'Εφαρμόζονται οί άποφάσεις τών καθοδηγητικών οργανώσεων ή μπαίνουν στό χρονοντούλαπο άπ' τούς γραφειοκράτες καί τούς χαρτογιακάδες; 'Εφαρμόζονται σωστά ή διαστρεβλώνονται; Δουλεύει ό μηχανισμός τίμια καί μπολσεβίκικα ή γυρίζει στόν άέρα; Ό λ α αύτά μπορεί νά τά μάθει καν.ίς έγκαιρα μονάχα μέ τήν καλή οργάνωση τοϋ έλέγχου στήν έχτίλεση τών άποφάσεων. 'Ο καλά οργανωμένος έλεγχος στήν έχτέλεση τών άποφάσεων είναι ό προβολέϊ;, πού βοηθά νά φωτιστεί ή κατάσταση πού έπικρατεί στή λειτουργία τοϋ μηχανισμού όποιαδήποτε στιγμή καί βγάζει στό φώς τής ήμέρας τούς γραφειοκράτες καί τούς χαρτογιακάδες. Μπορούμε νά πούμε _μέ πεποίθηση, δτι τά έννιά δέκατα τών έλλείψεων καί τών κενών έξηγοϋνται μέ τό δτι λείπει ό σωστά τοποθετημένος 41. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινισμοΟ.

642

Σ τ ά λ ι ν

Ελεγχος στήν έχτέλεση τών άποφάσεων. Δέ χωράει άμφιδολία 3τι άν ύπήρχε τέτιος Ελεγχο; στήν ΕχτέΚεση, οί ελλείψεις χαί τά χενά θά είχαν σίγουρα προληφθεί. Γιά νά πε:ύχει όμως ό Ελεγχος τό σκοπό του στήν έχτέλεση τών άποφάσεων, είναι άπαραίτητοι δυό τουλάχιστον Spot: πρώτα, νά είναι ό έλεγχος στήν έχτέλεαη τών Αποφάσεων συστηματικός καί δχι Επεισοδιακός. Δεύτερο, Επικεφαλής τοϋ Ελέγχου στήν έχτέλεαη τών άποφάσεων α' δλους τούς κρίκους τών κομματικών, σοβιετικών καί οικονομικών όργανώσεων νά μή βρίσκονται δευτερεύοντα πρόσωπα, μά άνθρωποι μέ άρκετό κόρος, οί ίδιοι οί καθοδηγητές τών όργανώσεων. Τήν πιό μεγάλη σημασία τήν Εχει ή σωστή όργάνωση τοϋ Ελέγχου στήν έχτέλεση τών άποφάσεων γιά τά κεντρικά καθοδηγητικά ίδρύματα. 'Η Έργατοαγροτική Επιθεώρηση δέ μπορεί, λόγω τής όργάνωσής της, νά ικανοποιήσει τίς άπαιτήσεις ένός καλά οργανωμένου Ελέγχου στήν Εχτέλεση τών άποφάσεων. Πρίν άπό λίγα χρόνια, δταν ή οικονομική μας δουλιά ήταν πιό άπλή καί λιγότερο ικανοποιητική, κι δταν μπορούσε νά ύπολογίζει κανείς στή δυνατότητα τής Ε π ι θ ε ώ ρ η σ η ς τής δουλιάς δλων τών Λαϊκών Έπιτροπάτων καί δλων τών οικονομικών όργανώσεων, ή Έργατοαγροτική Επιθεώρηση βρισκόταν στή θέση της. Τώρα δμως, πού ή οικονομική μας δουλιά άναπτύχθηκε καί Εγινε πιό πολύπλοκη καί πού δέν ύπάρχει πιά οδτε ή άνάγκη, οδτε ή δυνατότητα νά Ε π ι θ ε ω ρ ε ί τ α ι άπό Ενα κέντρο, ή Έργατοαγροτική Επιθεώρηση πρέπει νά άναδιοργανωθεί. Δέ μδς 'χρειάζεται τώρα έπιθεώρηση, μά Επαλήθευση τής έχτέλεσης τών άποφάσεων τοϋ κέντρου, μάς χρειάζεται τώρα Ε λ ε γ χ ο ς στήν έχτέλεση τών άποφάσεων τού κέντρου. Μδς χρειάζεται τώρα μιά τέτια οργάνωση, πού χωρ'ς νά βάζει μπροστά της τόν καθολικό σκοπό νά έπιθεωρεί δλους καί δλα, νά μπορεί νά συγκεντρώνει δλη τήν προσοχή της στή δουλιά τοϋ έλέγχου, στή δουλιά τής εταληθευσης τής έχτέλεσης τών άποφάσεων τών κεντρικών ίδρυμάτων τής Σοβιετικής Εξουσίας. Μιά τέτια όργάνωση μπορεί νά είναι μονάχα ή Επιτροπή τοϋ Σοβιετικού Ελέγχου, πλάι στό Συμβούλιο τών Λαϊκών 'Επιτρόπων τής Ένωσης τών ΣΣΔ, πού θά δουλεύει μέ εντολή τοϋ Συμβουλίου τών Λαϊκών Επιτρόπων κα! πού θά Εχει κατά τόπους, άνεξάρτητους άπό τά τοπικά δργανδ, άντιπροσώπους. Καί γιά νάχει άρκετό κύρος, καί γιά νά μπορεί σέ περίπτωση άνάγκης νά καλέσει σέ άπολογία οποιοδήποτε ύπεύθυνο στέλεχος, είναι άπαραίτητο οί ύπο-

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

643

ψήφιοι τής Επιτροπής τοΰ Σοβιετικού Ελέγχου νά υποδείχνονται άπό τό Συνέδριο τοό Κόμματος χαί νά επικυρώνονται άπό τό Συμβούλιο τών Λαϊκών Επιτρόπων χαί άπό τήν Κεντρική Έχτελεστική Επιτροπή τής "Ενωσης τών ΣΣΔ. Νομίζω οτι μονάχα μιά τέτια οργάνωση θά μπορούσε νά δυναμώσει τό σοβιετικό έλεγχο καί τή σοβιετική πειθαρχία. "Οσο γιά τήν ΚΕΕ είχε δημιουργηθεί, δπως είναι γνωστό, πρώτ' άπ' δλα χαί χυρίως γιά νά προλάβει μιά διάσπαση στό χόμμα. Ξέρετε, δτι ό κίνδυνος μιάς διάσπασης υπήρχε πραγματικά κάποτε σέ μάς. Ξέρετε δτι ή ΚΕΕ καί οί οργανώσεις της κατόρθωσαν νά προλάβουν τόν κίνδυνο τής διάσπασης. Τώρα δμως δέν όπάρχει πιά κίνδυνος διάσπασης. Ά ν τ ί ς αύτό δμως, έχουμε τώρα έπιταχτική άνάγκη άπό μιά τέτια όργάνωση, πού θά μπορούσε νά συγκεντρώσει τήν κύρια προσοχή της στή δουλιά τού έλέγχου γιά τήν έχτέλεση τών άποφάσεων τοό κόμματος καί τής Κεντρικής 'Επιτροπής του. Τέτια όργάνωση θά μπορούσε νά είναι μόνο ή'Επιτροπή Κομματικού Έλέγχου πλάι στήν ΚΕ του ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ, πού θά έργάζεται μέ βάση τίς έντολές τοό κόμματος καί τής Κ Ε του καί πού θά έχει χατά τόπους, άνεξάρτητους άπό τίς τοπικές όργανώσεις, άντιπροσώπους. Είναι ξεκάθαρο δτι μιά τέτια υπεύθυνη όργάνωση πρέπει νάχει μεγάλο κύρος. Καί γιά νάχει άρχετό κύρος, καί γιά νά μπορεί νά καλεί σέ άπολογία δποιοδήποτε υπεύθυνο στέλεχος πού έπεσε σέ λάθος, μαζί καί μέλη τής ΚΕ, είναι άπαραίτητο τά μέλη αύτής τής 'Επιτροπής νά Εκλέγονται καί νά άντικατασταίνονται μόνο άπό τό άνώτατο δργανο τοϋ κόμματος, άπό τό Συνέδριο τοΰ χόμματος. Δέ μπορεί νά υπάρχει άμφιβολία δτι μιά τέτια οργάνωση θά είναι άπόλυτα ίκανή νά έξασφαλισει τόν έλεγχο στήν έχτέλεση τών άποφάσεων τών κεντρικών οργάνων τοϋ κόμματος καί νά δυναμώσει τήν κομματική πειθαρχία. Έτσι έχει ή δπόθεση σχετικά μέ τά ζητήματα τής όργανωτικής καθοδήγησης. Τά καθήκοντά μας στόν τομέα τής Οργανωτικής δουλιάς είναι: 1. Νά συνεχίσουμε νά προσαρμόζουμε τήν όργανωτική μας δουλιά στίς άπαιτήσεις τής πολιτικής γραμμής τοό κόμματος. 2. Νά άνεβάσουμε τήν όργανωτιχή καθοδήγηση ώς τό έπίπεδο τής πολιτικής καθοδήγησης. 3. Νά πετύχουμε ή όργανωτική καθοδήγηση νά έξασφαλίζίΐ άπόλυτα τήν έφαρμογή στή ζωή τών πολιτικών συνθημάτων χαί των άποφάσεων του κόμματος.

63?

I. Σ τ ci λ ι ν

• ** ΐβλε:ώνω σύντροφοι τήν έκθεση Απολογισμού. Ποιά συμπεράσματα βγαίνουν άπό αύτήν; Σήμερα όλοι πιά παραδέχονται δτι οί έπιτυχίες μας είναι μεγάλες χαί άσυνήθιστες. Ή χώρα μπήκε μέσα σέ σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα στό δρόμο τής έκβιομηχάνισης καί τής κολλεχτιβοποίησης. Τό πρώτο πεντάχρονο πραγματοποιήθηκε μέ έπιτυχία. Αυτό γεννά τό αίσθημα τής περηφάνειας καί στερεώνει τήν πίστη τών στελεχών μας στίς δυνάμεις τους. Αύτό φυσικά είναι καλό. Οί έπιτυχίες δμως έχουν κάποτε καί τή σκιερή τους πλευρά. Γεννούν κάποτε μερικούς κινδύνους, πού άν τούς έπιτρέψουμε νά μεγαλώσουν, μπορούν νά ξεχαρβαλώσουν δλο τό έργο μας. Υπάρχει λογουχάρη ό κίνδυνος, μερικοί σύντροφοι μ:>ς νά ζαλιστούν άπό αύτές τίς έπιτυχίες. "Οπως είναι γνωστό τέτιες περιπτώσεις έχουν παρατηρηθεί σέ μάς. Υπάρχει ό κίνδυνος κάποιος άπό τούς συντρόφους μας, μεθυσμένος άπό τίς έπιτυχίες, ν' άρχίσει στό τέλος νά κορδώνεται καί νά νανουρίζει τόν έαυτό του μέ τραγούδια δλο χαυχησιυλογία, δπως τά τραγούδια: «τώρα μπορούμε ν' Αδειάσουμε καί τή Θάλασσα», «μπορούμε οποιονδήποτε νά τόν καταφέρουμε καί μέ τό δαχτυλάκι μας» κλπ. Αύτό δέν άποκλείεται καθόλου σύντροφοι. Δέν υπάρχει πιό έπικίνδυνο πράγμα άπό τίς διαθέσεις αύτοϋ τοϋ είδους, γιατί άφοπλίζουν τό κόμμα καί άποστρατεύουν τίς γραμμές του. "Αν κυριαρχήσουν οί διαθέσεις αύτές στό κόμμα μας, μπορεί νά βρεθούμε μπροστά στήν άπειλή νά εκμηδενιστούν δλες οί έπιτυχίες μας. Τό πρώτο πεντάχρονο σχέδιο έκπληρώθηκε φυσικά μέ έπιτυχία. Αύτό είναι σωστό. Μ' αύτό δμως ή όπ5θεση δέν τελειώνει καί δέ μπορεί νά τελειώσει, σύντροφοι. Έχουμε μπροστά μας τό δεύτερο πεντάχρονο σχέδιο, πού κι αύτό πρέπει νά έκπληρωθεί έπίσης μ* έπιτυχία. Ξέρετε δτι τά σχέδια Εκπληρώνονται μέ τήν πάλη ένάντια στίς δυσκολίες, στήν πορεία τής υπερνίκησης τών δυσκολιών. Ώστε 6ά έχουμε δυσκολίες κοίΐ θά έχουμε νά κάνουμε άγώνα ένάντιά τους. Οί σύντροφοι Μόλοτοφ καί Κουϊμπίσεφ θά σάς μιλήσουν γιά τό σχέδιο τού δεύτερου πεντάχρονου. Ά π ό τίς εισηγήσεις τους θά δείτε τί μεγάλες δυσκολίες βρίσκονται μπροστά μας, πού πρέπει νά υπερνικηθούν γιά νά πραγματοποιήσουμε αύτό τό μεγαλεπίβολο σχέδιο. "Ωστε δέν πρέπει νά νανουρίζουμε τό κόμμα, άλλά νά άναπτύσσουμε τήν έπαγρύπνησή του, νά μήν τό

"Εκθεση οτό XVII συνέδριο του ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

645

Αποκοιμίζουμε, Αλλά νά τό κρατούμε έτοιμοπόλεμο, νά μήν τό άφοπλίζουμε άλλά νά τό έξοπλίζουμε, νά μήν τό άποστρατεύουμε, άλλά νά τό κρατάμε οέ κατάσταση κινητοποίησης γιά τήν πραγματοποίηση τοϋ δεύτερου πεντάχρονου σχεδίου. 'Από δώ βγαίνει τό πρώτο συμπέρασμα: νά μ ή μ ά ς σ υ ν ε π α ί ρ ν ο υ ν οί έ π ι τ υ χ ί ε ς π ο ύ κ α τ α χ τ ή σ α με χ α ί νά μ ή ν τ ό π α ί ρ ν ο υ μ ε π ά ν ω μας. Είχαμε έπιτυχίες γιατί είχαμε οωοτή καθοδηγητική γραμμή τοϋ κόμματος καί μπορέσαμε νά όργανα σουμε τίς μάζες γιά τήν έφαρμογή στή ζωή αύτής τής γραμμής. Είναι περιττό νά ποϋμ«, ο τ: χωρίς αύτούς τούς ορούς δέ θά είχαμε τίς έπιτυχίες πού έχουμε τώρα καί γιά τίς όποιες είμαστε |περήφανοι, μέ τό δίκιο μας. Είναι δμως πολύ οπάνιο πράγμα οτή ζωή τών κομμάτων πού κυβερνούν, νά έχουν σωστή γραμμή καί νά μπορούν νά τήν έφαρμόζουν οτή ζωή. Κυτάςτε τίς χώρες πού μάς περιβάλλουν. Μήπως θά βρείτε πολλά κόμματα άπ' αύτά πού κυβερνούν, πού νάχουν σωστή γραμμή καί νά τήν έφαρμόζουν στή ζωή; Στήν πραγματικότητα τέτια νόμματα δέν ύπάρχουν τώρα στόν κόσμο, γιατί δλα ζοΰν χωρίς προοπτική, παραδέρνουν μέσα στό χάος τής κρίσης καί δέ βλέπουν τό δρόμο πού θά τά έβγαζε άπ* τό τέλμα. Μόνο τό δικό μας κόμμα ξέρει πού πρέπει νά οδηγήσει τήν ύπόθεση καί τήν οδηγεί μπροστά μ' έπιτυχία. Σέ τί όφείλει τό κόμμα μας αύτό του τό πλεονάχτημα; Στό δτι είναι κόμμα μαρξιστικό, κόμμα λενινιστικό. Τό όφείλει στό δτι καθοδηγείται στή δουλιά του άπό τή διδασκαλία τοϋ Μάρξ, τοϋ "Ενγκελς, τοϋ Λένιν Δέ μπορεί νά όπάρχει άμφιβολία δτι δσο θά μένουμε πιστοί σ' αύτή τή διδασκαλία, όσο θά κρατούμε αύτή τήν ι.υξίδα, θά έχουμε έπιτυχίες στή δουλιά μας. Λένε, δτι στή Δύση, σέ μερικά κράτη έχει έξοντωθεί πιά ό μαρξισμός. Λένε, δτι τόν έξόντωσε δήθεν τό άστικό έθνικιστικό ρεύμα πού λέγεται φασισμός. Αύτό φυσιχά είναι άνοησία. "Ετσι μποροϋν νά μιλούν μόνο οί άνθρωποι πού δέν ξέοουν άπό ιστορία. 'Ο μαρξισμός είναι ή έπιστημονιχή έκφραση τών ζωτικών συμφερόντων τής έργατικής τάξης. Γιά νά έξοντωθεί ό μαρξισμός, πρέπει νά έξοντωθεί ή έργατική τάξη. Είναι δμως άδύνατο νά έξοντωθεί ή έργατική τάξη. Πέρασαν πάνω άπό 80 χρόνια άπό τότε πού έμφανίστηκε στό στίβο ό μαρξισμός. Στό διάστημα αύτό δεκάδες καί έκατοντάδες άστικές κυβερνήσεις προσπάθησαν νά έξο^τώσουν τό μαρξισμό. Καί τί έγινε; Οί άστικές

<646

Σ τ ά λ ι ν

κυβερνήσεις Ερχονταν *αί παρέρχονταν, ένώ ό μαρξισμός παρέμενε. (Θυβλλώδικα χειροκροτήματα). Κάτι παραπάνω. 'Ο μαρξισμός κατόρθωσε νά κερδίσει ολοκληρωτική νίκη στό Ενα Εκτο του κόσμου καί μάλιστα νά κερδίσει αύτή τή νίχη στή χώρα έκείνη, δπου θεωρούσαν τό μαρξισμό οριστικά Εξοντωμένο. ( Θ υ β λ λ ώ δ ι κ α χειροκροτήματα). Δέ μπορούμε νά θεωρούμε τυχαίο τό γεγονός δτι ή χώρα δπου ό μαρξισμός κέρδισε τήν ολοκληρωτική νίκη, είναι τώρα ή μοναδική χώρα τού κόσμου, πού δέ γνωρίζει κρίσεις καί άνεργία, τή στιγμή πού σ' δλες τίς ύπόλοιπες χώρες, μαζί καί στίς χώρες τοϋ φασισμού, βασιλεύει έδώ καί τέσσερα χρόνια ή κρίση κι ή άνεργία. "Οχι, σύντροφοι, αύτό δέν είναι τυχαίο. ( Π α ρ α τ ε ταμένα χειροκροτήματα). Ναί σύντροφοι, τίς έπιτυχίες μας τίς όφείλουμε στό δτι δουλεύαμε καί παλαίβαμε κάτω άπό τή σημαία τοϋ Μάρξ, τοϋ Έ ν γ κ ί λ ς , τού Λένιν. Ά π ό δώ βγαίνει τό δεύτερο συμπέρασμα: ν ά ε ί μ α σ τ ε ώς τό τ έ λ ο ς π ι σ τ ο ί στή μ ε γ ά λ η σ η μ α ί α τού Μάρξ, τού'Ενγκβλς, τοό Λένιν. (Χειροκροτήματα). Ή έργατική τάξη τής ΕΣΣΔ είναι ίσχυρτ), δχι μονάχα γιατί Εχει τό δοκιμασμένο στίς μάχες λενινιστικό κόμμα. Είναι ισχυρή, άκόμα, δχι μονάχα γιατί Εχει τήν όποστήριξη τών Εκατομμυρίων μαζών τών Εργαζομένων άγροτών. Είναι ισχυρή άκόμα, γιατί τήν υποστηρίζει καί τή βοηθά τό παγκόσμιο προλεταριάτο. Ή έργατική τάξη τής ΕΣΣΔ είναι Ενα κομμάτι τοϋ παγκόσμιου προλεταριάτου, είναι τό πρωτοπόρο τμήμα του, καί ή δημοκρατία μας είναι κόρη τού παγκόσμιου προλεταριάτου. Δέ μπορεί νά υπάρχει άμφιβολία, δτι άν δέν είχε τήν υποστήριξη τής Εργατικής τάξης τών καπιταλιστικών χωρών δέ θά κρατούσε τήν Εξουσία στά χέρια της, δέ Θά Εξασφάλιζε τούς δρους γιά τή σοσιαλιστική άνοικοδόμηση καί συνεπώς, δέ Θά είχε τίς έπιτυχίες πού Εχει τώρα. Οί διεθνείς δεσμοί τής έργατικής τάξης τής ΕΣΣΔ μέ τούς έργάτες τών καπιταλιστικών χωρών, ή άδελφική συμμαχία τών έργατών τής ΕΣΣΔ μέ τούς έργάτες δλων τών χωρφν, νά ποιός είναι Ενας άπό τούς Ακρογωνιαίους λίθους τής δύναμης καί τής ίσχής τής δημοκρατίας τών Σοβιέτ. Οί έργάτες τής Δύσης λένε δτι ή έργατική τάξη τής ΕΣΣΔ είναι ή ταξιαρχία κρούσης τού παγκόσμιου προλεταριάτου. Αύτο είναι πολύ καλό. Αύτό σημαίνει δτι τό παγκόσμιο προλεταριάτο είναι Ετοιμο καί στό μέλλον νά δποστηρίζει τήν Εργατική τάξη

"Εκθεση στό XVII συνίΐιριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

647

τής ΕΣΣΔ, στό μέτρο τών δυνάμεων καί τών δυνατοτήτων του. Αύτό δμως Επιβάλλει σέ μάς σοβαρές υποχρεώσεις. Αύτό σημαίνει, δτι όφείλουμε νά δικαιολογήσουμε μέ τή δουλιά μας τόν τιμητικό τίτλο τής ταξιαρχίας κρούσης τών προλετάριων δλων τών χωρών. Αύτό μάς ύποχρεώνει νά δουλεύουμε καλύτερα χα·' νά παλαίβουμε-καλύτερα γιά τήν οριστική νίκη του σοσιαλισμού στή χώρα μας, γιά τή νίκη τού σοσιαλισμού σ' δλες τίς χώρες. Ά π ό δώ βγαίνει τό τρίτο συμπέρασμα: νά ε ί μ α σ τ ε ω ς τότέλος πιστοί στήν υ π ό θ ε σ η τ ο ύ προλεταριακού διεθνισμού, σ τ ή ν υ π ό θ ε σ η τής άδελφικ ή ς σ υ μ α χ ί α ς τών π ρ ο λ ε τ ά ρ ι ω ν δ λ ω ν τών χ ω ρών. (Χειροκροτήματα). Αύτά είναι τά συμπεράσματα. Ζήτω ή Μεγάλη κι άήττητη σημαία τού Μάρξ, τού "Ενγκελς, τοϋ Λένιν! ( Θ υ ε λ λ ώ δ ι κ α π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χ ε ι ρ ο κ ρ ο τήματα σ' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α . Τό Συνέδριο επευφημεί τό σ ύ ν τ ρ ο φ ο Σ τ ά λ ι ν . Τραγουδ ο ύ ν τ ή « Δ ι ε θ ν ή». " Ύ σ τ ε ρ α ά π ' τ ό τραγούδ ι τ ή ς « Δ ι ε θ ν ο ύ ς » , οί Ε π ε υ φ η μ ί ε ς ξαναρχ ί ζ ο υ ν μέ κ α ι ν ο ύ ρ γ ι α δ ύ ν α μ η . Φ ω ν έ ς : «Γιά τ ό Σ τ ά λ ι ν , ο ύ ρ ά !», « Ζ ή τ ω ό Σ τ ά λ ι ν!», «Ζ ή τ ω ή Κ Ε τ ο ϋ κ ό μ μ α τ ο ς!»). ΑΝΤΙ

ΤΕΛΙΚΟΙ' ΛΟΓΟΙ*

Σύντροφοι. Οί συζητήσεις στό Συνέδριο μπορούμε νά ποϋμε δτι Εδειξαν, σ* δλα τά ζητήματα τής κομματικής πολιτικής, τήν άπόλυτη ένότητα άντιλήψεων τών κομματικών καθοδηγητών μας. "Οπως ξέρετε, δέν είχαμε καμιά άντίρηση ένάντια στήν Εκθεση άπολογισμού. Φάνηκε συνεπώς ή πρωτοφανΕρωτη ιδεολογικοπολιτική κι οργανωτική συνοχή τών γραμμών τού κόμματός μας. ( Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Γεννιέται τό Ερώτημα: Οστερα άπ' αύτό, χρειάζεται άραγε Ενας τελικός λόγος; Νομίζω δτι δέ χρειάζεται. 'Επιτρέψτε μου γι' αύτό νά παραιτηθώ άπό τόν τελικό λόγο. ( θ ύ ε λ λ α ά π ό Ε π ε υ φ η μ ί ε ς , δ λ ο τ ό Σ υ νέδριο σηκώνεται δ ρ θ ι ο κ α ί φ ω ν ά ζ ε ι «Ο ύ ρ ά!». Π ο λ λ ο ί μαζί φ ω ν ά ζ ο υ ν «Ζήτω 6 Στάλιν!». Τό Σ υ ν έ δ ρ ι ο δρθιο τ ρ α γ ο υ δ ά τή «Διεθνή». Ύ στ ε ρ α ά π ό τ ή » Δ ι ε θ ν ή » ξ α ν α ρ χ ί ζ ο υ ν οί έ π ε ο φ η μ ί ε ς. Φ ων Ες: «Ού ρ ά!», « Ζ ή τ ω ό Σ τ ά λ ι ν ! » , « Ζ ή τ ω ή Κ Ε!»).

ΛΟΓΟΣ ΣΤΑ ΑΝΑΚΤΟΡΑ ΤΟΥ ΚΡΕΜΛΙΝΟΥ

ΣΤΗΝ

ΤΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΚΑΔΗΜΙΕΣ ΤΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ 4 ΤΟΥ ΜΑΗ

1935

Σύντροφοι! Αέ μπορούμε ν' άρνηθοΰμε οτι τελευταία είχαμε μεγάλες έπιτυχίες, τόοο οτόν τομέα τής άνοικοδόμησης, δσο καί οτόν τομέα τί); διακυβέρνησης. Σέ σχέση μ' αυτό, λέγονται αέ μβς πάρα πολλά γιά τίς υπηρεσίες τών καθοδηγητών, γιά τίς υπηρεσίες τών ήγετών. Σ' αυτούς άποδίδουν όλες ή σχεδόν όλες τίς καταχτήσεις μας. Αύτό φυσικά δέν είναι σωστό, δέν είναι άληθινό. Δέν πρόκειται μονάχα γιά τούς ήγέτες. Δίν ήθελα δμως σήμερα νά μιλήσω γι' αύτό. Ηά ήθελα νά πώ λίγα λόγια γιά τά στελέχη, γιά τά στελέχη μας γενικά, καί ειδικά γιά τά σ:ελέχη τού Κόκκινου Στρατού μας. Ξέρετε δτι κληρονομήσαμε άπό τόν παλιό καιρό μιά χώρα καθυστερημένη τεχνικά, μιά χώρα πάμπτωχη καί κατερειπωμένη. Μιά χώρα κατερειπωμένη άπό τά τέσσερα χρόνια τού ιμπεριαλιστικού πολέμου, πού κατερειπώθηκε γιά δεύτερη φορά άπό τά τρία χρόνια τού έμφυλίου πολέμου, μιά χώρα μέ μισοαγράμματο πληθυσμό, μέ χαμηλή τεχνική) μέ ορισμένες βιομηχανικές όάσ ις, πού πνίγονταν μέσα σ.-ή θάλασσα τών μικρών άγροτικών νοικοκυριών. Νά τί χώρ* κληρονομήσαμε άπό τό παρελθόν. Καθήκον μας ήταν νά οδηγήσουμε αύτήν τή χώρα άπό τό ^δρόμο τού μεσαιωνυμο·") καί τοΰ σκοταδιού, στό δρόμο τής αύ^ρονης βιομηχανίας καί τής μηχανοποιημένης άγροτικής οίκο\>ομίας. "Οπως βλέπετε, καθήκον σοβαρό καί δύσκολο. Τό ζήτημα έμπαινε έτσι: είτε θά πραγματοποιήσουμε αύτό τό καθήκον στό πιό σύντομο χρονικό διάστημα καί θά στερεώσουμε στή χώρα μας τό σοσιαλισμό, είτε δέ θά τό πραγματοποιήσουμε καί τότε ή χώρα μα;—άδύνατη τεχνικά καί καθυστερημένη στόν

Λόγος στούς άποςροίτους τών άκιώημιών τοΟ Κόκκινου ΣτρατοΟ

6491

πολιτισμό—θά χάσει τήν Ανεξαρτησία της καί θά μετατραπεί σέ πιόνι στά χέρια τών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Ή χώρα περνούσε τότε μιά περίοδο φοβερής δίψας στόν τομέα τής τεχνικής. Δέν έφταναν οί μηχανές γιά τή βιομηχανία. Δέν όπήρχαν μηχανές γιά τήν άγροτιχή οίχονομία. Δέν δπήρχαν μηχανές για τίς μεταφορές. Δέν υπήρχε ή στοιχειώδιχη τεχνική βάση, πού χωρίς αύτή δέν είναι νοητός δ βιομηχανικός μετασχηματισμός τής χώρας. Υπήρχαν μονάχα μεμονωμένες προϋποθέσεις γιά τή δημιουργία μιάς τέτιας βάσι,ς. "Επρεπε νά δημιουργήσουμε μιά πρώτης γραμμής βιομηχανία. "Επρεπε αύτήν τή βιομηχανία νά τήν προσανατολίσουμε έτσι, πού νά είναι ίκανή νά άναδιοργανώσει τεχνικά, δχι μονάχα τή βιομηχανία, άλλά χαί τήν άγροτιχή οίχονομία χαί τίς σιδηροδρομικές μας μεταφορές. Γιά νά γίνε: όμως αύτό, χρειάζονταν θυσίες καί αίματηρές οικονομίες σ' όλα, έπρεπε νά χάνουμε οίχονομίες καί στά τρόφιμα, χαί στά σχολειά χαί στά υφάσματα, γιά νά συσσωρεύσουμε τά απαραίτητα ποσά γιά τή δημιουργία τής βιομηχανίας. "Αλλος δρόμος γιά νά σβήσουμε τή δίψα στον τομέα τής τεχνικής δέν όπήρχε. "Ετσι μάς δίδαξε ό Λένιν καί μείς βαδίσαμε στό ζήτημα αύτό στά χνάρια τού Λένιν. Είναι φανερό, δτι σ' ένα τετιο μεγάλο καί δύσκολο εργο δέ μπορούσαμε νά περιμένουμε άπανωτε'ς χαί γρήγορες έπιτυχίες. Σ' ένα τέτιο Εργο, οί έπιτυχίες μποροόν νά φανούν μόνο ύστερα άπό μερικά χρόνια. Γι' αΰτό Επρε.τε νά οπλιστούμε μέ γερά νεύρα, μέ μπολσεβίχιχη άντοχή καί μέ πεισματάριχη υπομονή, γιά νά υπερνικήσουμε τίς πρώτος Αποτυχίες χαί γιά νά τραβήξουμε σταθερά μπροστά, πρός τό μεγάλο σχοπό, χωρίς νά Επιτρέπουμε δισταγμούς καί άναποφασιστικότητα στίς γραμμές μας. Ξέρετε δτι μέ τέτιο άχριβώς τρόπο πραγματοποιήσαμε αύτό τό Εργο. Δέν είχαν δμως δλοι οί σύντροφοι άρκετά γερά νεύρα, υπομονή καί άντοχή. Άνάμεσα στούς συντρόφους μας βρέθηκαν άνθρωποι, πού ύστερα άπό τίς πρώτες κιόλας δυσκολίες άρχισαν νά φωνάζουν δτι πρέπει νά υποχωρήσουμε. Λένε: «δποιος σκαλίζει τά παλιά, βγάζει τά μάτια του». Αύτό φυσιχά είναι σωστό. Ό άνθρωπος δμως Εχει μνήμη χαί άθελά σου θυμάσαι τό παρελθόν, δταν χάνεις τόν άπολογισμό τής δουλιάς μας. ( Ε ύ θ υ μ η ζ ω η ρ ή κ ί ν η σ η σ τ ή ν α ί θ ο υ σ α). Υπήρχαν λοιπόν σέ μάς σύντροφοι, πού φοβήθηκαν τίς δυσκολίες καί. άρχισαν νά καλούν τό χόμμα οέ αποχώρηση. Λέγανε: «Τί μάς χρειάζεται ή Εκβιομηχάνιση κα' ή κολλβχτιβοποίησή σας, οΕ

<661

Σ τ ά λ ι ν

μηχανές, ή σιδηρουργία, τά τραχτέρ, τά κομπάϊν, τά αύτοκίνητα; Καλύτερα νά μάς έδιναν περισσότερα υφαντουργικά είδη, καλύτερα ν' άγοράζανε περισσότερες πρώτες ύλες γιά τήν παραγωγή ειδών πλατιάς κατανάλωσης καί νά δίνανε στόν πληθυσμό περισσότερα άπό όλα έκείνα θά μικροπράγματα πού ομορφαίνουν τήν καθημερινή ζωή τών άνθρώπων. 'Η δημιουργία βιομηχανίας στίς συνθήκες τής καθυστέρησής μας, καί μάλιστα πρώτης γραμμής βιομηχανίας, είναι έπικίνδυνο δνειρο». Τά τρία δισεκατομμύρια ρούβλια συνάλλαγμα, πού τά έξοικονομήσαμε μέ αιματηρές οικονομίες και τά ξοδέψαμε γιά τή δημιουργία τής βιομηχανίας μας, μπορούσαμε φυσικά νά τά διαθέσουμε γιά τήν είσαγωγή πρώτων υλών καί γιά τήν αύξηση τής παραγωγής άντικειμένων πλατιάς κατανάλωσης. Είναι κι αύτό ένα «σχέδιο» στό είδος του. Μέ τέτιο δμως «σχέδιο» δέ θά είχαμε ούτε σιδηρουργί», ούτε παραγωγή μηχανών, οϋτε τραχτέρ καί αύτοκίνητα, ούτε άεροπορία καί τάνκς. Θά βρισκόμασταν άοπλοι μπροστά στούς έξωτερικούς έχθρούς. Θά Υπονομεύαμε τις βάσεις τού σοσιαλισμού στή χώρα μας. Θά βρισκόμασταν αίχμάλωτοι τής άστικής τάξης, τής έσωτερικής καί τής έξωτερικής. Είναι έλοφάνερο οτι έπρεπε νά διαλέξουμε τό ένα άπό τά δυο σχέδια: τό σχέδιο τής υποχώρησης, πού οδηγούσε, καί δέ μπορούσε νά μή οδηγήσει στήν ήττα τού σοσιαλισμού καί τό σχέδιο τής έπίθεσης, πού οδηγούσε καί δπως ξέρετε, μάς έδήγησε κιόλας, στή νίκη τοϋ σοσιαλισμού στή χώρα μας. Διαλέξαμε τό σχέδιο τής έπίθεσης καί βαδίσαμε μπροστά άκολουθώντας τό λενινιστικό δρόμο, άφή;οντας πίσω αύτούς τούς συντρόφους, γιατί ήταν άνθρωποι πού έβλεπαν μονάχα δσα γίνονταν μπροστά στή μύτη τους, πού έκλειναν δμως τά μάτια μπρός στό κοντινό μέλλον τής χώρας μας, μπρός στό μέλλον τοϋ σοσιαλισμού στή χώρα μας. Αύτοί δμως οί σύντροφοι δέν περιορίζονταν πάντα οτήν κριτική καί στήν παθητική άντίσταση. Μάς άπειλο·.ααν δτι θά ξεσηκώσουν έξέγερση στό κόμμα ένάντια στήν Κεντρική 'Επιτροπή. Κάτι περισσότερο. 'Απειλούσαν και μερικούς άπό μάς μέ σφαίρες. Ό π ω ς φαίνεται, λογάριαζαν νά μάς τρομάξουν καί νά μάς άναγκάσουν νά έγκαταλείψουμε τό λενινιστικό δρόμο. ΟΕ άνθρωποι αύτοί ξέχασαν, δπως φαίνεται, δτι έμείς οΕ μπολσεβίκοι, είμαστε άνθρωποι άπ' άλλη κόψη. Ξέχασαν δτι τούς μπολσεβίκους δέν τούς τρομάζεις ούτε μέ δυσκολίες, ούτε μέ τίς άπειλές. Ξέχασαν δτι έμάς μάς σφυρηλάτησε ό Μεγάλος Λένιν,

Λόγος στους Αποφοίτους τ ώ ν άκα6ημιών τοΟ Κόκκινου Στρατού

651

« Αρχηγός μας, ό δάσκαλος μας, ό πατέρας μας, πού δέ γνώριζε ^καί δέν παραδεχόταν τό φόβο στόν άγώνα. Ξέχασαν ότι, {σο περισσότερο λυσσάζουν οί έχθροί χαί όσο περισσότερο τούς Αντιπάλους μας στό χόμμα τούς πιάνει υστερία, τόσο περισσότερο Ανάβουν γιά τόν καινούργιο άγώνα οί μπολσεβίκοι, χαί τόσο ορμητικότερα τραβούν μπροστά. Είναι φανερό, δτι Εμείς ούτε κάν σκεφτόμασταν νά ξεφύγουμε Απ1 τό λενινιστικό δρόμο. Κάτι περισσότερο. 'Αφού πατήσαμε γερά αύτό τό δρόμο, ριχτήκαμε ορμητικότερα μπροστά, σαρώνοντας στό δρόμο μας δλα τά έμπόδια. Κίναι άλήθεια, δτ: Αναγκαστήκαμε στό δρόμο αύτό νά τσακίσουμε τά πλευρά μερικών άπ'αύτούς τούς συντρόφους. 4έ γινόταν δμως άλλιώς. ΙΙρέπει νά «μολογήσω' δτι έβαλα καί γώ τό χεράκι μου σ' αύτή τή δουλιά. ( θ υ ε λ λ ώ δ ι κ α χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α . Φ ω ν έ ς : «Ο ύ ρ ά!»). Ναι, σύντροφοι, τραβήξαμε σταθερά καί όρμητικά στό δρόμο τής έκβιομηχάνισης καί τής κολλεχτιβοποίησης τής χώρας μας. Καί τώρα μπορούμε νά θεωρούμε δτι αυτόν τό δρόμο τόν έχουμε πιά διατρέξει. Τώρα, δλοι πιά παραδέχονται δτι σ' αύτό τό δρόμο καταχτήσαμε τεράστιες έπιτυχίες. Τώρα, δλοι παραδέχονται δτι έχουμε μιάν ισχυρή καί πρώτης γραμμής βιομηχανία, ισχυρή καί μηχανοποιημένη άγροτική οίκονομία, μεταφορές πού άναπτύσσονται καί τραβούν πρός τά πάνω, όργανωμένο καί θαυμάσια Εφοδιασμένο Κόκκινο Στρατό. Αύτό σημαίνει, δτι βασικά έχουμε πιά ξεπεράσει τήν περίοδο τής δίψας στόν τομέα τής τεχνικής. 'Αφού ξεπεράσαμε δμως τήν περίοδο τής δίψας στόν τομέα τής τεχνικής, μπήκαμε σέ καινούργια περίοδο, στήν περίοδο, θά έλεγα, τής δίψας στόν τομέα τών άνθρώπων, στόν τομέα τών στελεχών, στόν τομέα τών Εργατικών στελεχών, πού νά μπορούν νά υποτάσσουν τήν τεχνική καί νά τήν προωθούν. Πρόκειται γιά τό δτι έχουμε φάμπρικες, εργοστάσια, κολχόζ, σοβχόζ, μεταφορές, στρατό, δτι έχουμε τεχνική γιά δλα αύτά, άλλά δέ φτάνουν οί άνθρωποι οί προικισμένοι μέ άρκετή πείρα, πού είναι άπαραίτητοι γιά νά μπορούν ν' άντλήσουν άπό τήν τεχνική τό άνώτατο πού μπορεί ν' άντλήσει κανείς άπ' αύτήν. Παλιότερα λέγαμε, δτι ή «τεχνική άποφασιζει γιά δλα». Αύτό τό σύνθημα μάς βοήθησε νά σβήσουμε τή δίψα στόν τομέα τής τεχνικής καί νά δημιουργήσουμε "ίήν πιό πλατιά τεχνική βάση σ' δλους τούς τομείς τής δραστηριότητας, γιά νά Εξοπλίσουμε τούς άνθρώπους

<652

Σ τ ά λ ι ν

μας μέ μιά πρώτης γραμμής τεχνική. Αότό είναι πολύ χαλό. Μά άπέχει πολύ, πάρα πολύ άπό τό νά είναι άρκετό. Γιά νά. κινήσουμε τήν τεχνική καί νά τήν χρησιμοποιήσουμε πέρα γιά πέρα, χρειάζονταν άνθρωποι πού νά έχουν καταχτήσει τήν τεχνική, χρειάζονταν στελέχη ικανά νά Αφομοιώνουν καί νά χρησιμοποιούν αύτή τήν τεχνική σύμφωνα μέ όλους τούς κανόνες τής τέχνης. ΊΙ τεχνική δίχως άνθρώπους πού κατέχουν τήν τεχνική είναι νεκρή. Ί Ι τεχνική μέ έπικεφαλής άνθρώποος, πούκατέχουν τήν τεχνική, μπορεί καί 7ίρέπε: νά κάνει θαύματα. "Αν στά πρώτης γραμμής εργοστάσια καί στίς φάμπρικές μας, ατά σοβχόζ καί ατά κολχόζ μας, στις αεταφορές μας, στόν Κόκκινο Στρατό μας, υπήρχε άρκετός άριθμός άπό σιελέχη ικανά νά κυριαρχούν πάνω α' αότή τήν τεχνική, ή χώρα θά πετύχαινε άποτελέσματα τρεις καί τέσσερις φορές άνώτερα άπ' τά σημερινά. Νά γιατί πρέπει τώρα νά ρίξουμε τό βάρος στούς άνθρώπους, στά στελέχη, ατά εργατικά στίλέχη, πού κατέχουν τήν τεχνική.Νά γιατί τό παλιό σύνθημα «ή τεχνική! άποφααίζει για δλα», πού άποτελεί τήν άντανάκλαση μιάς ξεπερασμένης πιά περιόδου, οταν μάς έκαιε ή δίψα ατόν τομέα τής τεχνικής, πρέπει τώρα νά άντικατααταθεί μέ τό καινούργιο σύνθημα, μέ τό σύνθημα: ''Τά στελέχη άπο^αοίζουν γιά ô/α». Αότό είναι σήμερα τό κυριότερο. Μήπως μπορούμε νά ποϋμε δτι οί άνθρωπο ί μας κατάλαβαν καί κατανόησαν άπόλυτα τή μεγάλη σημασία αύτού τοΰ καινούργιου συνθήματος; Δέ θά τόλεγα αύτό. Σέ άντίθετη περίπτωση δέ θά είχαμε τή σκανδαλώδικη συμπεριφορά πού παρατηρούμε συχνά στήν πραχτική μας, πρός τούς άνθρώπους, πρός τά στελέχη, πρός τά έργατικά στελέχη. Τό ούνθημα «τά στελέχη,, άποφασίζουν γιά δλά» άπαιτεί άπό τούς καθοδηγητές μας νά δείχνουν τή μεγαλύτερη φροντίδα γιά τά έργατικά μας στελέχη, τά «μικρά» καί τά «μεγάλα», α' οποιοδήποτε τομέα κι άν δουλεύουν, νά τ' άνατρέφουν μέ φροντίδα, νά τά βοηθούν δταν έχουν άνάγκη άπό όποστήριξη, νά τά ένθαρρύνουν δταν δείχνουν τίς πρώτες επιτυχίες, νά τά προωθούν, κλπ. Καί δμως, έχουμε στήν πρά'η μιά ολόκληρη σειρά άπό περιπτώσεις άκαρδης, γραφειοκρατικής καί άνοιχτά σκανδαλώδικης συμπεριφοράς πρός τά έργατικά στελέχη. "Ετσι, στήν οόσίά, έξηγείται καί τό γεγονός, δτι άντί νά μελετούν τούς άνθρώπους καί μόνο üaztpa άπό μελέτη νά τούς βάζουν σέ θέσεις, τούς μετακινούν συχνά σά νάι/αι πιόνια. Μάθαμε νά έχτιμούμε τίς μηχανές καί νά κά-

Λόγος ϋτυυς άιτοφοίΐους τιϊιν άκαδημιαιν τοΟ Κόκκινου Στρατοϋ

653

νου με έκθέσεις, τί τεχνική Εχουμε στά έργοστάσια χαί στίς φάμπρικες. Δέν ξέρω δμως ούτε μιά περίπτωση που ν' άναφέραν -μέ τήν ίδια προθυμία πόσους άνθρώπους Αναδείξαμε στην τάδε περίοδο χαί πώς βοηθήσαμε τους Ανθρώπους νά Αναπτυχθούν χαι νά άτσαλωθουν στη δουλιά. Πώς έξηγείται αύτό; 'Εξηγείται μέ τό οτι δέ μάθαμε Αχόμα νά έχτιμούμε τούς άνθρώπους, νά έχτιμούμε τά έργατικά στελέχη, νά έχτιμούμε τά στελέχη. Θυμάμαι μιά περίπτωση στή Σιβηρία, όπου ήμουνα χάποτε έξόριστος. Ή τ α ν άνοιξη χαί τά νερά είχαν άνεβεί. Τριάντα άνθρωποι πήγαν στό ποτάμι νά μαζέψουν τήν ξυλεία πού κατέβαζε τό μανιασμένο τεράστιο ρέμα. Τό βράδυ γύρισαν στό χωριό, Αλλά χωρίς ένα σύντροφο. "Οταν τούς ρώτησα πού είναι ό τριακοστός, άπάντησαν Αδιάφορα ότι 6 τριακοστός «έμεινε έχεί». "Οταν τούς ρώτησα: «Πώς έμεινε έχεί;» Απάντησαν μέ τήν ίόια Αδιαφορία: «τί έρώτηση είναι αύτή, άπλούστατα πνίγηκε». Καί ό ένας μάλιστα βιάστηκε νά φύγει, λέγοντας: «πρέπει νά ποτίσουμε τή φοράδα». "Οταν τούς κατηγόρησα ότι λυπούνται τό ζώο περισσότερο από τούς Ανθρώπους, ένας μοϋ άπάντησε μέ τήν επιδοκιμασία όλων τών άλλων: «Καί γιατί .νά τούς λυπούμαστε τούς άνθρώπους; 'Ανθρώπους πάντα μποροϋμε νά χάνουμε. Φοράδα δ μ ω ς . . . Γιά δοκίμασε νά χάνεις φοράδα». ( Ζ ω η ρ ή κ ί ν η σ η α' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ) . Νά ένα παράδειγμα ίσως μικρής σημασίας, Αλλά·πολύ χαραχτηριστικό. Μοϋ φαίνεται δτι -ή Αδιάφορη συμπεριφορά μερικών καθοδηγητών μας πρός τούς Ανθρωπος πρός τά στελέχη, καί ή άνικανότητά τους νά έχτιμήσουν τούς Ανθρώπους, Αποτελεί έπιβίωση τής παράξενης έκεί-νης συμπεριφοράς τοϋ Ανθρώπου πρός τόν άνθρωπο, άπό τό έτεισόδιο τής μακρινής Σιβηρίας πού σάς διηγήθηκα τώρα. "Ετσι, σύντροφοι, άν θέλουμε νά ξεπεράσουμε μέ επιτυχία τή δίψα στόν τομέα τών άνθρώπων καί νά πετύχουμε ή χώρα μας νά έχει άρκετό άριθμό στελεχών, πού νά είναι ίκανά νά προωθούν τήν τεχνική καί νά τή βάζουν σέ κίνηση, πρέπει πρώτ' άπ' δλα νά μάθουμε νά έχτιμοϋμε τούς άνθρώπους, νά έχτιμούμε τά στελέχη, νά έχτιμούμε τό κάθε έργατιχό στέλεχος, πού μπορεί νά ωφελήσει τήν κοινή μας ύπόθεση. Πρέπει, τέλος, νά καταλάβουμε δτι άπ' δλα τά πολύτιμα κεφάλαια πού ύπάρχουν στόν κόσμο, τό πιό πολύτιμο καί τό πιό άποφασιστιχό κεφάλαιο είναι οί άνθρωποι, τά στελέχη. Πρέπει νά καταλάβουμε, δτι στίς σημερινές μας συνθήκες τά «στελέχη άποφασίζοον γιά δλα». 'Αν θά έχουμε καλά καί πολυάριθμα στελέχη στή βιομηχανία, στήν

<654

Σ τ ά λ ι ν

άγροτική οικονομία, οτίς μεταφορές, στό στρατό, ή χώρα μας θ ά είναι άκατανίκητη. "Αν δέ Θά έχουμε τέτια στελέχη, Θά κουτσαίνουμε καί μέ τά δυό πόδια. Τελειώνοντας τό λόγο μου, επιτρέψτε μου νά υψώσω τό ποτήρι μου στήν ύγεία χαί γιά τήν προκοπή τών Αποφοίτων άπό τίς Ακαδημίες τοϋ Κόκκινου Στρατοϋ. Τούς εύχομαι έπιτυχία στό Ιργο τής όργάνωσης καί τής καθοδήγησης τής άμυνας* τής χώρας μας! Σύντροφοι! Τελειώσατε τήν Ανώτατη σχολή καί πήρατε έκεί τό πρώτο Ατσάλωμα. Έ σχολή όμως είναι μόνο ή προκαταρκτική βαθμίδα. Τό πραγματικό Ατσάλωμα τών στελεχών γίνεται στή ζωντανή δουλιά, έξω Απ' τή σχολή, στήν πάλη μέ τίς δυσκολίες, στήν υπερνίκηση τών δυσκολιών. Νά θυμίστε σύντροφοι, βτι μονάχα έκείνα τά στελέχη είναι καλά, πού δέ φοβούνται τίς δυσκολίες, πού δέν Αποφεύγουν τίς δυσκολίες, μά άντίθετα τραβούν ένάντια στίς δυσκολίες, γιά νά τίς υπερνικήσουν καί νά τίς έξαλείψουν. Μονάχα στήν πάλη μέ τίς δυσκολίες σφυρηλατούνται τά πραγματικά στελέχη. Κι άν ό στρατός μας θά έχει Αρκετό Αριθμό Από πραγματικά Ατσαλωμένα στελέχη, θά είναι άκατανίκητος. Στήν ύγεία σας σύντροφοι! ( Η υ ε λ λ ώ δ ι κ α χειροκροτ ή μ α τ α σ' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α . " Ο λ ο ι σ η κ ώ ν ο ν τ α ι 8 ρ θ ι ο ι κ α ί μέ δ υ ν α τ ά « Ο ύ ρ ά » χ α ι ρ ε τ ί ζ ο υ ν τί σύντροφο Στάλιν).

ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΠΑΝΕΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΣΤΑΧΑΝΟΦΙΚΩΝ 17 ΤΟΥ ΝΟΕΜΒΡΗ 1935

1. Η ΣΗΜΑΣΙΑ TOT ΣΤΑΧΑΝΟΦΙΚΟΓ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

Σύντροφοι! Μίλησαν τόσο πολύ χαί τόσο χαλά γιά τούς βταχανοφιχούς έδώ, α' αύτή τήν σύσκεψη, πού ούσιαστιχά λίγα πράγματα έμειναν σέ μένα νά πώ. Παρ' δλα αύτά δμως, μιά χαί μέ καλέσανε στό βήμα, θά πρέπει νά πώ μεριχά λόγια. Τό σταχανοφικό χίνημα δέ μπορεί νά τό θεωρούμε συνηθισμένο χίνημα τών έργατών χαί τών έργατριών. Τό σταχανοφικό χίνημα είναι ίνα τέτιο χίνημα τών έργατών χαί τών έργατριών, πού θά μπει στήν ίστορία τής σοσιαλιστικής μας άνοικοδόμησης σά μιά άπό τίς πιό Ινδοξες σελίδες της. ΙΙού βρίσχεται ή σημασία τού σταχανοφικού κινήματος; Πρώτ' άπ' δλα, στό δτι έχφράζει μιά νέα άνοδο τής σοσιαλιστικής άμιλλας, ίνι νέο, άνώτερο σταθμό τής σοσιαλιστιχής άμιλλας. Γιατί νέο; για ci άνώτερο; Γιατί τό σταχανοφικό χίνημα, σάν έκφραση τής σοσιαλιστικής άμιλλας, πλεονεχτεί άπέναντί στόν παλιό σταθμό τής σοσιαλιστικής αμιλλας. Στό παρελθόν, πρίν άπό τρία περίπου χρόνια, στήν περίοδο τοό πρώτου σταθμού τής σοσιαλιστικής άμιλλας, ή σοσιαλιστική αμιλλα δέ συνδεότζν υποχρεωτικά μέ τήν καινούργια τεχνική. Στήν ούσία, τότε δέν είχαμε σχεδόν ν.αθόλου καινούργια τεχνική. Ό σημερινός δμως στζθμός τής σοσιαλιστικής άμιλλας, τό σταχανοφικό κίνημα, άντίθετα, συνδέεται υποχρεωτικά μέ τήν καινούργια τεχνική Τό σταχανοφικό κίνημα θάταν άκατανόητο δίχως τήν καινούργια, άνώτερη τεχνική. Μπροστά σας βρίσκονται άνθρωποι σάν τούς σ,ίντρόφιυί· Σταχάνοφ, Μπουσίγκιν, Σμετάνιν, Κρίβονός, Πρόνιν, σάν τίς Βινογκράντοβες καί πολλοί άλλοι καινούργιοι άνθρωποι, έργάτες καί έργάτριες, πού έχουν πέρα γιά

<656

Σ τ ά λ ι ν

πέρα καταχτήσει τήν τεχνική τής δουλιάς τους, τήν όπόταξαν καί τήν Ιχουν οδηγήσει μπροστά. Τέτιους άνθρώποος δέν είχαμε ή σχεδόν δέν είχαμε πρίν άπό τρία περίπου χρόνια. Αύτοί είναι άνθρωποι καινούργιοι, ξεχωριστοί άνθρωποι. Παρακάτω. Τό σταχανοφικό κίνημα είναι ίνα τέτιο κίνημα τών έργατών καί τών Εργατριών, πού βάζει γιά σκοπό του νά ξεπεράσει τίς σημερινές τεχνικές νόρμες, νά ξεπεράσει τίς προβλεπόμενες σήμερα δυνατότητες άπόδοσης, νά ξεπεράσει τά παραγωγικά σχέδια καί τούς ισολογισμούς πού όπάρχουν. Νά ξεπεράσει αύτές τίς νόρμες, γιατί έχουν πιά παλιώσει γιά τίς μέρες μας, γιά τούς καινούργιους άνθρώπους μας. Τό κίνημα αύτό τσακίζει τίς παλιές άντιλήψεις γιά τήν τεχνική, τσακίζει τΙς παλιές τεχνικές νόρμες, τίς παλιές προβλεπ-μενες δυνατότητες άπόδοσης, τά παλιά παραγωγικά σχέδια καί απαιτεί νά δημιουργηθούν νέες, πιό ψηλές τεχνικές νόρμες, πιό ψηλές προβλέψεις γιά τή δυνατότητα άπόδοσης, πιό ψηλά παραγωγικά σχέδια. "Εχει άποστολή νά προκαλέσει έπανάσταση στή βιομηχανία μας. Άκριβώς γι' αύτό, τό σταχανοφικό κίνημα είναι ατή βάση του βαθιά έπαναστατικό. Έδώ είπαν κιόλας, ότι τό σταχανοφικό κίνημα, πού έχφράζει τ'ς νέες, άνώτερες τεχνικές νόρμες άποτελεί υπόδειγμα τής ψηλής έκείνης παραγωγικότητας τής δουλιάς, πού μπορεί νά τή δόσει μόνο ό σοσιαλισμός, καί πού δέ μπορεί νά τή δόσει ό καπιταλισμός. Αότό είναι άπόλυτα σωστό. Γιατί ό καπιτιλισμός τσάκισε και κατανίκησε τό φεουδαρχισμό; Επειδή δημιούργησε πιό ψηλές νόρμες παραγωγικότητας τής δουλιάς κι έδοσε τή δυνατότητα στήν κοινωνία νά παίρνει άσύγκριτα περισσότερα προϊόντα, άπό όσα έπαιρνε στό φεουδαρχικό καθεστώς. 'Επειδή έκανε τήν κοινωνία πιό πλούσια. Γιατί μπορεί, πρέπει καί υποχρεωτικά θά νικήσει ό σοσιαλισμός τό καπιταλιστικό σύστημα οικονομίας,' Επειδή μπορεί νά δόσει πιό άνώτερα δείγματα δουλιάς, πιό ψηλή παραγωγικότητα τής δουλιάς, άπό τό καπιταλιστικό σύστημα οικονομίας. Γιατί μπορεί νά δόσει στήν" κοινωνία περισσότερα προϊόντα καί μπορεί νά κάνει τήν κοινωνία πιό πλούσια, άπό τό καπιταλιστικό σύστημα οικονομίας. Μερικοί νομίζουν, ότι μπορεί νά [στεριώσει ό σοσιαλισμός με μιά κάποια όλική έξίσωση τών άνθρώπων πάνω στή βάση μι£ς μίζερης ζωής. Αύτό δέν είναι σωστό. Είναι μικροαστική άντίληψη τού σοσιαλισμού. Στήν πραγματικότητα ό σοσιαλισμός μπορεί νά νικήσει μόνο πάνω στή βάση τής ψηλής παραγωγικό-

Λόγος στήν πρώτη πανενωσιακή σύσκεψη τ ώ ν σταχανοφικφν.

657

τητας τής δουλιβς, άνώτερης άπό τόν καπιταλισμό, πάνω στή βάση τής άφθονίας σέ προϊόντα καί σέ κάθε είδους άντιχείμενα κατανάλωσης, πάνω στή βάση τής εύπορης χαί πολιτισμένης ζωής δλων τών μελών τής κοινωνίας. Γιά νά μπορέσει όμως i σοσιαλισμός νά καταχτήσει αύτόν τό σχοπό του χαί νά χάνει τή σοβιετική μας κοινωνία τήν πιό εύπορη κοινωνία, πρέπει νάχει ή χώρα μας τέτια παραγωγικότητα τής δουλιΑς, πού νά ξεπερνά τήν παραγωγικότητα τής δουλιάς τών προχωρημένων καπιταλιστικών χωρών. Χωρίς αύτό δέ μπορούμε ούτε καί νά σκεφτόμαστε γιά άφθονία σέ προϊόντα καί σέ κάθε είδους Αντικείμενα κατανάλωσης. Ή σημασία τοϋ σταχανοφικοϋ κινήματος βρίσκεται στό ότι είναι ενα τέτιο κίνημα, πού σπάει τίς παλιές τεχνικές νόρμες σάν άνεπαρκείς, ξεπερνά σέ μιά ολόκληρη σειρά άπό περιπτώσεις τήν παραγωγικότητα τής δοΟλιίς τών προ-, χωρημένων καπιταλιστικών χωρών καί κάνει έτσι πραχτικά δυνατό τό παραπέρα δυνάμωμα τοϋ σοσιαλισμού στή χώρα μας, κάνε: δυνατή τή μετατροπή τής χώρας μας στήν πιό εύπορη Μ' αυτό δμως δέν Εξαντλείται ή σημασία τοϋ σταχανοφικοϋ κινήματος. Ή σημασία του βρίσκεται άκόμα καί στό δτι προετοιμάζει τίς συνθήκες γιά τό πέρασμα άπό τό σοσιαλισμό στόν κομμουνισμό. Ή άρχή τού σοσιαλισμού είναι δτ: οτή σοσιαλιστική κοινωνία ό καθένας δουλεύει σύμφωνα μέ τίς ίκανότητές του καί παίρνει Αντικείμενα κατανάλωσης, δχι Ανάλογα μέ τίς Ανάγκες του, Αλλά Ανάλογα μέ τή δουλιά πού πρόσφερε στήν κοινωνία. Αύτό σημαίνει, δτι τό Εκπολιτιστικό καί τεχνικό έπίπεδο τής έρτατιχής τάξης δέν είναι Αχόμα ψηλό, δτι ή Αντίθεση Ανάμεσα στήν πνευματική καί στή σωματική Εργασία Εξακολουθεί νά όπάρ χει, δτι ή παραγωγικότητα τής δουλιίς δέν είναι άκόμα τόσο ψηλή, πού νά Εξασφαλίζει τήν άφθονία σέ προϊόντα κατανάλωσης, πράγμα πού άναγκάζε: τήν κοινωνία νά διανέμει τά προϊόντα κατανάλωσης, δχι σύμφωνα μέ τις Ανάγκες τών μ,ε/.ών τής κοινωνίας, Αλλά ανάλογα μέ τή δουλιά πού πρόσφεραν στήν κοινωνία. Ό κομμουν.σμός άποτελεί μιά' Ανώτερη βαθμίδα εξέλιξης. Ή Αρχή τού κομμουνισμού είναι δτι στήν κομμουνιστική κοινωνία ό καθένας δουλεύει σύμφωνα μέ τίς ίκανότητές του καί παίρνει Αντικείμενα κατανάλωσης, δχι Ανάλογα μέ τή δουλιά πού πρόσφερε, άλλτ σύμφωνα μέ τίς άνάγκες πού Ιχει σάν έκπολι42. I. Στάλιν Ζητήματα λενινισμού

658

Σ τ ά λ ι ν

τιοτικά Αναπτυγμένος άνθρωπος. Αύτό σημαίνει, οτι τό έκπολιτιοτικό καί τεχνικό έπίπεδο της εργατικής τάξης εγινε αρκετά ψηλό γιά νά μπορεί νά υποσκάψει τίς βάσεις τής άντίθεσης άνάμεσα οτήν πνευματική καί τή σωματική δουλιά, δτι ή άντίθεση άνάμεσα οτήν πνευματική καί οτή σωματική δουλιά έχει πιά 'κλείψει καί ή παραγωγικότητα τής δουλιάς άνέβηκε οέ τέτια ψηλή βαθμίδα, πού μπορεί νά έξασφαλίσει άπόλυτη άφθονία οέ προϊόντα κατανάλωσης, πράγμα πού δίνει οτήν κοινωνία τή δυνατότητα νά διανέμει αύτά τά άντικείμενα, σύμφωνα μέ τίς ανάγκες τών μελών της. Μερικοί νομίζουν, δτι ή έίάλειψη τής άντίθεση., άνάμεσα οτήν πνευματική καί στή σωματική δουλιά μπορεί νά έπιτευχθεί μέ μιά κάποια εκπολιτιστική καί τεχνική έξίαωση τών έργατών τής πνευματικής καί τής φυσικής δουλιάς, πάνο στή βάση τοϋ κατεβάσματος τοϋ έκπολιτιστικοϋ καί τεχνικού έπιπέδου τών μηχανικών καί τών τεχνικών, τών διανοητικά έργαζόμενων, ώς τό έπίπεδο τών έργατών μέ μέση ειδίκευση. Αύτό ν,έν είναι καθολου σωστό. Μονάχα οί φλύαροι μικροαστοί μπορούν νά σκέφτονται έτσι γιά τόν κομμουνισμό. Στήν πραγματικότητα ή έςάλειψη τής άντίθεσης άνάμεσα στήν πνευματική καί ατή σωματική έργασία μπορεί νά έπιτευχθεί μόνο πάνω ατή βάση τής άνόδου τοϋ έκπολιτιστικοϋ καί τεχνικού έπιπέδου τής έργατικής τάξης, ώς τό έπίπεδο τών μηχανικών καί τών τεχνικών. Θά ήταν άστείο νά νομίζει κανείς, δτι μιά τέτια άνοδος είναι άπραγματοποίητη. Είναι πέρα γιά πέρα πραγματοποιήσιμη μέσα οτίς συνθήκες τοϋ σοβιετικού καθεστώτος, δπου οί παραγωγικές δυνάμεις τής χώρας είναι άπελευθερωμένες άπό τά δεσμά τοϋ καπιταλισμού, δπου ή δουλιά είναι άπελευθερωμένη άπό τό ζυγό τής έκμετάλλευσης, δπου οτήν έξουσία βρίσκεται ή "έργατική τάξη καί δπου ή νέα γενιά τής έργατικής τάξης έχει δλες τίς δυνατότητες νά έξασφαλιστεί μέ άρκετή τεχνική μόρφωση. Δέν όπάρχει κανείς λόγος γιά νά άμφιβάλλει κανείς δτι μονάχα μιά τέτια έκπολιτιστική καί τεχνική άνοδος τής έργατικής τάξης μπορεί νά όποσκάψει τίς βάσεις τής άντίθεοης άνάμεσα στήν πνευματική καί στή σωματική δουλιά, δτι μονάχα αυτή μπορεί νά έξασφαλίσει έκείνην τήν ψηλή παραγωγικότατα τής δουλιάς καί κείνη τήν άφθονία οέ προϊόντα κατανάλωσης, πού είναι άπαραίτητα γιά νά άρχίοει τό πέρασμα άπό τό οοσιαλισμ- στόν κομμουνισμό. Τό σταχανοφικό κίνημα είναι άξιοοημείωτο άπ' αύτήν ττν

Λόγος οτήν πρώτη πανενωσιακή σύβκεψη τών βταχανοφικών

659

άποψη, γιατί περιέχει τά πρώτα σπέρματα, είναι άλήθεια άχόμα άδύνατα, μολαταύτα όμως σπέρματα αύτής άκριβώς της έχπολιτιστιχής χαί τεχνικής άνόδου της έργατικής τάςης της χώρας μας Πραγματιχα γιά χοιτάχτε χαλύτερα τούς συντρόφους αταχανοφιχούς. Τί άνθρωποι είναι αύτοί; Είναι χυρίως νέοι ή μέσης ήλικίας έργάτες χαί έργάτριες, άνθρωποι πολιτισμένοι, τεχνιχά σφυρηλατημένοι, πού δίνουν τό παράδειγμα της άχρίβειας χαί τής επιμέλειας στή δουλιά, πού ξέρουν νά έχτιμοϋν τόν παράγοντα χρόνο στή δουλιά χαί πού έμαθαν νά μετρούν τό χρόνο δχι μονάχα μέ τά λεπτά, μά χαί μέ τά δευτερόλεπτα. Οί περισσότεροι τους πέρασαν τό λεγόμενο έλάχιστο όριο τεχνιχών γνώσεων χαί έξαχολουθούν νά συμπληρώνουν τήν τεχνιχή τους μόρφωση. Είναι άπαλλαγμένοι άπό τό συντηρητισμό χαί τή ρουτίνα ορισμένων διπλωματούχων μηχανιχών, τεχνιχών χαί διευθυντών έπιχειρήσεων, βαδίζουν θαρραλέα μπροστά, τσακίζοντας τίς παλιωμένες τεχνικές νόρμες καί δημιουργώντας νέες, πιό ψηλές νόρμες, κάνουν τροποποιήσεις στίς προβλεπόμενες δυνατότητες Απόδοσης στά συνταγμένα άπό τούς διευθυντές τής βιομηχανίας μας οικονομικά σχέδια, συμπληρώνουν χαί διορθώνουν τούς μηχανικούς καί τούς τεχνικούς, συχνά τούς διδάσκουν χαί τούς σπρώχνουν πρός τά μπρός, γιατί είναι άνθρωποι πού έχουν άφομοιώσει ολότελα τήν τεχνιχή της δουλιάς τους καί πού ξέρουν νά άντλοϋν άπό τήν τεχνική τό άνώτατο πού μπορεί νά άντλήσει κανείς άπ'αύτήν. Οί σταχανοφικοί σήμερα είναι άκόμα λίγοι, ποιός δμως μπορεί νά άμφιβάλλει δτι αύριο δέ θά είναι δέκα φορές περισσότεροι; Δέν είναι μήπως ξεκάθαρο δτι οί σταχανοφιχοί είναι νεωτεριστές στή βιομηχανία μας, δτι τό σταχανοφικό κίνημα άντιπροσωπεύει τό μέλλον τής βιομηχανίας μας, δτι περιέχει το σπέρμα τής μελλοντικής έκπολιτιστικής καί τεχνικής άνόδου τής εργατικής τάξης, δτι μάς άνοίγει τό δρόμο πού αυτός μονάχα μπορεί νά μάς έπιτρέψει νά πραγματοποιήσουμε τούς άνώτερους έκείνους δείχτες τής παραγωγκότητας τής δουλιάς, πού είναι άπαραίτητοι γιά τό πέρασμα &π' τό σοσιαλισμό στόν κομμουνισμό χαί γιά τήν έξάλειψη τής άντίθεσης άνάμεσα στήν πνευματική καί τή σωματική έργασία. Αύτή είναι σύντροφοι, ή σημασία τού σταχανοφικού κινήματος στό έργο τής σοσιαλιστικής μας άνοικοδόμησης. Τή φανταζόντουσαν αύτή τή μεγάλη σημασία τού σταχανοφικού κινήματος ό Σταχάνοφ καί ό Μπουσίγκιν, δταν άρχιζαν

<660

Σ τ ά λ ι ν

νά τσακίζουν τίς παλιές τεχνικές νόρμες; Φυσικά, δχι. Είχαν τίς δικές τους έγνοιες: έπιδίωκαν νά βγάλουν τήν επιχείρηση άπό τά έλλείμματα τής παραγωγής καί νά όπερεκπληρώσουν τό οικονομικό σχέδιο. Επιδιώκοντας δμως αύτόν τό σκοπό, υποχρεώθηκαν νά τσακίσουν τίς παλιές τεχνικές νόρμες καί νά άναπτύξουν ψηλή παραγωγικότητα τής δουλιίς, πού ξεπέρασε τίς προχωρημένες καπιταλιστικές χώρες. Θά ήταν δμως άστείο νά νομίζει κανείς δτι τό περιστατικό αύτό μπορεί νά μειώσει κάπως τή μεγάλη Ιστορική σημασία τού κινήματος τών σταχανοφικών. Τό ίδιο μπορούμε νά πούμε γιά τούς έργάτες, πού γιά πρώτη φορά είχαν οργανώσει τό 1905 Σοβιέτ τών έργατών Αντιπροσώπων. Οί έργάτες αύτοί φυσικά δέ φαντάζονταν δτι τά Σοβιέτ τών έργατών άντιπροσώπων θά χρησίμευαν σά βάση τού σοσιαλιστικού καθεστώτος. Ό τ α ν δημιουργούσαν τά Σοβιέτ τών έργατών άντιπροσώπων υπεράσπιζαν μονάχα τόν έαυτό τους άπό τόν τσαρισμό, άπό τήν άστική τάξη. 1ο περιστατικό δμως αύτό δέν Αντιφάσκει καθόλου στό άναμφισβήτητο γεγονός δτι τό κίνημα γιά τά Σοβιέτ τών έργατών άντιπροσώπων, πού τά άρχισαν τό 1905 οί έργάτες τοϋ Λένινγκραντ καί τής Μόσχας, οδήγησε σέ τελευταία άνάλυση στή συντριβή τοϋ καπιταλισμού καί στή νίκη τού σοσιαλισμού στό ένα έκτο τού Κόσμου. 2 . 0 1 ΡΙΖΕΣ TOV ΣΤΑΧΑΝΟΦΙΚΟ!' ΚΙΝΙΙΜΑΤΟΣ Βρισκόμαστε τώρα στήν άρχή τού σταχανοφικού κινήματος, στό λίκνο του. Ηάπρεπε νά τονίσουμε όρισμένα χαραχτηριστικά γνωρίσματα τοϋ σταχανοφικού κινήματος. Χτυπάει στό μάτι πρώτ' άπ' δλα τό γεγονός δτι τό κίνημα αύτό άρχισε άπό μόνο του, σχεδόν αυθόρμητα, άπ' τά κάτω, δίχως καμιά πίεση άπό τή διοίκηση τών έπιχειρήσεών μας. Κάτι παραπάνω. Τό κίνημα αυτό γεννήθηκε καί άρχισε νά άναπτύσσεται σ' ορισμένο βαθμό παρά τή θέληση τών διοικήσεων τών έπιχειρήσεών μας, κ: άκόμα σέ άγώνα μ' αυτές Ό σύντροφος Μόλοτοφ σίς διηγήθηκε κιόλας τί μαρτήρια άναγκάστηκε νά περάσει ό σύντροφος Μουσίνσκι, πριονιστής στόν 'Αρχάγγελο, δταν κρυφά άπό τήν οικονομική όργάνωση, κρυφά άπο τούς έλεγκτές Επεξεργαζόταν νεες, ψηλότερες τεχνικές νόρμες. Και τοϋ ίδιου το-j Σταχάνοφ ή τύχη όέν ήταν καλύτερη, γιατί

Λόγος οτήν πρώτη πανενωσιακή σύβκεψη τ ώ ν

βταχανοφικών

661

στήν προώθησή του βρέθηκε στήν άνάγκη νά υπερασπίσει τόν έαυτό του οχ: μόνο άπό μερικούς διοικητικούς υπαλλήλους, μά και άπό μερικούς έργάτες, πού τόν περιγελούσαν καί τόν κυνηγούσαν γιά τούς «νεωτερισμούς» του. "Οσο γ:ά τό Μπουσίγκιν, είναι γνωστό ότι λίγο έλειψε νά πληρώσει τούς «νεωτερισμούς» του μέ τό χάσιμο τής δουλιάς του στό έργοστάσιο καί μονάχα μέ τήν επέμβαση τοϋ έπί κεφαλής τού τμήματος τοϋ εργοστασίου, συντρόφου Σκολίνσκι, μπόρεσε νά μείνει στό έργοστάσιο. Ό π ω ς βλέπετε, άν έξασκήθηκε κάποια έπίδραση άπό τή διοίκηση τών έπιχειρήσεών μας, ή έπίδραση αύτή δέ βοηθούσε τό σταχανοφικό κίνημα, μά ήταν ένάντιά του. Συνεπώς τό σταχανοφικό κίνημα γεννήθηκε κ: άναπτόχθηκε σάν κίνημα άπ' τά κάτω. Κι άκριβώς γιατί γεννήθηκε άπό μόνο του, άκριβώς γιατί είναι κίνημα άπ' τά κάτω, είναι τό πιό ζωτικό καί τό πιό άκατανίκητο κίνημα τής εποχής μας. Πρέπει, παρακάτω, νά σταματήσουμε σ' ένα άκόμα χαραχτηριστικό γνώρισμα τοϋ σταχανοφικοϋ κινήματος. Τό χαραχτηριστικο αύτό γνώρισμα είναι οτι τό σταχανοφικό κίνημα άπλώθηκε σ' δλη τήν "Ενωσή μας, δχι σιγά-σιγά, μά μέ κάποια πρωτοφανέρωτη γρηγοράδα, σάν καταιγίδα. Πώς άρχισε; Ό Σταχάνοφ άνέβασε τήν τεχνική νόρμα έξόρυξης κάρβουνου ατό πενταπλάσιο ή στό έξαπλάσιο, άν δχι περισσότερο. Ό Μπουσίγκιν καί ό Σμετάνιν έκαναν τό ίδιο, ό ένας στόν τομέα τής παραγωγής μηχανών κι ό άλλος στόν τομέα τής βιομηχανίας παπουτσιών. Οί έφημερίδες έγραψαν γι' αύτά τά γεγονότα. Καί ξαφνικά ή φλόγα τού σταχανοφικοϋ κινήματος αγκάλιασε όλη τή χώρα. Πώς έγινε αύτο; 'Από πού προήλθε αύτή ή γρηγοράδα στήν έξάπλωση τού σταχανοφικοϋ κινήματος; Μήπως ό Σταχάνοφ καί δ Μπουσίγκιν είναι μεγάλοι οργανωτές, πού διατηρούν πολλές συνδέσεις μέ τις περιοχές καί τίς περιφέρειες τής ΕΣΣΔ καί οργάνωσαν μόνοι τους αύτό τό έργο; "Οχι, φυσικά ο χι. Μήπως δ Σταχάνοφ καί ό Μπουσίγκιν έχουν τήν άξίωση νά γίνουν μεγάλες προσωπικότητες στή χώρα μας καί σκόρπισαν μόνοι τους τίς σπίθες τού σταχανοφικοϋ κινήματος σ' δλη τή χώρα; Καί αυτό δέν είναι σωστό. Είδατε έδώ τό Σταχάνοφ καί τό Μπουσίγκιν. Μίλησαν στή σύσκεψη. Είναι άνθρωποι άπλοί καί σεμνοί, χωρίς καμιά άξίωση νά δρέψουν δάφνες σάν προσωπικότητες πανενωσιακής κλίμακας. 'Εμένα μού φαίνεται άκόμα δτι βρίσκονται λιγάκι σέ άμηχανία άπό τίς διαστάσεις, πού, παρά τίς προσδοκίες τους πήρε τό κίνημα στή χώρα μας. Καί άν, παρ' δλααύ-

<662

Σ τ ά λ ι ν

τά, ή σπίθα πού Εριξαν ό Σταχάνοφ καί ό Μπουσίγκιν Αποδείχτηκε Αρκετή γιά νά φουντώσει δλο αύτό τό έργο, αύτό σημαίνει οτι τό οταχανοφικό κίνημα είναι Εργο άπόλυτα ώριμο. Μονάχα Ενα κίνημα πού είναι άπόλυτα ώριμο καί πού περιμένει μιά ώθηση γιά νά ξεσπάσει, μονάχα Ενα τέτιο κίνημα μπορούσε νά διαδοθεί τόσο γρήγορα καί νά μεγαλώσει σά χιονοστιβάδα. Πώς Εξηγείται τό γεγονός δτι τό οταχανοφικό κίνημα είναι έργο άπόλυτα ώριμο; Πού βρίσκονται οί αιτίες τής τόσο γρήγορης διάδοσής του; ΙΙοιές είναι οί ρίζες τοΰ σταχανοφικοϋ κινήματος; Οί αιτίες αύτές είναι τουλάχιστον τέσσερες. 1. Σά βάση τοΰ σταχανοφικοϋ κινήματος χρησίμευσε πρίν άπ' δλα ή ριζική καλυτέρευση τής υλικής κατάστασης τών έργατών. Ή ζωή σύντροφοι, Εγινε καλύτερη, ή ζωή Εγινε πιό χαρούμενη. Καί δταν ζεί κανείς χαρούμενα, ή δουλιά πάει καλά. Ά π ό δώ πηγάζουν οί υψηλές νόρμες Απόδοσης. Ά π ό δώ προέρχονται οί ήρωες καί οί ήρωίδες τής δουλιάς. Αύτού βρίσκεται πρώτ' Απ' δλα ή ρίζα τού σταχανοφικοϋ κινήματος. Ά ν είχαμε κρίση, άν είχαμε Ανεργία—τή μάστιγα αύτή τής έργατικής τάξης—ά ν ζούσαμε άσχημα, μίζερα, δχι χαρούμενα, δέ θά είχαμε οταχανοφικό κίνημα. (Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α). Έ προλεταριακή μας έπανάσταση είναι ή μοναδική στόν κόσμο έπανάσταση, πού μπόρεσε νά δείξει στό λαό οχι μονάχα τά πολιτικά, μά καί τά υλικά της άποτελέσματα Άπό δλες τίς έργατικές έπαναστάσεις, ξέρουμε μονάχα μιά πού μπόρεοε κάπως νά πάρει τήν έξουσία. Είναι ή Κομμούνα τοϋ Παρισιού. Δέν έζησε ομως πολύν καιρό. Κίναι Αλήθεια δτι προσπάθησε νά σπάσει τά δεομά το·"> καπιταλισμού, μά δέν κατόρθωσε νά τά σπάσει, καί άκόμα περισσότερο, δέν πρόλαβε νά δείξει στό λαό τά υλικά άγαθά άποτελέσματα τής έπανάσταση;. Ή Επανάστασή μας είνα·. ή μοναδική Επανάσταση, πού δχι μόνο Εσπασε τά δεσμά τοϋ καπιταλισμού καί εδοσε τή λευτεριά στό λαό, μά πού κατόρθωσε άκόμα νά τοϋ προσφέρει τίς υλικές συνθήκες γιά μιά εύπορη ζωή. Αύτοϋ βρίσκεται ή δύναμη και τό άκατανίκητο τής έπανάστασής μας. Φυσικά είναι καλό πράγμα νά διώξεις τούς καπιταλιστές, νά διώξεις τούς τσιφλικάδες, νά διώξεις τούς μπράβους τού τσάρου, νά πάρεις τήν εξουσία καί ν' άποχτήσεις τή λευτεριά. Αύτό είναι πολύ καλό. Δυστυχώς δμως, ή Ελευθερία μονάχα δέν είναι καθόλου άρκετή. Ά ν δέ φτάνει τό ψωμί, άν δέ φτάνουν τό βούτυρο καί τά λίπη, άν δέ φτάνουν τά υφαντουργικά είδη, άν τά σπίτια είναι άσχημα, δέ θά πάς μακριά μόνο μέ τή λευτεριά. Είναι πολύ δύσκολο.

