ΔΙΑΤΡΟΦΗ 1-18 ΕΤΩΝ
Μπουντουβή Ευαγγελία Ειδ. Παιδιατρικής Υπεύθυνος Επιμελητής: Αττιλάκος Αχιλλέας Επ. Καθηγητής Γ’ Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινικής Γ.Π.Ν. “ΑΤΤΙΚΟΝ”
Βασικές Βιβλιογραφικές Αναφορές ü
ü
ü
Αγωγή Υγείας Παιδιών και Οικογένειας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΙΥΠ) Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για βρέφη, παιδιά και εφήβους ( www.diatrofikoiodigoi.gr) Επίτομη Παιδιατρική (Ν. Ματσιανιώτης, Θ. Καρπάθιος, Π. Νικολαϊδου)
Ισορροπημένη Διατροφή q
Πρέπει να αρχίζει αμέσως μετά τη γέννηση
q
Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
q
Πρωτογενής πρόληψη νοσημάτων Ø
Παχυσαρκία
Ø
Αθηρωματική νοσος/Καρδιαγγειακά
Ø
Ενδοκρινολογικά (Πρώιμη ανάπτυξη, πολυκυστικές ωοθήκες, μεταβολικό σύνδρομο)
Ø
Μεταβολικές διαταραχές (ΔΛΔ, ΑΥ, ΣΔ2)
Ø
Καρκίνος
προσλαμβανόμενη
καταναλισκόμενη
ενέργεια
ενέργεια
Κίνδυνοι από ανεπαρκή/υπερβολική σίτιση
Παράγοντες που επηρεάζουν τις διατροφικές επιλογές των παιδιών • Γενετικοί παράγοντες • Νεοφοβία -Ιδιοτροπίες • Γονείς
Η πλήρης αίσθηση της γεύσης διαμορφώνεται από τον 12ο έως τον 18ο μήνα.
• Τηλεόραση/Περιβαντολογικοί παράγοντες
Νεοφοβία /Picky eating q
q
q
Νεοφοβία: Απροθυμία κατανάλωσης «νέων» τροφίμων Ø
Μονοφαγία: κατανάλωση 1-2 τροφίμων μόνο
Ø
Picky eating: χαζεύει στο τραπέζι, δε δείχνει ενδιαφέρον να φάει
Μέρος της φυσιολογικής εξέλιξης στη διατροφική συμπεριφορά των θηλαστικών Πολύ μικρή στη βρεφική ηλικία, αυξάνεται στην παιδική, μειώνεται κατά την ενηλικίωση
Νεοφοβία /Picky eating
Dovey et al, 2008
Ποιος έχει την ευθύνη για τη διατροφή του παιδιού;
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ: Συμβουλευτικός ρόλος
Τηλεόραση Η τηλεόραση επηρεάζει τις διατροφικές επιλογές ως εξής: q
q
Χρησιμοποιούνται από τα παιδιά για να επηρεάσουν τις επιλογές των γονιών Μηνύματα για συγκεκριμένες συμπεριφορές & κατανάλωση συγκεκριμένων φαγητών q
q
q
Τρόφιμα χαμηλής διατροφικής αξίας σε διαφημίσεις (πλούσια σε λίπη, γλυκά) Χρόνος τηλεθέασης κλέβει χρόνο από κινητικές δραστηριότητες Ερέθισμα για ανθυγιεινά σνάκ
Διαφημίσεις Τροφίμων-Ελλάδα MyPyramid
Διαφημίσεις στην ελληνική τηλεόραση (2008-2009)
Λίπος
www.mypyramid.gov Grammatikaki & Manios, 2014
