ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ by John Var

" Η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι αναμφισβήτητο ότι σημάδεψε τον αιώνα μας. Πολλές άλλες επαναστάσεις, εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες, σοσιαλιστικές χώρες ξεπρόβαλαν και αναπτύχθηκαν στη συνέχεια και ιδιαίτερα μετά το Β παγκόσμιο πόλεμο. Η κινέζικη επανάσταση όμως έδωσε μια νέα ώθηση στο παγκόσμιο επαναστατικό προτσές και επιχείρησε να ολοκληρώσει αυτή την προσφορά (με ηγέτη πάντα το Μάο), εξαπολύοντας την Πολιτιστική Επανάσταση. Ηταν μια "νέα έφοδος στον ουρανό" και σαν τέτοια έχει καταγραφεί στην ιστορία. Οπως όμως για τους επαναστάτες του περασμένου αιώνα η αναφορά στην κομμούνα του Παρισιού ήταν πηγή έμπνευσης και πολύτιμης εμπειρίας, έτσι και για μας σήμερα είναι η Πολιτιστική Επανάσταση. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι αυτό από μόνο του δε φτάνει. Οχι για να δικαιώσουμε τους πραγματιστές, αλλά για ν απαντήσουμε στα δικά μας ερωτηματικά κι ανησυχίες. Ομως, για να φτάσουμε στο κάτι περισσότερο, είναι αναγκαίο να γνωρίζουμε αυτό που υπάρχει, αυτό που έδωσε η επαναστατική πάλη. 2Γ αυτή την κατεύθυνση και μόνο επιχειρήσαμε να συμβάλουμε. Τώρα, αν τα καταφέραμε ή όχι, αυτό παραμένει στη δική σας κρίση......"

Η ΜΕΓΑΛΗ

ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Η αναφορά του Αριστοτέλη στις επαναστάσεις, αν και έγινε χιλιετηρίδες πριν, παραμένει εύστοχη. Μάλιστα γίνεται και επίκαιρη όταν κάποιος θέλει να αναφερθεί, όχι μόνο γενικά στις επαναστάσεις, αλλά ιδιαίτερα στη Μορφωτική Πολιτιστική Επανάσταση της Κίνας. Έλεγε λοιπόν ο Αριστοτέλης: "Οι ε π α ν α σ τ ά σ ε ι ς ξεσπάνε όχι για μικρές αιτίες, αλλά από μικρές αφορμές, οι στόχοι τους 'όμως είναι μεγάλοι". ("Πολιτικά"). Και το ζητούμενο για μας είναι, όχι τόσο να σταθούμε στις αφορμές της Ιίολιτιστικής Βπαναστασης - «ν και έχει μια κάποια σημασία και γι ' αυτό θα αναφερθούμε πιο κάτω όοο στις αιτίες της και προπαντός στους μεγάλους της στόχους. Θα ήταν ίσως σκόπιμο να κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή, για να θυμίσουμε τα γεγονότα σ ' αυτούς που ναι μεν, τα θυμούνται, όχι όμως και τόσο καλά, σ ' αυτούς που τα ξέχασαν, σ ' αυτούς που δεν θέλουν να τα θυμούνται, σ αυτούς που δεν τα ξέρουν και δεν φροντίζουν να τα μάθουν, σ ' αυτούς που τα μαθαίνουν στρεβλά. Και τέλος, ν ' αποκαταστήσουμε - όσο μπορούμε - την αλήθεια γύρω απ ' αυτά τα συγκλονιστικά και μεγάλης σημασίας γεγονότα, που βάλλονταν και βάλλονται, πρώτα και κύρια από τους ίδιους τους Κινέζους ρεβιζιονιστές κι αντιδραστικούς και, κατά προέκταση, απ ' όλο τον αντιδραστικό κόσμο που κατοικοεδρεύει σ ' όλες τις γωνιές της γης. ΤΟ Ξ Ε Κ Ι Ν Η Μ Α

ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

(Η ΑΦΟΡΜΗ ) Η κριτική στο δράμα του Βου Χαν αρχίζει δημόσια στις 10 του Νοέμβρη του 1965, με άρθρο του Ιΐάο Βεν Γιουάν, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Σαγκάης "Βένχουϊτάο". Αυτή η πρώτη δημόσια τοποθέτηση (Πάνω στο Νέο Ιστορικό Έργο "Ο Χάϊ Τζούϊ απολύθηκε")1 ενάντια σ ' ένα θεατρικό έργο που έγραψε ο αντιδήμαρχος του Ιίεκίνου Βου Χαν και προστατευόμενος του Λιού Σιάο Σι, αποτέλεσε -ας το πούμε έτσι- αφορμή για το ξέσπασμα της Πολιτιστικής Επανάστασης στην Κίνα. Βέβαια, μιας και μιλάμε γι ' αυτό το θεατρικό έργο που έβαλλε εμμέσως, πλην σαφώς, κατά του Μάο, μπορούμε να αναφέρουμε ότι και ο Μάο, στη Συνδιάσκεψη της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ.Κ., που έγινε το Σεπτέμβριο του 1965, καταφέρθηκε ενάντια στο θεατρικό έργο του Βου Χαν "Ο Χάϊ Τζούϊ απολύθηκε", καταγγέλλοντας την επίκαιρη σημασία και αναφορά του έργου. Η επικαιρότητα συνίστατο στο ότι ο καλός Χάϊ Τζούϊ, δηλ. ο Πενγκ Τε Χουάϊ, απολύθηκε άδικα από τον κακό αυτοκράτορα του παλατιού δηλ. το Μάο. Το άρθρο του Γιάο Βεν Γιουάν, με δεδομένο το ρόλο που διαδραμάτισε

6 ο ίδιος στην Πολιτιστική Επανάσταση (ηγετικό), δεν ήταν τυχαίο. Ο Μάο ίδιος στην Πολιτιστική Επανάσταση (ηγετικό), δεν ήταν τυχαίο. Ο Μάο,εξ ' άλλου, δεν βρίσκεται τυχαία στη Σαγκάη. Επιβεβαίωση γι ' αυτό έχουμε και από τη συνάντησή του με την Αννα Λουίς Στρόνγκ και μια ομάδα φίλων, στις 24 Νοέμβρη του 1965, μέρα των γενεθλίων της Στρόνγκ. Ο Μάο και η Τσιάνγκ Τσίνγκ προσπαθούν και στην ίδια τη Σαγκάη να προετοιμάσουν το έδαφος για το ξέσπασμα της Πολιτιστικής Επανάστασης (Π.Ε.). Τη Σαγκάη, την πρώτη πόλη σε πληθυσμό και βιομηχανικό κέντρο της Κίνας, με την μεγαλύτερη συγκέντρωση προλεταριάτου και την παράδοση έντονων ταξικών συγκρούσεων και λαϊκών αγώνων. Το Κ.Κ.Κίνας ήθελε το επιτελείο της Π.Ε. να κερδίσει αυτή την πόλη. Την πόλη που έλεγχαν οι α ντίπαλοι της Πολιτιστικής Επανάστασης και προσπαθούσαν να ανακόψουν την ορμή της και το βαθύτερο ταξικό και κοινωνικό περιεχόμενο της, περιορίζοντάς το σε ακαδημαϊκές-πολιτιστικές συζητήσεις. Η είσοδος της Σαγκάης, κι όχι μόνον αυτής, θα έδινε έναν έντονο ταξικό, ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΟ χαρακτήρα στην κίνηση εκατομμυρίων ανθρώπων, στην παρατεταμένη πάλη που επρόκειτο να διεξάγουν, και αποτελούσε συνέχεια της προηγούμενης και προϋπόθεση της επόμενης. Γι ' αυτό λοιπόν και το άρθρο του Γιάο Βεν Γιουάν αντιμετωπίζεται εχθρικά από την Κομματική Επιτροπή του Πεκίνου, που ελέγχεται από τον ΓΙένγκ Τσεν (μέλος του Πολιτιστικού Γραφείου του Κ.Κ.Κ.), η οποία (Επιτροπή) είχε αρνηθεί, αν και η πλέον αρμόδια, να κάνει κριτική στο έργο του αντιδήμαρχου του Πεκίνου και δεν την έκανε. Μάλιστα, τα μέλη της προχώρησαν σε κάτι χειρότερο, απαγορεύοντας στον τύπο του Πεκίνου και στα έντυπα της Σαγκάης να κυκλοφορήσουν στην πρωτεύουσα την αναδημοσίευση του άρθρου. Παρ ' όλα τα εμπόδια και τις αντιξοότητες, το άρθρο αναδημοσιεύτηκε τελικά στην εφημερίδα της πρωτεύουσας "Καθημερινή του Απελευθερωτικού Στρατού". Έτσι, η αντιπαράθεση αρχίζει σιγά-σιγά να επεκτείνεται σ ' εθνική κλίμακα και ν ' αποκτάει τη σημασία που της προσδίδουν οι πρωτεργάτες και υποστηριχτές της. Οι επόμενοι μήνες είναι μήνες έντονης ιδεολογικής και πολιτικής αντιπαράθεσης μέσα από άρθρα, απαντήσεις και ανταπαντήσεις. Ο Γιάο Βεν Γιουάν παίζει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο και είναι γνωστό ότι πίσω από το Γιάο, βρίσκεται ο Μάο. Από την κριτική του έργου του Βου Χαν, σειρά έχουν άλλα έργα και ιδιαίτερα αυτό που συνέγραψαν οι Βου Χαν, Τένγκ Το και Λιάο Μο Σα "Σημειώματα από ένα χωριό τριών οικογενειών", καθώς και το έργο του Τενγκ Το "Βράδυνες συζητήσεις στο Ιϊενσάν". Θάταν χρήσιμο ίσως, για όποιον θέλει να εμβαθύνει, να παρακολουθήσει με μεγαλύτερη επιμονή τα άρθρα που βλέπουν το φως της δημοσιότητας όλους αυτούς τους κρίσιμους μήνες της προετοιμασίας, για να γνωρίσει τις επιθέσεις και αντεπιθέσεις που σημειώθηκαν, τη μεθοδολογία που α-

7 κολουθήθηκε, την ωρίμανση - κοντολογίς - για το ξέσπασμα της Πολιτιστικής Επανάστασης. Ομως, αυτό από μόνο του μπορεί ν ' αποτελέσει ένα ολάκερο ξεχωριστό κεφάλαιο, γι ' αυτό κι εδώ αρκούμαστε στο ν" αναφέρουμε μόνο επιγραμματικά τρία βαρυσήμαντα άρθρα. Στην "Καθημερινή του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού", στις 18 Απρίλη του 1966, υπάρχει το άρθρο-κάλεσμα: "Να υψώσουμε τη μεγάλη κόκκινη σημαία του Μάο Τσε Τούνγκ - Να συμμετέχουμε δραστήρια στη Μεγάλη Πολιτιστική Σοσιαλιστική Επανάσταση". Σ ' αυτό το άρθρο αναφέρεται ότι :" Στα 16 χρόνια μετά την ίδρυση της Λαϊκής Αη μοκρατίας, υπήρξε πάντα μέσα στους λογοτεχνικούς και καλλιτεχνικούς μας κύκλους μια αντικομματική μαύρη και αντισοσιαλιστική γραμμή, ενάντια στη σκέψη Μάο Τσε Τούνγκ". Στις 8 του Μάη, η ίδι α εφημερίδα αναγγέλει : "Φωτιά στη μαύρη γραμμή ! ". Στις 10 του Μάη, ο Γιάο Βεν Γιουάν, δημοσιεύει ένα άρθρο με το οποίο επιτίθεται σφοδρά στο έργο "Σημειώματα από ένα χωριό τριών οικογενειών", όπου αναφέρει: " Ό λ ο ι αυτοί που εναντιώνονται στη σκέψη του Μάο Τσε Τούνγκ, που εμποδίζουν το προχώρημα της σοσιαλιστικής επανάστασης, που τάσσονται εχθρικά απέναντι στα συμφέροντα των επαναστατικών λαών της Κίνας και του κόσμου, θα ξεμασκαρευτούν χωρίς καμιά εξαίρεση, θα κριτικαριστούν και 0 ανατραπούν, είτε αυτοί είναι "αφέντες", είτε είναι μέλη "ενός χωριού τ ω ν τριών" ή των "τεσσάρο)ν". Λεν έχει σημασία πόσο ξακουστοί είναι, π ο ι ε ς σημαντικές θέσεις καταλαμβάνουν, από ποιόν κατευθύνονται και στηρίζονται, ή αν είναι πολυάριθμοι οι υποστηρικτές τους. Η αρχή είναι: εάν δέν νικήσει ο Ανεμος της Ανατολής, θα νικήσει ο Ανεμος της Λύσης".

Τ Ο Ι 1 Ρ Ο Τ Ο Τ Α Τ Ζ Ε Μ Π Α Ο (εφημερίδα

τοίχου)

Η αντιπαράθεση ανάμεσα στην κόκκινη και τη μαύρη γραμμή περνάει σ 'ένα άλλο, ανώτερο επίπεδο, με την εμφάνιση του πρώτου τατζεμπάο. Αυτό τοιχοκολλήθηκε στις 25 Μάη του 1966 από τη Νιέ Γιουάν Τζε, στέλεχος του φιλοσοφικού τμήματος του Πανεπιστημίου του Πεκίνου, καθώς κι απο άλλους έξι συναδέλφους της, που το συνυπόγραψαν. Βέβαια, δεν ήταν η πρώτη αντιπαράθεση που γινόταν ενάντια στη δεξιά γραμμή που κυριαρχούσε στο Πανεπιστήμιο "Μπεϊντά", το οποίο αποτελούνταν από 17 σχολές και είχε -τότε- 2.100 καθηγητές και περίπου 10.000 φοιτητές. Και στα προηγού μενα χρόνια, η δεξιά γραμμή που κυριαρχούσε στο Πανεπιστήμιο, αμφισβητήθηκε, όμως, δεν ανατράπηκε. Στο τατζεμπάο γινόταν μια επίθεση στο Λου Πινγκ, που ήταν πρόεδρος του Πανεπιστημίου και γραμματέας της επιτροπής του Κόμματος του Ιδρύματος. Κατηγορούσαν αυτόν και τους συναρμόδιους ότι: "Μήπως εσείς, με το να "καθοδηγείτε τις μάζες να μην κάνουν μεγάλες συγκεντρώσεις, να μην τοιχοκολλούν τατζεμπάο, με το να δημιουργείτε ένα σωρό ταμπού, δεν καταστέλετε τη γενική εξέγερση των μαζών, μη επιτρεποντάς τους να επαναστατήσουν; Λεν θα σας το επιτρέψουμε ποτέ αυτό!". Σ ' αυτό το στυλ ήταν το μεγάλο τατζεμπάο που συνυπόγραψαν οι 7 πρωτοπόροι κομμουνιστές του πανεπιστημίου της πρωτεύουσας. Και σ αυτούς επάνω ξέσπασε άμεσα η λυσσασμένη επίθεση των εχθρών της Πολιτιστικής Επανάστασης. Μερικές ώρες μετά από τις δύο το μεσημέρι που τοιχοκολλήθηκε το πρώτο τατζεμπάο, νέα τατζεμπάο, πλημμυρισμένα από βρισιές, το σκεπάζουν, και οι υποστηρικτές του προέδρου (πρύτανη) του Πανεπιστήμιου επιτίθενται στους 7. Την άλλη μέρα όμως, το τατζεμπάο δημοσιεύεται στο όργανο του κόμματος, συνοδευόμενο από ένα άρθρο του σχολιαστή της εφημερίδας ο οποίος υπεράσπιζε το τατζεμπάο και ρωτούσε, απευθυνόμενος στο Λου Πίνγκ : "Τί είδους κόμμα είναι αυτό για το οποίο μιλάς; Γί είδους πειθαρχία είναι η δική σου; Το κόμμα στο οποίο αναφέρεσαι δεν είναι ένα αληθινό, αλλά ένα ψεύτικο κομμουνιστικό κόμμα, ένα ρεβιζιονιστικό κόμμα. Η πειθαρχία σου είναι ανελέητη καταπίεση των προλετάριων επαναστατών... Ό,τι αφορά εμάς τους προλετάριους επαναστάτες, είναι η πειθαρχία του κομμουνιστικού κόμματος στην οποία υπακούμε και η σωστή καθοδήγηση της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος που έχει επικεφαλής τον πρόεδρο Μάο και την οποία αποδεχόμαστε χωρίς επιφυλάξεις. Κάθε λαθεμένη καθοδήγηση που θέτει σε κίνδυνο την επανάσταση, δεν πρέπει να γίνει αποδεκτή, αντίθετα, πρέπει σταθερά να την απωθήσουμε". Οι μήνες αυτοί, των έντονων ζυμώσεων, διεργασιών και ανακατατάξεων, οδήγησαν στο πρώτο τατζεμπάο της Πολιτιστικής Επανάστασης που, αν και προηγήθηκαν ανάλογες και ίδιες μορφές έκφρασης των μαζών, ωστόσο.

10 ο ' αυτή τη συγκυρία προσλάμβανε κάτι το ιδιαίτερο. Και βέβαια, πριν απ ' αυτό δεν είχαμε μόνο το πλήθος της αρθρογραφίας, αλλά και των αντίστοι χων ενεργειών και μέσα στα διάφορα όργανα του κόμματος. Η εγκύκλιος για παράδειγμα, της 16ης του Μάη, αποτέλεσε κι αυτή ένα σοβαρό βήμα για τα 16 Σημεία (1η Αυγούστου 1966) της Κ.Ε. του Κ.Κ.Κ. και που, αυτά με τη σειρά τους, αποτελούν το πολιτικό πλαίσιο της Πολιτιστικής Επανάστασης. Αλλά πριν κι από την εγκύκλιο της 16 του Μάη, είχαμε τη μάχη που προηγήθηκε για να φτάσουμε σ ' αυτή. Και συγκεκριμένα, στις 12 Φλεβάρη του 1966, διανέμεται στο κόμμα ένα ντοκουμέντο για την ΙΙολιτιστική Επα νάσταση. Το ντοκουμέντο αυτό έχει τίτλο: "Τη σχήμα της εισήγησης για την επίκαιρη ακαδημαϊκή συζήτηση, συνταγμένο από την ομάδα των 5 επιφορτισμένων για την Πολιτιστική Επανάσταση". Αυτής της Ομά δας μέλος είναι και το μέλος του Πολιτικού Γραφείου Πένγκ Τσεν, ο οποί ος ελέγχει και τη δημοτική Κομματική Επιτροπή της Πρωτεύουσας. Χρειάστηκαν τρεις μήνες πολιτικής αντιπαράθεσης, για να οδηγηθεί η Κ.Ε. του Κ.Κ.Κ. στο να εκδόσει την εγκύκλιο της 16 του Μάη με την οποία ακυρώνει το "Σχήμα Εισήγησης" και διαλύει την Ομάδα των 5, δημιουργώντας μια νέα ομάδα ελεγχόμενη άμεσα από την Μόνιμη Επιτροπή του Πολιτικού Γραφείου. Κοντολογίς, με την εγκύκλιο της 16 του Μάη η Κ.Ε. καταγγέλει το "Σχήμα Εισήγησης" σαν μια μανούβρα, που κινείται από τον Πένγκ Τσεν, για να εναντιωθεί στην Πολιτιστική Επανάσταση. Έτσι, γίνεται φανερή η πολυπλοκότητα, καθώς επίσης και το πολυσύνθετο αυτού του τεράστιου κινήματος: Κίνημα εκατομμυρίων λαού, σε μια παρατεταμένη και οξύτατη διαπάλη δύο διαμετρικά αντίθετων γραμμών. Κι έτσι περνάμε στη σφαίρα των αιτιών. Η αιτία των αιτιών της Π.Ε. ήταν η ύπαρξη των τάξεων και του ανταγωνισμού των δυο βασικών τάξεων σ όλη την ιστορική περίοδο της μετάβασης προς την αταξική κοινωνία.