Λόγος οτήν πρώτη πανενωσιακή σύβκεψη τ ώ ν

βταχανοφικών

663

σύντροφοι, να'ζει κανείς μονάχα μέ τή λευτεριά. ( Έ π ι δ ο κ ι μ α σ τ ι κ έ ς φ ω ν έ ς , χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Γιά νά μπορέσεις νά ζήσεις καλά καί χαρούμενα, είναι άπαραίτητο τά αγαθά τής πολιτικής Ελευθερίας νά συμπληρωθούν με τά ύλικα άγαθά. Ί Ι χαραχτηριστική ιδιομορφία τής Επανάστασης μας ;ίναι, οτι έδοσε στό λαό οχι μονάχα τή λευτεριά, μά καί ύλικα άγαθά, μά καί τή δυνατότητα τής εύπορης καί πολιτισμένης ζωής. Νά γιατί άρχίσαμε νά ζούμε χαρούμενα κα: νά πάνω οέ ποιά βάση Αναπτύχθηκε τό οταχανοφικο κίνημα. 2. Ί Ι δεύτερη πηγή τού σταχανοφικού κινήματος είναι ή έλλειψη έκμετάλ/ευσης στή χιί ρα μας. Οί άνθρωποι δουλεύουν οέ μάς δχι γιά τούς Εκμεταλλευτές, δχι γιά νά πλουτίσουν τά παράσιτα, μά γιά τόν έαυτό τους, γιά τήν τάξη τους, γιά τή δική τους, τή σοβιετική, κοινωνία, δπου στήν έξουσία βρίσκονται οί καλύτεροι άνθρωποι τής Εργατικής τάξης. Άκριβώς γι* αύτό στή χώρα μας ή δουλιά έχει κοινωνική σημασία, άποτελεί δπόθεση τιμής καί δόξας. Στόν καπιταλισμό, ή δουλιά έχει ιδιωτικό, άτομικό χαραχτήρα. Έφτιαξες περισσότερα, πάρε περισσότερα καί ζήσε δπως ξέρεις. Κανένας δέ σέ ξέρει καί ούτε θέλει νά σέ ξέρει. Δουλεύεις γιά τούς καπιταλιστές, τούς πλουτίζεις; Μά πώς μπορεί νά γίνει διαφορετικά; Γι' αυτό άκριβώς σέ μίσθωσαν, γιά νά πλουτίζεις τούς εκμεταλλευτές. Ά ν δέ συμφωνείς, τράβα στίς γραμμές τών άνέργων γιά νά φυτοζωείς, δπως μπορείς, Εμείς θά βρούμε άλλους, πιό βολικούς. Γι' αύτό ή δουλιά τών άνθρώπων δέν Ικτιμιέται πολύ στόν καπιταλισμό. Κίναι φανερό δτι, κάτω άπ' αύτές τίς σμνθήκες, δε μπορεί νά υπάρχει θέση γιά τό σταχανοφικό κίνημα. Άλλιώς έχουν τά πράγματα στίς συνθήκες τοϋ Σοβιετικού καθεστώτος. Έδώ έχτιμούν τόν άνθρωπο-δουλευτή. Έδώ οέ δουλεύει γιά τούς Εκμετα/λευτές, μά γιά τόν έαυτό του, γιά τήν τάξη του, γιά τήν κοινωνία. Έ δ ώ ό Εργαζόμενος άνθρωπος δέ μπορεί νά νιώσε: τόν Εαυτό του παραπεταμένο κι Απομονωμένο. Άντίθετα, ό έργαζόμενος άνθρωπος νιώθει σε μάς τόν έαυτό του έλεύθερο πολίτη τής χώρας του, κοινωνικό παράγοντα στό είδος του. Καί άν δουλεύει καλά καί δίνει στήν κοινωνία Εκείνο που μπορεί νά δόσει, γίνεται ήρωας τής δουλιάς, περιβάλλεται μέ δόξα. Κίναι αύτονόητη ότι μονάχα κάτω άπ' αύτές τΙς συνθήκες μπορούσε νά γεννηθεί τό σταχανοφικό κίνημα. 3. Σάν τρίτη πηγή τού σταχανοφικού κινήματος πρέπει νά θεωρούμε τήν ύπαρξη τής νέας τεχνικής στή χώοα μας. Τό στα-

664

I. Σ τ d λ ι ν

χανοφικο κίνημα συνδέεται οργανικά μέ τή νέα τεχνική. Χάρις τή νέα τεχνική, χωρίς τά καινούργια έργοστάσια καί τις καινούργιες φάμπρικες, χωρίς τίς καινούργιες έγκαταστάσεις, δέ θά μπορούσε νά γεννηθεί στή χώρα μας τό σταχανοφικό κίνημα. Χωρίς τή νέα τεχνική μπορούμε νά άνββάσουμε τίς τεχνικές νόρμες μιά ώς δυό φορές, δχι περισσότερο. Ά ν οί σταχανοφικοί άνέβασαν τίς τεχνικές νόρμες πεντε κι έξι φορές, αύτό σημαίνει 3τι στηρίζονται ολοκληρωτικά στή νέα τεχνική. Έτσι βγαίνει δτι ή έκβιομηχάνιση τής χώρας μας, ή Ανασυγκρότηση τών έργοστασίων μας, ή ύπαρξη τής νέας τεχνικής καί τών νέων Εγκαταστάσεων άποτέλεσαν μιά άπό τίς αιτίες πού γέννησαν το σταχανοφικό κίνημα. 4. Μέ τή νέα τεχνική μονάχα δέ θά πάς όμως μακριά. Μπορεί νά έχεις μιά πρώτης γραμμής τεχνική, πρώτης γραμμής έργοστάσια καί φάμπρικες, άν δμως δέν ύπάρχουν άνθρωποι, ίκανοί νά υποτάξουν αύτήν τήν τεχνική, ή τεχνική θά σού μείνει γυμνή τεχνική. Γιά νά μπορέσει ή νέα τεχνική νά δόσει τ'άποτελέσματά της, πρέπει νά έχει καί άνθρώπους, στελέχη άπό έργάτες καί έργάτριες πού νά είναι ίκανά νά μπούν έπικεφαλής τής τεχνικής καί νά τήν κινήσουν μπροστά. Ή γέννηση καί ή άνάπτυξη τοϋ σταχανοφικού κινήματος σημαίνει δτι έχουν πιά γεννηθεί στή χώρα μας τέτια στελέχη άνάμεσα στούς έργάτες Χαί στίς έργάτριες. ΙΙρίν άπό δυό περίπου χρόνια, τό κόμμα έλεγε δτι άνοικοδομώντας καινούργια έργοστάσια καί καινούργιες φάμπρικες καί δίνοντας στίς έπιχειρήσεις μας καινούργιες έγκαταστάσεις, χάναμε μόνο τή μισή δουλιά. Τό κόμμα έλεγε τότε δτι ό ένθουσιασμός στήν άνοικοδόμηση τών καινούργιων έργοστασίων πρέπει νά συμπληρωθεί μέ τόν ενθουσιασμό γιά τήν άφομοίωση τής λειτουργίας τους, δτι μόνο έτσι μπορεί νά όδηγηθεί τό έργο Γσαμε τό τέλος. Είναι ολοφάνερο, δτι μέσα σ* αύτά τά δυό χρόνια γινόταν ή άφομοίωση αύτής τής νέας τεχνικής καί γεννιόνταν τά νέα στελέχη. Τώρα είναι ξεκάθαρο δτι έχουμε πιά τέτια στελέχη. Είναι φανερό -δτι χωρίς τέτια στελέχη, χωρίς αύτούς τούς καινούργιους άνθρώπους δέ θά είχαμε σταχανοφικό κίνημα. "Ετσι οί καινούργιοι άνθρωποι άπό τούς έργάτες καί τίς έργάτριες πού έχουν άφομοιώσει τή νέα τεχνική, άποτέλεσαν έκείνη τή δύναμη, πού διαμόρφωσε καί προώθησε τό σταχ,ανοφικό κίνημα. Αύτοί είναι οί δροι πού γέννησαν καί προώθησαν τό σταχανοφ'.χό κίνημα.

Λόγος οτήν πρώτη πανενωσιακή σύβκεψη τ ώ ν

βταχανοφικών

665

3. ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΙ ΑΝΗΡΩΠΟΙ-ΚΑΙΝΟΓΡΙΊΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΝΟΡΜΕΣ Είπα δτι τό αταχανοφικό *£νημα Αναπτύχθηκε οχι βαθμιαία μά σάν έκρηξη πού- έσπασε κάποιο φράγμα. Είναι ολοφάνερο, δτι Αναγκάστηκε νά όχβρνικήσει κάποια έμπόδια. Κάποιος τό έμπόδιζε, κάποιος τό πίεζε, χαί νά πού τό οταχανοφικό κίνημα, άφού συγκέντρωσε δυνάμεις, έσπασε αύτά τά έμπόδια χαί χατάχλυσε τή χώρα. Γιατί πρόκειται στήν περίπτωση αύτή, ποιος άκριβώς τό έμπόδιζε; Τό εμπόδιζαν ο! παλιές τεχνικές νόρμες χαί οί παλιοί άνθρωποι πού βρίσκονται πίσω άπ' αύτές τίς νόρμες. Πρίν άπό μερικά χρόνια, οί μηχανικοί, οί τεχνικοί καί τά οικονομικά μας στελέχη, καθόρισαν τίς γνωστές τεχνικές νόρμες προσαρμοσμένες στήν τεχνική καθυστέρηση τών έργατών χαί τών έργατριών μας. Ά π ό τότε πέρασαν μεριχά χρόνια. Στό διάστημα αύτό οί άνθρωποι αναπτύχθηκαν καί καταρτίστηκαν τεχνικά. Οί τεχνικές όμως νόρμες έμειναν άμετάβλητες Είναι φανερό ότι οί νόρμες αύτές άποδε/χτηκαν τώρα παλιωμένες γιά τούς καινούργιους άνθρώπους μας. Τώρα, όλοι βρίζουν τίς τεχνικές νόρμες πού ίσχύουν. Οί νόρμες δμως αύτές δέν έπεσαν άπό τόν ούρανό. Καί δέν πρόκειται έδώ καθόλου γιά τό δτι οί τεχνικές αύτές νόρμες είχαν τότε καθοριστεί Ελαττωμένες. 'Εδώ πρόκειται, πρίν Απ' δλα, γιά τό δτι τώρα πού οί νόρμες αύτές έχουν πιά παλιώσει, προσπαθούν νά τίς υπερασπίσουν, σά νόρμες σύγχρονες. Γαντζώνονται άπό τήν τεχνική καθυστέρηση τών έργατών καί τών έργατριών μας,- προσανατολίζονται πρός αύτή τήν καθυστέρηση, ξεκινούν άπ' αύτή τήν καθυστέρηση καί καταντούν τελικά νά ποτίζουν μέ τήν καθυστέρηση. Καί τι πρέπει νά γίνει άν αύτή ή καθυστέρηση άρχίζει ν' άνήκει πιά στό παρελθόν; Μήπως θά υποκλινόμαστε μπροστά στήν καθυστέρησή μας καί θά τήν κάνουμε εικόνα, είδωλο; Τί πρέπει νά γίνει άν οί έργάτες καί οί Εργάτριες· κατόρθωσαν πιά νά άναπτυχθούν καί νά καταρτιστούν τεχνικά; Τι πρέπει νά γίνε: άν οί παλιές τεχνικές νόρμες π ά ψανε ν' άνταποκρίνονται στήν πραγματικότητα, καί οί έργάτες καί οί έργάτριές μας κατόρθωσαν πιά στήν πράξη νά τίς δπερκαλόψουν πέντε καί δέκα φορές; Μήπως όρκιστήκαμε καμιά φορά νά μείνουμε πιστοί στήν καθυστέρησή μας; Μοϋ φαίνεται δτι δέν έγινε τέτιο" πράγμα, σύντροφοι. ( Γ έ λ ι α σ' δ λ η τ ή ν α ί -

<666

Σ τ ά λ ι ν

θ ο υ α α). Μήπως ξεκινούσαμε άπό τό οτι of έργάτες χαί οί έργάτριές μας θά μείνουν αιώνια καθυστερημένοι; Μοο φαίνεται δτι δέν ξεκινούσαμε άπ' αύτό. ( Γ έ λ ι α σ' δ λ η τ ή ν α ί θ ο u σ α). Γιατί πρόκειται τοτε; Μήπως δέ θά έχουμε άρκετό θάρρος γιά να τσακίσουμε τό συντηρητισμό μερικών μηχανικών καί τεχνικών μας, νά τσακίσουμε τίς παλιές παραδόσεις καί νόρμες καί ν' Αφήσουμε ελεύθερες τίς νέες δυνάμεις τής έργατικής τάξης; Μιλούν γιά έπιστήμη. Λένε δτι τά δεδόμενα τής επιστήμης, τά στοιχεία τών τεχνικών εγχειριδίων καί δδηγιών Αντιφάσκουν στίς Απαιτήσεις τών σταχανοφικών γιά νέες, ψηλότερες τεχνικές νόρμες. Γιά ποιά έπιστήμη δμως πρόκειται έδώ; Τά δεδόμενα τής επιστήμης ελέγχονταν πάντοτε Από τήν πραχτική, άπό τήν πείρα. Τί έπιστήμη είναι αύτή πού διέκοψε τίς σχέσεις της μέ τήν πραχτική, μέ τήν πείρα; Ά ν ή έπιστήμη ήταν τέτια, δπως τήν παριστάνουν μερικοί συντηρητικοί σύντροφοι μας, πρίν άπό πολύ καιρό θά είχε χαθεί γιά τήν άνθρωπότητα. Ί Ι έπιστήμη γι' αύτό άκριβώς λέγεται έπιστήμη, γιατί δέν Αναγνωρίζει είδωλα, γιατί δέ φοβάται νά σηκώσει τό χέρι πάνω σ' αύτό πού ξεπεράστηκε, πάνω στό παλιό καί νά αφουγκράζεται τή φωνή τής πείρας, τής πραχτικής. Ά ν ήταν διαφορετικά, δέ θά είχαμε γενικά έπιστήμη, δέ θά είχαμε λχ, αστρονομία καί θά ικανοποιούμασταν άκόμα μέ τό σκουριασμένο ούστημα τοϋ Πτολεμαίου δέ θά είχαμε βιολογία καί θά παρηγορούμασταν άκόμα μέ τό μύθο γιά τή δημιουργία τοϋ άνθρώπου, δέ θά είχαμε χημεία ναί Θά έξακολουθούσαμε νά ικανοποιούμαστε μέ τίς προφητείες τών άλχημιστών. Νά γιατί νομίζω δτι οί μηχανικοί, οί τεχνικοί καί τά οικονομικά μας στελέχη πού τά καταφέραν νά μείνουν Αρκετά πίσω Από τό σταχανοφικό κίνημα, θά έκαναν καλά άν έπαυαν νά γαντζώνονται Από τίς παλιές τεχνικές νόρμες κι άν Αναπροσαρμόζονταν στήν πραγματική, στήν έπιστημσνική, στή νέα σταχανοφική τάξη. Καλά θά μάς ποϋν. Τί θά γίνουν δμως οί τεχνικές νόρμες γενικά; Χρειάζονται γιά τή βιομηχανία, ή μποροϋμε νά τά βγάλουμε πέρα κι όλως διόλου χωρίς νόρμες; Μερικοί λένε δτι δέ μάς χρειάζονται πιά κανενός είδους τεχνικές νόρμες. Αύτό δέν είναι σωστό, σύντροφοι. Κάτι παραπάνω. Είναι άνόητο. Χωρίς τεχνικές νόρμες είναι Αδύνατη ή σχεδιασμένη οίκονομία. Ο: τεχνικές νόρμες χρειάζονται, έκτός άπό τ' άλλα, καί γιά ν* άνεβάσουμε τίς καθυστερημένες μάζες

Λόγος οτήν πρώτη πανίνιυσιακή σΰσκΐψη των σταχανοφικών

667

ατό επίπεδο τών προχωρημένων Οί τεχνικές νόρμες άποτελούν μιά μεγάλη ρυθμιστική δύναμη, πού οργανώνει στήν παραγωγή τίς πλατιές μάζες τών έργατών γύρω άπό τά προχωρημένα στοιχεία τής έργατικής τάξης. Συνεπώς, μάς χρειάζονται οί τεχνικές νόρμες, δχι δμως τέτιεςπού υπάρχουν σήμερα, μά ψηλότερες. "Αλλοι λένε, ότι οί τεχνικές νόρμες είναι άναγκαίες, μά Ζτι πρέπει άπό τώρα άκόμα νά τίς άνεβάσουμε ώς τό έπίπεδο πού πέτυχαν οί Σταχάνοφ, Μπουσίγκιν, οί Βινογκράντοβες καί άλλοι. Κι αύτό έπίσης δέν είναι σωστό. Αύτές οί νόρμες δέ θά ήταν πραγματοποιήσιμες σήμερα, γιατί οί έργάτες καί οί έργάτριες, πού είναι τεχνικά λιγότερο καταρτισμένες, άπό τούς Σταχάνοφ καί Μπουσίγκιν, δέ θά μπορούσαν νά τίς πραγματοποιήσουν. Μάς χρειάζονται τέτιες τεχνικές νόρμες πού θά βρίσκονταν κάπου ατή μέση άνάμεσα στίς τωρινές τεχνικές νόρμες καί στίς νόρμες πού πέτυχαν οί Σταχάνοφ καί Μπουσίγκιν. "Ας πάρουμε λογουχάρη τή γνωστή α' δλους Μαρία Ντεμτσένκο πού άπό Ινα έκτάριο γής έβγαλε πάνω άπό 500 μετρικούς στατήρες ζαχαρότευτλα— Ι^ήπως μπορούμε αύτή τήν κατάχτηση νά τήν κάνουμε νόρμα γιά τή σοδιά δλης τής παραγωγής ζαχαρότευτλων, λχ, στήν Ουκρανία; Ό χ ι , οέ μπορούμε. Είναι νωρίς άκόμα γιά νά μιλούμε γι' αύτό. Ή Μαρία Ντεμτσένκο πέτυχε νά βγάλει πεντακόσιους καί πάνω μετρικούς οτατήρες ζαχαρότευτλα άπό Ινα έκτάρι γής, ένώ ή φβτβινή μέση άπόδοαη των ζαχαρότευτλων, λογουχάρη στήν Ούκρανία, είναι 130-132 μετρικοί οτατήρες κατά έκτάριο. Ή διαφορά δπως βλέπετε δέν είναι μιχρή. Μήπως μπορούμε νά βάλουμε νόρμα γιά τή σοδιά τών ζαχαρότευτλων 400 ή 300 μετρικούς στατήρες; Ό λ ο : οί είό:κοί γι' αύτό τό ζήτημα λένε, δτι γιά τήν ώρα δέ μπορούμε νά τό κάνουμε αύτό. Είναι ολοφάνερο, οτι θά χρειαστεί στήν Ούκρανία νά βάλουμε γιά τό 1936 σά νόρμα 200-250 μετρικούς στατήρες σοδιά άπό τό κάθε έκτάριο γής. Καί ή νόρμα αύτή δέν είναι μικρή γιατί, σέ περίπτωση πού θά εκπληρωθεί, θά μπορούσε νά μάς δόοει δυό φορές περισσότερη ζάχαρη άπό τό 1935. Τό Γδιο πρέπει νά πούμε καί γιά τή βιομηχανία. Ό Σταχάνοφ μού φαίνεται ξεπέρασε τήν υπάρχουσα τεχνική νόρμα δέκα φορές ή καί περισσότερο. Ηάταν παράλογο νά καθιερώσουμε αύτή τήν κατάχτηση σά νέα τεχνική νόρμα γιά δλους δοους δουλεύουν μέ τό μηχανικό τρυπάνι. Είναι ολοφάνερο, δτι θά χρειαστεί νά βάλουμε μιά νόρμα, πού θά βρίσκεται κάπου στή μέση, άνάαε-

<668

Σ τ ά λ ι ν

σα στήν δπάρχουσα τεχνική νόρμα χαί στή νόρμα πού πραγματοποίησε ό σύντροφος Σταχάνοφ. Έ ν α πράγμα είναι πάντως ξεκάθαρο: οί σημερινές τεχνικές νόρμες βέν Ανταποκρίνονται καί στήν πραγματικότητα, έμειναν πίσω καί μετατράπηκαν σέ φρένο γιά τή βιομηχανία μας, καί γιά νά μή φρενάρουν τή βιομηχανία μας, πρέπει νά τίς Αντικαταστήσουμε μέ νέες, ψηλότερες τεχνικέ? νόρμες. Νέοι άνθρωποι, νέοι καιροί, νέες τεχνικές νόρμες. 4. ΤΑ

ΑΜΕΣΑ

ΚΑΗΗΚΟΝΤΑ

Ποιά είναι τά άμεσα καθήκοντά μας, άπό τήν άποψη τών συμφερόντων τού σταχανοφικού κινήματος; Γιά yà μή μπερδευόμαστε, άς συνοψίσουμε αύτό τό ζήτημα σέ δυο άμεσα καθήκοντα. TT ρ ώ τ ο. Τό καθήκον μας είναι νά βοηθήσουμε τούς σταχανοφικούς ν' άναπτύξουν παραπέρα τό σταχανοφικό κίνημα καί νά τό άπλώσουμε σε πλάτος καί σέ βάθος σ' όλες τίς περιοχές καί τίς περιφέρειες τής ΕΣΣΔ. Αύτό άπό τή μιά μεριά. Κι άπό τήν άλλη: νά βάλουμε χαλινάρι α' δλα τά οικονομικά στελέχη, σ' δλους τούς μηχανικούς καί τεχνικούς πού γαντζώνονται έπίμονα άπό τό παλιό, πού δέ θέλουν νά τραβήξουν μπροστά καί πού φρενάρουν συστηματικά τήν άνάπτυξη τού σταχανοφικού κινήματος Γιά ν' απλωθεί πλατιά σ' δλη τήν ίχταση τής χώρας μας τό σταχανοφικό κίνημα, δέ φτάνουν φυσικά μονάχα οί σταχανοφικοί. Χρειάζονται νά πάρουν μέρος σ' αύτήν τή δουλιά οί κομματικές μας οργανώσεις καί νά βοηθήσουν τούς σταχανοφικούς νά οδηγήσουν ίσαμε τό τέλος τό κίνημα Στό ζήτημα αότό, ή όργάνωση τής περιοχής τού Ν'τόνετς εδειξε χωρίς συζήτηση μεγάλη πρωτοβουλία. Καλά δουλεύουν άπό τήν άποψη αύτή οί οργανώσεις τήςπέριοχής τής Μόσχας καί του Λένινγκραντ. ,ΙΙώς πάνε δμως οί άλλες περιοχές; "Οπως φαίνεται, άκόμα «ετοιμάζονται νά μπούν σ£ κίνηση». Λχ, τίποτα δέν άκούστηκε, ή πολύ λίγα άκούστηκαν γιά τά Ούράλια, παρ 1 δλο που τά Ούράλια Αποτελούν, δπως είναι γνωστό, τεράστιο βιομηχανικό κέντρο. Τό ίδιο πρέπει νά πούμε καί γιά τή Δυτική Σιβηρία, γιά τό Κουτζνέτσκ, δπου, δπως φαίνεται, δέν τά κατάφεραν άκόμα νά «μπούν σέ κίνηση». Ωστόσο δέν πρέπει ν' αμφιβάλλουμε δτι οί κομματικές μας οργανώσεις θά κατατοπιστούν σ' αύτή τή δουλιά καί θά βοηθήσουν τούς σταχανοφικούς νά όπερνικήσουν

Λόγος οτήν π ρ ώ τ η πανενωσιακή σύβκεψη τ ώ ν

βταχανοφικών

669

τις δυσκολίες. "Οσο γιά τήν άλλη πλευρά του ζητήματος, δηλαδή νά χαλιναγωγήσουμε τούς πεισματάρηδες συντηρητικούς Από τά οικονομικά μας στελέχη, τούς μηχανικούς καί τούς τεχνικούς, πρέπει νά πούμε ότι ή δουλιά αύτή θάναιλίγο πιό πολύπλοκη. Ηά χρειαστεί στήν άρχή νά πείσουμε, νά πείσουμε ύπομονητικά καί συντροφικά αύτά τά συντηρητικά στοιχεία τής βιομηχανίας, οτι τό οταχανοφικό κίνημα είναι προοδευτικό καί οτι θά πρέπει ν' Αναπροσαρμοστούν στή σταχανοφική τάξη. "Αν όμως δέ βοηθήσει ή πειθώ, θά χρειαστεί να πάρουμε πιό αποφασιστικά μέτρα. "Ας πάρουμε λογουχάρη τό Λαϊκό Έπιτροπάτο τής Συγκοινωνίας. Στόν κεντρικό μηχανισμό αύτοϋ τοϋ Λαϊκού 'Κπιτροπάτου υπήρχε τελευταία μιά όμάδα άπό καθηγητές, μηχανικούς καί άλλους ειδικούς—άνάμεσά τους ήταν καί κομμουνιστές—πού διαβεβαίωναν δλο τον κοσμο, δτι μιά ταχύτητα άπό 13-14 χιλιόμετρα τήν ώρα γιά τά έμπορικά τραίνα είναι τά δρια, πού δέ μπορεί, πού είνα: άδύνατο νά ξεπεραστούν άν δ : θέλουμε νά έρθουμε σέ σύγκρουση μέ τήν «έπιστήμη τής έκμετάλλευσης» Ή τ α ν μιά όμάδα μέ άρκετό κύρος, πού κήρυττε τίς άπόψεις της προφορικά καί άπό τον τύπο, έδινε οδηγίες στά άντίστοιχα όργανα τού Λαίκού Έπιτροπάτου Συγκοινωνίας καί γενικά αποτελούσε τόν «κυρίαρχο νού» άνάμεσα στούς άνθρώπους πού άσχολούνται μέ τήν έκμετάλλευση τών σιδηροδρόμων. Ε μ ε ί ς δέν είμαστε ειδικοί στο ζήτημα αύτό, μέ βάση ομω; τίς προτάσεις μ ι ί ς ολόκληρης σειράς πραχτικών πού δουλεύουν στούς σιδηροδρόμους, βεβαιώσαμε μέ τή σειρά μας αύτού: τούς αύθεντικούς καθηγητές, δτι μιά ταχύτητα άπό 1314 χιλιόμετρα δέ μπορεί ν" άποτελεί τό τελευταίο όριο, ότι με μιά ορισμένη όργάνωση τής δουλιάς μπορεί νά πλαταίνουμε αύτά τά δρια. Ί Ι όμάδα αύτή στήν άπίντησή της, άντί ν'αφουγκραστεί τή φωνή τής πείρας καί τή; πραχτικής καί νά επανεξετάσει τίς άπόψεις της, ρίχτ/.κε στόν άγώνα ένάντια στά προοδευτικά στοιχεία τών σιδηροδρόμων καί δυνάμωσε άκόμα περισσότερο τήν προπαγάνδα τών συντηρητικών της άπόψεων. Είναι φανερό δτι αναγκαστήκαμε νά τραβήξουμε λίγο τ' αύτιά αύτών τών αξιότιμων άνθρώπων καί νά τούς βγάλουμε ευγενικά άπό τόν κεντρικό μηχανισμό τού Λαϊκού Έπιτ,οοπάτου τής Συγκοινωνίας (Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Καί τί έγινε; Έ χ ο υ μ ε τώρα γίά τά έμπορικά μχς τ n i / ζ μιά ταχύτητα 18-19 χιλιόμετρα την ώρα. ( Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Μού φαίνεται σύντροφοι, δτι τό κάτω-κάτω θά χρειαστεί νά καταφύγουμε σ" αύτήν τή μέθοδο καί

670

Σ τ ά λ ι ν

ο'άλλους τομείς της λαίχής οίχονομίας, άν φυσιχά οί πεισματάρηδες συντηρητικοί δέν πάψουν νά έμποδίζουν χαί νά βάζουν φρένο στίς pόδεc τού σταχανοφικού κινήματος. Δ β ύ τ e ρ ο· Τό καθήκον μας είναι νά βοηθήσουμε ν' αναπροσαρμοστούν χαί νά μπούν Επικεφαλής τού σταχανοφικού κινήματος έχείνα τά οικονομικά στελέχη, οί μηχανικοί καί οί τεχνικοί, πού δέ θέλουν νά εμποδίσουν τό σταχανοφικό κίνημα, πού συμπαθουν αύτό τό κίνημα, μά πού δέ μπόρεσαν άχ'.μα ν' άναπρςσαρμοστούν, δέ μπόρεσαν άκόμα νά μπούν έπικεφαλής τού σταχανοφικού κινήματος. Πρέπει νά πώ, σύντροφοι, δτι δέν έχουμε λίγα τέτια οικονομικά στελέχη, τέτιους μηχανικούς καί τεχνικούς. Και άν βοηθήσουμε αύτούς τούς συντρόφους, θά γίνουν άναμφίβολα άκόμα περισσότεροι. Νομίζω δτι άν Εκπληρώσουμε αύτά τά καθήκοντα, τό σταχανοφικό κίνημα θά άπλωθεί μ' δλη τή δύναμη, θά άγκαλιάσει δλες τίς περιοχές καί τίς περιφέρειες τής χώρας μας καί θά κάνει θαύματα νέων καταχτήσεων. 5. Δ Ι Ό ΛΟΙΊΑ Μερικά λόγια γιά τή σημερινή σύσκεψη, γιά τή σημασία της. Ό Λένιν μάς δίδασκε δτι οί πραγματικοί μπολσεβίκσιχαθοδηγητές μπορούν νά είναι μόνο έχείνοι οί καθοδηγητές, πού ξέρουν δχι μόνο νά διδάσκουν τούς έργάτες χαί τούς άγρότες, μά χαί νά διδάσκονται άπ' αύτούς. Σέ μερικούς μπολσεβίκους δέν άρεσαν αύτά τά λόγια τού Λένιν. "Ομως ή ίστορία δείχνει δτι ό Λένιν είχε δίκιο, έκατό τά Εχατό χαί σ' αύτό τόν τομέα Στήν πραγματικότητα, Εκατομμύρια έργαζόμενοι, έργάτες χαί άγρότες δουλεύουν, ζούν, άγωνίζονται. Ποιός μπορεί νά άμφιβάλλει δτι αύτοί οί άνθρωποι δέ ζουν άσχοπα, δτι στή ζωή τους χαί στήν πάλη τους συσσωρεύουν τεράστια πραχτική πείρα; Μήπως μπορεί νά άμφιβάλλει κανείς, δτι οί καθοδηγητές πού περιφρονούν αύτή τήν πείρα, δέ μπορούν νά θεωρούνται πραγματικοί καθοδηγητές; Συνεπώς έμείς, οί καθοδηγητές τοϋ χόμματος χαί τής κυβέρνησης, πρέπει δχι μόνο νά διδάσκουμε τούς έργάτες, μά καί νά διδασκόιιαστε άπ αύτούς. Δέ θέλω ν' Αμφισβητήσω τό γβγονός δτι έσείς, τά μέλη αύτής τής σύσκεψης, χάτι μάθατε Εδώ σ* αύτή τή σύσκεψη ά.τό τούς καθοδηγητές τής χυβέρνησής μας. Δέ μπορεί δμως νά άρνηθεί χανείς χαί τό γεγονός, δ'τι χαί μείς, οί καθοδηγητές τής κυβέρνησης, μάθαμε

Λόγος οτήν πρώτη πανενωΟιακή συοκεψη τών οταχανοφικών

ο/ ί

πολλά άπό σάς, άπό τού; σταχανοφικούς. άπο τά μέλη αύτή; τής σύσκεψης. Σάς ευχαριστώ λοιπόν σύντροφο: γιά τό μάθημα, σδς ευχαριστώ πολύ! (Η υ β λ λ ό, δ ι κ α χ 11 ρ ο κ ρ c τ τ μ α τ α). Τέλος δυό λόγια γιά τό πώς θά πρέπει νά τιμήσουμε τή σημερινή σύσκεψη. Έμείς έδώ στό προεδρείο σκεφτήκαμε καί Αποφασίσαμε ότι χρειάζεται κάπως νά τιμήσουμε αύτή τή σύσκεψη τών ήγετών τής κυβέρνησης μέ τούς καθοδηγητές τού σταχανοφικοϋ κινήματος. Καί καταλήξαμε στήν άπόφαση ότι θά πρέπει 100-120 άπό σδς νά τούς προτείνουμε γιά τά άνοιτατα 6ρ αβεία. Φωνές: «Σωστά!» (Η υ ε λ λ ώ δ : κ α χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή ματα). Στάλιν: Μιά καί τό έγκρίνετε σύντροφοι, εμείς Οά τό ταχτοποιήσουμε αύτό τό ζήτημα. (Ο Ε π α ρ ε υ ρ ι σ κ ό μ ε ν ο ι σ τ ή σ ύ σ κ ε ψ η τ ώ ν σ τ α χ α ν ο φ ι κ ώ ν ε π ε υ φ η μ ο ύ ν μέ θ υ ε λ λ ώ δ η ε ν θ ο υ σ ι α σ μ ό τό σ ύ ν τ ρ ο φ ο Σ τ ά λ ι ν . "Ολη η α ί θ ο υ σ α αντηχ ε ί ά π ό τ ά χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α . Τά «Ουρά» τ ρ α ν τ ά ζ ο υ ν τούς θόλους τής α ί θ ο υ σ α ς . Ά π ό δλες τ ί ς γ ω ν ι έ ς α κ ο ύ γ ο ν τ α ι άν α ρ ι θ μ η τ έ ς επευφημίες, πού χ α ι ρ ε τ ο ύ ν τόν ά ρ χ η γ ό τού κ ό μ μ α τ ο ς , σ ύ ν τ ρ ο φ ο Σ τ ά λ ι ν . Ο ί έ π ε υ φ η μ ί ε ς τ ε λ ε ι ώ ν ο υ ν μέ τό β ρ ο ν τ ε ρ ό τ ρ α γ ο ύ δ ι τ ή ς « Δ ι ε θ ν ο ύ ς » . Οί τ ρ ε ι ς χ ι λ ι ά δ ε ς πού σ υ μ μ ε τ ε ί χ α ν στή σ ύ σ κ ε ψ η τραγ ο υ δ ο ύ ν τόν π ρ ο λ ε τ α ρ ι α κ ό ύμνο).

ΠΑ

ΤΟ

ΣΧΕΔΙΟ

TOY

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

ΤΗΣ

ΕΣΣΑ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΟ VIII ΕΚΤΑΚΤΟ ΠΑΝΕΝΩΣΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ TQM ΣΟΒΙΕΤ ΣΤΙΣ 25 ΤΟΥ ΝΟΕΜΒΡΗ 1936

'II t/t'/ άνιση τον οννιρόφον ΣΤΑΛΙΝ οτυ ,η/μιι γίνεται Λεχίή με παρατεταμένε·:, 9ι·είΜώίικες επευφημίες ο' SX η τήν nïOovoa Όλοι οηκώνονται Άπό παντού άχονγοπαι φωνές. Γιά τό σνντροφο ΣΤΑΛΙΝ' ούρά1', •'Ζητοι ό σύντροφος ΣΤΑΛΙΝ' Ζήτο) ό Μεγάλο; ΣΤΑΛΙΝ' Γιά ιή μεγαλοφυία roö iH'fioôffHiv ΣΤΑΛΙΝ' ουρά' Ιϊίβατ' , Pot φοόνι , Iό^ιί οτό αήντοοη ο ΣΤΑΛΙΝ'

I Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΑ

ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ

ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΤΗΣ

Σύντροφοι! Ή Συνταγματική Επιτροπή, πού τό σχέδιο της υποβλήθηκε γιά έςέταση σ' αύτό τό Συνέδριο, είχε συγκροτηθεί, δπως είναι γνωστό, μέ είδιχή άπόφαση τοϋ VIIou Συνεδρ'ου τών Σοβιέτ τής "Ενωσης τών ΣΣΔ, Ή άπόφαση αύτη, πο-'j ^φίστηκε στίς 6 τοϋ Φλεβάρη 1935, λέει: «I. Να γίνουν οτό Σύνταγμα τής "Ενωσης τών ΙΣΑ τρ5ποποιήο·ιςγια: α) τόν παραπέρα 3κ)ημοκρατιομ3 τού Εκλογικού ουοτήμαιος, μέ σκοπό ν' αντικατασταθούν οί όχι όλότιλα !ο·ς έκλογές μέ ίο·ς, οί Ι μ μ · ο · ς μέ ά;ιβο»ς, si ανοιχτές μ · μυοτικές. r) τόν ακριβή καθορισμό τής κοινωνικοοικονομικής ?ιοης τοϋ Συντάγματος, Ιτοι ζοϋ τό Σύνταγμα ν' άνταποχρίνιται οτό οηικρινό ουοχβτιομο τών τας-.κών ΐυνα;»ων οτην Ε2ΣΛ ^δημιουργία ιής καινούργιας οοοιαλιοτικής βιομηχανία;, ουηριβη τ δν χ ο ΐ λ α κ ω ν , νίχη τού κολχόζνικου ουοτηματο;, οτβρϊωοη τής οοαιαλιοτικής Ιΐιοχτηοίας οα βα^η τής «oßttτικής κοινωνίας κλπ). 2. N« π^οταθ'·! οτην Κ»ντρ·.κη Έ χ τ * λ ( ο τ ι κ ή 'Επιτροπή ΐής "Ενοοοης τών ΣΣΛ νά έ κ λ έ ς ι ι μια Συνταγματική 'Επιτροπή, πού Ία τής άνατ»8»[ va s n i ; · ρ γ α ΐ ΐ · ί ίνα ΐ'.ορθωμινο—πάνω στίς βάοιις ποί> ύποΐ·ίχνονται οτήν πρώτη π α ρ ά γ ρ α φ ο — / . ι ΐ μ ΐ / ο τ ; ύ -υνταγματος, ιίαί νσ τό ΰποβαλιι για ΐ γ κ ρ ι ι η στή Σΰνοΐο τής ΚΕΕ τής "Ενωοης τών ΣΣΔ. 3. Οί 4πόμ·ν·ς τ α χ τ ι κ έ ς ϊ χ λ ο γ έ ς τβν όργανων τής Σο,ιβτικής Έ ξ ο υ οία; οτην "Ενωση τών 1 - Α να Εκ;αχ6ο0ν μέ βαοη το iio ««λογικό ούΐτη'ΐα».

673

Γι J τό σχ&<ο τού Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

Αύτό έγινε στις 6 τού Φλεβάρη 1935. Μιά μέρα ύστερα άπ' τήν ψήφιση αύτής τής απόφασης, δηλαδή στίς 7 τοϋ Φλεβάρη 1935, συνήλθε ή πρώτη Σύνοδος τής Κεντρική; Εκτελεστικής Επιτροπής τής "Ενωσης -ίων ΣΣΔ καί, έχτελώντίς τήν άπόφαση τού VIIo'j Συνεδρίου τών Σοβιέτ τής ΕΣΣΔ, σ^-,ροτησε τ/, Συνταγματική Επιτροπή πού άποτελούνταν άπο 31 άτομα. Ί Ι Σύνοδος ανέθεσε στή Συνταγματική Επιτροπή νά έπεξεργαστεΐ τό σχέδιο τού διορθωμένου Συντάγματος, τής ΕΣΣΔ. Αύτές είναι οί τυπικές βάσεις κι οί εντολές τού 'Ανώτατου οργάνου τής ΕΣΣΔ, πού Επρεπε ν' Αποτελέσουν τή βάση γιά τίς εργασίες τής Συνταγματικής 'Επιτροπής. Έτσι λοιπόν, ή Συνταγματική Επιτροπή θάπρεπε νά κάνει τροποποιήσεις στό Σύνταγμα πού ψηφίστηκε τό 1924 και πού ισχύει σήμερα, παίρνοντας υπόψη τίς Ανακατατάξεις πού πραγματοποιήθηκαν στή ζωή τής "Ενωσης τών ΣΣΔ πρός τό σοσιαλισμό, στήν περίοδο πού μεσολάβησε άπό τό 1924 ώς τίς μέρες μας. II 01 Α Λ Λ Α Γ Ε Σ ΠΟΤ Ε Γ Ι Ν Α Ν Σ Τ Η ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ

ZQH Τ Η Σ

ΤΗΣ ΠΕΡΙ0Δ0Τ Α Π ' Τ Ο

ΕΣΣΔ

1924 ΟΣ ΤΟ

1Θ36

Ποιές είναι οί αλλαγές πού έγιναν στή ζωή τής ΕΣΣΔ σςήν περίοδο πού μεσολάβησε άπό τό 1924 ώς τό 1936 καί πού έπρεπε νά βρούν τήν Αντανάκλασή τους στό σχέδιο Συντάγματος τής Συνταγματικής Επιτροπής; Ποιά είναι ή ούσία αύτών τών Αλλαγών; Τί είχαμε τό 1924; Ή τ α ν ή πρώτη περίοδος τής ΝΕΠ, όταν ή Σοβιετική έξουσία έπέτρεψε κάποια Αναζωογόνηση τού καπιταλισμού, ένώ ταυτόχρονα Αναπτυσσόταν δλόπλευρα ό σοσιαλισμός, όταν ή Σοβιετική έξουσία υπολόγιζε νά οργανώσει στήν πορεία τού Ανταγωνισμού τών δυό οικονομικών συστημάτων, τοϋ καπιταλιστικού καί τοϋ σοσιαλιστικού, τήν υπεροχή τοϋ σοσιαλιστικού συστήματος πάνω στό καπιταλιστικό. Τό καθήκον μας ήταν νά δυναμώσουμε στήν πορεία αύτού τοϋ Ανταγωνισμοϋ τίς θέσεις τοϋ σοσιαλισμού, νά πετύχουμε τήν Εξάλειψη τών καπιταλιστικών στοιχείων καί νά ολοκληρώσουμε τή νίκη τοϋ σοσιαλιστικού συστήματος, σά βασικού συστήματος τής λαϊκής οίκονομίας. 43. I. Σ τ ά λ ι ν . Ζητήματα λενινισμοϋ.

7.30

Σ τ ά λ ι ν

Ή βιομηχανία μας, καί ιδιαίτερα ή βαριά βιομηχανία, π α ρουσίαζε τότε μιά δχι άξιοζήλευτη εικόνα. Είναι άλήθεια, δτι Ανορθωνόταν σιγά-σιγά ή παραγωγή της όμως ήθελε πολύ άκόμα γ:ά νά φτάσει τό προπολεμικό έπίπεδο. Στηριζόταν στήν παλιά, καθυστερημένη κι δχι πλούσια τεχνική. Φυσικά, άναπτυσσόταν πρός τό σοσιαλισμό. Τό ποσοστό του σοσιαλιστικού τομέα τής βιομηχανίας μας ήταν τότε κάπου 8 0 % . Ό τομέας δμως τού καπιταλισμού Εξακολουθούσε ν' άποτελεί, δχι λιγότερα άπό τά 2 0 % τής βιομηχανίας. Άκόμα πιό θλιβερή είκόνα παρουσίαζε ή άγροτική μας οίκονομία. Είναι άλήθεια δτι ή τάξη τών τσιφλικάδων είχε *τιά Εξαλειφθεί, άντίς αύτό δμως ή τάξη τών καπιταλιστών οτήν άγροτική οικονομία, ή τάξη τών κουλάκων, άποτελούαε άκόμα άρκετά σημαντική δύναμη. 'JI άγροτική οίκονομία στό σύνολο της, θύμιζε εκείνο τόν καιρό εναν άπέραντο ωκεανό άπό μικρά άτομικά άγροτικά νοικοκυριά, μέ τήν καθυστερημένη μεσαιωνική τεχνική τους. Μέσα σ' αύτό τον ώκβανό καί σάν ξεχωριστά σημεία καί νησίδες ήταν τά κολχόζ καί τά σοβχόζ, πού, γιά νά μιλήσουμε ούσιαστικά; δέν είχαν άκόμα μιά κάποια σοβαρή σημασία γιά τή λαϊκή μας οί*ονομ:α. Τά κολχόζ καί τά σοβχόζ ήταν άδύνατα, ένώ ό κουλάκος είχε άκόμα δύναμη. Τότε δέ μιλούσαμε γιά τήν έξάλειψη τών κουλάκων, μά γιά τόν περιορισμό τους. Τό ίδιο πρέπει νά πούμε γιά τήν έμπορευματική κυκλοφορία στή χυ'ιρα. Ό σοσιαλιστικός τομέας στήν εμπορευματική κυκλοφορία Εφτανε κάπου τά 5 0 - 6 0 % , δχι περισσότερο, ένώ δλο τό ύπόλοιπο πεδίο, ήταν πιασμένο άπ' τούς Εμπόρους, τούς κερδοσκόπους καί τούς άλλους ιδιώτες Εμπορευόμενους. Αύτή ήταν ή εικόνα τής οίκονομίας μας τό 1924. Καί τί Εχουμε τώρα, τό 1936; Ά ν τότε βρισκόμασταν στήν πρώτη περίοδο τής ΝΕΠ, στήν άρχή τής ΝΕΠ, στήν περίοδο μιάς κάποιας Αναζωογόνησης τοϋ καπιταλισμού, τώρα είμαστε στήν τελευταία περίοδο τής ΝΕΠ, στό τέλος τής ΝΕΠ, στήν περίοδο τής πλέριας Εξάλειψης τού καπιταλισμού α'·δλες τίς σφαίρες τής λαϊκής οικονομίας. Ά ς άρχίσουμε Εστω κι άπ τό γεγονός, δτι ή βιομηχανία μας άναπτύχθηκε στό διάστημα αύτής τής περιόδου σέ γιγάντια δύναμη. Σήμερα πιά, δέ μπορούμε νά τήν ονομάζουμε άδύνατη καί τεχνικά άσχτιμα έξόπλισμένη. Αντίθετα, τώρα στηρίζεται στή νέα, πλούσια, σύγχρονη τεχνική, μέ γερά Αναπτυγ-

f i d τό σχέδιο τοΟ Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

675

μένη βαριά βιομηχανία καί μέ άκόμα πιό πολύ άναπτυγμένη παραγωγή μηχανο">ν. Τό κυριότερο δμως βίναι, δτι ό καπιταλισμός διώχθηκε ολότελα άπο τή σφαίρα τής ,ίΐ'· ,ηχανίας μας, καί ή σοσιαλιστική μορφή παραγωγής άποτελεί τώρα τό σύστημα πού κυριαρχεί άδιαίρβτα στόν τομέα τής βιομηχανίας μας. Δέν πρέπει νά θεωρείται μικρό τό γβγονός, δτι ή σημερινή σοσιαλιστική μας βιομηχανία, άπ' τήν άποψη του δγκου τής παραγωγής, ξεπερνά τήν προπολεμική βιομηχανία πάνω άπό επτά φορές. Στόν τομέα τής άγροτικής οικονομίας, άντί τόν ώκεανό τών μικρών ατομικών άγροτικών νοικοκυριών μέ τήν άδύνατη τεχνική τους καί μέ τό δυνάμωμα του κουλάκου, έχουμε τώρα, μέ τή μορφή του καθολικού συστήματος τών κολχόζ καί τών σοβχόζ, τήν πιό μεγάλη στον κόσμο μηχανοποιημένη παραγωγή, πού είναι εξοπλισμένη μέ τή νέα τεχνική. Σ' δλους είναι γνωστό δτι έχουν έξαλειφθεί οί κουλάκοι στήν άγροτική οίκονομία κι δτι ό τομέας τών μικρών άτομικών άγροτικών νοικοκυριών μέ τήν καθυστερημένη μεσαιωνική τεχνική του κατέχει τώρα άσήμαντη θέση καί τό ποσοστό τους στήν άγροτική οικονομία, άπό τήν άποψη τής έχτασης τών σπαρμένων έχτάσεων, δέν είναι περισσότερο άπό 2 - 3 % . Δέ μπορεί νά μή σημειώσουμε τό γεγονός, δτι τά κολχόζ έχου^ τώρα στή διάθεσή τους 316 χιλιάδας τραχτέρ, μέ συνολική δύναμη 5 έκατομμύρια 700 χιλιάδες ίππους, κι άν υπολογίσουμε μαζί καί τά σοβχόζ, τότε έχουν πάνω άπό 400 χιλιάδες τραχτέρ, μέ συνολική δύναμη 7 έκατομμύρια 580 χιλιάδες Τππους. "Οσον άφορά τήν κυκλοφορία τών έμπορευμάτων στή χ ώ ρα, άπ' τόν τομέα αύτό έχουν διωχθεί τελείως οί έμποροι καί οί κερδοσκόποι. Τώρα, δλη ή εμπορευματική κυκλοφορία βρίσκεται ατά χέρια τού κράτους, τών συνεταιρισμών καί τών κολχόζ. Γεννήθηκε ναί άναπτύχθηκε τό καινούργιο σοβιετικό έμπόριο, τό έμπόριο χωρίς κερδοσκόπους, τό έμπόριο χωρίς καπιταλιστές. Έτσι ή ολοκληρωτική νίκη τοϋ σοσιαλιστικού συστήματος σ' όλες τί; σφαίρες τής λαϊκής οικονομίας είναι σήμερα γεγονός. Καί τί σημαίνει αυτό; Σημαίνει δτι καταργήθηκε, έξαλείφθηκε ή εκμετάλλευση ανθρώπου άπό άνθρωπο καί ότι ή σοσιαλιστική ίδιοχτησία πάνω ατά εργαλεία καί ατά μέσα παραγωγής στερεώθηκε σάν άτράνταχτη βάση τής σοβιετικής μας κοινωνίας. ( Π α ρ α τ ε ταμένα χειροκροτήματα).

7.30

Σ τ ά λ ι ν

Σάν άποτέλεσμα δλων αύτών τών άλλαγών στόν τομέα τής λαϊκής οίκονομίας τΐ)ς ΕΣΣΔ εχουμε τώρα μιά νέα σοσιαλιστική οίκονομία, πού δέ γνωρίζει κρίσεις καί άνεργία, πού δέ γνωρίζει άθλιότητα καί καταστροφές καί πού δίνει στούς πολίτες δλες τίς δυνατότητες γιά μιά εύπορη καί πολιτισμένη ζωή. Αύτές είναι βασικά of αλλαγές, πού συντελέστηκαν στόν τομέα τής ο ί κ ο ν ο μ ί α ς μας στην περίοδο πού μεσολάβησε άπό τό 1924 ώς τ ί 1936. Σύμφωνα μ' αύτές τίς άλλαγές στον τομέα τής ο:κονομίας τής ΕΣΣΔ άλλαξε καί ή τ α ξ ι κ ή δ ι ά ρ θ ρ ω σ η της κοινωνίας μας. "Οπως είναι γνωστό, σάν άποτέλεσμα τοϋ νικηφόρου τέλους τοϋ εμφυλίου πολέμου, ή τάξη τών τσιφλικάδων είχε πιά Εξαλειφθεί. Κι δσο γιά τίς άλλες έκμεταλλεύτριες τάξεις, συμμερίστηκαν τήν τύχη τής τάξης τών τσιφλικάδων. 'Εξαφανίστηκε ή τάξη τών καπιταλιστών άπ' τόν τομέα τής βιομηχανίας. 'Εξαφανίστηκε ή τάξη τών κουλάκων άπ' τόν τομέα τής άγροτικής οίκονομίας. 'Εξαφανίστηκαν οί έμποροι καί οί κερδοσκόποι άπ' τόν τομέα τής Εμπορευματικής κυκλοφορίας. Έτσι έξαλείφθηκαν δλες οί έκμεταλλεύτριες τάξεις. Έμεινε ή έργατική τάξη. Έμεινε ή τάξη τών άγροτών. Έμειναν οί διανοούμενοι. Θά είναι δμως λάθος νά νομίζει κανείς, δτι οί κοινωνικές αύτές ομάδες δέν άλλαξαν καθόλου στήν περίοδο αύτή, δτι π α ράμειναν τέτιες, δπως ήταν λχ, στήν περίοδο τού καπιταλισμού. Ά ς πάρουμε λχ, τήν έργατική τάξη τής ΕΣΣΔ. Ά π ό παλιά συνήθεια τήν ονομάζουν συχνά προλεταριάτο. Τί είναι όμως τό προλεταριάτο; Τό προλεταριάτο είναι μιά τάξη, πού στερείται τά Εργαλεία καί τά μέσα παραγωγής σ' ενι σύστημα οίκονομίας, δπου τά έργαλεία καί τά μέσα παραγωγής άνήκουν στούς καπιταλιστές καί δπου ή τάξη τών καπιταλιστών έκμεταλλεύεται τό προλεταριάτο. Τό προλεταριάτο είναι μιά τάξη, πού τήν Εκμεταλλεύονται οί καπιταλιστές. Σέ μάς δμως, δπως είναι γνωστό, ή τάξη τών καπ.ταλιστών Εχει πιά Εξαλειφθεί, τά Εργαλεία καί τά μέσα παραγωγής Εχουν άφαιρεθεί άπ' τούς καπιταλιστές καί Εχουν δοθεί στό Κράτος, πού καθοδηγητική του δύναμη είναι ή Εργατική τάξη. Επομένως, δέν ύπάρχει πιά ή τάξη τών καπιταλιστών, πού θά μπορούσε νά Εκμεταλλεύεται τήν έργατική τάξη. Συνεπώς, ή Εργατική μας τάξη, δχι μονάχα δέ στε-

Γ id τό σχέδιο τού Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

677

ρείται τά Εργαλεία καί τά μέσα παραγωγής, μά Αντίθετα τά κατέχει άπό κοινού μ' δλον τό λαό. Καί μιά πού τά κατέχει κι Ιχει έξαλειφθεί ή τάξη τών καπιταλιστών, άποχλείεται χάθε δυνατότητα εκμετάλλευσης τής έργατιχής τάξης. Μπορούμε Οστερα άπ' αύτό νά ονομάσουμε τήν εργατική μας τάξη προλεταριάτο', Είναι ξεκάθαρο οτι δέ μπορούμε. Ό Μάρς ελεγε: γιά νά άπελευθερωθεί τό προλεταριάτο, πρέπει νά συντρίψει τήν τάξη τών καπιταλιστών, ν' Αφαιρέσει άπ' τούς καπιταλιστές τά εργαλεία καί τά μέσα παραγωγής καί νά Εξαφανίσει εκείνες τίς συνθήκες παραγωγής, πού γεννούν τό προλεταριάτο Μήπως μπορούμε νά πούμε οτι ή έργατική τάξη τής ΕΣΣΔ εχει πιά πραγματοποιήσει αυτούς τούς δρους γιά τήν απελευθέρωση της; Καί βέβαια μπορούμε καί πρέπει νά τό πούμε. Καί τί σημαίνει αύτό; Σημαίνει δτι τό προλεταριάτο τής ΕΣΣΔ μεταβλήθηκε σέ μιά ολότελα καινούργια τάςη, σέ έργατική τάξη τής ΕΣΣΔ, πού έξάλειψε τό καπιταλιστικό σύστημα τής οικονομίας, στέριωσε τή σοσιαλιστική ίδιοχτησία πάνω στά έργαλεία χαί στά μέσα παραγωγής χαί κατευθύνει τή σοβιετική κοινωνία στό δρόμο τού κομμουνισμού. "Οπως βλέπετε, ή έργατική τάξη τής ΕΣΣΔ είναι μιά ολότελα καινούργια, άπαλλαγαένη άπό τήν έχμετάλλευση έργατική τάξη, πού δμοιά της δέ γνώρισε άχόμα ή ίστορία τής ανθρωπότητας. Ά ς περάσουμε στό ζήτημα τής άγροτιάς. Λένε συνήθως δτι ή άγροτιά είναι μιά τέτια τάξη μικροπαραγωγών, πού τά μέλη της είνα έξατομιχευμένα, σκορπισμένα σ' δλη τή χώρα, πού παιδεύονται τό χαθένα ξεχωριστά στά μικρά τους νοικοκυριά μέ τήν καθυστερημένη τεχνική τους, πού είναι δούλοι τής άτομικής ίδιοχτησίας καί πού τούς Εκμεταλλεύονται άτιμι··ρητα οί τσιφλικάδες, οί κουλάκοι, οί Εμποροι, οί κερδοσκόποι, οι τοκογλύφοι κοκ. Καί πραγματικά, ή άγροτιά τών χαπιταλιστικ ν χωρών, άν πάρουμε υπόψη μας τή βασιχή της μάζα, είναι άχριβώς τέτια τάξη. Μήπως μπορούμε νά πούμε δτι ή σύγχρονη άγροτιά μας, ή σοβιετική άγροτιά, μοιάζει στήν πλειοψηφία της μέ μιά τέτια άγροτιά; "Οχι, δέ μπορούμε νά τό πούμε. Στή χώρα μας δέν ύπάρχει πιά τέτια άγροτιά. Ή σοβιετική μας άγροτιά είναι μιά ολότελα καινούργια άγροτιά. Δέν Εχουμε πιά τσιφλικάδες καί χουλάκους, Εμπόρους χαί τοκογλύφους, πού θά μπορούσαν νά Εκμεταλλεύονται τούς άγρότες. Συνεπώς, ή άγρο(ΐά μας, είναι μιά άγροτιά πού είναι απαλλαγμένη άπό τήν Εκ-

678

I. Σ τ ci λ ι ν

μετάλλευση.'Ακόμα, ή σοβιετική μας άγροτιά είναι στή συντριπτική της πλειοψηφία κολχόζνικη άγροτιά, δηλαδή στηρίζει τή δουλιά καί τό βιός της οχι στήν άτομική δουλιά καί στήν καθυστερημένη τεχνική, μά στή συλλογική δουλιά καί στή σύγχρονη τεχνική. Τέλος, στή βάση τής οικονομίας τής άγροτιάς μας δέ βρίσκεται ή άτομική ίδιοχτησία, μά ή συλλογική ίδιοχτησία, πού αναπτύχθηκε πάνω στή βάση τής συλλογικής έργασίας. "Οπως βλέπετε, ή σοβιετική άγροτιά είναι μιά ολότελα καινούργια άγροτιά, πού δμοιά της δέ γνώρισε άκόμα ή ίστορία τής άνθρωπότητας. "Ας περάσουμε, τέλος, στό ζήτημα τής διανόησης, στό ζήτημα τών στελεχών σέ μηχανικούς καί τεχ ικούς, τών στελεχών του έκπολιτιστικοϋ μετώπου, τών όπαλλή/.ων γενικά, κοκ. Κι αύτή άλλαξε πολύ στήν περίοδο πού πέρασε. Σήμερα δέν είναι πιά έκείνη, ή παλιά άρτηριοσκληρωμένη διανόηση, πού προσπαθούσε νά βάλει τόν έαυτό της πάνω άπό τίς τάξεις, ένώ στήν πραγματικότητα έξυπηρετοϋσε στήν πλειοψηφία της τούς τσιφλικάδες καί τούς καπιταλιστές. Ί Ι σοβιετική μας διανόηση είναι μιά τελείως καινούργια διανόηση, πού συνδέεται μ' όλες τίς ρίζες της μέ τήν έργατική τάξη καί τήν άγροτιά. "Αλλαξε πρώτα, ή σύνθεση τής διανόησης. Οί άνθρωποι πού προέρχονται άπ' τήν τάξη τών ευγενών καί άπ' τήν άστική τάξη άποτελούν ένα μικρό ποσοστό τής σοβιετικής μας διανόησης. Τά 80-90% τής σοβιετικής διανόησης προέρχονται άπό τήν έργατική τάξη, άπό τήν άγροτιά καί άπό τ' άλλα στρώματα τών έργαζομένων. "Αλλαξε, τέλος, ό ίδιος ό χαραχτήρας τής δράσης τής διανόησης. Παλιότερα ήταν υποχρεωμένη νά έξυπηρετεί τίς πλούσιες τάξεις, γιατί δέν είχε άλλη διέξοδο. Τώρα είναι υποχρεωμένη νά έξυπηρετεί τό λαό, γιατί δέν όπάρχουν πιά έκμεταλλεότριες τάξεις. Καί άκριβώς γι' αύτό, είναι σήμερα ισότιμο μέλος τής σοβιετικής κοινωνίας, δπου μαζί μέ τούς έργάτες καί τούς άγρότες χτίζει μέ κοινές προσπάθειες τήν καινούργια άταξική σοσιαλιστική κοινωνία. "Οπως βλέπετε, είναι μιά δλότελα καινούργια, έργαζόμενη διανόηση, πού δμοιά της δέ θά βρείτε σέ καμιά χώρα τής γήινης σφαίρας. Αύτές είναι οί άλλαγές πού συντελέστηκαν στήν περίοδο πού πέρασε, στόν τομέα τής ταξικής διάρθρωσης τής σοβιετικής κοινωνίας. Τί μάς λένε αυτές οί άλλαγές, .Μάς λένε πρώτα δτι σβήνουν τά σύνορα άνάμεσα στήν èp-

Γ id τό σχέδιο τού Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

679

γατική τάξη καί στην άγροτιά, δπως χι άνάμεσα ο' αύτές τίς τάξεις χα ί στή διανόηση χαί Εξαλείφεται ή παλιά «ταξική άποκλειστίκότητα. Αύτό σημαίνει, δτι ή άπόσταση άνάμεσα στίς κοινωνικές αύτές ομάδες μικραίνει δλο καί περισσότερο. Μδς λένε δεύτερο, δτι χάνονται, σβήνουν οί οικονομικές Αντιθέσεις άνάμεσα σ' αύτές τίς κοινωνικές ομάδες. Μάς λένε τέλος, δτι χάνονται καί σβήνουν καί οί πολιτικές άντιθέσεις πού όπ^ρχουν άνάμεσα τους. "Ετσι Εχουν τά πράγματα, σχετικά μέ τίς άλλαγές στόν τομέα τής τ α ξ ι κ ή ς δ ι ά ρ θ ρ ω σ η ς τής ΕΣΣΔ. Δέ θά ήταν πλήρης ή εικόνα τών άλλαγών στήν κοινωνική ζωή τής ΕΣΣΔ, άν δέ λέγαμε μερικά λόγια γιά τίς άλλαγές πού έγιναν καί σ' έναν άλλο τομέα. "Εχω όπόψη μου τόν τομέα τών σχέσεων άνάμεσα στά έθνη στήν ΕΣΣΔ. "Οπως είναι γνωστό, στή Σοβιετική "Ενωση άνήκουν κάπου 60 έθνη, έθνικές όμάδες καί λαοί. Τό Σοβιετικό κράτος είναι πολυεθνικό κράτος. Είναι αύτονόητο δτι τό ζήτημα τών άμοιβαίων σχέσεων τών λαών τής ΕΣΣΔ δέ μπορεί παρά νά έχει γιά μάς πρωταρχική σημασία. "Οπως είναι γνωστό, ή "Ενωση τών Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών συγκροτήθηκε τό 1922 στό πρώτο Συνέδριο τών Σοβιέτ τής ΕΣΣΔ. Συγκροτήθηκε πάνω στίς άρχές τής ισότητας καί τής Ελεύθερης βούλησης τών λαών τής ΕΣΣΔ. Τό Σύν. τάγμα πού ισχύει σήμερα καί πού ψηφίστηκε τό 1924, είναι τό πρώτο Σύνταγμα τής "Ενωσης τών ΣΣΔ. Ή τ α ν τότε ή περίοδος, πού δέν είχαν άχόμα ρυθμιστεί δπως χρειάζεται οί σχέσεις άνάμεσα στούς λαούς, πού δέν είχαν άκόμα Εξαφανισθεί οί Επιβιώσεις τής δυσπιστίας πρός τούς μεγαλορώσους, πού Εξακολουθούσαν άκόμα νά δρουν οί κεντρόφυγες δυνάμεις. Μέσα σ' αυτές τίς συνθήκες, θά έπρεπε νά ρυθμιστεί ή άδελφική συνεργασία τών λαών πάνω στή βάση τής οικονομικής, πολιτικής καί στρατιωτικής άμοιβαίας βοήθειας, μέ τή συνένωσή τους σ' Ενα ομοσπονδιακό πολυεθνικό κρά\ος. Ή Σοβιετική έξουσία δέ μπορούσε νά μή βλέπει τίς δυσκολίες αύτού τοϋ έργου. Είχε μπροστά της τίς άποτυχημένες προσπάθειες τών πολυεθνικών κρατών στίς άστικές χώρες. Είχε μπροστά της τό χρεωκοπημένο πείραμα τής παλιδς Αύστρουγγαρίας. Καί παρ' δλα αύτά, άποφάσισε νά κάνει τό πείραμα τής δημιουργίας ένός πολυεθνικού κράτους, γιατί ήξερε δτι τό πολυεθνικό κράτος, πού Εμφανίστηκε πάνω στή βάση τού σοσιαλισμού, θά Ιπρεπε ν' άνθέξει σ' δλων τών ειδών τίς δοκιμασίες.

7.30

Σ τ ά λ ι ν

Ά π ό τότε πέρασαν 14 χρόνια. Περίοδος αρκετή, γιά νά ελεγχθεί τό πείραμα. Καί τί έγινε; Έ περίοδος πού πέρασε άπόδειξε Αναμφισβήτητα, οτι τό πείραμα γιά τή συγκρότηση ένός πολυεθνικού κράτους, πού δημιουργήθηκε πάνω στή βάση τού σοσιαλισμού, πέτυχε πέρα γιά πέρα. Αύτή είναι μιά Αναμφισβήτητη νίκη της λενινιστικής εθνικής πολιτικής. ( Π α ρ α τ ε ταμένα χειροκροτήματα). Πώς έέηγείται ή νίκη αύτή; Ή απουσία τών έκμεταλλευτριών τάξεων, πού είναι οί βασικοί οργανωτές τής διχόνοιας άνάμεσα στά έθνη. Ή Απουσία τής έκμετάλλ : υσης, πού καλλιεργεί τήν αμοιβαία δυσπιστία καί υποδαυλίζει τά έθνικιστικά πάθη. Ί Ι ύπαρξη στήν έξουσία τής εργατικής τάξης, πού είναι εχθρός κάθε υποδούλωσης καί πιστός φορέας τών ίδει«ν τού διεθνισμού. Ί Ι εμπραχτη πραγματοποίηση τής άμοι°*ίας βοήθειας τών λαών σ' ολους τούς τομείς της οίκονομικής καί κοινωνικής ζωής. Τέλος, ή άνθιση τού εθνικού πολιτισμού τών λαών τής ΕΣΣΔ, πού είναι εθνικός στή μορφή καί σοσιαλιστικός στό περιεχόμενο. "Ολοι αύτοί καί άλλ«< παρόμοιοι παράγοντες, είχαν σάν άποτέλεσμα ν' άλλάξει ριζικά ή φυσιογνωμία τών λαών τής ΕΣΣΔ, νά εξαφανισθεί τό αίσθημα τής άμοιβαίας δυσπιστίας μεταζύ τους, ν' άναπιυχθεί τό αίσθημα τής άμοιβαίας φιλίας άνάμεσά τους καί έτσι νά ρυθμιστεί μιά πραγματικά άδελφική συνεργασία τών λαών μέσα στό σύστημα τοϋ ένιαίου ομοσπονδιακού κράτους. Σάν άποτέλεσμα, έχουμε τώρα ένα άπόλυτα διαμορφωμένο πολυεθνικό κράτος πού άνθε£ε σ' όλες τίς δοκιμασίες καί πού τή στερεότητά του θα μπορούσε νά τή ζηλέψει οποιοδήποτε εθνικό κράτος, σ' οποιοδήποτε μέρος τού κόσμου, ( θ υ ε λλώδικα χειροκροτήματα). Αύτές είναι οί άλλαγές πού συντελέστηκαν στήν περίοδο πού μάς πέρασε, στόν τομέα τών έ θ ν ι κ ώ ν άμοιβαίων σ χ έ σ ε ω ν στήν ΕΣΣΔ. Αύτός είναι à γενικός άπολογισμός τών αλλαγών πού συντελέστηκαν στήν ΕΣΣΔ, στόν τομέα τής οίκονομικής καί κοινωνικοπολιτικής ζωής στην περίοδο πού μεσολάβησε άπό τό 1924 ώς τό 1936.