Πώς είναι η διατροφή των παιδιών σήμερα Σημαντικές ανθυγιεινές αλλαγές q
Μη κανονική λήψη πρωινού
q
↑ μεγέθους μερίδων
q
↑ τυποποιημένων τροφών
q
↑ πρόσληψη θερμίδων από Snacks
q
↑ τηγανητά
q
↑ αναψυκτικών-τυποποιημένων χυμών
q
↑ ↑ ↑ πρόσληψη αλατιού
Αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών? Ανθυγιεινή διατροφή q
q
Αυξημένη πρόσληψη Ø Κεκορεσμένων
& Trans- λιπαρών οξέων
Ø Χοληστερόλης
, Σακχάρων & Αλατιού
Μειωμένη πρόσληψη Ø Ω-3
λιπαρών οξέων
Ø Αντιοξειδωτικών Ø Φυτικών
ινών
Ø Ασβεστίου
παραγόντων
Ανθυγιεινή Διατροφή-Παχυσαρκία
q
Αντιμετώπιση της παχυσαρκίας Η Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής συστήνει:
q
Χρήση της πυραμίδας διατροφής
q
5 μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα
q
Πρωινό καθημερινά
q
Περιορισμός ροφημάτων με ζάχαρη
q
Νερό για τη δίψα
q
Περιορισμός γευμάτων εκτός σπιτιού
q
Έμφαση στα οικογενειακά γεύματα
q
Έλεγχος των μερίδων – χρήση ετικετών τροφίμων
q
0 – 2 ετών q
q
q
Αντιμετώπιση της παχυσαρκίας Παχύσαρκο
καμία παρέμβαση
2 - 5 ετών
παιδί → Παχύσαρκος ενήλικος
q
υπέρβαρα, παχύσαρκα – Διατήρηση σωματικού βάρους
q
παχύσαρκα – μείωση βάρους με μέγιστο ρυθμό 0,5 κιλό/βδομάδα
6 – 11 ετών q Υπέρβαρα
– διατροφική συμβουλευτική
q Παχύσαρκα
– απώλεια 0,5 κιλό/βδομάδα – 1
Academy of Nutrition&Dietetics, 2013
Ιδιατερότητες Διατροφικής Προσέγγισης στην Παιδική Ηλικία q
q q
q
Δυναμική περίοδος (σωματική και νοητική)
συνεχούς
ανάπτυξης
Εδραίωση διαιτητικών προτύπων Διαφοροποίηση διατροφικών συστάσεων ανάλογα με ηλικία, στάδιο ανάπτυξης και φύλο 2ος χρόνος ζωής: Μεταβατική περίοδος Ø
μετάβαση σε μη πολτοποιημένες στερεές τροφές
Στόχοι Διατροφής
q
Διασφάλιση φυσιολογικού
ρυθμού ανάπτυξης q
Ελαχιστοποίηση διαιτητικών σφαλμάτων ↓ Μακροπρόθεσμο όφελος ↓ κινδύνου παθολογικών καταστάσεων στην
Ανάγκες σε Ενέργεια q
Διαφέρουν σημαντικά από παιδί σε παιδί ανάλογα με: Ø Βασικό
Μεταβολικό Ρυθμό Ø Φυσική δραστηριότητα Ø Ρυθμό ανάπτυξης q
q
Μετά τα 10 έτη ο BMR μεγαλύτερος στα αγόρια λόγω ταχύτερης αύξησης μυϊκού ιστού
Καθώς μεγαλώνει το παιδί οι ανάγκες σε ενέργεια αυξάνονται ενώ οι ανάγκες ανά κιλό σωματικού βάρους μειώνονται Ενστικτώδης ανάπτυξη αισθήματος πείνας – κορεσμού από βρεφική ηλικία: –
Τα παιδιά γνωρίζουν πόσο θέλουν να φάνε!!!