0 1 ΔΥΟ Γ Ρ Α Μ Μ Ε Σ Σ Τ Η Ν

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Στην Πολιτιστική Επανάσταση δεν είχαμε μόνο δυο γραμμές που αντιπα ρατι'Οονταν στις τέχνες, στον πολιτισμό. Από κει υπήρξε το έναυσμα και α πό κει η αμφισβήτηση κάποιων λίγων έγινε υπόθεση εκατομμυρίων, καθώς τα πολιτισμικά όρια της αμφισβήτησης ξεπεράστηκαν και αναδείχθηκαν τα κυρίαρχα προβλήματα στην ίδια την παραγωγική διαδικασία, στις ίδιες τις παραγωγικές σχέσεις, στο σύνολο της κοινωνίας. Στην Κίνα, το Κομμουνιστικό Κόμμα έγραψε ιστορία. Και κάθε κόμμα, ιδιαίτερα επαναστατικό, γράφοντας ιστορία έχει νυ. επιδείξει μια πλούσια εμπειρία από μικρές και μεγάλες μάχες που έδωσε ενάντια σε ποικιλώνυ μους εχθρούς. Και για να συνεχίσει να γράίρει ιστορία, έπρεπε να συνεχίζει αδιάκοπα αυτές τις μάχες του. Το Κ.Κ.Κ. έδωσε σοβαρές μάχες και μετά την απελευθέρωση, ενάντια σε ντόπιους και ξένους εχθρούς, σ ' όλες όμως τις καμπές της ιστορίας του -όπως ήταν φυσικό - διεξαγόταν σοβαρή αντιπαράθεση και μέσα στους κόλπους του. Αυτή η αντιπαράθεση, άλλοτε, προσλάμβανε το χαρακτήρα μιας ολοκληρωμένης γραμμής (της αστικής), που συγκρουόταν με τη διαμετρικά αντίθετή της (την προλεταρική). Από την πρώτη στιγμή της απελευθέρωσης, το 1949, προεκυψε μια σοβα ρή αντιπαράθεση σχετικά με το ποιόν δρόμο θα πρέπει να ακολουθήσει η νέα Κίνα. Για να μην μιλήσουμε βέβαια, για όλο το προηγούμενο διάστημα της "Νέας δημοκρατίας" ή και πριν, καθώς και του ξεχωριστού και πρωτόγνωρου δρόμου που ακολούθησε η Κινέζικη επανάσταση μέσα από τη μεγάλη της πορεία και από τη "Μεγάλη της Πορεία". Αναμφισβήτητα, καθοριστικής σημασίας είναι το βάρος που έχει το Κ.Κ.Κ. και το προλεταριάτο, μετά την απελευθέρωση, στο μπλοκ των δυνάμεων που ανέτρεψαν τα φεουδαρχι κά και μισοφεουδαρχικά στοιχεία, το γραφειοκρατικό καπιταλισμό. Η απαλ λοτρίωση των ιδιοκτησιών που ανήκουν στα ξένα μονοπώλια και στη μεγαλο-αστική τάξη και η μετατροπή τους σε κρατική εξουσία του σοσιαλιστικού κράτους, αποτέλεσαν το αγκωνάρι για να γίνει κατορθωτή η αρχή της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στη χώρα αυτή. Επίσης, η νίκη της Επανάστα σης και η οικοδόμηση των "κόκκινων βάσεων" ο ' όλη τη διάρκεια της πε ριόδου της "Νέας Δημοκρατίας", έδωσε τη δυνατότητα στην εθνική αστική τάξη ν ' αναπτύξει τις δικές της βιομηχανικές, εμπορικές δραστηριότητες, ενώ στην ύπαιθρο συνέβαινε κάτι αντίστοιχο με τους πλουσιοχωρικούς, μιας και τα εμπόδια που τους επιβάλλονταν από την κυριαρχία του ιμπεριαλι σμού, της φεουδαρχίας και του γραφειοκρατικού καπιταλισμού, τα σάρωνε η αναπτυσσόμενη επανάσταση Αυτό όμως ήταν κάτι προωθητικό για την περίοδο "που η ύπαιθρος περικύκλωνε τις πόλεις" και στις απελευθερωμένες περιοχές οικοδομούσε μια νέ α κοινωνία, για την περίοδο μέχρι την απελευθέρωση. Δ ε ν ί σ χ υ ε το ίδιο ό μ ω ς - και δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε να ι σ χ ύ σ ε ι - γ ι α τ η ν π ε ρ ί ο δ ο της σοοια

12 λ ι σ τ ι κ ή ς ο ι κ ο δ ό μ η σ η ς . Οι π α λ ι έ ς κ υ ρ ί α ρ χ ε ς κ ο ι ν ω ν ι κ έ ς α ν τ ι θ έ σ ε ι ς , αν ε ί χ α ν ε π ι λ υ θ ε ί , και ε ί χ α ν ε π ι λ υ θ ε ί , δ ε ν σήμαινε ό τ ι Θα κ α τ α ρ γ ο ύ σ α ν τ ι ς ν έ ε ς κ ο ι ν ω ν ι κ έ ς α ν τ ι θ έ σ ε ι ς και, π ο λ ύ π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο , ό τ ι θ α τ ι ς ε π έ λ υ α ν με μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ε υ κ ο λ ί α . Η κ α τ ά κ τ η σ η τ η ς ε ξ ο υ σ ί α ς α π ό μια α ν ε ρ χ ό μ ε ν η ε π α ν α σ τ α τ ι κ ή τ ά ξ η (το π ρ ο λ ε τ α ρ ι ά τ ο ) , α π ο τ ε λ ε ί μια καλή προ13πόθεση γ ι α τ η ν α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η και ε π ί λ υ σ η των ν έ ω ν κοινωνικών α ν τ ι θ έ σ ε ω ν π ο υ θα π ρ ο κ ύ ψ ο υ ν , έτσι κι α λ λ ι ώ ς , και δ ε ν πρόκειται να υ σ τ ε ρ ή σ ο υ ν σε τ ί π ο τ α , σ ό τ ι α φ ο ρ ά τ η β ι α ι ό τ η τ α και τ η σφοδ ρ ό τ η τ α σ τ η δ ι α δ ι κ α σ ί α ε π ί λ υ σ η ς τ ο υ ς . Μια σ η μ α ν τ ι κ ή λ ο ι π ό ν προϋπ ό θ ε σ η , και ό χ ι α υ τ ό μ α τ η λύση, α π ο τ ε λ ε ί η κ α τ ά κ τ η σ η της π ο λ ι τ ι κ ή ς ε ξ ο υ σ ί α ς α π ό το π ρ ο λ ε τ α ρ ι ά τ ο . Και αντιθέσεις προέκυψαν από την ίδια στιγμή - για να μην πούμε την επαύριο ή την προηγούμενη μέρα- που ο Μάο, την 1 Οχτώβρη του 1949, Γτην πλατεία Τιέν Αν Μεν (Πύλη της Ουράνιας Ειρήνης), διακήρυσσε σ ' όλο τον κόσμο την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Το Κ.Κ.Κ. ε ί χ ε π λ ή ρ η ε π ί γ ν ω σ η του γ ε γ ο ν ό τ ο ς , ότι η ν ί κ η τ η ς επ α ν ά σ τ α σ η ς Οα σ υ ν ο δ ε υ ό τ α ν α ν α π ό φ ε υ κ τ α και α π ό κ ά π ο ι α καπιταλισ τ ι κ ή α ν ά π τ υ ξ η . Π ό σ η και π ο ι ά θα ή τ α ν αυτή; ΓΙόσος και π ο ι ό ς θα ή τ α ν ο κ ρ α τ ι κ ό ς τ ο μ έ α ς ; Π ο ι ά θα ή τ α ν η σ χ έ σ η α ν ά μ ε σ α σ α υ τ έ ς τ ι ς δυο μ ο ρ φ έ ς ι δ ι ο κ τ η σ ί α ς ; Π ο ι ό μ ο ν τ έ λ ο - κ ο ν τ ο λ ο γ ί ς - θα α κ ο λ ο υ θούσε η ν έ α Κίνα σ τ ο δ ρ ό μ ο τ η ς α ν ά π τ υ ξ η ς της; Να κ ά π ο ι α β α σ ι κ ά ε ρ ω τ ή μ α τ α - π ο υ είναι και ο ή μ ε ρ α ε π ί κ α ι ρ α - π ο υ α ν τ ι μ ε τ ω π ί ζ ο υ ν οι Κινέζοι κ ο μ μ ο υ ν ι σ τ έ ς πριν τ η ν α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η , α λ λ ά ι δ ι α ί τ ε ρ α μ ε τ ά . Και πάνω σ αυτά τα ζητήματα -που σχετίζονται με το σύνολο των δραστηριοτήτων μιας κοινωνίας- αναπτύχθηκαν και συγκρούστηκαν μέσα στους κόλπους του Κ.Κ. Κίνας δυο γραμμές και δυο διαμετρικά αντίθετες κατευθύνσεις. Λυτές οι δυο γραμμές -όπως ήταν φυσικό- εκφράστηκαν και στους κόλπους του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος και φτάσανε στο σημείο του ρήγματος, μετά την άνοδο του Χρουτσώφ στην ηγεσία του Κ.Κ.Σ.Ε. Και ήταν επόμενο, η Κίνα του Μάο, με όλη αυτή την επαναστατική εμπειρία και κληρονομιά που απέκτησε πριν και μετά την Επανάσταση, να παίξει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντιπαράθεση με τον ρεβιζιονισμό.

Ο ΜΑΚΡΥΣ

Δ Ρ Ο Μ Ο Σ Τ Ω Ν 10.000 Α Ι 2

Το δρόμο το μακρύ, το δρόμο των πολλών γενεών που χρειάζονται και των αντίστοιχων πολλών πολιτιστικών επαναστάσεων, υποστήριξε στην ουσία ο Μάο, όχι μόνο πριν, αλλά και μετά την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας, για την μεταβατική περίοδο προς τον κομμουνισμό. Είναι πολύ ενδια φέρον και διδακτικό, να παρακολουθήσει κανείς την πορεία του κομμουνιστικού κινήματος στην Κίνα, στην περίοδο της μεγάλης του πορείας για την κατάχτηση της πολιτικής εξουσίας, το 1949, σε πανεθνική κλίμακα. Και είναι ενδιαφέρουσα μια τέτοια μελέτη, γιατί δείχνει πως και. από ποια λάθη πέρασε η ανάπτυξη αυτού του κινήματος, πώς διδάχτηκε από τις εμπειρίες του και πήρε την μεγάλη απόφαση να πορευτεί ένα δρόμο πρωτόγνωρο, το δρόμο της Επανάστασης (θεωρούμε, βέβαια, ότι κάθε επανασταση έχει τα δικά της πρωτόγνωρα στοιχεία, που την κάνουν ακριβώς νά "ναι επανάσταση), το δρόμο της περικύκλωσης των πόλεων από την ύπαιθρο, την αντίσταση στην εισβολή του γιαπωνέζικου ιμπεριαλισμού, τον εμφύλιο που γνώριζε μόνο κάποια διαλείμματα για να επανέλθει πιο αιματηρός. Με μια κουβέντα, τους όρους (υλικούς και πνευματικούς) που τροφοδότησαν και εξαπόλυσαν την Επανάσταση, που την έκαναν να θριαμβεύσει. Παράλληλα, έχει σημασία ν ' αναφερθεί κανείς σ ' εκείνους τους παρά γοντες που συντελούσαν στο ξέσπασμα της επανάστασης και που μετά ήθελαν να μείνουν, να περιοριστούν σ ' αυτή και να μην προχωρήσουν παραπέρα, καθώς επίσης και στους παράγοντες που, φύσει και θέσει, ήταν με τη συνέχιση της επανάστασης, προσδίνοντάς της στοιχεία αδιάκοπης εξέλιξης. Στους νέους παράγοντες δηλ. και στους αντίστοιχους όρους που συστοιχίζονται με το προχώρημα και σ ' αυτούς που τάσσονται με τη συντήρηση και το πισωγύρισμα της επανάστασης. Όμως κάτι τέτοιο, πέρα από κάποιες σύντομες αναφορές που έγιναν, αποτελεί ένα ξεχωριστό κε(|)άλαιο για το ο ποίο χώρος και χρόνος δεν υπάρχει. Υ π ά ρ χ ε ι , α π λ ά , η α ν ά γ κ η να κάν ο υ μ ε τ η ν π α ρ α π ά ν ω υ π ό μ ν η σ η γ ι α να υ π ο γ ρ α μ μ ί σ ο υ μ ε τη συνέχεια και το α δ ι ά κ ο π ο , ό χ ι μ ό ν ο τ η ς Ε π α ν α σ τ α τ ι κ ή ς γραμμής, α λ λ ά και τ η ς α ν τ ε π α ν α σ τ α τ ι κ ή ς , τ η ς γ ρ α μ μ ή ς τ η ς π ρ ο ό δ ο υ και της α ν τ ί δ ρ α σης. Ε ξ ά λ λ ο υ και ο σ τ ο ι χ ε ι ώ δ η ς νόμος της δ ι α λ ε κ τ ι κ ή ς υ π α γ ο ρ ε ύ ε ι τον προσδιορισμό του α ν τ ί θ ε τ ο υ και μ ά λ ι σ τ α του κυρίαρχου αντίθετου, γ ι α να γίνεται σ α φ ή ς ο σ τ ρ α τ η γ ι κ ό ς σ τ ό χ ο ς (πριν και μ ε τ ά τ η ν ε π α ν ά σ τ α σ η ) καθώς και ο ε κ ά σ τ ο τ ε - τ α κ τ ι κ ό ς . Έτσι, τα σύντομα ιστορικά στοιχεία που πρόκειται να παραθέσουμε παρα κάτω αναφέρονται στην περίοδο από το '49 μέχρι το ξέσπασμα της Π.Ε. Ίσως έτσι φωτιστεί κάπως το τι κρίνονταν ο ' αυτή την Επανάσταση, που βρίσκονταν τα πράγματα και μέχρι πού φτάσανε.

ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ Το 1949 τερματίζει ο τρίτος εμφύλιος πόλεμος με την κατάρρευση του Κουόμιτανγκ 3 . Έτσι, καταρρέει και η εξουσία της μεγαλοαστικής τάξης, των γαιοκτημόνων και της γραφειοκρατικής τάξης. Από τον Ιούλη του 1950 (όταν έσβησαν και οι τελευταίες αντιδραστικές εστίες) ο Αάικός Απελευθερωτικός Στρατός έθεσε εκτός μάχης 8.070.000 στρατιώτες του εχθρού. Επίσης και οι δυνάμεις των Ε.ΓΙ.Α. (143.000 άνδρες; αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν την ηπειρωτική Κίνα. Μια απελευθερωμένη χώρα, από ντόπιες βδέλες και ξένη ακρίδα, ξανοίγεται μπροστά στους Κινέζους κομμουνιστές κι αποτελεί γι ' αυτούς, για το κόμμα τους, για την κοινωνία ολάκερη και τις νέες δυνάμεις που ήρθαν στο προσκήνιο της ιστορίας της, μια πρόκληση. Τα 9.600.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι η επικράτεια της κινέζικης επανάστασης. Μια τεράστια χώρα, με κλιματικές μεταβολές που κυμαίνονται από το πολικό στο τροπικό, μ ' ένα πολύ μεγάλο πληθυσμό που, αν σήμερα ξεπερνάει και το 1 δισεκατομμύριο, τότε (απογραφή του 1951) είχε 600 εκατομμύρια. Σ ' αυτή την αχανή χώρα, πέρα απ την κυρίαρχη εθνότητα των Χαν, υπάρχουν άλλες 54 εθνικές μειονότητες' και τεράστια κοινωνικά προβλήματα. Υπάρχουν οι πιο διαφορετικές συνθήκες, από επαρχία σ ' επαρχία. Ο εργάτης της Σαγκάης ξέρει να χειρίζεται μια πολύπλοκη μηχανή, γνωρίζει τη σημασία της οργάνωσης στην παραγωγή και εχει μια πείρα πολιτικο-συνδικαλιστική από τους αγώνες που διεξήγαγε, όλα τα προηγούμενα χρόνια. Ο αγρότης του Θιβέτ ζει ακόμη σε συνθήκες δουλοπάροικης εποχής και φοβάται να χρησιμοποιήσει το σιδερένιο αλέτρι, γιατί νομίζει ότι αυτό θα μολύνει τη γη. Από τη μια, στις ανατολικές, κεντρικές και νότιες επαρχίες αρχίζει να κερδίζει έδαφος η συνεταιριστικοποίηση της αγροτικής παραγωγής, α; πό την άλλη, στο Σετσουάν, επιβιώνουν μορφές δουλοκτητικής κοινωνίας και στο Χουνάν υπάρχουν υπολείμματα πρωτόγονου κομμουνισμού. Υπάρχουν ακόμα εκατοντάδες εκατομμύρια αναλφάβητων, για τους οποίους, ωστόσο, το βασικό πρόβλημα δεν είναι να μάθουν να γράφουν και να διαβάζουν, αλλά να επιβιώνουν. Πόσο παράξενα, σ τ ' αλήθεια, ηχούσαν τα λόγια του Τσου Εν Λάϊ, σ όλους αυτούς που αδημονούσαν για τον κομμουνισμό που δεν ξημέρωνε στην Κίνα, όταν έλεγε ότι μια από τις μεγάλες κατακτήσεις της Κινέζικης Επανάστασης ήταν ότι ο Κινέζος πολίτης, ενώ παλιά έτρωγε μια φορά (το γνωστό ρύζι) κάθε τρεις μερες, τώρα, μετά την επανάσταση, άρχισε να τρώει τρεις φορές την ημέρα. Γνωστές είναι οι αιτίες που κρατούσαν και κρατούν λαούς μέσα σε τέτοι ες συνθήκες εξαθλίωσης, όπως γνωστό είναι επίσης ότι δεν μπορεί να προκύψει και η σοσιαλιστική κοινωνία σαν την Αθηνά μέσα απ το κεφάλι του Αία. Η νέα κ ο ι ν ω ν ί α έ χ ε ι να α ν τ ι μ ε τ ω π ί σ ε ι ό λ α τα κ λ η ρ ο δ ο τ ή μ α τ α της π α λ ι ά ς κ ο ι ν ω ν ί α ς και ν α ν τ ι σ τ έ κ ε τ α ι , να μ ά χ ε τ α ι ε ν ά ν τ ι α σ ό λ α

15 ε κ ε ί ν α τα φ α ι ν ό μ ε ν α που α ν α π α ρ ά γ ο υ ν μ έ ν α νέο, π ι ο ύ π ο υ λ ο τ ρ ό π ο τ ι ς α ξ ί ε ς και τ ι ς α ρ χ έ ς της π α λ ι ά ς κ ο ι ν ω ν ί α ς . Στην Κίνα, υπήρχε αμέσως μετά την επανάσταση η εθνική αστική τάξη -που όπως είδαμε- ανέπτυο σε τις δραστηριότητες της βρισκόμενη στο μέτωπο της λαϊκοδημοκρατικής επανάστασης και είχε σοβαρή οικονομική και πολιτική ισχύ. Δεν ήταν αναγκαίο να συγκροτηθεί σε ξεχωριστό κόμμα. Μερικές φορές χρειάζεται να καμουφλάρεται ή, αν εκφράζεται από κάποιο φορέα, αυτός να μην αποτελεί και τη μοναδική της πολιτική έκφραση. Η παρουσία μέσα στους κόλπους του Κ.Κ. μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική μορφή προώθησης των συμφερόντων της. Και σε κάθε περίπτωση, ο συνδυασμός των δύο αυτών μορφών πολιτικής έκφρασης, ίσως νάναι και ο πλέον ενδεικνυόμενος για ορισμένες περιπτώσεις και ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε φορά. Ο καθένας αντιλαμβάνεται το πόσο σύνθετη κατασταση είχαν μπροστά τους οι Κινέζοι κομμουνιστές και τι καθήκοντα και δοκιμασίες τους περίμε ναν. Σ ' αυτή την πρόκληση, α ' αυτή τη δύσκολη πορεία της Κίνας και γενικότερα της ανθρωπότητας, οι Κινέζοι επαναστατες, δώσανε τη δική τους συμβολή. Ας σταθούμε λοιπόν στις πιο σημαδιακές στιγμές αυτής της συνέχισης της ταξικής πάλης, μέσα σε συνθήκες δικτατορίας του προλεταριάτου ή, για ν ' ακριβολογούμε, μέσα σε συνθήκες όπου το Κ.Κ. έχει την πολιτική εξουσία, σαν μπροστάρης της κοινωνίας και πρωτοπόρο απόσπασμα του προλεταριάτου και προσπαθεί να πετύχει δυο βασικούς στόχους. Π ρ ώ τ ο : να οδηγήσει την εργατική τάξη, το προλεταριάτο, στο ν ' αναλάβει, σαν τάξη, τους μοχλούς εξουσίας της κοινωνίας. Δ ε ύ τ ε ρ ο : να κατακτήσει η εργατική τάξη την ηγεμονία στο σύνολο της κοινωνικής δραστηριότητας.