Γιά τό oxib 10 τοΟ Σ υ ν τ ά γ μ α τ ο ς τής Ε Σ Σ Δ

681

III OL Β Α Σ Ι Κ Ε Σ

ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ T O T ΣΧΕΔΙΟΥ T O T

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

Ποιά Αντανάκλαση βρήκαν στό σχέδιο τοϋ «έου Συντάγματος όλες αυτές οι άλλαγές στή ζωή τής ΕΣΣΔ; Μέ άλλα λόγια: ποιες είναι οί βασικές ιδιομορφίες τοϋ σχεδίου Συντάγματος, πού υποβλήθηκε γιά έξέταση στό σημερινό Συνέδριο; 'Ανατέθηκε στή Συνταγματική Έπ.τροπή νά κάνει άλλαγές στό κείμενο τού Συντάγματος τού 1924. Σάν άποτέλεσμα τών έργασιών τής Συνταγματικής 'Επιτροπής προήλθε τό καινούργιο κείμενο τοϋ Συντάγματος, τό σχέδιο τοϋ νέου Συντάγματος τής ΕΣΣΔ. Ή Συνταγματική 'Επιτροπή, συντάσσοντας τό σχέδιο τού νέου Συντάγματος ξεκινούσε άπό τό δτι τό Σύνταγμα δέν πρέπει νά συγχέεται μέ τό πρόγραμμα. Αύτό σημαίνει, δτι άνάμεσα στό πρόγραμμα καί στό Σύνταγμα υπάρχει ούσιαστική διαφορά. Έ ν ώ τό πρόγραμμα μιλά γιά κείνο πού δέν υπάρχει άκόμα καί πού θά πρέπει νά έπιτευχθεί καί νά καταρτισθεί στό μέλλον, τό Σύνταγμα, άντίθετα, πρέπει νά μιλά για κείνο πού υπάρχει πιά, πού έχει κιόλας έπιτευχθεί καί καταχτηθεί τώρα, σήμερα. Τό πρόγραμμα άφορά κυρίως το μέλλον, τό Σύνταγμα τό παρόν. Δυό παραδείγματα, γιά νά τό δείξουμε παραστατικά. Έ σοβιετική μας κοινωνία κατόρθωσε νά πραγματοποιήσει κιόλας βασικά τό σοσιαλισμό, δημιούργησε τό σοσιαλιστικό καθεστώς, δηλαδή πραγματοποίησε αύτό πού οί μαρξιστές τό λένε άλλιώς πρώτη ή κατώτερη φάση τού κομμουνισμού, "ίίστε στή χώρα μα£ πραγματοποιήθηκε πιά βασικά ή πρώτη φάση τού κομμουνισμοϋ, δ σοσιαλισμός. ( Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χειροκροτ ή μ α τ α ) . Ό π ω ς είναι γνωστό, ή βασική άρχή αύτής τής φάσης τού κομμουνισμού είναι ή διατύπωση: «άπό τόν καθένα σύμφωνα μέ τίς ικανότητες του, στόν καθένα σύμφωνα μέ τή δουλιά του». Πρέπει άραγε τό Σύνταγμά μ*ς νά εκφράζει αύτό τό γεγονός, τό γεγονός τής κατάχτησης τού σοσιαλισμού; Πρέπει άραγε τό Σύνταγμά μας νά στηρίζεται πάνω ο' αύτή τήν κατάχτηση; Καί βέβαια πρέπει. Πρέπει, γιατί ό σοσιαλισμός γιά τήν ΕΣΣΔ είναι κάτι πού έχει πιά έπιτευχθεί καί καταχτηθεί. Ή σοβιετική δμως κοινωνία δέν κατόρθωσε άκόμα νά πραγματοποιήσει τήν άνώτβρη φάση τού κομμουνισμού, δπου κυρία ρ-

7.30

Σ τ ά λ ι ν

χη άρχή θά είναι ή διατύπωση: « Ά π ό τόν καθένα σύμφωνα μέ τίς Εκανότητές του, στόν καθένα σύμφωνα μέ τίς άνάγκες του», παρ' δλο πού σά σκοπό της βάζει νά πετύχει στό μέλλον τήν πραγματοποίηση τής άνώτερης φάσης τοϋ κομμουνισμού. Μήπως μπορεί τό Σύνταγμά μας νά στηρίζεται στήν άνώτερη φάση τού κομμουνισμού, πού - δέν υπάρξει άκόμα καί πού θά πρέπει άκόμα νά καταχτηθεί; Ό χ ι , δϊ μπορεί, γιατί γιά τήν ΕΣΣΔ ή άνώτερη φάση τού κομμουνισμοί είναι κάτι πού δέν πραγματοποιήθηκε άκόμα καί πού θά πρέπει νά πραγματοποιηθεί στό μέλλον. Δέ μπορεί, άν δέ θέλει νά μετατραπεί σέ πρόγραμμα ή σέ διακήρυξη γιά τίς μελλοντικές καταχτήσεις. Αύτά είναι τά πλαίσια τοϋ Συντάγματος μας στή δοσμένη ίστοριχή στιγμή. "Ετσι τό σχέδιο τοϋ νέου Συντάγματος έκφράζει τόν άπολογισμό γιά τό δρόμο πού διατρέξαμε, τόν άπολογισμό τών καταχτήσεων πού Εχουν πιά επιτευχθεί. Συνεπώς, άποτελεί τήν καταχώρηση καί τή νομοθετική κατοχύρωση έκείνου πού Εχει πιά επιτευχθεί καί καταχτηθεί στήν πράξη. ( Β υ ε λ λ ώ δ ι κ α χειροκροτήματα). Σ' αύτό βρίσκεται ή πρώτη ιδιομορφία τού σχ?δίου τού νέου Συντάγματος τής ΕΣΣΔ. Παρακάτω. Τά Συντάγματα τών άστικών χωρών ξεκινούν συνήθως άπ' τήν πεποίθηση δτι τό καπιταλιστικό καθεστώς είναι άτράνταχτο. Τήν κύρια βάση αύτών τών Συνταγμάτων τήν άποτελοϋν οί άρχές τοϋ καπιταλισμού, τά βασικά του βάθρα: ή άτομική ίδιοχτησία στή γή, στά δάση, στίς φάμπρικες, στά εργοστάσια καί στ' άλλα εργαλεία καί μέσα παραγωγής, ή Εκμετάλλευση άνθρωπου άπό άνθρωπο καί ή ύπαρξη έκμεταλλευτών κι έκμεταλλευόμενων, ή άβεβαιότητα γιά τό αύριο γιά τήν έργαζόμινη πλειοψηφία στόν ίνα πόλο τής κοινωνίας, καί ή πολυτέλεια τής μή έργαζόμενης, μά μέ Εξασφαλισμένο τό αύριο, μειοψηφίας στόν άλλο πόλο κλπ, κ/.π. Στηρίζονται σ' αύτά καί σέ άλλα παρόμοια βάθρα τού καπιταλισμού. Τά'άντανακλούν καί τά κατοχυρώνουν νομοθετικά. Αντίθετα άπ' αύτά, τό σχέδιο τοϋ νέου Συντάγματος τής ΕΣΣΔ ξεκινά άπ' τό γεγονός δτι Εξαλείφτηκε τό καπιταλιστικό καθεστώς, άπ' τό γεγονός δτι νίκησε τό σοσιαλιστικό καθεστώς στήν ΕΣΣΔ. Τήν κύρια βάση τού σχεδίου τοϋ νέου Συντάγματος τής ΕΣΣΔ τήν άποτελούν οί άρχές τού σοσιαλισμού, τά βασικά του βάθρα, πού Εχουν πιά καταχτηθεί καί πραγματοποιηθεί:

Γ id τό σχέδιο τού Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

683

ή σοσιαλιστική ίδιοχτησία πάνω στή γή, στά δάση, στίς φάμπρικες, στά έργοστάσια χαί στ' ί λ λ α έργαλεία χαί μέσα παραγωγής, ή έξάλειψη τής Εκμετάλλευσης χαί τών έκμεταλλευτικών τάξεων, ή έξάλειψη τής Αθλιότητας γιά τήν πλεοψηφία καί τής πολυτέλειας γιά τή μειοψηφία, ή έξάλειψη τής Ανεργίας, ή έργασία σάν υποχρέωση καί καθήκον τιμής γιά τόν καθένα ικανό γιά δουλιά πολίτη, σύμφωνα μέ τή διατύπωση: «οποίος δέ δουλεύει, δέν τρώει». Ί ο δικαίωμα στή δουλιά, δηλαδή τό δικαίωμα χάθε πολίτη νάχει έγγυημένη δουλιά, τό δικαίωμα στήν άνάπαυση, τό δικαίωμα στή μόρφωση κλπ, κλπ. Τό σχέδιο του νέου Συντάγματος στηρίζεται σ' αύτά καί σέ άλλα παρόιιοια βάθρα τού σοσιαλισμού. Τά αντανακλά καί τά κατοχυρώνει νομοθετικά. Αύτή είναι ή δεύτερη ιδιομορφία τού σχεδίου του νέου Συντάγματος. Παρακάτω. Τά άστικά Συντάγματα ξεκινούν σιωπηρά άπ' τήν προϋπόθεση οτι ή κοινωνία Αποτελείται άπό Ανταγωνιστικές τάξεις, Από τάξεις πού κατέχουν τά πλούτη καί Από τάζεις πού δέν τά κατέχουν,· ότι οποιοδήποτε κόμμα κι ί ν έρθει στήν εξουσία, ή κρατική διεύθυνση τής κοινωνίας (ή διχτατορία) πρέπει νά άνήκει στήυ Αστική τάξη, οτι τό Σύνταγμα χρειάζεται γιά νά στεριώσει τό κοινωνικό καθεστώς πού Αρέσει καί συμφέρει στίς τάξεις τών πλουσίων. Άντίθετα Απ* τά Αστικά Συντάγματα, τό σχέδιο τού νέου Συντάγματος τής ΕΣΣΔ ξεκινά Απ' τό δτι στήν κοινωνία δέν όπάρχουν πιά άνταγωνιατικές τάξεις, δτι ή κοινωνία άποτελείται άπό δυό φιλικές τάξεις, άπό έργάτες καί άγρότες, δτι στήν έξουσία βρίσκονται άκριβώς αύτές οί έργαζόμενες τάξεις, δτι ή κρατική διεύθυνση τής κοινωνίας (ή διχτατορία) άνήκει στήν έργατική τάξη, γιατί είναι ή πρωτοπόρα τάξη της κοινωνίας, δτι τό Σύνταγμα χρειάζεται γιά νά κατοχυρώσει τό κοινωνικό καθεστώς πού άρέσει καί συμφέρει στούς Εργαζόμενους. Αύτή είναι ή τρίτη ίδιομορφία τού σχεδίου τού νέου Συντάγματος. Παρακάτω. Τά άστικά Συντάγματα^ξεκινούν σιωπηρά άπ* τήν προϋπόθεση δτι τά έθνη καί οί φυλές δέ μπορούν νά είναι ισότιμες, δτι όπάρχουν έθνη πού έχουν δλα τά δικαιώματα, καί έθνη πού δέν έχουν δλα τά δικαιώματα, δτι έχτός άπό αύτό υπάρχει καί τρίτη κατηγορία Εθνών ή φυλών, λογουχάρη στίς άποικίες, πού έχουν άκόμα λιγότερα δικαιώματα άπό τά έθνη πού δέν έχουν δλα τά δικαιώματα. Αύτό σημαίνει, δτι δλα αύ-

7.30

Σ τ ά λ ι ν

τά τά Συντάγματα είναι ατή βάση τουςεθνικιστικά, δηλαδή Συντάγματα τών κυρίαρχων έθνών. Σέ διάκριση άπ' αύτά τά Συντάγματα, τό σχέδιο τοϋ νέου Συντάγματος τής ΕΣΣΔ είναι, Αντίθετα, βαθιά διεθνιστικό. Ξεκινά Απ' τό οτι όλα τά έθνη καί οί φυλές είναι ισότιμες. Ξεκινά άπ' τό οτι ή διαφορά στό χρώμα τοϋ δέρματος ή στή γλώσσα, στό έπίπεδο τοϋ πολιτισμού ή στό έπίπεδο τής κρατικής Ανάπτυξης, δπως και οποιαδήποτε άλλ^ διαφορά Ανάμεσα στά έθνη καί στίς φυλές, δέ μπορεί νά χρησιμεύει σά βάση γιά νά δικαιολογήσει τήν έθνική Ανισότητα. Ξεκινά Απ' τό ότι δλα τά ϊθνη και οί φυλές, άνεξάρτητα άπ' τήν προηγούμενη καί τήν τωρινή κατάστασή τους, Ανεξάρτητα άπ' τή δύναμη ή τήν αδυναμία τους, πρέπει νάχουν ίσα δικαιώματα σ* όλες τίς σφαίρες τής οίκονομικής, κοινωνικής, κρατικής καί Εκπολιτιστικής ζωής τής κοινωνίας. Αύτή είναι ή τέταρτη ιδιομορφία τού σχεδίου τοϋ νέου Συντάγματος. Ή πέμπτη ιδιομορφία τοϋ σχεδίου τοϋ νέου Συντάγματος είναι ό συνεπής καί ίσαμε τό τέλος σταθερός δημοκρατισμός του. Τά άστικά Συντάγματα μπορούν άρ' τήν άποψη τού δημοκρατισμοϋ νά χωριστούν σέ δυό ομάδες: ή μιά ομάδα τών Συνταγμάτων Αρνείται Ανοιχτά ή Εκμηδενίζει στήν πράξη τήν ισότητα τών δικαιωμάτων τών πολιτών καί τίς δημοκρατικές έλευθερίες. Ή άλλη ομάδα τών Συνταγμάτων άποδέχεται πρόθυμα ή διαφημίζει άκόμα τίς δημοκρατικές άρχές, δμως βάζει ταυτόχρονα τέτιες επιφυλάξεις καί περιορισμούς, πού τά δημοκρατικά δικαιώματα καί οί έλευθερίες βρίσκονται στήν πράξη τελείως άκρωτηριασμένα. Μιλούν γιά ίσα έκλογικά δικαιώματα α' δλους τούς πολίτες κι αμέσως τά περιορίζουν, έξαρτώντας τα άπό τόν τόπο διαμονής, από τή μόρ; ωση, άκόμα καί άπό τήν περιουσιακή κατάσταση. Μιλούν γιά ί χ έκλογικά δικαιώματζ τών πολιτών, κι όμως άμέσως καθορι ουν δτι αύτό δέν άφορά τίς γυναίκες ή τίς άφορά έν μέρει, κλπ, κοκ. Έ ιδιομορφία τού σχεδίου τού νέου Συντάγματος τής ΕΣΣΔ είναι δτι Εχει άπαλλαχτεί άπό τέτιες έπιφυλάξεις καί περιορισμούς. Γιά τό σχέδιο αύτό δέν υπάρχουν Ενεργοί καί παθητικοί πολίτες, γι' αύτό δλοι οί πολίτες είναι ένεργοί. Δέν άναγνωρίζει διαφορά στά δικαιώματα άνάμεσα ατσύς άνδρες καί στίς γυναίκες, στούς «μόνιμους» κατοίκους καί σ' δσους «μένουν προσωρινά» (α' Ενα δήμο) α' αύτούς πού Εχουν περιουσία καί α' αύ-

Γιά τό οχέδιο του Συντάίματος τής Ε Ι Σ Δ

685

τούς πού δέν έχουν, οέ μορφωμένους καί Αμόρφωτους. Γιά τό σχέδιο αύτό, δλοι οί πολίτες είναι ίσοι ατά δικαιώματα τους. 'Γή θέση του κάθε πολίττ, στήν κοινωνία δέν τήν καθορίζει ή περιουσιακή του κατάσταση, ή εθνική του προέλευση, τό φύλο του, τό δημόσιο λειτούργημά του, μά οί προσωπικές ικανότητες καί ή άτομική δουλιά του. Τέλος, άκόμα μιά ιδιομορφία τοϋ σχεδίου του νέου Συντάγματος. Τά άστικά Συντάγματα περιορίζονται συνήθως νά καθορίζουν τά τυπικά δικαιώματα τών» πολιτών, χωρίς νά νοιάζονται γιά τούς δρους άσκησης αύτών τών δικαιωμάτων, γιά τή δυνανατότητα τής άσκησής τους, γιά τά ιιέαα της άσκησής τους. Μιλούν γιά τήν ίσότητα τών πολιτών, μά ξεχνούν δτι δέ μπορεί νά υπάρχει πραγματική ίσότητα άνάμεσα στόν εργοδότη καί στόν εργάτη, άνάμεσα στόν τσιφλικά καί στόν άγρότη, άν οί πρώτοι έχουν τόν πλοϋτο καί τήν πολιτική βαρύτητα στήν κοινωνία, ένώ οί δεύτεροι στερούνται καί τό ένα καί τό άλλο, άν οι πρώτοι είναι έκμεταλλευτές, καί οί δεύτεροι εκμεταλλευόμενοι. "Η άκόμα: μιλοϋν γιά τήν έλευθερία τού λόγου, τού συνέρχεσθαι καί τού τύπου, ξεχνούν δμως δτι δλες αύτές ο: έλευθερίες μπορούν νά μετατραπούν γιά τήν έργατική τάξη σέ κούφια λόγια, έφόσον τής στερούν τή δυνατότητα νάχει οτή διάθεσή της κατάλληλα χτίρια γιά συγκεντρώσεις, καλά τυπογραφεία, άρκετό τυπογραφικό χαρτί κλπ. Ή ιδιομορφία τοϋ σχεδίου τοϋ νέου Συντάγματος είναι, δτι δέν περιορίζεται νά καθορίζει τά τυπικά δικαιώματα τών πολιτών, μά*"μεταφέρει τό κέντρο τού βάρους στό ζήτημα τής κατοχύρωσης αύτών τών δικαιωμάτων, στό ζήτημα τών μέσων γιά τήν πραγματοποίηση αύτών τών δικαιωμάτων. Δέ διακηρύσσει άπλώς τήν ίσότητα τών δικαιωμάτων τών πολιτών, μά καί τήν έξασφαλίζει μέ τή νομοθετική κατοχύρωση τού γεγονότος δτι έξαλείφθηκε τό καθεστώς τής έκμετάλλευσης, τού γεγονότος τής άπαλλαγής τών πολιτών άπό κάθε έκμετάλλευση. Δέ διακηρύσσει άπλώς τό δικαίωμα στή δουλιά, μά καί τό έξασφαλίζει, μέ τή νομοθετική κατοχύρωση τού γεγονότος δτι λείπουν οί κρίσεις στή σοβιετική κοινωνία, τού γεγονότος δτι έξαλείφθηκε ή άνεργία. Δέ διακηρύσσει άπλώς τίς δημοκρατικές έλευθερίες, μά καί τίς εξασφαλίζει νομοθετικά μέ ορισμένα ολικά μέσα. Γι' αύτό είναι φανερό, δτι ό δημοκρατισμός τοϋ σχεδίου τοϋ νέου Συντάγματος δέν είναι «συνηθισμένος» καί

7.30

Σ τ ά λ ι ν

«Αναγνωρισμένος άπ' δλους» δημοχρατισμός γενικά, μά δημοχρατισμός σ ο σ ι α λ ι σ τ ι κ ό ς. Αύτές είναι οί βασικές ιδιομορφίες τοϋ σχεδίου τοϋ νέου Συντάγματος τής ΕΣΣΔ. Αύτή τήν Αντινάκλαση βρήκαν στό σχέδιο τού νέου Συντάγματος οί ανακατατάξεις καί οί άλλαγές στήν οικονομική και κοινωνικοπολιτική ζωή τής ΕΣΣΔ, πού πραγματοποιήθηκαν στήν περίοδο πού μεσολάβησε άπό το 1924 ώς τό 1936. IV Η ΑΣΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ

TOT ΣΧΕΔΙΟΤ

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

Λίγα λόγια γιά τήν άστική κριτική τού σχεδίου Συντάγματος. Τό ζήτημα γιά τή στάση πού κράτησε ό ξένος άστικός τύπος άπέναντί στό σχέδιο τοϋ Συντάγματος, παρουσιάζει άναμφισβήτητα κάποιο ένδιαφέρον. Μιά καί ό ξένος τύπος Αντανακλά τήν κοινή γνώμη τών διαφόρων στρωμάτων τοϋ πληθυσμού τών άστικών χωρών, δέ μπορούμε ν' Αδιαφορήσουμε γι' αύτή τήν κριτική πού άνάπτυξε ό τύπος αύτός ένάντια ρτό σχέδιο Συντάγματος. Τά πρώτα σημάδια τής Αντίδρασης τοϋ ξένου τύπου ένάντια στό σχέδιο τού Συντάγματος Εκδηλώθηκαν μέ τή συγκεκριμένη τάση νά τό άποσιωπήσουν. Στή συγκεκριμένη περίπτωση έχω υπόψη μου τόν πιό Αντιδραστιχό, τό φασιστικό τύπο. Ή όμάδα αύτή τών κριτικών θεώρησε καλύτερο ν' Αποσιωπήσει Απλώς τό σχέδιο τοϋ Συντάγματος, νά παρουσιάσει τό πράγμα έτσι σά νά μήν υπήρχε καί σά νά μήν υπάρχει γενικά τό σχέδιο στον κόσμο. Μπορεί νά πεί κανείς δτι ή Αποσιώπηση δέν είναι κριτική". Αύτό δμως δέν είναι σωστό. 'Η μέθοδος τής άποσιώπησης σάν ιδιαίτερος τρόπος άγνοιας, Αποτελεί έπίσης μιά μορφή κριτικής, είναι άλήθεια, άνόητης καί γελοίας, μά παρ' δλα αότά μιά μορφή κριτικής. ( Γ έ λ ι α σ ' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α , χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τα). Δέν πέτυχαν δμως τίποτα μέ τη μέ θοδο τής άποσιώπησης. Τελικά βρέθηκαν στήν άνάγκη ν' Ανοίξουν τή βαλβίδα καί ν' Ανακοινώσουν στόν κόσμο δτι δσο κι άν είναι αύτό λυπηρό, τό σχέδιο τού Συντάγματος τής ΕΣΣΔ υπάρχει παρ' δλα αύτά, κι δχι μόνον υπάρχει, μά Αρχίζει νά έπιδρά Επιζήμια στά μυαλά τών Ανθρώπων. Καί δέ μπορούσε φυσικά

Γ id τ ό σχέδιο τού Συντάγματος τής Ε Σ Σ Δ

667

νά γίνει διαφορετικά, γιατί οτόν κόσμο υπάρχει παρ' δλα αύτά κάποια κοινή γνώμη, όπάρχουν Αναγνώστες, ζωντανοί άνθρωποι, πού θέλουν νά ξέρουν τήν άλήθεια γιά τά γεγονότα καί δέν όπάρχει καμιά δυνατότητα νά τούς κρατούν γιά πολύν καιρό στά πλοκάμια τής Απάτης. Μέ τήν Απάτη δέν πάς μακριά.. . Ή b e ύ τ e ρ η ομάδα τών κριτικών παραδέχεται δτι τό σχέδιο τοϋ Συντάγματος όπάρχει πραγματικά στόν κόσμο, δμως θεωρεί δτι τό σχέδιο αότό δέν παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί στήν οόσία δέν άποτελεί σχέδιο Συντάγματος, μά Ινα άπλό χαρτάκι, μιά ψεύτικη υπόσχεση, πού σκοπό έχει νά κάνει κάποια μανούβρα καί νά ίξαπατήσει τόν κόομο. 'Εξάλλου, προσθέτουν πώς ή ΕΣΣΔ δέ μπορούσε νά δόσει καλύτερο σχέδιο, γιατί ή Γδια ή ΕΣΣΔ δέν είναι κράτος, μά μονάχα μιά γεωγραφική έννοια. ( Γ έ λ ι α σ' δ λ η τ ή ν α Γ θ ο υ σ α), καί μιά πού δέν είναι κράτος τότε καί τό Σύνταγμά της δέ μπορεί νά είναι πραγματικό Σύνταγμα. Τυπικός έκπρόσωπος τής ομάδας αύτής τών κριτικών είναι, δσο παράξενο καί άν φαίνεται αύτό, τό γερμανικό ήμιεπίσημο δργανο «Γερμανική διπλωματική καί πολιτική Ανταπόκριση». Τό περιοδικό αύτό λέει Ανοιχτά δτι τό σχέδιο Συντάγματος τής ΕΣΣΔ άποτελεί μιά ψεύτικη όπόσχεση, μιά Απάτη, £να «χωριό τού Ποτέμκιν*». Δηλώνει χωρίς δισταγμούς δτι ή ΕΣΣΔ δέν είναι κράτος, δτι ή ΕΣΣΔ «δέν είναι τίποτα άλλο παρά μιά μέ Ακρίβεια καθορισμένη γεωγραφική έννοια». (Γέλια σ' δ λ η τ ή ν α Γ θ ο υ σ α), δτι γι' αύτό, τό Σύνταγμα τής ΕΣΣΔ δέ μπορεί νά θεωρηθεί πραγματικό Σύνταγμα Τί μπορεί νά πει κανείς γιά τέτιους, μέ τό σομπάθειο, κριτικούς; Σ' ένα άπό τά παραμύθια του ό μεγάλος ρώσος συγγραφέας Στσεντρίν, δίνει τόν τύπο ένός αύταρχικού γραφειοκράτη, πολύ περιορισμένου καί κουτού, δμως μέ Εξαιρετική αυτοπεποίθηση καί ζήλο. 'Αφού δ γραφειοκράτης αυτός επέβαλε στήν περιοχή πού τού είχαν «Εμπιστευθεί» τήν «τάξη καί τήν ήσυχία», Εξοντώνοντας χιλιάδες κατοίκους και καίγοντας δεκάδες πόλεις, κοίταξε γύρω του καί άντιλήφθηκε στόν ορίζοντα τήν 'Αμερική, μιά χώρα φυσικά λίγο γνωστή, δπου, δπως φαίνεται, όπάρ•«Χωριό τοΟ ΤΤοτίμκιν», Ρούσικη έκφραση άπό τόν καιρό τής Αικατερίνης τής Μεγάλης. Πρόκειται γ ι ά ψεύτικα χωριά πού τά σκάρωνε 6 ΤΤρίγκηπας ΤΤοτίμκιν, βταν έκανε περιοδείες ή Αικατερίνη γ ι ά νά τής παρουσιάσει μ;ά ψεύτικη πραγματικότητα γιά τή Ιιυή τής ρούσικης άγροτ ι ά ς . (Σημ Μετ.)

7.30

Σ τ ά λ ι ν

χουν κάποιες έλευθερίες, που φέρνουν σύγχιση στό λαό καί δπου τό κράτος διοικείται μ' άλλες μέθοδες. Ό γραφειοκράτης είδε τήν 'Αμερική καί Αγανάχτησε: τί χώρα είναι αύτή, άπο πού βρέθηκε, μέ ποιό δικαίωμα υπάρχει; ( Γ έ λ ι α ο ' δ λ η τ ή ν αίθ ο υ σ α , χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Φυσικά, τήν άνακάλυψαν τυχαία πρίν άπό μερικούς αίώνες, μήπως δμως δέ μπορεί νά τήν ξανακρύψουν, έτσι πού ούτε ίχνος της νά μή φαίνεται άπ' αύτήν; ( Γ έ λ ι α ο ' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ) . Κι άφοϋ τό είπε αΰτό έβγαλε τήν άπόφαση. «Ξανακρύφτε τήν 'Αμερική!*. (Γ έ λ ι α ο' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ) . Μοϋ φαίνεται, δτι οί κύριοι τής «Γερμανικής διπλωματικής καί πολιτικής άνταπόκρισης μοιάζουν, δπως μοιάζουν μεταξύ τους δυό σταγόνες νερό, μέ τό γραφειοκράτη τοϋ Στοεντρίν. ( Γ έ λ ι α ο' δλη τ ή ν α ί θ ο υ σ α , χειροκροτήματα, ε π ι δ ο κ ι μ α σ ί ε ς ) . Έ ΕΣΣΔ άπό καιρό κιόλας είναι καρφί στά μάτια τών κυρίων αύτών. Ί Ι ΕΣΣΔ δεκαεννιά χρόνια στέκεται σά φάρος, έμψυχώνοντας μέ τό πνεύμα τής άπελευθέρωσης τήν έργατική τάξη δλου τοϋ κόσμου καί προκαλώντας τή λύσα τών έχθρών τής έργατικής τάξης. Καί νά πού άποδείχνεται, δτι ή ΕΣΣΔ δχι μόνο άπλώς υπάρχει, μά καί άναπτύσσεται, καί δχι μονάχα άναπτύσσεται, μά καί προκόβει, καί δχι μονάχα προκόβει, μά καί συντάσσει τό σχέδιο τοϋ νέου Συντάγματος, ένα σχέδιο πού διεγείρει τά πνεύματα καί δίνει στίς καταπιεζόμενες τάξεις νέες έλπίδες. ( Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Πώς νά μήν άγανακτοϋν Οστερα άπό αύτό οί κύριοι τοϋ ήμιεπίσημου γερμανικού περιοδικού; Τί χώρα είναι αύτή, ούρλιάζουν, μέ ποιό δικαίωμα υπάρχει; ( Γ έ λ ι α σ ' δ λ η τ ή ν α Γ θ ο υ σ α) κι άν τήν άνακάλυψαν τόν 'Οχτώβρη τού 1917, τότε γιατί νά μή μπορούν νά τήν ξανακρύψουν, έτσι πού ούτε Γ χνος νά μήν όπάρχει άπ' αύτήν; Κι άφοϋ είπαν αύτά άποφάσισαν: νά ξανακρύψουν τήν ΕΣΣΔ, ν' άνακοινώσουν δημόσια, δτι ή ΕΣΣΔ σάν κράτος δέν υπάρχει, ou ή ΕΣΣΔ δέν είναι τίποτα άλλο, παρά μιά άπλή γεωγραφική έννοια! ( Γ έ λ ι α σ ' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ) . "Οταν ό γραφειοκράτης τού Στσεντρίν, είχε πιά βγάλει τήν άπόφαση νά ξανακρύψουν τήν 'Αμερική, βρήκε μέσα του μ' δλη τήν κουταμάρα του, στοιχεία κατανόησης τής πραγματικότητας, λέγοντας άμέσως στόν έαυτό του: «Μοϋ φαίνεται, δμως, δτι αύτό δέν έξαρτάται άπό μένα». ( Ξ έ σ π α σ μ α ε ύ θ υ μ ω ν γ έ λ ι ω ν , θ υ ε λ λ ώ δ ι / α χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Δέν ξέρω άν θά έχουν άρκετό μυαλό οί κύριοι τοϋ ήμιεπίσημου γερ-

f i d τό σχέ6ιο τοΟ -Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

689

μανικού περιοδικού νά μαντέψουν, δτι μπορούν φυσικά νά «κρύψουν» στά χαρτιά αύτό ή έκείνο τό κράτος, άν όμως μιλούμε σοβαρά, αυτό «δέν έξαρτάται άπ' αυτούς»... ( Ξ β σ π ο υ ν ε ύ θυμα γέλια, θ υ ε λ λ ώ δ ι κ α χειροκροτήματα). "Οσο γιά τό δτι τό Σύνταγμα τής ΕΣΣΔ άποτελεί δήθεν ψεύτικη υπόσχεση, «χωριό του Ποτβμκιν» κλπ, θάθελα ν' Αναφερθώ σέ μιά σειρά διαπιστωμένα γεγονότα, πού μιλούν μόνα τους. Τό 1917 οί λαοί τής ΕΣΣΔ άνάτρεψαν τήν άστική τάξη καί έγκαθίδρυσαν τή διχτατορία τού προλεταριάτου, έγκαθίδρυσαν τή Σοβιετική έξουσία. Αύτό είναι γεγονός καί οχι υπόσχεση. "Γστερα, ή Σοβιετική έξουσία εξάλειψε τήν τάξη τών τσιφλικάδων καί παρέδοσε στούς άγρότες πάνω άπό 150 έκατομμύρια έκτάρια γής ποί> άνήκαν πρίν στούς τσιφλικάδες, στό Δημόσιο καί στά μοναστήρια, έκτός άπό τή γή, πού βρισκόταν και πρωτύτερα στά χέρια τών άγροτών. Αύτό είναι γεγονός καί δχι υπόσχεση. "Γστερα, ή Σοβιετική έξουσία άπαλλοτρίωσε τήν τάξη τών καπιταλιστών, Αφαίρεσε άπ' αύτούς τίς τράπεζες, τά έργοστάσια, τούς σιδηροδρόμους καί τά άλλα έργαλεία καί μέσα παραγωγής, τά κήρυξε σοσιαλιστική ίδιοχτησία καί έβαλε επικεφαλής αύτών τών έπιχειρήσεων τούς καλύτερους άνθρώπους τής έργατικής τάξης. Αύτό είναι γεγονός καί δχι όπόσχεση. ( Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χειροκροτήματα). "Γστερα, άφού ή Σοβιετική έξουσία όργάνωσε τή βιόμηχανία καί τήν άγροτική οίκονομία πάνω σέ νέες σοσιαλιστικές άρχές, μέ νέα τεχνική βάση, κατόρθωσε ή γεωργία τής ΕΣΣΔ νά δίνει σήμερα 1 1 / 2 φορά περισσότερα προϊόντα άπό τήν προπολεμική περίοδο, ή βιομηχανία νά παράγει 7 φορές περισσότερα προϊόντα άπό τήν προπολεμική περίοδο, καί τό έθνικό εισόδημα νά αύξηθεί κατά 4 φορές, σέ σύγκριση μέ τό προπολεμικό. Ό λ α αύτά είναι γεγονότα καί οχι υποσχέσεις. ( Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χειροκροτήματα). "Γστερα, ή Σοβιετική έξουσία έξάλειψε τήν άνεργία, έ®άρμοσε στή ζωή τό δικαίωμα στή δουλιά, τό δικαίωμα στήν άνάπαυση, τό δικαίωμα στή μόρφωση, έξασφίλισε στούς έργάτες, στούς άγρότες καί στή διανόηση καλύτερες υλικές κι εκπολιτιστικές συνθήκες ζωής, έξασφάλισε τήν έφαρμογή στή ζωή τού γενικού, άμεσου καί ίσου Εκλογικού δικαιώματος μέ μυστική 44. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινιΟμοΟ.

7.30

Σ τ ά λ ι ν

ψηφοφορία τών πολιτών. "Ολα αύτά είναι γεγονότα χαί δχι. όποσχέ ιεις. ( Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χειροκροτήματα). Τέλος, ή ΕΣΣΔ έδοσε τό σχέδιο τού νέοο Συντάγματος, πού δέν άποτελεί υπόσχεση, μά καταχώρηση καί νομοθετική κατοχύρωση τών πασίγνωστων αύτών γεγονότων, καταχώρηση καί νομοθετική κατοχύρωση έκείνου πού έχει πιά έπιτευχθεί καί καταχτηθεί. Γεννιέται τό έρώτημα: σέ τί άποβλέπει ύστερα άπό δλα αύτά ή φλυαρία τών κύριων τοϋ γερμανικού ημιεπίσημου περιοδικού γιά «χωριά του Ποτέμκιν», άν δχι στό ότι οί χΰριοι αύτοί έβαλαν σά σκοπό νά κρύψουν^άπό τό λαό τήν άλήθεια .γιά τήν ΕΣΣΔ, νά παραπλανήσουν τό λαό, νά τόν έξαπατήσουν; Αύτά είναι τά γεγονότα. Καί δπως λένε, τά γεγονότα είναι πεισματάρικα. Οί κύριοι τοϋ γερμανικού ήμιεπισημου περιοδικού μπορούν νά πουν: τόσο χειρότερο γιά τά γεγονότα. ( Γ έ λ ι α σ' ο λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ) . Τότε δμως μποροϋμε νά τούς άπαντήσουμε μέ τά λόγια τής γνωστής ρούσικης παροιμίας: «γιά τούς ήλίθιους δέν υπάρχουν γραφτοί νόμοι». (Ε ύ θ υ μί α, γ έ λ ι α, παρατεταμένα χειροκροτήματα). Ή · ρ ί τ η ομάδα τών κριτικών δέν έχει καμιά άντίρηση ν' άναγνωρίσει όρισμένα προτερήματα τού σχεδίου Συντάγματος. Τό θεωρεί φαινόμενο θετικό, μά, βλέπετε, άμφιβάλλει πολύ, άν μιά σειρά θέσεις τοϋ Συντάγματος μπορούν νά έφαρμοστούν στή ζωή, γιατί είναι πεπεισμένη οτι οί θέσεις αύτές είναι γενικά άπραγματοποίητες καί πρέπει νά μείνουν στά χαρτιά. Οί άνθρωπσι αύτοί, γιά νά έκφραστοϋμε ήπια, είναι σκεπτικιστές. Τέτιοι σκεπτικιστές υπάρχουν σ' όλες τίς χώρες. Πρέπει νά ποϋμε, οτι δέ τούς συναντούμε γιά πρώτη φορά. "Οταν οί μπολσεβίκοι έπαιρναν τό 1917 τήν έξουσία, οί σκεπτικιστές έλεγαν: οί μπολσεβίκοι ίσως δέν είναι κακοί άνθρωποι, δμως στό ζήτημα τής έξουσίας δέ θά τά κ: ταφέρουν, θά χρεωκοπήαί>υν "Οπως άποδείχτηκε δμως στήν τ ,άξη, δέ χρεωκόπησαν οι μπολσεβίκοι, μά οί σκεπτικιστές. Τόν καιρό τού έμφύλιου πολέμου καί τής ξενικής έπέμβασης, ή ομάδα αύτή τών σκεπτικιστών έλεγε: φυσικά ή Σοβιετική έξουσία δέν είναι κακό πράγμα, δμως 6 Ντενίκιν μέ τόν Κολτσάκ μαζί μέ τούς ξένους ίσως νά τήν κχταβίλουν. "Οπως άπ,δείχτηκε δμως στήν πράξη, οί σκεπτικιστές καί σ'αύτή τήν περίπτωση πέσαν έξω στούς υπολογισμούς τους. "Οταν ή Σοβιετική έξουσία δημοσίευσε τό πρώτο πεντά-

Γιά τόoxib10τοΟ Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

691

χρόνο σχέδιο, of σκεπτικιστές βγήκαν πάλι στή σκητή, λέγοντας: φυσικά, τό πεντάχρονο σχέδιο είναι καλό πράγμα, δμως ςίναι ζήτημα άν μπορεί νά πραγματοποιηθεί. Πρέπει νά αποθέσουμε, οτι οί μπολσεβίκοι δέ θά τά βγάλουν πέρα μέ τό πεντάχρονο. Τά γεγονότα δμως άπόδειξαν, δτι καί πάλι δέν είχαν τύχη οί σκεπτικιστές: τό πεντάχρονο σχέδιο πραγματοποιήθηκε μέσα σέ τέσσερα χρονιά. Τό ίδιο πρέπει νά ποϋμε γιά τό σχέδιο τοϋ νέου Συντάγματος καί γιά την κριτική πού τού κάνουν οΕ σκεπτικιστές. "Εφτασε νά δημοσιευθεί τ ; σχέδιο, γιά νά παρουσιασθεί ξανά στή σκηνή αύτή ή ομάδα τών κριτικών μέ τό μαύρο σκεπτικισμό της καί μέ τίς άμφιβολίες της γιά τό άν μπορούν νά πραγματοποιηθούν μερικές θέσεις τοϋ Συντάγματος. Δέν όπάρχει κανείς λόγος ν'άμφιβάλλουμε, δτι οί σκεπτικιστές θά χρεωκοπήσουν καί σ' αυτήν τήν περίπτωση, θά χρεωκοπήσουν τώρα, δπως χρεωκόπησαν πολλές φορές στό παρελθόν. Ή τ έ τ α ρ τ η όμάδα τών κριτικών, χτυπώντας τό σχέδιο τοϋ νέου Συντάγματος τό χαραχτηρίζει σά «στροφή πρός τά δεξιά», σάν «άρνηση τής διχτατορίας τοϋ προλεταριάτου», σάν «έξάλειψη τού μπολσεβίκικου καθεστώτος». «Οί μπολσεβίκοι έκλιναν πρός τά δεξιά, αύτό είναι γεγονός», λένε σέ διάφορους τόνους. Ά π ό τήν άποψη αύτή, ιδιαίτερο ζήλο δείχνουν μερικές πολωνικές, κι έν μέρει Αμερικάνικες έφημερίδες. Τί μπορεί νά πει κανείς γι' αύτούς, τούς μέ τό συμπάθειο, κριτικούς; Ά ν τό πλάταιμα τής βάσης τής διχτατορίας τής έργατικής τάξης καί ή μετατροπή τής διχτατορίας σέ πιό εύλύγιστο, συνεπώς, σέ πιό ισχυρό σύστημα κρατικής καθοδήγησης τής κοινωνίας Ερμηνεύεται άπ' αότούς όχι σά δυνάμωμα τής διχτατορίας τής έργατικής τάξης, μά σάν έξασθένισή της ή άκόμα καί σάν άρνησή της, τότε άς μάς Επιτραπεί νά ρωτήσουμε: ξέρουν άραγε γενικά οί κύριοι αύτοί, τί είναι διχτατορία τής Εργατικής τάξης; Ά ν τή νομοθετική κατοχύρωση τής νίκης τού σοσιαλισμού, τή νομοθετική κατοχύρωση τών Επιτυχιών τής Εκβιομηχάνισης, τής κολλεχτιβοποίησης καί τού Εκδημοκρατισμού τύν όνομάζουνε «στροφή πρός τά δεξιά», τότε άς μάς Επιτραπεί νά ρωτήσουμε: ξέρουν άραγε γενικά οί κύριοι αύτοί σέ τί διαφέρει τό άριστερό άπο τό δεξιό; ( Γ έ λ ι α σ' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α , χειροκροτήματα).

7.30

Σ τ ά λ ι ν

Δέ μπορεί νά υπάρχει άμφιβολία, δτι οί κύριοι αύτοί πελάγωσαν όρισϊΐκά μέ τήν κριτική πού Ικαναν στό σχέδιο Συντάγματος, κι άφοϋ πελάγωσαν μπέρδεψαν τ ό δεξίμέτό άριστερό. Μέ τήν εύκαιρία αύτή δέ μπορούμε νά μή θυμηθούμε άπ* τίς «Νεκρές ψυχές» τοϋ Γκόγκολ, τήν Πελαγία, τό «κοριτσόπουλο» πού ήταν όπηρέτρια. "Οπως διηγείται ό Γκόγκολ, ή Πελαγία άνέλαβε μιά φορά νά δείξει τό δρόμο στό Σελιφάν, τόν άμαξά τοϋ Τσίτσικοφ. 'Επειδή δμως δέ μποροϋσε νά διακρίνει τή δεξιά μεριά τοϋ δρόμου άπ' τήν άριστερή, μπερδεύτηκε καί βρέθηκε σέ δύσκολη θέση. Πρέπει νά παραδεχτούμε, δτι οί κριτικοί μας τών πολωνικών έφημερίδων, μ' δλη τή«φιλοδοξία τους, δέν ξεφύγανε άκόμα πολύ απ' τό έπ(ϋ$δο άντίληψης τής Πελαγίας, τοϋ «κοριτσόπουλου» πού ήταν υπηρέτρια στίς <Νεκρές ψυχές». ( Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . "Αν θυμάστε, ό αμαξάς Σελιφάν θεώρησε άπαραίτητο νά κατσαδιάσει τήν Πελαγία γιατί μπέρδεψε τό δεξιό μέ τό άριστερό, καί τής είπε: «'Αχ, έσύ μαυροποδαρούσα... δέν ξέρεις ποϋ είναι τό δεξί καί ποϋ τό άριστερό». Νομίζω, δτι θά έπρεπε τό ίδιο νά κατσαδιάσουμε τούς κακότυχους κριτικούς μας καί νά τούς ποϋμε: "Αχ, έσείς, κακομοίρηδες κριτικοί. . . δέν ξέρετε ποϋ είναι τό δεξί καί ποϋ τό άριστερό.(Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χειροκροτήματα). Τέλος, άκόμα μιά όμάδα κριτικών. "Αν ή προηγούμενη δμάδα κατηγορεί τό σχέδιο Συντάγματος γιά άρνηση της διχτατορίας τής έργατικής τάξης, αύτή ή όμάδα, άντίθετα, τό κατηγορεί γιατί δέν άλλάζει τίποτα στην κατάσταση πού υπάρχει στήν ΕΣΣΔ, γιατί άφήνει ί θ ι χ τ η τή διχτατορία τής έργατικής τάξης, γιατί δέ δίνει έλευθβρία στά πολιτικά κόμματα καί διατηρεί σέ ίσχύ τή σημερινή καθοδηγητική θέση τού κόμματος τών κομμουνιστών στήν ΕΣΣΔ. Παράλληλα, ή δμάδα αύτή τών κριτικών θεωρεί, δτι ή έλλειψη έλευθερίας γιά άλλα κόμματα στήν ΕΣΣΔ άποτελεί σημάδι τής παραβίασης τών βάσεων τοϋ δημοκρατισμοϋ. Πρέπει νά ομολογήσω, δτι τό σχέδιο τού νέου Συντάγματος άφήνει πραγματικά σέ ισχύ τό καθεστώς τής διχτατορίας τής έργατικής τάξης, δπως άκριβώς διατηρεί χωρίς άλλαγή τήν τωρινή ήγετική θέση τού Κομμουνισ:ικού Κόμματος τής ΕΣΣΔ. ( Θ υ ε λ λ ώ δ ι κ α χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . "Αν οί άξιότιμοι κριτικοί τό θεωρούν αύτό μιάν έλλειψη τού σχεδίου Συντάγματος, τότε μπορούμε νά τούς ελεεινολογοϋμε μονάχα γι' αύτό. 'Εμείς δμως, οί μπολσεβίκοι, τό θεωρούμε αύτό πλεονέχτημα τοϋ σχεδίου Συντάγματος. ( Θ υ ε λ λ ώ δ ' . κ α χειροκροτήματα).

Γιά τό oxib 10 τοΟ Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

693

"Οσο γιά τήν Ελευθερία τών διάφορων πολιτ·κών κομμάτων, έχουμε στό σημείο αύτό κάπως διαφορετικές άντιλήψεις. Τό κόμμα είναι Ενα κομμάτι τής τάξης, τό πρωτοπόρο τμήμα της. Μερικά κόμματα, συνεπώς και ή Ελευθερία τών κομμάτων, μπορούν νά υπάρχουν μονάχα σέ μιά κοινωνία δπου υπάρχουν ανταγωνιστικές τάξεις, πού τά συμφέροντά τους είναι Εχθρικά κι άσυμφιλίωτα, δπου ύπάρχο-ν λχ, καπιταλιστές καί εργάτες, τσιφλικάδες καί άγρότες, κουλάκοι καί φτωχολογιά κλπ. Στήν ΕΣΣΔ δμως δεν υπάρχουν πιά τέτιες τάξεις; δπως είναι οί καπιταλιστές, οί τσιφλικάδες, οί κουλάκοι κλπ. Στήν ΕΣΣΔ ύπάρχουν μόνο δυό τάξεις, οί έργάτες καί οί άγρότες, πού τά συμφέροντά τους δχι μόνο δέν είναι έχθρικά μά, άντίθετα, φιλικά. Συνεπώς, στήν ΕΣΣΔ λείπει τό Εδαφος γιά τήν ύπαρξη μερικών κομμάτων καί έπομένως καί γιά τήν Ελευθερία αύτών τών κομμάτων. Στήν ΕΣΣΔ υπάρχει έδαφος μονάχα γιά ένα κόμμα, γιά τό Κομμουνιστικό Κόμμα. Στήν ΕΣΣΔ μπορεί νά ύπάρχει μονάχα ένα κόμμα, τό κΟμμα τών κομμουνιστών, πού υπερασπίζει θαρραλέα κι ίσαμε τό τέλος τά συμφέροντα τών έργατών καί τών άγροτών. Καί είναι ζήτημα άν μπορεί νά ύπάρχει κάποια άμφιβολία γιά τό δτι υπερασπίζει καλά τά συμφέροντα αύτών τών τάξεων. ( Θ υ ε λ λ ώ δ ι κ α χειροκροτήματα). Μιλούνε γιά δημοκρατία. Μά τί είναι ή δημοκρατία; Έ δημοκρατία στίς καπιταλιστικές χώρες, δπου ύπάρχουν Ανταγωνιστικές τάξεις, είναι σέ τελευταία άνάλυση, δημοκρατία γιά τούς ισχυρούς, δημοκρατία γιά τή μειοψηφία τών πλούσιων. Έ δημοκρατία στήν ΕΣΣΔ άντίθετα, είναι δημοκρατία γιά τούς Εργαζόμενους, δηλαδή δημοκρατία γιά όλους. ' A t ' αύτό δμως βγαίνει, πώς οί βάσεις τοϋ δημοκρατισμοϋ δέν παραβιάζονται μέ τό σχέδιο τού νέου Συντάγματος τής ΕΣΣΔ, μά μέ τά άστικά Συντάγματα. Νά γιατί νομίζω, δτι τό Σύνταγμα τής ΕΣΣΔ, είναι τό μοναδικό στόν κόσμο Σύνταγμα πού είναι πέρα γιά πέρα δημοκρατικό. "Ετσι έχουν τά πράγματα μέ τήν άστική κριτική τού σχεδίου τού νέου Συντάγματος τής ΕΣΣΔ.

7.30 I.

Σ τ ά λ ι ν

V ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ

ΚΑΙ

ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

"Ας περάσουμε στίς τροπολογίες καί τίς προσθήκες στό σχέδιο τοϋ Συντάγματος, πού πρότειναν οί πολίτες κατά τήν παλλαϊκή συζήτηση του σχεδίου. "Οπως είναι γνωστό, ή παλλαϊκή συζήτηση γιά τό σχέδιο του Συντάγματος έδοσε ένα σημαντικά μεγάλο άριθυ,ό άπό τροπολογίες καί προσθήκες. "Ολες αύτές δημοσιεύτηκαν στό σοβιετικό τύπο. Λόγω τής μεγάλης ποικιλίας τών τροπολογιών καί τής διαφορετικής τους άξιας θά έπρεπε, κατά τή γνώμη μου, νά τ·'ς χωρίσουμε σέ τρεις κατηγορίες. Τό χαραχτηριστικό γνώρισμα τής πρώτης κατηγορίας τών τροπολογιών είναι οτι πραγματεύονταν, δχι τά ζητήματα του Συντάγματος, μά τά ζητήματα τής τρέχουσας νομοθετικής δουλιάς τών μελλοντικών νομοθετικών οργάνων "Ορισμένα ζητήματα τών άσφαλίσεων, μερικά ζητήματα τής κολχόζνικης Ανοικοδόμησης, μερικά ζητήματα τής βιομηχανικής άνοικοδόμησης, ζητήματα οικονομικά, τέτια είναι τά θέματα αύτών τών τροπολογιών. "Οπως φαίνεται, οί συντάχτες αύτών τών τροπολογιών δέν ξεκαθάρισαν στόν έαυτό τους τή διαφορά άνάμεσα στά συνταγματικά ζητήματα καί στά ζητήματα τής τρέχουσας νομοθεσίας. Γι' αύτό άκριβώς προσπαθούν νά μπάσουν στό Σύνταγμα δσο τό δυνατό περισσότερους νόμους, έτσι πού μετατρέπουν τό Σύνταγμα σέ ένα είδος κώδικα νόμων. Τό Σύνταγμα δμως δέν είναι· κώδικας νόμων. Τό Σύνταγμα είναι θεμελιώδης νόμος καί μόνο θεμελιώδης νόμος. Τό Σύνταγμα δέν άποκλείει, μά προϋποθέτει τήν τρέχουσα νομοθετική δουλιά τών μελλοντικών νομοθετικών όργάνων. Τό Σύνταγμα δίνει τή νομική βάση γιά τή μελλοντική νομοθετική δράση αύτών τών όργάνων. Γι' αύτό, οί τροπολογίες κι οί προσθήκες αύτού τοϋ είδους, μιά καί δέν έχουν άμεση σχέση μέ τό Σύνταγμα, θά πρέπει, κατά τή γνώμη μου, νά υποβληθούν στά μελλοντικά νομοθετικά δργανα τής χώρας. Στή δεύτερη .κατηγορία πρέπει, νά κατατάξουμε τίς τροπολογίες καί τίς προσθήκες, πού προσπαθούν νά μπάσουν στό Σύνταγμα στοιχεία ιστορικού χαραχτήρα ή στοιχεία διακήρυξης γιά κείνο πού ή Σοβιετική έξουσία δέν πέτυχε άκόμα καί πού πρέπει νά πετύχει στό μέλλον. Νά σημειωθούν στό Σύνταγμα

Γ ι Ί τό oxlbio τ où Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

695

Λοιές δυσκολίες υπερνίκησαν τό κόμμα, ή έργατική τάξη καί δλοι οί Εργαζόμενοι οτή διάρκεια πολλών χρόνων στόν αγώνα γιά τή νίκη τοϋ σοσιαλισμού, νά υποδειχτεί στό Σύνταγμα έ τελικός σκοπός τοϋ σοβιετικού κινήματος, δηλαδή ή άνοι-ιοδόμηση τής ολοκληρωμένης κομμουνιστικής κοινωνίας, τετια είναι τά θέματα^ αυτών τών τροπολογιών, πού Επαναλαμβάνονται μέ διάφορες παραλλαγές. Νομίζω, δτι τέτιες τροπολογίες καί προσθήκες πρέπει Επίσης ν' άφεθούν κατά μέρος, γ ατί δέν έχουν άμεση σχέση μέ τό Σύνταγμα. Τό Σύνταγμα είναι ή καταχώρηση καί ή νομοθετική κατοχύρωση τών καταχτήσεων πού έχουν κιόλας επιτευχθεί καί Εξασφαλιστεί. "Αν δέ θέλουμε νά διαστρεβλώσουμε τό βασικό αύτό χαραχτήρα τοϋ Συντάγματος, δέν πρέπει νά τό γεμίσουμε μέ ίστορικά στοιχεία γιά το παρελθόν ή μέ διακηρύξεις γιά τίς μελλοντικές καταχτήσεις τών εργαζομένων τής ΕΣΣΔ. Γι' αύτή τή δουλιά έχουμε άλλους δρόμους καί άλλα ντοκουμέντα. Τέλος, οτήν τρίτη κατηγορία πρέπει νά κατατάξουμε τέτιες τροπολογίες καί προσθήκες, πού έχουν άμεση σχέση μέ τό σχέδιο Συντάγματος. "Ενα σημαντικό μέρος τών τροπολογιών αύτής τής κατηγορίας έχει συνταχτικό χαραχτήρα. Γι' αύτό θά μπορούσαν νά υποβληθούν στή Συνταχτική 'Επιτροπή αύτοϋ τού Συνεδρίου, πού νομίζω δτι θά πρέπει νά τήν εκλέξει τό Συνέδριο καί νά τής άναθέσει τήν οριστική σύνταξη τοϋ κειμένου τοϋ νέου Συντάγματος. "Οσο γιά τίς άλλες τροπολογίες τής τρίτης κατηγορίας, έχουν πιό ουσιαστική σημασία καί θά χρειαστεί, κατά τή γνώμη μου, νά ποϋμε έδώ μερικά λόγια γι' αύτές. 1. Πρίν άπ' δλα, γιά τίς τροπολογίες στό Ιο άρθρο τοϋ οχεδίου Συντάγματος. Υποβάλλονται τέσσερις τροπολογίες. Μερικοί προτείνουν στή θέση τών λέξεων «κράτος τών έργατών καί τών άγροτών» νά μπει: «κράτος τών έργαζομένων». "Αλλοι προτείνουν νά προστεθούν στίς λέξεις «κράτος τών έργατών καί τών άγροτών» of λέξεις: «καί τής Εργαζόμενης διανόησης». "Αλλοι πάλι προτείνουν. στή θέση τών λέξεων «κράτος τών έργατών καί τών άγροτών)? νά μπει: «κράτος δλων τών φυλών καί τών έθνοτήτων, πού κατοικούν στήν ΕΣΣΔ». Καί τέλος, άλλοι προτείνουν ν' άντικατασταθεί ή λέξη «τών άγροτών» μέ τή λέξη «τών κολχόζνικων» ή μέ τίς λέξεις: «τών έργαζομένων τής σοσιαλιστικής γεωργίας».

7.30

Σ τ ά λ ι ν

Μήπως πρέπει νά γίνουν δεχτές αυτές οί τροπολογίες; Νομίζω ότι δέν πρέπει. Γιά τί μάς μιλά τό Ιο άρθρο τοϋ σχεδίου Συντάγματος; Μιλά γιά τήν ταξική σύνθεση τής σοβιετικής κοινωνάς. Μπορούμε Εμείς, οί μαρξιστές, νά παρακάμψουμε στό "Σύνταγμα τό ζήτημα της ταξικής σύνθεσης- τής κοινωνίας μας; Ό χ ι , δέ μπορούμε. Ό π ω ς είναι γνωστό, ή σοβιετική κοινωνία άποτελείται άπό δυό τάξεις, άπ' τούς έργάτες καί τούς άγρότες. 'Ακριβώς γι' αύτό μιλά τό Ιο άρθρο τού σχεδίου Συντάγματος. Συνβπώς, τό Ιο άρθρο τού σχεδίου Συντάγματος άπβικονίζει σωστά τήν ταξική σύνθεση τής κοινωνίας μας. Μπορούν νά ρωτήσουν: καί ή Εργαζόμενη διανόηση; Ί Ι διανόηση δέν ήταν ποτέ καί δέ μπορεί νά είναι τάξη. ήταν καί παραμένει Ενδιάμεσο στρώμα, πού στρατολογεί τά μέλη του άπ' όλες τίς τάξεις της κοινωνίας. Τόν παλιό καιρό, ή διανόηση στρατολογούσε τά μέλη της άπό τούς εύγενείς, άπό τήν άστική τάξη, έν μέρει άπό τούς άγρότες, καί μονάχα σέ πολύ άσήμαντο βαθμό άπό τούς Εργάτες. Στή δικιά μας, τή σοβιετική έποχή, ή διανόηση στρατολογεί τά μέλη της κυρίως άπό τούς έργάτες καί τούς άγρότες. Ό μ ω ς , άνεξάρτητα άπό τό πώς στρατολογείται, κι άνεξάρτητα άπό τό χαραχτήρα" της, ή διανόηση είναι παρ' δλα αύτά ενδιάμεσο στρώμα καί δχι τάξη. Αύτό τό πράγμα δέ θίγει τά δικαιώματα τής Εργαζόμενης διανόησης; Καθόλου: Τό Ιο άρθρο τού σχεδίου Συντάγματος δέ μιλά γιά τά δικαιώματα τών διαφόρων στρωμάτων τής σοβιετικής κοινωνίας, μά γιά τήν ταξική σύνθεση αύτής τής κοινωνίας. "Οσο γιά τά δικαιώματα τών διαφόρων στρωμάτων τής σοβιετικής κοινωνίας, μαζί καί γιά τά δικαιώματα τής Εργαζόμενης διανόησης, γίνεται λόγος κυρίως στό δέκατο καί Ενδέκατο κεφάλαιο τού σχεδίου Συντάγματος. Ά π ' τά κεφάλαια αύτά φαίνεται ξεκάθαρα, δτι οί Εργάτες, of άγρότες καί ή έργαζόμενη διανόηση είναι άπόλυτα ισότιμοι σ' δλες τίς σφαίρες τής οικονομικής, τής πολιτικής, τής κοινωνικής καί- τής Εκπολιτιστικήςζωής τής χώρας. Συνεπώς, δέ μπορεί ούτε κάν λόγος νά γίνει δτι θίγονται δικαιώματα τής Εργαζόμενης διανόησης. Τό ίδιο πρέπει νά ποϋμε καί γιά τά έθνη καί τίς φυλές, πού άνήκ'όυν στή σύνδεση τής ΕΣΣΔ. Στό δεύτερο κεφάλαιο τού σχεδίου Συντάγματος Εχει κιόλας ειπωθεί δτι ή ΕΣΣΔ είναι μιά ελεύθερη Ενωση ισότιμων Εθνών. Άξιζει τόν κόπο άραγε νά επαναληφθεί ή διατύπωση αύτή στό Ιο άρθρο τοϋ σχϊδίου Συντάγ-

Γιά τό oxib 10 τοΟ Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

697

ματος, πού δέν πραγματεύεται τήν εθνική σύνθεση τής σοβιετικής κοινωνίας, μά τήν ταξ'χή της σύνθεση; Είναι ξεκάθαρο, δτι δέν άξίζει. "Οσο γιά τά δικαιώματα τών εθνών καί τών φυλών,, πού άνήκουν στή σύνθεση τής ΕΣΣΔ, γι' αύτά γίνεται λόγος στό δεύτερο, δέκατο καί ένδέκατο κεφάλαιο τοϋ σχεδίου Συντάγματος. Ά π ό τά κεφάλαια αύτά βγαίνει, δτι τά έθνη καί οί φυλές τής ΕΣΣΔ, έχουν τά ίδια δικαιώματα σ' δλες τίς σφαίρες τής οίκονομικής, πολιτικής, κοινωνικής καί Εκπολιτιστικής ζωής τής χώρας. 'Επομένως, δέ μπορεί ούτε λόγος νά γίνεται δτι θίγονται τά έθνικά δικαιώματα. 'Επίσης δέ θά ήταν σωστό ν' Αντικατασταθεί ή λέξη «άγρότης» μέ τή λέξη {«κολχόζνικος» ή μέ τίς λέξεις «εργαζόμενος τής σοσιαλιστικής γεωργίας». Πρώτα, άνάμεσα στούς άγρότες υπάρχουν έχτός άπ' τούς κολχόζνικους, και πάνω άπό ένα έκατομμύρο νοικοκυριά τών μή κολχόζνι/ων άγροτών. Αύτούς, τί νά τούς κάνουμε; Μήπως σκέφτονται οί συντάχτες αύτής τής τροποποίησης νά τούς βγάλουν άπό τό λογαριασμό; Αύτό δέ θά ήταν λογικό. Δεύτερο, άν ή πλειοψηφία τών άγροτών μπήκε στήν κολχόζνικη οικονομία, αύτό δέ σημαίνει άκόμα δτι ή πλειοψηφία αύτή έπαψε νά είναι άγροτιά, δτι δέν έχει πιά δικό της άτομικό νοικοκυριό, άτομικό σπίτι κλπ. Τρίτο, θ' Αναγκαζόμασταν τότε ν' αντικαταστήσουμε καί τή λέξη «έργάτης» μέ τίς λέξεις «εργαζόμενος τής σοσιαλιστικής βιομηχανίας», πράγμα δμως πού οί συντάχτες τής τροπολογίας δέν προτείνουν, άγνωστο γιατί. Τέλος, μήπως στή χώρα μα; έξαφανίστηκαν πιά ή τάξη τών έργατών καί ή τάξη τών άγροτών; Κι άν δέν έξαφανίστηκαν, τότε άξίζει τάχα νά σΐήνουμε άπό τό λεξιλόγιο τίς καθιερωμένες γΓ αύτές ονομασίες; "Οπως φαίνεται, οί συντάχτες τής τροπολογίας δέν Εχουν υπόψη τους τή σημερινή, μά τή μελλοντική κοινωνία, δταν δέ θά υπάρχουν πιά τάξεις κι δταν οί έργάτες καί οί άγρότες θ ί μετατραπούν σέ δουλευτάδες τής ένιαίας κομμουνιστικής κοινωνίας. Συνεπώς, τρέχουν δλοφάνερα μπροστά άπ' τά γεγονότα. Στή σύνταξη δμως τού Συντάγματος δέν πρέπει νά ξεκινούμε άπ' τό μέλλον, μά άπ' τό παρόν, άπ' έκείνο πού υπάρχει πιά. Τό Σύνταγμα δέ μπορεί καί δέν πρέπει νά τρέχει μπροστά. 2. Παρακάτω έρχεται ή τροπολογία στό 17ο άρθρο τού σχεδίου Συντάγματος. Μέ τήν τροπολογία αύτή προτείνεται ν'άφαιρεθεί ολότελα άπ' τό σχέδιο Συντάγματος τό άρθρο 17, πού μιλά γιά τή διατήρηση τοϋ δικαιώματος τής Ελεύθερης έξι-

7.30

Σ τ ά λ ι ν

δου άπ' τήν ΕΣΣΔ τών Ένωσιακών Δημοκρατιών. Νομίζω, δτι ή πρόταση αύτή δέν είναι σωστή καί γι' αύτό δέν πρέπει νά γίνει δεχτή άπ' τό Συνέδριο. Ί Ι ΕΣΣΔ είναι μιά έθελοντική 'Ομοσπονδία ισότιμων Ένωσιακών Δημοκρατιών. Τό νά άφαιρέσουμε άπ' τό Σύνταγμα τό άρθρο γιά τό δικαίωμα τής ελεύθερης έίόδου άπ' τήν ΕΣΣΔ, σημαίνει νά παραβιάσουμε τόν εθελοντικό χαραχτήρα αύτής τής ομοσπονδίας. Μπορούμε νά κάνουμε αύτό τό βήμα; Νομίζω, "τι δέ μπορούμε καί δέν πρέπβι νά τό κάνουμε. Λένε, δτι στήν ΕΣΣΔ δέν υπάρχει ούτε μιά Δημοκρατία πού θά ήθελβ νά βγει άπ' τή σύνθεση τής ΕΣΣΔ καί οτι γι' αύτόν τό λόγο τό 17ο άρθρο δέν έχει πραχτική σημασία. Φυσικά, βίναι σωστό δτι δέν έχουμε ούτε μιά Δημοκρατία πού θά ήθελε νά βγει άπ' τή σύνθβση τής ΕΣΣΔ. Ά π ' αύτό δμως δέ βγαίνει καθολου, δτι δέν πρέπει νά καθορίσουμε στό Σύνταγμα τό δικαίωμα τών Ένωσιακών Δημοκρατιών γιά έλεύρη έξοδο άπ' τήν ΕΣΣΔ. Έπίσης στήν ΕΣΣΔ δέν όπάρχει Ένωσιακή Δηιιοκρατία, πού θά ήθελε νά καταπιέσει μιάν άλλη Έ ν ω σιακή Δημοκρατία. Ά π ' αύτό δμως καθόλου δέ βγαίνβι, οτι άπ' τό Σύνταγμα τής ΕΣΣΔ πρέπει ν' αφαιρεθεί τό άρθρο, ποό πραγματεύεται τήν ίσότητα τών δικαιωμάτων τών Ένωσιακών Δημοκρατιών. 3. Παρακάτω υπάρχει μιά πρόταση, νά συμπληρωθεί to δεύτερο κεφάλαιο τού σχεδίου Συντάγματος μέ ένα νέο άρθρο, πού το περιεχόμενο του θά κατέληγε στό δτι οί Αύτόνομες Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες μπορούν, δταν φτάσουν σέ άντίστοιχο έπίπεδο οίκονομικής καί έκπολιτίστικής άνάπτυξης, νά μετατραπούν σέ Ένωσιακές Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες. Μπορεί νά άποδεχτούμε αύτή τήν πρόταση; Νομίζω δτι δέν πρέπει νά τήν άποδεχτούμε. Δέν »ίναι σωστή, δχι μονάχα άπό τήν πλευρά του περιεχομένου της, μά καί άπ' τήν πλβυρά τών έπιχειρημάτων της. Δέ μπορεί νά δικαιολογηθεί τό πέρασμα τών Αύτόνομων Δημοκρατιών στήν κατηγορία τών Έ ν ω σιακών Δημοκρατιών μέ τήν οικονομική καί τήν έκπολιτιστική τους ωριμότητα, δπως δέ μπορεί έπίσης νά δικαιολογηθεί ή παραμονή αυτής ή έκείνης τής Δημοκρατίας στόν κατάλογο τών Αύτόνομων Δημοκρατιών, μέ τήν οικονομική ή τήν έκπολιτιστική τους καθυστέρηση. Αύτό δέ θά ήταν ένα μαρξιστικό λενινιστικό άντίκρυσμα τού ζητήματος. Ή Τατάρικη Δημοκρατία, λογουχάρη, παραμένει αύτόνομη, ένώ ή Καζάχικη Δημοκρατία γίνεται ένωσιακή. Αύτό δμως δέ σημαίνει άκόμα δτι ή Καζά-

f i d τό οχ16ιο του Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

χικη Δημοκρατία στέκει άπ' τήν άποψη της εκπολιτιστικής καί οικονομικής άνάπτυξης ψηλότερα άπό τήν Τατάρικη Δημοκρατία. Στήν πραγματικότητα γίνεται τό άντιθετο. Τό ίδιο πρέπει νά ποϋμε, λογουχάρη, γιά τήν Αύτόνομη Δημοκρατία τών Γερμανών τής περιοχής τοϋ Βόλγα και γιά τήν Ένωσιακή Δημοκρατία τής Κιργκιζίας, άπ' τίς όποιες ή πρώτη στέκει άπό Εκπολιτιστική καί οικονομική πλευρά ψηλότερα άπ' τή δεύτερη, μ' όλο πού παραμένει Αύτόνομη Δημοκρατία. Ποιά βίναι τά γνωρίσματα, πού ή ύπαρξη τους μας δίνει τή βάση γιά τό πέρασμα τών Αύτόνομων Δημοκρατιών στήν κατηγορία τών Ένωιιακών Δημοκρατιών; Τά γνωρίσματα αύτά είναι τρία. Πρώτα, είναι άπαραίτητο ή Δημοκρατία νά είναι άκρινή καί νά μήν είναι περιτριγυρισμένη άπό δλες τίς πλευρές άπό τό έ δ ι φος τής ΕΣΣΔ. Γιατί; Γιατί άν ή Ένωσιακή Δημοκρατία διατηρεί τό δικαίωμα τής έξόδου άπό τήν "Ενωση τών ΣΣΔ, τότε είναι άπαραίτητο ή Δημοκρατία αύτή, πού έγινε Ένωσιακή, νά έχβι δυνατότητα νά-θέσει λογικά καί πραχτικά τό ζήτημα τής εξόδου της άπό τήν ΕΣΣΔ. "Ομως, ένα τέτιο ζήτημα μπορεί νά θέσει μονάχα μιά τέτια Δημοκρατία, πού συνορεύει λχ, μέ κάποιο ξένο κράτος καί συνεπώς δέν είναι περιτριγυρισμένη άπό δλες τίς μεριές άπό τό έδαφος τής ΕΣΣΔ. Φυσικά, στή χώρα μας δέν όπάρχουν Δημοκρατίες, πού θά έβαζαν πραχτικά τό ζήτημα νά βγοόν άπ' τήν ΕΣΣΔ. "Ομως, μιά καί ή Ένωσιακή Δημοκρατία έχει τό δικαίωμα τής έξόδου άπ' τήν ΕΣΣΔ, πρέπει νά ρυθμιστεί ή όπόθεση έτσι, πού νά μή μετατρέπεται τό δικαίωμα αύτό σέ ένα κουρελόχαρτο. "Ας πάρουμε, λογουχάρη, ΐή*7^ημοκρατία τής Βασκιρίας ή τής Ταταρίας. "Ας υποθέσουμε, δτι οί Αυτόνομες αύτές Δημοκρατίες πέρασαν στήν κατηγορία τών Ένωσιακών Δημοκρατιών. Θά μπορούσαν άραγε οί Δημοκρατίες αύτές νά θέσουν λογικά καί πραχτικά τό ζήτημα τής έξόδου τους άπ' τήν ΕΣΣΔ; "Οχι δέ θά μπορούσαν. Γιατί; Γιατί είναι περιτριγυρισμένες άπ' δλες τίς πλευρές μέ σοβιετικές δημοκρατίες καί περιοχές καί, μιλώντας ουσιαστικά, δέν έχουν πρός τά πού νά βγούνε άπό τή σύνθεση τής ΕΣΣΔ. ( Γ έ λ ι α σ ' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α . Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Γι'αύτό δέ θά ήταν σωστό οί Δημοκρατίες αύτές νά περάσουν στήν κατηγορία τών Ένωσιακών Δημοκρατιών. Δεύτερο, είναι άπαραίτητο, ή Εθνικότητα πού έδοσε στή σοβιετική δημοκρατία τό δνομά της, ν' άντιπροσωπεύει στή Δη-

700

I i d l i v

μοκρατία μιά περισσότερο ή λιγότερο συμπαγή πλειοψηφία. "Ας πάρουμε, λογουχάρη, τήν Αύτόνομη Δημοχρατία τής Κριμαίας. Είναι άχρινή Δημοχρατία, δμως οί Τάταροι τής Κριμαίας δέν είναι πλειοψηφία στή Δημοχρατία αύττ, μά, Αντίθετα", μειοψηφία. Συνεπώς, δέ θά ήταν σωστό χαί λογιχό νά περάσουμε τή Δημοχρατία τής Κριμαίας στήν κατηγορία τών Ένωσιακών Δημοκρατιών. Τρίτο, είναι απαραίτητο, ή Δημοχρατία νά μήν είναι πολύ μιχρή μέ τήν έννοια τοϋ άριθμού τού πληθυσμού, νά έχει πληθυσμό, λχ, δχι λιγότερο, μά περισσότεοο άπό ένα τουλάχιστο έχατομμύριο. Γιατί; Γιατί θά ήταν έσφαλμένο νά ύποθέτει χάνεις, δτι μιά μιχρή Σοβιετική Δημοχρατία, πού έχει έλάχιστο πληθυσμό χαί άσήμαντο στρατό θά μπορούσε νά ύπολογίζει σέ μιά άνεξάρτητη κρατική ύπαρξη. Είναι ζήτημα άν μπορεί ν' Αμφιβάλλει κανείς δτι δέ θά τήν άρπαζαν Αμέσως οί ιμπεριαλιστές ληστές Νομίζω, δτι χωρίς τήν ύπαρξη τών τριών αύτών Αντικειμενικών γνωρισμάτων δέ θά ήταν σωστό· νά βάζει κανείς στή σημερινή ίστορική στιγμή τό ζήτημα τού περάσματος αύτής ή έκείνηςτής Αύτόνομης Δημοκρατίας στήν κατηγορία, τών 'Ενωσιακών Δημοκρατιών. 4. Άκόμα προτείνουν νά σβηστεί άπό τά άρθρα 22, 23, 24 25, 26, 27, 2S, καί 29, ή λεπτομερής άπαρίθμηση τής διοικητικής και έδαφικής διαίρεσης τών Ένωσιακών Δημοκρατιών σέ διαμερίσματα καί περιοχές. Νομίζω, πώς κι αύτή ή πρόταση είναι άπαράδεχτη. Στήν ΕΣΣΔ ύπάρχουν άνθρωποι, πού είναι έτοιμοι, μέ μεγάλη προθυμία καί χωρίς νά κουράζονται, νά κόβουν καί νά ξανακόβουν τά διαμερίσματα καί τίς περιοχές, φέρνοντας σύγχιση καί Αβεβαιότητα στή δουλιά. Τό σχέδιο Συντάγματος βάζει χαλινάρι σ' αύτούς τούς άνθρώπους. Κι αύτό είναι πολύ καλό, γιατί καί δώ, δπως καί σε πολλά άλλα, χρειάζεται άτμόσφαιρα βεβαιότητας, χρειάζεται σταθερότητα, σαφήνεια. 5. Ή πέμπτη τροπολογία Αφορά τό άρθρο 33. Ηεωρούν άσκοπη τή δημιουργία δυό Βουλών καί προτείνουν τήν κατάργηση τού Σοβιέτ τώ.ν Εθνοτήτων. Νομίζω πώς καί ή τροποποίηση αύτή δέν είναι σωστή. Τό σύστημα τής μιάς Βουλής θά ήταν καλύτερο Από τό σύστημα τών δυό Βουλών, άν ή ΕΣΣΔ ήταν ένιαίο έθνικό κράτος. 'Η ΕΣΣΔ δμως δέν είναι ένιαίο έθνικό κράτος. 'H ΕΣΣΔ, δπως είναι γνωστό, είναι πολυεθνικό κράτος. "Εχουμε άνώτατο δργανο, δπου Αντιπροσωπεύονται τά κ ο ι ν ά