Ενδεικτικές Ενεργειακες Απαιτήσεις
Θρεπτικά Συστατικά q
q
Μακροθρεπτικά Συστατικά Ø
Πρωτεΐνες – 4 θερμίδες/ gr
Ø Ø
Υδατάνθρακες – 4 θερμίδες/gr Λίπη – 9 θερμίδες/gr
q
Δομικά συστατικά
q
Λειτουργία του Μεταβολισμού
q
Παρέχουν Ενέργεια
Μικροθρεπτικά συστατικά Ø
Βιταμίνες, Μέταλλα και Ιχνοστοιχεία
q
Απαραίτητα
q
Δεν έχουν θερμίδες
Επιθυμητή κατανομή ενέργειας για παιδιά Υδατάνθρακες: 45-65% θερμίδων Λίπος: 30-40% για 1- 3ετών 25% - 35% για 4-18 ετών Πρωτεΐνη: 5%-20% για 1- 3ετών 10% -30% για 4-18 ετών
Αιθυλική Αλκοόλη: 7 θερμίδες/gr
Ομάδες Τροφίμων q 1η: κρέας (κόκκινο/λευκό), Ø Τροφές από ΟΛΕΣ ψάρι& θαλασσινά, αυγό, τις ομάδες σε όσπρια, σόγια,ξηροί καθημερινή βάση καρποί q 2η: γάλα & γαλακτοκομικά προϊόντα q 3η: δημητριακά (ψωμί, ζυμαρικά, ρύζι
Πυραμίδα Διατροφής Άσκησης
Η Σύγχρονη πυραμίδα του USDA
Γενική οδηγία για τη διατροφή του παιδιού Το εβδομαδιαίο διαιτολόγιο του παιδιού πρέπει να περιλαμβάνει:
q
Καθημερινά Ø
Ποικιλία φρούτων και λαχανικών
Ø
Γάλα ή/και γαλακτοκομικά προϊόντα
Ø
Ποικιλία δημητριακών
Ø
Ελαιόλαδο
Ø
Νερό
q 2-3
φορές
q Περιορισμός Ø Αλάτι Ø Επεξεργασμένω
ν προϊόντων
Ø Ζάχαρης/σακχα
ρούχων
Πρωτεϊνες: το “δομικό”συστατικό
q
q
Σύνθεση νέων κυττάρων & Αναδόμηση ιστών (Ανάπτυξη)
qΑποτελούνται από αμινοξέα qΑπαραίτητα αμινοξέα: Ø
ιστιδίνη, ισολευκίνη, λευκίνη, λυσίνη, μεθειονίνη, φαινυλαλανίλη, θρεονίνη, τρυπτοφάνη, βαλίνη
Βασική προϋπόθεση για σωστή χρησιμοποίηση της από τον οργανισμό → κάλυψη των απαιτήσεων σε θερμίδες
Συμμετέχουν στο μεταβολισμό (ένζυμα&ορμόνες)
Πρωτεϊνες: το “δομικό”συστατικό q
Κύρια πηγή: 1η ομάδα
Σημαντική ποσότητα: 2η ομάδα q
Υψηλής βιολογικής αξίας: Απαραίτητα αμινοξέα στη σωστή αναλογία
Συνδυασμός 2 Κατώτερων πηγών πρωτεΐνης= Βελτίωση Βιολογικής Αξίας
Υδατάνθρακες: το νόμισμα της ενέργειας q
Κύρια πηγή ενέργειας του οργανισμού
(αναπνοή, σκέψη, πέψη τροφής, άσκηση κ.ά.) q
Είναι ίδιες όλες οι Κυρίως στα δημητριακά& προϊόντα πηγές υδατανθράκων; τους, πατάτες, όσπρια,
Eίδη Υδατανθράκων
↓ ↑ Αδιάλυτες: βοηθούν στη λειτουργία του πεπτικού συστήματος, αποφυγή δυσκοιλιότητας, αυξάνουν το αίσθημα κορεσμού στο γεύμα που περιέχονται Συνίσταται χαμηλή πρόσληψη μονοΔιαλυτές: δισακχαριτών βοηθούν στη μείωση των επιπέδων Ø ταχεία απορρόφηση Glu ↑ινσουλίνης χοληστερόλης & στη ρύθμιση των επιπέδων Ø ↑τριγλυκεριδίων σακχάρου στο αίμα Ø
↓HDL
Φυτικές Ίνες q
↑Κατανάλωση φρούτων/λαχανικών/όσπρια/δημητριακά 3η & 4η ομάδα τροφίμων
q
↑ Όγκου&συχνότητας κενώσεων: προστασία παθήσεων πεπτικού (σ.ευερέθιστου εντέρου, Ca εντέρου)
Λιπίδια (Λίπη & Έλαια) q
q
Κριτικής σημασίας για Ανάπτυξη εγκεφάλου & οπτικής οδού. Προστατεύει τα νευρικά κύτταρα από την απόπτωση επαγόμενη από το στρες