Διαδήλωση μονάδας του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στράτου

Η ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΜΕΤΑ

ΤΗΝ

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

Αναφέραμε συνοπτικά παραπάνω τι εμπόδια είχαν μπροστά τους οι Κινέζοι κομμουνιστές για να προωθήσουν αυτό το τεράστιο έργο. Αυτό που θέλαμε να τονίσουμε εδώ είναι η παρουσία και η εξέλιξη της καπιταλιστικής παραγωγής μετά την απελευθέρωση. Στην περίοδο 1952-54, ο αριθμός των καπιταλιστικών βιομηχανικών επιχειρήσεων που υπήρχαν παράλληλα με τις κρατικές, σημείωνε μια αύξηση 21,44% και ο αριθμός απασχολούμενων α ' αυτές αυξανόταν κατά 25,1%, οδηγώντας την στο 54,2% του συνόλου της βιομηχανικής παραγωγής. Έμπαινε, λοιπόν, το ερώτημα: Τι στάση έπρεπε να τηρηθεί απέναντι σ ' αυτό το φαινόμενο; Στις 5 Μάρτη του 1949, ο Μάο θα υποστηρίξει: " 'Οταν η Επανάσταση θα θριαμβεύσει σ όλη την Κίνα και το αγροτικό ζήτημα θα έχει λυθεί, ακόμα και τότε θα υπάρχουν δυο βασικές αντιθέσεις. Η πρώτη, εσωτερικού χαρακτήρα, είναι η αντίθεση ανάμεσα στην εργατική τάξη και την αστική τάξη. Η δεύτερη, εξωτερικού χαρακτήρα, είναι η αντίθεση ανάμεσα στην Κίνα και τις ιμπεριαλιστικές χώρες. Συνακόλουθα, μετά τη νίκη της επανάστασηα της Λαϊκής Λημοκρατίας κάτω απ την καθοδήγΐ]ση της εργατικής τάξης, δεν πρέπει να εξασθενήσει, αλλά να δυναμώσει... Σ ότι αφορά την κατεύθυνση της βιομηχανικής ανάπτυξης, μερικοί σύντροφοι που έχουν συγκεχυμένες ιδέες, υποστηρίζουν ότι πρέπει να αυξήσουμε προπαντός την ανάπτυξη των ιδιωτικών επιχειρήσεων κι όχι των κρατικών... Είναι απόλυτα λαθεμένο ότι αυτί] τη στιγμή δεν έχουμε ανάγκη να περιορίσουμε τον καπιταλισμό και ότι μπορούμε να παραγκωνίσουμε το σύνθημα "περιορισμός στο κεφάλαιο". Αυτός ο τρόπος αντιμετώπισης είναι οπορτουνισμός της δεξιάς". Αν αυτά υποστήριζε ο Μάο στις 5 Μάρτη του 1949, ο Λιου Σιάο Σι έρχεται στο Τιεντσίν, στις 25 Απρίλη του 1949. για να υποστηρίξει ότι "ο καπιταλισμός στην Κίνα βρίσκεται στη νηπιακή του ηλικία και είναι ακριβώς η στιγμή ν αναπτυχθεί ο θετικός ιστορικός του ρόλος... Λεν θα πρέπει να υπάρξει κανένας περιορισμός του καπιταλισμού... Μόνο στο μέλλον, όταν η Κίνα θα έχει μια υπερπαραγωγή στην βιομηχανία, τότε θα είναι η στιγμή να περάσουμε στο σοσιαλισμό". Και όλα αυτά λέγονται μερικούς μήνες πριν τη διακήρυξη της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και σε πλήρη αντίθεση με τις θέσεις του Μάο. Ανάμεσα στο Δεκέμβρη του 1949 και το Φλεβάρη του 1950 σημειώνεται μια μεγάλη διακύμανση στις τιμές των αγαθών. Η λαϊκή εξουσία απαντάει με μέτρα ελέγχου της αγοράς και του χρηματιστηριακού τομέα, αλλά η καπιταλιστική προσπάθεια συνεχίζεται. Προκύπτει απο στοιχεία ότι 340 χιλιάδες από 450 χιλιάδες καπιταλιστικές επιχειρήσεις, που είναι παρούσες σ ' εννιά μεγάλες πόλεις, προσφεύγουν στη δωροόοκία κυβερνητικών λειτουργών, κάνουν φοροδιαφυγή, κλέβουν κρατικά αγαθά, παραβιάζουν ή δεν εκτελούν συμφωνίες, κλέβουν κρατικές πληροφορίες οικονομικού χαρακτήρα για

17 να τις εκμεταλλευτούν δεόντως, με μια κουβέντα προσπαθούν να εφαραοσουν τα παλιά γνωστά τους τερτίπια και τώρα μαλιστα με τον αέρα της... εξουσίας ή καλύτερα με τις πλάτες που τους κάνουν κάποιοι της εξουσίας. Ενάντια σ ' αυτά τα "5 κακά" και "3 κακά", δηλαδή διαφθορά, καταχρήσεις και γραφειοκρατία, το Κ.Κ.Κ. εξαπολύει ενα μαζικό κίνημα, στα μεσα του 1952, στοχεύει και πετυχαίνει σ ' έναν ικανοποιητικό βαθμό, να ενισχύσει τον ηγεμονικό ρόλο της κρατικής βιομηχανίας, περιορίζοντας την ατομική - καπιταλιστική. Στα 1953, χρονιά του πρώτου πεντάχρονου πλάνου, διατυπώνεται η γενική γραμμή του κόμματος για τη μεταβατική περίοδο. Επιχειρείται να πραγματοποιηθεί κλιμακωτά η σοσιαλιστική εκβιομηχάνιση της χώρας απ ' τη μεριά του σοσιαλιστικού κράτους, καθώς αντίστοιχα να γίνει και ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός της καπιταλιστικής βιομηχανίας, της γεωργίας, της μικρής παραγωγής και του εμπορίου. Νικώντας τις σοβαρές αντιστάσεις και μέσα στο κόμμα, αρχίζει κλιμακωτά η κρατικοποίηση του χονδρεμπορίου. Στα 1950, το ιδιωτικό χονδρεμπόριο αποτελούσε το 76,1% του εθνικού, το 65,4% στα 1951, το 36,3% στο 1952, το 30,3% στα 1953, το 10,2% στα 1954 και έφτασε στα 4,4% στα 1955. Μια παρόμοια πορεία ακολουθείται και με την κρατικοποίηση των καπιταλιστικών εργοστασίων, αφού ο μετασχηματισμός από ιδιωτικές σε κρατικές πέρασε απ ' τη φάση των μεικτών επιχειρήσεων δηλ. στις κρατικο-ιδιωτικές επιχειρήσεις. Οι μεικτές επιχειρήσεις ξεκίνησαν με το ν ' αποτελούν το 3.1% της παραγωγής σε σχέση μ ' εκείνες της καπιταλιστικής, και φτάσαμε το 1955 στο 49,7%. Στα τέλη του 1955, τη στιγμή που το 60% των ατομικών αγροτικών επιχειρήσεων συνεταιριστικοποιούνται, όλες σχεδόν οι καπιταλιστικές επιχειρήσεις στη βιομηχανία έγιναν μεικτές. Στις αρχές του 1956. το 99.6% της συνολικής παραγωγής μεικτών και καπιταλιστικών επιχειρήσεων μαζί, ανήκει στις μεικτές και μόνο σ ' αυτές. Έτσι, άνοιξε ο δρόμος για την κρατικοποίηση των επιχειρήσεων στη βιομηχανία, στο εμπόριο, στις μεταφορές. Το κράτος περνάει σ ' αυτό το μέτρο πληρώνοντας σε κάθε καπιταλιστή, πρώην ιδιοκτήτη της επιχείρησης, ένα σταθερό ποσοστό του 5% για 7 χρόνια. Αν αυτά συμβαίνουν στους τρεις παραπάνω τομείς, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιιι την Κίνα, να σταθούμε στο τι συνέβαινε στη αγροτική παραγωγή, γιατί αυτή ήταν κυρίαρχη στην οικονομία της χώρας και απασχολούσε τη συντριπτική πλειοψηφία του ενεργού πληθυσμού. Με την απελευθέρωση και την αγροτική μεταρρύθμιση κάθε αγρότης παίρνει 3 μού (1/5 του εκτάριου) και δημιουργούνται 110 εκατομμύ ρια ατομικές επιχειρήσεις. Όμως οι φτωχοί αγρότες και οι μεσαίοι των κα τώτερων στρωμάτων, οι οποίοι δεν κατέχουν ούτε ένα εκτάριο γης, δεν τα καταφέρνουν να ορθοποδήσουν και αναγκάζονται να δανείζονται από τους πλουσιοχωρικούς και στη συνέχεια να χάνουν και τη λιγοστή γη που εί χαν, γιατί η τοκογλυφία τους εξοντώνει. Αυτή η κατάσταση αρχίζει να γενικεύεται στην κινέζικη ύπαιθρο και οι φτωχοί αγρότες ξαναγίνονται φτωχοί, ενώ οι πλούσιοι συνεχίζουν να πλουτίζουν και ν ' αποχτούν οικονομική ε-

18 ξουσία. Αυτή η κατάσταση πραγμάτων, μοιραία, αντανακλάται και μέσα στους κόλπους του Κ.Κ.Κ. και έτσι έχουμε και α ' αυτό το ζήτημα δυο αντίθετες αντιλήψεις-γραμμές. Το 1950, στη Σύνοδο της Εθνικής Επιτροπής, ο Λιού Σιάο Σι αναφέρει στην "εισήγηση για το ζήτημα της αγροτικής μεταρρύθμισης" : "....η υιοθέτηση της πολιτικής που θα διαφυλάσσει η επερχόμενη αγροτική μεταρρύθμιση την οικονομία των πλουσιοχωρικών, είναι αναγκαία τόσο απ την πολιτική άποψη όσο και από την οικονομική" και συνέχιζε: "....η πολιτική της διαφύλαξης της οικονομίας των πλουσιοχωρικών δεν είναι ασφαλώς μια προσωρινή πολιτική αλλά μακρόχρονη". Αυτή η άποψη όχι μόνο θα κοντραριστει από το Μάο, αλλά και στο Σύνταγμα του 1954 θα διατυπωθεί ρητά: "Η πολιτική του κράτους, απέναντι στην οικονομία των πλουσιόχωρικων. είναι μια πολιτική περιορισμού και βαθμιαίας εξαφάνισής της". Δεν υπάρχει ομως μόνον αυτή η πλευρά στο ζήτημα του σοσιαλιστικού προχωρήματος στην ύπαιθρο. Στο 1950, ο Λιού Σιάο Σι θα υποστηρίξει επίσημα : "....να επιτρέπεται η ελεύθερη πρόσληψη μισθωτής εργασίας και ελεύθερη ανάπτυξη της ατ ο μ ι κ ή ς γεωργίας" και ότι είναι "δογματικό" να απαγορεύεται κάτι τέτοιο. Απάντηση σ ' αυτές τις θεωρίες και στους υπαρκτούς κινδύνους της παλι νόρθωσης (της παλιάς κατάστασης) στην ύπαιθρο δίνεται με την πολιτική α ντιπαράθεση στους κόλπους του κόμματος και την ενεργοποίηση των πλατι ών μαζών, της φτωχοαγροτιάς. Το παράδειγμα του Τατσάϊ είναι μια απάντη ση, όχι μόνο στο πολιτικό-ιδεολογικό και κοινωνικό πεδίο, αλλά και στΓ πεδίο της παραγωγής και της οικονομικής πολιτικής. Το Τατσάϊ, σαν παρά δείγμα, άνοιξε το δρόμο στο πλατύ συνεταιριστικό κίνημα της αγροτιάς στην Κίνα και το κίνημα αυτό, έδωσε σ ' αυτή την προσπάθεια την κατάλληλι μορφή, την κομμούνα. Θα μπορούσαμε να σταθούμε βήμα το βήμα, χρόνο το χρόνο, στο πώς ε ξελίχθηκε η ταξική πάλη της σοσιαλιστικής Κίνας στην ύπαιθρο, μετά την α πελευθέρωση. Να παραθέσουμε στοιχεία, ν ' αναιρερθούμε σε στατιστικά όεδο μένα, να βγάλουμε αντίστοιχα συμπεράσματα φωτίζοντας σημαντικές πτυχέ< αυτής της ταξικής αντιπαράθεσης, μέσα κι έξω από το κόμμα, όμως κάτι τέ τοιο θα ξεφύγει κατά πολύ από τις διαστάσεις ενός άρθρου, γι ' αυτό 0< αρκεστούμε να τονίσουμε μόνο τη σημασία που έχει το να στηρίζεσαι στι λαό,το να παλεύεις με το λαό και να προωθείς τα συμφεροντά του. Ό τα τα μέλη της Ομάδας μιας Κομμούνας - και μιλάμε για Ομάδα, δηλ. χαμη λή βαθμίδα οργάνωσης στους κόλπους τηςόταν λοιπόν αυτά τα μέλη εί χαν αποφασιστικές εξουσίες στο πεδίο της παραγωγής, της οργάνωσης τη δουλειάς και της κατανομής των παραγόμενων αγαθών, τότε ο καθένας κατο λαβαίνει, γιατί το 1958 αναφέρεται και στη σχετική κομματική απόφαση ί. τι η Κομμούνα (με ολοκληρωμένη μορφή) "εμφανίστηκε σαν τον πρωινό ήλι ο στον πλατύ ορίζοντα της Ανατολικής Ασίας", ανεβάζοντας μια βαθμίδα υ κόμα την αγροτική παραγωγή στην εξελικτική της πορεία από τους συνεται

Φυτίες ρυζιού βαθιά στα βουνά Ταϊχάνγκ

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ Α Λ Μ Α

Όμως αυτά τα προχωρήματα που τους τομείς της δεν γίνονταν -όπως σοβαρές, που προβάλλονταν από τις τις δυνάμεις της πισωδρόμησης, που κι από τη δύναμη που δημιουργόταν αυτών των δύο.