Γιά τό oxib 10 τοΟ Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

701

συμφέροντα όλων τών έργαζομένων τής ΕΣΣΔ, Ανεξάρτητα ά.τό τήν έθνικότητά του;. Είναι τό Σοβιέτ τής "Ενωσης. Οί έθνότητες όμως τής ΕΣΣΔ, έκτός άπό τά κοινά τους συμφέροντα έχουν άκόμα καί τ ά δ ι κ ά τ ο υ ς ξ ε χ ω ρ ι σ τ ά , ε ι δ ι κ ά συμφέροντα, πού σχετίζονται μέ τίς έθνικές τους ιδιομορφίες. Μπορεί νά περιφρονήσει κανείς αύτά τά ειδικά συμφέροντα; "Οχι, δέ μπορεί. Μήπως χρειάζεται ένα ειδικό άνώτατο όργανο, που Οά καθρέφτιζε αύτά άκριβώς τά είδικά συμφέροντα; Καί ίέβαια χρειάζεται. Δέ μπορεί νά υπάρχει άμφιβολία, δτι χωρίς ένα τέτιο δργανο θά ήταν άδύνατο νά διοικεί κανείς ίνα τέτιο πολυεθνικό κράτος, δπως είναι ή ΕΣΣΔ. "Ενα τέτιο δργανο είναι ή δεύτερη Βουλή, τό Σοβιέτ τών 'Εθνοτήτων τής ΕΣΣΔ. 'Επικαλούνται τήν κοινοβουλευτική ίστορία τών κρατών τής Ευρώπης καί τής 'Αμερικής, επικαλούνται δτι τό σύστημα τών δυό Βουλών σ' αύτές τίς χώρες έδινε μόνο άρνητικά Αποτελέσματα, δτι ή δεύτερη Βουλή έκφυλίζεται συνήθως σέ κέντρο, τής άντίδρασης καί σέ φρένο ένάντια στήν κίνηση προς τά μπρός. "Ολα αύτά είναι σωστά. Αύτό δμως γίνεται γιατί στίς χώρες αύτές δέν υπάρχει ισοτιμία άνάμεσα στίς δυό Βουλές. "Οπως είναι γνωστό, στή δεύτερη Βουλή δίνουν συχνά περισσότερα δικαιώματα παρά στήν πρώτη καί ύστερα, σάν κανόνας, ή δεύτερη Βουλή οργανώνεται μέ οχ: δημοκρατικό τρόπο, συχνά μέ τό διορισμό τών μελών της άπό τά πάνω Είναι αναμφίβολο πώς δέ θά υπάρχουν αύτά τά άρνητικά σημεία άν αποκαταστήσουμε ισοτιμία δικαιωμάτων άνάμεσα στίς δυό Βουλές καί άν οργανώσουμε καί τή δεύτερη Βουλή τό ίδιο δημοκρατικά, δπως και τήν πρώτη. 6. Προτείνουνε άκόμα να γίνει μιά προσθήκη στό σχέδιο Συντάγματος, πού ζητά τήν έξίσωση τού Αριθμού τών μελών τών δυό ΒουλΦν. Νομίζω πώς ή πρόταση αύτή θά μπορούσε νά γίνβι Αποδεχτή. Κατά τή γνώμη μου, προσφέρει ξεκάθαρα πολιτικά πλεονεχτήματα, γιατί υπογραμμίζει τήν ίσοτιμία τών Βουλών. 7. Παρακάτω έρχεται μιά προσθήκη στό σχέδιο τοϋ Συντάγματος, πού προτε'νει νά γίνονται οί εκλογές τών άντιπροσώπων γιά τό Σοβιέτ τών 'Εθνοτήτων, δπως άκριβώς καί γιά τσ Σοβιέτ τής "Ενωσης, μέ άμεσες έκλογές. Νομίζω πώς ή πρόταση αύτή θά μπορούσε έπίσης νά γίνει άποδεχτή. Είναι άλήθεια δτι μπορεί νά δημιουργηθούν κάποιες τεχνικές δυσκολίες στίς έκλογές. Σ' Αντάλλαγμα δμως, θά δόσει μεγάλο πολιτικό δφελος, μιά καί θά άνεβάσει τό κύρος τοϋ Σοβιέτ τών 'Εθνοτήτων. 8. Πιό κάτω έρχεται μιά προσθήκη στό άρθρο 40, πού προ-

702

I. Σ τ ci Χ ι ν

τείνει νά δοθεί ατό Προεδρείο τοϋ 'Ανώτατου Σοβιέτ τό δικαίωμα νά έκδίδει προσωρινά νομοθετικά διατάγματα. Νομίζω, οτι ή συμπλήρωση αυτή δέν είναι σωστή καί δέν πρέπει νά γίνει αποδεχτή άπο τό Συνέδριο. ΙΙρέπη έπιτέλους, νά βάλόυμε τέρμα α' αύτή τήν κατάσταση, οπου δέ νομοθετεί ένα οποιοδήποτε οργανο, μά μιά ολόκληρη σειρά άπό όργανα. Μιά τέτια κατάσταση είναι άντίθετη μέ τήν άρχή τής σταθερότητας τών νόμων. Καί ή σταθερότητα τών νόμων μάς χρειάζεται τώρα περισσότερο άπό κάθε άλλη φορά. Ί Ι νομοθετική έξουσία στήν ΕΣΣΔ πρέπει νά πραγματοποιείται μονάχα άπό ένα δργανο, άπ' τό 'Ανώτατο Σοβιέτ τής ΕΣΣΔ. 9. ΙΙαρακάτω, προτείνουν μιά προσθήκη στό άρθρο 48 τού σχεδίου Συντάγματος, πού ζητά, ό Πρόεδρος τού Προεδρείου τού Ανώτατου Σοβιέτ τής "Ενωσης τών ΣΣΔ νά εκλέγεται, δχι άπό τό 'Ανώτατο Σοβιέτ τής ΕΣΣΔ, μά άπ' δλο τόν πληθυσμό τής χώρας. Νομίζω δτ ή προσθήκη αύτή δέν είναι σωστή, γιατί δέν άνταποκρίνεται ατό πνεύμα του Συντάγματος μας. Σύμφω · να μέ τό σύστημα τοϋ Συντάγματος μας στήν ΕΣΣΔ δέν πρέπει νά υπάρχει ένας πρόεδρος, πού νά εκλέγεται δπως καί τό 'Ανώτατο Σοβιέτ άπ' δλο τόν πληθυσμό καί πού θά μπορούσε νά άντιπαραθέτει τόν έαυτό του ατό 'Ανώτατο Σοβιέτ. 'Ο Πρόεδρος τής ΕΣΣΔ είναι συλλογικός, είναι τό ΙΙροεδρείο τοϋ 'Ανώτατου Σοβιέτ, μαζί καί ό Πρόεδρος τοϋ Προεδρείου τοϋ 'Ανώτατου Σοβιέτ, πού δέν έκλέγεται άπ' ολο τόν πληθυσμό μά άπό τό 'Ανώτατο Σοβιέτ καί πού είναι υπόλογος άπέναντι ατό Άνώνατο Σοβιέτ. Ή πείρα τής Ιστορίας δείχνει πώς μιά τέτια συγκρότηση τών άνώτατων οργάνων είναι ή πιό δημοκρατική, πού έξααφαλίζει τή χώρα άπό άνεπιθύμητα ένδεχόμενα. 10. Πιό κάτω ακολουθεί μιά τροπολογία στό ίδιο πάλι άρθρο 48. Ή τροπολογία αύτή λέει: ν' αύξηθεί ό άριθμός τών Αντιπροέδρων τού Προεδρείου τού 'Ανώτατου Σοβιέτ τής ΕΣΣΔ καί νά φτάσει τούς ένδεκα, γιά νά υπάρχει άπό κάθε Ένωσιακή Δημοκρατία έναςάντιπρόεδρος. Νομίζω πώς ή διόρθωση αύτή θά μπορούσε νά γίνει άποδεχτή, γιατί καλυτερεύει τή δουλιά καί μπορεί μόνο νά δυναμώσει τό κύρος τοϋ Προεδρείου τού 'Ανώτατου Σοβιέτ τής ΕΣΣΔ. 11. Ύστερα έρχεται μιά τροπολογία στό άρθρο 77. Ζητά τήν όργάνωση ένός νέου Πανενωσιακοϋ Λαϊκού Έπιτροπάτου, τοϋ Λαϊκού Έπιτροπάτου τής Βιομηχανίας τής Ά μ υ ν α ς . Νομίζω δτι ή τροπολογία αύτή θά πρέπει έπίσης νά γίνει άποδεχτή

f i d τό σχέδιο τοΰ Συντάγματος της ΕΣΣΔ

703

( χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) , γιατί ωρίμασε ό καιρός γιά νά ξεχωρίσουμε τή βιομηχανία τής άμυνάς μας καί νά τής δόοουμε τήν Αντίστοιχη μορφή τοϋ Λαϊκοϋ Έπιτροπάτου. Νομίζω πώς αυτό θά μπορούσε μονάχα νά καλυτερεύσει τή δουλιά της άμυνας τής χώρας μας. 12. Παρακάτω Ακολουθεί μιά τροπολογία στό ?ρθρο 124 τοϋ σχεδίου Συντάγματος, πού απαιτεί νά Αλλάξει έτσι, πού νά απαγορεύει τήν έκτέλεση τής θρησκευτική; λατρείας. Νομίζω οτι ή τροπολογία αύτή πρέπει ν' Αποριφθεί, γιατί δέν Ανταποκρίνεται στό πνεϋμα ϋ Συντάγματός μας. 13. Τέλος, μιά 5.κόμη τροπολογία πού έχει λίγο-πολύ ούσιαστικό χαραχτήρα. "Εχω όπόψη μου τήν τροπολογία στό άιθρο 135 τού σχεδίου Συντάγματος. Προτείνει νά στερηθούν άπό τά εκλογικά δικαιώματα οί θρησκευτικοί λειτουργοί, οί πρώην λευκοφρουροί, δλοι οί πρώην άνθρωποι καί τά πρώην πρόσωπα, πού δέν άσχολούνται μέ ωφέλιμη γιά τήν κοινωνία δουλιά ή, εν πάση περιπτώσει, νά περιοριστούν τά έκλογικά δικαιώματα τών προσώπων αύτής τής κατηγορίας μέ τήν παραχώρηση σ' αυτούς μονάχα τού δικαιώματος τού έκλέγειν, δχι δμως καί τοϋ εκλέγεσθαι. Νομίζω πώς ή τροπολογία αύτή έπίσης πρέπει ν' άποριφθεί. Ή Σοβιετική έξουσία στέρησε άπό τά έκλογικά τους δικαιώματα τά μή έργαζόμενα καί Εκμεταλλευτικά στοιχεία δχι στόν αιώνα τον άπαντα, μά προσωρινά, γιά μιά ορισμένη περίοδο. Κάποτε τά στοιχεία αύτά έκαναν Ανοιχτό πόλεμο ένάντια στό λαο καί άντιδροϋσαν στούς σοβιετικούς νόμους. Ό σοβιετικός νόμος γιά τή στέρηση τών εκλογικών τους δικαιωμάτων ήταν ή άπάντηση τής Σοβιετικής έξουσίας σ* αύτήν τήν άντίδραση. Ά π ό τότε πέρασε ό'χι λίγος καιρός. Στό διάστημα τής περιόδου πού πέρασε κατορθώσαμε νά έξαλείψουμε τίς έκμεταλλεύτριες τάξεις καί νά μετατρέψουμε τή Σοβιετική έξουσία σέ ακατανίκητη δύναμη. Μήπως ήρθε ό καιρός ν' άναθεωρήσουμε :ό νόμο αύτό; Νομίζω πώς ήρθε. Λένε πώς αύτό είναι έπικίνδυνο, γιατί στά άνώτερα όργανα τής χώρας μπορούν νά τρυπώσουν έχθρικά πρός τή Σοβιετική έξουσία στοιχεία, τίποτα πρώην λευκοφρουροί, κουλάκοι, παπάδες κλπ. Αλήθεια, τί έχουμε νά φοβηθούμε έδώ; "Οποιος φοβάται τούς λύκους, άς μήν πηγαίνει στό δάσος. ( Ζ ω η ρ ή ε ύ θ υ μ ί α σ τ ή ν αίθουσ α . Θ υ ε λ λ ώ δ ι κ α χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Πρώτα, δλοι οί πρώην κουλάκοι, λευκοφρουροί ή παπάδες δέν είναι έχθρικά διατεθειμένοι άπέναντι στή Σοβιετική έξουσία. Δεύτερο, άν ό λαός εκλέξει πουθενά έχθρικά στοιχεία, αότό θά σημαίνει δτι ή δια-

704

I. Σ τ ά λ ι ν

φωτιστική μας δουλιά στέκεται πολύ άσχημα κι ι είμαστε άπόλυτα άξιοι μιάς τέτιας ντροπής, άν πάλι ή διαφωτιστική μας δουλιά 0ά προχωρεί μπολαεβίκικα, ό λαός δέ θ* άφήσει τά έχθρικά στοιχεία νά μπούν στ' άνώτερα δργανά του. Συνεπώς, πρέπει νά δουλεύουμε καί οχι νά γκρινιάζουμε, ( Η υ ε λ λ ώ δ ι κ α χειροκροτήματα) πρέπει νά δουλεύουμε καί δχι νά περιμένουμε νά μάς δοθούν δλα έτοιμα μέ διοικητικές ε χολές. Ό Λένιν τό 1919 άκόμα έλεγε πώς δέν είναι μακριά ο καιρός, που ή Σοβιετική έξουσία Οά Θεωρήσει ώφέλιμο νά καθιερώσει τό γενικό εκλογικό δικαίωμα χωρίς κανένα περιορισμό. Προσέξτε το: χ ω ρ ί ς κ α ν έ ν α π ε ρ ι ο ρ ι σμό.Αύτό τόλεγε τότε, οταν δέν είχε άκόμα συντριβεί ή ξενική στρατιωτική έπέμβαση καί δταν ή βιομηχανία καί ή άγροτική μας οικονομία βρίσκονταν σέ άπελπιστική κατάσταση. Ά π ό τότε πέρασαν κιόλας 17 χρόνια. Δέν είναι τάχα καιρός, σύντροφοι, νά Εκπληρώσουμε τήν υπόδειξη τού Λένιν; Νομίζω πώς είναι καιρός. Νά τί έλεγε ό Λένιν τό 1919 στό έργο του « ι ό σχέδιο προγράμματος τού ΚΚ (μπ) τής Ρωσίας». Επιτρέψτε μου νά τό διαβάσω: «Για- ν' άποφιυχθ·ιΙ ή λαθ·«μίνη γ»νίχ«υοη τών π α ρ ο ΐ ι χ ό ν ίοτορικΑν άναγχαιοτήτων, τό ΚΚΡ π ρ ί π · ι να ί£ηγ& οτίς £ ρ γ α ζ ό μ · ν · ς μαζ»ς, δτι οτη Σ·.βι»τιχη Λημοχρατία ή οτίρηοη τΑν έκλογικΑν διχαιωματων μιάς μ»ρίδας πολιτΑ/ δίν άφορα χα&ίλου μια ό ρ ι ι μ ί ν η χατηγορία πολιτΑν, πού τής oitpoOoav έφ' δρου ζωής τα δικαιώματα της, δπως γινόταν οτίς π · ριοοότ·ρ·ς ά ο τ ι χ ί ς δημοχρατίις, μα άφορα i'^YftV το6ς Ι χ μ · τ α λ λ · υ τ ί ς , μόνον ί χ · ί ν ο υ ς πού παρα τούς &·μ·λιώ3'.χους νόμους τής οοοιαλιοτιχής 2οβιατιχής Λημοχρατίας ίπιμένουν στην ΰπ»ραοπιση τής 4 χ μ · τ α λ λ * υ τ ι χ ή ; τους &ίοης, οτη διατήρηση τβν χαπιταλιστιχΑν σχίσ·ων. Συν*πΑς οτη Σο(ΐιβτιχή Λημοχρατία, άπό τή μια μ·ρ'.α, μ4 τό χα&ημ·ρινό δυνάμωμα τοϋ οοοιαλιομοΟ χαί μ ί τήν έλαττιοαη το} άρι&μοβ ί χ · ί ν ω ν πο6 ίχουν ά ν τ ι χ · ι μ · ν ι χ ά τή δυνατότητα να παραμένουν 4 κ μ · τ α λ λ · υ τ ί ς ή νά διατηρούν χ α πιταλιοτικίς σχέο·ις, ί λ α τ τ ώ ν ι τ α ι μόνο του τό ποοοοτό τΑν ανθρώπων, πού οτ(ρο3νται τά ϊ χ λ ο γ ι χ α διχαιώματα Κίναι ζήτημα άν τώρα τό ποοοοτό αύτό οτή Ρωοία ξ·-«ρνά τα δυό, τρία τα Ιχατό. Ά π ό τήν άλλη μ·ρι», οτό πιο χοντινό μέλλ ,ν, τό οταματημα τής Ι ξ ω τ · ρ ι χ ή ς »ίσβολής χαί ή όλοχλήρωοη τής άπαλλοτρίωοης τΑν άπαλλοτριωτΑν μπορ»1, χατω άπό δριομίν*; ouviVfjx«;, να δημίΐυργηοιι μια τέτια χατάοταοη, δπου ή προλεταριακή χ ρ α τ:χη ίςουσία 8α β ι α λ ϊ ς ι ι άλλ*ς μ4Λ·ο5»ς καταστολής τής άντίοταοης τΑν ( χ μ · τ α λ λ · υ τ Α ν χαί ,Ή χαίΗβ^ώο«'. τό γ · ν ι χ ό Ι χ λ ο γ ι χ ό δικαίωμα χ ω ρ ί ς χ α ν à ν α π · ρ ι ο ρ ι ο μ ό * » (Βλ. Λ έ ν ι ν," Απαντα, τόμ. XXIV σ·λ.94).

Μού φαίνεται πώς είναι ξεκάθαρο. "Ετσι έχουν τά πράγματα σχετικά μέ τίς τροπολογίες καί τίς συμπληρώσεις στό σχέδιο Συντάγματος τής ΕΣΣΔ. * Ή ύπογράμμιση 6ική μου. 1. Σ τ ά λ ι ν

Γιά τό αχ&ιο τού Συντάγματος τής ΕΣΣΔ

705

VI Η Σ Η Μ Α Σ Ι Α T O T ΝΕΟΤ Σ Τ Ν Τ Α Γ Μ Α Τ Ο Σ Τ Η Σ

ΕΣΣΔ

Κρίνοντα; άπό τ' αποτελέσματα τής παλλαϊκής συζήτησης, πού βάσταξε σχεδόν 5 μήνες, μπορούμε νά υποθέσουμε πώς τό σχέδιο Συντάγματος θά έγκριθεί άπ* τό σημερινό Συνέδριο. ( θ υελλώδικα χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α , πού μ ε τ α τ ρ έ π ο ν τ α ι σέ ε π ε υ φ η μ ί ε ς . Οί παραβρισκόμενοι στήν αίθουσα σ η κ ώ ν ο ν τ α ι όρθιοι). Ύστερα άπό μερικές μέρες ή Σοβιετική Ένωση θάχει τό νέο, τό σοσιαλιστικό Σύνταγμα, οικοδομημένο πάνω στις άρχές τοϋ πιό πλατιοϋ σοσιαλιστικού δημοκρατισμοΰ. θ ά είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο, πού πραγματεύεται άπλά και συμπυκνωμένα, σχεδόν σέ στύλ πρωτοκόλλου, τίς νίκες τοϋ σοσιαλισμού στήν ΕΣΣΔ, τά γεγονότα τής απελευθέρωσης τών εργαζομένων τής ΕΣΣΔ άπό τήν καπιταλιστική δουλεία, τά γεγονότα τής νίκης στήν ΕΣΣΔ τής πλατιάς, τής ίσαμε τό τέλος συνεπούς δημοκρατίας. θά είναι ένα ντοκουμέντο, πού θά δείχνει οτι εκείνο "που οραματίζονταν καί συνεχίζουν νά οραματίζονται τά έχατομμύρια τών τίμιων ανθρώπων στ'ς καπιταλιστικές χώρες, δχει πιά πραγματοποιηθεί στήν ΕΣΣΔ ( θ υ ε λ λ ώ δ ι χ α χειροκροτήματα). θ ά είναι ένα ντοκουμέντο πού θά δείχνει ότι έκείνο πού πραγματοποιήθηκε στήν ΕΣΣΔ, μπορεί νά πραγματοποιηθεί πέρα γιά πέρα καί στίς άλλβς χώρες, ( θ υ ε λ λ ώ δ ι χ α χειροκροτήματα). Ά π ό αύτό όμως άπορέει, πώς ότι καί νά πούμε, δέ μπορεί νά όπερεχτιμήσουμε τή διεθνή σημασία τού νέου Συντάγματος τής ΕΣΣΔ. Τώρα, πού τό θολό κύμα τού φασισμού λερώνει τό σοσιαλιστικό κίνημα τής έργατική; τάςης χαί σέρνει στή λάσπη τούς δημοκρατικούς πόθους τών καλύτερων άνθρώπων τού πολιτισμένου κόσμου, τό νέο Σύνταγμα τής ΕΣΣΔ θά είναι τό κατηγορητήριο ένάντια στό φασισμό, πού λέει ότι ό σοσιαλισμός χαί ή δημοκρατία είναι άκατανίκητοι. (λ s : ρ ο κ ρ ο τ ή μ ατ α). Τό νέο Σύνταγμα τής ΕΣΣΔ θά άποτελεί ήθιχή βοήθεια χαί πραγματική υποστήριξη γιά όλους έχείνους πού άγωνίζονται σήμερα ένάντια στή φασιστική βιρβαρότητα. (Η υ ε λ λ ώ δ ι κ α χειροκροτήματα) 4S. I. Στκλιν Ζητήματα λενινισμοϋ.

706

Σ τ ά λ ι ν

Ά χ ό μ α μεγαλύτερη σημασία έχει τόνέο Σύνταγμα της ΕΣΣΔ, γιά τούς λαούς της ΕΣΣΔ. Ά ν γιά τούς λαούς τών καπιταλιστικών χωρών τό Σύνταγμα της ΕΣΣΔ θά Ιχει τή σημασία ένός προγράμματος δράσης, γιά τούς λαούς τής ΕΣΣΔ θά έχει τή σημασία ένός άπολογισμοϋ τής πάλης τους, ένός άπολογισμού τής νίκης τους στό μέτωπο τής Απελευθέρωσης τής άνθρωπότητας. Μέ χαρά καί μέ εύχαρίστηση νιώθει κανείς, ότι σάν άποτέλεσμα τοϋ δρόμου τής πάλης καί τών στερήσεων πού περάσαμε, έχουμε τό Σύνταγμά μας, πού πραγματεύεται γιά τούς καρπούς τών νικών μας. Χαρά καί εύχαρίστηση νιώθει κανείς, δταν ξέρει γιατί πάλαιψαν οί άνθρωποί μας καί πώς κατάχτησαν τήν κοσμοϊστορική νίκη. λ αρά καί εύχαρίστηση νιώθει κανείς δταν ξέρει δτι τό αίμα, πού άφθονα έχυσαν οί άνθρωποί μας, δέν πήγε χαμένο, δτι έδοσε τ' άποτέλεσμά του. ( Π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Αύτό έξοπλίζει πνευματικά τήν εργατική μας τάξη, τήν άγροτιά μας, τήν έργαζόμενη διανόησή μας Προωθεί καί Ανεβάζει τό αίσθημα τής δίκαιας περηφάνειας. Δυναμώνει τήν πίστη στίς δυνάμεις μας καί μάς έπιστρατεύει στήν καινούργια πάλη γιά νά καταχτήσουμε τίς καινούργιες νίκες τοϋ κομμουνισμού. ( Θ υ ε λ λ ώ δ ι κ ε ς έ π ε υφ ή μ ί ε ς. " Ο λ ο ι ο ί π α ρ α β ρ ι σ κ ό μ ε ν ο ι σ τ ή ν α ί θουσα σηκώνονται δ ρ θ ι ο ι. Α κ ο ύ γ ε τ α ι ένα β ρ ο ν τ ε ρ ό . «ΟύράΙ». Φ ω ν έ ς σ' δλη τ ή ν αίθουσα: « Ζ ή τ ω ό σ ύ ν τ ρ ο φ ο ς Σ τ ά λ ι ν ! » . Ο ί σ ύ ν ε δ ρ ο ι τ ρ α γ ο υ δ ο ύ ν δ ρ θ ι ο ι τή « Δ ι ε θ ν ή » . Μ ε τ ά τ ή «Δ ι εθ ν ή » έ π α ν α λ α μ 3 ά ν ο ν τ α ι οί έ π ε υ φ η μ ί ε ς . Φων έ ς : <0 ύ ρ α!». « Ζ ή τ ω δ ά ρ χ η γ ό ς μ α ς , σύντροφ ο ς Σ τ ά λ ι ν!»).

ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΛΕΧΤΙΚΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΥΛΙΣΜΟ IETTTÊMBPHZ 1938

Ό διαλεχτικός υλισμός είναι ή κοσμοθεωρία τοΰ μαρξιστιχου-λι,νινιστιχοϋ κόμματις. 'Ονομάζεται διαλεχτικός όλισ-χός, γιατί ο i p i r - t ; τ.ου έξετάζει τά φαινόμενα τής φύσης, ή μέθοδος πού μελετά ιό φαι^-.μενα τής φύσης, ή μέθοδος του γνώσης τών φαινομένων αύτών είναι δ ι α λ ε χ τ ι κ ή χαί γιατί ή έρμηνεία του τών φαινομένων τής φύσης, ή άντίληψή του γιά τά φαινόμενα τής φύσης, ή θεωρία του, είναι ΰ λ ι σ χ ι χ η . Ό ίσιοριχός υλισμός είναι ή έπέχταση τών θέσεων του διαλεχτικου όλισμοϋ στή μελέτη τής Χοινωνιχής ζωής, ή έφαρμογή τών θέσεων του διαλεχτικοϋ όλισμοϋ στά φαινόμενα τής ζωής τής χοινωνίας, στή μελέτη τής χοινωνίας, στή μελέτη της ιστορίας τής χοινωνίας. Ό Μάρξ χαί δ "Ενγκελς, χαρακτηρίζοντας τή διαλεχτιχή τους μέθοδο άναφέρονται συνήθως στό Χέγχελ, σάν τό φιλόσοφο πού διατύπωσε τά βασικά χαραχτηριστιχά τής διαλεχτιχής. Αύτό, ώστόσο, δέ σημαίνει πώς ή διαλεχτιχή τοϋ Μάρξ χαί τοό 'Ενγχελς είναι ταυτόσιμη μέ τή διαλεχτιχή τοϋ Χέγχελ. Στήν πραγματικότητα, δ Μάρξ χαί ό "Ενγκελς πήραν άπό τή διαλεχ τ ι χ ή τοϋ Χέγκελ μονάχα τό «λογικό της πυρήνα», άφού άπόριψαν τό χεγκελιανό ιδεαλιστικό περίβλημα καί άνάπτυζαν τή διαλεχτική παραπέρα, γιά νά τής δόσουν τή σύγχρονη έπιστημονική δψη. « Ή δ ι α λ ε χ τ ι χ ή μου μ«0οίος, λέει ό Μαρς, οτη βαοη της 8έν (ίναι μοναχα διαφορετική άπό τή χ ε γ χ ε λ ι α ν ή μέθοδο, μα είναι τό κ α τ ' ευθείαν άντίθετό της Για τό Χ έ γ χ ε λ , ή λειτουργία τής νόηοης—πού μέ τό όνομα Ιδέα τή μ ε τ α τ ρ έ π ε ι μάλιοτα οέ αό&υπόοτατο ύποχείμενο—»Ιναι ό δημιουργός τοΟ πραγματικού, πού αποτελεί μονάχα τό έξωτερικό της φανέρωμα. Για μένα , άντίθετα, τό Ιδεατό Ϊ έ ν είναι παρα τό ύλικό, τό μεταφερμένο χαί μ ε τ α ο χ η ματιομένο οτό ανθρώπινο χ ε φ α λ ι » . ( Κ . Μ α ρ ς , ' Ε π ί λ ο γ ο ς οτή δεύτερη γ ε ρ μανική ϊκδοοη τοΟ I τόμου τού «Κεφαλαίου»),

7.30

Σ τ ά λ ι ν

Χαραχτηρίζοντας τόν υλισμό τους, ό Μάρξ χαί ό "Ενγκελς, Αναφέρονται συνήθως στό Φόϋερμπαχ, σάν τό φιλόσοφο πού άποκατάστησε τόν όλισμό στά δικαιώματά του. Αύτό, ωστόσο, δέ σημαίνει δτι ό δλισμός τού Μάρξ καί τού "Ενγκελς είναι ταυτόσιμος μέ τόν ύλισμό τού Φόϋερμπαχ. Στήν πραγματικότητα, δ Μάρξ καί ό "Ενγκελς πήραν άπ'. τόν ύλισμό τού Φόϋερμπαχ τό «βασικό του πυρήνα», άφού τόν Ανάπτυξαν παραπέρα σέ έπιοτημονιχή καί φιλοσοφική θεωρία τοϋ ύλισμου καί άπό,ριψαν τά ιδεαλιστικά, θρησκευτικά καί ηθικά του επιστρώματα. Είναι γνωστό πώς ό Φόϋερμπαχ, ΰλιστής στή βάση του, Εξεγείρονταν ένάντια στήν ονομασία υλισμός. Ό 'Ενγκελς έλεγε πολλές φορές πώς δ Φόϋερμπαχ «παρά τήν ολιστική του 6άση, παρέμενε αιχμάλωτος στά πατροπαράδοτα ιδεαλιστικά δεσμά», πώς «ό πραγματικός ιδεαλισμός τοϋ Φόϋερμπαχ βγαίνει στο φανερό μόλις φτάσουμε στή φιλοσοφία του τής θρησκείας καί στήν ήθιχή του». (Κ. Μ ά ρ ξ χαί Φ. " Ε ν γ κ ε λ ς , "Απαντα, τόμ. XIV σελ. 652-654). Ή λέξη διαλεχτική προέρχεται άπό τό ελληνικό ρήμα «διαλέγω», πού σημαίνει συζητώ, κάνω πολεμική. Μέ τή λέξη διαλεχτική, έννοούσαν στήν άρχαιότητα τήν τέχνη νά βρεί κανείς τήν άλήθεια μέ τήν άποκάλυψη τών άντιφάσεων στό συλλογισμό τοϋ άντιπάλου χαί μέ τό ξεπέρασμα αύτών τών άντιφά_03ων. 'Ορισμένοι φιλόσοφοι τής Αρχαιότητας θεωρούσαν, ότι ή Αποκάλυψη τών άντιφάσεων στή σκέψη καί ή σύγκρουση τών άντίθετων γνωμών είναι τό καλύτερο μέσο γιά νά βρεθεί ή άλήθεια. Ό διαλεχτικός αύτός τρόπος τής σκέψης έπεχτάθηκε έπειτα στά φαινόμενα τής φύσης καί μετατράπηκε στή διαλεχτική μέθοδο γνώσης τής φύσης. Ή μέθοδος αυτή θεωρούσε τά φαινόμενα τής φύσης σά φαινόμενα πού αιώνια κινούνται καί μεταβάλλονται καί τήν έξέλιξη τής φύσης σάν άποτέλεσμα τής άνάπτυξης τών άντιφάσεων στή φύση, σάν άποτέλεσμα τής άλληλεπίδρασης τών άντίθετων δυνάμεων στή. φύση. Στή βάση της, ή διαλεχτική είναι κατ' εύθείαν άντίθετη άπό τή μεταφυσική. I. ' Η μ α ρ Ε ι σ τ ι κ ή δ ι α λ ε χ τ ι κ ή μέθοδος Ιχει τά άκόλουθα βασικά χαραχτηριστικά: α) Σέ άντίθεση μέ τή μεταφυσική ή διαλεχτική έξετάζει τή φύση δχι σά μ.ά τυχαία συσσώρευση άπό αντικείμενα, φαινόμενα, πού είναι άποσπασμένα τό ένα άπό τό άλλο, άπομονωμένα τό ένα άπό τό άλλο καί άνεξάρτητα τό Ενα άπό τό άλ-

Για τό διαλεχτικό καί Ιστορικό υλισμό

709

λο, άλλά σάν έ'να συναρτημένο ένιαίο σύνολο, όπου τά άντικείμενα, τά φαινόμβνα, συνδέονται οργανικά τό ένα μέ τό άλλο, εξαρτώνται τό ένα άπό τό άλλο χα ί καθορίζουν τό ένα τό άλλο. ΙΥ αύτό, ή διαλεχτική μέθοδος θεωρεί πώς χανένα φαινόμενο στη φύση δέ μπορεί νά γίνει χατανοητό, άν τό πάρουμε άπομονωμένο, έξω άπό τή σχέση του μέ τά γύρω φαινόμενα, γιατί δποιοδήποτε φαινόμενο, σέ δποιοδήποτε τομέα τής φύρης, μπορεί νά μετατραπεί σέ παραλογισμό, άν τό έξετάαουμε έξω άπό τή σχέση του μέ τίς γύρω συνθήκες, άποσπασμένο άπ' αύτές. Καί άντίθετα, οποιοδήποτε φαινόμενο μπορεί νά γίνει χατανοητό χαί νά έξηγηθεί, άν έξεταστεί στήν άδιάρηχτη σύνδεσή του μέ τά γύρω φαινόμενα, στόν χάθορισμό του άπό τά φαινόμενα πού τό περιβάλλουν. β) Σέ Αντίθεση μέ τή μεταφοσιχή, ή διαλεχτική έξετάζει τή φύση δχι σά μιά κατάσταση ήρεμίας καί άκίνησίας, στασιμότητας καί άμεταβλητότητας, μά σά μιά κατάσταση άδιάκοπης κίνησης καί άλλαγής, άδιάκοπης άνανέωσης καί έξέλιξης, ότου πάντα κάτι γεννιέται καί άναπτύσσεται, κάτι καταστρέφεται καί τραβάει πρός τό τέλος του. Γι' αύτό, -ή διαλεχτική μέθοδος άπαιτεί νά έξετάζονται τά φαινόμ^νβ^.δχι μονάχα άπό τήν άποψη τής Αμοιβαίας τους σχέσης καί τοϋ άλληλοκαθορισμοΰ τους, μά κι άπό τήν άποψη τής κίνησής τους, τής άλλαγής τους, τής έξέλιξής τους, άπό τήν άποψη τής έμφάνισης καί τής έξαφάνισής τους. Γιά τή διαλεχτική μέθοδο σημαντικό δέν είναι πρίν άπ' όλα αύτό, πού αέ μιά δοσμένη στιγμή φαίνεται σταθερό μά πού άρχίζει κιόλας νά άργοπεθαίνει, άλλά έκεϊνο που γεννιέται χι άναπτύσσεται, Αλόμα χαί άν σέ μιά δοσμένη στιγμή φαίνεται όχι σταθερό, γιατί γιά τή διαλεχτική μέθοδο άκατανίκηχο είναι μονάχα έχείνο πού γεννιέται χι άναπτύσσεται. «'Ολόκληρη ή φϋοη, λίβι ό Έ ν γ κ β λ ς , άπό χό πιό μιχρό <ύς τό πιό μιγαλο, άπό τους χόχους τής άμμου ώς τούς ήλιους, άπό τα πρώτιατα (τά πρωταρχιχα ζοοντανα κύτταρα. I. £ τ α λ ι / ), ώς τόν δν&ροοπο, βρίοκ«ται οί μια αίώνια έμφανιοη καί ίξαφανιοη, οί μια αΐιάκοπη ροή, οί μιά άχαταπαυοτη χίνηοη χαί άλλαγή ». (Στό Ιίιο έργο, οβλ, 484).

Γι' αύτό, λέει ό "Ενγχελς, ή διαλεχτική «παίρνει τά πράγματα καί τίς νοητικές τους άπεικονίσεις κυρίως στή συνάφειά τους, στό άλύσσωμά τους, στήν κίνησή τους, στήν έμφάνιση και τήν εξαφάνιση τους». (Κ. Μ ά ρ £ καί Φ " Ε ν γ χ ε λ ς . "Απαντα, τόμ. XIV σελ. 23)

7.30

Σ τ ά λ ι ν

γ) Σέ άντίθεση μέ τή μεταφυσική, ή διαλεχτιχή εξετάζει τήν πορεία τής έξέλιξης οχι σά μιά άπλή πορβία αύξησης, δπου οί ποσοτικές άλλαγές δέν οδηγούν σέ ποιοτικές άλλαγές, άλλά σάν τέτια έξέλιξη, που περνά άπό τίς άσήμαντες καί λανθάνουσες ποσοτικές άλλαγές, σέ άλλαγές φανερές, σέ άλλαγές ριζικές, σέ άλλαγές ποιοτικές, δπου οί ποιοτικές άλλαγές δέ έρχονται βα&μιαία, άλλά γρήγορα, ξαφνικά, μέ τή μορφή ένός άλματικου περάσματος άπό τή μιά κατάσταση στήν άλλη, δέν έρχονται τυχαία, άλλά μέ νομοτέλεια, έρχονται σάν αποτέλεσμα τής συσσώρευσης άνεπαίσθητων καί βαθμιαίων ποσοτικών άλλαγών. Γι' αότό, ή διαλεχτική μέθοδος θε' ρεί δτι τήν πορεία τής έξέλιξης πρέπει νά τήν καταλαβαίνο· ε δχι σάν κυκλική κίνηση, δχι σά μιά άπλή επανάληψη του δρόμου πού διατρέξαμε, μά σάν κίνηση προχωρητική, κίνηση άνοδική, σάν πέρασμα άπό τήν παλιά ποιοτική κατάσταση σέ καινούργια ποιοτική κατάσταση, σάν έξέλιξη άπό τό άπλό στό σύνθετο, άπό τό κατώτερο στό άνώτερο. « Ή φύοη. λεει ό "Ενγχελς, βίναι ή λι>!(α λίθο; τής βιαλιχτικής κα(, πρέπει να τό πούμε, βτι ο( ούγχρονες φυοικές έπιοτήμες πρόοφεραν για *Tj δοκιμή αύτή έ»α:ρετικα πλούοιο 6λικό πού καθι μέρα πληθαίνει χι άπόδειςαν ίτοι, δτι οτή φύση οέ τελευταία άναλυοη δλα γίνονται διαλβχ τ ι χ ά καί δχι μεταφυσιχα, δτι ή φύοη βέν χινιίται μέοα οέ μιά αΙώνια μονοτονία ένός κύκλου, πού διαρκβς έπαναλα;ιβαν(ται, μα δτι ζ«1 μια πραγματική (οτορία. Έ δ β πρβπει ν' άναφιρουμ» πρβτα άπ* δλα τό Νταρβιν πού {Boos τό πιό γερό χτύπημα οτη μιταφυοιχή αντίληψη τής φύοης, αποδείχνοντας ότι όλόχληρος ό οημεριν:ς όργανιχός χόσμος, τα φυτα χαί τα ζ β α χαί ουνεπβς και ό άνθρωπος, ι ΐ ν α ι τό προϊόν μιβς έςβλιχτιχής πορείας, πού συνεχιζόταν έχατομμύρια χρόνια». (Στό Ιδιο έργο, ο»λ. 23).

Χαραχτηρίζοντας τή διαλεχτική έξέλιξη σάν πέρασμα άπό ποσοτικές άλλαγές σέ ποιοτικές άλλαγες, ό "Ενγκελς λέει: «Στή φυοιχή.. . κάθε ολλαγη είναι τό πέραομα από τήν ποσότητα οτήν ποιότητα, ουνέπεια τής ποσοτικής αλλαγής οτήν ποοότητα τής κινηοης όποιασδήποτε μορφής, πού ένυπαρχει οτό σβμα ή πού τού μεταδόθηκε dit' iïa>. Έ τ ο ι πχ, ή θερμοκρασία τού νερού οτήν αρχή δέν ί χ ε ι χαμιχ οημαοία για τήν Αγρή του χατάοταοη. Ά ν δμιος αύξ',σουμε ή έλαττώσου<κ τή θερμοκρασία τού ύγρού ν>ρού, Ιρχευαι μια οτιγμή πού ή χαταοταοη τής ουνοχής του μιταβαλλιται χαί τό νερό μετατρέπεται άπό τή μια >ιιρια οι άτμό χαί άπ* την άλλη οέ π α γ ο . . . Έ τ ο : χριιαζεται ί ν α καθορισμένο όριο δύναμη; ηλεκτρικού ρεύματος για να πυραχτώοει τό πλατινένιο ούρμα τού ηλεκτρικού φωτός Ιτο: καθ« μέταλλο Ι χ ε ι τή θερμοχρα:!α τής πυράχτιοοης χαί τής τηξης του, ϊτοι καθ» ύγρό, κάτω άπό μια δοσμένη πιεοη, ί χ ι ι τό καθορισμένο του σημείο ψύίης χαί βραομού, έφ' ioo τ ι μίαα ζοό ΐιαθ=τουμε μάς ΐπιτριπουν να πετύχουμε τήν άντίοτοιχη θερμό-

T i d . τ ό διαλεχτικό καί Ιστορικό ύλισμό

711

κραοία, ετοι, τέλος, χα6ε αέριο έχει Ινα χ^ίοιμο οημείο, δπου μι την άντίοτοιχη πίεοη χαί ψύξη μπορε! νά ύγροποιηθεΐ.·. . Οί οταίιρές, οπως τίς λίνκ οτι) φυοική (οημεΐα πβραοματος άπό μ:α χαταοταοη οέ άλλη. 1 - τ αλ ί ν ) ί έ ν (ίναι τίς πιό πολλές φορές τίποτ* άλλο, παρα ή ένομαοία τόν οημιίων-χίμπ'.αν, όπου ή ποοοτ'./.η (αλλαγή), πρόο6εοη ή «φαίρεοη χ ί ' η ο η ς , προκαλεί ποιοτική αλλαγή οτήν χαταοταοη τοβ άντίοτοιχου οώματος, δπου ουν,πάς, η ποςότητα μβτατρέπβτα·. oa ποιότητα». (Στό ΐίιο έργο, 3*λ. 527-528).

Περνώντας παρακάτω οτή χημεία, ο "Ενγκελς συνεχίζει: ΜιτοροΟμε να χαραχτηί/ίΐουμβ τη χημεία έκιοτήμη τών ποιοτιχόν αλλαγών τδν οωματων, ποϋ (ίναι τό όίποτέλεομα αλλαγής οτήν ποοοτιχή σύνθεση. Αύτό τόξερε χιόλ ς κι ό ί ί ι ο ; -ί Χ ΐ γ χ ε λ . . . "Ας πάρουμε τό όξυγόνο: δταν ζντίς τα ςυνηθιομένα ΐύο ενωθούν τρία άτομα οξυγόνου οέ ένα μόριο, τότε έχουμε τό δζον, ενα οώμα πού ξεχωρίζει χαθ-αρα άπό τό ουνηθιομένο όξυγόνο μέ τήν όομή του καί μι τή ίραοτιχότη-α του. Καί τί να ποΟμε για τίς ίιαφο^βς αναλογίες δταν τό όξυγόνο ένώνεται μέ τό άζωτο ή μέ τό θειάφι, πού καθεμία τους ΐινβι κι ίνα οώμα πο'οτιχά διαφορετικό άπό 6λα τα άλλα!» ( - τ ό Ϊίιο έργο, οελ 528).

Τέλος, κριτικάροντας τό Ντύρινγκ, πού βρίζει στά γιομάτα τό Χέγχελ, τήν ίδια στιγμή πού δανείζεται οτά κρυφά τή γνωστή του θέση, ότι τό πέρασμα άπό τό βασίλειο τοό κόσμου δίχως αισθήσεις στό βασίλειο τοό κόσμου μέ αισθήσεις, άπό τό βασίλειο τοΰ άνόργανου κόσμου στό βασίλειο τής όργανικής ζωής, είναι ?να άλμα σέ μιά καινούργια κατάσταση, ό 'Ενγκελς λέει: «Αύτή είναι άχριβάς ή χ ε γ χ ε λ ι α ν ή χομπογραμμή τόν μετρικών οχέοεων, δπου οέ όριομένα οημεία-κόμπους, μια άπλή ποοοτική αϋξηοη ή ελαττωοη προκαλεί ένα π ο ι ο τ ι κ ό ά λ μ α , δπως λογουχάρη οτήν π ε ρίπτωοη τοβ νεροβ δταν θερμαίνεται ή ψύχεται, δπου τό οημείο βραομοβ καί τό οημείο ψύξης είναι οί χόμποι, οτούς όποίους, κάτω άπό κανονική πίεοη, ουντελείται τό άλμα οέ μια καινούργια χαταοταοη τοβ οώματος, δπου ουνεπβς ή ποοότητα μετατρέπεται οέ ποιότητα». ( 2 τό Ιδιο έργο, οελ. 45-+6)

δ) Σέ άντίθεση μέ τή μεταφυσική, ή διαλεχτική ξεκινάει άπό τήν άποψη, οτι τά άντικείμενα καί τά φαινόμενα τής φύσης κλείνουν μέσα τους εσωτερικές άντιφάσεις, γιατί ο λα έχουν τή θετική καί τήν άρνητική τους πλευρά, τό παρελθόν τους καί τό μέλλον τους, δλα έχουν στοιχεία πού Εξαφανίζονται καί στοιχεία πού Αναπτύσσονται, δτι ή πάλη τών άντιθέσεων αύτών, ή πάλη άνάμεσα στό παλιό καί στό καινούργιο, άνάμεσα σέ κείνο πού πεθαίνει καί σέ κείνο πού γεννιέται, άνάμεσα σέ κείνο πού χάνεται χαί σέ κείνο πού άναπτύσσεται, άποτελεί τό έσωτεριχό περιεχόμενο τής εξελιχτιχής πορείας, τό έσωτερικό πε-

712

I. Σ τ d

λ ι ν

ριεχόμενο τής μετατροπής τών ποσοτικών αλλαγών σέ ποιοτικές. Γι' αύτό, ή διαλεχτική μέθοδος θεωρεί ότι ή πορεία τής έξέλιξης άπό τό κατώτερο στό άνώτερο δέν κυλά σάν £να άρμονικό ξετύλιγμα τών φαινομένων, μά σάν αποκάλυψη τών Αντιφάσεων πού ένυπάρχουν στά Αντικείμενα, στά φαινόμενα, σάν <<πάλη» άνάμεσα σέ άντίθετες τάσεις, πού δροΰν πάνω στή βάση τών αντιφάσεων αύτών. «Στι;ν κυριολβ;ια τ η ; η ί ι α λ β χ τ ι κ η , Àje·. ί Λένιν, βίναι ή μ β λ ι τ η τής άντιφαςης πού υπάρχβι μ έ ο α ο τ ή ν TS ι α τ η ν c u c i ' a τ ώ ν π ρ α 7 μ α τ α> ν». ( Λ : ν : ν . Φιλοσοφικά τβτραίια, ο · λ . 263).

Και

παρακάτω:

« Ή έςέλιςη βίναι ή „ π ά λ η " τών αντι^βοβον». ( Λ έ ν ι ν . τόμ. ΧΙΠ, οβλ. 301).

"Απα/τα,

Αυτά είναι μέ λίγα λόγια τά βασικά χαρακτηριστικά, τής μαρξιστικής διαλεχτικής μεθόδου. Δέν είναι δύσκολο νά καταλάβουμε τί τεράστια σημασία ίχει ή έπέκταση τών θέσεων τής διαλεχτικής μεθοδου στη μελέτη τής κοινωνικής ζωής, στή μελέτη τής ιστορίας τής κοινωνίας, τί τεράστια σημασία Ιχει ή έφαρμογή τών θέσεων αύτών στήν ιστορία τής κοινωνίας, στήν πραχτική δράση τοΰ κόμματος τοΰ προλεταριάτου. 'Αν δέν υπάρχουν στόν κόσμο άπομονωμένα φαινόμενα, άν δλα τά φαινόμενα συνδέονται μεταξύ τους καί χαθορίζουν τό £να τό άλλο, είναι φανερό, οτι κάθε κοινωνικό καθεστώς καί κάθε κοινωνικό κίνημα στ/,ν :στορ:α πρέπει νά κρίνεται δχι άπό τήν άποψη τής «αιώνιας δικαιοσύνης», ή κάποιας άλλης ίδέας άπό τά πρίν παρμένης, δπως κάνουν συχνά οί ιστορικοί, μά άπό τήν άποψη τών όρων πού γέννησαν αύτό .τό καθεστώς κι αύτό τό κοινωνικό κίνημα καί πού συνδέονται μαζί τους. Τό καθεστώς τής δουλείας θά ήταν ακατανόητο, θά ήταν Ινας Αφύσικος παραλογισμός γιά τίς σημερινές συνθήκες. Τό καθεστώς δμως τής δουλείας μέσα στίς συνθήκες τοΰ καθεστώτος τής πρωτόγονης κοινότητας πού άποσυντίθεται είναι £να φαινόμενο όλότελα κατανοητό καί νομοτελειακό, γιατί σημαίνει Ενα βήμα πρός τά μπρός, σέ σύγκριση μέ τό καθεστώς τής πρωτόγονης κοινότητας. Τό αίτημα τής άστικής λαοκρατικής δημοκρατίας (republique démocratique) μέσα στίς συνθήκες τοΰ τσαρισμού καί τής άστικής κοινωνίας, λχ, στή Ρωσία τού 1905,

Γιά το 6ιαΧ«χτικό και Ιβτορικο υλισμό

713

ήταν πέρα γιά πέρα κατανοητο, σωσχό καί έπανασιατικό αΐτ/,μα, γιαχί τότε ή άστική δημοκρατία σήμαινε ένα βήμα πρός χά jftipôç. Γό αίτημα τής άστικής δημοκρατίας στίς σημερινές συνθήκες τής ΕΣΣΔ είναι παράλογο καί άντεταναστατικό αίτημα, γιατί ή ζστική δημοκρατία, σέ σύγκριση μέ τή Σοβιετική δημοκρατία είναι ένα βήμα πρός τά πίσω. "Ολα έξαρτιώνται άπό τίς συνθήκες, άπό τόν τόπο καί άπό τό χρόνο. Είναι φανερό, ότι δίχως αύτό τό ι σ τ ο ρ ι κ ό άντίκρυσμα τών κοινωνικών φαινομένων είναι άδύνατη ή ύπαρξη και ή άνάπτυξη τής ιστορικής επιστήμης, γιατί μονάχα ένα τέτιο άντίκρυσμα έμποδίζε: τήν ιστορική έπιστήμη νά γίνει ένα χάος άπό συμπτώσεις κι ένας σωρός άπό τά πιό παράλογα λάθη. Παρακάτω. "Αν ό κόσμος βρίσκεται σέ άδιάκοπη κίνηση καί έξέλιξη, άν ή άπονέκρωση τού παλιού κα! ή άνάπτυξη τού καινούργιου άποτελεί νόμο τής έξέλιξης, είναι φανερό πώς δέν υπάρχουν πιά «άκλόνητα» κοινωνικά καθεστώτα, «αιώνιες άρχές» άτομικής ίδιοχτησίας καί έκμετάλλευσης, «αιώνιες ιδέες» υποταγής τών άγροτών στούς τσιφλικάδες, τών έργατών στούς κεφαλαιοκράτες. "ίίστε, τό καπιταλιστικό καθεστώς μπορεί νά τό άντικαταστήσουμε μέ τό σοσιαλ'στικό καθεστώς, δπως τό καπιταλιστικό καθεστώς στόν καιρό του άντικατάστησε τό φεουδαρχικό καθεστώς. "ίίστε, πρέπει νά προσανατολιζόμαστε οχι στά κοινωνικά στρώματα, πού δέν άναπτύσσ>νται πιά, έστω καί άν Αντιπροσωπεύουν σήμερα τή δύναμη πού επικρατεί, άλλά στα στρώματα πού άναπτύσσονται καί έχουν μέλλον, έστω καί άν δέν Αντιπροσωπεύουν σήμερα τή δύναμη πού επικρατεί. Κατά τό 1880-1890, τήν εποχή τής πάλης τών μαρξιστών μέ τούς ναρόντνικους, τό προλεταριάτο τής Ρωσίας ήταν μιά Ασήμαντη μειοψηφία, σέ σύγκριση μέ τούς Ατομικούς Αγρότες, πού Αποτελούσαν τήν τεράστια πλειοψηφία τού πληθυσμού. Τό προλεταριάτο όμως Αναπτυσσόταν σάν τάξη, ένώ ή άγροτιά σάν τάξη ξέφτιζε. Καί άκριβώς γιατί τό προλεταριάτο άναπτυσσόταν σάν τάξη, οί μαρξιστές προσανατολίζονταν στό προλεταριάτο. Καί δέ γελάστηκαν, γιατί δπως είναι γνωστό, τό προλεταριάτο άπό άσήμαντη δύναμη έγινε κατοπινά Ιστορική καί πολιτική δύναμη πρώτης γραμμής. "ίίστε, γιά" νά μή λαθεύει κανείς στήν πολιτική πρέπει νά; κοιτάει μπροστά καί δχι πίσω.

714

I. Σ τ d λ ι ν

Παρακάτω. Ά ν τό πέρασμα από τίς αργές ποσοτικές άλλαγές, σέ γρήγορες καί απότομες ποιοτικές άλλαγές βίναι νόμος τής εξέλιξης, είναι φανερό, δτι οί έπαναστατικές άνατροπές πού χάνουν οί καταπιεζόμενες τάξεις, άποτελούν φαινόμενο ολότελα φυσικό καί άναπόφευχτο. "Ιίστε, το πέρασμα άπό τόν καπιταλισμό στό σοσιαλισμό καί ή άπελευθέρωση τής έργατικής τάξης άπό τόν καπιταλιστικό ζυγό δέ μπορεί νά πραγματοποιηθεί μέ άργές άλλαγές, μέ μεταρυθμίσεις, αλλά μονάχα μέ μιά ποιοτική άλλαγή τοϋ καπιταλιστικού καθεστώτος, μέ τήν έπανάσταση. "ίίστε, γιά νά μή λαθεύει κάνεις στήν πολιτική, πρέπει νά είναι Επαναστάτης καί δχι ρεφορμιστής. Παρακάτω. Ά ν ή έξέλιξη γίνεται μέ τήν αποκάλυψη τών .Εσωτερικών αντιφάσεων, μέ τή σύγκρουση τών αντίθετων δυνάμεων πάνω στή βάση αυτών τών άντιφάσεων γιά νά ξεπεραστούν αύτές οί άντιφάσεις, είναι ξεκάθαρο δτι ή ταξική πάλη τοϋ προλεταριάτου είναι φαινόμενο ολότελα φυσικό καί άναπόφευκτο. "Ωστε, δεν πρέπει νά σκεπάζει κανείς τίς άντιφάσεις τοϋ καπιταλιστικού καθεστώτος, μά νά τίς βγάζει στό φώς καί νά τίς ξετυλίγει, νά μή σβήνει τήν ταξική πάλη, μά νά τή διεξάγει ίσαμε τό τέλος. "ίίστε, γιά νά μή λαθεύει κανείς στήν πολιτική, πρέπει νά Εφαρμόζβι τήν άδιάλλαχτη ταξική προλεταριακή πολιτική καί δχι τή ρεφορμιστική πολιτική άρμονίας τών συμφερόντων τού προλεταριάτου καί τής άστικής τάξης, δχι τή συμβιβαστική πολιτική τού «βαθμιαίου περάσματος» τού καπιταλισμού σέ σοσιαλισμό. "Ετσι έχουν τά πράγματα μέ τή μαρξιστική διαλεχτική μέθοδο, άν τή δούμε στήν Εφαρμογή της στήν κοινωνική ζωή, στήν ιστορία τής κοινωνίας. "Οσο γιά τό μαρξιστικό φιλοσοφικό όλισμό, αύτός βίναι στή βάση του τό κατ' εύθείαν αντίθετο τού φιλοσοφικού ιδεαλισμού. 2. Ό μ α ρ £ ι σ τ ι κό ς φ ι λ ο σ ο φ ι κ ό ς υλισμός έχει τά παρακατω βασικά χαραχτηριστικά: α) Σέ άντίθεση με τον ιδεαλισμό, πού θεωρεί τόν κόσμο σάν τήν Ενσάρκωση τής «άπόλυτης ιδέας», τού «παγκόσμιου πνεύματος», τής «συνείδησης», ό φιλοσοφικός υλισμός τού Μάρξ ξεκινάει άπό τήν άποψη δτι ό κόσμος άπό τή φάση του είναι υ λ ι κ ό ς , δτι τά πολύμορφα φαινόμενα τού κόσμου άποτελούν

f i d τό όιαλεχτικό καί ιστορικο υλισμό

"15

διαφορετικές δψεις τής κινούμενης ύλης, δτι ή αμοιβαία oysor, καί ό άλληλοκαθορισμο·: τών φαινομένων, πού διαπιστώνονται μέ τή διαλεχτική μέθοδο, αποτελούν τή νομοτέλεια τής εξέλιξης της κινούμενης Ολης, ότι ό κόσμος έξελίσσεται σύμφωνα μέ τούς νόμους της κίνησης τής ύλης καί δέν έχει άναγκη άπό κανένα «παγκόσμιο πνεύμα». « Ή ύλιατικη &βα>ρία τής φΰοης, λ4βι δ ' Ε ν γ κ β λ ς , it οημαίν«·. Γάντι»; τίποτα δλλο, παρα τήν 'χπλή άντίλγ,ψη τής φύοης ΐ τ ο ι ί π ω ς ύπάρχβι, χωρίς ςβνη προσΛ·ήκη*> (Κ/ Μ α ρ ς καί Φ "Ε ν γ κ · λ ς, "Απαντα, τόμ. XIV οβλ. 651).

'Αναφέροντας τήν υλιστική άντίληψη τού αρχαίου φιλόσοφου 'Ηράκλειτου, πού έλεγε οτι «ό κόσμος είναι ϊνι: καί μοναδικός, δέ δημιουργήθηκε άπό κανένα θεό, άπό κανέναν άνθρωπο, άλλά ήταν, είναι καί θά είναι μιά αίώνια ζωντανή φωτιά, πού άνάβει καί σβήνει σύμφωνα μέ καθορισμένους νόμους»,1" ό Λένιν λέει: «Πολύ ωραία έκθεση τών άρχών τού διαλεχτικού υλισμού». ( Λ έ ν ι ν , Φιλοσοφικά τετράδια, σελ. 318). β) Σέ αντίθεση μέ τόν ιδεαλισμό, πού βεβαιώνει ότι μονάχα ή συνείίί,σή μας υπάρχει πραγματικά, οχι ό υλικός κόσμος, χό είναι, ή φύση, υπάρχει μονάχα στή συνείδησή μας, στίς αισθήσεις, στίς παραστάσεις, στίς έννοιές μας, ό μαρξιστικός φιλοσοφικός υλισμός ξεκινάει άπό τήν άποψη, δτι ή Ολη, ή φύση, τό είναι, άποτελεί μιάν Αντικειμενική πραγματικότητα, πούύπάρχει έξω καί -τνεξάρτητα άπό τή συνείδηση, οτι ή Ολη είναι το πρωτεύον, γιατί είναι ή πηγή τών αισθήσεων, τών παραστάσεων, τής συνείδησης, ένώ ή συνείδηση είναι τό δευτερεύον, τό παράγωγο, γιατί είναι ή άπεικόνιση τής ύλης, ή άπεικόνιση τού είναι, οτι ή νόηση είναι προϊόν τής Ολης, πού έχει στήν έςέλιξή της φθάσει σ' ενα υψηλό βαθμό τελειότητας καί συγκεκριμένα είναι προϊόν του μυαλού καί τό μυαλό οργανο τής νόησης καί γΓ αυτό δέν ποέπει νά ξεχωρίζουμε τή σκέψη άπό τήν υλ/(, άν δέ θέλουμε νά πέσουμε σέ χοντρό λάθος. <·ΐό οψ:οτο ζητημα καθβ φιλοσοφίας, λίβι i "Ενγκβλς, βίναι -ό ζητημα τής οχΛοης τής νόησης μ4 τό βίναι, τοΟ πνβύματος p i τή φ·>οη... Οι φιλόοοφοι χαρίστηκαν oé !uô μβγαλα οτρατόπβία ανά/ ογα μέ τον τρόπο, πού '/παντοβοαν ο ' α ύ τ ό τό ζητημα. Έ κ β ϊ ν ο ι πού ^ α ί ω ν α ν ότι τό πνβΰμα *<Κόσμον τόνδε τόν ά π ά ν τ ω ν οΟτε τ ι ς θεών ούτε ά ν θ ρ ώ π ω ν έποΐη* σεν, ΰλλ' t | v à i i κα( ί σ τ ι κα( ί σ τ α ι πΟρ ά ε ΐ ί ώ ο ν . άπτόμενον μέτρω, κα( σΡ^ννυμενον μ^τρω» 'Ηράκλειτος. ( Π α ρ α π ο μ π ή του Μετ )

7.30

Σ τ ά λ ι ν

ύ π ή ρ χ ι πρίν από τη φ ύ ο η . . . ά π ο τ ι λ ι α α ν το οτρατόπιδο τού ί δ · α Λ ΐ ομ ο il. Οί άλλοι, που (χωροβοαν τή φύεη οαι πρωταρχικό, άνήχουν οτίς διαφορις οχολές τοΟ ύ λ ι ο μ ο 0». (Φ ν. ' Ε ν γ χ ι λ ; , « Ό Λουδοβίκος ΦόΟι ρ μ π α χ χαί τό τέλος Λής χ λ α ς ο ι χ ή ς γ ι ρ μ α ν ι χ ή ς φιλοοοφίας» ο«λ. 16-17).

Και παρακάτω: « Ό υλικός χόομος πο» γ ι ν ι τ α : άντ:ληπιος μέ τίς α1ο6ήο·ις χα; δπου άνηχουμ* χαί μ ι ΐ ς οί ίδιοι, ·ϊν>.·. τό μόνο πού ιπαρχ·'. πραγματικα . Ή ουνιίδηοη χαί ή νόηοή μας, ίοο κιιραιοΐιητές χα: άν φαίνονται, »ίνα: τό προϊόν ένός ύλιχού όργανου τοΟ οώματος, τοΟ έ γ χ ι φ α λ ο υ . Ή ύλη te ν «ιναι προϊόν τοΟ πνιύματος, άλλα τό π ν ι Ί μ α τό Ιΐιο ι ΐ ν α ι μοναχα τό άνώτατο προϊόν τής ύλης», ( ϊ τ ό ίδιο ίργο, οιλ. 20).

Σχετικά μέ Μάρξ λέει:

τό πρόβλημα τί(ς

ΰλ/,ς καί

ττ(^ νόησης, ο

«Δ έ μ π ο ρ ( I ν α χ ω ρ ί ο ο υ μ ι τ τ , c χ ι ψ η ά π ό τ ή ν ύλ η , π ο ύ ο χ έ φ τ ι τ α ι . 'Η ύλη (Ιναι τό ϋ π ο χ ι ί μ ι ν ο δλων τΑν ά λ λ α γ β ν » . Κ. Μ α ρ ξ . Α ι α λ ι χ τ α έργα, ο · λ . 3 0 - ) .

Χαρακτηρίζοντας Λένιν λέ»ι:

το

μαρξιστικό φιλοσοφικο

όλϊσμο, ό

« Ό ύλιομός π α ρ α δ έ χ ι τ α ι γ ι ν ι χ α τό ά ν τ ι χ β ί μ ι ν ι χ α π ρ α γ μ α τ ι κ ό (Ιναι (τήν ύλη), οαν άνιςαρτητο άπό τη ουνιίδηοη, άπό τήν αίοθηοη, άπό τήν π ι ί ρ α . . . Ή ουνιίβηοη. . . (ιναι ά π λ β ς ή άνταναχλαοη τοΟ ι ΐ ν α ι , οτήν χ α λ ύ τ ι ρ η π ι ρ ί π τ ω ο η μιά χ α τ α προοέγγιοη πιότη (άντΐοτοιχη, ϊδανιχα ά χ ρ ι Ρής) άνταναχλαοη του». (Λ ι ν ι ν. Ά π α ν τ α , ό μ . XIII 3 · λ . 2 6 6 - 2 6 7 ) .

Καί παρακάτω: « Ή ύλη (ιναι χ ι ΐ ν ο , πού βπινιργοιντας πανω οτα αιο()ητήρια_{ργ α ν α μας π α ρ α γ ι ι τήν αίοθηοη, ή ύλη «ίνα: ή ά ν τ ι χ ι ι μ ι ν ι χ η πραγματικότητα, πού μάς ϊ ί ν ι τ α ι μέ τήν αίοθ-ηοη. . . Ή ύλη, ή φυοη, τό «ινα·., τό f υ ο ι χ ό , (Ιναι τό πρωτιύον, χαί τό πνιβμα, ή ουνιίδηοη, ή αίοθηοη, τό ψυχικό, ι ΐ ν α ι τό διυτιριΟον». ( 2 τ ό Ιδιο, ο ι λ . 119-120). «'H ι ΐ χ ό ν α τοϋ χόομου ι ΐ ν α ι μια ιίχόνα πού δ ι ί χ ν ι ι π β ς ή ύλη χ ι ν ι ί τ α ι καί πώς ή , , υ λ η ο χ ι φ τ ι τ α ι "». ( ϊ τ ό Ιδιο, ο ι λ . 288). « Ό έ γ χ έ φ α λ ο ς (Ιναι τό δργανο τής οχέψης». (Στό Ιδιο, οιλ. 125).

γ) Σέ άντίθεση μέ τόν ιδεαλισμό, πού άμφισβητβί δτι μπορούμε νά γνωρίσουμε τόν χόσμο χαί τή νομοτέλεια του, πού δέν πιστεύει στό δριυρο τών γνώσεων μας, δέν άναγνωρίζβι τήν άντιχειμενιχή άλήθεια χαί θεωρεί δτι ό κόσμος είναι γεμάτος άπό «πράγματα χαθ* έαυτά», πού δέ μπορεί νά γίνουν ποτέ γνωστά στήν έπιστήμη, ό μαρξιστικός φιλισοφικός δλισμός ξεκινά άπό τήν άποψη, δτι ό κόσμος καί ή νομοτέλειά του μπορούν νά γίνουν πέρα γιά πέρα γνωστά, δτι οί γνώσεις μας γιά τοός

f i d τό ϋιαλεχτικό καί Ιστορικό ύλισμό

717

νόμους τής φύσης, πού έχουν Επαληθευτεί άπό τό πείραμα, άπο τήν πραχτική, είναι γνώσεις 'έγκυρες, πού ίχουν τή σημασία άντικειμενικών άληθειών, οτι στόν χόσμο δέν όπάρχουν πράγματα πού δέ μπορούμε νά τά γνωρίσουμε, άλλά όπάρχουν μονάχα πράγματα που δέν τά γνωρίσαμε άχόμα, πού θά άναχαλυφθούν χαί θά γίνουν γνωστά μέ τίς δυνάμεις τής έπιστήμης χαί τής πραχτιχής. 'Ο "Ενγχελς, κριτικάροντας τή θέση τοϋ Κάντ χαί τών άλλων ιδεαλιστών, πού λένε οτι δέ μπορούμε νά γνωρίσουμε τόν χόσμο καί «τά πράγματα καθ' έαυτά», καί υπερασπίζοντας τή γνωστή θέση τού υλισμού οτι οί γνώσεις μας είναι έγκυρες, λέει: • Ή πιό ουντριφτιχη άντιχρβυοη αύτής τής φιλοσοφικής λόςας όπβς άλλωστε χαί καίν« άλλης, είναι ή πράξη, δηλαδη, τό πείραμα χαί ή βιομηχανία. "Αν μποροΟμε να άποδείςουμε την όρθότητα τής άντίληψής μας γιά Ινα φυοιχό φαινόμενο, φτιάχνοντας το μόν?ι μας, παραγοντις το άπό τίς γύρο ουνθήχες του χαί άχόμα περισσότερο, χανοντας το να έξυπηρετεί τούς αχοπούς μας, τότε ξοφλάει τό άχατανόητο „πράγμα χαθ' έαυτό" τοΟ Εάντ. Οί χημιχές ουσίες πού παραγονται στα ζα>ϊχα χαί φυτιχά σώματα παρέμεναν τετια ,,πραγματα χαθ' έαυτα" ώς τή οτιγμη πού ή όργανιχή χημεία άρχισε γα τα παρασχευαζει τό ίναύοτερ' άπό τό άλλο. "Ετσι, τό „πράγμα xafr" έαυτό" έγινε πραγμα για μάς, δπ«ς λογουχάρη ή χρβοτιχή ουσία toil ριζαριοΟ, ή άλι'αρίνη, πού διν τή βγάζουμε πια άπό τίς ρίζες τοβ ριζαριοΟ πού το χαλλιεργούμε οτα χαραφια, μα πολύ φτηνότερα χαί άκλούοτερα, άπό την πίσσα τοϋ πετροχάρβουνου. .Τό ήλιαχό σύστημα τού Κοπέρνιχου για τραχό ta χρόνια ϊ μ ι ν ι μια ύπόθεση πού παν® της μπορούσες να στοιχηματίσεις μέ έχατό, χίλια χαί 6έχα χιλιάδες οτό ίνα, μα άστφσο μια ύπόθεση. "Οταν όμας ό Λεβεριέ, βασισμένος, οτα δεδομ·να αύτοϋ τοΟ ου κτήματος, ύπολόγισε δχι μοναχα δτι πρέπει νά ύποφχει Ινας άγναοτος πλανήτης, μα χαί τη θέοη πού πρέπει να κατέχει στόν ούρανό χαί δταν Ι π ε ι τ α ό Γχαλ άναχαλυψε πραγματιχα αότό τόν πλανητη, τότε τό ούοτημα τού Κοπέρνιχου είχε Αποδειχτεί». (Φ. "Ε / γ χ ε λ ς , « Ό Λουδοβίκος Φόηερμπαχ» τόμ. II. ctX I?).