Συμπυκνωμένη μορφή ενέργειας q
q
Συστατικό κυτταρικών μεμβρανών & ορμονών
q
Μέσο πρόσληψης λιποδιαλυτών βιταμινών
q
q
Αυξάνει το αίσθημα του κορεσμού αφού πέπτεται Ω-6: Φυτικά έλαια, Έλαια ψαριών, πιοΩ-3: αργά από τους υδατάνθρακες Σπόρους, Σησαμέλαιο, Έλαιο λιναρόσπορου, Καρύδια Ø ALA (α-linolenic) → Φυτικές πηγές Ø DHA + ΕΡΑ: Ψάρια & Θαλασσινά
Σογιέλαιο q LA (Linoleic) → Φυτικές πηγές q ARA (Arachidonic) → Κρέας, Αυγά, Γαλακτοκομικά
Απαραίτητα Λιπαρά οξέα: λινολενικό, λινελαϊκό οξύ, δοκοσαεξαενοϊκό οξύ DHA (μόνο στο μητρικό γάλα)
Λίπος για το αναπτυσσόμενο Σχέση ω6/ω3:λιπαρά 1:1 έωςοξέα 4:1 → Μονοακόρεστα (10Τοξικά στον αναπτυσσόμενοπαιδί εγκέφαλο Δυτικού τύπου διατροφή: 20-40:1 15%) ΣΥΣΤΑΣΗ q
Ø
q q
q q
Ø
q
Ω-6: Υπερκατανάλωση ελαιόλαδο, ηλιέλαιο), Ø ↓ LDL & HDL φυστικοβούτυρο, ξηρούς καρπούς Ø Καρκινογένεση, Αλλεργία, (π.χ. καρύδια, αμύγδαλα), σπόρους, Εκφυλιστικές νόσους αβοκάντο Ολεϊκό οξύ → από τα πιο συνήθη Ω-3 : οξέα της μυελίνης λιπαρά Ø ↓ TG ↓ LDL-C, ↑ HDL-C, Ø Αντι-αρρυθμική,-θρομβωτική & Τα λιπίδια «κτίζουν» τον εγκέφαλο Αντι-φλεγμονώδη δράση Ø Βελτίωση ενδοθηλιακής λειτουργίας
Ενσωμάτωση στις κυτταρικές μεμβράνες Ø Αντικαθιστούν DHA έλυτρο της μυελινης ↑↑↑ Τον καρδιαγγειακό κίνδυνο Ø ↑ LDL, TG, α-LP Ø ↓HDL Ø Προαγωγή χρόνιας φλεγμονής Ø
Ελλάδασε: προΦυτικά 1960: 1-2:1 Περιέχονται έλαια, (π.χ. Ø
q
Λιπίδια (Λίπη & Έλαια) q
Εμπεριέχονται ή προστίθονται στις τροφές
q
Κατανάλωση με μέτρο
q
1η & 2η ομάδα τροφίμων (εκτός όσπρια)
q
q
Χοληστερολη< 300 mg ημερησίως→ μόνο ζωικές τροφές (κρόκος αυγού, οστρακοειδή) Ελαιόλαδο: ενδείκνυται έναντι ζωϊκών ή άλλων
Βιταμίνες
q
Υδατοδιαλυτές Ø Αποβάλλονται μέσω των
ούρων, παραμένουν μικρό διάστημα στο σώμα
Ø Ανεπάρκεια
Β12 σε χορτοφαγική δίαιτα
q
Λιποδιαλυτές
Υδατοδιαλυτές Βιταμίνες
Λιποδιαλυτές Βιταμίνες
Ανόργανα Στοιχεία q
Μικρές ποσότητες
q
Απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία
q
Βαρέα μέταλλα→ Τοξικά σε ↑συγκεντρώσεις
q
Ασβέστιο (Ca)
Μέταλλα & Ιχνοστοιχεία που χρειάζονται προσοχή
§
Συστατικό οστών & δοντιών, λειτουργία μυών (μυϊκή συστολή), πήξη του αίματος, λειτουργία νευρικού συστήματος
§
Αυξημένες ανάγκες 1000mg/ ημέρα (4-8ετών) 3-4 μερίδες γαλακτοκομικών την ημέρα
§
1 μερίδα=1 ποτήρι γάλα ή 1 κεσεδάκι γιαούρτι ή 1φέτα (30 γραμμάρια) τυρί
§
Άλλες πηγές: πράσινα λαχανικά, σαρδέλες, μύδια, στρείδια, όσπρια, αποξηραμένα φρούτα, αμύγδαλα
§
Ca + Φυσική Δραστηριότητα πρόληψη οστεοπόρωσης
§
Βιταμίνη D (ηλιακή έκθεση)
Μέταλλα & Ιχνοστοιχεία που χρειάζονται προσοχή q
Σίδηρος (Fe) §
Σύνθεση αιμοσφαιρίνης/μυοσφαιρίνης
§
Μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς και παραγωγή ενέργειας
§
Γρήγορος ρυθμός ανάπτυξης αύξηση όγκου αίματος και μυϊκού ιστού