Π Ρ Ο Σ ΤΑ

ΜΠΡΟΣ

γνώριζε η κινέζικη κοινωνία σ όλους είδαμε- δίχως αντιστάσεις και μάλιστα δυνάμεις του παλιού καθεστώτος, απ ' αναδείχτηκαν μετά την απελευθέρωση, από τον συνδυασμό και το συντονισμό

Το 1958, παρά τις επιτυχίες που είχαν σημειώσει μέχρι τότε οι επαναστατικές δυνάμεις και, παρά την εξασθένιση που γνώριζαν οι αντεπαναστάτες, σοβαροί αρνητικοί παράγοντες, ιδιαίτερα στο διεθνή χώρο, έρχονταν να στηρίξουν τις εσωτερικές δυνάμεις της συντήρησης. Απ ' τη μια, ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός έμπαινε πιο ορμητικά και στην περιοχή της Ινδοκίνας, σφίγγοντας ολοένα και περισσότερο στρατιωτικό - οικονομικό - πολιτικό διπλωματικό κλοιό. Από την άλλη, και αυτό είχε μεγαλύτερη σημασία, άλλαξαν άρδην τα πράγματα στην Ε.Σ.Σ.Δ. με το Χρουτσόφ και οι συνέπειες αυτής της αλλαγής άρχισαν να εκδηλώνονται αντίστοιχα σ ' όλους τους τομείς. Μπροστά σ ' αυτή την εξέλιξη των πραγμάτων, η Κίνα, που στήριξε το\ αγώνα των φτωχών αγροτών της στην ύπαιθρο και τους εργάτες της πόλης η Κίνα που στήριζε τους λαούς της γης και ιδιαίτερα της Ινδοκίνας, έ μ π α ι νε μ π ρ ο σ τ ά σε μια μ ε γ ά λ η δ ο κ ι μ α σ ί α και χ ρ ε ι α ζ ό τ α ν ν α σ τ η ρ ι χ τ ε π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο σ τ ι ς δ υ ν ά μ ε ι ς τ η ς , ν α π α τ ή σ ε ι όσο π ι ο γ ε ρ ά μπορούσί και σ τ α δυο τ η ς π ό δ ι α και ν α π ρ ο χ ω ρ ή σ ε ι , γ ι α να ξ ε π ε ρ ά σ ε ι τι< δ υ σ κ ο λ ί ε ς . Η π ο λ ι τ ι κ ή γ ρ α μ μ ή που σ υ ν ό ψ ι σ ε α υ τ ή την α ν α γ κ α ι ό τ η τ α , ε ν τ ά σ σ ε τ α ι σ τ η μ ε γ ά λ η π ρ ο σ π ά θ ε ι α του " Μ ε γ ά λ ο υ Α λ μ α τ ο ς π ρ ο τ α Ε μ π ρ ό ς " Στήριξη τ η ς α γ ρ ο τ ι κ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς , α π ο κ έ ν τ ρ ω σ η τ η ς βιο μ η χ α ν ί α ς , κ ί ν η σ η ό λ ω ν τ ω ν δ υ ν ά μ ε ω ν της κ ο ι ν ω ν ί α ς γ ι α μια ν έ α έ ξ ο δ ο , δ η λ . κ ο ν τ ο λ ο γ ί ς , α π ο κ ε ν τ ρ ω μ έ ν η , π ε ρ ι φ ε ρ ι α κ ή , ι σ ό μ ε τ ρ η ανο π τ ύ ξ η τ η ς π α ρ α γ ω γ ή ς και τ ω ν κ ο ι ν ω ν ι κ ώ ν δ ρ α σ τ η ρ ι ο τ ή τ ω ν . Όλα αυτά δεν γίνονται, ούτε χωρίς κόστος, ούτε χωρίς λάθη. Δώσαν όμως τη δυνατότητα στην Κίνα, που επιχειρούσε να χτίσει μια νέα κοινών α, ριζικά διάφορη από την προηγούμενη, να συνεχίσει το εγχείρημά της. ί όχι μόνο αυτό. Αλλά να συνεχίσει να ενισχύει τους γειτονικούς λαούς στο αντιιμπεριαλιστικό τους αγώνα, ν ' αποτελεί φωτεινό παράδειγμα για τοι λαούς της γης και ιδιαίτερα τους λαούς που βρίσκονταν στο δρόμο για θνική και κοινώνική απελευθέρωση. Να ενισχύσει επίσης την αντιπαράθεΓ στο σύγχρονο ρεβιζιονισμό, δίνοντας μια νέα ώθηση στις κομμουνιστικές δέες και στο κομμουνιστικό κίνημα. Και είναι α λ ή θ ε ι α ό τ ι ό λ α α υ τ ά πι νε μαζί. Δ ε ν μ π ο ρ ε ί ν α ε ν ι σ χ ύ ε τ α ι ε σ ω τ ε ρ ι κ ά σ τ η χ ώ ρ α (π.χ. στι Κίνα) η ε π α ν ά σ τ α σ η και 'ν α δ υ ν α τ ί ζ ε ι ο δ ι ε θ ν ι σ μ ό ς και η δ ι ε θ ν ι σ ι κή α λ λ η λ ε γ γ ύ η . Ίσα-ίσα, όσο ε ν ι σ χ ύ ε τ α ι ο δ ι ε θ ν ι σ μ ό ς , τόσο περισσ τ ε ρ ο ι σ χ υ ρ ο π ο ι ε ί τ α ι η ε π α ν ά σ τ α σ η σ τ ο ε σ ω τ ε ρ ι κ ό κάθε χ ώ ρ α ς .

21 Συνακόλουθα και το "Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός" είναι μια πολύτιμη εμπειρία που επέφερε καρπούς, όχι μόνο στο οικονομικό πεδίο, (δίνοντας μια απάντηση στην ιδιομορφία της Κίνας δηλ. πολλά χέρια λίγα κεφαλαιουχικά αγαθά), αλλά και στο πολιτικοϊδεολογικό και το ευρύτερα κοινωνικό. Σε όλους αυτούς που βάλλουν και κατα του "Μεγάλου Αλματος" θα αρκεστούμε προς στιγμή, να τους υπενθυμίσουμε (αν το ξέχασαν) μονάχα τούτο: ότι αυτό το κίνημα έδωσε - εκτός των άλλων και το Καταστατικό της Σιδηροβιομηχανίας του Ανσάν που αποτελεί, απ ' τη μια, κριτική του καταστατικού του Μανιτογκόρσκι, κι από την άλλη, σύνθεση των εμπειριών που προέκυψαν από το "Μεγάλο Άλμα" και διατύπωσε ο Μάο ως εξής: "Να κρατάμε σταθερά την πολιτική στην ηγετική θέση. Να ενισχύουμε την καθοδήγηση του κόμματος. Να εξαπολύουμε ισχυρά μαζικά κινήματα. Να θεσμοθετήσουμε το σύστημα της συμμετοχής των στελεχών στην παραγωγή και των εργατών στη διεύθυνση, το σύστημα της αλλαγής των αρχών και των ανορθολογιστικών κανονισμών και της στενής συνεργασίας ανάμεσα σ εργάτες, τεχνικούς και στελέχη. Να προωθήσουμε με γρήγορους ρυθμούς τον τεχνικό εκσυγχρονισμό και την τεχνολογική επανάσταση". Γίνεται φ α ν ε ρ ό λ ο ι π ό ν ό τ ι το " Μ ε γ ά λ ο Α λ μ α " αν μη τι άλλο, απ ο τ έ λ ε σ ε τον π ρ ο ά γ γ ε λ ο τ η ς Π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ή ς Ε π α ν ά σ τ α σ η ς . Γιατί τι άλ λο θα μπορούσε να αποτελέσει αυτό το καταστατικό (του Ανσάν), πέρα από την προλείανση του εδάφους, εκείνου του στενού μονοπατιού, που περπατά νε οι κομμουνιστές, οι επαναστάτες και που γίνεται ακόμα πιο δύσκολο, α φού κατακτήσουν την εξουσία; Βέβαια, οι μάχες συνεχίστηκαν και οξύνθη καν στα κατοπινά χρόνια, γιατί οι εξωτερικοί παράγοντες, αλλά και οι εσωτερικοί, γίνονταν όλο και πιο απειλητικοί. Για παράδειγμα, η δεξιά μέσα στο κόμμα προσπάθησε να εκμεταλλευτεί τις αδυναμίες που παρουσίασε το "Μεγάλο Άλμα" και να επιβάλλει τις απόψεις της. Η ανάδειξη του Λιού Σι άο Σι, τον Απρίλη του 1959, σε πρόεδρο της Δημοκρατίας, αποτέλεσε έκφραση αυτής της κατάστασης και έναυσμα για διεύρυνση της επίθεσης της δεξιάς. Έτσι ο Πένγκ Τε Χουάι, υπεύθυνος της στρατιωτικής επιτροπής της Κ.Ε., υπουργός άμυνας και μέλος του Π.Γ. του Κ.Κ.Κ., εξαπολύει μια σφοδρή επίθεση κατά του "Μεγάλου Άλματος". Δε θα καταφέρουν όμως να ισχυροποιήσουν παραπέρα τη θέση τους, γιατί οι επαναστατικές δυνάμεις περνούν στην αντεπίθεση και ο Πένγκ Τε Χουάι καθαιρείται από τις θέσεις που κατείχε και τη θέση του αναλαμβάνει ο Λιν Πιάο. Όμως θα αρκεστούμε σε δυο στιγμές αυτού του αγώνα, στιγμές που διατυπώνονταν με τη σαφήνεια του λόγου του Μάο: "Η σοσιαλιστική κοινωνία καλύπτει μια ιστορική περίοδο, μάλλον μακριά. Στην ιστορική περίοδο του σοσιαλισμού υπάρχουν ακόμα τάξεις, ταξικές αντιθέσεις και ταξική πάλη, υπάρχει ακόμα ο αγώνας ανάμεσα στο σοσιαλιστικό δρόμο και τον καπιταλιστικό δρόμο και υπάρχει ο κίνδυνος παλινόρθωσης του καπιταλισμού. Ο φ ε ί λ ο υ μ ε να αναγνωρίσουμε την παρατεταμένη και σύνθετη φύση αυτής της πάλης. Οφείλουμε να ανα-

22 πτύξουμε την επαγρύπνηση μας. Οφείλουμε να διεξάγουμε τη σοσιαλιστική διαπαιδαγώγηση. Οφείλουμε να καταλάβουμε και να αντιμετωπίσουμε, με σωστό τρόπο, τις ταξικές αντιθέσεις και την ταξική πάλη, να διακρίνουμε τις αντιθέσεις ανάμεσα σε μας και τον εχθρό από εκείνες στους κόλπους του λαού και να τις αντιμετωπίζουμε με σωστό τρόπο. Λιαφορετικά, μια σοσιαλιστική χώρα σαν τη δική μας, θα μετασχηματιστεί στο αντίθετο ττ/ς. θα εκφυλιστεί και θα γίνει καπιταλιστική παλινόρθωση. Από τώρα και στο εξής, οφείλουμε να το θυμόμαστε αυτό κάθε χρόνο, κάθε μήνα, κάθε μέρα, για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε μια κατανόηση αυτού του προβλιίματος αρκετά ισορροπημένη και να έχουμε μια μαρξιστική λενινιστική γραμμι)". (Μάο: 10η Σύνοδος π ] ς Ολομέλειας της 8ης Κ.Ε. του Κ.Κ.Κ. που έγινε στα 1962). Ό καθένας μπορεί να διακρίνει μέσα σ ' αυτή τη θέση, όχι μόνο το μέγεθος της δύναμης στη σύνθεση όλων εκείνων των πλούσιων, αντιφατικών, πολύ σύνθετων, θετικών και αρνητικών εμπειριών, αλλά και την οξυδέρκεια ενός πραγματικού ηγέτη, όπως ήταν ο Μάο. Ο ίδιος θα τονίσει, μετά το ξέσπασμα της Πολιτιστικής Επανάστασης, μερικά στοιχεία πρωτόγνωρα αυτής της εφόδου των μαζών:"... Στο παρελθόν διεξάγαμε αγώνες στις αγροτικές περιοχές, στα εργοστάσια, στο πεδίο της κουλτούρας και προωθΐ]σαμε το κίνημα της σοσιαλιστικής διαπαιδαγώγησης. Αλλά, παρ όλα αυτά, δε\· έγινε κατορθο)τό να λύσουμε το πρόβλημα, επειδή δεν είχαμε βρει μια μορφή, μια μέθοδο για να ξεσηκώσουμε τις πλατειές λαϊκές μάζες και να καταγγείλουμε ανοιχτά το σκοτεινό μας προφίλ, με ολοκληρωμένο τρόπο, από τα κάτω προς τα πάνω". Κι αυτός ο τρόπος, αυτή η μέθοδος, αυτή η μορφή ήταν η Πολιτιστική Επανάσταση. Ό μ ω ς , π ο ι ο π ρ ό β λ η μ α τ έ θ η κ ε , π ώ ς και γ ι α τ ί , π ώ ς ε κ φ ρ ά σ τ η κ ε μ έ σ α σ τ ο κ ό μ μ α και π ώ ς ε κ δ η λ ω ν ό τ α ν σ τ ο υ ς δ ι ά φ ο ρ ο υ ς τ ο μ ε ί ς τ η ς κ ο ι ν ω ν ί α ς , τι έ δ ω σ ε και τι μ π ο ρ ο ύ σ ε να δ ώ σ ε ι η Π.Ε.; Ό λ α α υ τ ά είναι ε ρ ω τ ή μ α τ α π ο υ α π α ι τ ο ύ ν σ ή μ ε ρ α πνο π ι ε σ τ ι κ ά α π α ν τ ή σ ε ι ς . Η Π.Ε. α ν α μ φ ί β ο λ α ά ν ο ι ξ ε το δρόμο. Μ έ ν ε ι στην τ α ξ ι κ ή π ά λ η του προλ ε τ α ρ ι ά τ ο υ να σ υ ν ε χ ί σ ε ι . Και ε ί μ α σ τ ε β έ β α ι ο ι ό τ ι α υ τ ή η π ά λ η παρά τ ι ς . . . α σ υ ν έ χ ε ι ε ς της, είναι α δ ι ά κ ο π η και μέσα α π ό τη σ υ ν έ χ ι σ ή της θα ο ι κ ο δ ο μ ε ί κ α θ η μ ε ρ ι ν ά , α κ ό μ α π ι ο ο λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν α , τ ι ς α π α ν τ ή σ ε ι ς και θα φ έ ρ ν ε ι α κ ό μ α π ι ο κ ο ν τ ά το ό ρ α μ α της σ ο σ ι α λ ι σ τ ι κ ή ς και κ ο μ μ ο υ ν ι σ τ ι κ ή ς κ ο ι ν ω ν ί α ς .

Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ

ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Είδαμε ότι η αφορμή της Πολιτιστικής Επανάστασης (Π.Ε.) ήταν μικρή, δηλ. η κριτική σ ' ένα θεατρικό έργο. Διαπιστώσαμε όμως, σ ' αυτά τα λίγα που αναφέραμε, ότι οι αιτίες ήταν και παραμένουν πράγματι μεγάλες, όπως επίσης, και σ ' αντιστοιχία μ ' αυτές, οι στόχοι ήταν και παραμένουν ακόμα μεγάλοι. Και είναι μεγάλοι, γιατί έρχονται να θίξουν το σύνολο της κοινωνικής δραστηριότητας, όλη τη βάση και το επικοδόμημα της μεταβατικής κοινωνίας. Και στη διάρκεια όλης αυτής της μεταβατικής περιόδου, αναπτύχθηκαν στην Κίνα (όπως και στην Ε.Σ.Σ.Δ. την πρώτη 20ετία περίπου μετά την επανάσταση) σοβαρές αντιπαραθέσεις για το ποιός δρόμος θάπρεπε ν ' ακολουθηθεί. Αυτή η αντιπαράθεση δεν άφησε ανέγγιχτο κανένα τομέα. Στον τομέα της ιδεολογίας, της πολιτικής, της οικονομίας, της πολιτικής, του στρατού, των διεθνών σχέσεων, της εκπαίδευσης, του δικαίου, των συνηθειών και των αντιλήψεων, ακόμα και των φιλοσοφικών, του κόμματος και της σχέσης του με την κοινωνία, του κράτους με τις άλλες κοινωνικές οντότητες, και σ ' όλους τους τομείς και τους θεσμούς, του ηγέτη με το κόμμα κι αυτών με τις μάζες. Κοντολογίς, όπως αναφέρουμε, στο σύνολο της κοινωνικής δραστηριότητας ανοίξαν τα ζητήματα με την Π.Ε. και επιχειρήθηκε να δοθούν απαντήσεις προς την επαναστατική κατεύθυνση. Και είναι αλήθεια ότι με τον α ' η β ' τρόπο, αναπτύχθηκαν όχι μόνο δυο διαφορετι κές αντιλήψεις, αλλά δυο γραμμές που ολοκληρώνονταν ενόσω προχωρούσε και οξυνόταν η αντιπαράθεσή τους. Σ ' αυτή την αντιπαράθεση τι εφόδια εί χαν οι προλετάριοι επαναστάτες και τι οι αντίπαλοι τους; Α ν α μ φ ι σ β ή τ η τ α , οι εχθροί του π ρ ο χ ω ρ ή μ α τ ο ς τ η ς Ε π α ν ά σ τ α σ η ς και της σ ο σ ι α λ ι σ τ ι κ ή ς ο ι κ ο δ ό μ η σ η ς , ε ί χ α ν π ά ρ α π ο λ λ ά ε φ ό δ ι α . Και μ ό ν ο να σ κ ε φ τ ε ί κ α ν ε ί ς ό τ ι το " ε ύ κ ο λ ο " ή τ α ν απ τ η μ ε ρ ι ά τ ο υ ς και το " δ ύ σ κ ο λ ο " σ ύ ν τ ρ ο φ ο ς τ ω ν ε π α ν α σ τ α τ ώ ν , α υ τ ό φ τ ά ν ε ι . Α λ λ ά , π έ ρ α απ α υ τ ά η δύναμη τ η ς σ υ ν ή θ ε ι α ς , τ α κ λ η ρ ο δ ο τ ή μ α τ α χ ι λ ι ε τ η ρ ί δ ω ν , η ι σ χ ύ ς των π α ρ α δ ο σ ι α κ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν του ε κ μ ε τ α λ λ ε υ τ ι κ ο ύ κ α θ ε σ τ ώ τ ο ς και μύριοι ά λ λ ο ι π α ρ ά γ ο ν τ ε ς , ε σ ω τ ε ρ ι κ ο ί π ρ ο π α ν τ ό ς , α λ λ ά και ε ξ ω τ ε ρ ι κ ο ί , σ υ ν έ β α λ α ν σ τ ο ν α μ ά χ ο ν τ α ι οι εχθροί του σ ο σ ι α λ ι σ μ ο ύ με α ξ ι ώ σ ε ι ς τ ό σ ο σ τ η ν ο ι κ ο ν ο μ ί α , ό σ ο και σ τ η ν π ο λ ι τ ι κ ή , και γ ε ν ι κ ό τ ε ρ α να αν α π α ρ ά γ ο ν τ α ι μ έ σ α σ τ η ν κ ο ι ν ω ν ί α και "ν α π ε ι λ ο ύ ν με π α λ ι ν ό ρ θ ω σ η . Θα ισχυριζόταν κανείς ότι το προλεταριάτο διέθετε την πολιτική εξουσία και είχε ένα κόμμα, το κομμουνιστικό, που το διασφάλιζε απέναντι στον εχθρό. Όμως και αυτά δεν ήταν δεδομένα και ανα πάσα στιγμή απαιτούνταν η επιβεβαίωση, η εδραίωση αυτών των δεδομένων που αμφισβητούνταν. Αν θα δούμε, για παράδειγμα, το συσχετισμό που υπήρχε μέσα στην ηγεσία του κόμματος πριν την εξαπόλυση της Π.Ε., θα διαπιστώσουμε ότι ο Μάο στο Π.Γ. ήταν μειοψηφία. Όπως επίσης γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ο εκφραστής του κινέζικου ρεβιζιονισμού, ο Λιού Σιάο Σι, ήταν πρόεδρος της Δημοκρατί-