'Ο Λένιν, κατηγορώντας τό Μπογντάνοφ, τό Μπαζάροφ, τό Γιουσκέβιτς καί τίύς άλλους όπα5ούς τοϋ Μάχ, γιά φιντείσμό (άντιδραστική θεωρία πού δίνει προτίμηση στήν πίστη άπέναντι στήν επιστήμη) καί Υπερασπίζοντας τή γνωστή θέση τού υλισμού, οτι οί Επιστημονικές μας γνώσεις γιά τή νομοτέλεια στή φύση είναι έγκυρες, οτι οί έπιστημονικοί νόμοι άποτελούν άντικειμενική άλήθεια, λέει: « Ό ούγχρο/ος ç i v ^ ï s j i i î δέ/ άπορίπτει διόλου τήν ΐπ'.οτϊ,μη, απορίπτε'. μοναχα τίς ,,ύπιρρολικές ά;:ώσ·ις" τής έπιοτήμης, χαί συγκεκριμένα τήν ά;ίβοη γιά άντιχειμενιχη άλήθεια. "Αν ύπάρχει άντιχειμενιχή άλήθεια, (δπ»>ς νομίζουν οί ·>λιστές), 4ν οί φυσικίς ίπιοτήμες. άνταναχλων-

7.30

Σ τ ά λ ι ν

Tai τόν έςωτιριχό κόομο, οτήν ανΐριόπινι, ..i|i\ci?(a '. flvai οί μόνες ί χ α νίς να μά; Sôoouv ΐτ,ν άντιχβιμβν: <V, άληθκία, TQt« καί« φιντβ'.ομό; άντιxpoue-a: Ϊίχιο; 5ρους·>. (Λ i ν ν, "Απαν:®, τίμ XIII, υβλ 1(>/)

Αύτά εί"αι σέ o'.vvcv.i τα χαραχτηριστικα γνωρίσματα τού μαρξιστικού φ-Λύσο^ο" ό-χμου. Είναι εύκολο να καταλάβουμε πόσο τεράστια σημασία έχει ή επέκταση των 0:οεων του φιλοσοφικού υλισμού στή μελέτη τής κοινωνικής ζωής, στή μελέτη τής Ιστορίας τής κοινωνίας, πόσο τεράστια σημασία έχει ή έφαρμογή τών θέσεων αύτ("·ιν στήν ίστορία της κοινωνίας, στήν πραχτική δράση τοό κόμματος τού προλεταριάτου. "Αν ή σύνδεση τών φαινομένων τής φύσης καί ό άλληλοκαΟορισμός τους άποτελούν νομοτέλεια γιά την έξέλιξη τής φύσης. τότε άπ' αύτό άπορέει δτι ή σύνδεση κι ό άλληλοκαθορισμός τών φαινομένων τής κοινωνικής ζωής δέν άποτελούν έπίσης τυχαία περιστατικά, άλλά νομοτέλεια τής άνάπτυξης τής κοινωνίας. "ίίστε, ή κοινωνική ζωή, ή ίστορία τής κοινωνίας, παύει νά είναι συσσώρευση «συαπτώσεων», γιατί ή ίστορία τής κοινωνίας γίνεται νομοτελειακή έξέλιξη τής κοινωνίας καί ή μελέτη τής ιστορίας τής κοινωνίας μετατρέπεται σέ έπιστήμη. "ίΐστε, ή πραχτική ίράοη τού κόμματος του προλεταριάτου δέν πρέπει vi στηρίζεται στίς άγαθές προθέσεις τών «διακεκριμένων > προσώπων, στίς άπαιτήσεις τού «λογικού», στή «γένική ήθική» κλπ, μά στή νομοτέλεια τής έξέλιξης τής κοινωνίας, στή μελέτ> αυτής τής νομοτέλειας. Παρακάτω. Ά ν μπορούμε νά γνωρίσουμε τόν κόσμο καί οί γνώσεις μας γιά τούς νόμους τής έξέλιςης τής φύσης είναι γνώσεις έγκυρες πού έχουν τή σημασία άντικειμενιχής άλήθειας, τοτε άπ' αύτό άπορέει δτι μπορούμε έπίσης νά γνωρίσουμε καί τήν κοινωνική ζωή καί τήν έξέλιξη τής κοινωνίας, καί δτι τά δεδομένα τής επιστήμης γιά τού; νομούς τής έξέλιςης τής κοινωνίας είναι δεδομένα έγκυρα, πού ϊχουν σημασία άντικειμενικής άλήθειας. "Ωστε, ή έπιστήμη της ίστορία; τής κοινωνίας, μ' δλο πού τά φαινόμενα τής κοινωνικής ζωής είναι πολύπλοκα, μπορεί νά γίνει μιά έπιστήμη τόσο άκριβ'';, δσο πχ ή βιολογία, ίκανή νά χρησιμοποιεί τούς νόμους τής έξέλιξης τής κοινωνίας γιά πραχτιχές έφαρμογές. "Ιίστε, τό κόμμα τού προλεταριάτου στήν πραχτική «ου δρά-

Cid τό btaXeXTtKÔ κα( Ιστορικό υλισμό

719

ση δέν πρέπει νά καθοδηγείται άπό οποιαδήποτε τυχαία κίνητρα, άλλ' άπό τούς νόμους της έξέλιξης τής κοινωνίας, άπό τά πραχτικά συμπεράσματα πού βγαίνουν άπ' αύτού; τούς νόμους. 'Ώστε, ό σοσιαλισμός άπό δνειρο γιά ένα καλύτερο μέλλον τής Ανθρωπότητας, μετατρέπεται σέ έπιστήμη. "ίίστε, ή σύνδεση τής έπιστήμης καί τής πραχτικής δράσης, ή σύνδεση τής θεωρίας καί τής πράξης, ή ένότητά του;, πρέπει νά γίνει τό καθοδηγητικό άστέρι τού κόμματος τού προλεταριάτου. Παρακάτω. "Αν ή φύση, τό είναι, ό υλικός κόσμος είναι τό πρωτεύον, καί ή συνείδηση, ή νόηση τό δευτερεύον, τό παράγωγο, άν ό υλικός κόσμος άποτελεί τήν Αντικειμενική πραγματικότητα πού υπάρχει άνεξάρτητα άπό τή συνεί3/;ση τών άνθρώπων, ένώ ή συνείδηση είναι άπεικόνιση τής άντικειμεν^ιής αύτής πραγματικότητας, τότε άπ' αύτό άπορεει δτι ή ύλική ζωή τής κοινωνίας, τό είναι της, είναι έπίσης τό πρωτεύον, έν& ή πνευματική της ζωή είναι τό δευτερεύον, τό παράγωγο, δτι ή ύλική ζωή τής κοινωνία; είναι ή άντιχειμενική πραγματικότητα, πού όπάρχει άνεξάρτητα άπό τή θέληση τών άνθρώπων, ένώ ή πνευματική ζωή τής κοινωνίας είναι άντανάκλαση τ/,; Αντικειμενικής αύτής πραγματικότητας, άντανάκλαση τοϋ είναι. "ίίστε, τήν πηγή τής διαμόρφωσης τής πνιυματικής ζωής τής κοινωνίας, τήν πηγή προέλευσης τών κοινωνικών ιδεών, τών κοινωνικών θεωριών, τών πολιτικών άπόψεων, τών πολιτικών θεσμών, δέν πρεπει νά τήν άναζητήσουμε σ' αύτές τις ίδιε: τίς ιδέες, τίς θεωρίες, τίς άντιλήψεις, τούς πολιτικούς θεσμούς, μά στίς συνθήκες τής υλικής ζωής τής κοινωνίας, στό κοινωνινο είναι, πού άντανάκλασή του άποτελούν αύτές οί ιδέες, οί θεωρίες, οί άντιλήψεις κλπ. "ί2στε, άν στίς διάφορες περίοδου; τής ιστορίας τής κοινωνίας παρατηρούμε διάφορες κοινωνικές ιδέες, θεωρίες, άπόψεις, πολιτικούς θεσμούς, άν στό δουλοχτητικό καθεστώς συναντούμε τέτιες κοινωνικές ιδέες, θεωρίε«·, άπόψεις, τέπους πολιτικούς θεσμούς, ένώ στο φεουδαρχισμό άλλους καί "στόν καπιταλισμό διαφορετικούς, τότε αυτό δέν εξηγείται ά;ιό τή «φύση» καί τίς «ιδιότητες» πού έχουν ο ; ίδιες οί ιδέες, οί θεωρίες, οί άντιλήψεις, οί πολιτικοί θεσμοί, άλλ' άπό τίς διαφορετικές συνθήκες τής υλικής ζωή; τής κοινωνίας στίς διάφορε; περιόδους τής κοινωνικής έξέλιςης. 'Ο.τι λ^γής είναι τό είναι τής κοινωνίας, δ,τι λογής-λογή; είνα:

720

Σ τ ά λ ι ν

οί συνθήκες τής υλικής ζωής τής κοινωνίας, τέτιες είναι χαί οί ίδέες της, οί θεωρίες της, οί πολιτικές της άπόψεις, οί πολιτικοί της θεσμοί. Σχετικά μ' αύτό, ό Μάρξ λέει: «Δέν sîvai η ouve(Sr,CT, τών ανθρωζων που χα6οριζβ'. το ι ΐ ν α ι τοβς. μα άντΚιβτα, τό κοινωνικό βίναι τους χαΟο-Λζβι ττ, ουνβίΐηοτ, τους». ( Μ α ρ ς . ΐ ι α λ β χ τ α ϊργα, τομ. I, οβλ. 269). •

'ίίστε, γιά νά μή λαθέψει οτήν πολιτική, γιά να μήν καταντήσει ένας κούφιος ονειροπόλος, το κόμμα τοΰ προλεταριάτου δέν πρέπει νά ξεκινά στή δράση του άπό τίς άφηρημένβς «άρχές τής άνθρώπινης λογικής», άλλ' άπό τίς συγκεκριμένες συνθήκες τής υλικής ζΐοής τής κοινωνίας, σάν άποφασιστικής δύναμης στήν κοινωνική έξέλιξη, όχι άπό τίς άγαθές προθέσεις τών «μεγάλων άνδρών», μά άπό τίς πραγματικές άνάγκβς τής έξέλιξης τής υλικής ζωής τής κοινωνίας. 'Ο ξεπβσμός τών οΰτοπιστών, μαζί καί τών ναρόντνικων, τών άναρχικών, τών έσέρων, έξηγείται άνάμεσα στ' άλλα μέ τό γεγονός οτι δέν άναγνώριζαν τόν πρωτεύοντα ρόλο πού παίζουν οί συνθήκες τής όλικής ζωής τής κοινωνίας στήν έξέλιξη τής κοινωνίας καί πέφτοντας στόν ιδεαλισμό στήριζαν τήν πραχτική τους δράση δχι πάνω στίς άνάγκες τής εξέλιξης τής όλικής ζωής τής κοινωνίας, άλλά άνεξάρτητα καί ένάντια σ' αύτές τίς άνάγκες, πάνω σέ «ιδανικά σχέδια» καί πάνω σέ «καθολικά σχέδια» άποσπασμένα άπό τήν πραγματική ζωή τής κοινωνίας. Ή δύναμη καί ή ζωτικότητα τού μαρξισμοϋ-λενινισμού βρίσκεται στό δτι στήν πραχτική του δράση στηρίζε Τ αι άκριβώς πάνω στίς άνάγκες της έξέλιξης τής όλικής ζωής τής κοινωνίας, χωρίς ν' άποσπΑται ποτέ άπό τήν πραγματική ζωή τής κοινωνίας. 'Ωστόσο άπό τά λόγια τοϋ Μάρξ δέ βγαίνει δτι οί κοινωνικές ιδέες καί θεωρίες, οί πολιτιχές Αντιλήψεις χαί οί πολιτικοί θεσμοί δέν έχουν σημασία μέσα στή ζωή τής κοινωνίας, δτι δέν έξασκοϋν Αντίστροφη επίδραση πανω στό κοινωνικό είναι, πάνω στήν έξέλιξη τών υλικών δρων τής ζωής τής κοινωνίας. Έ δ ώ ώς τώρα μιλούσαμε γιά την κ α τ α γ ω γ . ή τών κοινωνικών ιδεών, θεωριών, άντιλήψεων καί πολιτικών θεσμών, γιά τή γ έ ν ν η σ ή τ ο υ ς , γιά το δτι ή πνευματική ζωή τής κοινωνίας είναι άντανάκλαση τών δρων τής υλικής ζωής της. "Οσο

r i d τό 6ιαλίΧτικό κα( Ιστορικό υλισμό

721

γιά τή α η μ. α α ί α τών κοινωνικών ιδεών, θεωριών, Αναλήψεων καί πολιτικών θεομών, Ζσο γιά τ ό ρ ό λ ο τους οτήν Ιστορία, ό Ιστορικός υλισμός όχι μόνο δέν άρνείται, μά άντίθετα, υπογραμμίζει τό σοβαρό ρόλο καί τή σημασία τους στή ζωή τής κοινωνίας, στήν Ιστορία τής κοινωνίας. Ί'πάρχουν διάφορες κοινωνικές ιδέες καί θεωρίες. Τ π ά ρ youv παλιές ιδέες καί θεωρίες, πού έζησαν τόν καιρό τους χαί έξυπηρετούν τά συμφέροντα τών δυνάμεων τής κοινωνίας πού ζοϋν τίς τελευταίες μέρες τους. Ή σημασία τους βρίσκεται στό οτι βάζουν φρένο στήν έξέλιξη τής κοινωνίας, στήν χίνησή της πρός τά μπρός. 'Γπάρχουν νέες πρωτοπόρες ιδέες καί θεωρίες, πού Εξυπηρετούν τά συμφέροντα τών πρωτοπόρων δυνάμεων τής •κοινωνίας. Ί Ι σημασία τους βρίσκεται στό οτι διευκολύνουν τήν έξέλιξη τής κοινωνίας, τήν κίνησή της πρός τά μπρός καί άποχτούν τόσο μεγαλύτερη σημασία, Ζαο άκριβέστερα άνταναχλούν τις άνάγκες τής Εξέλιξης τής υλικής ζωής της κοινωνίας. ΟΕ νέες κοινωνικές ιδέες καί θεωρίες Εμφανίζονται μονάχα οταν ή έξέλιξη της όλίΑής ζωής τής κοινωνίας έχει βάλει καινούργια καθήκοντα μπροστά στήν κοινωνία. "Οταν όμως μιά φορά Εμφανιστούν, γίνονται σοβαρότατη δύναμη, πού διευκολύνει τήν έκπλήρωση τών νέων καθηκόντων πού έβαλε ή έξέλιξη τής υλικής ζωής τής κοινωνίας, δύναμη πού διευκολύνει τήν κίνηση τής κοινωνίας πρός τά μπρός. Έ δ ώ άκριβώς Εκδηλώνεται ή τεράστια σημασία πού έχουν οί νέες ιδέες, οί νέες θεωρίες, οΕ νέες πολιτικές αντιλήψεις, οΕ νέοι θεσμοί, στό νά οργανώνουν, vi κινητοποιούν κσί νά μετασχηματίζουν. ΟΕ νέες κοινωνικές ιδέες καί θεωρίες εμφανίζονται Γσα-ίσα γιατί είναι άπαραίτητες στήν κοινωνία, γιατί χωρίς τήν Επίδρασή τους, πού οργανώνει, κινητοποιεί καί μεταμορφώνει, είναι ά δ ύ ν α τ ο νά λυθούν τά ώριμασμένα προβλήματα στήν Εξέλιξη τής υλικής ζωής τί,ς κοινωνίας. ΟΕ νέες κοινωνικές ιδέες καί θεωρίες, πού γεννήθηκαν πάνω στή βάση τών νέων προβλημάτων πού έβαλε ή Εξέλιξη τής υλικής ζωής τ ή ; κοινωνίας, άνοίγουν τό δρόμο τους, γίνονται χτήμα τών λαϊκών μαζών, τίς κινητοποιούν, τίς όργανώνουν ενάντια στίς φθίνουσες δυνάμεις τής κοινωνίας καί διευκολύνουν έτσι τήν άνατροπή τών δυνάμεων αύτών τής κοινωνίας, πού παρεμποδίζουν τήν Εξέλιξη τής υλικής ζωής τής κοινωνίας. Έ τ σ ι of κοινωνικές ιδέες, οΕ θεωρίες, οί πολιτικοί θεσμοί πού γεννήθηκαν μέ βία/; τά ώριμασμένα καθήκοντα τής Εξέλι46. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινισμοϋ.

722

Σ τ ά λ ι ν

ξης τής ολικής ζωής τής κοινωνίας, τής εξέλιξης τοΰ κοινωνικού είναι, έπενεργοϋν έπειτα οί ίδιες πάνω οτό κοινωνικό είνα:. πάνω στήν όλιχή ζωή τής κοινωνίας, δημιουργώντας τούς δρουςπού είνα: άπαραίτητοι γιά νά φέρουν σέ πέρας τή λύση τών ώριμων προβλημάτων τής ολικής ζωής τής κοινωνίας καί νά κ ά νουν δυνατή τήν παραπέρα έξέλιξή της. Ό Μάρξ λέει σχετικά μ' αύτό: ><Ή θεωρία γίνεται ΰλική ίύναμη μό/'.ς καιαχτήοει τίς μάζες)-. ( Κ . Μ α ρ ; καί Φ. " Κ ν γ χ ε λ ς , Ά π α ν τ α , τόμ. I οελ. 406).

"ίίστε, τό κόμμα τού προλεταριάτου, γιά νά μπορεί νά επηρεάζει τούς δρους τής ολικής ζωής τής κοινωνίας καί νά έπιταχύνει τήν έξέλιξή τους, νά έπιταχύνει τήν καλυτέρευοή του; ν πρέπει νά στηρίζεται σέ μιά τέτια κοινωνική θεο>ρία, σε μιά τέτια κοινωνική ίδέα,'πού ν' άντανακλά οωστά τίς άνάγκες τής έξέλιξης τής ολικής ζωής τής κοινωνίας καί πού νά είναι γι' αύτό τό λόγο ίκανή νά κινεί τις πλατιάς λαίκές μάζες, ίκανή νά τίς κινητοποιεί κ& ί νά οργανώνει άπ'αύτές τή μεγάλη στρατιά του προλεταριακού κόμματος, πού θά είναι έτοιμη νά συντρίψει τίς άντιδραστικές δυνάμεις κα' ν' Ανοίξει τό δρόμο στίς πρωτοπό^ες δυνάμεις τής κοινωνίας. 'Ο ξεπεσμός τών «οίκονομιστών» καί τών μενσεβίκων έξηγείται άνάμεσα στ' άλλα καί άπό τό γεγονός, δτι δέν άναγνώριζαν τό ρόλο τής πρωτοπόρας θεωρίας, τής πρωτοπόρας ίδέας. πού κινητοποιεί, όργανώνει καί μεταμορφώνει, καί ξεπέφτοντας στό χυδαίο ύλιομο, περιόριζαν τό ρόλο αύτό σχεδόν στό μηδέν, συνεπώς καταδίκαζαν τό κόμμα σέ παθητικότητα, τό καταδ.καζαν νά φυτοζωεί. Ί Ι δύναμη καί ή ζωτικότητα τού μαρξισμού-λενινισμού είνχι δτι στηρίζεται στήν πρωτοπόρα θεωρία, πού άντανακλά σωστά τί; άνάγκες τής εξέλιξης τής υλικής ζωής τής κοινωνίας,, ανεβάζει τή θεωρία στό Οψος πού πρέπει καί θεωρεί ΰποχρέωσή του νά χρησιμοποιεί στό άκέριιο τη δύναμή της νά κ νητοποιεί, ν ί όργανώνει κιί νά μετασχηματίζει. "Ετσι λύνει δ Ιστορικό; υλισμός το πρόβλημα τών σχέσεων άνάμεσα στό κοινωνικό είναι καί στήν κοινωνική συνείδηση, ά ν ά μεσα στούς δρους τής έξέλιξη; τής υλικής ζωής καί τής έξέΛίξης τής πνευματικής ζωής τ^,ς κοινωνίας. 3. Ό ' ι σ τ ο ρ ι κ ό ς υλισμός. Μένει νά ξεκαθαριστεί τό ζήτημα: Τί πρέπει νά εννοούμε άπό τήν άποψη τοϋ Ιστορικού υλισμού, δταν λέμε «δροι τής όλι—

f i d τό ϋιαλεχτικό κα( ιστορικό uXicpû

723

κής ζωής τής κοινωνίας», πού καθορίζουν σέ τελευταία Ανάλυση τή φυσιογνωμία τής κοινωνίας, τίς ιδέες της, τίς άντιλήψεις της, τούς πολιτικούς θεσμούς της, κλπ. 'Αλήθεια, τί πράγμα είναι αύτοί «οί οροι τής ολικής ζωής τής κοινωνίας», ποιά είναι τά χαρακτηριστικά γνωρίσματά τους; ~ Είναι άναμφισβήτητο, οτι ή έννοια «δροι τής ολικής ζωής τής κοινωνίας» περιλαμβάνει, πρώτα άπ' δλα, τή φύση πού περιβάλλει τήν κοινωνία, τό γεωγραφικό περιβάλλον, πού είναι ένας άπό τούς άπαραίτητους καί μόνιμους δρους τής ύλ-κής ζωής τής κοινωνίας καί φυσικά έπιδρά πάνω στήν εςέλιξη τής κοινωνίας. Ποιός είναι ό ρόλος τοϋ γεωγραφικού περιβάλλοντος στήν εξέλιξη τής κοινωνίας; Μήπως τό γεωγραφικό περιβάλλον είναι ή κύρια δύναμη πού καθορίζει τή φυσιογνωμία τής κοινωνίας, τό χαραχτήρα toù κοινωνικού καθεστώτος τών άνθρώπων, τό πέρασμα άπό τό ένα καθεστώς στό άλλο; Στήν έρώτηση αύτή ό ιστορικός υλισμός άπαντά άρνητικά. Τό γεωγραφικό περιβάλλον είναι άναμφισβήτητα ένας άπό τούς μόνιμους καί άπαραίτ/τους δρους γιά τήν έξέλιξη τής κοινωνίας καί φυσικά έπιδρά πάνω στήν έξέλιξη τής κοινωνίας, έπιταχύνει ή καθυστερεί τήν πορεία τής έξέλιξης τής κοινωνίας. Ή έπίδρασή του δ;:.ως δέν είναι κ α θ ο ρ ι σ τ ι κ ή έπίδραση, γιατί of άλλαγές καί ή έξέλιξη τής κοινωνίας γίνονται άσύγκριτα πιό γρήγορα άπό τίς άλλαγές καί τήν έξέλιξη τού γεωγραφικού περιβάλλοντος. Μέσα σέ τρείς χιλιάδες χρόνια, τρία διαφορετικά κοινωνικά καθεστώτα διαδέχθηκαν κιόλας τό Ινα τό άλλο στήν Εύρώπη. Τό πρωτόγονο κοινοτικό καθεστώς, τό δουλοχτητικό καθεστώς, τό φεουδαρχικό καθεστώς, καί στό άνατολικό τμήμα τής Εύρώπης, στήν ΕΣΣΔ, άλλαξαν μάλιστα τέσσερα κοινωνικά καθεστώτα. Στό μεταξύ, στήν ίδια αύτή περίοδο, οί γεωγραφικές συνθήκες στήν Εύρώπη, είτε δέν άλλαξαν καθόλου, είτε άλλαξαν σέ τόσο άσήμαντο βαθμό, πού ή γεωγραφία άποφεύγει καί νά μιλήσει γι' αύτές. Κ: αύτό είναι ευκολονόητο. 'Απαιτούνται έκατομμύρια χρόνια γιά νά παρουσιαστούν κάπως σοβαρές άλλαγές στό γεωγραφικό περιβάλλον, ενώ μερικές έκατοντάδες ή κάνα—δυό χιλιάδες χρόνια είναι άρκετά γιά τίς πιό σοβαρές άλ/αγές στό κοινωνικό καθεστώς τών άνθρώπων. 'Από αύτά δμως βγαίνει, οτι τό γεωγραφικό περιβάλλον δέ ιπορεΓ νά είναι ή βασική αίτια, ή κ α θ ο ρ ι σ τ ι κ ή αιτία τής κοινωνικής έξέλιξης, γιατί κ.'τι πού μένει σχεδόν αμετάβλητο γιά δεκάδε; χιλιάδες χρόνια, δέ μπορεί νά είναι ή βασική αίτ'α

7.30

Σ τ ά λ ι ν

τής έξέλιξης έχβίνου, πού παθαίνει ριζικές άλλαγές μέσα σέ μερικές έκαντοντάδες χρόνια. Δέ χωρά άμφιβολία άκόμα, ότι ή αδίηση τού πληθυσμού, αύτή ή έκείνη ή πυκνότητα τού πληθυσμού, περιλαμβάνονται έπίσης στήν έννοια «όροι τής ολικής ζωής τής κοινωνίας», γιατί οί άνθρωποι άποτελούν τό άπαραίτητο στοιχείο τών δρων τής υλικής ζωής τής κοινωνίας καί χωρίς νά όπάρχει ένα όρισμένο έλάχιστο δριο άνθρώπων δέ μπορβί νά όπάρξει καμιά ύλική ζωή τής κοινωνίας. Μήπως ή αύξηση τού πληθυσμού είναι έκείνη ή κύρια δύναμη πού καθορίζει τό χαραχτήρα τού κοινωνικού καθεστώτος τών άνθρώπων; Καί στήν έρώτηση αύτή ό ιστορικός υλισμός άπαντδ Αρνητικά. Βέβαια, ή αύξηση τοΰ πληθυσμού έχει έπίδραση πάνω στήν έξέλιξη τής κοινωνίας, διευκολύνει ή έπιβραδύνει τήν έξέλιξη τής κοινωνίας, δέ μπορεί δμως νά είναι ή κύρια δύναμη στήν έξέλιξη τής κοινωνίας καί ή έπίδρασή της στήν έξέλιξη τής κοινωνίας δέ μπορεί νά είναι κ α θ ο ρ ι σ τ ι κ ή , έπειδή ή αύξηση τοϋ πληθυσμού δέ μδς δίνει μόνη της τό κλειδί πού έξηγ. ί γιατί ένα δοσμένο κοινωνικό καθεστώς τό διαδέχεται τούτο άκριβώς τό νέο κοινωνικό καθεστώς καί δχι ένα οποιοδήποτε άλλο. Γιατί τό πρωτόγονο κοινοτικό καθεστώς τό διαδέχεται άκριβώς τό καθεστώς τής δουλείας, γιατί τό καθεστώς τής δουλείας τό διαδέχεται τό φεουδαρχικό καί τό φεουδαρχικό, τό άστικό καθεστώς καί δχι οποιοδήποτε άλλο καθεστώς; "Αν ή αύξηση τού πληθυσμού είναι ή δύναμη πού καθορίζει τήν κοινωνική έξέλιξη, τότε μιά μεγαλύτερη πυκνότητα τού πληθυσμού θάπρεπε υποχρεωτικά νά φέρνει στή ζωή τόν άντίστοιχο ανώτερο τύπο κοινωνικού καθεστώτος. Αυτό ώστόσο δέν παρατηρείται στήν πραγματικότητα. Ή πυκνότητα τού πληθυσμού στήν Κίνα είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερη παρά στίς Ενωμένες Πολιτείες καί δμως οί 'Ενωμένες Πολιτείες στέκονται ψηλότερα άπό άποψη κοινωνικής έξέλιξης άπό τήν Κίνα, γιατί στήν Κίνα κυριαρχεί άκόμα έν* μισοφεουδαρχικό καθεστώς, ένώ οί 'Ενωμένες Πολιτείες έχουν άπό καιρό φτάσει στό άνώτατο στάδιο τής καπιταλιστικής άνάπτυξης. Ί1 πυκνότητα τού πληθυσμού στό Βέλγιο είναι 19 φορές μεγαλύτερη παρά στίς Ενωμένες Πολιτείες καί 26 φορές μεγαλύτερη παρά στήν ΕΣΣΔ, καί δμως ο: 'Ενωμένες ΙΙολιτείες βρίσκονται σέ άνώτερο έπίπεδο άπό τήν άποψη τής κοινωνικής έξέλιξης άπό τό Βέλγιο, κα ;

r i d τό Μαλεχτικό κα( Ιστορικό ύλισμό

723

τό Βέλγιο καθυστερεί άπό τήν ΕΣΣΔ μιά ολόκληρη ιστορική έποχή, γιατί ατό Βέλγιο κυριαρχεί τό κεφαλαιοκρατικό καθεστώς, ένώ ή ΕΣΣΔ έχβι κιόλας ξεμπλέξει μέ τόν καπιταλισμό καί έγ· καθίδρυσε ατή χώρα της τό σοσιαλιστικό καθεστώς. Ά π ό αύτό όμως βγαίνει, οτι ή αύξηση τοϋ πληθυσμού δέν είναι χαί δέ μπορεί νά είναι ή κύρια δύναμη στήν έξέλιξη τής κοινωνίας, ή δύναμη π ο ύ κ α θ ο ρ ί ζ ε ι τό χαραχτήρα τοδ κοινωνικού καθεστώτος, τή φυσιογνωμία τής κοινωνίας. α) ΙΙοιά είναι τότε ή κύρια δύναμη μέσα ατό σύστημα τών ορών τής υλικής ζωής τής κοινωνίας, πού καθορίζει τή φυσιογνωμία τής κοινωνίας, τό χαραχτήρα τού κοινωνικού καθεστώτος, τήν έξέλιξη τής κοινωνίας άπό τό Ινα καθεστώς ατό άλλο; 'Ο ιστορικός υλισμός θεωρεί, δτι ή δύναμη αύτή είναι ό τ ρ ό π ο ς ά π ό χ τ η α η ς τ ώ ν μ έ σ ω ν τ ή ς ζ ω ή ς , πού είναι άναγκαία γιά τήν ύπαρξη τών άνθρώπων, ό τρόπος παραγωγής τών υλικών άγαθών: τροφής, ρούχων, παπουτσιών, κατοικίας, καυσίμων, Εργαλείων παραγωγής κλπ, πού είναι άναγκαία γιά νά μπορεί ή κοινωνία νά ζει χαί νά έζελίσσεται. Γιά νά ζήσει κανείς, πρέπει νά έχει τροφή, ρούχα, παπούτσια, κατοικία, καύσιμα κλπ. Γιά νά έχει αύτά τά υλικά άγαθά πρέπει νά τά παράγει. Καί γιά νά τά παράγει, πρέπει νά Ιχει τά εργαλεία τής παραγωγής, πού μέ τή βοήθειά τους οί άνθρωποι παράγουν τήν τροφή, τά ρούχα, τά παπούτσια, τήν κατοικία, τά καύσιμα χλπ, πρέπει νά ξέρει νά παράγει αύτά τά Εργαλεία, πρέπει νά ξέρει νά χρησιμοποιεί τά Εργαλεία αύτά. Τ α έ ρ γ α λ ε ί α π α ρ α γ ω γή ς , πού μέ τή βοήθειά τους παράγονται τά υλικά άγαθά, ο ί ά ν θ ρ ω π ο ι πού βάζουν αέ κίνηση αυτά τά έργαλεία παραγωγής καί παράγουν τά υλικά άγαθά, χάρη αέ μιά ορισμένη π α ρ α γ ω γ ι κ ή π ε ί ρ α κ α ί έ π ι τ η δ ε ι ό τ η τ α Ε ρ γ α σ ί α ς , δλα μαζί αύτά τά στοιχεία αποτελούν τ ί ς π α ρ α γ ω γ ι κ έ ς δ υ ν ά μ ε ι ς τής κοινωνίας. Οί παραγωγικίς δμως δυνάμεις άποτελούν μονάχα τή μιά πλευρά τής παραγωγής, τή μ.ά πλευρά τού τρόπου τής παραγωγής, Εκείνη πού εκφράζει τή σχέση τών άνθρώπων μέ τά Αντικείμενα καί τίς δυνάμει; τής φύ3ης, πού χρησιμοποιούνται γιά τήν παραγωγή τών υλικών άγαθών. Τήν άλλη πλευρά τής παραγωγής, τήν άλλη πλευρά τοϋ τρόπου τής παραγωγής τήν ^ποτελούν ο! σχέσεις τών άνθρώπων μεταξύ τους μέσα στήν φορεία τής παραγωγής, ο ί π α ρ α γ ω γ ι κ έ ς σ χ έ σ ε ι ς τών άνθρώπων. Οί άνθρωποι παλαίβουν μέ τή φύση καί χρηαιμοποι-

7.30

Σ τ ά λ ι ν

ούν τή φύση γιά τήν παραγωγή ολικών άγαθών, δχι άπομονωμένοι δ ένας άπό τόν άλλο, δχι σάν άτομα ξεκομμένα τό ίνα άπό τό άλλο, αλλ' άπό κοινού, κατά ομάδες, κατά κοινωνίες. IV αυτό, ή παραγωγή είναι πάντα καί κάτω άπό οποιεσδήποτε συνθήκες κ ο ι ν ω ν ι κ ή π α ρ α γ ω γ ή . Πραγματοποιώντας τήν παραγωγή τών υλικών άγαθών, οί άνθρωποι άποκαθιστούν μεταξύ τους αύτές ή έκεΐνες τίς άμοιβαίες σχέσεις μέσα στήν παραγωγή, αότές ή έκείνες τίς παραγωγικές σχέσεις. ()ί σχέσεις αύτές μπορεί νάναι σχέσεις συνεργασίας καί άλληλοβοήθειας άνάμεσα σέ άνθρώπους έλεύθερους άπό κάθε εκμετάλλευση, μπορεί νάναι σχέσεις κυριαρχίας καί υποταγής, μπορεί τέλος νάναι σχέσεις μεταβατικές άπό μιά μορφή παραγωγικών σχέσεων σέ μιάν άλλη. ΌποιΟς δμως κι άν είναι ό χαραχτήρας πού έχουν οί παραγωγικές σχέσεις, αύτές άποτελοϋν πάντα, καί μέσα σέ δλα τά καθεστώτα, τόσο άπαραίτητο στοιχείο τής παραγωγής, δσο καί οί παραγωγικές δυνάμεις τής κοινωνίας. «Μέοα οτ»)ν παραγωγή, λέβι 6 Μάρξ, οί άνθρωποι 54ν ϊπιΪροΟν μόνα πάνω οτή <ρ6οη, μα κι ό ίνας πανω οτόν άλλο. Παράγουν μονάχα ένόοο ουνβργαζον.ται μέ ί ν α καθορισμένο τρόπο χ-1 άνταλλάοοουν αμοιβαία τίς βραοιηριότητές τους Γιά να παραγουν οί άνθρωποι έρχονται οί καθοριομένβς οχέοβις καί ουνάφιιβς μβταξύ τους καί μοναχα μέοα ο' αυτές τίς κοινωνικές οχέοβις καί ουνάφβιβς ουντβλβίται ή έπβνέργβια τους οτή φΰοη, ουντβλβίται ή παραγωγ»,». (Κ . II ά ρ ξ καί Φ . " Ε ν γ κ β λ ς , "Απαντα, τόμ. V οβλ. 429).

Συνεπώς, ή παραγωγή, ο τρόπος τής παραγωγής, περιλαβαίνει τόσο τίς παραγωγικές δυνάμεις τής κοινωνίας, δσο καί τίς παραγωγικές σχέσεις των άνθρώπων καί είναι έτσι ή ένσάρκωση τής ένότητάς τους μέσα οτήν πορεία τής παραγωγής τών όλικών άγαθών. β ) Ή π ρ ώ τ η ι δ ι ό τ η τ α τής παραγωγής είναι δτι δέ σταματά ποτέ γιά μιά μακρόχρονη περίοδο σέ Ινα σημείο καί βρίσκεται πάντα σε κατάσταση άλλαγής καί έξέλιξης. Καί οί άλλαγές αύτές στόν τρόπο τής παραγωγής προκαλούν άναπόφευκτα τήν άλλαγή όλόκληροΛ τού κοινωνικού καθεστώτος, τών κοινωνικών ιδεών, τών πολιτικών άντιλήψεων, τών πολιτικών θεσμών, προκαλούν τόν άνασχηματι:μό ολόκληρου τοό κοινωνικού καί πολιτικού συστήματος. Στίς διάφορες βαθμίδες τής έξέλιξης, οί άνθρωποι χρησιμοποιούν διάφορους τρόπους παραγωγής ή γιά νά μιλήσουμε πιό χοντρά, κάνουν διαφορετικό τρόπο ζωής. Στό πρωτόγονο κοινοτικό καθεστώς όπάρχει ορισμέ-

Γιά το ϋιαλίχτικό κα( Ιστορικό υλισμό

727

νος τρόπος παραγωγής, οτή δουλεία όπάρχει άλλος τρόπος παραγωγής, οτή φεουδαρχία όπάρχει τρίτος τρόπος παραγωγής κλπ. 'Αντίστοιχα διαφέρουν τό κοινωνικό καθεστώς τών άνθρώπων, ή πνευματική ζωή τους, οί Αντιλήψεις τους, οί π λίτικοί θεσμοί τους. " ( m λογής είναι ό τρόπος παραγωγής τής κοινωνίας, τέτια βασικά είναι καί ή ίδια ή κοινωνία, τέτιες είναι οί ιδέες καί οί θεωρίες της, οί πολιτικές άντιλήψεις καί οί θεσμοί της. "Η γιά νά μιλήσουμε πιό χοντρά: Ό τ ι λογής είναι ό τρόπος ζωής τών άνθρώπων, τέτιος είναι καί ό τρόπος τής σκέψης τους. Αύτό θά πεί, δτι ή ίστορία τϊ,ς έξέλιξης τής κοινωνίας είναι πρώτ' άπ* δλα ιστορία τής έξέλιξης τής παραγωγής, ίστορία τών τρόπων παραγωγής, πού διαδέχονται δ ίνας τόν άλλο μέσα στούς αιώνες," ίστορία τής έξέλιξης τών παραγωγικών δυνάμεων καί τών παραγωγικών σχέσεων τών άνθρώπων. "ίίστε, ή ίστορία"" τής κοινωνικής έξέλιξης είναι μαζί καί ίστορία τών ίδιων τών παραγωγών τών όίικών Αγαθών, ίστορία τών έργαζομένων μαζών, ποό είναι οί βασικές δυνάμεις τ?,ς πορείας τής παραγωγής καί πραγματοποιούν τήν παραγωγή τών ολικών άγαθών, πού είναι άπαραίτητα γιά τήν ύπαρξη τής κοινωνίας. "ίίστε, ή ίστορική έπιστήμη άν θέλει νά είναι πραγματική Επιστήμη, δέ μπορεί πιά νά περιορίζει τήν ίστορία τής κοινωνικής έξέλιξης στίς πράξεις τών βασιλιάδων καί τών στρατηλατών, στίς πράξεις τών «καταχτητών», «όποδουλωτών» κρατών, άλλά πρέπει πρώτ' άπ' δλα, ν' Ασχολείται μέ τήν ίστορία τών παραγωγών τών υλικών Αγαθών, μέ τήν ίστορία τών έργαζομένων μαζών, μέ τήν ίστορία τών λαών. "ίίστε. τό κλειδί γιά τή μελέτη τών νόμων τής ιστορίας τής κοινωνίας δέν πρέπει νά τό ζητούμε στά κεφάλια τών Αν · Ορώπων, στίς άντιλήψεις καί στίς ιδέες τής κοινωνίας, άλλά στον τρόπο τής παραγωγής, ποό χρησιμοποιεί ή κοινωνία οέ κάθε δοσμένη ίστορική περίοδο, στήν οίκονομία τής κοινωνίας. "ίίστε, πρωταρχικό καθήκον τής ίστορικής επιστήμης είναι ή μελέτη καί ή άνακάλυψη τών νόμων τής παραγωγής, τών νόμων τής έξέλιξης τών παραγωγικών δυνάμεων καί τών παραγωγικών σχέσεων, τών νόμων τής οίκονομικής έξέλιξης τής κοινωνίας. "ίίστε, τό κόμμα του προ) εταριάτου, άν θέλει νά είναι πραγματικό κόαμα, πρέπει πρώτ' άπ' δλα νά καταχτήσει τή γνώ-

7.30

Σ τ ά λ ι ν

ση τών νόμων τής έξέλιξης τής παραγωγής, τή γνώση τών νόμων τής οικονομικής έξέλιξης τής κοινωνίας. Ήστε, γιά νά μή λαθεύει στήν πολιτική τό κόμμα τοϋ προλεταριάτου, πρέπει, τόσο στήν κατάστρωση τοϋ προγράμματός του, δσο καί στήν πραχτική του δράση, νά ξεκινά πρώτ* άπ' δλα άπό τούς νόμους τής έίέλιξης τής παραγωγής, άπό τούς νόμους τής οικονομικής έξέλιξης τής κοινωνίας. γ) Ή b e Û T t p n ι δ ι ό τ η τ α τή; παραγωγής είναι δτι οΓ άλλαγές καί ή έξέλιξή της άρχίζουν πάντα άπό τίς άλλαγές καί τήν έξέλιξη τών παραγωγικών δυνάμεων, καί πρώτ' άπ' δλα άπό τίς άλλαγές καί τήν έξέλιξη τών εργαλείων παραγωγής. Οί παραγωγικές δυνάμεις συνεπώς, είναι τό πιό κινητό καί τό πιό έπαναστατικό στοιχείο τής παραγωγής. ΙΙρώτα άλλάζουν καί έξελίσσονται οί παραγω· ικές δυνάμεις τής κοινωνίας, κι ύστερα, σ έ ε ξ ά ρ τ η σ η άπό τίς άλλαγές αύτές καί σέ Αντιστοιχία μ ' α ύ τ έ ς , άλλάζουν οί παραγωγικές σχέσεις τών άνθρώπων. οί οικονομικές σχέσεις τών άνθρώπων. Λυτό δμως δέ θά πεί δτι οί παραγωγικές σχέσεις δέν έπιδροϋ* στήν έξέλιξη τών παραγωγικών δυνάμεων καί οτι οί τελευταίες δεν εξαρτώνται άπό τ'ς πρώτες. Οί παραγωγικές σ χ έ ο ε π ο ύ ή έξέλιξή τους ίξαρτάται άπό τήν έξέλιξη τών παραγωγικών δυνάμεων, επιδρούν μέ τή σειρά τους στήν έξέλιξη τών παραγωγικών δυνάμεων, έπιταχύνοντας η έ.τι^ραούνοντάς την 'Κοώ πρέπει νά σημειωθεί, ότι οί παραγωγικές σχέσεις δε μπορούν νά μένουν γιά πολύν καιρό πίσω άπό τήν άνάπτυξη τών παραγωγικών δυνάμεων και νά βρίσκονται σέ αντίφαση μ' αύτή, γιατί οί παραγωγικές δυνάμεις ιποροϋν ν' άναπτύσ^ονται πέρα γιά πέρα μονάχα στήν περίπτωση πού οί παραγωγικές σχέσεις άνταποκρίνονται στό χαρακτήρα, στήν κατάσταση τών παραγωγικών δυνάμεων καί δίνουν 5πλα στήν άνάπτυξη τών παραγωγικών δυνάμεων. Γιά τούτο; όσο κι άν καθυστερούν οί παραγωγικές σχέσεις άπό τήν άνάπτυξη τών παραγωγικών δυνάμεων, πρέπει άργά ή γρήγορα νάρθουν σε άντιστοιχία—καί πραγματικά έρχονται σέ άντιστοιχία—μέ τό έπίπεδο τής άνάπτυξης τών παραγωγικών δυνάμεων, μέ το χαραχτήρα τών παραγωγικών δυνάμεων. Στήν αντίθετη περίπτωση θά είχαμε ριζική παραβίαση τής ενότητας τών παραγωγικών δυνάμεων καί τών παραγωγικών σχέσεων μέσα στό "ιύστημα τής παραγωγής, θά είχαμε ρήγμα στήν παραγωγή στό· σύνο/ό της, κρίση τής παραγωγής, καταστροφή τών παραγωγι/'">ν δυνάμεων.

f i d τό biaXeXTiicô καί (ατορικό υλισμό

72»

Οί οικονομικές κρίσεις στίς καπιταλιστικές χώρες, οπου ή καπιταλιστική Ατομική ίδιοχτησία , στά μέσα παραγωγής βρίσκεται σέ κατάφωρη Ασυμφωνία μέ τόν κοινωνικό χαραχτήρα τής πορείας τής παραγωγής, μέ τό χαραχτήρα τών παραγωγικών δυνάμεων, βίναι ένα παράδειγμα τής Ασυμφωνίας άνάμεσα στίς σχέσβις καί στό χαραχτήρα τών παραγωγικών δυνάμεων, ένα παράδβιγμα τής ούγκρουοής τους. 'Αποτέλεσμα αυτής τής άσυμφωνίας είναι οί οικονομικές κρίσεις, πού όδηγοϋν στήν καταστροφή τών παραγωγικών δυνάμεων κι αύτή ή ίδια ή άσυμφωνία άποτελεί τήν οικονομική βάση τής κοινωνικής έπανάστασης, πού ή άποστολή της βίναι νά καταστρέψει τίς τωρινές παραγωγικές σχέσεις καί νά δημιουργήσει καινούργιες, πού ν' άνταποκρίνονται οτό χαραχτήρα τών παραγωγικών δυνάμβων. Καί άντίθετα, παράδειγμα γιά τήν πλήρη αντιστοιχία τών παραγωγικών σχέσεων μέ τό χαραχτήρα τών παραγωγικών δυνάμεων είναι ή σοσιαλιστική λαϊκή οίχονομία στήν ΕΣΣΔ, όπου ή χοινω/ική ίδιοχτησία στά μέοα παραγωγής βρίσκεται oé τέλεια άντιοτοιχία μέ τόν κοινωνικό χαραχτήρα τής πορβίας τής παραγωγής καί οπου γι' αύτό δέν υπάρχουν ούτε οικονομικές χρίσεις, ούτε καταστροφή τών παραγωγικών δυνάμεων. Συνεπώς, οί παραγωγικές δυνάμεις δέν βίναι μονάχα τό πιό κινητό καί τό πιό Επαναστατικό στοιχείο τής παραγωγής. Είναι ταυτόχρονα καί τό καθοριστικό στοιχείο τής Εξέλιξης τ ί ς παραγωγής. "Οτι λογής είναι οί παραγωγικές δυνάμβις, τέτιβς πρέπει νά είναι καί οί παραγωγικές σχέσεις. "Αν ή κατάσταση τών παραγωγικών δυνάμεων άπαντάει στό έρώτημα : μέ τί είδους έργαλεία παραγωγής οί άνθρωποι παράγουν τά υλικά άγαθά πού τούς είναι άπαραίτητα, ή κατάσταση τών παραγωγικών σχέσεων άπαντάει μέ τή σειρά της σέ άλλο έρώτημα : σέ ποιανού τήν κατοχή βρίσκονται τ ά μ έ σα π α ρ α γ ω γ ή ς (γή, δάση, νερό, υπέδαφος, πρώτες ύλες, έργαλεία παραγωγής, χτίρια πού έχουν σχέοη μέ τήν παραγωγή, μέσα μεταφοράς καί επικοινωνίας κλπ); Σέ ποιανού διάθεση βρίσκονται τά μέσα παραγωγής; Στή διάθεση ολόκληρης τής κοινωνίας, ή στή διάθεση ξεχωριστών άτόμων, όμάδων, τάξεων, πού τά χρησιμοποιούν γιά νά Εκμεταλλεύονται άλλα άτον μα, ομάδες, τάξεις; " Νά ή σχηματική εικόνα τής άνάπτυξης τών παραγωγικών δυνάμεων άπό τούς αρχαίους χρόνους ίσαμε τίς μέρες μας : Πέρασμα άπό τά χοντροκομμένα πέτρινϊ Εργαλεία στό τό-

7.30

Σ τ ά λ ι ν

cc καί στά βέλη, καί os σχέση μ' αυτό, πέραομα άπό τόν κυνηγετικό τρόπο ζωής οτήν Εξημέρωση τών ζωων καί οτήν πρωτόγο/η χτηνοτροφία. Πέρασμα από τά πέτρινα έργαλεία ατά μετάλλινα (οιδερενιο τσεκούρι, άροτρο μέ σιδερένιο ύνί, κλπ) χαί αντίστοιχο πέρασμα στήν καλλιέργεια τών φυτών καί στή γεωργία. Παραπέρα καλυτέρευση τών μετάλλινων Εργαλείων γιά τήν κατεργασία τών ύλιχών, πέρασμα στό φυσερό τού σιδηρουργού, στήν αγγειοπλαστική καί άντίστοιχη άνάπτυξη τής χειροτεχνίας, χωρισμός τής χειροτεχνίας άπό τή γεωργία, άνάπτυξη άνεξάρτητη; χειροτεχνικής παραγωγής καί ύστερα τών χειροτεχνικών Εργαστηρίων (μανιφακτούρα). Πέρασμα άπό τά χειροτεχνικά έργαλεία παραγωγής στή μηχανή καί μετατροπή τής χειροτεχνικής παραγωγή; τής μανκρακτούρας στή μηχανοποιημένη βιομηχανία. ΙΙέραο;·α στό σύστημα τών μηχανών Χαί Εμφάνιση τής σύγχρονης μεγάλης βιομηχανίας μέ μηχανές. Αύτή είναι ή γενική—πολύ άτελής—εικόνα τής έξέλιξης τών παραγωγικών δυνάμεων τής κοινωνίας στό διάβα τής ιστορίας τής άνθρωπότητας. Καί είναι αυτονόητο, δτι ή άνάπτυξη χαί ή καλυτέρευση τών εργαλείων παραγωγής πραγματοποιήθηκαν άπό τούς άνθρώπους πού Εχουν σχέση μέ τήν παραγωγή καί δχι άνεξάρτητι άπό τούς άνθρώπους. Συνεπώς, μαζί μέ τήν άλλαγή καί τήν Εξέλιξη τών Εργαλείων τής παραγωγής άλλαζαν καί έξελίσσονταν χαί οί άνθρωποι, σάν τό σπουδαιότερο στοιχείο τών παραγωγικών δυνάμεων, άλλαζαν καί Εξελίσσονταν ή παραγωγική πείρα τους, οί συνήθειες τής δουλιάς τους, ή ίκανότητά τους νά χειρίζονται τά έργαλεία τής παραγωγής. Ιέ άντιστοι^ία μέ τίς άλλαγές καί μέ τήν έξέλιξη τών παραγωγικών δυνάμεων τής κοινωνίας στήν πορεία τής ιστορίας άλλαζαν καί εξελίσσονταν οί παραγωγικές σχέσεις τών άνθρώπων, οί οί/.ονομικές σχέσεις τους. Ί Ι ίστορία γνωρίζει πέντε β α σ ι κ ο ύ ς τύπους παραγωγικών σχέσεων : τόν πρωτόγονο κοινοτικό, τό δουλοχτητικό, τό φεουδαρχικό, τόν κεφαλαιοκρατικό καί τό σοσιαλιστικό. Στό πρωτόγονο κοινοτικό καθεστώς, βάση τών παραγωγικών σχέσεων είναι ή κοινωνική ίδιοχτησι® στά μέσα τής παραγωγής. Αύτό βασικά άνταποκρίνεται στό χαραχτήρα τών παραγωγικών δυνάμεων α' αύτή τήν περίοδο. Μέ τά πέτρινα Εργαλεία, καθώς καί μέ τό τόξο καί τά βέλη, πού φάνηκαν άργότερα, οί άνθρωποι δέν μπορούσαν νά παλαίβουν Ενας-ενας μέ τίς δυνάμεις τής φύσης wxl μέ τά άγρια ζώα. Γιά νά μαζέψουν

f i d τό όιαλΐΧτικό κα( Ιστορικό υλισμό

731

τούς καρπούς στά δάση, νά ψαρέψουν, νά χτίσουν μιά οποιαδήποτε χατοιχία, οί άνθρωποι είναι υποχρεωμένοι νά δουλεύουν άπό χοινοϋ, άν δέ θέλουν νά πεθάνουν άπό τήν πείνα ή νά πέσουν θύματα τών άγριμιών ή τών γειτονικών κοινοτήτων. Ί Ι κοινή δουλιά οδηγεί σέ κοινή ίδιοχτησία στά μέσα παραγωγής, καθώς καί στά προϊόντα τής παραγωγής. Έδώ είναι άγνωστη άκόμα ή έννοια τής άτομικής ίδιοχτ/]σίας στά μέσα τής παραγωγής, άν δέ λογαριάσουμε τήν προσωπική ίδιοχτησία πάνω σέ δρισμένα έργαλεία παραγωγής, πού είναι ταυτόχρονα καί όπλα γιά τήν άμυνα άπό τ' άγρια θηρία. Έ δ ώ δέν υπάρχει έκμετάλλευση, δέν υπάρχουν τάξεις. Στό καθεστώς τής δουλείας, βάση τών παραγωγικών σχέσεων είναι ή ίδιοχτησία τοϋ δουλοχτήτη στά μέσα παραγωγής καθώς καί στό δουλευτή τής παραγωγής, στό δοϋλο,πού ό δουλοχτήτης μπορεί νά τόν πουλήσει, νά τόν άγοράσει, νά τόν σκοτώσει σά χτήνος. Οί τέτιες παραγωγικές σχέσεις άνταποκρίνονται βασικά στήν κατάσταση τών παραγωγικών δυνάμεων σ* αύτή τήν περίοδο. Άντί γιά πέτρινα έργαλεία, οί άνθρωποι είχαν τώρα στή διάθεσή τους μετάλλινα εργαλεία. Άντί μιάν άθλια καί πρωτόγονη κυνηγετική οίκονομία, πού δέ γνώριζε ούτε τή χτηνοτροφία, ούτε τή γεωργία, φάνηκαν ή χτηνοτροφία, ή γεωργία, οί χειροτεχνίες, ό καταμερισμός τής δουλιάς άνάμεσα στούς διάφορους αύτούς κλάδους τής παραγωγής, έγινε δυνατή ή άνταλλαγή τών προϊόντων άνάμεσα σέ ξεχωριστά άτομα καί κοινωνίες καί ή συσσώρευση τοϋ πλούτου σέ χέρια λίγων, ή πραγματική συσσώρευση τών μέσων παραγωγής στά χέρια μ ι ί ς μειοψηφίας, έγινε δυνατή ή υποταγή τής πλειοψηφίας στή μειοψηφία καί ή μετατροπή τών μελών τής πλειοψηφίας σέ δούλους. Έ δ ώ δέν υπάρχει πιά κοινή καί λεύτερη έργασία δλων τών μελών τής κοινωνίας μέσα στήν πορεία τής παραγωγής, κυριαρχεί ή άναγκαστική δουλιά τών δοόλω/, πού τυύς έκμεταλλεΰονται οί μή έργαζόμενοι δουλοχτήτες. Γι' αύτό δέν υπάρχει καί κοινή ίδιοχτησία στά μέσα τής παραγωγής, δπως καί στά προϊόντα τής παραγωγής. Τήν άντικαθιστά ή άτομική ίδιοχτησία. Έ δ ώ ό δουλοχτήτης είναι ό πρώτος καί βασικός ίδιοχτήτ/ ( ς, 6 άπόλυτος ίδιοχτήτης. Πλούσιοι καί φτωχοί, έκμεταλλευτές κι έκμεταλλευόμενοι, άνθρωποι μέ δλα τά δικαιώματα καί άνθρωποι δίχως κανένα δικαίωμα, πού βρίσκονται σέ σκληρή ταξική πάλη άνάμεσά τους, τέτια είναι ή εικόνα τού δουλοχτητικού καθεστώτος.

7.30

Σ τ ά λ ι ν

Στό φεουδαρχικό καθεστώς, βάση τών παραγωγικών σχέσεων είναι ή ίδιοχτησία τοό φεουδάρχη στά μέσα τής παραγωγής χαί ή περιορισμένη ίδιοχτησία του πάνω στό δουλευτή τής παραγωγής, στό δουλοπάροικο, πού ό φεουδάρχης δέ μπορεί πιά νά τόν σκοτώσει, άλλά πού μπορεί νά τον πουλήσει, νά τόν άγοράσει. Δίπλα στή φεουδαρχική ίδιοχτησία υπάρχει ή Ατομική ίδιοχτησ'α τοϋ άγρότη καί τοδ χειροτέχνη στά έργαλεία παραγωγής και στό άτομικό του νοικοκυριό, πού βασίζεται στήν προσωπική έργασία. Οί τέτιβς παραγωγικές σχέσεις άνταποκρίνονται δασικά στήν κατάσταση τών παραγωγικών δυνάμεων σ' αύτή τήν περίοδο. Ή παραπέρα καλυτέρευση στό λυώσιμο και στήν έπεξεργασια του σίδερου, ή διάδοση τοΰ σιδερένιου άλετριοΰ καί τού άργαλειού, ή παραπέρα άνάπτυξη τής γεωργίας, τής κηπουρικής, τής άμπελουργίας, τής έλαιουργίας. Ή έμφάνιση τών χειροτεχνικών Επιχειρήσεων (μανιφακτούρες) δίπλα στά μικρά Εργαστήρια τών βιοτεχνών, αύτά είναι τά χαραχτηριστικά γνωρίσματα γιά τήν κατάσταση τών παραγωγικών δυνάμεων. Οί καινούργιες παραγωγικές δυνάμεις άπαιτούν άπό τό δουλευτή νά έχει κάποια πρωτοβουλία στήν παραγωγή καί κλίση στή δουλιά, ενδιαφέρον γιά τή δουλιά. Γι' αύτό δ φεουδάρχης παρατάει τό δούλο, πού δέν εχει Ενδιαφέρον γιά τή δουλιά καί πού το·"> λείπει ολότελα ή πρωτοβουλία καί προτιμάει νά εχει νά κάνει μέ τό δουλοπάροικο, πού έχει δικό του νοικοκυριό, δικά του εργαλεία παραγωγής καί έχει κάποιο ενδιαφέρον γιά τή δουλιά, άπαραίτητο γιά νά καλλιεργεί τή γή καί νά πληρώνει σέ είδος έ'να μέρος άπό τή σοδιά του στό φεουδάρχη. Έ δ ώ ή άτομική ίδιοχτησία Εξελίσσεται άκόμα παραπέρα. Ί Ι Εκμετάλλευση είναι σχεδόν τόσο σκληρή, όσο καί στή δουλεία, μόλις είναι κάπως πιό μαλακιά. Ή ταξική πάλη άνάμίσα στούς Εκμεταλλευτές καί τούς εκμεταλλευόμενους είναι τό χαραχτηριστικά γνώρισμα τού φεουδαρχικού καθεστώτος. Στό κεφαλαιοκρατικό καθεστώς, βάση τών παραγωγικών σχέσεων είναι ή καπιταλιστική ίδιοχτησία στά μέσα παρζγωγής, χωρίς νά υπάρχει ίδιοχτησία πάνω στούς δουλευτές τής παραγωγής, στούς μισθωτούς εργάτες, πού ό καπιταλιστής δέ μπορεί ούτε νά τούς σκοτώσει, ούτε νά τούς πουλήσει, γιατί είναι λεύτεροι άπό προσωπική εξάρτηση, δέν έχουν όμως μέσα παραγωγής καί γιά νά μήν πεθάνουν άπό τήν πείνα είναι ύποχρεωμένοι νά πουλούν τήν Εργατική τους δύναμη στόν

f i d ι ό 6ιαλεχτικό καί Ιστορικό Ολιομό

73J

καπιταλιστή χαί νά υποφέρουν τό ζυγό τής Εκμετάλλευσης. Δίπλα στήν καπιταλιστική ίδιοχτησία στά μέσα τής παραγωγής, ύπάρχει καί είναι στήν πρώτη περίοδο πλατιά διαδομένη ή βασισμένη στήν προσωπική έργασία άτομική ίδιοχτησία στά μέσα παραγωγής τοϋ άγρότη καί τοϋ βιοτέχνη, πού Εχουν Απελευθερωθεί άπό τήν Εξάρτηση τής δουλοπαροικίας. Στή θέση τών Εργαστηρίων τών βιοτεχνών καί τών έπιχειρήσεων μανιφακτούρας, φάνηκαν οί τεράστιες φάμπρικε^καί τά έργοστάσια, πού είναι Εξοπλισμένα μέ μηχανές. Στή θέση τών χτημάτων τών εύγενών, πού καλλιεργούνταν μέ πρωτόγονα άγροτικά Εργαλεία παραγωγής, φάνηκαν μεγάλες κεφαλαιοκρατικές Επιχειρήσεις, πού λειτουργούν μέ βάση τή γεωπονική τεχνική καί πού είναι Εφοδιασμένες μέ άγροτικές μηγανές. Οί καινούργιες παραγωγικές δυνάμεις άπαιτοϋν άπό τούς δουλευτές τής παραγωγής νά είναι πιό αναπτυγμένοι, νά Εχουν μεγαλύτερη άντίληψη άπό τούς Αποβλακωμένους καί άξεοτους δουλοπάροικους, νά είναι ίκανοί νά καταλαβαίνουν τή μηχανή καί νά τή χειρίζονται σωστά. Γι' αύτό οί καπιταλιστές προτιμούν νά Εχουν νά χάνουν μέ Ελευθερωμένους άπ' τά δεσμά τής δουλοπαροικίας μισθωτούς Εργάτες, πού νά είναι άρκετά Αναπτυγμένοι γιά νά χειρίζονται σωστά τίς μηχανές. Ό καπιταλισμός ομως, άναπτύσσοντας τίς παραγωγικές δυνάμεις σέ κολοσσιαίες διαστάσεις, μπλέχτηκε μέσα σέ Αξεδιάλυτες γι' αύτόν άντιθέσεις. Παράγοντας δλο χαί πιό πολλά έμπορεύματα καί Ελαττώνοντας τίς τιμές τους, ό καπιταλισμός οξύνει τό συναγωνισμό, καταστρέφει τή μάζα τών μικρών καί μεσαίων ίδιοχτητών, τούς μεταβάλλει σέ προ/ετάριους, κατεβάζει τήν Αγοραστική τ ι υ ; ικανότητα, μί άποτέλεσμα νά μή μπορούν νά διατεθούν τά έμπορεύματα πού Εχουν παραχτεΐ. ΓΙλαταίνοντας ομως τήν παραγωγή, καί συγκεντρώνοντας έκατομμύρια έργάτες σέ τεράστιες φάμπρικες καί έργοστάσια, ό καπιταλισμός δίνει κοινωνικό χαραχτήρα στή λειτουργία τής παραγωγής καί ύπονομεύει ετσι τήν ίδια του τή βάσ»), γιατί ό κοινωνικός χαραχτήρας τής λειτουργίας τής παραγωγής Απαιτεί νά υπάρχει κοινωνική ίδιοχτησία στά μέσα παραγωγής, ένώ ή ίδιοχτησία τών μέσων παραγωγής παραμένει ίόιοχτησία Ατομική, καπιταλιστική, ασυμβίβαστη μέ τόν κοινωνικό χαραχτήρα τής λειτουργίας τής παραγωγής. Αύτές οί Ανειρήνευτες Αντιφάσεις Ανάμεσα στό χαραχτήρα τών παραγωγικών δυνάμεων και στίς παραγωγικές σχέσεις γίνονται αισθητές οτίς περιοδικές κρίσεις ύπερπαραγωγής, οταν οί καπι-

734

Σ τ α λ ι ν

ταλιστές, μή βρίσκοντας άγοραστές ικανούς νά πληρώσουν τά έμπορεύματα τους έξαιτίας της καταστροφής τών μαζών τοϋ πληθυσμού πού την προκάλεσαν οί ίδιοι, άναγκάζονται νά καίνε τά τρόφιμα, νά καταστρέφουν έτοιμα έμπορεύματα, νά σταματούν τήν παραγωγή, νά καταστρέφουν τίς παραγωγικές δυνάμεις, τή στιγμή πού έκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν άπό τήν άνεργία καί τΐ)ν πείνα, δχι γιατί λείπουν έμπορεύματα, άλλά γιατί έχουν ταραχτεί πάρα πολλά. Αύτό θά πεί οτι οί καπιταλιστικές παραγωγικές σχέσεις έπαψαν ν' άνταποκρίνονται στήν κατάσταση τών παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας καί ήρθαν cé άνειρήνευτη άντίθεση μ' αύτές. Αύτό θά πεί, ότι ό κ%ΐφ£αλισμός έγκυμονεί τήν έπανάσταση, πού έχει άποστολή -ν* άντικαταστήσει τήν τωρινή κεφαλαιοκρατική ίδιοχτησία σ ΐ ά τ ή ς παραγωγής μέ τή σοσιαλιστική ίδιοχτησία. Αύτό θά πεί, ότι ή όξύτατη ταξική πάλη άνάμεσα στούς εκμεταλλευτές καί τούς έκμεταλλευόμενους άποτελεί βασικό γνώρισμα τού κεφιλαιοκρατικού καθεστώτος. Στό σοσιαλιστικό καθεστώς, πού γιά τήν ώρα έχει πραγματοποιηθεί μονάχα στήν ΕΣΣΔ, βάση τών παραγωγικών σχέσεων είναι ή κοινωΛκή ίδιοχτησία στά μέσα παραγωγής. Έ δ ώ δέν όπάρχουν πιά ούτε Εκμεταλλευτές, ούτε εκμεταλλευόμενοι. Τά προϊόντα πού παράγονται, μοιράζονται άνάλογα μέ τή δουλιά καί σύμφωνα μέ τήν άρχή «όποιος δέ δουλεύει δέν τρώει». Οί άμοιβαίες σχέσεις τών άνθρώπων μέσα στήν πορεία της παραγωγής χαραχτηρίζονται έδώ σά σχέσεις συντροφικής συνεργασίας καί σοσιαλιστικής άλληλοβοήθειας άνάμεσασέ δουλευτάδες πού είναι έλεύθεροι άπό έκμετάλλευση. Έδώ οί παραγωγικές σχέσεις βρίσκονται σέ πλέρια άντιστοιχία μέ τήν κατάσταση τών παραγωγικών δυνάμεων, γιατί ό κοινωνικός χ α ραχτήρας τής πορείας τής παραγωγής στηρίζεται ^τήν κοινωνική ίδιοχτησία στά μέσα τής παραγωγής. Γι' αότό, ή σοσιαλιστική παραγωγή στή Σοβιετική Ένωση δεν ξέρει τίς περιοδικές κρίσεις υπερπαραγωγής καί τούς παραλογισμούς πού συνδέονται μ' αύτές. Γι* αύτό, οί παραγωγικές δυνάμεις άναπτύσσονται έδώ μέ έπιταχυνόμενο ρυθμό, Επειδή οί παραγωγικές σχέσεις πού άνταποκρίνονται σ' αύτές τίς δυνάμεις δίνουν άπεριόριστη απλο^στήν τέτια άνάπτυξη.

Γιά τό Μαλεχτικό κιιί Ιστορικό υλισμό

735

Αύτή βίναι ή είχόνα τής εξέλιξης τών παραγωγικών σχέσεων τών άνθρώπων στό διάβα τής ιστορίας τής άνθρωπότητας. Λύτή είνα: ή έςάρτηση τής έςέλιξης τών παραγωγικών σχέσεων άπό τήν έξέλιξη τών παραγωγικών δυνάμεων τής κοινωνίας, πρίν άπ' όλα άπό τήν έξέλιξη τών εργαλείων τής παραγωγής, έξάρτηση πού κάνει ώστεοί άλλαγές καί ή έξέλιξη τών παραγωγικών δυνάμεων νά οδηγούν άργά ή γρήγορα σέ άντίστοιχε; άλλαγές καί στήν έξέλιξη τών παραγωγικών σχέσεων. i ' H χρησιμοποίηση καί ή δημιουργία μέσων έργαοίας*—λέβ-. ί Μάρ»—αν καί άποτελοΟν κιόλας, έμ^υα/,α, Ιδίωμα μβρικών βίίών ζώων, χαραχτηρίζ'.υν τό βίδικα ανθρώπινο προτσές (πορεία) έργαοία;, χαί γι' αΰτο i Φραγκλίνο; δίνει τόν δρισμό βτι δ άνθρωπο; βίναι . . ζώο πού φτιάχνει ί ρ γ α λ ι ί α . *Οοη σπουδαιότητα ·χβ·. ό τρόπο; χαταοχβυής τ ώ ; λβ'.ψανων τών ον.βλίτών για τή γνώοη τοΟ ίργανιομοί τών ζωων πού έςαφανίοτηκαν, τήν Μια οπουδαιοττ,τα έχουν τ ι λβϊψανα τών μέοων έργαοίας για τηνέχτίμηοη τών οίχονομιχών κοινωνικών σχηματισμών πού ϊχουν έ;αφανιοτ3ί. Οί οίκονομιχϊ; έποχές ςβχωρ'ζουν, δχι άπό τό τί παραγουν, άλλα άπο τό πώς, με τ; ; · ΐ οα βργαοίας τό παραγουν. Τα μέοα έργαο'.ας δέν βίνα'. μοναχα τό μέτ^ο την έςβλιξη τ ή ; άνθρώπινης έργατικής ίυναμης, μα καί δ ΐ ι ί χ τ η ς τ ο / κοινωνικών οχίοιων, μέ:α οτίς όποΐβς ουντβλβίται ή εργασία». (Κ M a p «Τό Κβφάλαιο», τόμ. 1 οβλ 121, έκδ. 1935).

Και παρακάτω: «Οί χοινωνιχές οχέοβις συνδέονται στβνα μέ τίς παραγωγικές δυνάμεις. 'Αποχτώντας καινούργιες παραγωγικές δυνάμεις, οί άνθρωποι άλλαζουν τ'.ν τρόπο τής παραγωγής τους, χαί μέ τήν άλλαγη το·) τρόιτου τ ή ; παραγωγής, τοΟ τρόπου πού κερδίζουν τα μέοα τής ζωής τους, άλλαζουν χαί δλες τίς χοινωνιχίς τους σχέσεις. Ό χερόμυλος μάς δίνιι μιά κοινωνία μι άρχοντες (φβουδορχβς I. Σ τ ά λ ι ν ) , δ ατμόμυλος μιά κοινωνία μί Ριομήχανους καπιταλιστές». (Κ. Μ α ρ ξ καί Φ. Έ ν γ κ ε λ ς, "Απαντα, « μ . V οελ. 364). «Ζουμ· μέοα σέ μΐ2 άδι&κοπη χίνηοη αύξησης τών παραγωγικών δυνάμεων, καταστροφής κοινωνικών σχέοεων, διαμόρφωσης (δβών. Ά χ ί ν η τ η είναι μοναχα ή άφαίρεοη άπό τήν κίνηση». (οτό Ιδιο οβλ. 364).

Χαραχτηρίζοντας τόν ιστορικό υλισμό όπως διατυπώνεται στό «Μανιφέστο τού Κομμουνιστικού Κομματος», ό Ένγκελς λέει: * Ή οίκονομική παραγωγή καί ή κοινωνική διάρθρωση τής κα'^ε ιστορικής έποχής, που αναγχαοτικα άπορέει 4 π ' αύτη, άποτε/οΊν τη βάση τής πολιτικής καί πνευματικής Ιστορίας αύτής τής έποχής... 1·>μφωνα μ' αύτό (άπό τόν καιρό τής άποούν&εοης τής άρχαίγονης κοινής γαιοχτησίας), βλη ή ίστορία ήταν ίστορία πάλης τών τάξεων, παλής άναμβοα οέ έκμεταλλευόμινες χαί έχμεταλλευτικές, σέ ύι-οτελβίς χαί χυρίαρχις *Μί τόν 6ρο «μέσα έργασίας», 6 ΜιίρΕ έννοεί παραγωγής I. I τ d λ ι ν.

κυρίως r d

έργαλπα

736

Σ τ ά λ ι ν

τ>ξ·ις οτίς ίιαφορις βαάμΐβις τής κοινωνικής έξέλιξης... Ί ω ρ α ό μ ω ς ή κ α λή αύτή Ιφταοβ βέ μια βα&μίβα, 8«ου ή βχμβιαλλιυόμβνη χα( καταπιεζόμ(νΐ) ταξη (τό προλιταριατο) ί ί μπορ«1 πια να άπολιυ&βρω&ιΐ άκύ τήν ταξη, πού τό έ χ μ ι τ α λ λ ι ΰ · τ α ι καί τό καταπιέζ«'. (τήν ίοτική ταξη), ΐ ί χ ω ς ν' άπβλβυ&βρώοβι ταυτόχρονα για πάντα όλόκληρη την κοινωνία άπό τήν έκμβταλλ·υοη, τήν χαταπίιοη καί την παλη τών ταξιων». (Ιΐρόλογο; το3 Φ "Ε ν γ κ ι λ ς. οτη -γερμανική Ικίοοη το31&83 τοϋ «Μανιφέστου»).

δ) Ή τ ρ ί τ η ι δ ι ό τ η τ α της παραγωγής είναι οτι otxaiνούργιες παραγωγικές δυνάμεις καί οί άντίστοι/ες σ' αυτές παραγωγικές σχέσεις δέ φανερώνονται χωριστά από το παλιό καθεστώς, ύστερα άπό τήν έξαφάνιση τοϋ παλιού καθεστώτος, άλλά μέσα στους κόλπους τού παλιού καθεστώτος. Φανερώνονται οχι σάν άποτέλεσμα μιά; προμελετημένης συνειδητής δράσης τών άνθρώπων, άλλά αυθόρμητα, άσυνείδητα, άνεξάρτητα άπό ττι θέληση τών άνθρώπων. Τό φανέρωμα γ νεται αυθόρμητα καί άνεξάρτητα άπό τή θέληση τών άνθρώπων, γιά δυό λόγους: Πρώτα, γιατί οί άνθρωποι δέν είναι λεύτεροι νά δ.αλέξουν τούτον ή έκείνο τόν τρόπο παραγωγής, άφοϋ καθ* νέα γενεά μπαίνοντας στή ζωή βρίσκει κιόλας Ετοιμες τίς παραγωγικές δυνάμεις καί τίς παραγωγικές σχέσεις, σάν άποτέλεσμα τής δουλιάς τών περασμένων γενιών. Καί γι' αύτό είναι άναγκασμένη νά δεχτεί στόν πρώτο καιρό δ,τι βρίσκει έτοιμο στόν τομέα τής παραγωγής καί νά βολευτεί μ' αύτό γιά νά μπορέσει νά παράγει ύλικά άγαθά. Δεύτ.ρο, γιατί καλυτερεύοντας τούτο r εκείνο τό έργαλεϊο παραγωγής, τούτο ή έκείνο τό στοιχείο τών παραγωγικών δυνάμεων οί άνθρωποι δέν έχουν συνείδηση, δεν καταλαβαίνουν καί ούτε βάζουν στό νοό τους σ έ τ ί κ ο ι ν ω ν ι κ ά άποτελέσματα πρέπει νά τούς δδηγήσουν αύτές οί τελειοποιήσεις, άλλά σκέφτονται μονάχα τά καθημερινά τους συμφέροντα, δηλ, πώς νά κάνουν πιό εύκολη τή δουλιά τους καί νά πετύχουν κάποιο άμεσο καί χειροπιαστό οφελος γιά τόν έαυτό τους, "Οταν μερικά μέλη τής κοινωνίας τ/,ς πρωτόγονης κοινότητας περνούσαν αιγά-σιγά καί ψηλαφητά άπό τά πέτρινα εργαλεία στά σιδερένια, δέν ήξεραν φυσικά, οντε καί βάζαν στό νού τους, σέ τί κ ο ι ν ω ν ι κ ά άποτελέσματα θά τούς οδηγούσε αύτός ό νεωτερισμός, δέν καταλάβαιναν καί δέν είχανε συνείδηση «:ώς τό πέρασμα στά μετάλλινα έργαλεία σημαίνει άνατροπή στήν παραγωγή, ότι θά όδηγούσε τελικά στό καθεστώς τής δουλείας. Θέλανε άπλούατατα νά κάνουν τή δουλιά τους πιό εύκολη καί νά πετύχουν ένα άμεσο χειροπιαστό όφελος. Ί Ι

f i d τό ϋιαλεχτικό καί Ιστορικό ύλισμό

737

συνειδητή τους δράση περιοριζόταν στά στβνά πλαίσια τοό καθημερινού προσωπικού συμφέροντος. "Οταν στήν περίοδο του φεουδαρχικού καθεστώτος ή ν-αρή άστική τάξη τής Εύρώπης άρχιζε νά χτίζει, δίπλα στά | ικρά εργαστήρια τών συντεχνιών, τίς μεγάλες Επιχειρήσεις μα/ιφακτούρας καί κινούσε Ετσι πρός τά μπρός τίς παραγωγιχές δυνάμεις τής κοινωνίας, δέν ήξερε βέβαια χαί ούτε Εβαζε στό νοό της, σ έ τ ί κ ο ι ν ω ν ι κ έ ς συνέπειες θά οδηγούσε αύτός δ νεωτερισμός. Δέν είχε συνείδηση καί δέν καταλάβαινε δτι ό «μικρός» αύτός νεωτερισμός θά δδηγούσε σέ τέτια Ανακατάταξη τών κοινωνικών δυνάμεων, πού θάπρεπε νά τελειώσει μέ έπανάσταση καί ένάντια στή βασιλική έξουσία, πού τόσο έχτιμοΰσε τήν εύννοιά της καί ένάντια στούς εύγενείς, πού στίς γραμμές τους συχνά όνειρεύονταν νά μπουν οί καλύτεροι Εκπρόσωποι τών νέων Αστών. Έ άστική τάξη ήθελε Απλώς νά φτηνήνειτήν παραγωγή έμπορευμάτων, νά ρίξει πιό πολλά έμπορεύματα στίς Αγορές τής 'Ασίας καί τής 'Αμερικής, πού μόλις είχε Ανακαλυφθεί, καί νά πραγματοποιήσει μεγαλύτερα κέρδη. Έ συνειδητή της δράση περιοριζότανε στά στενά πλαίσια αύτής τής καθημερινής πραχτικής. "Οταν οί ρώσοι κεφαλαιοκράτες μαζί μέ τούς ξένους κεφαλαιοκράτες φύτευαν έντατικά στή Ρωσία τή σύγχρονη μηχανοποιημένη μεγάλη βιομηχανία, Αφήνοντας άπείραχτο τόν τσαρισμό καί ρίχνοντας τούς άγρότες βορά στούς τσιφλικάδες, δέν "ήξεραν φυσικά ούτε Εβαζαν στό νου τους σέ ποιές κ ο ι ν ω ν ι κ έ ς συνέπειες θά όδηγοϋσε ή σοβαρή αύτή άνάπτυξη τών παραγωγιχών δυνάμεων, δέν είχαν συνείδηση, ούτε καταλάβαιναν ότι αύτό τό σοβαρό αλμα στόν τομέα τών παραγωγικών δυνάμεων τής κοινωνίας θά όδηγοϋσε σέ τέτια Ανακατάταξη τών κοινωνικών δυνάμεων, πού θά Εδινε τή δυνατότητα στό προλεταριάτο νά πάρει μέ τό μέρος του τήν Αγροτιά καί νά πραγματοποιήσει τή νικηφόρα σοσιαλιστική επανάσταση. "Ηθελαν άπλώς νά πλατύνουν στό Επακρο τή βιομηχανική παραγωγή, νά καταχτήσουν τήν κολοσιαία έσωτερική άγορά, νά γίνουν μονοπωλητές καί ν' Απομυζούν Από τή λαϊκή οίκονομία δσο τό δυνατό μεγαλύτερα κέρδη. Ή συνειδητή δράση τους δέν ξεπερνούσε τά καθημερινά στενά πραχτικά συμφέροντά τους. Ό Μάρξ λέει σχετικά μ' αύτό: «Στήν κοινωνική παραγωγή τής ζωής τοος (8ηλ. οτήν παραγωγή τ β ν ύ λ ι κ β ν άγαθβν, πού βίναι αναγκαία για τή ζωή τβν άνθρώπων, I. Σ τ α 47. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινισμού.