§
Προσοχή: βρεφική ηλικία, εφηβεία, δίαιτες αδυνατίσματος
§
Κόκκινο κρέας, λευκό κρέας, σπόροι, αποξηραμένα φρούτα, πράσινα λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης
§
Ζωϊκή προέλευση→Καλύτερη απορρόφηση
Ø
Φυτική προέλευση
↑Βιταμίνη C ↓ Άλατα ασβεστίου
Φρούτα&Λαχανικά
Περιλαμβάνονται: Φρέσκα, κατεψυγμένα, κονσερβοποιημένα, αποξηραμένα & 100% χυμοί φρούτων & λαχανικών q Πλούσια σε: ØΥδατοδιαλυτές φυτικές ίνες q
ΣΥΣΤΑΣΗ
Φρούτα&Λαχανικά q
Εισαγωγή από νωρίς
q
Ολόκληρα φρούτα
q
Φρούτα Εποχής q
q
100% φυσικός χυμός 1-6 ετών :120-160 ml/day 7-18: 240-320 ml/day αντίστοιχα. Ø Παρέχει
επιπλέον θερμίδες σε περίσσεια
q
q
Ποικιλία χρωμάτων (διαφορετικά θρεπτικά συστατικά) Μπορεί να τα προτιμάνε ωμά ή ψημένα Προσθήκη στο φαγητό (σάλτσες, μπιφτέκια κτλ)
Γάλα &Γαλακτοκομικά Προϊόντα ΣΥΣΤΑΣΗ
ü
q
q
q
Υπό προυποθέσεις 12-24μηνών
Πρωτεϊνες υψηλής βιολογικής αξίας
Λίπος Μοναδική πηγή πρόσληψης Ca
Με την αφαίρεση λίπους η περιεκτικότητα σε: –
Πρωτεΐνες, Ca, P
–
Βιταμίνες του συμπλέγματος Β
παραμένει ίδια
Η περιεκτικότητα σε: –
Λιποδιαλυτές
Δημητριακά ΣΥΣΤΑΣΗ
ü
q
q
q
Τουλάχιστον 50% ολικής άλεσης
Πρωτεϊνες Πόλυσακχαρίτες
q
Φυτικές ίνες q
q
Βιταμίνες συμλέγματος Β
Ολικής άλεσης Ø
Πίτουρο, φύτρο&ενδοσπέρμιο
Ø
Φυτικές ίνες, Σίδηρος, Βιτ Β
50% προσλαμβανόμενων: Ολικής αλέσεως
Όσπρια ΣΥΣΤΑΣΗ
q
Αρακάς&πράσινα φασόλια δεν θεωρούνται όσπρια
q
Φυτικές Πρωτεϊνες (22%)
q
q
Σύνθετοι Υδατάνθρακες (55-60%) Φυτικές ίνες (2,5%) Ø
↓χοληστερόλης
q
Συνοδευτικό/Σαλάτα
q
Διαφορετικοί τρόποι μαγειρέματος
q
Σίδηρος: Βιταμίνη C, ↓Ca
q
Πρωτεϊνες: Συνδυασμός με δημητριακά
Ξηροί καρποί ΣΥΣΤΑΣΗ Παραδοσιακή Μεσογειακή Διατροφή:Κατανάλωση μιας μικρής χούφτας ανάλατων ξηρών καρπών 3-4 φορές/εβδομάδα. q
Πλούσιοι σε ω-3 λιπαρά, φυτικές ίνες, βιταμίνες (π.χ. Α, Ε, Κ, Β), μέταλλα & ιχνοστοιχεία (π.χ. Mg, Ca, Mn, Cu, K, Fe, Se)
(κυρίως Αμύγδαλα, Καρύδια & Κελυφωτά φυστίκια) v
Ø
Καρύδια: ω-3 & ω-6: 70% του λίπους
Ø
Σταφίδες: Διατροφικός
Προσοχή στις μικρές ηλικίες: ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΠΝΙΓΜΟΝΗΣ
Κόκκινο&Λευκό κρέας ΣΥΣΤΑΣΗ
q
Πρωτεϊνες υψηλής βιολογικής αξίας
q
Καλή πηγή Fe
q
Zn, Mg
q
Βιταμίνες
Αυγό ΣΥΣΤΑΣΗ
ØΠΟΤΕ
δεν αποκλείονται από τη διατροφή των παιδιών qΒιταμίνες (A, B, D, E) & Ιχνοστοιχεία (Σίδηρος,
Ψάρια&Θαλασσινά ΣΥΣΤΑΣΗ
q
Πλουσιότερη πηγή ω-3
q
Κατά προτίμηση φρέσκα
q
Συνδυασμός με λαχανικά
ιχθυοτροφείου περιέχει PCB (χημικό που σχετίζεται με διάφορες μορφές καρκίνου) & συνθετική ασταξανθίνη
Χορτοφαγική Δίαιτα Αυστηρά χορτοφαγική (vegans)
Γαλακτο-αυγο-χορτοφαγική (lacto-ovo-vegetarians)
Γαλακτο-χορτοφαγική (lacto-vegetarians)
Αυγο-χορτοφαγική (ovo-vegetarians)
Φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά, ξηροί καρποί Και αυγά, γαλακτοκομικά Και γαλακτοκομικά Και αυγά
Χορτοφαγική Δίαιτα q
Όχι δίαιτες πρώτης εκλογής
q
Σωστά σχεδιασμένες (εμπλουτισμένες τροφές ή συμπληρώματα)
q
Ø
Ενέργεια
Ø
Πρωτεϊνη
Ø
Απαραίτητα λιπαρά οξέα
Ø
Β12, Fe, Ca, Zn
Γαλακτο-αυγο-χορτοφαγική > αυστηρά χορτοφαγική (ενέργεια, B12, ασβέστιο, ψευδάργυρο, ωμέγα-3)
Πόσα γεύματα χρειάζεται το παιδί; Μικρή χωρητικότητα στομάχου παιδιών πολλά γεύματα για την κάλυψη των αναγκών
Διασφάλιση πρόσληψης επαρκών θρεπτικών συστατικών για ομαλή λειτουργία κατά τη διάρκεια της μέρας ü
Αποφυγή δημιουργίας μεγάλης πείνας και μετέπειτα υπερβολικής κατανάλωσης φαγητού ü
Πρωινό και υγεία Παιδιά που καταναλώνουν τακτικά πρωινό : q
Έχουν καλύτερη επίδοση/παρουσία/συμπεριφορά στο σχολείο –
q
Παραμένουν ενεργητικά για πολλές ώρες –
q q q
Είναι πιο δημιουργικά, με μεγαλύτερη προσοχή και συγκέντρωση Περισσότερη αντοχή και δύναμη για κινητικές δραστηριότητες
Έχουν καλύτερης ποιότητας διατροφή στο σύνολο Ρυθμίζουν καλύτερα το βάρος τους Διατηρούν χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης –
Κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που τρώνε πρωινό τείνουν να έχουν χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης από εκείνα που δεν τρώνε
Το γεύμα που παραλείπεται συχνότερα σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο
ü
ü
ü
ü
ü
ü
Πώς θα γλιτώσετε χρόνο για το πρωινό
Έχετε έτοιμα τα τρόφιμα & τα σκεύη από το προηγούμενο βράδυ (μπολ, δημητριακά στο τραπέζι) Ξυπνήστε το 10’ νωρίτερα
Ετοιμάστε τα ρούχα που θα φορέσει το πρωί και το κολατσιό για το σχολείο από το βράδυ Πρώτα ντύσιμο μετά πρωινό: είναι πιθανότερο να φάει αφού έχει ξυπνήσει Δώστε σε κάθε μέλος της οικογένειας μια ευθύνη για το πρωινό π.χ. ο ένας στρώνει το τραπέζι, ο άλλος καθαρίζει Απαγορεύστε την τηλεόραση το πρωί
Συμβουλές για να μάθει να τρώει πρωινό ü
ü
Στοχεύστε σε απλό & γρήγορο πρωινό (κρατήστε τα πιο εξεζητημένα/ χρονοβόρα πρωινά για το Σαββατοκύριακο) Ενθαρρύνετε το να συμμετάσχει στο σχεδιασμό του πρωινού μενού της εβδομάδας – φροντίστε να έχετε τα υλικά για όσα συμφωνήσατε ü Αν δε συνηθίζετε ως οικογένεια το πρωινό, κάντε ομαλά τη μετάβαση προς την κατανάλωση πρωινού π.χ. έστω ένα ποτήρι γάλα ü
ü
Αν δεν υπάρχει χρόνος, προμηθευτείτε πρωινό στο δρόμο προς το σχολείο Γίνετε πρότυπο- καταναλώστε οι ίδιοι καθημερινά πρωινό
Εξέλιξη των δεξιοτήτων σίτισης
2-3 ετών: Τρώει μόνο του με τα δάχτυλα, με κουτάλια και ποτήρια. 12 μηνών: Πιάνει και αφήνει αντικείμενα με τα δάχτυλα. Κρατάει το πιρούνι αλλά δε μπορεί να το χρησιμοποιήσει
Λερώνει πολύ τρώγοντας. Κατά περιόδους έχει ένα αγαπημένο φαγητό. Συσχετίζει την πείνα του με την ανάγκη να φάει.