24 ας ή, αλλοιώς, ο Χρουτσώφ της Κίνας, κι ας πέρασε και από "ακροαριστερές" θέσεις πριν το "Μεγάλο Άλμα", για να επανακάμψει ξανά στις γνώριμες θέσεις του, τις δεξιές οπορτουνιστικές. Τελικά η σύνθεση ενός κόμματος και η άκριτη ή, η με χαλαρά κριτίρια ένταξη μελών σ αυτό, είναι ένας παράγοντας πολύ σημαντικός για την τύχη αυτού του κόμματος και για την τύχη μιας χώρας, στο βαθμό που είναι αυτό στην εξουσία. Αν θα δούμε τη διαδρομή του Κ.Κ.Κ. θα γνωρίσουμε ότι αυτό, στο Ιο Συνέδριο του (Ιούλιος του 1921) είχε 70 μέλη σ όλη την Κίνα, το 1922 (2ο Συνέδριο) είχε 195 μέλη, τον Ιούνη του 1923 (3ο Συνέδριο), αριθμούσε 420 μέλη, το 1925 (4ο Συνέδριο) έφτασε τα 950 μέλη, το 1927 (5ο Συνέδριο), χάρη στη μαζική δουλειά του στους εργάτες και τους αγρότες, έφτασε στα 57.300 μέλη, για να μειωθεί το 1928 (6ο Συνέδριο) στις 40.000, ύστερα από την ήττα της εξέγερσης της Σαγκάης κι αλλού. Ύστερα από 17 χρόνια, στο 7ο Συνέδριο (Απρίλης 1945) φτάνει στα 1.210.000 μέλη και αυτά γίνονται 2.700.000 το 1947, κι αμέσως μετά την απελευθέρωση, το 1951, το Κ.Κ.Κ. αριθμεί 5.800.000 μέλη. Αν και υπάρχει μια μεγάλη δυσαναλογία ανάμεσα στον πληθυσμό και το μέλη του Κ.Κ.Κ.(σχεδόν 1%), όμως παραμένει το πρόβλημα της αθρόας έντα ξης μετά την απελευθέρωση, πράγμα που ήταν φυσικό και λογικό, ωστόσο ό μως παραμένει πρόβλημα. Σήμερα προβάλλεται ο πολυκομματισμός σαν λύ ση στο πρόβλημα του πολιτικού συστήματος των χωρών του πρώην "υπαρ κτού σοσιαλισμού". Όμως, μια μέθοδος, ένα μεσο. δε μπορεί να αποτελέσε όραμα και υψηλό στόχο μιας κοινωνίας που θέλει να διέπεται από υψηλά ' δανικά. Στο κάτω-κάτω, στις χώρες της Ανατολικής Βυρώπης υπήρξαν, τυπ κά βέβαια, και άλλα κόμματα. Όμως, τόσο αυτα οσο και τα κομμουνιστικέ έπαψαν να αφουγκράζονται το λαό και να υπηρετούν τα συμφέροντά του, ( πως έπαψαν να τον υπερασπίζονται κι όλες εκείνες οι δομές και οι μορφε εξουσίας που γέννησε η επαναστατικότητα αυτών των λαών. Δ ε χ ρ ε ι ά σ τ η κ ε β έ β α ι α οι α ν τ ε π α ν α σ τ ά τ ε ς κι ούτε αυτοί π ο υ μετ; ξ ε λ ί χ θ η κ α ν σ τ ο α ν τ ί θ ε τ ο τ ο υ ς (δηλ. α π ό ε π α ν α σ τ ά τ ε ς σε αντεπανι σ τ ά τ ε ς ) να δ η μ ι ο υ ρ γ ή σ ο υ ν κ ά π ο ι ο ξ ε χ ω ρ ι σ τ ό κόμμα, ί ί α ρ ε ι σ έ φ ρ υ σ ι ή έ μ ε ι ν α ν σ τ ο Κ ο μ μ ο υ ν ι σ τ ι κ ό , κι ε κ ε ί α ν έ π τ υ ξ α ν τη δ ι α β ρ ω τ ι κ ή τοι δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α , μ ε τ α τ ρ έ π ο ν τ α ς και το Κ ο μ μ ο υ ν ι σ τ ι κ ό Κόμμα σ τ ο ν τ ί θ ε τ ό του. Μ ή π ω ς αν το κ ό μ μ α δ η λ ώ σ ε ι ι δ ε ο λ ο γ ι κ ή καθαρότηκαι ε π α ν α σ τ α τ ι κ ό τ η τ α , α υ τ ό σημαίνει ότι είναι και κ α τ α κ τ η μ έ ν ο , κ< σ υ ν α κ ό λ ο υ θ α , κάθε ξ έ ν ο σ τ ο ι χ ε ί ο β ρ ί σ κ ε τ α ι α υ τ ό μ α τ α έξω α π ό το κ ό λ π ο υ ς του; Μ ή π ω ς αν το κ ό μ μ α κρατήσει σ τ ε γ α ν ό τ η τ α απέναν σε α ρ ν η τ ι κ ά φ α ι ν ό μ ε ν α που α ν α π τ ύ σ σ ο ν τ α ι και σ τ η σ ο σ ι α λ ι σ τ ι κ ο ι ν ω ν ί α , α υ τ ά θα π ά ψ ο υ ν να α ν τ α ν α κ λ ώ ν τ α ι σ α υ τ ό και να το χ ά ζ ο υ ν ; Να μην α ν α γ ν ω ρ ί ζ ε ι κ α ν ε ί ς α υ τ ό το π ρ ο τ σ έ ς τ η ς δ ι α λ ε χ κ ή ς σ χ έ σ η ς α ν ά μ ε σ α σ τ ο κ ό μ μ α και σ τ η κ ο ι ν ω ν ί α , τον ε μ π ο δ ί ζ ε ι α ν τ ι μ ε τ ω π ί σ ε ι δ ύ σ κ ο λ ε ς και σ ύ ν θ ε τ ε ς κ α τ α σ τ ά σ ε ι ς , να α ν ε β ά σ ε ι τ ε ν ό τ η τ α του κ ό μ μ α τ ο ς τ ε λ ι κ ά , σ έ ν α ψ η λ ό τ ε ρ ο ε π ί π ε δ ο και να π

25 έναν προωθητικό της κοινωνίας.

ΟΙ Σ Υ Ν Θ Η Κ Ε Σ

και ό χ ι

ΠΡΙΝ

συντηρητικό

ρολο στην εξέλιξη της

ΤΟ Ξ Ε Σ Π Α Σ Μ Α ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

ΤΗΣ

ίδιας

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ

Όμως, καλό είναι να δούμε τι συνθήκες επικρατούσαν πριν το ξέσπασμα της Π.Ε., για να κατανοήσουμε καλύτερα και αυτή την ίδια την Π.Ε., και αυτό το καινούργιο που κουβαλούσε μεσα της. Για την Κίνα, tu χρόνια 1959-61 είναι χρονιά δύσκολα και σκληρών δοκιμασιών. Ενώ το 1958 ήταν μια σχετικά καλη χρονιά για τη γεωργία, τα τρία επόμενα χρόνια η κατάσταση έγινε πολύ άσχημη. Οι σοβαρές πλημμύ ρες α π ' τη μια, και οι ξηρασίες α π ' την άλλη, έκαναν το 1959 χρονιά δί σεκτη. Το ίδιο συνέβη και το 1960 με την ξηρασία, τους τυφώνες, τις πλημμύρες και τις ε πιδημίες που έβλαψαν τα 3/4 περίπου της καλλιεργημένης επιφάνειας. Ο Κίτρινος ποταμός ξεράθηκε στο Σαντούνγκ, για ένα μήνα περίπου, γεγονός χωρίς προηγούμενο. Δεν ήταν μόνο μια τριετία δύσκολη στη γεωργία. Και η βιομηχανία δοκιμαζόταν σοβαρά. Και μόνο το γεγονός ότι η Ε.Σ.Σ.Δ., διέκοψε τη βοήθεια και απέσυρε τους 1.000 και πλέον τεχνικούς της, αναγκάζοντας να σταματήσουν τα έργα 150 επιχειρήσεων, δείχνει τις δυσκολίες που είχαν μπροστά τους οι Κινέζοι κομμουνιστές. Όλα αυτά τα προβλήματα, σε συνδυασμό με τις ιδεολογικές και πολιτικές επιθέσεις που δεχόταν το Κ.Κ.Κ. από το ιμπεριαλιστικό και ρεβιζιονιστικό στρατόπεδο, ισχυροποιούσαν τη δεξιά μέσα στο κόμμα, η οποία έβαλλε ανοιχτά ενάντια στην προλεταριακή πολιτική. Απάντηση σ ' αυτά τα προβλήματα υπήρξε η πολιτική κατεύθυνση "η γεωργία ν αποτελεί τη βάση της οικονομίας και η βιομηχανία τον ηγετικό τομέα". Είναι η εποχή που ο Μάο, μπροστά στις δυσκολίες του προχωρήματος της Επανάστασης και διδαγμένος από την αρνητική πείρα της Ε.Σ.Σ.Δ., επεξεργάζεται μια νέα αντίληψη για τη σχέση της βαριάς βιομηχανίας με την ελαφριά, και της βιομηχανίας με την αγροτική παραγωγή. Δ ί ν ε τ α ι η δυνατ ό τ η τ α , μ έ σ α απ α υ τ έ ς τ ι ς ε μ π ε ι ρ ί ε ς , να π ρ ο χ ω ρ ή σ ε ι η ε π α ν α σ τ α τ ι κ ή σ κ έ ψ η και να π ρ ο σ ε γ γ ί σ ε ι μια σ ε ι ρ ά α π ό ζ η τ ή μ α τ α , α ν α δ ι α τ ά σ σ ο ν τ α ς και π α γ ι ω μ έ ν ε ς α ν τ ι λ ή ψ ε ι ς γ ύ ρ ω α π ό μ ο ν τ έ λ α α ν ά π τ υ ξ η ς του σ ο σ ι α λ ι σ μ ο ύ . Η Π.Ε. θ' α π ο τ ε λ έ σ ε ι το μ ε γ ά λ ο ε γ χ ε ί ρ η μ α της μετατ ρ ο π ή ς τ ω ν ε π α ν α σ τ α τ ι κ ώ ν ι δ ε ώ ν σε κ ο ι ν ω ν ι κ ή π ρ α κ τ ι κ ή α π ό ε κ α τ ο ν τ ά δ ε ς ε κ α τ ο μ μ ύ ρ ι α μαζών. Μπορεί η ΕΣΣΔ, αποσύροντας τους τεχνικούς της και διακόπτοντας τη βοήθεια, να δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στη δοκιμαζόμενη κινέζικη οικονομία. Όμως της έκανε κι ένα καλό. Την αν ά γ κ α σ ε ν α ν α κ α λ ύ ψ ε ι , με μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η σ α φ ή ν ε ι α , τη σ η μ α σ ί α του να π ο ρ ε ύ ε σ α ι σ τ η ρ ι ζ ό μ ε ν ο ς ό χ ι μ ό ν ο σ τ ι ς δ ι κ έ ς σου δ υ ν ά μ ε ι ς , (αυτό το

26 ήξεραν από την ε π α ν ά σ τ α σ η ακόμα), α λ λ ά και πατώντας στα δυο σου πόδια, επιδιώκοντας ισόμετρη, περιφεριακή, αποκεντρωμένη και συνολική ανάπτυξη της παραγωγικής δραστηριότητας. Όπως είδαμε, στα χρόνια που ακολούθησαν το "Μεγάλο Άλμα", ισχυρό ποιήθηκε η δεξιά, κι αυτό άρχισε να εκδηλώνεται παντού. Η προβοκάτσια των ΕΠΑ στο Τονκίνο δεν ήταν μόνο για να δικαιολογείται η παρουσία τους στην Ινδοκίνα και η κατοπινή κλιμάκωσή της, α λλά αποτέλεσε κι ένα μήνυμα προς την εσωτερική αντίδραση στην Κίνα, ότι πάντα οι ΕΠΑ είναι διαθέσιμες να διαφυλάξουν τις "αξίες" της καπιταλιστικής ζούγκλας παντού στον κόσμο και, γιατί όχι, και στην Κίνα. Στο κάτω-κάτω οι 600.000 στρατιώτες που στείλανε στο Βιετνάμ, μαζί με ό.τι πιο τέλειο διέθετε η πολεμική τους τεχνολογία και βιμηχανία, δεν ήταν μόνο για να καταλάβουν και το Βόρειο Βιετνάμ, αλλά γιατί μια τέτοια προοπτική ί)α περικύκλωνε κυριολεκτικά την Κίνα. Ας θυμηθούμε και τα συνοριακά γεγονότα στο Ου σούρι μεταξύ ΕΣΣΔ - Κίνας, για να καταλαβουμε καλύτερα το διεθνή απο κλεισμό της Κίνας και τις ορέξεις του ιμπεριαλισμού γι αυτή. Ποικιλώνυ μοι, λοιπόν, εχθροί βυσσοδομούσαν σε βάρος της σοσιαλιστικής Κίνας, ποι δεν τό 'βαζε κάτω, παρά το ανοιχτό εσωτερικό μέτωπο και τις εξωτερικέί αιχμές στα πλευρά της. Η Π.Ε., συνακόλουθα, ήταν μια αναγκαιότητα ποι πήγαζε από την εσωτερική κατάσταση στην Κίνα και ερχόταν ν ' απαντήσει ι να επιβεβαιώσει, ποιόν δρόμο θ ' ακολουθήσει.

Η ΣΥΝΕΧΙΣΗ

Τ Η Σ Ε Π Α Ν Α Σ Τ Α Σ Η Σ ΣΤΗ ΣΚΕΨΗ ΜΕΓΑ Α ΩΝ Ε Π Α Ν Α Σ Τ Α Τ Ω Ν

ΤΩΝ

Για τους κομμουνιστές, για τους μεγάλους διανοητές του επιστημονικού σοσιαλισμού, η ε π α ν ά σ τ α σ η είναι έ ν α σ υ ν ε χ έ ς και α δ ι ά κ ο π ο π ρ ο τ σ έ ς . Ο Μάρξ και ο Ένγκελς διατύπωσαν και ^τεκμηρίωσαν με μεγάλη σαφήνεια αυτή την άποψη και την προσδιόρισαν για όλη την ιστορική περίοδο που εκτείνεται από τον καπιταλισμό μέχρι την αταξική κοινωνία, τον κομ μουνισμό. Είναι η π α ρ α τ ε τ α μ έ ν η π ε ρ ί ο δ ο ς -θα υ π ο σ τ η ρ ί ξ ο υ ν - της δικ τ α τ ο ρ ί α ς του π ρ ο λ ε τ α ρ ι ά τ ο υ που π ρ έ π ε ι να σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι α δ ι ά κ ο π α . Ακόμα και στο Λένιν συναντάμε μια σαφή άποψη για το πολιτιστικό ζήτημα, αν και η επανάσταση του Οχτώβρη βρισκόταν ακόμη σε πλήρη εξέλι ξη και μαινόταν ο εμφύλιος. " Το πρόβλημα της κουλτούρας δεν μπο ρεί να λυθεί με την ίδια ταχύτητα που αντιμετωπίζονται τα πολιτικά και στρατιωτικά προβλήματα. Χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι οι συνθήκες μέσα στις οποίες προχωράει το κίνημα προς τα εμπρός δεν είναι οι ίδιες. Σε μια εποχή οξύτατης κρίσης είναι δυνατό να νι κήσεις πολιτικά σε καμιά βδομάδα. Στον πόλεμο. είναι δυνατό να νικήσεις σε κανένα μήνα, αλλά στο πολιτιστικό πεδίο είναι αδύνατο να νικήσεις σε μια σύντομη χρονική περιοδ'ο. Λπό τη φύση των ίδιων των πραγμάτων, χρειάζεται μια μεγάλη περίοδος χρόνου, χρειάζεται να υπολογίσεις τις δυνάμεις σου γι αυτη την παρατεταμένη περίοδο, δίνοντας εξετάσεις υψηλι']ς επίμονης. μεθόδου κι αντοχής. Αι χως αυτά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, δεν είναι δυνατόν ούτε καν να πλησιάσεις στην ιδέα της πολιτικής διαπαιδαγωγισης. Και τα αποτελέσματα της πολιτικής διαπαιδαγώγισης, μπορούν να μετρηθούν μονάχα δια μέσου της οικονομικής ανάπτυξης" (Λένιν: 2ο Συνέδριο των Υπηρεσιών της Πολιτικής Εκπαίδευσης2-19 ί)χτώβρη 1921). Φαίνεται καθαρά, ακόμα και σ ' αυτό το απόσπασμα του Λένιν, πόση συνάφεια έχει το πολιτιστικό με το πολιτικό και πως και τα δύο, έχουν σαν υπόβαθρο την οικονομική εξέλιξη. Ανοίγοντας τα πολιτιστικά ζητήματα, μοιραία καταλήγεις στο να θίξεις τις δομές και τι εποικοδόμημα μιας κοινωνίας. Αυτό προέκυψε και προκύπτει από την αντιμετώπιση τέτοιων ζητημάτων. Ιίατί, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι αν το ζήτημα δεν προσλάβει μια τέτοια διάσταση, τότε και τα πολιτιστικά, αυτα καθεαυτα. δεν πρόκειται ν ' αντιμετωπιστούν. Θα κλείσουμε όμως αυτή τη μικρή παρένθεση στους μεγάλους διανοητές του επιστημονικού σοσιαλισμού που προηγήθηκαν του Μάο, με μια αναφορά μας στο Στάλιν.

ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΕ ΤΗ

ΜΑΖΙΚΗ

ΚΡΙΤΙΚΗ

Α Π ' ΤΑ

ΚΑΤΩ..

... Τ ο δεύτερο ζήτημα αφορά τα καθήκοντα της πάλης ενάντια στη γραφειοκρατία, τα καθήκοντα της οργάνωσης της μαζικής κριτι κής των ελλείψεών μας, τα καθήκοντα της οργάνωσης του μαζικού ελέγχου απ τα κάτω. Ένας απ τους πιο σκληρούς εχθρούς της πορείας μας προς τα μπρος είναι η γραφειοκρατία. Ο εχθρός αυτός ζει ο όλες τις οργανώσεις μας, και στις κομματικές, και στις κομσομολικές, και στις συνδικαλιστικές, και στις οικονομικές. Οταν μιλάνε για γραφειοκράτες, δείχνουν συνήθως με τυ δάχτυλο τους παλιούς εσωκομματικούς υπαλλήλους, που, στις γελοιογραφίες μας, τους παριστάνουν συνήθως με γυαλιά, (γέλια). Αυτό δεν είναι πέρα για πέρα σο)στό σύντροφοι. Αν το ζήτημα ήταν μόνο για τους παλιούς γραφειοκράτες, η πάλη ενάντια στη γραφειοκρατία θάταν ιι πιο εύκολη δουλειά, ίο κακό είναι ότι εδώ δεν πρόκειται για τonc παλιούς γραφειοκράτες. Εδώ, σύντροφοι, πρόκειται για τους νέους γραφειοκράτες που συμπαθούν τη Σοβιετική εξουσία, πρόκειται τέλος για τους κομμουνιστές γραφειοκράτες. Ο κομμουνιστής γραφειοκράτης είναι ο πιο επικίνδυνος τύπος γραφειοκράτη. Πατί; Πατι καμουφλάρει τη γραφειοκρατία του με τον τίτλο του κομματικού μέλους. Και τέτοιους κομμουνιστές γραφειοκράτες, δυστυχώς, δεν έχουμε λίγους. ΙΙάρτε τις κομματικές οργανώσεις. 6>α διαβάσατε φαντάζομαι, για την υπόθεση Σμολένσκ, για την υπόθεση Αρτιόμοφσκ κτλ. ΙΊ λέτε, τυχαία είναι αυτά; Πώς εξηγούνται αυτές οι επαίσχυντες περιπτώσεις αποσύνθεσης και ηθικής κατάπτωσης σε μερικούς κρίκους των κομματικών μας οργανώσεων; Εξηγούνται με το γεγονός ότι ε κ ε ί . έφτασαν το μονοπώλιο του κόμματος ως τον παραλογισμό, έπνιξαν τη φωνή της βάσης, εκμηδένισαν την εσωκομματική δημοκρατία και εγκαθίδρυσαν τη γραφειοκρατία. Πώς να παλέψουμε ενάντια σ αυτό το κακό; Νομίζω πως ενάντια σ αυτό το κακό δεν υπάρχουν και δεν μπορούν να υπάρχουν άλλα μέσα, πέρα από την οργάνωση του ελέγχου απ τα κάτω από μέρους των κομματικών μαζών και την καλλιέργια της εσωκομματικής δημοκρατίας. ΊΊ αντίρρηση μπορεί να φέρει κανείς στο να ξεσηκώσουμε T T J V οργή των κομματικών μαζών ενάντια σ αυτά τα σάπια στοιχεία και να τους δώσουμε τη δυ νατότητα να κυνηγήσουν αυτά τα στοιχεία με το κοντόξυλο; Νόμιζα πως σ αυτό δεν μπορεί να υπάρχει καμία αντίρρηση. Ή, ας πάρουμε λ.χ., την Κομσομόλ. Λε θ αρνηθείτε βέβαια ότ υπάρχουν εδώ κι εκεί, στην Κομσομόλ, ολοτελα σάπια στοιχεία, ποι η ανελέητη πάλη ενάντιά τους είναι απόλυτα αναγκαία. Αλλά ας α φήσουμε στην άκρη τα σάπια στοιχεία. Ας πάρουμε το τελευταίο γε γονός της, χωρίς αρχές, πάλης ομάδοιν μέσα στην Κομσομόλ, γύρο από πρόσωπα, που δηλητηριάζει την ατμόσφαιρα της Κομσομόλ. Πώ< εξηγείται το γεγονός ότι στην Κομσομόλ υπάρχουν όσοι θες "κοσα ρεφικοί" και "σομπολεφικοί", ενώ τους μαρξιστές πρέπει να τους yu