738

I. Σ τ d λ Γ ν

λ ι ν) οί άνθρωποι έρχονται οέ καθορίομένες, άναγκαΐες, άνιςαρτητ · ς* άπό τή θέληοή τους οχέοβις, οτίς π α ρ α γ ω γ ι κ έ ς οχέοε-.ς, που άντιοτοιχοδν οέ δριομένη ραθμίΐα βζέλιςης τβν Ολικών παραγωγικών τους δυνάμεων». (Κ. Μ α ρ ξ , Λιαλεχτα "Κργα, τόμ. I οελ. 269).

Αύτό όμως δέ θά πεί πώς ή άλλαγή τών παραγωγικών σ χ έ σεων καί τό πέρασμα άπό τίς παλιές παραγωγικές σχέσεις στίς: νέε; γίνεται ομαλά, χωρίς συγκρούσεις, χωρίς κλονισμούς. 'Αντίθετα, τό τέτιο πέρασμα γίνεται συνήθως μέ τήν έπαναστατική άνατροπή τών παλιών παραγωγικών σχεσεων καί μέ τήν έγκαθίδρυση τών νέων. "12ς μιά ορισμένη περίοδο, ή έξέλιξη τών π α ραγωγικών δυνάμεων καί οί άλλαγές στόν τομέα τών παραγωγικών σχέσεων κυλάνε αύθόρμητα, άνεξάρτητα άπό τή θέληση τών άνθρώπων. Αύτό όμως γίνεται μονάχα ώς μιά ορισμένη στιγμή, ώς τή στιγμή πού οί παραγωγικές δυνάμεις, πού φανερώθηκαν καί άναπτύσσονται, θά ωριμάσουν δσο χρειάζεται. "Οταν οί νέες παραγωγικές δυνάμεις έχουν ώριμάσει, οί παραγωγικές σχέσεις πού όπάρχουν καί οί φορείς τους, οΕ κυρίαρχες τάξεις, μετατρέπονται σέ «άνυπέρβλητο» φραγμό, πού μπορεί νά π α ρ α μεριστεί μόνο μέ τή συνειδητή δράση τών νέων τάξεων, μέ τή βίαιη δράση αύτών τών τάξεων, μέ τήν έπανάσταση. Έ δ ώ φαίνεται μέ έξαιρετική σαφήνεια ό τ ε ρ ά σ τ ι ο ς ρ ό λ ο ς τών νέων κοινωνικών ιδεών, τών νέων πολιτικών θεσμών, τής νέας πολιτικής έξουσίας, πού είναι προορισμένοι νά καταργήσουν μέ τή βία τίς παλιές παραγωγικές σχέσεις. Πάνω στή βάση τής σύγκρουσης άνάμεσα στίς νέες παραγωγικές δυνάμεις καί στίς παλιές παραγωγικές σχέσεις, πάνω στή βάση τών νέων οικονομικών άναγκών τής κοινωνίας, γεννιούνται οί νέες κοινωνικές ιδέες, οΕ νέες ιδέες οργανώνουν καί κινητοποιούν τίς μάζες, οΕ μάζες συνενώνονται σέ μιά νέα πολιτική στρατιά, δημιουργούν μιά .νέα έπαναστατική έξουσία καί τή χρησιμοποιούν γιά νά έξαφανίσουν μέ τή βία τήν παλιά τάξη πραγμάτων στόν τομέα τών παραγωγικών σχέσεων καί για νά Εγκαθιδρύσουν ένα νέο καθεστώς. Ή αύθόρμητη πορεία τής έξέλιξης παραχωρεί τή θέση της στήι συνειδητή δράση τών άνθρώπων, ή ειρηνική άνάπτυξη στή βίαιτ| άνατροπή, ή έξέλιξη στήν έπανάσταση. «Τό προλιταριατο, λεει ό Μαρς, οτήν - β λ η του ενάντια οτήν άοτιχή τα;?,, ένώνεται αναγκαστικό οέ τ ι ; η . . . μέ τήν έπαναοταοη μετατρέπεται es κυρίαρχη ταςη καί οαν κυρίαρχη τ ά ; η καταργεί μέ τή βία τίς παλιές. • Ή υπογράμμ ση Μκή μου. I

Στάλιν.

Γιά τ ό Μαλεχτικό κιιί Ιστορικό υλισμό

739

παραγωγικές οχέοβις». (Κ. Μ ά ρ ; κ α ( Φ ρ. "Ε ν γ κ β λ ς, «Τό Μανιφέστο τοΟ Κομμουνιστικού Κόμματος», έκδοση 1938, οβλ. 52).

Καί παρακάτω: «Τό προλβταριατο θα χρησιμοποιήσει τήν πολιτιχή του κυριαρχία για ν' άποοπαοβι άπό τήν άστική ταςη βήμα πρός βήμα δλο τό χ ι φ α λ α ι ο , ν α ο υ γ χβντρώσβι δλα τα έργαλ·(α παραγωγής στα χέρια τοΟ κράτους, δηλ, τοϋ προλβταριατου, πού «ίναι όργανωμένο σαν κυρίαρχη τ α ; η χαί για να αύξήοβι ôoo τό δυνατό πιό γρήγορα τή μαζα τβν παραγωγικών δυναμβων». (Στό ίδιο ί ρ γ ο , οβλ. 50) « Ή βία *ίναι ή μαμή χαθβ παλιάς χοινωνίας πού έγχυμονβΐ μια καινούργια». (Ε. Μ α ρ ξ , «Τό Κεφαλαίο», τόμ. I, οβλ. 603, έ χ δ ο ί η 1935).

Στόν ιστορικό πρόλογο τοϋ περίφημου βιβλίου του «Γιά τήν κριτική τής πολιτικής οίκονομίας» πού τό εγραψε τό 1859, ό Μαρξ Ιδοαβ τήν παρακάτω μεγαλοφυή διατύπωση τοϋ ίστορικοϋ υλισμού:· «Στήν κοινωνική παραγωγή τής ζωής τους, ο( άνθρωποι έρχονται οέ χα&ΐρισμένις,άναγχαίβς, άνβςάρτητβς άπό τή θέληση τους σχέοβις,οέ παραγωγικές οχέοβις πού αντιστοιχούν οέ μια όριομένη βαθμίδα άναπτυςης τόν ύλικών παραγωγικών τους δυναμβων. Τό σύνολο πύτών τών παραγωγιχώνσχέσ*ων άποτβλβΐ τήν οίχονομιχή διάρθρωση τής χοινωνίας, τήν πραγματιχή βαοη, πού πανω της ύψώνβται Ινχ νοαιχό χαί πολιτιχό εποικοδόμημα χαί στήν όποΐα άντιοτοιχοδν όριομένβς μορφές χοινωνίχής συνείδησης. Ό τροπος παραγωγής τής ύλιχής ζωής χαθορίζβι τήν χοινωνιχη, πολιτιχή χαί πνβυματιχη πορβία (προτσές) τής ζωής γβνικά. Δέν βίναι ή ουνβίδι,οη τών άνθρώπων πού χ α θορίζβι τό βίναι τους, μα άντίθβτα, τό χοινωνιχό βίναι τους χαθορίζβι τή συνβίδησή τους. Σέ όριομένη βαθμίδα τής έ ς έ λ ι | ή ς τους, οί ύλιχές παραγωγ ι χ έ ς δυναμβις τής κοινωνίας ipxovcai σέ άντίφαση μέ τις ύπάρχουσβς παραγ ω γ ι χ έ ς σχέοβις ή—πραγμα πού άποτβλβΐ μοναχα τη νομιχή γ ι ' α ύ τ ό έ κ φ ρ α ση—μέ τίς σχέσβις ίδιοχτησίας, μέσα στίς όποίβς βίχαν χινηθβΐ ώς τώρα. 'Από μορφές άναπτυςης τών παραγωγιχών δυναμβων οί σχέοβις αυτές μβταβάλλονται os δβσμά τους. Τότβ έρχβται ή εποχή τής κοινωνικής βπαναστασης. Ms την άλλαγή τής οίχονομιχής βάσης άνατρέπβται, άργότβρα ή γρηγορότβρα, όλόχληρο τό τβραστιο έποιχοδόμημα. Ό τ α ν βςβταζουμβ τέτιβς ανατροπές, πρβπβι να χανουμβ παντα τη διάκριση άναμβοα στήν ύλιχή άνατροπή στούς οίχονομιχούς δρους τής παραγωγής, πού μποροΟμβ να τούς διαπιστώσουμε μέ άχρίββια φυσιχβν έπιστημών, χαί στίς νομιχές, πολιτικές, θρησχβυτικές, χαλλιτβχνιχές ή φιλοσοφικές, χοντολογής τίς ϊδβολογιχές μορφές, μέσα στίς όποΐβς οί άνθρωποι συνβιδητοποιοΟν αυτήν τή σύγκρουση χαί παλαίβουν ώς τή λύση της "Οσο λίγο μποροΟμβ να χρίνουμβ ενα άτομο άπό τή γνώμη πού ί χ β ι τό ίδιο γ ι α τόν έαυτό του, άλλο τόσο μποροΟμβ να χρίνουμβ μια τέτια έποχή ανατροπής άπό τή συνβίδησή της, μάλλον πρέπβι νά έςηγήσουμβ τή συνείδηση αύτή άπ' τίς άντιφασβίς τής ύλιχής ζο>ής, άπ' τή σΰγχοουοη πού ύπάρχβι άναμβοα οτίς κοινωνιχές παραγωγικδς δυναμβις χαί στις παραγωγικβς σχέοβις. "Ενας χοινωνιχός σχηματισμός ποτέ δέν έ;αφανίζβτα·. προτοΟ αναπτυχθούν δλβς οί παραγωγικές δυναμβις, πού μπορεί νά χωρέοβι, χαί νέβς, άνώτβρβς παραγωγιχές σχέσβις ποτβ δέν εμφανίζονται, προτού ώριμάσουν οί ύλιχοί δροι τής ΰπαρίής τους, μέσα

740

Σ τ ά λ ι ν

ατούς κόλπους τής ΐ ΐ ι α ς τής παλιδς κοινωνίας. Γ ι ' αύτό ή άνθ-ρωπότητα βαζβι παντα μπροοτ-* της μόνο τα καθήκοντα i x s l v a πού μπορ»! να λ ύ ο ι ι , γ ι α τ ί μί μια προοίχτικότβρη έξέταση γίνβται παντα φανβρό, δτι τό ΙΒιο τό κ α θ ή κ ο ν ξ»πηΐα»ι μόνον τότ», δταν ο( ύλικοί δροι γ ι α τή λυοη του δπαρχουν κιόλας ή τουλάχιστον βρίσκονται οτήν πορ»ία τοΟ γίγνβοθαι». (Κ. Μ ά ρ ξ , Δ ι α λ ί χ τ α ί ρ γ α , τόμ. I ο»λ. 269-279).

Έ τ σ ι έχει τό ζήτημα μέ τό μαρξιστικό όλισμό έφαρμοσμένο σττ.ν κοινωνική ζωή, στήν Ιστορία τής κοινωνίας. Τέτια είναι τά βασικά γνωρίσματα τοό διαλεχτικοδ χαί το6 Ιστορικού υλισμού.

ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ XVIII ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ

ΚΚ (ΜΠ) ΤΗΣ

ΕΣΣΔ

ΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΤΗ 1939

I Η ΔΙΞΘΝΗΣ ΘΕΣΗ Τ Η Σ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ

ΕΝΩΣΗΣ

Σύντροφοιΐ Ά π ό τόν καιρό τοΰ Χ ν ΐ ΐ ο υ Συνεδρίου τοΓ> Κόμματος πέρασαν πέντε χρόνια. Μιά δχι μικρή περίοδος, δπως βλέπετε. Στό διάστημα αύτό έγιναν σημαντικές άλλαγές στόν κόσμο. Τά κράτη καί οί χώρες, οί σχέσεις μεταξύ ;ους, έγιναν σέ πολλά σημεία ολότελα διαφορετικές. Ποιές άκριβώς ήταν ο! άλλαγές, πού έγιναν στή διεθνή κατάσταση σ' αύτή τήν περίοδο; Τί άκριβώς άλλαξε στήν έξωτερική καί έσωτερική κατάσταση της χώρας μας; Γιά τίς καπιταλιστικές χώρες, ή περίοδος αύτή ήταν μιά περίοδος σοβαρότατων κλονισμών, τόσο στόν τομέα της οικονομίας, δσο καί στόν τομέα τής πολιτικής. Στόν οικονομικό τομέα, τά χρόνια αυτά ήταν χρόνια ύφεσης, καί ύστερα, άρχίζοντας άπό τό δεύτερο μισό του 1937, χρόνια νέας οικονομικής κρίσης, χρόνια νέας πτώσης τής βιομηχανίας στίς Ενωμένες Πολιτείες τής Αμερικής, στήν Αγγλία, στή Γαλλία, συνεπώς, χρόνια νέων οικονομικών περιπλοκών. Στόν πολιτικό τομέα, τά χρόνια αύτά, ήταν χρόνια σοβαρών πολιτικών συγκρούσεων καί κλονισμών. Γιά δεύτερο κιόλας χρόνο, συνεχίζεται δ νέος ιμπεριαλιστικός πόλεμος πού διαδραματίζεται σέ μιά τεράστια έκταση άπό τή Σανγκάη δ ς τό Γιβραλτάρ καί πού άγκάλιασε πάνω άπό 500 έκατομμύρια πληθυσμό. Αλλάζει ξανά μέ βίαια μέσα ό χάρτης τής Εύρώπης, τής Αφρικής, τής Ασίας. Κλονίστηκε συθέμελα δλο τό σύστημα τοϋ λεγόμενου μεταπολεμικού ειρηνικού καθεστώτος. Άντίθετα, γιά τή Σοβιετική "Ενωση τά χρόνια αύτά ήταν χρόνια άνάπτυξης καί άνθισης, χρόνια παραπέρα οικονομικής

742

Σ τ ά λ ι ν

καί έκπολιτιστικής άνόδου, χρόνια παραπέρα αύξησης τής πολιτικής χαί στρατιωτικής της ίσχής, χρόνια πάλης γιά τή διατήρηση τής ειρήνης α' δλο τόν κόσμο. Αυτή είναι ή γενική βίκόνα. "Ας εξετάσουμε τά συγκεκριμένα στοιχεία σχετικά μέ τις άλλαγές στή διεθνή κατάσταση. 1. Η ΝΕΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΙΊΣΙΙ ΣΤΙΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΊ ΙΚΚΣ ΧίίΡΕΣ. II ΟΞΤΝΣΙΙ ΊΊΙΣ ΠΑΛΙΙΣ Π Α ΑΓΟΡΕΣ ΚΑΊ ΑΝΑΛίίΣΗΣ, ΓΙΑ ΠΙΙΓΕΣ ΠΡίί'ΠίΝ TASLVJ ΓΙΑ ΝΕΟ ΞΑΛΑΜΟΙΡΑΣΜΛ TOI' ΚΟΣΜΟΤ Ί Ι οικονομική κρίση, πού άρχισε στίς καπιταλιστικές χ ώ ρες στό δεύτερο μισό τοϋ 1929, συνεχίστηκε ώς τό τέλος τού 1933. 'Ύστερα άπ' αύτό, ή. χρίση πέρασε σέ ύφεση καί άργότερα άρχισε κάποια άναζωογόνηοη τής βιομηχανίας, κάποια άνοδος της. Ί Ι άναζωογόνηοη δμως αύτή τής βιομηχανίας δέν πέρασε σέ άνθιση, όπως γίνεται συνήθως στήν περίοδο τής άναζωογόνησης. 'Αντίθετα, άπό τό δεύτερο μισό τού 1937 άρχισε νέα οικονομική κρίση, πού άγχάλιασε πρώτ' άπ' δλα τίς ΕΠΑ κι άμέσως μετά τήν 'Αγγλία, τή Γαλλία κζί ί^ιά σειρά άλλες χώρες. "Ετσι, οί καπιταλιστικές χώρες, πρίν προλάβουν άκόμα νά συνέλθουν άπό τά χτυπήματα τής πρόσφατης οίκονομικής κρίσης, βρέθηκαν μπροστά σέ μιά νέα οικονομική χρίση. Αύτό τό περιστατικό οδήγησε φυσικά στήν αύξηση τής άνιεςγίας. Ό άριθμός τών ανέργων στίς καπιταλιστικές χώρες, "πού άπό 30 έκατομμύρια τό 1933 είχε πέσει σέ 14 έκατομμύρια τό 1937, αύξήθηκε τώρα ξανά σέ 18 έκατομμύρια, σάν άποτέλεσμα τής νέας κρίσης. Ί Ι χαραχτηριστική ιδιομορφία τής νέας κρίσης είναι δτι διαφέρει σέ πολλά από τήν κρίση πού προηγήθηκε. Καί ή διαφορά δέν είναι πρός τό καλύτερο, μά πρός τό χειρότερο. Πρώτα, ή νέα κρίση δέν άρχισε ύστερα άπό μιά άνθιση τής βιομηχανίας, δπως έγινε τό 1929, μά ύστερα άπό μιά ύφεση και μιά κάποια άναζωογόνηοη, πού ωστόσο δέν πέρασε σέ άνθιση. Αύτό σημαίνει δτι ή σημερινή κρίση θά είναι πιό βαριά καί ή καταπολέμησή της πιό δύσκολη άπό τήν προηγούμενη κρίση. Παρακάτω. Ί Ι σημερινή κρίση δέ διαδραματίζεται σέ ειρηνική περίοδο, μά σέ μιά περίοδο πού έχει κιόλας άρχισει ό δεύτερος ιμπεριαλιστικός πόλεμος, δταν ή 'Ιαπωνία, πού γιά δεύ-

Έ κ θ ε σ η στό XVIII συνί&ριο τοΟ ΚΚ (*ιττ) τής ΕΣΣΔ

743

τερο κιόλας χρόνο πολέμα μέ τήν Κίνα. άποδιοργανώνει τήν άπέραντη κινέζικη αγορά καί τήν κάνει οχεδόν άπρόσιτη γιά τά έμπορεύματα τών άλλων χωρών, όταν ή Ιταλία καί ή Γερμανία έβαλαν πιά τήν έθνική τους οικονομία οτό δρόμο τής πολεμικής οικονομίας, κι έχουν κατασπαταλήσει γι' αύτό δλα τά άποθέματά τους σέ πρώτες Ολες καί συνάλλαγμα, δταν δλες οί υπόλοιπες μεγάλες καπιταλιστικές δυνάμεις άρχίζουν ν' αναδιοργανώνονται πάνω σέ πολεμική βάση. Λύτό σημαίνιι, δτι ό καπιταλισμός θά έχε ι πολύ λιγότερα μέοα γιά μιά ομαλή έξοδο άπό τή σημερινή κρίση, παρά οτήν περίοδο τής προηγούμενης κρίοης. Τέλος, ή σημερινή κρίση, σέ διάκριση άπό τήν προηγούμενη κρίολ, δέν είναι γενική, μά άγκαλιάζει γιά τήν ώρα κυρίως τίς οικονομικά ίαχυρές χώρες, πού δέν πέρασαν άκόμα στό δρό• μο τής πολεμικής οικονομίας, "(ίσο γιά τίς Επιθετικές χώρες σάν τήν 'Ιαπωνία, τή Γερμανία καί τήν 'Ιταλία, πού έχουν πιά αναδιοργανώσει τήν οικονομία τους πάνω σέ πολεμική βάση, δέν περνούν ακόμα τήν κατάσταση μιάς κρίσης υπερπαραγωγής, άν καί πλησιάζουν πρός αυτή, έπειδή άναπτύσοουν εντατικά τήν πολεμική τους βιομηχανία. Αύτό σημαίνει, δτι τόν καιρό πού οί οικονομικά ισχυρές, μή Επιθετικές χώρες θ' άρχίσουν νά βγαίνουν άπό τή φάση τής κρίσης, οί επιθετικές χώρες, αφού θά ίχουν έξαντλήοει τ' άποθέματά τους σε χρυσό καί σέ πρώτες ϋλες στήν πορεία του πολεμικού πυρετού, θά πρέπει νά μπούν στήν περίοδο τής πιό άγριας κρίσης. Καί μόνο τά στοιχεία γιά-. τά υπάρχοντα φανερά άποθέμαπ α χρυσού στίς καπιταλιστικές χώρες μάς τό άπεικονίζουν αύτό παραστατικά. Τά 9 ανερά άπο&ίματα χρναον οτίς χα.ιιταλιστιχές (σε εκατομμύρια ταλιά χοι ηά lUtXaaia)

Συνολικά ΕΠΑ . . . . , . . , . •Αγγλία . . . . . . . Γαλλία 'Ολλανδία Ηίλγιο 'Ελβετία Γερμανία 'Ιταλία •Ιαπωνία

Στα τ ί λ η τοΟ 1935 12.980 6.649 2.029 1.769 289 373 387 16 123 273

χώρε;:

Τό Σεπτέμβρη τοΟ 1938 14.301 8.126 2.396 1.435 595 318 407 17 124 97

744

Σ τ ά λ ι ν

Ά π ό τόν πίνακα αύτό, φαίνεται δτι τά άποθέματα χρυσό» νής Γερμανίας, τής Ιταλίας καί τής Ιαπωνίας, μαζί παρμένα, αντιπροσωπεύουν Ενα ποσό πού είναι μικρότερο άπό τά άποθέματα μονάχα τής Ελβετίας. Νά μερικοί άριθμοί πού άπεικονίζουν τήν κρίσιμη κατάσταση τής βιομηχανίας τών καπιταλιστικών χωρών στά τελευταία πέντε χρόνια καί τήν κίνηση τής βιομηχανικής άνόδου στήν ΕΣΣΔ. Ό

δγχος τής βιομηχανικής παραγωγής οέ ούγχριοη (Τά 1929=100) 1934

1935

1936 y

μέ τό 1929'·

1937

1938

66,4

75,6

88,1

92,2

72,0

98,8

105,8

115,9

123,7

112,0

Γαλλία

71,0

67,4

79,3

82,8

Ό,Ο

•Ιταλία

80,0

93,8

87,5

99,6

96,0

79,8

94,0

106,3

117,2

125,0

ΕΠΑ

'Αγγλία

Γ·ρμανία 'Ιαπωνία ΚΣΣΛ

r .

. . . .

128,7

141,8

151,1

170,8

165,0

238,3

293,4

382,3

424,0

477,0

Ά π ό τόν πίνακα αύτό, φαίνεται, ότι ή Σοβιετική Έ ν ω σ η είναι ή μόνη χώρα στόν κόσμο, πού δέ γνωρίζει κρίσεις καί πού ή βιομηχανία της βαδίζει συνεχώς πρός τά πάνω. Ά π ό τόν πίνακα αΰτό φαίνεται άκόμα, δτι' στίς ΕΠΑ, ovfjy Α γ γ λ ί α καί στή Γαλλία άρχισε πιά καί άναπτύσσεται μιά σοβαρή οικονομική κρίση. Ά π ό τόν πίνακα αΰτό, φαίνεται παραπέρα, οτι στήν 'Ιταλία καί στήν 'Ιαπωνία, πού έβαλαν πιό μπροστά άπό τή Γερμανία τήν έθνική τους οικονομία στό δρόμο τής πολεμικής οίκονομίας, άρχισε κιόλας ά π ό ' τ ό 1938 ή περίοδος τής υποχωρητικής κίνησης τής βιομηχανίας. Τέλος, άπό τόν πίνακα αΰτό φαίνεται, οτι στή Γερμανία, πού άναδιοργάνωσε τήν οικονομία της, πάνω σέ πολεμική βάση Οστερα άπό τήν Ιταλία καί τήν 'Ιαπωνία, ή βιομηχανία περνβ άκόμα πρός τό παρόν μιά κατάσταση κάποιας, είναι άλήθεια.

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

74b

ί χ ι μεγάλης, πάντως δμως Ανοδικής κίνησης, σάν κι αύτή πού συντελούνταν ώς τελευταία στήν 'Ιαπωνία χαί στήν 'Ιταλία. Δέ μπορεί νά δπάρχει Αμφιβολία, δτι άν δέ συμβεί τίποτα τό άπρόβλεπτο, ή βιομηχανία τής Γερμανίας θά πρέπει ν' Ακολουθήσει τόν ίδιο δρόμο τής υποχωρητικής κίνησης, στόν οποίο μπήκαν πιά ή 'Ιαπωνία καί ή Ιταλία. Γιατί, τί σημαίνει νά βάλεις τήν οίκονομία τής χώρας στό δρόμο τής πολεμικής οίκονομίας; Σημαίνει νά δόσεις στή βιομηχανία μονόπλευρη πολεμική κατεύθυνση, νά πλαταίνεις ολόπλευρα τήν παραγωγή τών Απαραίτητων γιά τόν πόλεμο Αντικειμένων, πού δέν έχουν σχέση μέ τήν κατανάλωση τού πληθυσμού, νά στενέψεις στόν άνώτατο βαθμό τήν παραγωγή, καί ιδιαίτερα τόν έφοδιασμό τής άγορ£ς μέ είδη κατανάλωσης τοϋ πληθυσμού, συνεπώς, νά έλαττώσεις τήν κατανάλωση τού πληθυσμού καί νά οδηγήσεις τή χώρα μπροστά σέ μιά οικονομική χρίση. Αύτή είναι ή ουγκεκριμένη εικόνα τής πορείας τής νιας οικονομικής χρίσης στίς καπιταλιστικές χώρες, Κίναι εύνόητο, δτι ή τέτια δυσμενής τροπή τών οικονομικών δποθέσεων δέ μπορούσε νά μήν δδηγήσει στήν δξυνση τών σχέσεων άνάμεσα στίς δυνάμεις. Ή προηγούμενη άκόμα κρίση Ανακάτωσε δλα τά χαρτιά καί όδήγησε στήν δέυνοη τής πάλης γιά τίς άγορές κατανάλωσης, γιά τίς πηγές πρώτων υλών. Ί ΐ κατάληψη τής Μαντζουρίας καί τής Βόρειας Κίνας Από τήν 'Ιαπωνία, ή κατάληψη τής Άβησσυνίας άπό τήν 'Ιταλία, δλα αύτά άντανακλούσαν τήν οξύτητα τής πάλης άνάμεσα στίς δυνάμεις. Ή νέα οικονομική κρίση θά έπρεπε νά οδηγήσει καί πραγματικά οδηγεί στήν παραπέρα δξυνση τής ιμπεριαλιστικής πάλης. Δέν πρόκειται πιά γιά τό συναγωνισμό στίς άγορές, γιά τόν εμπορικό πόλεμο, γιά τό ντάμπιγκ. Αύτά τά μέσα πάλης έχουν Από καιρό πιά άναγνωριστεί άνεπ^ρκή. Τώρα πιά πρόκειται γιά τό νέο ξαναμοίρασμα τοϋ κόσμου, τών σφαιρών έπιροής, τών άποικιών, μέ πολεμικές Ενέργειες. Ί Ι Ιαπωνία άρχισε νά δικαιολογεί τίς έπιθετικές της ένέργειες μέ τό δτι, δταν είχε συναφθεί τό σύμφωνο τών έννέα δυνάμεων, τήν άδίκησαν στή μοιρασιά καί δέν τήν Αφησαν νά εύρύνει τό έδαφός της σέ βάρος τής Κίνας, τή στιγμή πού ή ' Α γ γλία καί ή Γαλλία κατέχουν τεράστιες άποικίες. Ί Ι 'Ιταλία θ υ ^ θ η κ ε πώς τήν άδίκησαν στή μοιρασιά τής λείας ύστερα άπό τό* πρώτο ιμπεριαλιστικό πόλεμο καί πώς θά πρέπει ν' Αποζημιωθεί σέ βάρος τών σφαιρών έπιροής τής 'Αγγλίας καί τής

757

Σ τ ά λ ι ν

Γαλλίας. Ί Ι Γερμανία, πού σάν άποτέλβσμα τοϋ πρώτου ιμπεριαλιστικού πολέμου καί τής ειρήνης τών Βερσαλλιών έπαθε σοβαρές ζημιές, συνενώθηκε μέ τήν Ιαπωνία καί τήν 'Ιταλία καί άπαίτησε τήν εϋρυνση τού εδάφους της στήν Εύρώπη, τήν επιστροφή τών Αποικιών πού τής αφαίρεσαν οί νικητές στόν πρώτο ιμπεριαλιστικό πόλεμο. "Ετσι άρχισε νά διαμορφώνεται ό συνασπισμός των τριών επιθετικών κρατών. Στήν ήμερήσια διάταξη μπήκε τό ζήτημα τού νέου ξαναμ,οιράσματος τοϋ κόσμου με πόλεμο. 2. Η ΟΞΤΝΣΠ ΤΗΣ ΔΙΕΒΝΟΤΣ ΠΟΛ1ΤΙΚΙΙΣ Κ ΑΤΑ ΣΤΑ ΣΙ I Σ. Η Κ Α Ί Λ Ρ Ε Γ Σ Η TOT ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΙ' ΣΤΣΤΗΜΑΤΟΣ TÎ2.N ΣΤ.Ν ΘΗΚΩΝ ΕΙΡΙΙ.Ν'ΗΣ. II ΑΡΧΗ TOT Λ KOT IΜΠΕΡΙΑΛΙΣΊΊ KO Τ 110Λ EM < >Τ Νά ή Απαρίθμηση τών σπουδαιότερων γεγονότων τής περιόδου πού έξετάζουμε, τών γεγονότων πού άποτέλεσαν τήν à f χή τού νέου ιμπεριαλιστικού πολέμου. Γό 1935 ή Ιταλία έπετέθηκε ένάντια στήν "Αβησουνία καί τήν κατέλαβε. Τό καλοκαίρι τού 1936 ή Γερμανία καί ή Ιταλία οργάνωσαν τή στρατιωτική έπέμβαση στήν Ισπανία. "Ετσι ή Γερμανία στερεώθηκε στή Βόρεια Ισπανία καί στό ισπανικό Μαρόκο, καί ή Ι τ α λία στή .Νότια 'Ισπανία καί στίς Βαλεαρίδες νήσους. Τό 1937 ή Ιαπωνία ύστερα άπό τήν κατάληψη τής .Μαντζουρίας, εισέβαλε στή Βόρεια καί στήν Κεντρική Κίνα, κατέλαβε τό Πεκίνο,, τό Τιεντσίν, τή Σανγκάη καί άρχισε νά έχτοπίζει άπό τή διεθνή ζώνη κατοχής τούς ξένους άνταγωνιστές της. Στίς άρχές τού 1938 ή Γερμανία κατέλαβε τήν Αύστρία καί τό φθινόπωρο τού 1938 τή Σουδητική περιοχή τής Τσεχοσλοβακίας. Στά τέλη τού 1938 ή 'Ιαπωνία κατέλαβε τήν Καντώνα καί στίς άρχές τού 1939 τό νησί Χαϊνάν. "Ετσι, ό πόλεμος, πού τόσο άπαρατήρητα πλησίασε πρός τούς λαούς, τράβηξε στήν τροχιά του πληθυσμό μέ πάνω άπό πεντακόσια έκατομμύρια άνθρώπους, άφοϋ έπέχτεινε τή σφαίρα τής δράσης του σέ ένα τεράστιο έδαφος, άπό τό Τιεντσίν, τή Σανγκάη καί τήν Καντώνα, μέσω τής 'Αβησσυνίας, ώς τό Γιβραλτάο. Ύστερα άπό τόν πρώτο ιμπεριαλιστικό πόλεμο, τά κράτηνικητές, κυρίως ή 'Αγγλία, ή Γαλλία καί οί ΕΠΑ, δημιούργησαν

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

74b

ενα νέο καθεστώς σχέσεων άνάμεσα στίς χώρες, τό μεταπολεμικό καθεστώς τής ειρήνης. Οί κύριες βάσεις αύτού τού καθεστώτος ήταν στήν "Απω Ανατολή τό σύμφωνο τών έννέα δυνάμεων, καί στήν Εύρώπη ή Συνθήκη τών Βερσαλλιών καί μιά ολόκληρη σειρά άπό άλλα σύμφωνα. Ί Ι Κοινωνία τών 'Εθνών είχε προορισμό νά ρυθμίζει τίς σχέσεις άνάμεσα στις χώρες μέσα στά πλαίσια αύτού τού καθεστώτος, πάνω στή βάση τού ένιαίου μετώπου τών κρατών, πάνω στή βάση τής συλλογικής υπεράσπισης τής άσφάλειας τών κρατών. Τά τρια ομως έπιθετιχά κράτη χαί ό νέος ιμπεριαλιστικός πόλεμος πού τόν άρχισαν τά χράτη αύτά, άναποδογύρισαν όλο αύτο τό σύστημα τοϋ μεταπολεμικού ειρηνικού καθεστώτος. Ή Ιαπωνία ξέσχισε τό σύμφωνο τών έννέα δυνάμεων, ή Γερμανία καί ή 'Ιταλία ξέσχισαν τή συνθήκη τών Βερσαλλιών. Τά τρία αύτά κράτη άποχώρησαν άπό τήν Κοινωνία τών 'Εθνών, γιά νά τούς λυθούν τά χέρια. Ό νέος ιμπεριαλιστικός πόλεμος έγινε γεγονός. Στήν έποχή μας δμως δέν είναι τόσο εύκολο νά κόψεις μέ μιάς τήν άλυσίδα χαί νά ριχτείς άπ' εύθείας στόν πόλεμο, χωρίς νά υπολογίσεις τά διάφορα σύμφωνα, χωρίς νά υπολογίσεις τήν κοινή γνώμη. Οί άστοί πολιτικοί τό ξέρουν αύτό άρκετά καλά. Τό ξέρουν έπίσης χαί οί φασίστες κυβερνήτες. Γι* αύτό οί φασίστες κυβερνήτες, πρίν ριχτούν στόν πόλεμο, άποφάσισαν νά προπαρασκευάσουν μέ τό γνωστό τρόπο τήν κοινή γνώμη, δηλαδή νά τήν παραπλανήσουν, νά τήν εξαπατήσουν. Στρατιωτικός συνασπισμός τής Γερμανίας καί τής 'Ιταλίας ενάντια στά συμφέροντα τής 'Αγγλίας καί τής Γαλλίας στήν Εύρώπη; Γιά δνομα τού θεού, «τί σόι συνασπισμός είναι αύτός!» «'Εμείς» δέν Ιχουμε κανενός είδους στρατιωτικό συνασπισμό. «Εμείς» έχουμε μονάχα έ'ναν άκακο «άξονα Βερολίνου-Ρώμης», δηλαδή κάποιο γεωμετρικό τύπο τού άξονα. ( Γ έ λ ι α ) . Στρατιωτικός συνασπισμός τής Γερμανίας, τής 'Ιταλίας καί τής 'Ιαπωνίας ένάντια στά συμφέροντα τών ΕΠΑ, τής 'Αγγλίας καί τής Γαλλίας στήν "Απω 'Ανατολή; Που τέτιο πράγμα! «Έμε{ς», δέν έχουμε κανένα στρατιωτικό συνασπισμό. «Εμείς», «έχουμε μονάχα έ'να άκακο τρίγωνο Βερολίνο-Ρώμη-Τόκιο», δηλαδή §να μικρό πάθος γιά τή γεωμετρία. ( Γ έ λ ι α ο ' _ δ λ η τ ή ν αίθουσα). Πόλεμος ενάντια στά συμφέροντα τής 'Αγγλίας, τής Γαλλίας, τών ΕΠΑ; ΆνοησίεςΙ «Εμείς» διεξάγουμε πόλεμο ενάντια στήν Κομμουνιστική Διεθνή καί δχι ένάντια ο' αύτά τά κράτη.

759

Σ τ ά λ ι ν

Ά ν δέν πιστεύετε, διαβάστε τό «άντικομμουνιστικό σύμφωνο»* πού Εκλεισαν ή Ιταλία, ή Γερμανία χαί ή Ιαπωνία. "Ετσι σχέφτονταν νά προπαρασκευάσουν τήν κοινή γνώμη, οί χύριοι Επιτιθέμενοι, άν χαί δέν είναι δύσκολο νά καταλάβει κανείς, δτι δλο αότό τό άγαρμπο παιχνίδι συγκάλυψης είναι πολύ διαφανές, γιατί βίναι γελοίο νά ψάχνει κανείς νά βρεί «έατίες» τής Κομμουνιστικής Διεθνοος στίς έρήμους τής Μογγολίας, στά βουνά τής Άβησσυνίας καί στά παρθένα δάση' τού ισπανικού Μαρόκου. ( Γ έ λ ι α ) . 'Ο πόλεμος δμως είναι άδυσώπητος. Δέ μπορείς νά τόν κρύψεις μέ κανένα περικάλυμμα. Γιατί μέ κανένα «άξονα», «τρίγωνο» καί «άντικομμουνιστικό σύμφωνο» δέ μπορείς νά κρύψεις τό γεγονός δτι ή Ιαπωνία κατέλαβε α' αύτό τό διάστημα μιά τεράστια Εχταση τής Κίνας,, ή- Ιταλία τήν Άβηααυνία, ή Γερμανία τήν Αύστρία καί τή ΣοΰΓ^τ.χή περιοχή, ή Γερμανία καί ή 'Ιταλία μαζί τήν Ισπανία,," xçC&Xqi αύτά ένάντια στά συμφέροντα τών μή Επιθετικών κρατών. Kai Ετσι ό πόλεμος είναι πόλεμος, ό στρατιωτικός συνασπισμός τών είσβολέων είναι στρατιωτικός συνασπισμός, καί οί είσβολείς είναι εισβολείς. Χαραχτηριστικό γνώρισμα τοΰ νέου ιμπεριαλιστικοί» πολέμου είναι δτι δέν Εγινε άκόμα γενικός, παγκόσμιος πόλεμος. Τόν πόλεμο τόν κάνουν τά Επιτιθέμενα κράτη, παραβλάπτοντας μέ κάθε τρόπο τά συμφέροντα τών μή έπιθετικών κρατών, πρώτ* άπ' δλα τής Αγγλίας, τής Γαλλίας, τών ΕΙ]Α, ένώ τά τελευταία συμπτύσσονται καί όποχωροον, κάνοντας στούς είσβολείς τή μιά παραχώρηση ύστερα άπό τήν άλλη. Έτσι λοιπόν, μπροστά στά μάτια μας συντελείται τό ανοιχτό ξαναμοίρασμα τοΰ κόσμου καί τών σφαιρών' Επ^ροής, σέ βάρος τών συμφερόντων τών μή έπίθεπκών κρατών, χωρίς νά γίνεται καμιά προσπάθεια άποκρουσης, καί μάλιστα μέ μιά κάποια άνόχή άπό μέρους τών τελευταίων. Απίστευτο, δμως, γεγονός. Πώς μπορεί νά Εξηγηθεί αύτός ό μονόπλευρος καί περίεργος χαραχτήρας τοό νέου ίμπεριαλιστικοό πολέμου; Πώς συμβαίνει, οί μή Επιθετικές χώρες, πού διαθέτουν τ ε ράστιες δυνατότητες, νά παραιτούνται τόσο εύκολα χαί χωρίς άντίσταση άπό τίς θέσεις καί τίς όποχρεώσεις τους γιά νά γίνουν άρεστές στοθς Επιτιθέμενους; Μήπως Εξηγείται μέ çj)v άδυναμία τών μή Επιθετικών κρατών; Φυσικά, δχι! Τά μή, έπιθετικά, τά δημοκρατικά κράτη,

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

74b

μαζί παρμένα, είναι χωρίς συζήτηση πιό ίσχυρά άπό τά φασιστικά κράτη καί άπό οικονομική καί άπό στρατιωτική άποψη. Τότε, πώς μπορούν νά Εξηγηθούν οί συστηματικές παραχωρήσεις τών κρατών αύτών πρός τούς Επιτιθέμενους; Θά μπορούσε αυτό νά Εξηγηθεί, λογουχάρη, μέ τό αίσθημα τοϋ φόβου μπροστά στήν έπανάσταση, πού μπορεί νά ξεσπάσει, άν τά μή έπιθετικά κράτη μπούν στόν πόλεμο καί ό πόλεμος πάρει παγκόσμιο χαραχτήρα. Οί άστοί πολιτικοί φυσικά ξέρουν, οτι ό πρώτος παγκοσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος έδοσε τή νίκη στήν επανάσταση σέ μιά άπό τίς μεγαλύτερες χώρες. Φοβούνται, οτι ό δεύτερος παγκόσμιος ίμπεριαλιστικός πόλεμος, μπορεί νά οδηγήσει έπίσης στή νίκη της επανάστασης σέ μιά ή σέ μερικές χώρες. Αύτή δμως τώρα δέν είναι ή μοναδική καί ούτε ή κύρια αιτία. Ή κύρια αιτία βρίσκεται στό δτι οί περισσότερες μή Επιθετικές χώρες, καί πρωτ* άπ' δλα ή 'Αγγλία καί ή Γαλλία, παραιτήθηκαν άπό τήν πολιτική τής συλλογικής άσφάλειας, άπό τήν πολιτική τής συλλογικής άπόκρουσης τών Επιτιθέμενων, στό δτι πέρασαν στή θέση τής μή Επέμβασης, στή θέση τής «ούδετερότητας». Τυπικά ιήν πολιτική τής μή Επέμβασης θά μπορούσε νά τή χαραχτηρίσει κανείς μέ τόν παρακάτω τρόπο: « Έ κάθε χώρα άς υπερασπισθεί άπο τούς Επιτιθέμενους, δπως θέλει καί όπως μπορεί, αύτό Εμάς δέ μάς Ενδιαφέρει, Εμείς θά κάνουμε Εμπόριο καί μέ τούς Επιτιθέμενους καί μέ τά θύματά τους». Στήν πράξη ώστόσο ή πολιτική τής μή^έπέμβασης σημαίνει άνο-< χή τής Επίθεσης, ξαπόλυση τοϋ πολέμου, συνεπώς, μετατροπή του σέ παγκόσμιο πόλεμο. Στήν πολιτική τής μή έπέμβασης, διαφαίνεται ή επιδ.ωξη, ό πόθος νά μήν έμποδιστοϋν οί εισβολείς νά πραγματοποιήσουν τό σκοτεινό τους έργο, νά μήν Εμποδιστεί, λχ, ή Ιαπωνία νά μπλεχτεί σέ πόλεμο μέ τήν Κίνα, καί άκόμα καλύτερα μέ τή Σοβιετική "Ενωση, νά μήν εμποδιστεί, λχ, ή Γερμανία νά βουλιάξει στίς εύρωπαϊκές υποθέσεις, νά μπλεχτεί σε πόλεμο μέ τή Σοβιετική "Ενωση, νά άφεθοϋν δλοι δσοι συμμετέχουν οτόν πόλεμο νά χωθοϋν βαθιά στό βούρκο τοϋ πολέμου, νά Ενθαρρύνονται στά κρυφά, νά Αφεθούν νά Εξασθενήσουν καί νά άλληλοεξαντληθούν καί άργοτερα, δταν Εξασθενήσουν άρκετά, νά παρουσιαστεί στή σ<ηνή ή μη έπέμβαση μέ φρέσκες δυνάμε:ς καί φυσικά νά πάρει θέση «πρός τό συμφέρον τής ειρήνης», καί νά ΰπαγορέψει στούς έζασθενημένους Εμπόλεμους τούς δρους της. Καί φτηνό καί ώραίο.

750

Σ τ ά λ ι ν

"Ας' πάρουμε, λογρυχάρη, τήν Ιαπωνία. Είναι χαραχτηριατιχό, δτι πρίν άπό τήν εισβολή τής Ιαπωνίας στή Βόρεια Κ ί να, δλες οί Εγκυρες γαλλικές καί άγγλικές Εφημερίδες βροντοφώναζαν γιά τήν άδυναμία τής Κίνας, γιά τήν άνικανότητά της ν' άντισταθεί, γιά τό δτι ή Ιαπωνία μέ τό στρατό της θά μπορούσε μέσα σέ δυό-τρείς μήνες νά υποτάξει τήν Κίνα. Ύστερα οί πολιτικοί τής Εύρώπης καί τής 'Αμερικής άρχισαν νά άναμένουν καί νά παρακολουθούν. Καί άργότερα δταν ή Ίαπω/ία άνάπτυξε τίς πολεμικές της έπιχειρήσεις τής παραχώρησαν τή Σανγκάη, τήν καρδιά τοϋ ξένου κεφαλαίου στήν Κίνα, τής παραχώρησαν τήν Καντώνα, τήν έστία τής μονοπωλβιακής άγγλικής έπιροής ατή Νότια Κίνα, τής παραχώρησαν τό Χαϊνάν, άφησαν νά κυκλωθεί τό Χονκόγκ- Δέν είναι άλήθβια, δτι δλα αύτά μοιάζουν πολύ μέ ένθάρρυνοη τοό επιτιθέμενου: δηλαδή, μπλέξου παραπέρα στόν πόλεμο χαί μετά βλέπουμε. "Η, άς πάρουμε λχ, τή Γερμανία. Τής παραχώρησαν τήν Αύστρία, παρά τό γεγονός δτι υπήρχε Ανειλημμένη υποχρέωση να υπερασπίσουν τήν άνεξαρτησία της, τής παραχώρησαν τή Σουδητική περιοχή, άφησαν στό Ελεος τής τύχης την Τσεχοσλοβακία, παραβιάζοντας δλες τίς υποχρεώσεις τους καί ύστερα άρχισαν νά φωνάζουν χαί νά ψεύδονται στόν τύπο γιά «άδυναμία τού ρούσικου στρατού», γιά «άποσύνθεση τής ρούσικης άεροπορίας >, γιά '"-αραχές» ατή Σοβιετική "Ενωση, καί νά σπρώχνουν τούς γερμανούς περισσότερο πρός τά άνατολιχά, νά τούς υπόσχονται εύκολη λεία χαί νά τούς ψιθυρίζουν: αρχίστε έσείς μόνο τόν πόλεμο ενάντια στούς μπολσεβίκους καί 4πό κ»ί χαί πέρα δλα ϋά πάνε καλά. Πρέπει νά παραδεχτούμε πώς δλα αύτά έπίσης μοιάζουν πολύ μέ υποκίνηση, μέ Ενθάρρυνση τού εισβολέα. Εί"αι χαραχτηριστικός ό θόρυβος πού ξεσήκωσε ό άγγλογαλλικός καί βορειοαμερικάνικος τύπος μέ άφορμή τή Σοβιετική Ούκρανία. Οί έκπρόαωποι αύτού τού τύπου ξβλαρυγγίστηκαν νά φωνάζουν δτι οί γερμανοί τραβούν γιά τή Σοβιετική Ούκρανία, πώς έχουν τώρα στά χέρια τους τή λεγόμενη Καρπαθοουκρανία, πού Εχει περίπου 700 χιλιάδες πληθυσμό, δτι οί γερμανοί, δχι άργοτερα άπό τήν άνοιξη αύτού τού χρόνου, θά προσαρτήσουν τή Σοβιετική Ούκρανία, πού Εχει πάνω άπό 30 έχατομμύρια πληθυσμό, στή λεγόμενη Καρπαθο-ουκρανία. Αύτός ό ύποπτος θόρυβος μοιάζει σά νά είχε σκοπό του νά προκαλέσει τήν όργή τής Σοβιετικής "Ενωσης ένάντια ατή Γερμανία, νά δηλητηριάσει τήν άτμόσφαιρα καί νά προκαλέσει τή αύγκρου-

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

74b

ση μέ τή Γερμανία χωρίς νά υπάρχουν γι' αυτό φανεροί λόγο:. Φυσιχά, είναι απόλυτα δυνατό νά όπάρχουν στή Γερμανία παλαβοί που ονειρεύονται νά προσαρτήσουν τόν ελέφαντα, δηλαδή τή Σοβιετική Ούχρανία, στό κουνούπι, δηλαδή οτή λεγόμενη Καρπαθο-ουκρανία. Καί άν πραγματιχά υπάρχουν έχεί τέτιοι παλαβοί, μπορούμε νά μήν άμφιβάλλουμε πως οτή χώρα μας θά βρεθεί ό απαραίτητος άριθμός άπό ζουρλομανόύες γι' αύτούς τούς τρελούς. (Η ύ ε λ λ α χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ η μ ά τ ω ν ) . Ά ν δμως στείλουμε κατά διαβόλου τούς τρελούς καί στραφούμε πρός τούς λογικούς άνθρώπους, δέ θά είναι μήπως ξεκάθαρο δτι είναι γελοίο καί ανόητο να μιλ£ κανείς σοβαρά γιά τήν προσάρτηση τής Σοβιετικής Ουκρανίας στή λεγόμενη Καρπαθοουκρανία; Σκεφτείτε το μονάχα. "Ερχεται τό κουνούπι άνασκουμπωμένο καί λέει στόν έλέςραντα: «Βρέ, σύ, άδερφάκι, πόοο σέ λυπ£μαι. . . Ζεις χωρίς τσιφλικάδες, χωρίς καπιταλιστές, χωρίς έθνική καταπίειη, χωρίς φασίστες χυβερνήτες. Τί ζωή είναι αύτή. , . Σέ κοιτάζω χαί δέ μπορώ νά μήν παρατηρήσω οτ: δέν υπάρχει γιά σένα άλλη σωτηρία, παρά νά ενωθείς μαζί μου. ( Γ έ λ ι α σ' ο λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ). "Ε, λοιπόν, άς γίνει σού επιτρέπω νά προσαρτήσεις τό μικρό σου έδαφος στό απέραντο έδαφος μου. . .». ( Γ έ λ ι α σ' δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α καί χειροκ ροτήματα). Ά κ ό μ α πιό χαραχτηριστικό είναι, δτι μερικοί πολιτικοί καί εκπρόσωποι τού τύπου τής Εύρώπης καί τών ΕΠΑ, άφού έχασαν τήν υπομονή τους περιμένοντας «τήν έκστρατείι ένάντια στή Σοβιετ κή Ουκρανία», άρχισαν μόνοι τους νά ξεσκεπάζουν τά πραγματικά ελατήρια τής πολιτικής τής μή επέμβασης. Μιλούν άνοιχτά καί γράφουν καθαρά δτι οί γερμανοί τούς «άπαγοήτευσανν> οικτρά γιατί, άντί νά κινηθούν παραπέρα πρός τήν Ανατολή, εναντία στή Σο3ιετική "Ενωση, στράφηκαν, δπως βλέπετε, πρός τή Λύση καί ζητούν άποικίες. Μπορεί νά σκεφθεί κανείς δ^ι έδοιαν στούς γερμανούς τίς περιοχές της Τσεχοσλοβακίας σάν άντάλλαγμα γιά τήν υποχρέωση ν' άρχίσουν τόν πόλεμο ένάντια στή Σοβιετική "Ενωση, ένώ οί γερμανοί άρνούνται τώρα νά ξοφλήσουν τό γραμμάτιο, καί τούς στέλνουν περίπατο. ΧΓ αύτα πού λέγω δέ θέλω καθόλου μέ άφορμή τήν πολιτική τής μή έπέμβ;οης να κάνω ήθική διδασκαλία, νά,μιλήσω γ:ά προδοσία, γιά έπιορκία, κοκ. Είναι άφέλεια νά διδάσκεις ήθική οτούς ά/;ρώπου;. πού δέν παραδέχονται τήν άνθρώπιν^ ήθική. "Οτως λένί ο. παλιοί, οί ψημένοι άστο ί διπλωμάτες, ή πολιτική

752

Σ τ ά λ ι ν

είναι πολιτική. 'Ωστόσο, είναι Απαραίτητο νά τονίσουμε δτι τό μεγάλο καί Επικίνδυνο πολιτικό παιχνίδι, πού άρχισαν οί όπαδοί τής πολιτικής τής μή επέμβασης, μπορεί νά τελειώσει γι* αυτούς μέ σοβαρή χρεωκοπία. Αύτή είναι ή πραγματική δψη τής πολιτικής τής μή έπέμβασης πού έπικρατεί· σήμερα. Αύτή είναι ή πολιτική κατάσταση στίς καπιταλιστικές χώρες. 3. Η ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ Ό πόλεμος δημιούργησε νέα κατάσταση στίς σχέσεις τών χωρών, καθιέρωσε σ' αύτές τίς σχέσεις τήν άτμόσφαιρα τής Ανησυχίας καί τής Αβεβαιότητας. 'Αφού όπόσχαψε τίς βάσεις το5 μεταπολεμικού ειρηνικού καθεστώτος χαί Αναποδογύρισε τίς στοιχειώδεις Εννοιες τοϋ διεθνούς δικαίου, ό πόλεμος Εβαλε υπό συζήτηση τήν Αξία τών διεθνών συμφώνων και υποχρεώσεων. Ό πασιφισμός χαί τά σχέδια Αφοπλισμού θάφτηκαν. Τή θέση τους τήν κατέλαβε ό πυρετός τών έξοπλισμών. "Αρχισαν νά Εξοπλίζονται δλοι, Από τά μικρά ώς τά μεγάλα κράτη, μαζί χαί πρώτ* άπ' δλα, τά κράτη πού Ακολουθούσαν τήν πολιτική τής μή ΕΛέμβασης. Κανείς πιά δέν πιστεύει τούς κατανυκτικούς λόγους, δτι οί παραχωρήσεις πού Εγιναν στό Μόναχο στούς Επιτιθέμενους καί ή συμφωνία τού Μονάχου, Εγκαινίασαν τάχα τή νέα έποχή τοϋ «κατευνασμού». Δέν τούς πιστεύουν κι αύτοί O Î ίδιοι, πού πήραν μέρος στή συμφωνία τού Μονάχου, ή 'Αγγλία καί ή Γαλλία, πού άρχισαν δχι λιγότερο άπό τούς άλλους νά δυναμώνουν τούς Εξοπλισμούς τους. Είναι φανερό, δτι ή ΕΣΣΔ δέ μπορούσε νά παραβλέψει αύτά τά Απειλητικά γεγονότα. Είναι Εξω Από κάθε Αμφιβολία δτι ό κάθε—Ακόμα καί 6 πιό μικρός—πόλεμος πού θά άρχιζαν οί επιτιθέμενοι, κάπου σέ μιά Απομακρισμένη γωνιά τού κόσμου, άποτελεί κίνδυνο γιά τίς φιλειρηνικές χώρες. Άκόμα σοβαρότερο κίνδυνο Αποτελεί ό νέος ιμπεριαλιστικός" πόλεμος, πού τράβηξε κιόλας στήν τροχιά του πάνω Από πεντακόσια Εκατομμύρια πληθυσμό τής Ασίας, τής Αφρικής, τής Εύρώπης. Γι* αύτί τό λόγο ή χώρα μας, Ακολουθώντας σταθερά τήν πολιτική γιά τή διατήρηση τής ειρήνης, Εργάστηκε ταυτόχρονα σοβαρότατα γιά τό δυνάμωμα τής μαχητικής έτοιμασίας τού Κόκκινου Στρατού μας, τοϋ Κόκκινου Πολεμικού Στόλου μας.

"Εκθεση στό XVIII ouvibpio τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

753

Ταυτόχρονα ή Σοβιετική "Ενωση Αποφάσισε νά κάνει καί μερικά άλλα βήματα γιά νά στερεώσει τίς διεθνείς θέσεις της. Στά τέλη του 1934 ή χώρα μας μπήκε στήν Κοινωνία τ ώ ν ' Ε θ νών, ξεκινώντας άπ' τό γεγονος οτι, <ραρά τήν άδυναμία της μπορεί ώστόσο νά χρησιμεύσει σά βήμα γιά τό ξεσκέπασμα τών έπιτιθέμενων καί σάν κάποιο, Ιστω καί άδύνατο, δργανο •ειρήνης πού μπορεί νά βάλει φρένο στό ξέσπασμα τοϋ πολέμου. 'Η Σοβιετική "Ενωση Θεωρεί πώς σέ μιά τόσο ταραγμένη έπο-χή δέν πρέπει νά περιφρονεί κανείς άκόμα καί μιά τόσο άνίσχυρη διεθνή οργάνωση, όπως είναι ή Κοινωνία τών 'Εθνών. Τό Μάη τοϋ 1935, άνάμεσα στή Γαλλία καί τή Σοβιετική "Ενωση, είχε συναφθεί σύμφωνα άμοιβαίας βοήθειας, ένάντια σέ μιά πιθανή έπίθεση τών Επιθετικών κρατών. Ταυτόχρονα είχε συναφθεί άνάλογο σύμφωνο μέ τήν Τσεχοσλοβακία. Τό Μάρτη -τοϋ 1936, ή Σοβιετική "Ενωση υπόγραψε σύμφωνο άμοιβαίας βοήθειας μέ τή Λαϊκή Δημοκρατία τής Μογγολίας. Τόν Αύγουστο τοϋ 1937, υπογράφηκε σύμφωνο μή έπίθεσης άνάμεσα ατή Σοβιετική "Ενωση καί στήν Κινέζικη Δημοκρατία. Μέσα α' αύτές τίς δύσκολες διεθνείς συνθήκες έφάρμοζε ή Σοβιετική "Ενωση τήν εξωτερική της πολιτική, υπερασπίζοντας τήν υπόθεση τής διατήρησης τής είρηνης. Ί Ι έξωτερική πολιτική τής Σοβιετικής "Ενωσης είναι σαφής •καί κατανοητή. 1. Είμαστε υπέρ τής ειρήνης καί γιά τό δυνάμωμα τών έμπορικών σχέσεων μας μ' όλες τίς χώρες, είμαστε καί θάμαστε υπέρ αύτής τής θέσης, εφόσον οί χώρες αύτές Θά κρατοϋν τήν ίδια στάση άπέναντι οτή Σοβιετική "Ενωση, έφόσον δέ Θά προσπαθήσουν νά παραβλάψουν τά συμφέροντα τής^χώρας μας. 2. Είμαστε υπέρ τών ειρηνικών, στενών σχέσεων καλής γειτονίας μέ όλες τίς γειτονικές χώρες, πού έχουν κοινά σύνορα μέ τήν ΕΣΣΔ, είμαστε καί θάμαστε ύπέρ αύτής τής θέσης, έφόσον οί χώρες αύτες θά κρατοϋν τήν ίδια στάση άπέναντι στή Σοβιετική "Ενωση, έφόσον δέ θά προσπαθήσουν νά παραβιάσουν Λμεαα ή έμμεσα τήν άκεραιότητα καί τό άπαραβίαστο τών συνόρων τοϋ Σοβιετικού κράτους. 3. Είμαστε ύπέρ τής υποστήριξης τών λαών, πού έπεσαν θύματα έπίθεσης καί πού παλαίβουν γιά τήν άνεξαρτησία τής πατρίδας τους. 4. Δέ φοβόμαστε τίς άπειλές τών έπιθετικών κρατών καί είμαστε έτοιμοι ν' άπαντήσουμε μέ διπλό χτύπημα οτό χτύπη48. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινισμοΟ.

754

Γ.

Σ τ ά λ ι ν

μα τών Εμπρηστών τοϋ πολέμου πού προσπαθούν νά κ α τ α π α τήσουν τό άπαραβίαστο τών Σοβιετικών συνόρων. Αύτή είναι ή Εξωτερική πολιτική τής. Σοβιετικής "Ενωσης.. ( Η υ ε λ λ ώ δ ι κ α π α ρ α τ ε τ α μ έ ν α χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α)_ Στήν Εξωτερική της πολιτική ή Σοβιετική Ένωση στηρίζεται: 1. Στήν αύξανόμενη οικονομική, πολιτική καί έκπολιτιστι-κή της ίσχή. 2. Στήν ήθικοπολιτική ένότητα τής σοβιετικής κοινωνίας μας.. 3 Στη φτλία τών λαών τής χώρας μας. 4. Στόν Κόκκινο Στρατό μας και στόν Πολεμικό Κόκκινο Στόλο μας. 5. Στή φιλειρηνική της πολιτική. 6. Στήν ήθική όποστήριξη τών Εργαζομένων όλων τών χωρών πού Ενδιαφέρονται ζωτικά γιά τή διατήρηση τής είρήνης. 7. Στή σωφροσύνη έκείνων τών χωρών πού δεν Εχουν ουμφέρο., γι' αυτούς ή γιά κείνους τού; λόγους, νά παραβιαστεί ή είρήνη. « * *

Τά καθήκοντα τοϋ κόμματος στον τομέα τής έξωτερική:. πολιτικής είναι: 1. Νά Εφαρμόζει καί μελλοντικά τήν πολιτική τής είρήνης καί τής ένίσχυσης έμπορικών σχέσεων μ' δλες τίς χώρες. 2. Νά δείχνει περίσκεψη καί νά μήν έπιτρέψει στούς προ-βοκάτορες τού πολέμου, πού ουνήθισαν νά βάζουν τούς άλλους: νά βγάζουν τά κάστανα άπ' τή φωτιά, νά παρασύρουν τή χώρα μας σέ συγκρούσεις. 3. Νά δυναμώνει μ' δλα τά μέσα τή μαχητική ίσχή τού* Κόκκινου Στρατού μας καί τοϋ Κόκκινου Πολεμικού Στόλου μ α ς . 4. Νά δυναμώνει τίς διεθνείς σχέσεις φιλίας μέ τους εργαζόμενους δλων τών χωρών, πού ένδιαφέρονται γιά τήν είρήνη καί τή φιλία άνάμεσα στούς λαούς. Π Η

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΤΗΣ

ΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ

ΕΝΩΣΗΣ

"Ας περάσουμε στήν έσωτερική κατάσταση τής χώρας μας.. 'Από τήν άποψη τής Εσωτερικής κατάστασης τής Σοβιετικής Ένωσης ή περίοδος πού έξετάζοαμε. παρουσιάζει μιάν εικόνα παραπέρα άνόδου δλης τής λαϊκής οίκονομίας, άνάπτυξης τού πολιτισμού, αύξησης τής πίλιτικής ίσχής τής χώρας.

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο του ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

755

Σά σπουδαιότερο άποτέλεσμα στόν τομέα άνάπτυξης τής λαϊκής οικονομίας, στήν περίοδο που Εξετάζουμε, πρέπει νά παραδεχτούμε τήν δλοκλήρωση τής άνασυγκρότησης τής βιομηχανίας καί τής γεωργίας πάνω στή βάση τής νέας σύγχρονης τεχνικής. Δέν έχουμε πιά, ή σχεδόν δέν Εχουμε, παλιά έργοστάσια μέ τήν καθυστερημένη τεχνική τους καί παλιά άγροτιχά νοικοκυριά μέ τά προκατακλυσμιαία εργαλεία τους. Τή βάση τής βιομηχανίας χαί τής γεωργίας μας τήν άποτελεί τώρα ή νέα, σύγχρονη τεχνική. Μπορούμε νά πούμε χωρίς δπερβολή, 8τι άπό τήν άποψη τής τεχνικής τής παραγωγής, άπό τήν άποψη τού εφοδιασμού τής βιομηχανίας καί τής γεωργίας μέ τή νέα τεχνική, ή χώρα μας είναι ή πιό πρωτοπόρα cé σύγκριση μέ δποιαδήποτε άλλη χώρα, όπου ό παλιός Εξοπλισμός είναι τροχοπέδη γιά τήν παραγωγή καί παρεμποδίζει τήν είσαγωγή τής νέας τεχνικής. Στόν τομέα τής κοινωνικοπολιτικής άνάπτυξης τής χώρας, σά σπουδαιότερη κατάχτηση στήν περίοδο πού έξετάζουμε, πρέπει νά άναγνωρίσουμε τήν οριστική Εξάλειψη τών υπολειμμάτων τών Εκμεταλλευτικών τάξεων, τή συσπείρωση τών Εργατών, τών άγροτών καί τών διανοουμένων σ' Ενα κοινό μέτωπο τής δουλιά:, τό δυνάμιοΐ'.α τής ήθικοπολιτικής ένότητας τής Σοβιετικής κοινωνίας, το δυνάμωμα Γής φιλίας τών λαών τής χώρας μας καί σάν άποτέλεσμα όλων αύτών, τόν πλήρη έκδημοκρατισμό τής πολιτικής ζωής τής χώρας, τή δημιουργία τοϋ νέου Συντάγματος. Κανείς δέν τολμά ν' άμφισβητήσει δτι τό Σύνταγμά μας, είναι τό πιό δημοκρατικό στόν κόσμο, κι δτι τήν καλύτερη άπόδειξη γι'αύτό τήν αποτελούν τ' άποτελέσματα τών Εκλογών γιά τό Άνώτατο Σοβιέτ τής ΕΣΣΔ, δπως καί γιά τά 'Ανώτατα Σοβιέτ τών Ένωσιακών Δημοκρατιών. Σάν άποτέλεσμα δλων αύτών, Εχουμε στή χώρα μας άπόλυτα σταθερή Εσωτερική κατάσταση καί μιά τόσο σταθερή Εξουσία, πού θά μπορούσε νά τή ζηλέψει οποιαδήποτε κυβέρνηση στόν κόσμο. Ά ς Εξετάσουμε τά συγκεκριμένα στοιχεία γιά τήν οικονομική καί πολιτική κατάσταση τής χώρας μας. 1. II ΠΑΡΑΠΕΡΑ ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ α) Β ι ο μ η χ α ν ί α . . Ί Ι κίνηση τής βιομηχανίας μας στήν περίοδο πού Εξ6τάζουμε παρουσιάζει μιά· ε'κόνα σταθερής άνόδου. Ί Ι άνοδος αύτή δέν άντανακλά μονάχα τήν αύξηση

756

Σ τ ά λ ι ν

τής παραγωγής γενικά, μά πρώτ' άπ' δλα τήν άνθιση τής σοσιαλιστικής βιομηχανίας άπό τή μιά μεριά, καί άπό τήν άλλη τήν έξαφάνιση τής ίδ:ωτ:κής βιομηχανίας. Νά ό άντίστοι/ος πίνακας. Ή

δίοδος τή; βιομηχανία; 1933

τή; ΕΣΣΔ 1934

ατά χθόνια 193 ί· 19SS".

1935

1936

1937

1938

Σέ έκατομμύρια ρούβλια οέ τιμέ ; τοΟ 1926-27 42030

50477

62137

80929

90166

103375

I. Σοοιαλιοτική βιομηχανία . . .

42002

50443

62114

80898

90138

100349

2. Ί ί ι ω τ ι κ ή βιομηχανία . . . .

"Ολη ή παραγωγή. 'Αναλυτικά:

Σέ %

τ ,:ι

προηγο'ιμ» ιου χρόνου - "

S S

1934

1935

1936

1937

1938

2 »ο • •ο Η

120,1

123,1

130,2

111,4

111,3

238,8

I. Σοοιαλιοτική ß n ' μηχανία . . .

120,1

123,1

130,2

111,4

111,3

.238,9

2. Ί ί ι ω τ ι κ ή βιομηχανία . . . .

121,4

67,6

134,8

<50,3

92,9

"Ολη ή παραγωγή. Άναλυτικα;

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο του ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

757

Σ4 π ο ο ο ο τ α 1933 "Ολη ή παραγωγή.

1934

1935

1936

1937

1938

100

1C0

100

I. Σοςιαλιοτική βιομηχανία . . .

99,93

99,96

99,97

2. Ίίιαιτικι) βιομηχανία . . . .

0,07

0,04

0,03

'Αναλυτικοί:

Ά π ό τόν πίνακα αύτό φαίνεται δτι ή βιομηχανία μας άνα-. πτύχθηκε οτήν περίοδο πού Εξετάζουμε πάνω άπό δυό φορές καί δτι δλη ή αύξηση τής παραγωγής άναλογίίστή σοσιαλιστική παραγωγή. Ά π ό τόν πίνακα αύτό φαίνεται, άκόμα, δτι τό σοσιαλιστικό σύστημα είναι τό μοναδικό σύστημα βιομηχανίας τής ΕΣΣΔ. Ά π ό τόν πίνακα αύτό φαίνεται, τέλος, δτι ή οριστική Εξαφάνιση τής ίδιωτικής βιομηχανίας είναι γεγονός, πού δέ μπορούν νά τ' άρνηΟούν τώρα άκόμα καί οί τυφλοί. Τήν Εξζφίνιση τής ίδιωτικής βιομηχανίας δίν πρέπει νά τή θεωρούμε τυχαίο γεγονός. 'Εξαφανίστηκε, πρώτ' άπ" δλα, γιατί τό σοσιαλιστικό σύστημα οικονομίας είναι άνώτερο σύστημα σέ σύγκριση μέ τό καπιταλιστικό σύστημα. 'Εξαφανίστηκε, δεύτερο, γιατί τό σοσιαλιστικό οικονομικό σύστημα μάς έδοοε τή δυνατότητα νά Επανεξοπλίαουμε μέσα σέ μερικά χρόνια δλη τή σοσιαλιστική μας βιομηχανία πάνω σέ νέα, σύγχρονη τεχνική βάση. Μιά τέτια δυνατότητα δέν τή δίνει καί δέ μπορεί νά τή δόσει τό καπιταλιστικό σύστημα οικονομίας. Είναι γεγονός, πώς άπό τήν άποψη τής τεχνικής τής παρα/ωγής, άπό τήν άποψη τοϋ δγκου τού Εφοδιασμού τις βιομηχανικής παραγωγής μέ νέα τεχνική, ή βιομηχανία μας κατέχει τήν πρώτη θέση στόν κόσμο. Ά ν πάρουμε τούς ρυθμούς άνάπτυξης τής βιομηχανίας μας σέ έκο^ΐοστά, σέ σύγκριση μέ τό προπολεμικό επίπεδο, καί τούς συγκρίνουμε μέ τούς ρυθμούς άνάπτυξης τής βιομηχανίας τών κυριότερων καπιταλιστικών χωρών, θά Εχουμε τήν παρακάτω είκόνα.

758

Σ τ ά λ ι ν

Ή Si οδοί τής βιομηχανίας ιής hl'U καί ιών nx-ριόιεοων χα,τιιαΛίοιιχών χωρών οιά χρόιια 1913-1038:, 1913

1933

1934

1935

1936

1937

1938

ΕΣΣΔ

100,0

380,5

457,0

562,6

732,7

816,4

908,8

ΕΠΑ

100,0

108,7

112,9

128,6

149,8

156,9

120,0

'Αγγλία

100,0

87,0

97,1

104,0

(14,2

121,9

113,3

Ι'ιρμανία

100,0

75,4

90,4

105,9

118,1

129,3

131,6

Γαλλία

100,0

107,0

99,0

94,0

98,0

101,0

93,2

Ά π ό τόν πίνακα αύτό φαίνεται οτι ή βιομηχανία μας Αναπτύχθηκε σέ σύγκριση μέ τό προπολεμικό έπίπεδο π ί ν ω άπό έννιά φορές, ένώ ή βιομηχανία τών κυριότερων καπιταλιστικών χωρών συνεχίζει νά στριφογυρίζει γύρω άπό τό προπολεμικό έπίπεδο ξεπερνώντας το μόνο κατά 2 0 - 3 0 % . Αύτό σημαίνει, δτι στούς ρυθμούς ανάπτυξης της ή σοσιαλιστική μας βιομηχανία κατέχει τήν πρώτη θέση στόν κόσμο. Έτσι βγαίνει πώς στήν τεχνική τής παραγωγής καί στούς ρυθμούς άνάπτυξης τής βιομηχανίας μας, φτάσαμε καί ξεπεράσαμε πιά τίς κυριότερες καπιταλιστικές χώρες. Σέ τί μένουμε πίσω; Μένουμε άκόμα πίσω άπό οικονομική άποψη, δηλαδή άπό τήν άποψη τής ποσότητας τζς βιομηχανικής μας παραγωγής κατά κάτοικο. Εμείς παράγαμε τό 1938 περίπου 15 έκατομμύρια τόννους χυτοσίδερο, ένώ ή Αγγλία παρήγαγε 7 έκατομμύρια τόννους. Θά νόμιζε κανείς πώς στεκόμαστε πιό καλά άπό τήν Αγγλία. Ά ν δμως διαιρέσουμε τούς τόννους αύτούς τοϋ χυτοσίδερου μέ τόν άριθμό τοϋ. πληθυσμού, ΐ ά 6γε£ δτι τό 1936 στήν Αγγλία άναλογούσαν στόν κάθε κά,τοικο 145 χιλιόγραμμα χυτοσίδερο, ένώ στήν ΕΣΣΔ μονάχα 87 χιλιόγραμμα. Ή άκόμα: τό 1938 ή Αγγλία παρήγαγε 10.800.000 τόννους άτσάλι καί περίπου 29 δισεκατομμύρια ώριαία κιλοβάτ (παραγωγή ήλεκτρενέργειας), ένώ ή ΕΣΣΔ παρήγαγε 18 έκατομμύρια τόννους άτσάλι καί πάνω άπό 39 δισεκατομμύρια ώριαία κιλοβάτ. Θά νόμιζε κανείς δτι στεκόμαστε πιό καλά άπό τήν Αγγλία. Ά ν δμως διαιρέσουμε δλους αύτούς τούς τόννους

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μττ) τής ΕΣΣΔ

759

καί τά ώριαία κιλοβάτ μέ τόν άριθμό τοϋ πληθυσμού, θά βγεί οτι στήν 'Αγγλία τό 1958 άναλογούσαν στόν χάθε κάτοικο 2 2 6 χιλιόγραμμα άτσάλι χαί 620 ώριαία κιλοβάτ, ένώ στήν I ΣΣΔ άναλογουσαν μονάχα 107 χιλιόγραμμα άτσάλι χαί 233 ( ριαία χιλοβάτ, χατά χάτοιχο. 'Από. πού προέρχεται αύτό; Προέρχεται άπό τό Ζτι 6 άριθμός -τοϋ πληθυσμού τής χώρας μας ξεπερνά μερικές φορές τόν αριθμό τού πληθυσμού τής 'Αγγλίας, συνεπώς, χαί οί άνάγχες μας ί ί ν α ι μεγαλύτερες άπό τίς άνάγχες τής 'Αγγλίας: ό πληθυσμός "τής Σοβιετικής "Ενωσης είναι 170 έκατομμύρια, ένώ τής 'Αγγλίας δέν είναι πάνω άπό 46 έκατομμύρια. Ή οικονομική ίσχη τής βιομηχανία; δέν έκφράζεται μέ τόν δγχο τής βιομηχανικής παραγωγής γενικά, χωρίς νά παίρνεται όπόψη ό πληθυσμός τής ^ώρας, μά μέ τόν δγκο τής βιομηχαν.χής παραγωγής, σέ άμεση σχέση μέ τόν δγκο τής κατανάλωσης αύτής τής παραγωγής κατά κάτοικο. "Οσο περισσότερη βιομηχανική παραγωγή άναλογεί στόν κάθε κάτοικο, τόσο μεγαλύτερη είναι ή οικονομική ίσχή •τής χώρας, καί άντίθετα, δσο λιγότερη παραγωγή άναλογεί στόν κάθε κάτοικο, τόσο πιό μιχρή είναι ή οικονομική ίσχή τής χώρας καί τής βιομηχανίας της. Συνεπώς, δσο περισσότερο πληθυσμό έχει μιά χώρα, τόσο μεγαλύτερες είναι οί άνάγκες της .σέ είδη κατανάλωσης, έπομένως, τόσο μεγαλύτερος πρέπει νά «ίναι ό δγκος τής βιομηχανικής παραγωγής αύτής τής χώρας. "Ας πάρουμε, λογουχάρη, τήν παραγωγή χυτοσίδερου. Γιά νά ξεπεράσουμε τήν "Αγγλ'α οικονομικά στόν τομέα τής παραγωγής χυτοσίδερου, πού τό 1938 ή παραγωγή του ήταν έκεί 7 έχατομμύρια τόννους, πρέπει νά ανεβάσουμε τήν έτήσια παραγωγή χυτοσίδερου σέ 2 5 έχατομμύρια τόννους. Γιά νά ξεπε?άσουμε οίκονο|πκά τή Γερμανία, πού στά 1938 παρήγαγε συνολικά 18 έχατομμύρια τόννου; χυτοσίδ;ρου, πρέπει νά άνεβάσουμε τήν έτήσια παραγωγή χυτοσίδερου σέ 40-45 έκατομμύρια τόννους. Καί γιά νά ξεπεράσουμε οικονομικά τίς ΕΠΑ, έχοντ α ς δπόψη δχι τό έπίπεδο τού 1938, πού ήταν χρόνος χρίσης, •δταν οί ΕΠΑ παρήγαγαν μονάχα 1-8,8 έκατομμύρια τόννους χυ-τοσίδερο, μά τό έπίπεδο τοϋ 1929, δταν στίς ΕΠΑ ύπήρχε άνοδος τής βιομηχανίας καί ή παραγωγή χυτοσίδερου έφτασε τά 4 3 περίπου έκατομμύρια τόννους, πρέπει ν' άνεβάσουμε τήν έτήσια παραγωγή χυτοσίδερου σέ 50-60 έχατομμύρια τόννους. Τό ίδιο πρέπει νά ποϋμε χαί γιά τήν παραγωγή άτσαλιού, έλασμάτων, γιά τήν παραγωγή μηχανών χλπ, γιατί δλοι αύτοί

760

Σ τ ά λ ι ν

ot κλάδοι τής βιομηχανίας, όπως χαί δλοι οί άλλοι κλάδοι, έξαρτώνται οέ τελευταία Ανάλυση άπό τήν παραγωγή χυτοσίδερου"Εχουμε ξεπεράσει τίς κυριότερες καπιταλιστικές χώρες στήν» τεχνική τής παραγωγής καί στούς ρυθμούς άνάπτυξης τής βιομηχανίας. Αύτό βίναι πολύ καλό. "Ομως δέν είναι άρκετό Πρέπει νά τίς ξεπεράσουμε καί άπό οικονομική άποψη. Μπορούμε καί πρέπβι νά τό κάνουμβ αύτό. Μόνο στήν περίπτωση πού θ τ ξεπεράσουμε οικονομικά τις κυριότερες καπιταλιστικές χώρες μπορούμε νά όπολογίζουμε δτι ή χώρα μας θά είναι πέρα γιά: πέρα έφοδιασμένη μέ άντικείμενα κατανάλωσης, θά έχουμε άφθονία προϊόντων καί θ' άποχτήσουμε τή δυνατότητα νά πραγματοποιήσουμε τό πέρασμα άπό τήν πρώτη φάση τοϋ κομμουνισμοϋ στή δεύτερη φάση του. Τί χρειάζεται γιά νά ξεπεράσουμε οικονομικά τίς κυριότερες καπιταλιστικές χώρες; Γι' αύτό χρειάζεται, πρώτ' άπ' δλα, μιά: σοβαρή καί άδάμαστη θέληση νά τραβήξουμε μπροστά καί ή προθυμία νά κάνουμε θυσίες, νά κάνουμε σοβαρές έπενδύσεις κεφαλαίων γιά τήν δλόπλευρη έπέχτασ.η- τής σοσιαλιστικής μας βιομηχανίας. Τούς έχουμε μήπως αύτούς τούς παράγοντες; Καί βέβαια τούς έχουμε. Χρειάζεται άκόμα νά όπάρχει άνώτερη τεχνική τής παραγωγής καί υψηλοί ρυθμοί άνάπτυξης τής βιομηχανίας. Τούς έχουμε μήπως αύτούς τούς παράγοντες; Καί βέβαια τούς έχουμί. Χρειάζεται, τέλος, χρόνος. Ναί σύντροφοι, χρόνος. Πρέπει νά χτίσο^ιε νέα έργοστάσια. Πρέπει νά σφυρηλατήσουμε νέα στελέχη γιά τή βιομηχανία. Γιά νά γίνει δμως αύτό χρειάζεται χρόνο; καί δχι λίγος. Είναι άδύνατο νά ξεπεράσουμε οικονομικά, μέσα σέ 2-3 χρόνια, τίς κυριότερες καπιταλιστικές χώρες. Χρειάζεται γι' αύτό λίγο περισσότερος χρόνος. "Ας πάρουμε λογουχάρη πάλι τό χυτοσίδερο καί τήν παραγωγή του. Μέσα σέ πόσο χρονικό διάστημα μπορούμε .νά ξεπεράσουμε οικονομικά τίς κυριότερες καπιταλιστικές χώρες στόν τομέα τής παραγωγής τού χυτοσίδερου; Μερ'κά στελέχη άπό τήν παλιά σύνθεση τοϋ Κρατικοϋ Σχεδίου, δταν καταστρωνόταν τό δεύτερο πεντάχρονο σχέδιο, /τρότειναν νά προβλεφθεί ή παραγωγή χυτοσίδερου στά τέλη τοϋ δεύτερου πεντάχρονου γιά 60 έκατομμύρια τόννους. Αυτό σημαίνει δτι όπολόγιζαν πώς ήταν δυνατόν ή μέση έτήσια αύξηση στήν παραγωγή χυτοσίδερου νά φτάνει τά !0 έκατομμύρια τόννους. Αύτό φυσικά, ήταν φαντχ-

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

74b

«ιοπληξία, άν βχι κάτι χειρότερο. 'Εξάλλου, of σύντροφοι αύτοί παρασύρονταν άπό τή φαντασία όχι μόνο στόν τομέα τής παραγωγής χυτοσίδβρου. Λογάριαζαν, λογουχάρη, δτι μέσα στό δεύτερο πεντάχρονο σχέδιο ή έτήσια αύξηση τοϋ πληθυσμού οτήν ΕΣΣΔ πρέπει νά φτάσει τά τρία-τέσσερα έκατομμύρια άτομα ή καί περισσότερο. Κι αύτή έπίσης ήταν φαντασιοπληξία, £ν δχι κάτι χειρότερο. Ά ν δμως άφήσουμε στή μπάντα τούς φαν. τασιόπληκτους χαί σταθούμε στό έδαφος τής πραγματικότητα;, μπορούμε νά θεωρήσουμε σάν άιτόλυτα δυνίιή, μιά μέση έτήσια αύξηση στήν παραγωγή χυτοσίδερου άπό δυό ως δυόμιση έκατομμύρια τόννους, έχοντας όπόψη τή σημερινή κατάσταση τής τεχνιχής στήν παραγωγή χυτοσίδερου. Ή ίστορία τής βιομηχανίας τών κυριότερων καπιταλιστικών χωρών, δπω; χαί τής χώρας μας, δείχνει δτι μιά τέτια έτήσια αύξηση είνιι έντατιχή, δμως άπόλυτα προσιτή. Συνεπώς, γιά νά ξεπεράσουμε οικονομικά τίς χυριότερες καπιταλιστικές χώρες, χρειάζεται χρόνος καί δχι λίγος. Καί δσο πιό άνώτερη θά είναι στή χώρα μας ή παραγωγικότητα τής έργασίας, δσο πιό πολύ θά τελειοποιείται ή τεχνική τή; παραγωγής, τόσο πιό γρήγορα θά μπορέσουμε νά έχπληρώσουμε αύτό τό σπουδαιότατο οικονομικό χαθήχον, τόσο πιό πολύ θά μπορέσουμε νά Ελαττώσουμε τό χρόνο γιά τήν Εκπλήρωση αύτοϋ του καθήκοντος. β) ' Α γ ρ ο τ ι κ ή ο ί κ ο ν ο μ ί α . Ί Ι άγροτική οικονομία στήν ρερίοδο ποi έξετάζουμε, δπως καί ή βιομηχανία, Εξελίχθηκε σέ άνιοϋσα γραμμή. Ή άνοδος αύτή δέν έκφράζεται μονάχα μέ τήν αύξηση τής άγροτικής παραγωγής, μά πρώτ' άπ' δλα μέ τήν άνάπτυξη καί τό δυνάμωμα τής σοσιαλιστικής άγρ-,τικής οικονομίας άπό τή μιά μεριά, καί άπό τήν άλλη μέ τήν Εξαφάνιση τού άτομιχού νοικοκυριού. 'Ενώ ή σπαρμένη μέ δημητριακά έχταση στά κολχόζ αυξήθηκε άπό 75 έκατομμύρια τό 1933, σέ 92 Εκατομμύρια Εκτάρια τό 1938, ή σπαρμίνη μέ δημητριακά έχτααη τών ατομικών νοικοκυραίων έλαττώθηκε σ' αύτή τήν ίδια τήν περίοδο άπό 15,7 έκατομμύρια έκτάρια σέ 600 χιλιάδες έκτάρια, δηλαδή στό 0,6 % δλης τής σπαρμένης μέ δημητριακά έχτασης. Δέ μιλώ πιά γιά τίς σπαρμένες έχτάσεις μέ βιομη^αν^ά φυτά, δπου ό ρόλος τών άτομικών νοικοκυρά ίων ϊχμηδενίστ^χε. Έ χ τ ό ς άπ' 4ύτό, είναι γνωστό δτι τά κολχόζ,'

762

Σ τ ά λ ι ν

συνενώνουν τώρα 18.800.000 άγροτιχά νοικοκυριά, δηλαδή τά 9 3 , 5 % δλων τών άγροτικών νοικοκυριών, χωρίς νά υπολογίζονται τά άλιευτικά καί τά βιοτεχνικά χολχόζ. Αυτό σημαίνει δτι τά χολχόζ στερεώθηκαν καί σταθεροποιήθηκαν οριστικά καί δτι τό σοσιαλιστικό σύστημα οίκονομίας είναι τώρα ή μοναδική μορφή τής γεωργίας μας. Ά ν συγκρίνουμε τήν κίνηση τών σπαρμένων έχτάσεων σ' όλες τίς καλλιέργειες στήν περίοδο πού έξετάζοομε μέ τίς σπαρμένε; έχτάσεις τής προεπαναστατικής περιόδου, θά έχουμε τήν παρακάτω εικόνα. Οι ηπαρμένες

ίχτάοεις

ΰλων τών καλλιεργειών

οτήν

ΕΣ.TJ:

Σέ έχατομμύρια έχταρια

Ο Μ «· Ο «ο 8 Ο" β — ο -Ο Η fr"

1913

1934

1935

1936

1937

1938

105,0

131,5

132,8

133,8

135,3

136,9

130,4

94,4

104,7

103,4

102,4

104,4

102,4

108,5

5) Βιομηχανικά <ροτα

+.5

10,7

10,6

10,8

11,2

11,0

244,4

j ) Δαχανοχηποι>ριχα

3,8

8,8

9,9

9,8

9,0

9,4

247,4

7,1

8,6

10,6

14,1

671,4

"Ολη ή σπαρμένη έχταοη . . . Ά /αλυτι/α: α) Λημητριαχα .

Î) Ζα>οτροφ(βς .

2,1

Ά π ό τόν πίνακα αύτό φαίνεται πώς στή χώρα μας αύξήθηκαν οί σπαρμένες έχτάσεις δλων τών καλλιεργειών καί πρώτ* άπ' δλα τών ζωοτροφιών, τών καλλιεργειών μέ βιομηχανικά φυτά καί τών λαχανοκηπουρικών βιδών. Αύτό σημαίνει, δτι ή γεωργία μας γίνεται πιό ειδικευμένη

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο του ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

763

>αί πιό παραγωγική χαί οτι ή έφαρμογή τή; σωστής άμειψιοποράς μπαίνει σέ ρεαλιστική βάση. Οί πιό χάτω πίνακες μώς δίνουν Απάντηση γιά τό πώς αύξαινε ό εξοπλισμός τών χολχόζ χαί τών σοβχόζ μας μέ τραχτέρ, κομπάϊν καί άλλες μηχανές μέσα στήν περίοδο πού έξετάζουμε. 1. Τό σύνολο ιώκ

τραχτέρ στήν άγροτιχή

olxorouia

τή;

ΕΣΣΔ

8 -S 1933

1934

1935

1937

1938

^ "S ο H ° S

Ό αριθμός τραχτέρ (οέ χιλιαϊβς χομματια) Σύνολο τραχtip

229,3

210,9

276,4

360,3

422,7

454,5 483,5

ο) Τραχτέρ ατούς ΜΤΣ

123,2

177,3

254,7

328,5

365,8

394,0

319,8

.*) Τ ρ ι χ τ ί ρ οτα οοβχόζ χα( o t l ; βοηθητικές άγροτικές Ιπιχιιρήοιις..

83,2

95,5

102,1

88,5

84,5

f 5.0

102.2

Άναλυτιχα:

β) Σέ χ ι λ ι ά ί ι ς Ιππους ΐύναμη "Ολων τδν τραχτέρ . . . 3 209,2

8.385,0 9.256,2 288,4

4.462,8

6.184,0

7.672,4

1.758,1

2.753,9

4.281,6

5.856,0 6.679,2 7.437,0 423,0

ί ) Τραχτέρ οτα οοβχ^ζ χα( οτ(ς βοηθητικές αγροτικές ί π ι χ·ιρι)ο·:ς. . . 1.401,7

1.669,5

1.861,4

1.730,7

Άναλυτιχα:

ä) Ιραχτέρ οτούς ΜΤΣ

1.647,5 1.751,8

125,0

775 I.

Σ τ ά λ ι ν

2. Ό σννολιχός αριθμός τα>r χομπάϊτ χαί των ΛίΧων μηχανών στήν αγροτική οίχονομία τής ΕΣΣΔ: (Σέ χ ι λ : α ! ι ς »ομμάτια οτό τέλος τοΟ χρόνου)

1933

1934

1935

1936

1937

1938

·° "5

[_ ° ** ο ΚομπαΙν

25,4

32,3

50,3

67,6

126,6

153,5

604,3

Κινητί)ρ·ς icu>ttpiΧ7)ς χαύοης χαί Ατμοκίνητες μηχανές

46,0

60,9

69,1

72,4

77,9

63,6

174 <>

Σύνθιτις καί μιοοούνθιτις ά>α>νιοτιΧ*ς μηχβνές ί η μ η τριακών

120,3

121,9

120,1

»23,7

126,1

130,6

106,7

Φορτηγά αυτοκίνητα

26,6

40,3

63,7

96,2

144,5

195,6

736,1

'£κι?ατιχα αυτοκίνητα (cé χομματια) .. 3.9? 1

5 533

7.555

7.630

6.156

9.594

240,4

Ά ν α' αύτούς τούς άριθμοός προσθέσουμε τό γεγονός οτι στή χώρα μας ό Αριθμός τών μηχανοτραχτερικών σταθμών αυξήθηκε στήν περίοδο ποό έξετάζουμε άπό 2 900 μονάδες πο·> ήταν τό 1934, σέ 6.350 μονάδες τό 1938, θά μπορέσουμε μέ βάση δλα αύτά τά στοιχεία νά ποΰμε μέ πεποίθηση δτι ή Ανασυγκρότηση τής γεωργίας μας πάνω στή βάση τής νέας, σύγχρονης τεχνιχής έχει βασικά πιά Ολοκληρωθεί. Ή γεωργία μας είναι συνεπώς, δχι μονάχα ή πιό μεγάλη χαί ή πιό μηχανοποιημένη, μά καί ή πιό έμπορευματιχή γεωργία, ή πιό έφοδιασμένη μέ τή σύγχρονη τεχνική άπό τή γεωργία όποιασδήποτε άλλης χώρας. Ά ν πάρουμε τήν κίνηση τής αύξησης τής παραγωγής δημητριακών και τών καλλιεργειών μέ βιομηχανικά φυτά στήν π ε ρίοδο πού έξετοζουμε σέ σύγκριση μέ τήν προεπαναστατική π ε ρίοδο, τότε τά στοιχεία μάς δίνουν τήν παρακάτω εικόνα.

74b

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ ( μ π ) τής ΕΣΣΔ

ΊΙ συνολική παραγωγή δημητριακών και τών καλλιεργειών με βιομηχανικά φυτά στήν ESS J : Ο Σ ί Εκατομμύρια μετρικούς οτατή · ς 1913 ·

lc34

1935

1936

1937

1938

. 2 ° α to — in Ο — οο -ο "

L·

Δημητριακό.

801,0

894,0

901,0

827,3

1202,9

949,9

118,6

Ϊ1παμπακι(£κατίργαοτο) '

7,4

11,8

17,2

23,9

25,8

26,9

3θ3,5

Λινάρι ϊνες) .

3,3

5,3

5,5

5,8

5,7

Ζαχαρότευτλα 109,0

! ! 3,6

162,1

168,3

218.6

' 166,8

153,0 I

36,9

42,7

42,3

51,1

46,0

216,7

( οέ . .

''Ελαιώδεις καρποί . . .

21,5

5,46

165,5

Άπό τόν πίνακα αύτό φαίνεται, οτι παρά τήν ξηρασία στίς άνατολικές καί στίς νοτιο-άνατολικές περιοχές τό 1956 και τό 1938 καί παρά τήν πρωτοφανέρωτη μεγάλη σοδιά τοϋ 1913, ή συνολική παραγωγή δημητριακών καί τών καλλιεργειών μέ βιομηχανικά φυτά στή χώρα μας, στήν περίοδο πού έξετάζουμε τραβούσε σταθερά πρός τά πάνω, οέ σύγκριση μέ τό έπίπεδο τοϋ 1913. Έ χ ε ι ιδιαίτερο Ενδιαφέρον τό ζήτημα τοϋ ποσοστού τών Εμπορεύσιμων δημητριακών τής κολχόζ νίκης καί τής σοβχόζνικης παραγωγής. Ό γνωστός στατιστικός σ. Νεμτσίνοφ ύπολόγισε δτι άπό τά πέν^ε δισεκατομμύρια πούτια τής συνολικής παραγωγής δημητριακών στήν προπολεμική περίοδο πήγαιναν στήν άγορά συνολικά περίπου 1300 έκαΐομμύρια πούτια Εμπορεύσιμα δημητριακά, δηλαδή τά 2 6 % τής παραγωγής δημητριακών Εκείνης τής περιόδου πήγαιναν στήν άγορά. '() σύντροφος Νεμτσίνοφ υπολογίζει, δτι τό ποσοστό τής έμπορεύσιμης κολχόζνικης καί σοβχίζνικης παραγωγής, σά μεγάλης παραγωγής, έφτασε λογουχάρη τό 1926-1927 στά 4 7 % περίπου τής συνολικής παραγωγής, ένώ τό ποσοστό τής έμπορεύσιμης παραγωγής τοϋ άτομικά ύ άγροτικοϋ νοικοκυριού ήταν περίπου 1 2 % .

766

Σ τ ά λ ι ν

Ά ν εξετάσουμε πιό προσεχτικά τό ζήτημα αύτό καί πάρουμ» τό ποσοστό τής Εμπορεύσιμης κολχόζνικης καί σοβχόζνικης παραγωγής τό 1938 γιά 4 0 % τής :υνολικής παραγωγής, θά Αποδειχθεί οτι ή σοσιαλιστική μας παραγωγή δημητριακών μπορούσε νά δόσει, καί πραγματικά Εδοσε φέτος, στό έμπόριο περίπου· 2.300 έκατομμύρια πούτια Εμπορεύσιμα δημητριακά, δηλαδή ενα δισεκατομμύριο πούτια περισσότερα Εμπορεύσιμα δημητριακά άπό τήν προπολεμική παραγωγή δημητριακών Συνεπώς, ή σπουδαιότερη ιδιομορφία τής κολχόζνικης καί σοβ/όζνικης παραγωγής είναι τό μεγάλο ποσοστό έμτορεύσιμης παραγωγής, πράγμα πού Εχει σοβαρότατη σημασία γιά τόν έφοοιασμό τής χώρας. Σ' αύτήν άκριβώς τήν ιδιομορφία τών κολχόζ καί τών σοβχ',ζ βρίσκεται τό μυστικό, δτι ή χώρα μας κατόρθωσε, τόσο εύκολα καί τόσο γρήγορα, νά λύσει τό πρόβλημα τών δημητριακών« τό πρόβλημα τής έκάρκειας τσύ έφοδιασμοϋ τής τεράστιας χώρας μέ έμίΓ'ρε-,σιμα δημητριακά. ΙΙρέ,τει νά τονίσουμε πώς στά. τελευταία τρία χρόνια ή χρονιάτικη συγκέντρωση δημητριακών στή χώρα μας δέν Επεφτ· κάτω από ενα δισεκατομμύριο Εξακόσια έκατομμύρια. αούτια καί ανέβαινε κάποτε, λογουχάρη τό 1937, ώς τό Ενα δισεκατομμύριο 800 έκατομμύρια πούτια. Ά ν α αύτό προσθέσουμε τά 200 περίπου εκατομμύρια πούτια δημητριακών πού Αγοράζουμεκάθί χρόνο καί μερικές έκατοντάδες έκατομμύρια πού διατίθενται μέ τό κολχόζνικο έμπόριο δημητριακών, θά βγεί τό συνολι/.ο ποσό Εμπορεύσιμων δημητριακών άπό τά κολχόζ και τά σοβχόζ, πού άναφέραμε πιό πάνω. "Εχει ένδιαφέρον άχόμα νά τονίσουμε, δτι στά τελευταία τρία χρόνια ή βάση τών έμπορεύσιμων δημητριακών μετατοπίστηκε άπό τήν Ούκρανία, πού θεωρούνταν πρώτα ό σιτοβολώνας τής χώρας μας, στό Βορρά καί στήν Ανατολή, δηλαδή στή ΡΣΟΣΔ. Είναι γνωστό δτι τά τελευταία δυό-τρία χρόνια ή. Ούκρανία συγκεντρώνει κάθε χρόνο μονάχα 400 περίπου έκατομμύρια πούτια, Ενώ ή ΡΣΟΣΔ συγκεντρώνει στό ίδιο διάστημα κάθε χρόνο Ενα δισεκατομμύριο εκατό ώς Ενα δισεκατομμύριο διακόσια εκατομμύρια πούτια Εμπορεύσιμα δημητριακά τό χρόνο. "Ετσι Εχουν τά πράγματα σχετικά μέ τήν παραγωγή δημητριακών.

Έ κ θ ε σ η στό XVIII συνί&ριο τοΟ ΚΚ (*ιττ) τής ΕΣΣΔ

767

"Οσο γιά τή χτηνοτροφία, καί σ' αύτό τόν τομέα, τόν πιό καθυστερημένο κλάδο τής άγροτικής οικονομίας, σημειώθηκαν στά τελευταία χρόνια σοβαρές άνακατατάξεις. Είναι άλήθεια Ζτ: σέ σόγκριση μέ τό προεπαναστατικό έπίπεδο μένουμε άκόμα πίσω στόν άριθμό τών άλόγων καί τών προβάτων, ξεπεράσαμε όμως πιά τό προεπαναστατικό έπίπεδο στά μεγάλα κερασφόρα. ζώα καί στή χοιροτροφία. Νά τά Αντίστοιχα στοιχεία. Γό οϊ-νοΧο των ζώων αιι/ν ΕΣΣΔ (σε ίχατομμνρια χε</ ά/ κι/: Τό μήνα Ίοόλη 3 ό 8- g a.·» •»Γ ·® » θ•ο Ρ βα 1933 1934 1935 1936 1937 - » >— a.

Το 1038 ο %

1938

S ?

« » > £ ? s S· a I to-î - g. " fi: 1953 m i-" ο , ο r a. μ ι « ·Β

"Αλογα . . .

35,8

16,6 15,7 15,9 16,6 16,7

17,5

48,9

Ιύϊ 4

Μεγαλα κ«ραοφόρα ζ ό α . .

60,6

38,4 42,4 49,2 56,7 57,0'

63,2

104.3

161,0

121,2

50,2 51,9| 61,1 73,7 81,3

102,5

84 6

204,;

20,9

12,1 I 7 J 22,5 30,5 22,8;

30,6

146.4

252,9

ΙΙρό3ατα γιϊια. .

καί . .

Γουρού/ια .

Δέ μπορεί νά όπάρχει Αμφιβολία δτι ή καθυστέρηση στόν τομέα τής ίπποφορβίας καί τής Αναπαραγωγής τών προβάτων θά έξαλειφθεί στό πιό σύντομο χρονικό διάστημα. γ) ' Ε μ π ο ρ ε υ μ α τ ι κ ή κυκλοφορία, μεταφορές Μαζί μέ τήν άνοδο τής βιομηχανίας καί τής άγροτικής οικονομίας άναπτυσσόταν στή χώρα μας καί ή εμπορευματική κυκλοφορία. Τό δίχτυ τοϋ λιανικού κρατικού καί συνεταιριστικού έμπορίου μβγάλωσε στήν περίοδο πού έξετάζουμε κατά 2 5 % . Ί Ι κυκλοφορία τοϋ λιανικού κρατικού καί τού συνεταιριστικού έμπορίου αύξήθηκε κατά 1 7 8 % . Ί Ι κυκλοφορία τών έμπορευμάτων α:ήν κσλχόζνικη άγορά αύξήθηκε κατά 1 1 2 % .

768

Σ τ ά λ ι ν

Νά ό Αντίστοιχος πίνακας: •s Ο ΙΟ σ-

ιη α

Κ) ««ο"

Ci. ci

ΙΟ

Pf o<

Ζ * a σ-

οΚ) σ« •» Κ)

ο σ-

«r*i Κ S

«ο σ-

ο «ο « ιο

I10 D σ-

ν in

in in io in

H· »

« ιο" σirî «

r» σ&

r-Γ 8 irî

ρ«

8 in

i «eo

ί•<f

S CO

ôô « S

eo fï

Λ ν ι BÖ i " < < a χ Ο. ·<ι)1=- « < Su 0 < * ο •8 Η. · 8» ο» * 5S ο > Η β -2 23 " ' SΗ » 52 ?•» . •» sS"·>=·• • y *λ m > 3 >2 «ΧΙ »Η S t f . . * 8 « »ο 1 Ν β ο ' 8 3 « *..• _ HD Q. — • •β 8α Ο = ν. ΙW «8 ' 5 gl ^ ö t , a- 3 •B-S » . »-m » · Μ Ι δ • Η βΓ 4. PO > Χ β S § -s Ι Ν g °β•5-2 4 •ο » 3 α. » 5 S-g · χ β Χ Ts Λ Ö ο- << ^ β â s · SE a 3 .;Α 9 ο · 2 > μ· r» ο"S s ίο t» Η υ β .< χ a· > <s *. ο S » ! α. 5 β νϋβ α. Χ 2 - §. « ο | Cd F-M > i f ^ •Ο Η Ο g s. · ο J _ β - - οΧ St»3t» « •Χp i ο. sΧ i S. er ~» #S «· sQ. « ρδ ·» m s s s Η βΧ 1> βS. 3· ΒΟ S «> << αΧΟΟ. Χ

; a ' » * » 'a- s ^

ο * 8·- ' Ν ° . a. V

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΰ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

769

Είναι φανερό ότι ή κυκλοφορία τών έμπορευμάτων ατή χώρα βέ θά μπορούσε ν' άναπτυχθεί τόσο, χωρίς μιά ορισμένη άνάπτυξη τών μεταφορών. Καί πραγματικά, στήν περίοδο που εξετάζουμε άναπτυχθηκαν οί μεταφορές σ' όλα τά είδη τών μεταφοριχ JV μέσων, ιδιαίτερα στίς σιδηροδρομικές χαί έναέριες μετα^ορε,.'Αναπτύχθηκαν έπίσης καί οί υδάτινες μεταφορές, όμως μέ μεγάλες διακυμάνσεις, καί τό 1938 οί υδάτινες μεταφορές σημείωσαν, δυστυχώς, κάποια πτώση σέ σύγκριση μέ τόν προηγούμενο χρόνο. Νά ό σχετικός πίνακας. 'Εμπορικές

μεταφορές

1933

1934

1935

1936

1937

1938

eg η Ρ5 . ί ο σ—ο — •ο ο ° U ° Η Ο r

0( οιΐηρόίρομοι (οί βιοεχατομμϋρια χ ι λιομετριχούςτόννους)

169,5

205,7

258,1

323,4

354,8

369,1

217,7

0( ποτάμιες χα( θ-αλααοιις μεταφορές (οί ίιοεχατομμΰρια χιλιομετρικούς τόννους)

50,2

Î6.5

68,3

72,3

70,1

66,0

131,5

Οί πολιτικές έναέριις μεταφορές (οέ έκατομμύρια χιλιομετρικούς τόννους) .

3,1

6,4

9,8

21,9

24,9

31,7

1022,6

Δέ μπορεί νά υπάρχει άμφιβολία οτι ή μερική καθυστέρηση τών υδάτινων μεταφορών στά 1938 θά έξαλειφθεί τό 1939. 2. II ΠΑΡΑΠΕΡΑ ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ 1'ΛίΚΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΐΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ TOT ΛΑΟΤ Ή συνεχιζόμενη άνοδος τής βιομηχανίας καί τής άγροτιχής οίκονομίαςδέ μπορούσε νά μήν οδηγήσει,καί πραγματικά οδήγησε,σέ μιά νέα 5νοδο τής υλικής κι Εκπολιτιστικής κατάστασης τοϋ λαοϋ : 49. I. Στάλιν. Ζητήματα λενινισμοΟ.

770

Σ τ ά λ ι ν

Ή έξάλειψη τής έκμετάλλβυσης χαί τό στέριωμα τοό σοσιαλιστικού συστήματος στή λαΤχή οίχονομία, ή έλλειψη τής άνβργίας χαί τής άθλιότητας στήν πόλη χαί στό χωριό, πού συνδέεται μαζί της, ή τεράστια έπέχταση τής βιομηχανίας χαί ή Αδιάκοπη αύξηση τού άριθμού τών έργατών, ή άνοδος τής π α ραγωγικότητας τής δουλιάς τών έργατών καί τών κολχόζνικων, ή παραχώρηση τής γής γιά αίώνια χρήση στά κολχόζ καί 6 έφοδιασμός τών κολχόζ μέ τεράστια ποσότητα τραχτέρ καί γεωργικές μηχανές πρώτης γραμμής, δλα αύτά, δημιούργησαν τίς πραγματικές συνθήκες γιά τήν παραπέρα άνοδο τής ολικής κατάστασης τών έργατών χαί τών άγροτών. Ή καλυτέρευση όμως τής ολικής κατάστασης τών έργατών καί τών άγροτών οδήγησε, φυσικά, στήν καλυτέρευση τής ολικής κατάστασης τών διανοουμένων, πού άποτελοϋν σημαντική δύναμη τής χώρας μας' καί πού έξυπηρετοϋν τά συμφέροντα τών έργατών καί τών άγροτών. Τώρα δέν πρόκειται πιά γιά κάποια ταχτοποίηση στή βιομηχανία καί γιά τήν πρόσληψη στή δουλιά, άπό συμπόνια, τών άνέργων καί τών άστεγων άγροτών πού έχουν φύγει άπ' τό χωριό καί ζούν κάτω άπό τό φόβο τής πείνας. Τέτιοι άγρότες άπό πολύν καιρό πιά δέν όπάρχουν στή χώρα μας. Κι αύτό, φυσικά είναι καλό, γιατί δείχνει δτι τό χωριό μας είναι εύπορο. Τώρα μπορεί νά πρόκειται γιά ίνα μονάχα, νά προτείνουμε στά κολχόζ νά σεβαστούν τήν παράχλησή μας χαί νά δίνουν κάθε χρόνο γιά τήν άναπτυσσόμενη βιομηχανία μας τό λιγότερο ένάμιση έκατομμύριο νεαρούς κολχόζνικους. Τά κολχόζ πού έγιναν πιά εύπορα, πρέπει νά έχουν ύπόψη τους δτι χωρίς μιά τέτια βοήθεια άπό μέρους τους θά είναι πολύ δύσκολο νά έπεχτείνουμε παραπέρα τή βιομηχανία μας καί χωρίς τήν έπέχταση τής βιομηχανίας, δέ θά μπορέσουμε νά ικανοποιήσουμε τήν αύξανόμενη ζήτηση τών άγροτών σέ έμπορεύματα μαζικής κατανάλωσης. Τά κολχόζ έχουν κάθε δυνατότητα νά ικανοποιήσουν αύτή τήν παράκλησή μας, γιατί ή άφθονία τής τεχνικής στά κολχόζ άπαλλάσσει μιά μερίδα εργαζομένους στό χωριό χαί οί έργαζόμενοι αύτοί, άν μεταφερθούν στή βιομηχανία, θά μπορούσαν νά ώφελήσουν τεράστια σ' δλη τή λαϊκή μας οίκονομία. Σάν άποτέλεσμα ϊχο με τούς παρακάτω δείχτες γιά τήν καλυτέρευση τής ολικής κατάστασης τών έργατών καί τώ* άγροτών στήν περίοδο πού έξετάζουμε:

Έ κ θ ι β η οτό XVIII duviöpio τού ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

771

1. Τό έθνικό εισόδημα αύξήθηκβ άπό 4δ,5 δισεκατομμύρια ρούβλια τό 1933, σέ 105,0 δισεκατομμύρια ρούβλια τό 1938. 2. Ό άριθμός τών έργατών κα£ τών υπαλλήλων άπό 22 έκατομμύρια χαί κάτι τό 1933, άνέβηκε σέ 28 έκατομμύρια άτομα τό 1938. 3. Τό έτήσιο συνολικό ποσό τών μισθών τών έργατών καί τών όπαλλήλων αύξήθηχε άπό 34.953 έχατομμύρια ρούβλια, σέ 96.425 έχατομμύρια ρούβλια. 4. Ό μέσος χρονιάτικος μισθός τών έργατών τής βιομηχανίας, πού τό 193 3 ήταν 1.513 ρούβλια, άνέβηχε τό 1938 σέ 3.447 ρούβλια. 5. Τά χρηματικά έσοδα τών κολχόζ αύξήθηκαν άπό 5 661,9 έκατομμύρια ρούβλια τό 1933, σέ 14.180,1 έχατομμύρια ρούβλια τό 1937. 6. Ή χορήγηση κατά μέσο δρο δημητριακών στίς σιτοπαραγωγικές περιοχές σέ κάθε κολχόζνικη οίκογένβια αύξήθηκε άπό 61 πούτια τό 1933, σέ 144 πούτια τό 1937, χωρίς νά όπο λογίζεται δ σπόρος, τά άσφαλιστικά άποθέματα σπόρων, τά άποθέματα ζωοτροφιών γιά τά κοινωνικοποιημένα ζώα, τά σιτηρά πού προορίζονται γιά τή συγκένιρωση δημητριακών, ή πληρωμή τής δουλιάς τών ΜΤΣ σέ είδος. 7. Τά κρατικά κονδύλια τού προΟπολογισμού γιά τά κοινωνικο-έκπολιτιστικά μέτρα αύξήθηκαν άπό 5.839,9 έκατομμύρια ρούβλια τό 1933, σέ 35.202,5 έκατομμύρια ρούβλια τό 1938. "Οσο γιά τήν έκπολιτιστική κατάσταση του λαού, ή άνοδός της άκολουθούσε κατά πόδι τήν άνοδο τής όλικής κατάστασης τοϋ λαοϋ. Ά π ό τήν άποψη τής έκπολιτιστικής άνάπτυξής τοϋ λαοϋ, ή περίοδος πού έξετάζουμε ήταν άληθινά περίοδος έκπολιτιστικής έπανάστασης. Έ έφαρμογή τής γενικής, υποχρεωτικής δημοτικής έκπαίδευσης στίς γλώσσες τών έθνοτήτων τής ΕΣΣΔ, ή αύξηση τού άριθμοϋ τών σχολείων καί τών μαθητών δλων τών βαθμών, ή αύξηση τοϋ άριθμοϋ τών είδικών πού άποφοιτοϋν άπό άνώτερες σχολές, ή δημιουργία καί τό δυνάμωμα τής νέας σοβιετικής διανόησης, αύτή είναι ή γενική είκίνα τής έκπολιτιστικής άνοδοο τοό λαοϋ.

772

I. Σ τ d λ. ι ν

Νά τά άντίστοιχα στοιχεία. 1. 'Η άνοδος τοΰ έκποΧιτιοτιχοϋ ντυτέδον τοΰ λαοΰ Δείχτες

Μοναδα μέτρησης^

1933/34

'Αριθμός τών μαθητών ατα αχο- αέ χ ι λ ι ά λ«ια δλιον τών βαθμών . . δες άτομα 23.814

1938/39

Τό 1938/39 αέ % τοϋ 1933/34

33.965,4

142,6

'Αναλυτικά: Στή δημοτική έκπαίδ«υοη . . Στή μέαη έκπαίδ«υοη ( γ ι ν ι κ ή καί ι ΐ δ ι χ ή ) Στήν άνιότιρη έκπαίδ«υοη . . 'Αριθμός δλων τ β ν άπόφοίτον άπό αχολειά οτήν ΕΣΣΔ (περιλαβαίνονται δλα τά «Ιδη έκπαίδιυαης.) Ά ρ ι θ μ ό ς τών μαζικών βιβλιοθηκών Ά ρ ι θ μ ό ς τών βιβλίων ο' αύτές τίς βιβλιοθήκες Ά ρ ι θ μ ό ς τών λιοχών . . . Άριθμός τών θ«άτρα>ν . . . Ά ρ ι θ μ ό ς τών κινηματογραφικών έγκαταατάοειον (χωρίς τούς κινηματογράφους, που χρηαιμοποιοΟν ατενέςταινίις) Ά π * αύτές, οί έγκαταοτααεις γ ι α όμιλοΟοις ταινίις «Ιναι . Ό άριθμός τών κινηματογραφικών έγκαταατάοεον ( χ ω ρίς τούς κινηματόγραφους, πού χρηαΐμοποιοΟν οτ«νές ταιν(ις) οτα χαίρια . . . Ά π ' αύτές οί έ γ κ α τ α α τ α α η ς γ ι α ό μ ι λ ο ϋ ΐ ΐ ς ταινίες . .

17.873,5

21.288,4

119,1

» »

5.482,2

12.076,0 601,0

220,3 131,1

47.442,1

—

» χιλιάδες αέ έκατομμύρια αέ χιλιαβ. αέ μοναδ.

458,3

—

αέ

40,3

70,0

173,7

86,0 61,1 587

126,6 95,6 790

147,2 156,5 134,6

27.467

30.461

110,9

498

15.202

31 φορές

17.470

18.991

108,7

6.670

278 φορές

"Η έτήοια κυκλοφορία τών έφημερίδων . . οέ έκατομ

4.984,6

7.092,4

142,3

Έκθεση στό XVIII συνί&ριο τοΟ ΚΚ (*ιττ) τής ΕΣΣΔ 2 Ό άρι&μός των σχολείων πού χτίστηκαν άπό τό 1933 ως τό 1938: Ό Χρόνια

1933 1934 1935 1936. 1937 1938

ά ρ ι θ μός

Στίς πόλβις χαί οτίς κωμοπόλεις

Συνολικά άπ' τό 1933- 1938

οτήν

τβν

773

ΕΣΣΔ

οχ ο λ β(ων

Σέ χωρία

Σύνολο

326 577 533 1.505 730 583

3.261 3.488 2.829 4 206 1.323 1.246

3.587 4.065 3.362 5.711 2.053 1.829

4.254

16.353

20.607

J) 3. Ό άριΰμός των νεαρών εί&ιχών πού αποφοίτησαν άπό τά ανώτερα ίχπαιδενιιχά ιδρύματα άπό τό 1933 ως τό 1938 (οέ χιλιάδες)'.

Συνολικά οτήν ΕΣΣΑ (χωρίς να ύπολογίζοντα·. οί οτρατιωτιχοί etîixci) I. Μηχανικοί τής βιομηχανίας καί τής ά»οιχοΐόμηοης . . 2 Μηχανικοί τών μβταφορ β ν χαί τβν μέοων έπικοινωνίας 3. Μηχανικοί για τή μηχανοποίηση τής αγροτικής οίκονομίας, γεωπόνοι, χτηνίατροι καί ζωοτέχνες . . . . 4. ΟΙκονομολόγοι καί νομικοί 5. Καθηγητές τών μεοαίων οχολών, τών έ ρ γ α τ ι κ β ν - έ π α γ γ ι λ μ α τ ι κ β ν οχολβν, τών τεχ ν ι χ β ν οχολβν καί άλλα οτελ έ χ η τής παι8·ίας, άναμβοα ο' αύτούς καί τά οτβλέχη τής τέχ ν η< p. Γιατροί, φαρμακοποιοί καί οτβλέχη τής φυοικής άγωγής 7. "Αλλβς βίίικότητβς. . .

1933

1934

1935

1936

1937 ι 1938

34,6

49,2

83,7

97,6

104,8

106.7

6,1

14,9

29,6

29,2

27,6

25,2

1,8

4,0

7,6

6,6

7,0

6,1

4,8 2,5

6,3 2,5

8,8 5,0

10,4 6,4

11,3 5,0

10,6 5,7

10,5

7,9

12,5

21,6

31,7

35,7

4,6 4,3

2,5 II,I I

7,5 12,7

9,2 14,2

12,3 9,ο

13,6 9,8

I. I τ Λ λ ι ν

774

Σάν άποτέλεσμα δλης αύτής τής τεράστιας έκπολιτιστιχής έργασίας, γεννήθηκε καί διαμορφώθηκε στή χώρα μας ή νέα, πολυάριθμη σοβιετική διανόηση, πού βγήκε μέσα άπό τις γραμμές τής έργατικής τάξης, τής άγροτιάς, τών σοβιετικών υπαλλήλων, σάρκα άπό τή σάρκα καί αίμα άπό αίμα τοό λάου μας, ή διανόηση πού δέ γνωρίζβ. τό ζυγό τής έκμετάλλευσης πού μισεί τούς έκμεταλλευτές καί πού είναι έτοιμη νά υπηρετήσει τούς λαούς τής ΕΣΣΔ πιστά καί τίμια. Νομίζω, δτι ή γέννηση αύτής τής νέας, λαϊκής, σοσιαλιστικής διανόησης είναι ένα άπό τά σπουδαιότερα άποτελέσματα τής έκπολιτιστικής έπανάστασης στή χώρα μας. 3.

ΠΑΡΑΠΕΡΑ

ΣΤΕΡΕΩΣΗ TOT ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ

ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΙ'

"Ενα άπό τά σπουδαιότερα άποτελέσματα τής περιόδου πού έξετάζουμε είναι δτι οδήγησε στήν παραπέρα στερέωση τής εσωτερικής κατάστασης τής χώρας, στήν παραπέρα στερέωση τοϋ σοβιετικού καθεστώτος. Καί δέ μπορούσε νά γίνει διαφορετικά. Ή σταθεροποίηση τοϋ σοσιαλιστικού συστήματος σ' δλους τούς κλάδους τής λαϊκής οικονομίας, ή άνοδος τής βιομηχανίας καί τής άγροτικής οικονομίας, ή άνοδος τής ολικής κατάστασης τών έργαζομένων, τό άνέβασμα τοϋ έκπολιτιστικού έπιπέδου τών λαϊκών μαζών, τό άνέβασμα τής πολιτικής του; δραστηριότητας, δλα αύτά πού πραγματοποιήθηκαν κάτω άπό τήν καθοδήγηση τής σοβιετικής έξουσίας, δέ μπορούσαν νά μήν οδηγήσουν στήν παραπέρα στερέωση τοϋ σοβιετικού καθεστώτος. Έ ιδιομορφία τής σημερινής σοβιετικής κοινωνίας, σέ διάκριση άπό όποιαδήποτε καπιταλιστική κοινωνία, είναι δτι δέν ύπάρχουν πιά σ' αύτή άνταγωνιστικές έχθρικές τάξεις, δτι οί τάξεις τών έκμεταλλευτών έξαλείφθηκαν, καί δτι οί έργάτες, οί άγρότε; καί οί διανοούμενοι, πού άποτελούν τή σοβιετική κοινωνία, ζοϋν καί δουλεύουν πάνω στίς αρχές τής φιλικής συνεργασίας. Ένώ τήν καπιταλιστική κοινωνία τή δέρνουν άνειρήνευτες άντιθέαεις άνάμεσα στούς έργάτες καί στούς καπιταλιστές, άνάμεσα στού; άγρότες καί στούς τσιφλικάδες, πράγμα πού οδηγεί στήν άστάθεια τής έσωτερικής της κατάστασης, ή σοβιετική κοινωνία, άπελευθερωμένη άπό τό ζυγό τής έκμετάλλευσης, δέ γνωρίζει τέτιες άντιθέσεις, είναι άπαλλαγμένη άπό τίς ταξικές συγ-

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο του ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

775

-κρούσεις καί παρουσιάζει τήν εικόνα φιλικής συνεργασίας τών ίργατών, τών άγροτών καί τών διανοουμένων. Στή βάση αύτής άκριβώς τής κοινότητας άναπτύχθηκαν τέτιες κινητήριες δυνάμεις, δπως ή ήθικοπολιτική ένότητα τής σοβιετικής κοινωνίας, ή φιλία τών λαών τής ΕΣΣΔ, ό σοβιετικός πατριωτισμός. Πάνω στην (δια βάση Εμφανίστηκε έπίσης τό ' Σύνταγμα τής ΕΣΣΔ, πού ψηφίστηκε τό Νοέμβρη τοϋ 1936 καί ό πλήρης Εκδημοκρατισμός τών έκλογών γιά τά άνώτατα όργανα τής χώρας. Ό σ ο γιά τίς Ιδιες τίς έκλογές γιά τ' άνώτατα δργανα τής χώρας, άποτέλεσαν τήν πιό λαμπρή Εκδήλωση αύτής άκριβώς τής Ενότητας τής σοβιετικής κοινωνίας, κι αύτής άκριβώς τής φιλίας τών λαών τής ΕΣΣΔ, πού άποτελούν τή χαραχτηριστιχή ιδιομορφία τής έσωτερικής κατάστασης τής χώρας μας. "Οπως είναι γνωστό, στίς έκλογές γιά τό 'Ανώτατο Σοβιέτ τής ΕΣΣΔ, τό Δεκέμβρη τοό 1937 ψήφισαν υπέρ τοϋ συνασπισμού τών κομμουνιστών καί τών έξωκομματικών σχεδόν 90 έκατομμύρια έκλογείς, δηλαδή τά 98,6% όλων δσων πήραν μέρος στήν ψηφοφορία. Καί στίς Εκλογές γιά τά 'Ανώτατα Σοβιέτ τών Ένωσιακών Δημοκρατιών, τόν 'Ιούνη τοϋ 1938, ψήφισαν ύπέρ τοϋ συνασπισμού τών κομμουνιστών καί τών έξωκομματικών 92 έκατομμύρια έκλογείς, δηλαδή τά 99,4 % δλων δσων πήραν μέρος στήν ψηφοφορία. Νά ποϋ βρίσκεται ή βάση τής σταθερότητας τοϋ σοβιετικού καθεστώτος καί ή πηγή τής άνεξάντλητης δύναμης τής Σοβιετικής έξουσίας. Αύτό σημαίνει, άνάμεσα στ' άλλα, δτι σέ περίπτωση πολέμου τά μετόπισθεν καί τά μέτωπα τοϋ στρατού-μας θά είναι, λόγω τής όμοιογένειας καί τής έσωτερικής τους ένότητας, πιο γερά παρά σέ οποιαδήποτε άλλη χώρα, πράγμα πού θάπρεπε νά τό θυμούνται οί ξένοι Ερασιτέχνες τών πολεμικών συγκρούσεων. Μερικοί Εκπρόσωποι τοϋ ξένου τύπου φλυαρούν δτι ή έκ-καθάριση τών σοβιετικών όργανώσεων άπό τούς κατασκόπους, τούς δολοφόνους καί τούς σαμποταριστές σάν τούς Τρότσκι, Κάμενεφ, Ζινόβιεφ, Γιακίρ, Τουχατσέφσκι, Ρόζενχολτς, Μπουχάριν καί τά άλλα τέρατα, «κλόνισε» τάχα τό σοβιετικό καθεστώς, δτι δφερε τήν «άποσύνθεση». Αύτή τήν πρόστυχη φλυαρία άξίζει μονάχα νά τήν ειρωνεύεται κανείς. Πώς μπορεί νά κλονίσει καί νά άποσυνθέσει τό σοβιετικό καθεστώς ή έκκαθάριση τών σοβιετικών όργανώσεων άπό τά έπιζήμια κι έχθρικά στοιχεία; Ή τροτσκιστομπουχαρινική χούφτα τών κατασκόπων, τών δολοφόνων καί τών σαμποταριστών, πού ε ρ πει μπροστά στό έξωτερικό καί

776

I. Σ τ ά λ ι ν

sivai διαποτισμένη άπό τό δουλικό αίσθημα της χαμέρπειας μπροστά στόν κάθε ξένο υπαλληλίσκο καί είναι έτοιμη νά τοϋ .\ροσφέρει τήν κατασκοπευτική υπηρεσία της, ή χούφτα τών άνθρώπων πού δέν κατάλαβε ότι ό τελευταίος σοβιετικός πολίτης πού είναι άπαλλαγμένος άπό τίς άλυσίδες του κεφαλαίου, στέκεται ένα κεφάλι ψηλότερα άπό δποιονδήποτε μεγαλόσχημο υπαλληλίσκο τοϋ εξωτερικού, πού κουβαλά στούς ώμους του το ζυγό τη; καπιταλιστικής δουλείας—ποιανού χρειάζεται αύτή ή άθλια συμμορία τών πουλημένων δούλων, τί άξια μπορεί νά έχει γ.ά τό λαό καί ποιόν μπορεί νά «άποσυνθέσει»; ΐ ό 1937 είχαν καταδικαστεί σέ τουφεκισμό ό Τουχατσέφσκι, ό Γιακίρ, ό Ούμπορέβιτς καί άλλα τέρατα. "Ύστερα άπ' αύτό έγιναν οί εκλογές γιά τό 'Ανώτατο Σοβιέτ τής ΕΣΣΔ. Στίς έκλογές ή Σοβιετική έξουσία πήρε τά 98,6% αυτών πού ψηφίαανε. Στίς άρχές τού 1938 είχαν καταδικαστεί σέ τουφεκισμό ό Ρόζενχολτς, ό Ρίκοφ, ό Μπουχάριν καί άλλα τέρατα. 'Αργότερα έγιναν έκλογές γιά τά 'Ανώτατα Σοβιέτ τών Ένωσιακών Δημοκρατιών. Στίς έκλογε; ή Σοβ·ετική εξουσία πήρε τά 99,4 c/c αύτών πού ψήφισαν. Γεννιέται τό έρώτημα: πού βρίσκονται έδώ τά σημάδια τής «άποσύνθεσ^ς» καί γιατί ή «άποσύνθεση» αύτή δέν έχδηλώθηκε στά άποτελέσματα τών έκλογών; "Οταν άκούει κανείς αύτούς τούς ξένους φχφλατάδες, μπορεί νά βγάλει τό συμπέρασμα ότι, άν άφήναμε έλεύθερους τούς κατασκόπους, τούς δολοφόνους χαί τοός σαμποταριστές καί άν δέν τού; εμποδίζαμε νά κάνουν ζημιές, νά σκοτώνουν καί νά κατασκοπεύουν, οί σοβιετικές οργανώσει; θά ήταν πολύ πιό γερές χαί σταθερές. (Γ έ λ ι α). Σάν πολύ νωρίς δέν προδίνονται οί κύριοι'αύτοί, πού υπερασπίζουν τόσο ξετσίπωτα τούς κατασκόπους, τούς δολοφόνους, τούς σαμποταριστές; • Δέ θά είναι τάχα σωστότερο νά ποϋμε, δτι ή έκκαθάριση τών σοβιετικών οργανώσεων άπό τούς κατασκόπους, τούς δολοφόνους, τούς σαμποταριστές θά έπρεπε νά οδηγήσει καί πραγματικά οδήγησε στό παραπέρα δυνάμωμα αύτών τών οργανώσεων; Τί μάς δείχνουν, λογουχάρη, τά γεγονότα στή λίμνη Χασάν, άν δχι δτι ή έκκαθάριση τών σοβιετικών οργανώσεων άπό τούς κατασκόπους καί τούς σαμποταριστές είναι τό πιό σίγουρο μέσο γιά τό δυνάμώμά τους; *

Τά καθήκοντα τοϋ κόμματος στόν τομέα πολιτικής είναι:

τής έσωτερικής

"Εκθίοη οτό XVIII συνέδριο τοϋ ΚΚ (μπ) τής Ε Σ Σ Δ

777

1. Ν* άναπτύξει παραπέρα τήν άνοδο τής βιομηχανίας μας, τήν άνοδο τή? παραγωγικότητας. τής δουλιίς, τήν τελειοποίηση τής τεχνικής τής παραγωγής, γιά νά μπορέσουμε ύστερα άπό τό ξεπέρασμα τών κυριότερων καπιταλιστικών χωρών στόν τομέα τής τεχνικής τής παραγωγής καί τών ρυθμών άνάπτυξης τής βιομηχανίας, νά τίς ξεπεράσουμε καί οικονομικά μέσα ατά ερχόμενα 10-15 χρόνια. 2. Ν" άναπτύξει παραπέρα τήν άνοδο τής γεωργίας καί τ?,ς χτηνοτροφίας γιά νά πετύχουμε μέσα ατά επόμενα 3-4 χρόνια νά αύξήσουμε τήν έτήσια παριγωγή δημητριακών αέ 8 δισεκατομμύρια πούτια, μέ μέαη σοδιά 12-13 μετρικούς στατήρες κατά έκτάρι, ν' αύξήσουμε τήν παραγωγή τών καλλιεργειών μέ βιομηχανικά φυτά κατά μέσο ορο κατά 3 0 - 3 5 % , ν'αύξήσουμε ατό διπλάσιο τόν άριθμο τών προβάτων καί τών γουρουνιών, ν' βύςήσουμε τόν άριθμό τών μεγάλων κερασφόρων ζώων περίπου κατά 4 0 % καί τόν άριθμό τών αλόγων κατά 3 5 % . 3. Νά συνεχίσει παραπέρα τήν καλυτέρευση τής υλικής καί έκπολιτιστικής κατάστασης τών έργατών, άγροτών καί τών διανοουμένων. 4. Νά έφαρμόζει άκλόνητα στή ζωή τό σοσιαλιστικό μας Σύνταγμα, νά πραγματοποιεί ίσαμε τό τέλος τόν έκδημοκοατικμό τής πολιτικής ζωής τής χώρας, νά δυναμώνει τήν ήθικοπο· λιτική ενότητα τής σοβιετικής κοινωνίας καί τή φιλική συνεργασία τών έργατών, τών άγροτών καί τών διανοουμένων, νά δυναμώνει ολόπλευρα τή φιλία τών λαών τί)ς ΕΣΣΛ, ν' άναπτύσσει καί νά καλλιεργεί τό σοβιετικό πατριωτισμό. 5. Νά μήν ξεχνά τήν καπιταλιστική περικύκλωση, νά θυμάται οτι ή ξένη κατασκοπεία θά στέλνει ατή χώρα μας κατασκόπους, δολοφόνους,σαμποταριστές, νά τό θυμάται αύτό καί νά δυναμώνει τή σοσιαλιστική ιιας υπηρεσία πληροφοριών, νά τή βοηθά συστηματικά γιά νά τσακίζει καί νά ξεπατώνει τούς έχθρούς τοΰ λαού. Ill ΤΟ ΠΑΡΑΠΕΡΑ ΔΥΝΑΜΩΜΑ

Τ Ο Υ Κ Κ (ΜΠ) Τ Η Σ

ΕΣΣΛ

Ά π ό τήν άποψη τής πολιτικής γραμμής καί τής καθημερινής πραχτικής δουλιάς ή περίοδος πού εξετάζουμε ήταν περίοδες Ολοκληρωτικής νίκης τής γενικής γραμμής τοϋ κόμματός μας.^θύελλα π α ρ α τ ε τ α μ έ ν ω ν χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ η μ ά τ ω ν ) Η στερέωση τού σοσιαλιστικού συστήματος α' ολη τή λαι-

778

—+L

I. I τ ft λ ι ν

*ή οίχονομία, ή όλοκλήρωση τής Ανασυγκρότησης τής βιομηχανίας καί τής γεωργίας πάνω στή βάση τής νέας τεχνικής, ή πρίν άπό τήν προθεσμία Εκπλήρωση τοϋ δεύτερου πεντάχρονου οχεδίου στή βιομηχανία, ή αύξηση τής Ετήσιας παραγωγής δημητριακών σέ 7 δισεκατομμύρια πούτια, ή Εξάλειψη τής Αθλιότητας καί τής άνεργίας καί ή άνοδος τής όλικής κ Εκπολιτιστικής κατάστασης τοϋ λαού, αότές είναι οί βασικές καταχτήσεις πού δείχνουν τήν όρθοτητα τής πολιτικής τού κόμματός μας, •τήν ορθότητα τής καθοδήγησής του. Μπροστά σ'αύτές τίς περίλαμπρες καταχτήσεις οί άντίπαλοι τής γενικής γραμμής τού κόμματός μας, τά διάφορα «Αριστερά» καί «δεξιά» ρεύματα, οί λογής-λογής Εκφυλισμένοι τροτσκιστοπιατακοφικοί καί μχουχαρινορικοφικοί Αναγκάστηκαν νά ζαρώσουν, νά κρύψουν τίς τριμένες «πλατφόρμες» τους καί νά περάσουν στήν παρανομία. Μ ή Εχοντας τό θάρρος νά όποτα•χθούν στή θέληση τοϋ λαού, προτίμησαν νά συνενωθούν μέ τούς μενσεβίκους, τούς έσέρους, τούς φασίστες, νά περάσουν στήν υπηρεσία τής ξένης κατασκοπείας, νά πουληθούν σάν κατάσκοποι καί ν'άναλάβουν τήν υποχρέωση νά βοηθήσουν τούς έχθρούς τής Σοβιετικής "Ενωσης, νά διαμελίσουν τή χώρα μας καί νά παλινορθώσουν σ'αύτή τήν καπιταλιστική σκλαβιά. Αύτό είναι τό άδοξο τέλος τών άντιπάλων τής γραμμής τοϋ κόμματός μας, πού Εγιναν άργότερα Εχθροί τοϋ λαού. Τό κόμμα, άφοϋ σύντριψε τούς Εχθρούς τοϋ λαού καί ξεκαθάρισε τίς κομματικές καί τίς σοβιετικές όργανώσεις άπό τά Εκφυλισμένα στοιχεία, έγινε άκόμα πιό ένιαίο στήν πολιτική καί οργανωτική του δουλιά, συσπειρώθηκε άκόμα πιό πολύ γύρω άπό τήν Κεντρική του Επιτροπή, ( θ ύ ε λ λ α χειροκροτημ ά τ ω ν . Ό λ ο ι ο ί Α ν τ ι π ρ ό σ ω π ο ι ση κ ώ ν ο ν τ α ι καί - χ α ι ρ ε τ ί ζ ο υ ν δ ρ θ ι ο ι τόν ε ι σ η γ η τ ή . Φ ω ν έ ς : «Γιά τό σ ύ ν τ ρ ο φ ο Σ τ ά λ ι ν ! Ούρά! Ζ ή τ ω ό σ ύ ν τ ρ ο φ ο ς Σ τ ά λ ι ν ! Ζ ή τ ω ή ΚΕ τ ο ϋ κ ό μ μ α τ ο ς μας! Ούρά!»). "Ας Εξετάσουμε τά συγκεκριμένα στοιχεία γιά τήν άνάπτυξη τής Εσωτερικής ζωής τοϋ κόμματος, γιά τήν όργανωτική καί προπαγανδιστική του Εργασία στήν περίοδο πού Εξετάζουμε.

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μττ) τής ΕΣΣΔ

779

1. ΜΕΤΡΑ Π Α ΤΗΝ ΚΑΛΤΤΕΡΕΓΣΗ ΤΗΣ ΣΓΝΘΕΣΗΣ TOT ΚΟΜΜΑΤΟΣ Η ΔΙΑΙΡΕΣΗ TUN ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΣΕ ΜΙΚΡΟΤΕΡΕΣ. ΤΟ ΠΛΗΣΙΑΣΜΑ ΤΩΝ ΚΑΘΟΔΗΓΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΤΗ ΔΟΤΛΙΑ ΤΗΣ ΒΑΣΠΣ Τό δυνάμωμα του κόμματο; χαί τών καθοδηγητικών του όργάνων άκολουθοϋσε, οτήν περίοδο πού έξετάζουμε, πρίν άπ* 8λα δυό γραμμές: τή γραμμή \ά (υδμιοτεί ή ούνθβση c6 χόμματος, νά διωχτούν τά Αμφίβολα μέλη χαί νά γίνει έπιλογή τών καλύτερων, χαί τή γραμμή νά διαιρεθούν οί όργανώσεις οέ μικρότερες, νά μικραίνουν οί διαοτάοεις τους χαί νά πλησιάσουν τά καθοδηγητικά δργανα στή δουλιά τής βάσης, στήν πραχτική καί συγκεκριμένη δουλιά. Στό XVIIo Συνέδριο του κόμματος άντιπροσωπεύτηκαν 1.874. 488 μέλη τοϋ κόμματος. "Αν συγκρίνουμε αύτά τά στοιχεία μέ τά στοιχεία τοϋ άριθμοϋ τών μελών τοϋ κόμματος, πού άντιπροσωπεύτηκαν, οτό προηγούμενο XVIo Συνέδριο τοϋ κέμματος, θά βγεί πώς μέσα στήν περ'οδο πού πέρασε άπό to XVIo Συνέ· -δριο τοό χόμματος ώς τό XVIIo Συνέδριο τοό κόμματος μπήκαν οτό κόμμα 600 χιλιάδες νέα μέλη. Τό κόμμα δέ μπορούσε νά μή νιώσει δτι μιά τέτια μαζική συροή στό κόμμα μέσα στίς συνθήκες τοό 1930-1933 δέν ήταν £να υγιές καί επιθυμητό πλάτεμα τής σύνθεσής του. Τό κόμμα ήξερε, δτι στίς γραμμές τοϋ χόμματος δέ μπαίνουν μόνο τίμιοι χαί Αφοσιωμένοι, μά καί τυχαίοι άνθρωποι, μά καί χαριερίστες, πού προσπαθούν νά χρησιμοποιήσουν τή σημαία τοϋ κόμματος γιά τούς άτομικούς τους σκοπούς. Τό κόμμα δέ μπορούσε νά μήν ξέρει, δτι ή δύναμή του it βρίσκεται μόνο στόν άριθμό τών μελών του, μά πρίν άπ'δλα στήν ποιότητά τους. Σέ σχέση μ'αύτό μπήκε τό ζήτημα τής ρύθμισης τής σύνθεσης τοϋ κόμματος. Είχε παρθεί ή άπόφαση νά συνεχιστεί ή έκκαθάριση τών μελών καί τών δόκιμων μελών τοϋ κόμματος, πού άρχισε άκόμα άπό τό 1933, καί πού πραγματικά είχε συνεχιστεί ώς τό Μάη τοϋ 1935. Είχε άποφασιστεί άκόμα νά σταματήσει ή πρόσληψη νέων μελών στό κόμμα καί πραγματικά σταμάτησε ώς τό Σεπτέμβρη τού 1956, καί ή πρόσληψη νέων μελών στό κόμμα ξανάρχισε μόλις τήν 1η τοό Νοέμβρη τού 1936. Παρακάτω. Σέ σχέση μέ τήν άνανδρη δολοφονία τοϋ συντρόφου Κύροφ, πού έδειξε δτι μέσα στό κόμμα υπάρχουν δχι λίγα ύποπτα στοιχεία, είχε παρθεί ή άπόφαση νά γίνει έλεγχος καί άλλαγή τών κομματικών βιβλιαρίων. Καί τό

780

I. I τ d λ ι ν

ένα χαί τό άλλο τέλειωσαν μόλις τό Σεπτέμβρη τοϋ 1936. Μόνο ύστερα άπ'αύτό άρχισε ή πρόσληψη νέων μελών χαί δόχΐμων μελών στό κόμμα. Σάν άποτέλεσμα όλων αύτών τών μέτρων, τό χόμμα κατόρθωσε νά ξεκαθαρίσει τις γραμμές του άπό τά τυχαία, τ' άδρανή, τά χαριερίστιχα χαί τά άνοιχτά έχθριχά στοιχεία, διαλέγοντας τούς πιό σταθερούς χαί άφοσιωμένους άνθρώπους. Δέ μποροϋμε νά πούμε οτι ή έκκαθάριση είχε γίνει χωρίς σοβαρά λάθη. Δυστυχώς, έγιναν περισσότερα λάθη άπ' δτι μπορούσαμε νά υποθέσουμε. Δέν υπάρχει άμφιβολία πώς δέ θά άναγχαστούμε νά χρησιμοποιήσουμε ξανά τή μέθοδο τής μαζικής εκκαθάρισης. Ή έκκαθάμιση ώσχόσο τού 1933-1936 ήταν πάντως άναπόφευχτη καί βασικά έδοσε θετικά άποτελέσματα. Στό σημερινό XVIIIo Συνέδριο αντιπροσωπεύονται περίπ:υ 1.600 χιλιάδες μέλη τοϋ κόμματος δηλαδή 270 χιλιάδες λιγότερα μέλη τούκόμματος άπό τό XVIIo Συνέδριο. Σ'αύτό δμως δέν υπάρχει τ ί π ο τα τό κακό, άντιθετα, αύτό είναι γιά τό καλύτερο, γιατί τό κόμμα δυναμώνει όταν ξεκαθαρίζεται άπό τή βρωμιά. Τό κόμμα μας έχει τώρα λίγο μικρότερο άριθμό μελών, άντίς δμως αύτό είναι καλύτερο ποιοτικά. Αύτή είναι μιά μεγάλη κατίχτηση. "Οσο γιά τήν καλυτέρευση τής καθημερινής κομματικής καθοδήγησης, μέ τήν έννοια νά πλησιάσει ή καθοδήγηση στή δουλιά τής βάσης, μέ τήν έννοια νά γίνεται άχόμα πιό συγκεκριμένη, τό κόμμα έβγαλε τό συμπέρασμα οτι ή διαίρεση τών όργανώσεών σέ μικρότερες, ή έλάττωση τών διαστάσεών τους, είναι τό καλύτερο μέσο γιά νά διευκολυνθούν τά κομματικά δργανα στήν καθοδήγηση αύτών τών όργανώσεών καί γιά νά γίνει ή ίδια ή καθοδήγηση συγκεκριμένη, ζωντανή, πραχτική. Ή διαίρεση τών οργανώσεων σέ μικρότερες, γινόταν τόσο κατά Λαϊκά Έπιτροπάτα, δσο καί κατά διοικητική-έδαφική όργάνωση, δηλαδή κατά Ένωσιακές Δημοκρατίες, κατά διαμερίσματα, περιοχές, περιφέρειες κλπ. Σάν άποτέλεσμα τών μέτρων πού πάρθηκαν έχουμε τώρα άντί 7 Ένωσιακές Δημοκρατίες, 11 Ένωσιακές Δημοκρατίες, άντί 14 Λαϊχσ Έπιτροπάτα τής ΕΣΣΔ, 34 Λαϊνά Έπιτροπάτα, άντί 70 διαμερίσματα καί περιοχές, 110 διαμερίσματα καί περιοχές, άντί 2.559 όχτίδες πόλεων καί άγροτικές άχτίδες, 3.815. 'Αντίστοιχα μ'αύτό στό σύστημα τών καθοδηγητικών οργάνων τοϋ κόμματος υπάρχουν τώρα 11 Κεντρικές Έπιτροπές μέ επικεφαλής τήν Κ Κ τού ΚΚ(μπ) τής ΕΣΣΔ, 6 έπιτροπές διαμερισμάτων, 104 έπιτροπές περιοχών, 30 περιφε-

Έκθέοη στο XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

781

ρειακές Επιτροπές, 212 επιτροπές πόλεων, 336 άχτιδικές επιτροπές πόλεων, 5.479 άχτιδικές έπιτροπές υπαίθρου χαί 113.060 χομματιχές οργανώσεις βάσης. Δέ μπορούμε νά πούμε οτι τό Ιργο τής διαίρεσης τών όργανώσεων σέ μιχρότερες έχει πιά τελειώσει. Τό πιό πιθανό άπ' όλα είναι δτι θά συνεχιστεί παραπέρα. "Ομως, δπως χαί άν έχουν τά πράγματα, δίνει πιά τά χαλά του άποτελέσματα, τόσο άπό τήν άποψη τής καλυτέρευσης τής καθημερινής καθοδήγησης τής δουλιάς, δσο καί άπό τήν άποψη τής προσέγγισης τής ίδιας τής καθοδήγησης στή συγκεκριμένη δουλιά τής βάσης. Δέ μιλώ πιά γιά τό δτι ή διαίρεση τών όργανώσεων σε μικρότερες έδοσε τή δυνατότητα νά άναδειχθοϋν στήν καθοδηγητική δουλιά έκατοντάδες καί χιλιάδες καινούργιοι άνθρωποι. Κι αύτό έπίσης είναι μιά μεγάλη κατάχτηση. 2. Η ΕΠΙΛΟΓΗ TÖN ΣΤΕΛΕΧΩΝ, II ΑΝΑΔΕΙΞΗ II ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΤΣ

ΤΟΤΣ,

Ή ρύθμιση τής σύνθεσης τοϋ κόμ;ιατος καί ή προσέγγιση τών καθοδηγητικών οργάνων στή συγκεκριμένη δουλ;ά τής βάσης, δέν ήταν καί δέ μπορούσε νά είναι τό μοναδικό μέσο, γιά τό παραπέρα δυνάμωμα τοϋ κόμματος καί τής καθοδήγησης του. Τό άλλο μέσο γιά τό δυνάμωμα τοϋ κόμματος στήν περίοδο πού εξετάζουμε, ήταν ή ριζική καλυτέρευση τής δουλιάς σχετικά μέ τά στελέχη, ή καλυτέρευση τοϋ έργου τής έπιλογής τών στελεχών, ή άνάδειξη, ή κατανομή τους, ό έλεγχος τους μέσα στήν πορεία τής δουλιδς. Τά στελέχη τοϋ κόμματος είναι τό διευθυντικό σώμα τοϋ κόμματος καί έφόσον τό κόμμα μας βρίσκεται στήν έξουσία είναι έπίσης καί τό διευθυντικό σώμα τών καθοδηγητικών κρατικών Οργάνων. "Ί'στερα άπό τήν έπε'εργασία μιάς σωστής πολιτικής γραμμής πού έχει έλεγχθεί στήν πραχτική, τά στελέχη τοϋ κόμματος γίνονται άποφασιστική δύναμη τής κομματικής καί τής κρατικής καθοδήγησης./Τό νά έχεις σωστή πολιτική γραμμή είναι, φυσικά, ή πρώτη καί ή πιό σπουδαία δουλιά. Αύτό δμως δέν είναι άκόμα άρκετό. Ή σωστή πολιτική γραμμή δέ χρειάζεται γιά νά τή διακηρύττεις, μά γιά νά τήν εφαρμόζεις στή ζωή. Γιά νά έφαρμοστεί δμως στή ζωή ή σωστή πολιτική γραμμή, χρειάζονται στελέχη, χρειάζονται άνθρωποι, πού νά καταλαβαίνουν τήν πολιτική γραμμή τοϋ κόμματος, νά