29 ρεύεις με το κερί; (Χειροκροτήματα). - νός, αν όχι ότι σε μερικώς κβ κους ντελείται ένα προτσές γραφειοκρατικής

Τι άλλο δείχνει των κορυφών της αποστέωσης;

αυτό το γεγο Κομσομόλ eu

Και τα συνδικάτα; Ποιός θ αρνηθεί ότι στα συνδικάτα έχουμε όση θέλεις γραφειοκρατία; Έχουμε τις παραγωγικές συσκέψεις στις επιχειρήσεις. Έχουμε τις προσωρινές επιτροπές ελέγχου στα σ υ ν δ ι κ ά τα. Καθήκον αυτών των οργανώσεων είναι να ξυπνούν τις μάζες, να αποκαλύπτουν τις ελλείψεις μας και να δείχνουν τους δρόμους για την καλυτέρευση της οικοδόμησής μας. Γιατί οι οργανώσεις αυτές δεν αναπτύσσονται; Πατί δεν σφύζει μέσα τους η ζωή; Μ ή π ω ς δεν είναι φανερό ότι η γραφειοκρατία στα συνδικάτα, μαζί με τη γραφειοκρατία στις κομματικές οργανώσεις, δεν αφήνουν τις σπουδαιότατες αυτές οργανώσεις της εργατικής τάξης ν αναπτυχθούν; Τέλος, οι οικονομικές μας οργανώσεις. Ποιός μπορεί να ότι τα οικονομικά μας όργανα πάσχουν από γραφειοκρατία; έστω μόνο την υπόθεση Σάχτι. Μήπως η υπόθεση Σάχτι δε ότι τα οικονομικά μας όργανα δεν προχωρούν αλλά έρπουν, νται;

αρνηθεί Πάρτε δείχνει σέρνο-

Πώς θα βάλουμε τέρμα στη γραφειοκρατία α ύλες αυτές τις οργανώσεις; Πα να γίνει αυτό υπάρχει ένας και μοναδικός δρόμος: να οργανωθεί ο έλεγχος απ τα κάτω, να οργανα)θει η κριτική των μαζών, των εκατομμυρίων της εργατικής τάξης ενάντια στη γραφειοκρατία των ιδρυμάτων μας, ενάντια στις ελλείψεις τους, ενάντια στα λάθη τους. Ξέρω πως, ξεσηκώνοντας την οργή των εργαζόμενων μαζών ενάντια στις γραφειοκρατικές διαστρεβλώσεις των οργανώσεών μας, καμιά φορά αναγκαζόμαστε να θίξουμε και μερικούς συντρόφους μας που στο παρελθόν πρόσφεραν υπηρεσίες, μα που σήμερα πάσχουν από την αρρώστια της γραφειοκρατίας. Μα, μπορεί αυτό ποτέ να σταματήσει τη δουλειά μας για την οργάνωση του ελέγχου προς τα κάτω; Νομίζω πως δεν μπορεί και δεν πρέπει, lia τις παλιές υπηρεσίες πρέπει να υποκλινόμαστε βαθιά μπροστά τους, μα για τα τωρινά λάθη και τη γραφειοκρατία θα έπρεπε να τους δώσουμε μια στο σβέρκο. (Γέλια, χειροκροτήματα). Μπορεί να γίνει κι αλλοιώς; Ιιατί να μην το κάνουμε αυτό, αν το απαιτεί το συμφέρον της υ π ό θ ε σ η ς ; Μιλάνε για κριτική απ τα πάνω, για κριτική από μέρους της Εργατοαγροτικής Επιθεώρησης, από μέρους της Κ.Ε. του κόμματος μας κλπ. Όλα αυτά είναι βέβαια καλά. 'Ομως απέχουν πολυ απ το να είναι αρκετά. Κάτι περισσότερο, αυτό δεν είναι κ α θ ό λ ο υ το κύριο σήμερα. Το κύριο σήμερα είναι να ξεσηκώσουμε ενα πλατύτατο κύμα κριτικής - απ τα κάτω ενάντια στη γραφειοκρατία γενικά, εναντία στις ελλείψεις της δουλειάς μας, ιδιαίτερα. Μ ό ν ο οργανώνοντας αυτή τη διπλή πίεση, κι απ τα πάνω κι απ τα κάτω, μόνο μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους σ τ η ν κριτική απ τα κάτω, μπορούμε να ελπίζουμε ότι η πάλη μας θα πετύχει και η γραφειοκρατία θα ξεριζωθεί.

30 Οάταν λάθος να νομίζουμε ότι την πείρα της οικοδόμησης την . χουν μόνο οι καθοδηγΐ]τές. Αυτό δεν είναι σωστό, σύντροφοι. Οι μι ζες των εκατομμυρίων εργατών, που οικοδομούν τη βιομηχανία μα συσσωρεύουν μέρα με τη μέρα μια τεράστια οικοδομική πείρα, πί δεν είναι καθόλου λιγότερο πολύτιμη για μας από την πείρα τα καθοδηγητών. Η μαζική κριτική απ τα κάτω. ο έλεγχος απ τα κ< τω μάς χρειάζεται, κοντά στ άλλα, για να μην πηγαίνει χαμένη πείρα αυτήτης μάζας των εκατομμυρίων, για να παίρνεται υπόψη κ να μετουσιώνεται σε πράξη. Από δώ βγαίνει το άμεσο καθήκον του κόμματος: ανελέητη πά, ενάντια στη γραφειοκρατία, οργάνωσι} της μαζικής κριτικής απ κάτω, υπολογισμός αυτής της κριτικής στις πρακτικές αποφάσεις ; α την εξάλειψη των ελλείψεών μας. Αε μπορούμε να πούμε ότι Κομσομόλ. και ιδιαίτερα η "Κομσομόλσκαγια ΓΙράβντα", δεν έπαι ναν υπόψη τους τη σπουδαιότητα αυτού του καθήκοντος. Η αδυναι α εδώ είναι ό,τι συχνά. δεν εκπληρώνουμε αυτό το καθήκον ολοκλ ρωτικά. Και για να το εκπληρώσουμε ολοκληρωτικά δεν πρέπει παίρνουμε υπόψη μας μόνο την κριτικι). μα και τα αποτελέσματα τ κριτικής, καθώς και τις βελτιώσεις που εφαρμόζονται στη ζωή σ αποτέλεσμα της κ ' ρ ι τ ι κ ι ) ς " ( Σ τ ά λ ι ν 13ος τόμος). Η αδυναμία, λοιπόν να εκπληρωθεί ολοκληρωτικά αυτο το καθήκον, καθήκον του: "να οργανωθεί ο έλεγχος απ ' τα κάτω, να οργανωθεί η κρ κή των μαζών των εκατομμυρίων της εργατικής τάξης ενάντια στη γραφι κρατία των ιδρυμάτων μας, ενάντια στις ελλείψεις τους, ενάντια στα λ< τους", όπως έλεγε ο Στάλιν, εκφράστηκε, όπως ήταν φυσικό στην Κίνα, όλη την περίοδο πριν το ξέσπασμα της II.Ε. Ομως ¡ι πορεία οικοδόμηι του σοσιαλισμού της ΕΣΣΔ, με όλα τα θετικά και αρνητικά διδάγματά ι η πλούσια εμπειρία των Κινέζων κομμουνιστών · στους μακρόχρονους αγά που διεξήγαγαν, οδήγησαν το Μάο στην έκφραση, οτη μορφοποίηση αι: της αναγκαιότητας της κριτικής απ ' τα κάτω, με την Π.Ε. Α π ό μ ό ν η τ η ς η Π.Ε. δ ε ν είναι ότι α π ά ν τ η σ ε στο σ ύ ν ο λ ο π ρ ο β λ η μ ά τ ω ν που έ χ ο υ ν τεθεί γ ι α το σ ο σ ι α λ ι σ μ ο , γ ι α τη μ ε τ α β κ ή π ε ρ ί ο δ ο α π ό τον κ α π ι τ α λ ι σ μ ό σ τ η ν α τ α ξ ι κ ή κ ο ι ν ω ν ί α . Α π ο τ ε ό μ ω ς μια π ρ ώ τ η , σ π ο υ δ α ί α α π ά ν τ η σ η , π α ρ ό λ ε ς τις α δ υ ν α μ ί ε ς της. π ω ς ή τ α ν και π α ρ α μ έ ν ε ι μια α σ τ ε ί ρ ε υ τ η π η γ η έ μ π ν ε υ σ η ς και ανα ρ ά ς γ ι α ό λ ο υ ς τ ο υ ς ε π α ν α σ τ ά τ ε ς . Μ έ χ ρ ι ς ότου π ρ α γ μ α τ ο π ο ι η θ ε δ ε ύ τ ε ρ η Π.Ε. (αν και δ ε ν δ ι α χ ω ρ ί ζ ο ν τ α ι με σ τ ε γ α ν ά γ ι α τ ί α ν ά μ ε σ α υ τ έ ς τ ι ς ε π α ν α σ τ α τ ι κ έ ς ε μ π ε ι ρ ί ε ς υ π ά ρ χ ε ι μια α λ λ η λ ο υ χ ί α , α λ λ ι π ί δ ρ α σ η και δ ι α λ ε χ τ ι κ ή σ χ έ σ η ) γ ι α τ ί χ ρ ε ι ά ζ ο ν τ α ι π ο λ λ έ ς , ό π ω ς πε ο Μ ά ο - μ έ χ ρ ι τ ό τ ε , η Π.Ε. θα α π ο τ ε λ ε ί την πιο ολοκληρωμ έ κ φ ρ α σ η που μ π ό ρ ε σ ε να δ ώ σ ε ι η π ο ρ ε ί α της μ ε τ α β α σ η ς . Σ ' αυτή τη σύντομη αναφορά μας στους μεγάλους διανοητές του επί μονικού σοσιαλισμού, πρέπει να γίνεται κατανοητό γιατί η αναφορά μας Στάλιν είναι κάπως πιο μεγάλη. Και πρέπει, γιατί ο Στάλιν βρέθηκε ρ

31 στά στο τεράστιο μέγεθος (ιστορικό, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό, πολιτιστικό, στρατιωτικό κλπ) του προβλήματος, που συνοψίζεται στο : "σοσιαλισμός σε μια μόνη χώρα" και έχει μια σημασία να γνωρίζουμε τις απαντήσεις που δόθηκαν, -όσες δόθηκαν- κι αυτές που δεν δόθηκαν. Όπως έχει σημασία και το να γνωρίζουμε τις συνθήκες και τους ιστορικούς όρους κι αντικειμενικούς προορισμούς, που είχαν μπροστά τους οι σοβιετικοί κομμουνιστές. Γιατί ο αστικός αντισταλινισμός σε συγχορδία με τον "σοσιαλιστικό - κομμουνιστικό - ριζοσπαστικό - εναλλακτικό" και βάλε, αντισταλινισμό, προσπάθησαν και προσπαθούν να ξαναγράψουν την ιστορία. Και τόσο το χειρότερο για πραγματικά ιστορικά γεγονότα αν δεν ταιριάζουν στο κουστούμι (καλύτερα ζουρλομανδύας) που θέλουν να τους φορέσουν. Έχουμε, επίσης, τη γνώμη ότι πολλοί αντισταλινικοί δε γνωρίζουν ή δεν έχουν διαβάσει τίποτα από το Στάλιν. Η παραπάνω παράθεση αυτού του κομματιού του λόγου του Στάλιν, πιστεύουμε ότι θα ξενίσει, τόσο για το περιεχόμενο, όσο και για το ύφος του, πολλούς αντισταλινικούς, αλλά και άκριτους φιλοσταλινικούς, και γι ' αυτό το παραθέτουμε ολόκληρο, για να δώσουμε και συνέχεια, αν χρειαστεί. Ύστερα όμως απ ' αυτήν την παρένθεση, ας επιστρεψουμε στις συνθήκες που επικρατούσαν στην Κίνα λίγο πριν το ξέσπασμα της 1I.L·. Αναφερθήκαμε στις εσωτερικές και διεθνείς δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι Κινέζοι κομ μουνιστές, μετά το "Μεγάλο Αλμα", καθώς και στις απαντήσεις που δώσανε. Χρόνο με το χρόνο η κατάσταση βελτιωνόταν. Η Κίνα, με μπροστάρηδες τους κομμουνιστές, βρήκε τη δύναμη και βγήκε πιο δυναμωμένη απ ' αυτές τις δοκιμασίες. Στη δεκαετία του 60, αν και άρχιζε με κακούς οιωνούς, πολύ σύντομα η κατάσταση μεταβλήθηκε και τα οικονομικά μεγέθη, που ήταν αρνητικά, γίνονταν θετικά. Δεν υπήρχε πληθωρισμός, οι τιμές ορισμένων αγαθών μειώνονταν και η Κίνα μπορούσε να περηφανευτεί οτι δεν είχε εξωτερικά χρέη και βελτίωνε καθημερινά το βιοτικό επίπεδο του πολυάριθμου πληθυσμού της, ακολουθώντας σταθερά το δρόμο της ανάπτυξης. Όμως το ερώτημα έμπαινε ξανά και ξανα κι όλο με μεγαλύτερη ένταση, ίίοιά ανάπτυξη; Πα να γίνουμε κατανοητοί, αναφέρουμε το γνωστό τροπάρι του Τεγκ Χσιάο Πινγκ: "Λεν έχει σημασία τι χρώμα (άσπρο ή μαύρο) Θα έχει ο γάτος, αρκεί να πιάνει ποντίκια". Δεν έχει, δηλαδή, σημασί α ποιές παραγωγικές και κοινωνικές σχέσεις θα οικοδομεί η κοινωνία, σημασία έχει να αναπτύσσεται η παραγωγή και μονο η παραγωγή. Η Π.Ε., ατην ουσία, α αυτό το ερώτημα θέλησε να απαντήσει. Κι ε π ε ι δ ή αυτό δεν απαντιέται παρά μόνο π ο λ ι τ ι κ ά , γ ι α υ τ ό και η α ν α μ έ τ ρ η σ η π ο λ ύ γ ρ ή γ ο ρ α ξ έ φ υ γ ε α π ό τ α α κ α δ η μ α ϊ κ ά , π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ά πλαίσια και έ γ ι ν ε μια μ ά χ η " π ο ι ο ς - π ο ι ο ν " , μια μ ά χ η γ ι α το π ο ι ο ς κατέχ ε ι την π ο λ ι τ ι κ ή ε ξ ο υ σ ί α , μι,α μ ά χ η γ ι α το π ο ι α τ ά ξ η β ρ ί σ κ ε τ α ι σ τ η ν ε ξ ο υ σ ί α και σε β ά ρ ο ς π ο ι α ς ά λ λ η ς α σ κ ε ί τ α ι α υ τ ή η π ο λ ι τ ι κ ή εξουσία. Έτσι, θάλεγε κανείς ότι το ξέσπασμα της ΓΙ.IL στην Κίνα ήταν κάτι το

32 ακατανόητο, τη στιγμή που αυτή η χώρα απειλούνταν από τις ΕΠΑ, υπονο μευόταν από την ΕΣΣΔ και (ραινόταν να έχει μπει σταθερά στο δρόμο της οικονομικής ανάπτυξης. Εξ ' άλλου, στην εξουσία βρίσκονταν οι κομμουνι στές. Συνεπώς ποιός έκανε την επανάσταση; οι ίδιοι ενάντια στους εαυτούς τους! Ίσως όμως να ήταν και οι άλλοι: αυτοί που εναντιώνονταν στο σοσιαλιστικό καθεστώς. Δεν είναι τυχαίο ότι οι δυτικοί, στην αρχή, πρόβαλλαν αυτό το ξέσπασμα και, στη συνέχεια, αφού κατανόησαν καλύτερα το τι συμβαίνει, έλουζαν με το δηλητήριο τους κάθε αναφορά στους ερυθροφρουρούς.

ΤΟ ΞΕΣΠΑΣΜΑ

K A I ΟΙ Φ Α Σ Ε Ι Σ Τ Η Σ

Π.Ε.