782

Σ τ ά λ ι ν

τή θβωροόν σά δική τους γραμμή, νά βίναι Ετοιμοι νά τήν έφαρμόσουν στή ζωή, νά μπορούν νά τήν έφαρμόσουν πραχτικά καί νά είναι (κανοί νά δίνουν Απαντήσεις πάνω σ' αότή, νά τήν όπερασπίζουν, νά παλαίβουν γι' αότήν. Χωρίς αότό ή σωστή πολιτική γραμμή κινδυνεύει νά μείνει στά χαρτιά. Έδώ άκριβώς μπαίνει τό ζήτημα τής σωστής έπιλογής τών στελεχών, τής άνάπτυξης τών στελεχών, τής Ανάδειξης νέων άνθρώπων, τής σωστής κατανομής τών στελεχών, τοϋ έλέγχου τους άπό τή δουλιά πού Εχουν κάνει. Τί σημαίνει σωστή έπιλογή στβλεχών ; Σωστή έπιλογή στελβχών δέ σημαίνει νά πάρεις Αναπληρωτές καί βοηθούς, νά φτιάξεις Ενα γραφείο καί νά ττίλνεις άπό κβί διάφορες έντολές. ( Γ έ λ ι α ) . Δέ σημαίνει έπίσης νά καταχρδσαι τήν έξουσία σου, νά μετακινείς άπό τό Ενα μέρος στό άλλο καί ξανά πίσω, στά κουτουροϋ, δεκάδες καί έκατοντάδβς άνθρώπους καί νά κάνεις άτέλειωτες «Αναίιοργανώσεις».(Γέλια). Σωστή έπιλογή στελβχών σημαίνει : Πρώτο, νά έκτιμβς τά στελέχη, σάν τό χρυσό άπόθεμα τοϋ κόμματος καί τοϋ κράτους, νά τά φροντίζεις, νά τά τιμάς. Δεύτερα νά γνωρίζβις τά στελέχη, νά μελετάς προσεχτικά τίς άρετές χφΐ τίς έλλείψεις τοϋ κάθε στελέχους, νά ξέρβις σέ ποιά θέση μποροϋν βύκολότερα ν' Αναπτυχθούν of Ικανότητες τοϋ στελέχους. Τρίτο, ν* άναθρέφεις μέ φροντίδα τά στελέχη, νά βοηθάς τό κάθβ Αναπτυσσόμενο στέλεχος ν* Ανεβεί πιό πάνω, νά μή λυπάσαι τό χρόνο νά «παιδευτείς» μέ υπομονή μ' αύτά τά στελέχη καί νά Επιταχύνεις τήν άνάπτυξή τους. Τέταρτο, ν' Αναδείχνεις Εγκαιρα καί θαρραλέα καινούργια νεαρά στελέχη, χωρίς νά τ' άφήνεις νά κολλούν στήν παλιά θέση, χωρίς νά τ ' άφήνείς νά μουχλιάζουν. Πέμπτο, νά κατανέμεις τά στβλέχη στίς διάφορες θέσεις μέ τέτιο τρόπο, πού τό κάθε στέλεχος νά νοιώσει τόν έαυτό του στή θέση του, πού τό κάθε στέλεχος νά μπορεί νά δίνει στήν κοινή μας όπόθεση τό άνώτατο όριο αύτοϋ που γενικά είναι (κανό νά δόσει, άνάλογα μέ τά προσωπικά του προσόντα, Ετσι πού ή γενική κατεύθυνση τής δουλιΑς στήν κατανομή τών στελβχών ν' Ανταποκρίνεται άπόλυτα στίς Απαιτήσεις τή; πολιτικής γραμμής, γιά τήν Εφαρμογή τής όπο'ας γίνεται αύτή ή κατανομή. 'Ιδιαίτερη σημασία Εχει Εδώ τό ζήτημα τής θαρραλέας καί

Έκθίση στό XVIII ouvibpio TOÖ ΚΚ (μπ) της Ε Ι Σ Δ

7β3·

Εγκαιρης άνάδειξης καινούργιων, νεαρών στελεχών. Νομίζω 8τι οί άνθρωποι μας βέν Εχουν άκόμα πλέρια Εξεκαθαρισμένο αύτό τό ζήτημα. Μερικοί νομίζουν 8τι στήν Επιλογή τών άνθρώπων πρΕπει νά προσανατολίζεται κανείς, κυρίως, στά παλιά στελέχη. Άλλοι, άντίθετα, σκέφτονται νά προσανατολιστούν, κυρίως στά νεαρά στελέχη. Μοϋ φαίνεται, 8τι κάνουν λάθος καί τούτοι χαί κείνοι. Τά παλιά στελέχη άποτελουν, βέβαια, μεγάλο θησαυρό γιά τό κόμμα καί τό κράτος. Έχουν Εκείνο πού βέν Εχουν τά νεαρά στελέχη: τεράστια καθοδηγητική πείρα, μαρξιστιχο-λβνινιστικό άτσάλωμα σέ ζητήματα άρχών, γνώση τής δουλιάς, δύναμη προσανατολισμού. "Ομως. πρώτα, παλιά στελέχη υπάρχουν πάντα λίγα, λιγότερα άπό 8τι χρειάζονται, καί άρχίζουν πιά έν μέρει νά φεύγουν άπό τίς γραμμές μας λόγω τών φυσικών νόμων. Δεύτερο, μιά μερίδα παλιών στελεχών Εχει κάποτε τήν τάση νά κοιτάζει Επίμονα στό παρελθόν, νά κολλά στό παρελθόν, νά κολλά στό παλιό καί νά μήν προσέχει τό καινούργιο στή ζωή. Αύτό λέγεται νά χάσεις τό αίσθημα τοϋ καινούργιου. Αύτό άποτελεί μιά πολύ σοβαρή κι Επικίνδυνη Ελλειψη. "Οσο γιά τά νεαρά στελέχη, δέν Εχουν φυσικά τήν πείρα, τό άτσάλωμα, τή γνώση τής δουλιάς καί τή δύναμη τοϋ προσανατολισμού πού Εχουν τά παλιά στελέχη. Ό μ ω ς , πρώτα, τά νεαρά στελέχη άποτελοϋν τήν τεράστια πλειοψηφία, δεύτερο, είναι νεαρά καί δέν κινδυνεύουν γιά τήν ώρα νά φύγουν άπό τίς γραμμές μας, τρίτο, ϊχουν μέ τό παραπάνω τό αίσθημα τοϋ καινούργιου, Ενά πολύτιμο αίσθημα τοϋ κάθε στελέχους-μπολσεβίκου καί, τέταρτο, άναπτύσσονται καί μορφώνονται τόσο γρήγορα, άνεβαίνουν τόσο ορμητικά πού δέν είναι μακριά δ καιρός πού θά φτάσουν τούς γέρους, θά σταθοϋν πλάι σ' αύτούς καί θά είναι άξιοι άντικαταστάτες τους. Συνεπώς, τό καθήκον μας δέν είναι νά προσανατολιζόμαστε ή στά παλιά, ή στά νέα στελέχη, μά ν' άκολουθοομε τή γραμμή τοϋ συνδυασμοϋ, τής έναρμόνισης τών παλιών καί τών νεαρών στελεχών σέ μιά κοινή ορχήστρα τής καθοδηγητικής δουλιάς τοϋ κόμματος καί τού κράτους. ( Π α ρ α τεταμένα χειροκροτήματα). Νά γιατί είναι άπαρα'τητο ν' άναδείχνουμε Εγκαιρα καί θαρραλέα τά νεαρά στελέχη στά καθοδηγητικά πόστα. Μιά άπό τίς σοβαρές καταχτήσεις τοϋ κόμματος στό Εργο τοϋ δυναμώματος τής κομματικής καθοδήγησης, στήν περίοδο πού Εξετάζουμε, είναι 8τι άκολουθοϋσε μ 1 Επιτυχία, άπό τά κάτω ώς %ά πάνω, αύτήν άκριβώς τή γραμμή τοϋ συνδυασμού τών παλιών

795

Σ τ ά λ ι ν

χαί τών νεαρών στελεχών στόν τομέα τής έπιλογής τών στελεχών. Ή Κεντρική Επιτροπή τοϋ κόμματος έχει στοιχεία άπό τά όποία φαίνεται, ότι στήν περίοδο πού έξετάζουμε τό κόμμα μπόρεσε ν' άναδεϊξει σέ καθοδηγητικέ; θέσεις, στίς κρατικές καί κομματικές όργανώσεις, πάνω άπό 500 χιλιάδες νεαρούς μπολσεβίκους, μέλη τοϋ κόμματος καί μέλη τών όργανώσεών ποό συνορεύουν μέ τό κόμμα, άπό τούς όποιους πάνω άπό τά 2 0 % είναι γυναίκες. Ποιό είναι τώρα τό καθήκον μα;; Τό καθήκον μας είναι ή δουλιά τής έπιλογής τών στελεχών άπό τά κάτω ώ; τά πάνω νά συγκεντρωθεί σ'όρισμένα χέρια καί νά άνϊβΐΐ α:ό άπαιτούμενο έπιστημονικό, μπολσεβίκικο ύψος. Γιά νά γίνει αύτό, είναι άπαραίτητο νά βάλουμε τέλος στό κομμάτιασμα τής δουλιάς, γιά τή μελέτη, τήν άνάδειξη καί τήν έπιλογή τών στελεχών σέ διάφορα τμήματα καί τομείς, συγκεντρώνοντάς το σ' ένα μέρος. Αύτό τό μέρος πρέπει νά είναι ή Διεύθυνση στελεχών στήν Κ Ε τοϋ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ καί τό άντίστοιχο τμήμα στελεχών στή σύνθεση τής κάθε κομματικής οργάνωσης κατά Δημοκρατία, διαμέρισμα καί περιοχή. 3. Η ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΙΙΑΓΑΝΔΑ. Η ΜΑΡΞΙΣΊΊΚΗΛΕΝΙΜΣ1ΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ TOT ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ Υπάρχει Ινας άκόμα τομέας τής κομματικής δουλιάς, πολύ σπουδαίος καί πολύ υπεύθυνος, οπου, στήν περίοδο πού έξετάζουμε, συντελούνταν τό δυνάμωμα τοϋ κόμματος καί τών καθοδηγητικών του οργάνων. Πρόκειται γιά τήν κομματική προπαγάνδα καί ζύμωση, τήν προφορική καί τήν έντυπη, γιά τή διαπαιδαγώγηση τών μελών και τών στελεχών τού κόμματος στό πνεϋμα τού μαρξισμοϋ-λενινισμοϋ, γιά τό άνέβασμα τοϋ πολιτι κοϋ καί θεωρητικού επιπέδου τού κόμματος καί τών στελεχών του. Κίναι ζήτημα άν πρέπει νά έπεκταθεί κανείς στό ζήτημα τής σοβαρότατης σημασίας τής κομματικής προπαγάνδας, τής μαρξιστικο-λενινιστικής διαπαιδαγώγησης τών στελεχών μας. "Εχω όπόψη μου δχι μονάχα τά στελέχη τοϋ κομματικού μηχανισμού. "Εχω έπίσης όπόψη. μου τά στελέχη τών κομσομόλικων, τών συνδικαλιστικών, τών έμπορικών-συνεταιριστικών, τών οίκονομ:-

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

785

χών, τών σοβιετικών, τών μορφωτικών, τών στρατιωτικών και τών άλλων όργανώσεων. Μπορεί νά οργανώσει κανείς ικανοποιητικά τή ρύθμιση τής σύνθεσης τοϋ κόμματος και τό πλησίασμα τών καθοδηγητικών οργάνων στή δουλιά τής βάσης. Μπορβί νά οργανώσει ικανοποιητικά τή δουλιά γιά τήν άνάδειξη τών στελεχών, τήν έπιλογή καί τήν κατανομή τους. "Αν όμως παρ' όλα αυτά άρχίζει γιά οποιοδήποτε λόγο νά κουτσαίνει ή κομματική μας προπαγάνδα, άν άρχίζει νά άδυνατίζει ή μαρξιστική-λενινιστική διαπαιδαγώγηση τών στελεχών μας, άν εξασθενίζει ή δουλιά μας γιά τό άνέβασμα τοϋ πολιτικού καί τοϋ θεωρητικού έπιπέδου αυτών τών στελεχών καί τά ίδια τά στελΐχη παύουν γι' αύτό τό λόγο νά ένδιαφέρονται γιά τίς προοπτικές τής κίνησής μας πρός τά μπρός, άν παύουν νά κατανοούν τό δίκιο τής όπόθεσής μας χαί μετατρέπονται σέ χωρίς προοπτική στενοκέφαλους πραχτικιστές, πού έχτελούν τυφλά καί μηχανικά τίς όποδείξεις άπό τά πάνω, τότε θά πρέπει υποχρεωτικά νά Εξασθενήσει ολη ή κρατική καί κομματική μας δουλιά. Πρέπει νά παραδεχτούμε σάν άξίωμα, ότι δσο πιό ψηλό είναι τό πολιτικό έπίπεό.» χαί ή μαρξιστιχή-λενινιστική συνειδητότητα τών στελεχών οποιουδήποτε κλάδου τής κρατικής καί τής κομματικής έργασίας, τόσο πιό άνώτερη καί πιο καρποφόρα θά είναι ή ίδια ή έργασία, τόσο πιό θετικά θά είναι τ' άποτελέσματα τής δουλιάς καί, άντίθετα, δσο πιό χαμηλό θά είναι τό πολιτικό έπίπεδο καί ή μαρξιστική-λενινιστική συνειδητότητα τών στελεχών, τόσο πιό πιθανή είναι ή χρεωκοπία και ή άποτυχία στή δουλιά, τόσο πιό πιθανή Θά είναι ή κατάπτωση και τό ξέφτισμα τών ίδιων τών στελεχών σέ σχολαστικούς στενοκέφαλους πραχτικιστές, τόσο πιό πιθανός ό εκχυλισμός τους. Μπορούμε νά πούμε μέ πεποίθηση, δτι άν θά μπορούσαμε νά καταρτίσουμε ιδεολογικά τά στελέχη μας δλων τών κλάδων τής δουλιΐς καί νά τά άτσαλώσουμε πολιτικά σέ τέτιο βαθμό πού νά μπορούν νά προσανατολίζονται άνετα στήν έσατερική καί στή διεθνή κατάσταση, άν μπορούσαμε νά τούς κάνουμε όλότελα ώριμους μαρξιστές-λενινιστές, ικανούς νά λύνουν χωρίς σοβαρά λάθη τά ζητήματα τής καθοδήγησης της χώρας, θά είχαμε κάθε λόγο νά θεωρούμε πιά λυμένα τά έννιά δέκατα δλων τών ζητημάτων μας. Καί μπορούμε χωρίς 'άμφιβολία νά λύσουμε αύτό τό ζήτηαά, γιατί έχουμε δλα τά μέσα καί τίς δυνατό•· τητες πού είναι άπαραίτητες γιά τή λύση του. Ή διαπαιδαγώγηση καί ή διαμόρφωση τών νεαρών στελε50. I Στάλιν. Ζητήματα λενινιαιιου.

786

Σ τ ά λ ι ν

χών γίνεται συνήθως στή χώρα μας χατά ξεχωριστούς κλάδους τής Επιστήμης χαί τής τεχνικής, κατά ειδικότητες. Αυτό βίναι άπαραίτητο χαί οχόπιμο. Δέν είναι άπαραίτητο δ είδικός στήν «ατρική νά είναι ταυτόχρονα ειδικός στή φυσική καί στή βοτανική καί αντίστροφα. Υπάρχει δμως Ενας κλάδος τής Επι~ στήμης που πρέπει νά είναι υποχρεωτικός γιά τούς μπολσεβίκους δλων τών κλάδων τής έπιστήμης, δ κλάδος αύτός είναι ή μαρξιστική - λενινιστική έπιστήμη γιά τήν κοινωνία, γιά τούς νόμους έξέλιξης τής κοινωνίας, γιά τούς νόμους έξέλιξης τής προλεταριακής έπανάστασης, γιά τούς νόμους άνάπτυξης τής σοσιαλιστικής άνοικοδόμησης, γιά τή νίκη τού κομμουνισμού. Γιατί δέ μπορούμε νά θεωρούμε σάν πραγματικό λενινιστή τόν άνθρωπο, πού αύτοαποκαλείται λενινιστής, μά πού κλείνεται στήν εϊδιχότητά του, πού κλείνεται λχ, στά μαθηματικά του, στή βοτανική ή στή χημεία καί δέ βλέπει τίποτα άλλο πιό πέρα άπό τήν είόικότητά του. Ό λενινιστής δέ μπορεί νά είναι είδικός μόνο στόν κλάδο τής έπιστήμης πού προτίμησε, μά πρέπει ταυτόχρονα νά είναι πολιτικός - κοινωνικός λειτουργός, πυύ ένδιαφέρεται ζωηρά γιά τήν τύχη τής χώρας του, πού γνωρίζει τούς νόμους τής κοινωνικής έξέλιξης, πού μπορεί νά χρησιμοποιεί τούς νόμους αύτούς καί νά προσπαθεί νά συμμετέχει δραστήρια στήν πολιτική καθοδήγηση τής χώρας. Αύτό θ' άποτελεί φυσικά, ένα συμπληρωματικό φορτιό γιά τούς μπολσεβίκους είδικούς. Θά είναι δμως ένα τέτιο φορτιό, πού θά άμειφθεί άργότερα μέ τό παραπάνω. Τό καθήκον τής κομματικής προπαγάνδας, τό καθήκον τής μαρξιστικής - λενινιστικής διαπαιδαγώγησης τών στελεχών συνίσταται στό νά βοηθούμε τά στελέχη μας δλων τών κλάδων τής δουλιάς νά καταχτήσουν τή μαρξιστική - λενινιστική έπιστήμη γιά τούς νόμους τής έξέλιξης τής κοινωνίας. Τό ζήτημα τών μέτρων γιά τήν καλυτέρεψη τής δουλιάς τής προπαγάνδας καί τής μαρξιστικής λενινιστικής διαπαιδαγώγησης τών στελεχών συζητήθηκε Επανειλημμένα στήν Κ Κ τοϋ Κ Κ (μπ) τής ΕΣΣΔ μέ τή συμμετοχή τών προπαγανδιστών τών διαφόρων κομματικών όργανώσεων τών περιοχών. Είχε παρθεί οΓόψη καί ή έκδοση τής «Σύντομης Επιτομής τής ιστορίας τού ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ» τό Σεπτέμβρη τού 1938. Είχε διαπιστωθεί δτι ή έκδοση τής «Σύντομης Επιτομής τής ιστορίας τοΰ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ» Εγκαινιάζει μιά νέα άνοδο τής μαρξιστικής - λενινιστικής προπαγάνδας στή χώρα μας. Τ* άποτελέσμα-

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μττ) τής ΕΣΣΔ

787

τα τών Εργασιών τής ΚΕ τοδ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ δημοσιεύτηκαν στή γνωστή άπόφαση «Γιά τήν όργάνωση τής κομματικής προπαγάνδας σέ σχέση μέ τήν έκδοση τής σύντομης έπιτομής τής Ιστορίας τού Κ Κ (μπ) τής ΕΣΣΔ». Ξεκινώντας άπό τήν άπόφαση αύτή, καί παίρνοντας όηόψη τίς γνωστές άποφάσεις πού πήρε ή 'Ολομέλεια τής Κ Ε τοΰ Κ Κ (μπ) τής ΕΣΣΔ τό Μάρτη τοϋ 1937 «Γιά τίς έλλείψεις τής κομματικής δουλιάς», ή ΚΕ τοϋ Κ Κ (μπ) τής ΕΣΣΔ χάραξε τά παρακάτω κύρια μέτρα γιά τήν έξάλειψη τών έλλείψεων στόν τομέα τής κομματικής προπαγάνδας, καί γιά τήν καλυτέρεψη τής δουλιάς τής μαρξιστικής - λενινιστικής διαπαιδαγώγησης τών μελών τοϋ κόμματος καί τών κομματικών στελεχών. 1. Νά συγκεντρωθεί σ' Ενα μέρος ή δουλιά τής κομματικής προπαγάνδας καί ζύμωσης καί νά συνενωθούν τά τμήματα προπαγάνδας καί ζύμωσης καί τά τμήματα τύπου σέ μιά ένιαία Διεύθυνση προπαγάνδας καί ζύμωσης στήν ΚΕ τοϋ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ, καί νά όργανωθεί Αντίστοιχο τμήμα προπαγάνδας καί ζύμωσης στή σύνθεση κάθε κομματικής οργάνωσης, Δημοκρατίας, διαμερίσματος καί περιοχής. 2'Αναγνωρίζεται σάν δχι σωστός ό ζήλος μας γιά τό σύστημα τών κύκλων στήν προπαγάνδα καί θεωρείται πιό σκόπιμη ή μέθοδος τής άτομικής μελέτη; τών βάσεων τού μαρξισμού λενινισμοϋ άπό τά μέλη τοϋ κόμματος. Γι' αύτό πρέπει νά συγκεντρωθεί ή προσοχή τοϋ κόμματος στήν προπαγάνδα, στόν τύπο καί στήν όργάνωση τοϋ συστήματος προπαγάνδας μέ διαλέξεις. 3. Νά όργανωθούν σέ κάθε κέντρο περιοχής φροντιστήρια, διαρκείας ένός χρόνου, γιά τή μετεκπαίδευση τών κατώτερων στελεχών μας. 4. Νά όργανωθοϋν σέ μιά σειρά κέντρα τής χώρας μας δίχρονες Λενινιστικές σχολές γιά τά μεσαία στελέχη μας. 5. Νά όργανωθεί 'Ανώτερη σχολή μαρξισμού - λενινισμοϋ δίπλα στήν ΚΕ τού ΚΚ (μπ) τής Ε Σ Σ Δ μέ τρίχρονη φοίτηση γιά τήν κατάρτιση ειδικευμένων θεωρητικών στελεχών τού κόμματος. 6. Νά δημιουργηθούν σέ μιά σειρά κέντρα τής χώρας μας φροντιστήρια διαρκείας ένός χρόνου γιά τή μετεκπαίδευση τών προπαγανδιστών καί τών δημοσιογράφων. 7. Νά δημιουργηθούν δίπλα στήν 'Ανώτερη σχολή μαρξισμού - λενινισμοϋ έξάμηνα φροντιστήρια γιά τή μετεκπαίδευση τών καθηγητών τού μαρξισμού - λενινισμοϋ στά άνώτερα Εκπαιδευτικά ιδρύματα.

799

Σ τ ά λ ι ν

Δέν ύπάρχει Αμφιβολία οτι ή πραγματοποίηση αύτών τών μέτρων, πού άρχισαν ήδη νά έφαρμόζονται, μά πού δέν Εφαρμόστηκαν άκόμα σ' άρκετό βαθμό, δέ θ' Αργήσει νά δόσει τά άγαθά της άποτελέσματα. 4. ΜΚΡΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ »Κ12ΡΙΑΣ Στόν αριθμό τών ελλείψεων τής προπαγανδιστικής καί τής ιδεολογικής μας δουλιάς πρέπει νά περιλάβουμε Επίσης καί τήν Ελλειψη τέλειας σαφήνειας στους συντρόφους μας γιά μερικά ζητήματα τής θεωρίας, πού Εχουν σοβαρή πραχτική σημασία, τήν ύπαρξη κάποιας σύγχισης σ* αύτά τά ζητήματα. "Έχω ύπόψη μου τό ζήτημα του κράτους γενικά, ιδιαίτερα του σοσιαλιστικού μας κράτους καί τό ζήτημα τής σοβιετικής μας διανόησης. Καμιά φορά ρωτούν: «Στή χώρα μας Εχουν Εξαλειφθεί οί Εκμεταλλευτικές τάξεις, Εχθρικές τάξεις δέν ύπάρχουν πια, στή χώρα δέν Εχουμε ποιόν νά καταπιέζουμε, συνεπώς, δέν Εχουμε πιά άνάγκη άπό κράτος καί τό κράτος πρέπει νά πεθάνει, γιατί λοιπόν δέ βοηθάμε στό θάνατο του σοσιαλιστικού μας κράτους, γιατί δέν προσπαθούμε νά τελειώνουμε μ* αύτό, δέν είναι πιά καιρός νά πετάξουμε δλα αύτά τά άχρηστα πράγματα πού άπΰτελούν τό κράτο;»; "Η άκόμα: «Οί έκμεταλλευτικές τάξεις Εχουν πιά Εξαλειφθεί στή χώρα μας, ό σοσιαλισμός Εχει βασικά "Ανοικοδομηθεί, βαδίζουμε πρός τόν κομμουνισμό καί ή μαρξιστική θεωρία, τού κράτους λέει δτι στόν κομμουνισμό δέν πρέπει νά ύπάρχει κανένα κράτος. Γιατί λοιπόν δέ βοηθούμε στ» θάνατο τού σοσια-. λιστικού μας κράτους, δέν είναι πιά καιρός νά βάλουμε τό κράτος στό μουσείο τών Αρχαιοτήτων»; Of Ερωτήσεις αύτές δείχνουν, δ η αύτοί πού τίς ύποβάλλουν Εμαθαν εύσυνείδητα άποκομμένες θέσεις τής θεωρίας τού καί τού 'Κνγκελς γιά τό κράτος. "Ομως μάς δείχνουν έπίσης δτι οί σύντροφοι αύτοί δέν κατάλαβαν τήν ούσία αύτής τής θεωρίας, δέν ξεκαθάρισαν κάτω άπό ποιές Ιστορικές συνθήκες είναι επεξεργασμένες οί χωριστές θέσεις αύτής τής θεωρίας καί ίδιαίτερα δέν κατανόησαν τή σύγχρονη διεθνή κατάσταση, παράβλεψαν τό γεγονός τής καπιταλιστικής περικύκλωσης καί τούς κινδύνους πού πηγάζουν Απ* αύτή γιά τή χώρα τού σοσιαλισμού. Στίς Ερωτήσεις αύτές δέ διαφαίνεται μονάχα ή ύπο<ίμηση τής καπιταλιστικής περικύκλωσης. Διαφαίνεται έπίσης ή ύποτί-

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

74b

μηση τοδ ρόλου καί τής σημασίας τών άστικών κρατών χαί τών όργάνων τους, πού στέλνουν στή χώρα μας κατασκόπους, δολοφόνους χαί σαμποταριστές χαί πού προσπαθούν νά βρούν τήν κατάλληλη στιγμή γιά νά έπιτεθούν στρατιωτικά ένάντιά της, δπως διαφαίνεται χαί ή όποτίμηση τού ρόλου καί τής σημασίας τού σοσιαλιστικού μας κράτους, τών στρατιωτικών του όργάνων, τών όργάνων καταδίωξης χαί τής υπηρεσίας πληροφοριών, πού είναι άπαραίτητα γιά τήν όπεράσπιση τής χώρας τοδ σοσιαλισμού άπό τις έξωτεριχές έπιθέσεις. Πρέπει νά ομολογήσουμε, δτι γι' αύτή τήν όποτίμηση δέ φταίνε μόνο οί σύντροφοι πού ίναφέραμε πιό πάνω. Σ' ορισμένο βαθμό φταίμε έπίσης χαί μείς δλοι οί μπολσεβίκοι, δλοι χωρίς έξαίρεση. Μήπως δέν είναι έχπληχτιχό δτι γιά τήν κατασκοπευτική χαί συνωμοτική δράση τής ήγεσίας τών τροτσκιστών καί τών μπουχαρινιχών μάθαμε μόλις τόν τελευταίο καιρό, τό 1937-1938, άν καί, δπως φαίνεται άπό τά στοιχεία, οί κύριοι αύτοί άνήχαν στήν ξένη κατασκοπεία χαί άνάπτυξαν τή συνωμοτική τους δράση άπό τίς πρώτες κιόλας μέρες τής Όχτωβριανής Επανάστασης,' Πώς μπόρεσε χαί μάς διέφυγε αύτό τό σοβαρό ζήτημα; Πώς μπορεί νά έξηγηθεί αύτή ή γκάφα; Συνήθως σ' αύτή τήν έρώτηση άπαντοδνε: έμείς δέ μπορούσαμε νά όποθέσουμε δτι οί άνθρωποι αύτοί μπορούσαν νά ξεπέσουν τόσο χαμηλά. Αύτή δμως δέν είναι έξήγηση καί άκόμα περισσότερο δέν είναι δικαιολογία, γιατί τό γεγονός τής γκάφας παραμένει γεγονός. Πώς έξηγείται μιά τέτια γκάφα; 'Η γκάφα αύτή έξηγείται μέ τήν όποτίμηση τής δύναμης και τής σημασίας τοϋ μηχανισμού τών άστικών κρατών πού μάς περιβάλλουν καί τών κατασκοπευτικών τους οργάνων, πού προσπαθούν νά έχμεταλλευτ^ϋν τίς άδυναμίες τών άνθρώπων, τή ματαιοδοξία τους, τήν έλλειψη χαραχτήρα, γιά νά τούς μπλέξουν στά κατασκοπευτικά τους δίχτυα καί νά κυκλώσουν μ' αύτά τά δργανα τοϋ Σοβιετικού κράτους. Έ ξ η γείται μέ τήν όποτίμηση τοϋ ρόλου καί τής σημασίας τοϋ μηχανισμού τοϋ σοσιαλιστικού μας κράτους, τής υπηρεσίας του πληροφοριών, τής υποτίμησης αύτής τής ύπηρεσίας πληροφοριών, μέ τή φλυαρία δτι ή υπηρεσία πληροφοριών στό Σοβιετικό κράτος είναι λεπτομέρεια καί τιποτένιο πράγμα, δτι τή σοβιετική υπηρεσία πληροφοριών, δπως χαί τό ίδιο τό Σοβιετικό κράτος θ' άναγχαστοϋμε πολύ γρήγορα νά τά βάλουμε στό μουσείο τών άρχαιοτήτο>ν.

790

Σ τ ά λ ι ν

Πάνω σέ ποιό Εδαφος μπορούσε νά έμφανιστεί σέ μάς αότή ή δποτίμηση; 'Εμφανίστηκε πάνω στό Εδαφος τής λειψής Επεξεργασίας καί τής άνεπάρκειας μερικών γενικών θέσεων τής θεωρίας τοϋ μαρξισμού γιά τό κράτος. Αότή ή δποτίμηση διαδόθηκε έξαιτίας τής άπαράδβχτης ξεγνοιασιάς μας στά ζητήματα τής θεωρίας τοό κράτους, μ' δλο πού έχουμε τήν πραχτική πείρα μιάς εικοσάχρονης κρατικής δράσης, πού δίνει πλούσιο δλικό γιά θεωρητικές γενικεύσεις, μ' δλο πού Ιχουμε τή δυνατότητα, φτάνει νά θέλουμε, νά συμπληρώσουμε μ' έπιτυχία αύτό τό θεωρητικό κενό. Ξεχάσαμε τή σπουδαιότατη δπόδειξη τού Λένιν γιά τίς θεωρητικές δποχρεώσεις τών ρώσων μαρξιστών, πού έχουν άποστολή νά Επεξεργαστούν παραπέρα τή θεωρία τού μαρξισμού. Νά τί έλεγ? ό Λένιν σχετικά μ' αότό: «Δέ θεωροβμε καθόλου τή θεωρία τοβ Μάρξ οάν κάτι αποτελειωμένο χαί άπαραβίαοτο. 'Αντίθετα, είμαοτε πεισμένοι βτι έβαλε μόνο τόν άκρο•yamato λίθο τής έπιοτήμης, πο6 οί οοοιαλιοτές π ρ έ π ε ι vd τήν προωθοΟν παραπέρα πρός όλες τίς χατευθ6νοεις, Αν δέ θέλουν vd μείνουν π ί οω άπ' τή ζωή. Νομίζουμε δτι γιά το6ς ρώοους σοσιαλιστές είναι Ιδιαίτερα άπαραίτητη ή α υ τ ο τ ε λ ή ς έπεξεργαοία τής θεωρίας τοΟ Μάρξ, γιατί ή θεωρία αυτή δίνει μοναχα τίς γενικές κ α θ ο δ η γ η τ ι κ έ ς θέσεις πού έφαρμόζονται ε Ι δ ι κ α , οτήν ' Α γ γ λ ί α διαφορετικα άπό τή Γαλλία, οτή Γαλλία διαφορετικά άπό τή Γερμανία, οτή Γερμανία διαφορετικά άπό τή Ρωοία». (Δ έ ν ι ν . Ά π α ν τ α , τόμ. II οελ. 492).

*Ας πάρουμε, λογουχάρη, τήν κλασσική διατύπωση τής θεωρίας τής Εξέλιξης τοϋ σοσιαλιστικού κράτους, πού έδοσε ό "Ενγκελς: «'Απ' χη οτιγμή πού δέ θά ύπαρχουν πιά κοινωνικές τάξεις, πο6 να χρειαζεται v i τίς κρατάς οέ όποταγή, άπ' τή οτιγμή πού μαζί μέ τήν τ α ξική κυριαρχία καί μέ τόν άγώνα γιά τήν ύπαρξη τοΟ ατόμου πού ό φ ε ί λεται οτήν ώς τά τώρα άναρχία τής παραγωγής, 8α έχουν έξαφανιοτεί καί οί ουγκρούοεις χαί οί ύπερβολές πού πηγάζουν άπ' αύτές, δέ θα όπάρχει τίποτε πια για νά καταπιεστεί, δέ θά ύπάρχει τίποτα πού νά χάνει άπαραίτητη μιά είδιχή έξουοία καταπίεσης, êva κράτος. Ή πρώτη πράξη, δπου τό κράτος έμφανίζεται οαν έκπρόοωπος δλης τής κοινωνίας, παίρνοντας στήν κατοχή του τα μέοα παραγωγής έν όνόματι δλης τής κοινωνίας, είναι ταυτόχρονα ή τελευταία άνεξαρτητη πράξη του οάν κράτος. Ή έπέμβαοη μιας κρατικής έξου9(ας οτίς κοινωνικές οχέοεις θα γίνεται π ε ριττή οτον Ινα τομέα ύοτερα άπό τόν άλλο χαί θα έχπνεύοει έπειτα μονάχ η της. Στή θέοη τής διακυβέρνησης προσώπων μπαίνει ή διαχείρ.οη π ρ α γ ματων χαί ή διεύθυνση λειτουργιών τής παραγωγής. Τό κράτος δέν „ κ α ταργείται", α π ο ν ε κ ρ ώ ν ε τ α ι » . (Φ ρ ί ν τ ρ ι χ " Ε ν γ κ ε λ ς . « Ά ν τ ι Ντ"ριγκ». γερμανική ίκδοοη Μόσχας 1946, οελ. 347-34Ô)

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

74b

Είναι σωστή αύτή ή θέση τοΰ "Ενγκελς; Ναί, είναι σωστή, άν δπάρχβι δμως ο Ενας άπό τούς παρακάτω δυό ορούς: α) ά ν μελετούμε τό σοοιαλιστικό κράτο, άπό τήν άποψη μόνο τής έσωτεριχής έξέλιξης τής χώρας, παραβλέποντας προκαταβολικά τό διεθνή παράγοντα, άπομονώνοντας τή χώρα καί τό κράτος από τή διεθνή κατάσταση γιά νά διευκολυνθεί ή Ερευνα, ή β) ά ν υποθέσουμε δτι ό σοσιαλισμός νίκησε πιά σ'δλες ή στίς περισσότερες χώρ3ς, κι άν άντί τής καπιταλιστικής περικύκλωσης υπάρχει σοσιαλιστική περικύκλωση, άν δέν όπάρχει πιά κίνδυνος Ειτίθίσης άπ' Εέω, άν δέν υπάρχει πιά άνάγκη νά δυναμώνουμε τό στρατό κα ; τό κράτος. Τί γ'νεται δμως στήν περίπτωση πού ό σοσιαλισμός νίκησε μόνο σέ μιά, ξεχωριστά παρμένη χώρα καί δέ μπορείς γι' αύτό μέ κανένα τρόπο νά παραβλέψεις τίς ίιιθνείς συνθήκες; Στό έρώτημα αύτό ή διατύπωση τοϋ "Ενγκελς δέ δίνει άπάντηση. Ό "Ενγκελς ουσιαστικά δέ βάζει κάν τέτιο έρώτημα, συνεπώς δέ μπορεί νά έχει δόσει άπάντηση ο* αύτό τό έρώτημα. Ό "Ενγκελς ξεκινά άπό τήν προϋπόθεση δτι ό σοσιαλισμός νίκησε πιά λίγο-πολύ ταυτόχοονα σ* δλες ή στίς περισσότερες χώρες. Συνεπώς, ό "Ενγχελς δέν έξετάζει έδώ αύτό ή έχείνο τό συγκεκριμένο σοσιαλιστικό κράτος, αύτή ή έχείνη τήν ξεχωριστή χώρα, μά τήν έξέλιξη τοό σοσιαλιστικού κράτους γενικά, μέ ιήν προϋπόθεση δτι ό σοσιαλισμός νίκησε στίς περισσότερες χώρες καί σύμφωνα μέ τή διατύπωση: «άν παραδεχτούμε δτι ό σοσιαλισμός νίκησε στίς περισσότερες χώρες, τότε γεννιέται τό έρώτημα: ποιές άλλαγές πρέπει νά υποστεί στήν περίπτωση αύτή τό προλεταριακό, σοσιαλιστικό κράτος;» Μόνο μ'αΰτό τό γενικό καί άφηρημένο χαραχτήρα τοό προβλήματος μπορεί νά έξηγηθίί τό γεγονός δτι, Εξετάζοντας τό ζήτηαα τοϋ σοσιαλιστικού κράτους, δ "Ενγκελς παραβλέπει τελείως Εναν τέτιο παράγοντα, δπως είναι οί διεθνείς συνθήκες, ή διεθνής κατάσταση. Άπ* αύτό δμως βγαίνει, δτι δέ μπορούμ» νά έπεχτείνουμε τή γενική διατύπωση τού "Ενγκελς γιά τήν τύχη τοϋ σοσιαλιστικού κράτους γενικά," στή μερική καί συγκεκριμένη περίπτωση τής νίκης τού σοσιαλισμού σέ μιά, ξεχωριστά παρμένη χώρα. πού βρίσκεται σί καπιταλιστική περικύκλωση, πού τήν άπειλεί ό κίνδυνος στρατιωτικής έπίθίσης άπό τά !ξω καί πού γι' αύτό δέ μπορεί νά παραβλέψει τή διεθνή κατάσταση καί πρέπει νά Ιχει στή διάθεσή της καί καλά Εκπαιδευμένο στρατό καί καλά οργανωμένα δργανα καταδίωξης καί γερή υπηρεσία πλη-

792

Σ τ ά λ ι ν

ροφοριών, συνετώς, πρέπει να Εχει άρκετά ισχυρέ κράτος, γιά νά έχει τή δυνατότητα νά ύπερασπίζει τίς καταχτήσεις τοϋ σοσιαλισμού άπό τίς έξωτβρικές Επιθέσεις. Δέ μπορούμε νά άπαιτοϋμβ άπό τους κλασσικούς τού μαρξισμοϋ, πού τούς χωρίζει άπό τήν έποχή μας μιά περίοδος άπό 45 55 χρόνια, νά έχουν προβλέψει δλες τίς περιπτώσεις καί δλα τά ζίγκ-ζάγκ τής ιστορίας σέ κάθε ξεχωριστή χώρα στό μακρινό μέλλον. Ηά ήταν γελοίο νά άπαιτοϋμε οί κλασσικοί τοϋ μαρξισμού νά είχαν Επεξεργαστεί γιά μάς έτοιμες άποφάσεις γιά δλα τά θεωρητικά ζητήματα, πού μπορούν νά γεννηθούν σέ κάθε ξεχωριστή χώρα ύστερα άπό 50-100 χρόνια, γιά νά έχουμε τή δυνατότητα έμείς, οί άπόγονοι τών κλασσικών τού μαρξισμού, νά τό κόψουμε δίπλα μέ τήν ήσυχία μ,ας καί νά μασάμε έτοιμες άποφάσεις. ( Γ έ λ ι α σ* δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ) . Μπορούμε δμως καί πρέπει ν' άπαιτοϋμε άπό τούς μαρξιστές-λενινιστές τής έποχής μας νά μήν περιορίζονται στήν άποστήθιση ξεχωριστών γενικών θέσεων τοϋ μαρςισμοϋ, νά Εμβαθύνουν στήν ούσία τού μαρξισμού, νά μάθουν νά παίρνουν ύπόψη τους τήν πείρα τής εικοσάχρονης ύπαρξης τοϋ σοσιαλιστικού κράτους στή χώρα μας, τέλος, νά μάθουν, στηριζόμενοι σ' αύτή τήν πείρα καί ξεκινώντας άπό τήν ούσία τού μαρξισμού, νά κάνουν συγκεκριμένες τίς ξεχωριστές γενικές θέσεις τοϋ μαρξισμοϋ, *ά τίς κάνουν πιό άκριβείς, νά τίς βελτιώνουν. Ό Λένιν είχε γράψει τό περίφημο βιβλίο του «Κράτος καί Έλανάσταση» τόν Αύγουστο τού 1917, δηλαδή μερικούς μήνες πρίν άπό τήν Ό χ τ ω βριανή Έπανασταση καί τή δηιιιουργία τού Σοβιετικού κράτους. Σάν κυριότερο καθήκον αύτοϋ τοϋ βιβλίου ό Λένιν, θεωρούσε τήν ύπεράσπιση τής θεωρίας τοϋ Μάρξ καί τοϋ "Ενγκελς γιά τό κράτος άπό τίς διαστρεβλώσεις καί τή χυδαίο ποίηση τών όπορτουνιστών. '() Λένιν έτοιμαζόταν νά γράψει τό δεύτερο μέρος τοϋ βιβλίου «Κράτος καί Έπανάσταση», δπου υπολόγιζε νά συνοψίσει τά κύρια άποτελέσματα τής πείρας τών ρούσικων Επαναστάσεων τοϋ 1905 καί τοϋ 1917. Δέ μπορεί νά ύπάρχει άμç-ιβολία, δτι 6 Λένιν είχε υπόψη του νά Επεξεργαστεί καί ν'Αναπτύξει παραπέρα στό δεύτερο μέρος τού βιβλίου του τή θεωρία τού κράτους, στηριζόμενος στήν πείρα τής ύπαρξης τής Σοβιετικής έξουσιας ατή χώρα μας. 'Ο θάνατος δμως τόν Εμπόδισε νά Εκπληρώιει αύτό τό καθήκον. Εκείνο δμως πού δέν πρόλαβε νά κάνει ό Λένιν, πρέπει νά τό κάνουνε οί μαθητές του. ( θ υ ε λ λ ώ δ ι κ α χειροκροτήματα).

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο του ΚΚ ( μ π ) τής ΕΣΣΔ

793

Τό κράτος εμφανίστηκε πάνω οτή βάση τής διάσπασης τής κοινωνίας σέ έχθρικές τάξεις, έμφανίστηκε γιά νά κρατά κάτω άπό τό χαλινό τήν έκμεταλλευόμενη πλειοψηφία πρός τό συμφέρον τής έκμεταλλεοτικής μειοψηφίας. Τά δργανα τής έξουσίας τοδ κράτους τ* άποτελούσαν, κυρίως, ό στρατός, τά όργανα καταδίωξης, ή υπηρεσία πληροφοριών, οί φυλακές Τή δράση τού κράτους τή χαραχτηρίζουν δυό βασικές λειτουργίες: ή έσωτερική (ή κυριότερη)—νά κρατά κάτω άπό τό χαλινό τήν Ικμεταλλευόμενη πλειοψηφία—καί ή έξωτερική (δχι ή κυριότερη)— νά εύρύνει τό έδαφος τής κυρίαρχης τάξης του σέ βάρος τοϋ έδάφους τών άλλων κρατών, ή 'ά υπερασπίζει τό έδαφος τοϋ κράτους της άπό τίς έπιθέσεις τών άλλων κρατών. "Ετσι είχαν τά πράγματα στό δουλοχτητικό καθεστώς και οτό φεουδαρχισμό. "Ετσι έχουν τά πράγματα καί στόν καπιταλισμό. Γιά ν' άνατραπεί ό καπιταλισμός, ήταν άπαραίτητο δχι μονάχα νά σαρωθεί άπό τήν έξουσία ή άστική τάξη, δχι μονάχα ν' άπαλλοτριωθοϋν οί καπιταλιστές, μά καί νά τσακιστεί ολότελα ή κρατική μηχανή τής άστικής τάξης, ό παλιός της στρατός, τό γραφειοκρατικό της σώμα τών υπαλλήλων, ή άστυνομία της καί νά μπεί στή θέση της ή νέα, ή προλεταριακή κρατική όργάνωαη, τό νέο, τό σοσιαλιστικό κράτος. "Οπως είναι γνωστό, αύτό άκριβώς έκαναν οί μπολσεβίκοι. Ά π ' αύτό δμως δέ βγαίνει καθόλου ότι τό νέο, προλεταριακό κράτος, δέ μπορεί νά διατηρήσει μερικές λειτουργίες τοϋ παλιοϋ κράτους, άλλάζοντάς τες άνάλογα μέ τίς άνάγκες τοϋ προλεταριακού κράτους. Άκόμα περισσότερο, δέ βγαίνει άπ' αύτό ότι ο®. μορφές τοϋ σοσιαλιστικού μας κράτους πρέπει νά μείνουν άμετάβλητες, δτι δλες οί άρχικές λειτουργίες τοδ κράτους μας πρέπει καί παραπέρα νά διατηρηθούν άτόφιες. Στήν πραγματικότητα οί μορφές τοϋ κράτους μας άλλάζουν καί θ' άλλάζουν σ' εξάρτηση άπό τήν άνάπτυξη τής χώρας μας καί τήν άλλαγή τής έξωτερικής κατάστασης. Ό Λένιν έχει ά.τόλυτο δίκιο, δταν

λέει:

«Οι μορφές τΑν αστικών κρατών βίναι :ξαιρ·τικ>ι π ο ι χ ί λ · ς , ή ούσία τους δμως είναι μια: όλα αύτα τα κράτη «Ιναι ίτοι ή άλλιώς, μα oé τ · λ · υ τ α ( α ανάλυση 6ποχρ·ωτικα 6 : χ τ α τ ο ρ ί α τ ή ς ά ο τ ι χ ή ς τ αξ η ς. Τό πέραομζ άπό τόν χαπιταλιομό οτόν χομμουνιομό βέ μπορβί φυοιχα νά μή βόσβι μ'.ύ τβραστια αφθονία χαί ποικιλία πολιτιχΑν μορφών, ή οΰοία δμως θα ·ίναι άναπόφευχτα μια: ή δ ι χ τ α τ ο ρ ί α τ ο 0 π ρ ο λ ι τ α ρ ι α τ ο υ » . ( Λ έ ν ι ν . Ά π α ν τ α , τόμ. XXI ο·λ. 393.)

794

Σ τ ά λ ι ν

Ά π ό τόν καιρό της 'ϋχτωβριανής Επανάστασης τό σοσιαλιστικό μας κράτος περασε στήν έξελιξή του δυό κύριες φάσεις. Ή πρώτη φάση είναι ή περίοδος άπό τήν Όχτωβριανή Επανάσταση ως τήν £;άλειψη τών έκμεταλλευτικών τάξεων. Τό βασικό καθήκον αύτής τής περιόδου ήταν ή καταστολή τής άντίστασης τών τάξεων πού άνατράπηκαν, ή οργάνωση τής άμυνας τής χώρας ένάντια σέ έπιθέσεις Επιδρομέων, ή άνόρθωση τής βιομηχανίας καί τής άγροτικής οικονομίας, ή προετοιμασία τών δρων γιά τήν έξάλειψη τών καπιταλιστικών στοιχείων. Ανάλογα μ' αύτό, τό κράτος μας έκπλήρωνε α' αύτή τήν περίοδο δυό βασικές λειτουργίες Ή πρώτη λειτουργία ήταν ή καταστολή τών τάξεων πού άνατράπηκαν στό έσωτερκό τής χώρας. "Ετσι, τό κράτος μας θύμιζε έξωτεριχά τά προηγούμενα χράτη, πού ή λειτουργία τους ήταν ή καταστολή τών ανυπότακτων, μέ τή βασική ώστόσο διαφορά ότι τό κράτος μας καταπίεζε τήν Εκμεταλλευτική μειοψηφία πρός τό συμφέρον τής έργαζόμενης πλειοψηφίας, ένώ τά προηγούμενα κράτη καταπίεζαν τήν Εκμεταλλευόμενη πλειοψηφία πρός τό συμφέρον τής Εκμεταλλευτικής μειοψηφίας. Ή δεύτερη λειτουργία ήταν ή άμυνα τής χώρας άπό Εξωτερικές Επιθέσεις.- Καί σ* αύτό Επίσης ^θύμιζε εξωτερικά τά προηγούμενα κράτη, πού Επίσης άσχολούνταν μέ τήν ένοπλη υπεράσπιση τών χωρών τους, μέ τή βασική ώστόσο διαφορά δτι τό χράτος μας υπεράσπιζε άπό τήν εξωτερική έπίθεση τίς καταχτήσεις τής έργαζόμενης πλειοψηφίας, ένώ τά προηγούμενα κράτη υπεράσπιζαν σέ τέτιες περιπτώσεις τά πλούτη καί τά προνόμια τής έχμεταλλευτικής μειοψηφίας. Υπήρχε καί μιά τρίτη λειτουργία: ή οίχονομική-όργανωτική καί έκπολιτιστιχήδιαπαιδαγωγιχή δράση τών οργάνων τού χράτσυς μας, πού είχε σά σκοπό τήν άνάπτυξη τών σπερμάτων τής νέας, σοσιαλιστικής οικονομίας καί τήν άναδιαπαιδιγώγηση τών άνθρώπων στό πνεύμα του σοσιαλισμού. Ή νέα δμως αύτή λειτουργία δέν πήρε στήν περίοδο α£τή σοβαρή άνάπτυξη. Ί Ι δεύτερη φάση είναι ή περίοδος άπό τήν έξάλειψη τών καπιταλιστικών στοιχείων τής πόλης καί του χωριού ώς τήν πλέρια νίκη τού σοσιαλιστικού συστήματος οίχονομίας χαί τήν ψήφιση τού νέου Συντάγματος. Τό βασικό καθήκον αύτής τής περιόδου ήταν ή όργάνωση τής σοσιαλιστικής οικονομίας α* δλη τή χώρα χαί ή έξάλειψη τών τελευταίων υπολειμμάτων τών καπιταλιστικών στοιχείων, ή όργάνωση τής έκπολιτιστικής Επανάστασης, ή όργάνωση ένός άΛόλυτα συγχρονισμένου στρατού γιά

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μττ) τής ΕΣΣΔ

795

τήν άμυνα τής χώρας. 'Ανάλογα μ' αύτό άλλαξαν χαί οΕ λειτουργίες του σοσιαλιστικού μας κράτους. Ή λειτουργία τής στρατιωτικής καταστολής στό έσωτβρικότής χώρας άχρηστευτηκε-ίπονβκρώθηκε, γιατί ή Εκμετάλλευση Εχει καταργηθεί, Εκμεταλλευτές δέν υπάρχουν πιά χαί δέν έχουμε ποιόν νά καταπιέζουμε. Στό κράτος, άντί τής λειτουργίας τής καταστολής, έμφανίστηκβ ή λειτουργία τής περιφρούρησης τής σοσιαλιστικής ίδιοχτησίας άπό το6ς κλέφτες καί τούς καταχραστές τής λαϊκής περιουσίας. Διατηρήθηκε άπόλυτα ή λειτουργία τής στρατιωτικής δπεράσπισης τής χώρας άπό Εξωτερικές Επιθέσεις, σονβπώς, διατηρήθηκε έπίσης δ Κόκκινος Στρατός, τό Πολεμικό Ναυτικό, δπως καί τά δργανα καταδίωξης καί ή υπηρεσία πληροφοριών, πού είναι άπαραίτητα γιά τή σύλληψη καί τήν τιμωρία τών κατασκόπων, τών δολοφόνων, τών σαμποταριστών, π(ύ στέλνει στή χώρα μας ή ξένη κατασκοπεία. Διατηρήθηκε καί άναπτυχθηκε πέρ7 γιά πέρα ή λειτουργία τής οίκονομικής-δργανωτικής χαί έκπολιτιστικής-διαπαιδαγωγικής δράσης τών κρατικών όργάνων. Τώρα τό βασικό καθήκον τοϋ κράτους μας στό Εσωτερικό τής χώρας είναι ή ειρηνική οίκονομική-όργανωτική καί Εκπολιτιστική-διαπαιδαγωγική δράση. Ό σ ο γιά τό στρατό μας, τά δργανα καταδίωξης καί τήν υπηρεσία πληροφοριών, τώρα πιά δέν Εχουν στραμένη τήν αίχμή τους πρός τό Εσωτερικό τής χώρας, μά πρός τά Εξω, Ενάντια στούς Εξωτερικούς Εχθρούς. Ό π ω ς βλέπετε, Εχουμε τώρα Ενα όλότελα καινούργιο σοσιαλιστικό κράτος, πού δέ γνώρισε άκόμα ή ιστορία καί πού διαφέρει σημαντικά στή μορφή καί στίς λειτουργίες του άπό τό σοσιαλιστικό κράτος τής πρώτης φάσης. Ή έξέλιξη δμως δέ μπορεί νά σταματήσει σ' αύτό. Έμείς τραβούμε παραπέρα, μπροστά, πρός τόν κομμουνισμό. Ηά διατηρηθεί στή χώρα μας τό κράτος μας καί στήν περίοδο τοϋ κομμουνισμού; Ναί. θά διατηρηθεί, άν δέ θάχει Εξαλειφθεί ή καπιταλιστική περικύκλωση, άν δέ θάχει Εξαλειφθεί δ κίνδυνος τών στρατιωτικών έπιθέσεων άπό τά έξω. Καί είναι φανερό δτι οί μορφές τοϋ κράτους μας θά άλλάζουν καί πάλι, άνάλογα μέ τίς άλλαγές τής έσωτερ κής καί τής έξωτερικής κατάστασης. Ό χ ι , δέ θά διατηρηθεί καί θ' άπονβχρωθεί άν θά Εκλείψει ή καπιταλιστική περικύκλωση, άν θά Αντικατασταθεί μέ μιά σοσιαλιστική περικύκλωση.

796

Σ τ ά λ ι ν

'Etat Εχοον τά πράγματα σχετικά μέ τό πρόβλημα τοΰ σοοιαλιοτιχοΰ κράτους. Τό δεύτερο ζήτημα είναι τό ζήτημα τής σοβιετικής διανόησης. Σ' αύτό τό ζήτημα, ' π ω ς χαί στό ζήτημα τοΰ χράτους, όπάρχει στό κόμμα μας κάποια Ασάφεια, σύγχιση. Μ' δλο πού στό ζήτημα τής σοβιετικής διανόησης ή θέση τοϋ κόμματός μας είναι άπόλυτα σαφής, μέσα στό κόμμα μας Εξακολουθούν νά διαδίδονται Εχθρικές πρός τή σοβιετική διανόηση καί Ασυμβίβαστες μέ τή θέση τοϋ κόμματος άντιλήψεις. Ο! φορείς αύτών τών λαθεμένων Αντιλήψεων φέρονται, δπως είναι γνωστό, μέ περιφρόνηση καί Αποστροφή άπέναντί στή σοβιετική διανόηση, θεωρώντας την σΑ μιΑ δύναμη ξένη, Ακόμα καί Εχθρική πρός τήν Εργατική τάξη καί τήν άγροτιά. Είναι Αλήθεια, στήν περίοδο τής σοβιετικής ΑνΑπτυξης, ή διανόηση κατόρθωσε ν' ΑλλΑξει, ριζικΑ τόσο Από τήν άποψη τής σύνθεσής της, δσο καί Από τήν άποψη τής κατάστασής της, πλησιάζοντας πρός τό λαό καί συνεργαζόμενη τίμια μ' αύτόν, πράγμα πού τήν κάνει νά διαφέρει κατ* Αρχήν άπό τήν παλιά, Αστική διανόηση. Αύτό δμως, δπως φαίνεται, δέν ΕνδιαφΕρει αύτούς τούς συντρόφους. Συνεχίζουν τό παλιό τους βιολί καί μεταφέρουν λαθεμένα στή σοβιετική διανόηση τίς Αντιλήψεις καί τή στάση πού είχαν τή βάση τους στόν παλιό καιρό, δταν ή διανόηση βρισκόταν στήν όπηρεσία τών τσιφλικάδων καί τών καπιταλιστών. Στόν παλιό, τόν προεπαναστατικό καιρό, μέσα στίς συνθήκες τοΰ καπιταλισμού, ή διανόηση Αποτελούνταν πρώτ' Απ' δλα Από Ανθρώπους τών πλούσιων τάξεων: Από εύγενείς, βιομηχάνους, Εμπόρους, κουλΑκους κλπ. ΆνΑμεσα στή διανόηση όπήρχαν Επίσης άνθρωποι πού προέρχονταν Από τούς μικροαστούς, τούς κατώτερρυς δημόσιους όπΑλληλους, Ακόμα καί Από τούς Αγρότες καί τούς ΕργΑτες. Αύτοί δμως δέν Επαιζαν καί δέ μπορούσαν νά παίζουν Εκεί άποφασιστικό ρόλο. Ή διανόηση στό σύνολό της τρεφόταν άπό τίς κατέχουσες τάξεις καί τίς Εξυπηρετούσε. Γι' αύτό είναι εύνόητη ή δυσπιστία πού Ετρεφαν πρός αύτήν τΑ Επαναστατικά στοιχεία τής χώρας μας καί πρίν άπ' δλα οί ΕργΑτες, καί πού μετατρεπόταν συχνά σέ μίσος. Είναι Αλήθεια, δτι ή παλιά διανόηση Εδοσε ορισμένες μονάδες καί δεκάδες θαρραλέους καί Επαναστάτες Ανθρώπους, πού Αποδέχτηκαν τήν άποψη τής έργατικής τάξης καί πού σύνδεσαν ίσαμε τό τέτήν τύ)ζη τους μέ τήν τύχη τής Εργατικής τάξης. Τέτιοι

"Εκθεση στό XVIII συνέδριο τοΟ ΚΚ (μττ) τής Ε Σ Σ Δ

797

δμως άνθρωποι άνάμεσα στή διανόηση υπήρχαν πολύ λίγοι καί δέ μπορούσαν ν' αλλάξουν τή φυσιογνωμία τής διανόησης στό σύνολό της. Τά πράγματα ομως σχετικά μέ τή διανόηση άλλαξαν ριζικά Οστερα άπό τήν Όχτωβριανή Έπανάσταση, Οστερα άπό τή συντριβή τής ξενικής στρατιωτικής έπέμβασης, ιδιαιτέρα Οστερα άπό τή νίκη τής έκδιομηχάνισης καί τής κολλεχτιβοποίησης, δταν ή έςάλειψη τής έκμετάλλευαης καί ή στερέωση τού σοσιαλιστικού συστήματος υίκονομίας δημιούργησαν στήν πράξη δυνατότητα νά δοθεί στή χώρα καί νά έφαρμοστεί στή ζωή τό νέο Σύνταγμα. Ή μερίδα τής παλιάς διανόησης, πού είχε τήν πιό μεγάλη έπιροή καί ήταν πιό ειδικευμένη, άποσπάστηκε άπό τίς πρώτες κιόλας μέρες τής Όχτωβριανής Έπανάστασης άπό τήν δπόλοιπη μάζα τής διανόησης, κήρυξε τόν πόλεμο ένάντια στή Σοβιετική έξουσία χαί άρχισε νά κάνει σαμποτάζ. Γι' αύτό τιμωρήθηκε δπως τή; άξιζε. τσακίστηκε χαί διασκορπίστηκε άπό τά δργανα τής Σοβιετικής έξουσίας. Αργότερα, οί περισσότεροι άπ' αύτούς πού δίασώθηχαν, στρατολογήθηκαν άπό τούς έχθρούς τής χώρας μας χαί Εγιναν σαμποταριστές, χατάσχοποι κι έτσι διέγραψαν τόν έαυτό τους άπό τίς γραμμές τής διανόησης. Μιά άλλη μερίδα τής παλιάς διανόησης, λιγότερο ειδικευμένη, μά πιό πολυάριθμη, συνέχιζε άκόμα πολύν xatpô νά στριφογυρίζει έπί τόπου, περιμένοντας «καλύτερες μέρες». "Γστερα δμως. δπως φαίνεται, απελπίστηκε καί άποφάσισε νά αναλάβει ύπηρεσία, αποφάσισε νά προσαρμοστεί στή Σοβιετιχή έξουσία. Μιά μεγάλη μερίδ. αύτής τής όμάδας τής παλιάς διανόησης γέρασε πιά χι άρχίζει νά έγχαταλείπει τίς γραμμές. 'FI τρίτη μερίδα τής παλιάς διανόησης—κυρίως ή μάζα της—πού ήταν άχόμα λιγότερο ειδικευμένη άπό τήν προηγούμενη μερίδα, συνενώθηκε μέ τό λαό καί άχολούθησε τήν Σοβιετική έξουσία. Έπρεπε νά ολοκληρώσει τήν έκπαίδευσή τί,ς, καί πραγματικά άρχισε νά τήν όλοχληρώνει στά ανώτερα Εκπαιδευτικά μας Ιδρύματα. ΙΙαράλληλα δμως μ' α υ τ ή ν τή βασανιστική πορεία τής διαφοροποίησης καί τής διάσπασης τής παλιάς διανόησης, συντελούνταν ή ορμητική πορεία τής διαμόρφωσης, τής κινητοποίησης χαί τής συγχΐντρωαης τών δυνάμεων τής νέας διανόησης. Εκατοντάδες χ ι λιάδες νεαροί άνθρωποι, πού προέρχονται άπό τίς γραμμές τής εργατικής τάξης, τής άγροτιάς, τής εργαζόμενης διανόησης πήγαν στά άνώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα χαί στίς τεχνικές σχολές χαί δταν γύρισαν άπό τίς σχολές, πύκνωσαν τίς άραιω-

798

Σ τ ά λ ι ν

μίνες γραμμές της διανόησης. "Εδοσαν νέο αίμα στή διανόηση χαί τήν Αναζωογόνησαν με νέο, μέ σοβιετικό τρόπο. "Αλλαξαν ριζικά δλη τήν οψη της διανόησης κατ' είχονα χαί όμοίωαή τους. Τά υπολείμματα τής παλιάς διανόησης διαλύθηκαν μέσα στους κόλπους τής νεας, σοβιετικής, λαϊκής διανόησης. "Ετσι δημιουργήθηκε ή νέα σοβιετική διανόηση, πού συνδεετχι στενά μέ τό λαό καί πού στήν πλειοψηφία της είναι έτοιμη νά τόν υπηρετήσει πιστά καί τίμια. Σάν άποτέλεσμα, έχουμε τώρα μιά πολυάριθμη, νέα, λαϊκή, σοσιαλιστική διανόηση, πού διαφέρει ριζικά από τήν παλιά, άστική διανόηση, τόσο άπό τήν άποψη τής ούνθεσής της, δσο χαί άπό τήν χοινωνικο-πολιτική της φυσιογνωμία. Στήν παλιά, προεπαναστατική διανςηση, πού έξυπηρετοϋσε τούς τσιφλικάδες χαί τούςχίΪΛταλιστές, ταίριαζε άπόλυτα ή παλιά θεωρία γιά τή διανςη}^," π.ού όποδειχνε δτι είναι άπαραίτητε^ ή δυσπιστία πρός· ·ί*ήν» καί ή πάλη ένάντιά της. Τώρα ή θεωρία αυτή πάλιωσε καί δέν ταιριάζει στή νέα σοβιετική μας διανόηση. Γιά τή νέα διανόηση χρειάζεται νέα Θεωρία, πού νά υποδείχνει δτι είναι άπαραίτητη ή φιλική στάση απέναντι της, ή φροντίδα γι' αύτήν, έ σεβασμός άπέναντι της καί ή συνεργασία μ* αότή ν, πρός^ΐό συμφέρον τής έργατιχής τάξης χαί τής άγροτιάς. , » » Μου φαίνεται πώς είναι χατανοητό. Άχόμα περισσότερο έχπληχτικό καί παράξενο .είναι δτι ύστερα άπ' δλες αύτές τις ριζικές άλλαγές στήν κατάσταση τής δια/όησης στή χώρα μας, υπάρχουν, δπως άποδείχνεται, άκόμα στό κόμμα μας άνθρωποι, πού προσπαθούν τήν παλιά θεωρία πού στρέφεται ένάντια στήν άστική διανόηση, νά τήν έφαρμόσουν στή νέα μας σοβιετική διανόηση, πού είναι στή βάση τ/;ς σοσιαλιστική διανόηση. "Οπως άποδε'χνεται, οί άνθρωποι αύτοί ισχυρίζονται δτι οί έργάτες καί οί άγρότες, πού πρίν άκόμα άπό λίγο καιρό δούλευαν σταχανοφικά στά Εργοστάσια καί στά κολχόζ καί ύστερα στάλθηκαν στά άνώτερα Εκπαιδευτικά ιδρύματα γιά νά μορφωθούν, παύουν νά είναι πραγματικοί ά/θρωποι, γίνονται δεύτερης ποιότητας άνθρωποι. Ά π ό δώ βγαίνει δτι ή μόρφωση είναι έπιζήμιο καί Επικίνδυνο πράγμα. (Γ*έ λ ι α).Έμείς θέλουμε νά χάνουμε δλους τούς έργάτες χαί δλους τούς άγρότες πολιτισμένους χαί μορφωμένους χαί θά τό κάνουμε αύτό μέ τόν καιρό. Σύμφωνα δμως μέ τήν άντίληψη τών παράξενων αύτών συντρόφων βγαίνει, δτι ή δουλιά αύτή κρύβει μέσα της μεγάλο

Έ<βίση οτό XVIII συνέδριο τού ΚΚ (μπ) της ΕΣΣΔ

κίνδυνο, γιατί οί έργάτες καί ci αγρότες, δταν γίνουν άνθρωποι πολιτισμένοι καί μορφωμένοι, μπορούν νά βρεθούν μπροστά στόν χίνδυνο νά περιληφθούν στήν κατηγορία τών άνθρώπων τής δεύτερης ποιδτητας ( Γ έ λ ι α ο" δ λ η τ ή ν α ί θ ο υ σ α ) . Δέν Αποκλείεται, με τόν καιρό οί παράξενοι αύτοι σύντροφοι νά κατρακυλήσουν ώς τό σημείο νά έξυμνοϋν τήν καθυστέρηση, τήν αμάθεια, τό σκοτάδι, τή μαυρίλα. Και αύτο είναι ευνόητο. Οί θεωρητικές στρεβλώσεις ποτέ δέν οδήγησαν καί δέ μπορούσαν νά οδηγήσουν σέ καλό. "Ετσι έχουν τά πράγματα μέ τό' ζήτημα της νέα«·, σοσιαλιστικής μας διανόησης. *

Τά καθήκονια ;ια,· στο / τομέα του -αραπέρα δυναμώματος τοο κόμματος είναι: 1. Νά καλυτερεύουμε συστηματιχα χή ού\θεοη τοι> κόμματος, Ανεβάζοντας τό έπίπεδο συνείδησης τών μελών τού χομματος χαί παίρνοντας στίς γραμμές τοϋ.»ομματος μέ άτομική επιλογή μονάχα τούς δοκιμασμένους καί άφοσιωμένους στήν ύπόθεση τού κομμουνισμού συντροφους. 2. Νά φέρουμε τά καθοδηγητικά όργανα πιο κοντά στή δουλιά τής βάσης γιά νά κάνουμε τήν καθοδηγητική δουλιά δλο χαί πιό πραχτική και πιό συγκεκριμένη, δλο καί λιγότερο γραφειοκρατική καί λιγότερο πνιγμένη οτίς συνεδριάσεις. 3. Νά συγκεντροποιήσουμε τήν επιλογή τών στελεχών, νά αναπτύσσουμε μέ φροντίδα τά στελέχη, νά μελετούμε μέ έπιμέλεια τά προτερήματα καί τίς έλλείψεις τών στελεχών, ν' άναδείχνουμε θαρραλέα τά νεαρά στελέχη, νά προσαρμόζουμε τήν έπιλογή καί τήν κατανομή τών στελεχών στίς Απαιτήσεις τής πολιτικής γραμμής τού κόμματος. 4. Νά συγκεντροποιήσουμε τή δουλιά τής κομματικής προπαγάνδας καί ζύμωσης, νά έπεχτείνουμε τήν προπαγάνδα τών ιδεών τοό μαρξισμοϋ-λενινισμοϋ, νά άνεβάσουμε τό θεωρητικό έπίπεδο καί τό πολιτικό άτσάλωμα τών στελεχών μας. *

Σύντροφοι! Τελειώνω τήν έκθεσή μου. Σκιαγράφησα σέ γενικές γραμμές τό δρόμο πού πέρασε τό κόμμα μας στήν περίοδο πού έξετάζουμε. Τά άποτελέσματα τής δουλιάς τοϋ κόμματος καί τής ΚΕ του σ' αύτή τήν περίοδο εί-

800

I. I τ ά λ ι ν

ναι γνωστά. Είχαμε Ελλείψεις καί λάθη. Τό κόμμα χαί ή ΚΕ του δέν τά Εκρυβαν καί προσπαθούσαν νά τά διορθώσουν. 'Εχουμε καί σοβαρές έπιτυχίες καί μεγάλες καταχ.τήσεις πού δέν πρέπει νά μάς ζαλίζουν τό κεφάλι. Τό κυριοτερο άποτέλεσμα είναι οτι ή έργατική τάξη τής χώρας μας, άφού έξάλειψε τήν εκμετάλλευση άνθρωπου άπό άνθρωπο καί στερέωσε τό σοσιαλιστικό καθεστώς, άπίδειξε σ' όλο τόν κόσμο τό δίκιο τής ύπόθεσής της. Αύτοϋ βρίσκεται τό κυριότερο άποτέλεσμα, γιατί δυναμώνει τήν πίστη στις δυνάμεις τής έργατικής τάξης καί στό άναπόφευχτο τής οριστικής της νίκης. Ή άστική τάξη δλων τών χωρών ισχυρίζεται δτι ό λαός δέ μπορεί νά τά βγάλει πέρα χωρίς καπιταλιστές καί τσιφλικάδες, χωρίς έμπορους καί κουλάκους. Ή έργατική τάξη τής χώρας μας άπόδειξε στήν πράξη, δτι ό λαός μπορεί νά τά βγάλει πέρα μέ έπιτυχία χωρίς εκμεταλλευτές. Ή άστική τάξη δλων τών χωρών ισχυρίζεται, ότι ή έργατική τάξη, δταν θάχει πιά καταστρέψει τό παλιό άστικό καθεστώς, είναι άνίκανη νά οικοδομήσει κάτι τό καινούργιο, σ' Αντικατάσταση τδϋ παλιού. Ή έργατική τάξη τής χώρας μας άπόδειξε στήν πράξη δτι είναι πέρα γιά πέρα ικανή, δχι μόνο νά καταστρέψει τό παλιό καθεστώς, μά καί νά οικοδομήσει ίνα καινούργιο, καλύτερο, σοσιαλιστικό καθεστώς καί μάλιστα ένα σοσιαλιστικό καθεστώς, πού δέ γνωρίζει οδτε κρίσεις ούτε άνεργία. Ή άστική τάξη δλων τών χωρών ισχυρίζεται, δτι ή άγροτιά δέν είναι ίκανή νά μπεί στό δρομο τοϋ σοσιαλισμού. Ή κολχόζνικη άγροτιά τής χώρας μας άπόδειξε στήν πράξη, δτι μπορεί νά μπει μέ έπιτυχία στό δρόμο τού σοσιαλισμού. Αύτό πού κυρίως επιδιώκουν ή άστική τάξη δλων τών χωρών καί τά ρεφορμιστικά της τσιράκια είναι νά ξεριζώσουν άπό τήν έργατική τάξη τήν πίστη στίς δυνάμεις της, τήν πίστη στή δυνατότητα καί στό άναπόφευχτο τής νίκης της. χαί έτσι νά διαιωνίσουν τήν καπιταλιστική σκλαβιά. Γιατί ή άστική τάξη ξέρει πώς, άν ό καπιταλισμός δέν έχει άκόμα άνατραπεί κχί Εξακολουθεί νά ύπάρχει, αύτό τό χρωστά δχι στίς καλές του ιδιότητες, μά στό δτι τό προλεταριάτο δέν έχει άκόμα άρκετή πίστη στή δυνατότητα τής νίκης του Δέ μπορούμε νά πούμ ότι οί προσπάθειες τής άστικής τάξης πρός αύτή τήν κατεύθυνση μένουν χωρίς καμιά έπιτυχία. ΙΙρέπει νά παραδεχτούμε δτι ή άστική τάξη καί οί πράχτορές της μέσα στήν έργατική τάξη πέτυ/αν ώς ένα βαθμό νά δηλητηριάσουν ττ ν ψυχή τής εογατιχή.

Έκθεση στό XV111 συνέδριο τοΟ ΚΚ (μπ) τής ΕΣΣΔ

801

τάξης μέ τό δηλητήριο τής άμφιβολίας *αΙ τής έλλειψης πίστης. "Αν οί έπιτυχϊες τής έργατιχής τάξης τής χώρας μας, άν ή πάλη καί ή νίχη της βοηθήσουν γιά νά άνεβεί τό ήθιχό τής έργατιχής τάξης τών καπιταλιστικών χωρών χαί νά δυναμώσει μέσα της ή πίστη στίς δυνάμεις της, ή πίστη στή νίχη της, τό χόμμα μας μπορεί νά πεί πώς δέ δουλεύει στά χαμένα. Δέ μπορούμε ν' άμφιβάλλουμε δτι Ιτσι άκριβώς θά γίνει, ( θ ύ ε λ λ α παρατεταμένων χειροκροτημάτων). Ζήτω ή νικηφόρα έργατική μας τάξη.(Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Ζήτω ή νιχηφόρα χολχόζνιχη άγροτιά μας. ( Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τήματα). Ζήτω ή σοσιαλιστική μας διανόηση.(Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . Ζήτα» ή μεγάλη φιλία τών λαών τής χώρας μας. ( Χ ε ι ρ ο κροτήματα). Ζήτω τό Κομμουνιστικό Κόμμα τών Μπολσεβίκων τής Σοβιετικής "Ενωσης. ( Χ ε ι ρ ο κ ρ ο τ ή μ α τ α ) . ( " Ο λ ο ί ο£ ά ν τ ι π ρ ό σ ω π ο ι σ η κ ώ ν ο ν τ α ι , χαιρ ε τ ί ζ ο υ ν δ ρ θ ι ο ι τό σ ύ ν τ ρ ο φ ο Σ τ ά λ ι ν καί τόν έ π ε υ φ η μ ο ϋ ν π ο λ λ ή ώρα. Φ ω ν έ ς : «Ούρα! Ζ ή τ ω ό σύντροφος Σ τ ά λ ι ν ! Γιά τό Μ · γ ά λ ο Στάλιν, ' ο ύρ ά! Γ ι ά τ ό ν ά γ α π η μ έ ν ο μ α ς Σ τ ά λ ι ν , ούρά!»).

Si I. Στάλιν. Ζητήματα Atviviouoü

Τυπώβτρ« ®τ4 ΛιθογραφβΓο _ Μαρίας Σπύρου — Κύπρου 101 ΕΚΔΟΣΗ: Β. Καμπίτση,ΙΠανεπιστημίου 42, τηλ.'. 636.050