Αναφερθήκαμε στην αφορμή και στα βαθύτερα αίτια της Η.Ε., και διακρίναμε μέσα απ ' αυτά τους ευρύτερους κοινωνικούς της στόχους. Έχει όμως μια ιδιαίτερη σημασία να προσεγγίσουμε αυτούς τους στόχους και το βαθμό υλοποίησής τους μέσα από τα βήματα, μέσα από το προχώρημα της ίδιας της U.E. Π ο λ ύ σ ύ ν τ ο μ α , ό π ω ς ε ί π α μ ε , το π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ό έ γ ι ν ε πολιτικό, ό π ω ς και π ο λ ύ σ ύ ν τ ο μ α η α ν τ ι π α ρ ά θ ε σ η α π ό τα α κ α δ η μ α ϊ κ ά έ δ ρ α ν α β γ ή κε σ τ ο υ ς δ ρ ό μ ο υ ς . Και δ ε ν είναι τ υ χ α ί ο ό τ ι , όσο π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο έβγαινε η α ν τ ι π α ρ ά θ ε σ η σ τ ο δ ρ ό μ ο , α ν ο ι γ ό τ α ν σ τ η ν κ ο ι ν ω ν ί α κι α γ κ ά λ ι α ζε το λ α ό , τ ό σ ο π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο α π ο κ τ ο ύ σ ε π ο λ ι τ ι κ ά και ρ ι ζ ο σ π α σ τ ι κ ά χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά . Τα π ρ ώ τ α τ α τ ζ ε μ π ά ο τα α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν ά λ λ α κι ά λ λ α , ώ σ π ο υ το Π ε κ ί ν ο μ ε τ α τ ρ ά π η κ ε σε μια ζ ω ν τ α ν ή κ α θ η μ ε ρ ι ν ή , μεγ ά λ η , ε π ί κ α ι ρ η και ε π α ν α σ τ α τ ι κ ή ε φ η μ ε ρ ί δ α - φ ω ν ή . Χ ι λ ι ά δ ε ς νέοι κ α τ έ κ λ υ ζ α ν κ α θ η μ ε ρ ι ν ά την Π λ α τ ε ί α της Ο υ ρ α ν ί α ς Γαλήνης, δίνον τ α ς με τ η ζ ω ν τ ά ν ι α τ ο υ ς τον α π α ι τ ο ύ μ ε ν ο π α λ μ ό α α υ τ ό που ερχ ό τ α ν . Και δ ε ν ά ρ γ η σ ε νά ρθει. Ηταν η Π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ή Ε π α ν ά σ τ α σ η . Όταν στις 18 Αυγούστου 1966 μια αντιπροσωπεία 1.500 νεολαίων ανεβαίνει στην εξέδρα της πλατείας Τιέν Αν Μεν. (οπού παρελαύνουν εκατοντάδες χιλιάδες λαού) και βάζει στο Μάο το κόκκινο περιβραχιόνιο των ΕρυΟροφρουρών, δίνει το πολιτικό στίγμα α ' αυτήν την κίνηση» ενώ το πολιτι κό πλαίσιο είχε ήδη καθοριστεί με τα 16 σημεία της απόφασης της Κ.Ε. ΟΙ

ΒΙΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ Π.Ε

Οι εχθροί ενός κινήματος, είναι γνωστό ότι πολεμάνε με διάφορα μέσα, ότι υιοθετούν διάφορες μεθόδους και δεν έχουν κανένα ενδοιασμό να ντύνονται και ...επαναστάτες, όταν αυτό απαιτείται από τη στιγμή. Και τέτοιοι "επαναστάτες" πρέπει να υπήρξαν -όπως ήταν φυσικό- και μέσα στην κίνηση της Π.Ε. Θ ' αναφέρουμε ένα περιστατικό για να γίνουμε κατανοητοί. Οργα νώσεις νέων, των πρώην γαιοκτημόνων, ντύνονταν "ερυθροφρουροί" ή και χρησιμοποιούσαν άλλα μέσα για να προβοκάρουν το κίνημα της νεολαίας στο ξεκίνημα του. Ένας απ ' αυτούς, στις 2ι) του Απρίλη, τραυμάτισε με μα χαίρι τον αρχηγό μιας αντιπροσωπείας δημοσιογράφων του Μαλί και τη γυ ναίκα του γραμματέα της Λ.Δ. της Γερμανίας. Το πού στοχεύει αυτή η ενέρ γεια γίνεται εύκολα κατανοητό: από τη μια, να δυσφημήσει την Γ1.Ε στο ε ξωτερικό για το "όργιο τρομοκρατίας" που επιβάλλουν οι ερυθροφρουροί. και, από την άλλη, να εναντιωθεί στην υπόδειξη του Μάο που έλεγε ότι πρέπει "ν αγγίξουμε τις ψυχές και όχι ττ/ν επιδερμίδα των ανθρώπων". Βέβαια υπερβολές είναι αδύνατο να μην παρουσιαστούν και από αν-

34 θρώπους που δεν έχουν κανένα δόλο, έχουν όμως την ανωριμότητα και την έλλειψη ψυχραιμίας για να κρίνουν κάθε φορά -μέσα από μια δύσκολη επι λογή- τι είναι το σωστό και τι το λαθεμένο. Και όταν μιλάμε για εκατομμύρια νέων ανθρώπων που πλαισίωναν, στους πρώτους μήνες κιόλας, αυτή την Κίνηση, τότε μπορούμε να καταλάβουμε και να κατανοήσουμε κάποιες -δί χως νόημα- υπερβολές. Όταν αναφερόμαστε στις δυσκολίες, στη σωστή επιλογή και σ ' ενέργει ες δίχως νόημα, αναφερόμαστε κύρια στις δύο λαθεμένες τάσεις που διαμορ φώθηκαν στην Π.Ε. Από τη μια το γνωστό "ανατρέψτε τους όλους", που ξε κίναγε από μια σωστή αμφισβήτηση ηγετών που κατείχαν υψηλά αξιώμαπ στο κόμμα, για να ισοπεδώσει στη συνέχεια τα πάντα (λαθεμένα και σω στά). Κι από την άλλη το "αποκαταστήστε τους όλους", για ν ' αφήσει τ< πράγματα όπως ήταν και να σταματήσει το προχώρημα της επανάστασης Έτσι, και οι πράξεις δίχως νόημα αποκτούσαν νόημα, και μάλιστα μεγάλο όταν εντάσσονταν μέσα σ ένα αντίστοιχο πολιτικο πλαίσιο. Η θέση του Μάο και των Κινέζων κομμουνιστών ηταν αναμφίβολα πολ δύσκολη σ ' εκείνες τις συνθήκες. Εκεί που κρίθηκε όμως η τύχη της ΓΙ.Ε δεν ήταν μόνο στο Πεκίνο και στις χιλιάδες νέων που βρίσκονταν καθημερι νά στην πλατεία Τιέν Αν Μεν, αλλά όταν περασε πραγματικά η πόλη τηι Σαγκάης στο πλευρό της Γί.Ε. Τα γεγονότα που προηγήθηκαν και αυτά πο μεσολάβησαν για να γίνει κάτι τέτοιο είναι πολύ διδακτικά για το πώς διι ξάγεται η ταξική πάλη σε συνθήκες σοσιαλιστικής οικοδόμησης, για τις μο(: (|>ές που μπορεί να πάρει, για το ρόλο της εργατικής τάξης και την κίνησ της στην κατεύθυνση της εδραίωσης της εξουσίας της. Τέτοιες μάχες γνώρ σε πολλές η Π.Ε. και αποτελούν δείγματα για το πώς συνεχίζεται η επανι στάση μέσα στην επανάσταση, για το πώς μπορεί να εμποδίζεται και ν ' c ποτρέπεται το προτσές παλινόρθωσης. Α π ό μ ό ν η τ η ς η π ε ρ ί π τ ω σ η της Σ α γ κ α η ς είναι α ρ κ ε τ ή γ ι α ν φ ω τ ί σ ε ι σ ο β α ρ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α τ η ς μ ε τ α β α τ ι κ ή ς π ε ρ ι ό δ ο υ , και α υ τ ό t χι γ ι α τ η β ι α ι ό τ η τ α των γ ε γ ο ν ό τ ω ν , γ ι α τ ί τ έ τ ο ι α , στην ο υ σ ί α , δ ε ν ι πήρξαν, π έ ρ α α π ό τη β ι α ι ό τ η τ α που μ π ο ρ ε ί να έ χ ε ι μια ο ξ υ μ έ ν η π< λ ι τ ι κ ή α ν τ ι π α ρ ά θ ε σ η . Μι'υτό θ έ λ ο υ μ ε να πούμε ό τ ι , ε φ ό σ ο ν στη Σι γ κ ά η , π ο υ κ ρ ί θ η κ α ν τ ό σ α ζ η τ ή μ α τ α τ η ς Π.Ε. χ ω ρ ί ς α ι μ α τ ο χ υ σ ί α , αι τό σ η μ α ί ν ε ι ό τ ι δ ε ν μ ά τ ω σ ε και ρουθούνι. Ό μ ω ς οι β ι α ι ό τ η τ ε ς nc τ ώ ρ α δ ή θ ε ν α π ο κ α λ ύ π τ ο ν τ α ι και ε π ι χ ε ι ρ ε ί τ α ι να σ υ γ κ ρ ι θ ο ύ ν με ι σ φ α γ ή τ η ς Τ ι έ ν Αν Μεν, α π έ χ ο υ ν π ο λ ύ , μα π ά ρ α πολύ, α π ό ττ π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α τ η ς Π.Ε. Το πιο σοβαρό επεισόδιο βίας που σημειώθηκε στη διάρκεια της Π.Ε. ί ναι αυτό του Βουχάν. Εν όσω ανατρεπόταν η δεξιά γραμμή μέσα στο κόμι και απομονώνονταν οι φορείς της, φυσικό ήταν να σημειωθεί μια αντίδρ ση σ ' αυτή την ανατροπή. Ένα χρόνο μετά την εξαπόλυση της Π.Ε., το κ λοκαίρι του '67 δηλ., έχουμε την αντεπίθεση των δυνάμεων του ρεβιζιο'

35 σμού, που δεν μπορούν, ωστόσο, να κερδίσουν και πολύ έδαφος στο Πεκ. νο, τη Σαγκάη και σε άλλες μεγάλες πόλεις, γιατί καθημερινή είναι η κίνη ση και η επαγρύπνηση των επαναστατημένων μαζών. Στο Βουχάν, όμως, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Οι τοπικοί ρεβιζιονιστές ηγέτες, ελέγχοντας τους μηχανισμούς του κράτους και το κόμμα, δεν δίστασαν να οργανώσουν και την τρομοκρατική οργάνωση "Ένα εκατομμύριο ήρωες", προκειμένου να κρατήσουν μακριά από το Βουχάν την Π.Ε. Όμως δεν τα κατάφεραν, παρά την έξαλλη πολιτική τους, που τους οδήγησε στο να τρομοκρατούν τους εργάτες και τους φοιτητές, να φυλακίσουν δυο μέλη της Κ.Ε. που πήγαν εκεί και τους άσκησαν κριτική, και να μην επιτρέψουν στον Τσου Εν Λάϊ να προσγειωθεί με το αεροπλάνο που τον μετέφερε στο Βουχάν. Η ένοπλη αναμέτρηση αποφεύχθηκε και το Βουχάν πέρασε με την Π.Ε. Από το 1966 μέχρι το 1969 (9ο Συνέδριο του Κ.Κ.Κ.), η Π.Ε. πέρασε από διάίρορες φάσεις. Αναμετρήθηκε με πολλούς, ανοιχτούς και καλυμμένους εχθρούς και έδωσε μάχες εξαιρετικής σπουδαιότητας.

ΟΙ. Μ Ο Ρ Φ Ε Σ Ε Ξ Ο Υ Σ Ι Α Σ ΠΟΥ Γ Ε Ν Ν Η Σ Ε Η Π.Ε. Ό τ α ν ό μ ω ς κ α τ α γ γ έ λ λ ο ν τ α ν οι " υ ψ η λ ά ι π τ ά μ ε ν ο ι σ τ η ν ι ε ρ α ρ χ ί α του κ ό μ μ α τ ο ς και του κ ρ ά τ ο υ ς , που π ή ρ α ν ο ρ ι σ τ ι κ ά τον κ α π ι τ α λ ι σ τ ι κό δρόμο" τ ό τ ε η κριτική, η α μ φ ι σ β ή τ η σ η , η δ ι α π ά λ η α ν ά μ ε σ α σ τ ο σ ω σ τ ό και το λ α θ ε μ έ ν ο έ π α ι ρ ν ε σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν α χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά και έδινε λ α ο γ έ ν ν η τ ε ς μ ο ρ φ έ ς ε ξ ο υ σ ί α ς . Η σ ύ σ τ α σ η των Ε π α ν α σ τ α τ ι κ ώ ν Ε π ι τ ρ ο π ώ ν , των Ε π ι τ ρ ο π ώ ν Τ ρ ι π λ ή ς Σ υ μ μ α χ ί α ς και τ ό σ ω ν ά λ λ ω ν οργ ά ν ω ν π ο υ δ η μ ι ο υ ρ γ ή θ η κ α ν σ τ η δ ι ά ρ κ ε ι α τ η ς κίνησης των μαζών, δ ε ν έ κ φ ρ α ζ α ν μ ο ν ά χ α μια υ ψ η λ ό τ ε ρ η ο ρ γ α ν ω τ ι κ ή β α θ μ ί δ α της κοινων ί α ς , α λ λ ά π ι σ τ ο π ο ι ο ύ σ α ν τ α υ τ ό χ ρ ο ν α και την ορμητική ε ί σ ο δ ο εκατ ο μ μ υ ρ ί ω ν μ α ζ ώ ν σ τ η ν π ο λ ι τ ι κ ή π ά λ η , στην ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή δ ι α χ ε ί ρ ι σ η , στον πολιτισμό. Η τρισυπόστατη βάση της εξουσίας (αντιπρόσωποι των μαζών, των επαναστατικών στελεχών, του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού), συνδυαζόταν σαν μορφή εξουσίας με αντίστοιχους πολιτικούς στόχους, οπως για παράδειγμα: "Πάλη - κριτική - μετασχηματισμός". Κι όταν αυτό το βήμα γινόταν - ο ' όποιο βαθμό ήταν κατορθωτό - ακολουθούσε η φάση της εδραίωσης των κατακτήσεων. Οι επαναστατικές επιτροπές δεν ηταν κάτι το περιφερειακό, κάτι το περιορισμένο. Αποκτούσαν ολοένα και περισσότερο ευρύτερες εξουσίες και η ευρύτητα των -εξουσιών τους επέτρεπε να περνάν σε ανώτερες βαθμί δες οργάνωσης και ν ' αποκτούν μια δομή σε πλατειά κλίμακα. Ιίνόταν ακόμα πιο καθαρό το στοιχείο της ανάγκης μιας αδιάκοπης πάλης για την αποτροπή της παλινόρθωσης του καπιταλισμού και την υποχρέωση των κομμουνιστών, όλων των επαναστατών, σε περίπτωση παλινόρθωσης.

36 Είναι ενδεικτική η ιστορία της "συμμορίας των 4" (ας θυμηθούμε κι εμείς τους "ΕΑΜοσυμμορίτες") και η σφοδρή καταπίεση που εξαπολύθηκε από τις ρεβιζιονιστικές δυνάμεις στην Κίνα, όταν ακόμα κι από πριν, αλλά ιδιαίτερα μετά το θάνατο του Μάο, πέρασε η εξουσία στα χέρια τους. Εκείνες τις σφαγές δεν τις μάθαινε κανείς και η Δύση των "ανθρώπινων δικαιωμάτων" με όλο το ρεβιζιονιστικό συρφετό, εγκωμίαζαν το "σοφό" γέροντα Τένγκ Χσιάο Πίνγκ. Όταν θίχτηκαν όμως και τα δικά τους ερείσματα, που γίνονταν -όπως ήταν φυσικό- όλο και πιο μεγάλα με την έλευση και την επικράτηση του ρεβιζιονισμού και της ιδιότυπης αστικής τάξης που αναπαράγει, τότε η καπιταλιστική Δύση και οι κολαούζοι της διαπίστωναν ότι δεν ήταν και τόσο "σοφός" ο γέροντας.

" Τ Ο ΕΝΑ Δ Ι Α Ι Ρ Ε Ι Τ Α Ι ΣΕ ΔΥΟ" Ή "ΤΑ ΔΥΟ ΕΝΩΝΟΝΤΑΙ ΣΕ ΕΝΑ" Και μ ι α ς και μ ι λ ά μ ε γ ι α "σοφούς" είναι α λ ή θ ε ι α ότι με την Π.Ε. θ ί χ τ η κ α ν και φ ι λ ο σ ο φ ι κ ά ζ η τ ή μ α τ α . Για π α ρ ά δ ε ι γ μ α , το ζ ή τ η μ α αν "το έ ν α δ ι α ι ρ ε ί τ α ι σε δύο" ή " τ α δύο ε ν ώ ν ο ν τ α ι σε έ ν α " είναι κάτι π ο υ έ χ ε ι να κάνει με την " ε ν ό τ η τ α των α ν τ ι θ έ σ ε ω ν " και την "ένωση τ ω ν δύο σε ένα" Και ό τ α ν α υ τ ή η σ υ ζ ή τ η σ η γ ί ν ε τ α ι τ η στιγμτ π ο υ έ χ ε ι π ρ ο κ ύ ψ ε ι η π ά λ η των δύο γ ρ α μ μ ώ ν μέσα στο κόμμα και τ η ν κ ο ι ν ω ν ί α ε υ ρ ύ τ ε ρ α , ο κ α θ έ ν α ς κ α τ α ν ο ε ί ότι η έ κ β α σ η α υ τ ή ς τη< π ά λ η ς κρίνεται με το κατά π ό σ ο π ρ ο χ ω ρ ά ς σ τ η λ ο γ ι κ ή του να διαι ρεθεί το έ ν α στα δύο, του να κ α τ α ν ο η θ ε ί ότι η " ε ν ό τ η τ α τ ω ν δύο' είναι μια ε ν ό τ η τ α α ν τ ι θ έ τ ω ν , μια ε ν ό τ η τ α της ο π ο ί α ς τα δύο μέρι β ρ ί σ κ ο ν τ α ι σε σ υ ν ε χ ή δ ι α π ά λ η και α υ τ ή η α δ ι ά κ ο π η δ ι α π ά λ η κινε τα π ρ ά γ μ α τ α , δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί την ι σ τ ο ρ ί α , α π ο τ ε λ ώ ν τ α ς το μ ό ν ι μ ο στοι χ ε ί ο , ε ν ώ η ε ν ό τ η τ α το π ρ ο σ ω ρ ι ν ό . Κεφάλαιο κι εργασία είναι μια ενό τητα αντιθέτων, που όμως δεν σημαίνει ότι αυτή η ενότητα είναι αιώνιι Ίσα - ίσα, η στιγμή της ενότητάς τους γεννάει και την ανάγκη διαίρεσή τους, διαίρεση που επιτυγχάνεται μέσα από ένα προτσές συνεχούς διαπάλη< Το Κεφάλαιο δε νοείται χωρίς την εργασία. Για να πραγματωθεί ο κύκλο αναπαραγωγής του απαραίτητη προπόθεση είναι η εργασία. Όμως η εργασ α, όχι μόνομπορεί να υπάρξει χωρίς το κεφάλαιο, αλλά αναπαράγεται ακι μη καλύτερα, αναβαθμίζεται ολοκληρώνεται και αποκτάει την πραγματική ττ διάσταση και ιστορική σημασία, δίχως αυτό. Δεν ενώνονται συνεχώς αυτά τ δυο σέ ένα, αλλά διαιρούνται μέσα από τη συνεχή διαπάλη και θριαμβεύει εργασία για ν ' αποκτήσει μια νέα ενότητα αντιθέτων, σε ακόμα ψηλότερ βαθμίδα του κοινωνικού και ιστορικού προτσές. Πέρα όμως απ ' αυτά τα ζητήματα, που αποκτούν ακόμη και σήμερα μι

37 εξαιρετική επικαιρότητα, μιας και για πολλούς, ο καπιταλισμός έχει δήθεν "ανεξάντλητες εφεδρείες" στο να ξεπερνά τις κρίσεις του, σημασία είχαν και έχουν τα ζητήματα που σχετίζονται με τις αντιθέσεις. Τ α ζ η τ ή μ α τ α α υ τ ά , σ τ η ν π ε ρ ί ο δ ο τ η ς μ ε τ ά β α σ η ς , α π ο κ τ ο ύ ν μια ιδιαίτερη σ η μ α σ ί α , γ ι α τ ί έ χ ο υ μ ε κ α ι ν ο ύ ρ γ ι α δ ε δ ο μ έ ν α κι ο χ α ρ α κ τ ή ρ α ς τ ο υ ς μ ε τ α β ά λ λ ε τ α ι . Σ υ ν α κ ό λ ο υ θ α , οι μ ο ρ φ έ ς και οι μ έ θ ο δ ε ς ε π ί λ υ σ η ς π ρ έ π ε ι ν α ν τ ι σ τ ο ι χ ο ύ ν σ α υ τ ή την κ α τ ά σ τ α σ η π ρ α γ μ ά τ ω ν . Η α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η μ έ ν α σωσ τ ό ή λ α θ ε μ έ ν ο τ ρ ό π ο τ η ς κ υ ρ ί α ρ χ η ς α ν τ ί θ ε σ η ς και τ η ς δ ε υ τ ε ρ ε ύ ο υ σ α ς , ο π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό ς του χ α ρ α κ τ ή ρ α της και η έ ν τ α σ ή της, μπορεί - σ τ η ν π ρ ο ε π α ν α σ τ α τ ι κ ή π ε ρ ί ο δ ο - να ε π ι σ π ε ύ σ ε ι ή να ε π ι β ρ α δ ύ νει το ε π α ν α σ τ α τ ι κ ό π ρ ο τ σ έ ς . Σε σ υ ν θ ή κ ε ς ό μ ω ς που η ε ξ ο υ σ ί α κατ έ χ ε τ α ι α π ό τ ι ς ε π α ν α σ τ α τ ι κ έ ς δ υ ν ά μ ε ι ς , τότε τα λ ά θ η μ ε τ ρ ά ν ε διπ λ ά και η α ν α τ ρ ο π ή τ η ς π α λ ι ν ό ρ θ ω σ η ς γ ί ν ε τ α ι μια π ι ο δ ύ σ κ ο λ η υ π ό θεση. Η Π.Ε., όπως είπαμε, δεν άιρησε κανένα τομέα άθικτο. Επηρέασε σημαντικότατα ακόμα και το στρατό. Η συμμέτοχη του οτην παραγωγή ηταν μια παλιά υπόθεση που δεν έθιγε όμως τις αυστηρές ιεραρχικές του δομές. Η κατάργηση των βαθμών και η εισαγωγή της πολιτικής με πιο άμεσο τρόπο στο στρατό, ήταν μια ακόμη από τις κατακτήσεις της ΓΙ.Ε. Στα ήθη και τα έθιμα, στα ζητήματα χειραφέτησης της γυναίκας, στην πολιτιστική δημιουργία, στη γλώσσα, στην εκπαίδευση, στο δίκαιο, στους θεσμούς, παντού έκανε την παρουσία της η ΓΙ.Ε. πέρα απ ' τους τομείς κλειδιά. Για όλα αυτά και για το καθένα ξεχωριστά θ ' άξιζε τον κόπο να προσεγγίσει κανείς τα ζητήματα που αναδείχθηκαν, για να διαπιστώσει το μέγεθος της ιστορικής σημασίας της Π.Ε., κρίνοντας, πάντα, με τα σημερινά δεδομένα. Στην αναφορά μας αυτή αντιλαμβανόμαστε επίσης ότι δεν έχουμε επιμείνει ιδιαίτερα στα γεγονότα και τις φάσεις της ΓΙ.Ε., αν και βέβαια αυτά θεωρούνται σαν τα πλέον γνωστά. Όμως αυτές οι φάσεις αναδεικνύουν τη μέθοδο ανάπτυξης μιας ιδιόμορφης επανάστασης που έχει να αντιμετωπίσει μια ιδιόμορφη αστική τάξη. Και η μέθοδος διέπεται από τους πολιτικούς στόχους που θέτει η επανάσταση η οποία, με τη σειρά της, τους επηρεάζει. Έτσι, η σημασία αυτών των στοιχείων, για μάς, είναι μεγάλη, ανεξάρτητα αν δεν έχουμε το χώρο ν ' αναφερθούμε ιδιαίτερα.

ΣΑΝ

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Είναι δύσκολο να κάνεις έναν επίλογο για την Π.Ε. Και γίνεται ακόμα πιο δύσκολο αυτό το έργο όταν, μ ' αυτό τον τραγικό τρόπο, αποκαλύπτεται η φύση των καθεστώτων του παλινορθωμένου καπιταλισμού στην ΕΣΣΔ, στην Κίνα, στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Η εντόπιση των αιτιών που οδήγησαν τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες σ ' ένα ραγδαίο καπιταλιστικό προτσές, είναι κάτι που επαναφερει στην επικαιρότητα, με εξαιρετικά έντονο τρόπο, την Π.Ε. και την ιστορική της σημασία. Δεν είναι τυχαία η εκστρατεία, στα καλά καθούμενα, ενάντιά της. Υπάρ χουν κάποια φαντάσματα που πλανιώνται και Ηα συνεχίζουν νο πλανιώνται. και που ταράζουν τα όνειρα των αντιδραστικών καθε φύσης (σε Δύση και Ανατολή), μετατρέποντάς τα σε εφιάλτες. Το αντίπαλο δέος, έστω και στα ό νειρα των καπιταλιστών, παραμένει δέος και γι αυτό προσπαθούν με κάθε τρόπο να το ξορκίσουν. Έτσι όπως ξόρκιζαν οι αστοί την κομμούνα ιου Παρισιού, έτσι προσπαθούν και τώρα ν ' απαλλαγούν απο επαναστατικά κινήματα και αντίστοιχους ηγέτες. Ό μ ω ς η κ ο μ μ ο ύ ν α π α ρ έ μ ε ι ν ε ε φ ι ά λ τ η ς γ ι α τ ο υ ς α σ τ ο ύ ς και ζ ω ν τ α ν ό δ ί δ α γ μ α γ ι α τ ο υ ς ε π α ν α σ τ ά τ ε ς π ο υ δ ι δ ά σ κ ο ν τ α ν α π ό την ε μ π ε ι ρ ί α της. Η " έ φ ο δ ο ς σ τ ο ν ο υ ρ α ν ό " των κ ο μ μ ο υ ν ά ρ ω ν δ ί δ α ξ ε πρώτα απ ό λ α , σ τ ο ν ίδιο τον Μ ά ρ ξ , ό τ ι το α σ τ ι κ ό κ ρ ά τ ο ς τ σ ά κ ι ζ ε τ α ι α π ό τον ε π α ν α σ τ α τ η μ έ ν ο λ α ό και σ τ α ε ρ ε ί π ε ι ά του ο ι κ ο δ ο μ ε ί ται το κ ρ ά τ ο ς τ η ς δ ι κ τ α τ ο ρ ί α ς του π ρ ο λ ε τ α ρ ι ά τ ο υ και, σε σ υ ν ά ρ τ η ση μ αυτό, ο ρ ό λ ο ς του έ ν ο π λ ο υ π ρ ο λ ε τ α ρ ι ά τ ο υ , τ η ς ο ρ γ ά ν ω σ η ς του και των μ α χ ώ ν που π ρ έ π ε ι να δ ι ε ξ ά γ ε ι γ ι α την χ ε ι ρ α φ έ τ η σ η τ η ς κ ο ι ν ω ν ί α ς και του ε α υ τ ο ύ του, μ έ σ α α π ό έ ν α δ ι α λ ε κ τ ι κ ό π ρ ο τ σ έ ς . Μπορεί η κομμούνα του Παρισιού να μην πέτυχε τους σκοπούς της, να ηττήθηκε. Όμως, το ακαταμάχητο πνεύμα της μετουσιώθηκε στις επόμενες γε νιές των προλετάριων Επαναστατών κι έδειχνε το δρόμο που πρέπει ν ' ακολουθήσουν, κάνοντας λιγότερα λάθη στη δύσκολη πορεία που είχαν μπροστά τους. Το ίδιο και η Π.Ε. Αν δεν κατάφερε να εδραιώσει τις κατακτήσεις της, αν δεν πέτυχε τον βασικό της σκοπό που βασιζόταν στην αποτροπή της παλινόρθωσης του καπιταλισμού στη σοσιαλιστική Κίνα, αυτό δεν αλλάζει τίποτα από την ιστορική της σημασία. Οι πραγματιστές κρίνουν πάντα τα γεγονότα από το αποτέλεσμα. Δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε ότι το αποτέλεσμα μ ε τ ρ ά ε ι . Όμως αυτό που μετράει κυριολεκτικά, είναι οι μέρες, τα χρόνια, οι δεκαετίες που χωρίζουν τον παλινορθωμένο καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό γενικότερα από την ανατροπή τους. Και τα αντιδραστικά αποτελέσματα σε Κίνα, ΕΣΣΔ, Ανατολικές χώρες, αποτελούν την πιστοποίηση ότι άρχισε να μ ε τ ρ ά ε ι α ν τ ί σ τ ο ι χ α και αντίστροφα υ χρόνος, για όλους αυτούς και για όλους τους θλιβερούς απολογητές τους.

40 Η Οκτωβριανή Επανάσταση, είναι αναμφισβήτητο οτι σημάδεψε τον αιω να μας. Πολλές άλλες επαναστάσεις, εθνικοαπελευθερωτικοι αγώνες, σοσιαλι στικές χώρες ξεπρόβαλαν και αναπτύχθηκαν στη συνέχεια, και ιδιαίτερα με τά τον Β ' παγκόσμιο πόλεμο. Η κινέζικη επανάσταση όμως, έδωσε μια νέο ώθηση στο παγκόσμιο επαναστατικό προτσές και επιχείρησε να ολοκληρώσει αυτή την προσφορά (με ηγέτη πάντα το Μάο), εξαπολύοντας την U.E. Ήτα\ μια "νέα έφοδος στον ουρανό" και σαν τέτοια έχει καταγραφεί στην ιστορί α. Όμως, για τους επαναστάτες του περασμένου αιώνα η αναφορά στην κομ μούνα του Παρισιού ήταν πηγή έμπευσης και πολύτιμης εμπειρίας,έτσι κα για μας σήμερα, είναι η ΓΙ.Ε. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι αυτό από μόνο τοι δε φτάνει. Όμως για vu φτάσουμε στο κάτι περισσοτερο, είναι αναγκαίο ν< γνωρίζουμε αυτό που υπάρχει, αυτό που έδωσε η επαναστατική πάλη. Σ ' αι τή τη κατεύθυνση, και μόνο, επιχειρήσαμε να συμβάλουμε. Τώρα. ¡ιν το ;>.α ταφέραμε ή όχι, αυτό παραμένει στη δική σας κρίση.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Το θ ε α τ ρ ι κ ό έ ρ γ ο (δράμα) του Βου Χαν: "Ο Χ ά ϊ Τζούι α π ο λ ύ θ η κ ε " είναι ένα έργο που γράφεται από τον αντιδήμαρχο του Πεκίνου και προσ Εατευόμενο του Λιού Σιάο Σι, για να υπερασπιστεί το στρατάρχη ΓΙένγκ Τε Χουάι, ο οποίος προωθούσε μια δεξιά γραμμή. Μάλιστα ο Αιού Σιάο Σι υπερασπιζόμενος τη γραμμή του Πένγκ Τε Χουάι, υποστήριζε ότι τα προγραμματικά στοιχεία αυτής της γραμμής ήταν "αρκούντι^ς σύμιρωνα με την πραγματικότητα" και ότι "δεν θα έπρεπε να θεωρηθούν σαν λάθος". Κριτίκαρε την επίθεση στην ομάδα Πένγκ Τε Χουάι σαν "πάλη λαθεμένη που ξεπέρασε κάποια όρια" κ.ά. Μερικούς μήνες μετά, τον Ιούνη του 1962, ο Πενγκ Τε Χουάι με την υποστήριξη του Λιου Σιάο Σι παρουσίαζε ένα μακροσκελές ντοκουμέντο, με το οποίο επιτιθόταν ξανά στη γενική γραμμή του κόμματος και του Μάο. 2. Λι = μον.άδα μέτρησης αποστάσεων στην Κίνα. 3. Κ ο υ ό μ ι τ α ν γ κ : Ο γραφειοκρατικός, στρατιωτικός, πολιτικός σχηματικ ό ς του οποίου ηγείτο ο Τσανγκ Κάι Σεκ και υπεράσπιζε αντιλαϊκά συμφέροντα (ξένα και ντόπια) στην Κίνα. Μετά την ήττα του από τις δυνάμεις της επανάστασης, βρήκε καταφύγιο στο νησί Ταϊβάν, κάτω από την ισχυρή προστασία των Αμερικάνων ιμπεριαλιστών. 4. Ο ι 54 ε θ ν ι κ ι σ τ ι κ έ ς μ ε ι ο ν ό τ η τ ε ς αποτελούν το 6% περίπου του πληθυσμού και κατοικούν σε μια ευρύτατη έκταση που καλύπτει το 50% του κινέζικου εδάφους. 5. Τ α τ ο ά ι : Ένα χωριό του Σανσί, που θα γίνει πρότυπο για την κινέζικη γεωργία και το οποίο ακολούθησε το δύσκολο κι ανηφορικό δρόμο της σοσιαλιστικοποίησης. Τη στιγμή της α7ΐελευθέρωσης - για το Τατσάι αυτό ίσχυσε από το 1945- οι συνθήκες μέσα στις οποίες ζουν οι κάτοικοι του είναι τραγικές. Σ ' ένα σύνολο 60 οικογενειών, που αντιστοιχούσαν σε 250 κατοίκους, υπήρχαν 53 οικογένειες φτωχοαγροτών και μεσαίοι της κατώτερης βαθμίδας, εργάτες γης και ζητιάνοι, οι οποίοι κατείχαν συνολικά το 20% της γης. Το 70% ανήκε σε ένα γαιοκτήμονα και το υπόλοιπο 10% σε τρεις οικογένειες πλουσιοαγροτών και σε 12 αγρότες εύπορους του μεσαίου στρώματος της ανώτερης βαθμίδας. Συνολικά υπήρχαν S00 μού γης καλλιεργήσιμης, διαιρεμένης σε 4.700 μικρά κομμάτια διασκορπισμένα σε λόγγους και χαράδρες. Σ ' αυτό το ορεινό χωριό της επαρχίας Σανσί, οι φτωχοί αγρότες μεταμόρφωσαν τους λόγγους και τις χαράδρες σε γόνιμη και καλλιεργήσιμη γη, σπάζοντας τους βράχους, χτίζωντας ξερολιθιες, κουβαλώντας χώμα, κι όλα αυτά χωρίς καμιά βοήθεια απ ' το κράτος. Αυτή η μεταμόρφωση έγινε χάρη στη συλλογική προσπάθεια και ύστερα από μια παρατεταμένη πολιτική παρέμβαση του κόμματος, που στόχευε ενάντια στο ατομικό κέρδος και τον ατομικισμό. Η βελτίωση των συνθηκών ζωής ήρθε γρήγορα. Το φάσμα της πείνας που πλανιώταν απειλητικά πάνω από το χωριό, εξαφανίστηκε. Η ξηρασία και οι πλημμύρες άρχισαν να αντιμετωπίζονται και τα μέ-

42 σα παραγωγής να βελτιώνονται. Ένας νέος αναζωογονητικός άνεμος επνε σ ' αυτό το δύσμοιρο χωριό και του επέτρεπε να κλείνει τις πληγές το: Πολλοί άντρες του είχαν σκοτωθεί στον πόλεμο ενάντια στους γιαπωνε ζους, ενώ 40 εκτελέστηκαν από τους κατακτητές. Αυτές οι πληγές άρχισανα κλείνουν και η ζωή να ξαναπαίρνει όχι μόνο το ρυθμό της, αλλά να βελτιώνεται συνεχώς. Έτσι, το Τατσάι δεν αντιμετώπιζε όπως παλιά (9 στ;. 10 χρόνια) τις γνωστές... θεομηνίες (πλημμύρες, ξηρασία) και η παραγωγτ αντί να καταστρέφεται ή να βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα (50 κιλά ανά μού), βελτιωνόταν συνεχώς. Οι κάτοικοι του άρχισαν να εγκαταλείπουν τι; σπηλιές που έσκαψαν στα βουνά και που αποτελούσαν την κατοικία τους κα. το ρούχο τους (τρόπος του λέγειν, γιατί επρόκειτο για ένα μπαλωμένο τσοι βάλι) δεν μεταβιβαζόταν πια από πατέρα σε γιό, αλλά άλλαζε και βελτιωνο ταν, όπως βελτιωνόταν και η ζωή γενικότερα. Έτσι πια, το Τατσάι όχι μό νο δεν χρειαζόταν τη βοήθεια του κράτους, αλλά πουλουσε σ ' αυτό και τ^ πλεόνασμα της παραγωγής του. Είχε τη δυνατότητα ν ' αποταμιεύει τρόφιμα για δύσκολες στιγμές και να χτίζει σπίτια για τους κατοίκους του. Το Τα τσάι ήταν μια από τις πρώτες παραγωγικές μονάδες της γεωργίας που κα τάργησε τους βαθμούς εργασίας που ίσχυαν στη Σ. Ένωση κι εφαρμόστηκε και στην Κίνα, κι αντικαταστάθηκε από μια ετήσια εκτίμηση της παραγω γικής ικανότητας του κάθε μέλους, εκτίμηση που στηριζόταν σε κριτήρια που έθεταν τη συλλογικότητα και το πνεύμα συνεργασίας σε πρώτη μοίρα Μια τέτοια κατάργηση άνοιγε το δρόμο για να χτυπηθεί το υλικό κίνητρο και δημιούργησε όρους, όχι μόνο για την ανάπτυξη της παραγωγής, αλλα και για την αλλαγή, τη διάπλαση ενός νέου ανθρώπου. Δεν έλεγε, λοιπόν,τυχαία ο Μάο ότι: "για τη γεωργία να διδασκόμαστε απ ' το Τα τσάι". Σε αντίθεση με τον Λιού Σιάο Σι, που υποδείκνυε σαν πρότυπο το\ Τάο Γιουάν (κήπο από Ροδακινιές), όπου ίσχυαν στο ξεκίνημα ακριβώς οι αντίθετοι όροι, δηλ. και οι φυσικοί όροι ευνοούσαν και οι συνθήκες δεν ή ταν τραγικές, όπως στο Τατσάι μετά την απελευθέρωση. Παρ ' όλα αυτά, το Τάο Γιουάν, ακόμη και στο πεδίο της παραγιογής, υστερούσε κατά πολύ α π ' το Τατσάι και τα τεχνικά μέσα που διέθετε δεν του δώσανε κανένα προ βάδισμα. Το Τατσάι και το Τάο Γιουάν αποτελούσαν δυο δρόμους διαφορετι κούς. Θα μπορούσαν να συνοψιστούν στο δρόμο του Μάο, που υποστήριζε τι "να κυβερνά η πολιτική" και στο δρόμο του Λιού Σιάο Σι που συνοψίζο νταν στο "να κυβερνά η τεχνική". Το ίδιο βέβαια, ίσχυε και για τη βιομη χανία ας θυμίσουμε το καταστατικό του Λνσάν. αλλά ιδιαίτερα το Τατσίγκ. και να υπογραμμίσουμε ότι πίσω από την πολιτική είναι οι λαϊκές μάζες και η κίνησή τους, ενώ πίσω από την τεχνική, στη συγκεκριμένη περίπτωση,είναι η: αστική τάξη και η κυριαρχία της.