Πώς μαθαίνουν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας; • Δεν έχουν ικανότητα για λογική σκέψη Ø «πρέπει να πιω γάλα γιατί είναι πιο υγιεινό από τη λεμονάδα» • Δεν έχουν αντίληψη της σταδιακής αλλαγής Ø «αυτό που τρώω τώρα θα με επηρεάσει μελλοντικά» • Είναι εγωκεντρικά: δεν καταλαβαίνουν τη γνώμη των άλλων Ø «γιατί οι γονείς επιμένουν να φάω λαχανικά;» • Έχουν μεγάλη ενεργητικότητα και ενθουσιασμό να μάθουν αλλά αποσπάται η προσοχή τους πολύ εύκολα Ø μπορεί να ενθουσιαστούν να διαλέξουν δημητριακά στο σούπερ μάρκετ αλλά γρήγορα να ξεχαστούν αν δουν κάτι άλλο ενδιαφέρον
q
Πώς θα μάθει να τρώει καινούρια τρόφιμα; Συμμετοχή στην αγορά, προετοιμασία & μαγείρεμα
q
Δυνατότητα επιλογής (π.χ. μπρόκολο ή κουνουπίδι)
q
Προσφέρετε ένα αγαπημένο μαζί με ένα νέο τρόφιμο
q
Νέα τρόφιμα στην αρχή του γεύματος
q
Επαναλαμβανόμενη έκθεση στα νέα τρόφιμα (10-15 προσπάθιες)
q
Συναναστροφή με άτομα που αποδέχονται τα νέα τρόφιμα π.χ. φίλοι,
ü ü
Πώς θα μάθει να τρώει καινούρια τρόφιμα;
Συζητήστε πριν για το χρώμα/ την υφή (όχι αν είναι νόστιμο)
Δώστε έμφαση στην εμφάνιση (π.χ. καρότα σε ραβδάκια & σε κυβάκια) o
ü
ü ü
ü
Δώστε λεκτικά κίνητρα (για ένα πολύχρωμο πιάτο, πείτε πως σήμερα θα φάμε ένα «ουράνιο τόξο»)
Οι δικές σας δυσαρέσκειες σε τρόφιμα να μην το επηρεάζουν στο να δοκιμάσει Σερβίρετε μικρή ποσότητα - ενθαρρύνετε τη δοκιμή πρώτα Επιβραβεύστε τη δοκιμή και όχι την ποσότητα (επιβράβευση μικρή, λεκτική, όχι υλική, όχι με τρόφιμα) Αν δεν φάει το νέο τρόφιμο, απομακρύνετε το χωρίς κριτική ή πίεση
Τα παιδιά στην κουζίνα Αν βοηθάνε στο μαγείρεμα, τα παιδιά: ü «Δελεάζονται» να δοκιμάσουν νέα τρόφιμα ü ü
Αυξάνουν την αυτοεκτίμησή τους ü
ü
Διαβάζουν συνταγές, ακολουθούν οδηγίες, μαθαίνουν άγνωστες λέξεις
Μαθαίνουν αριθμητική και φυσική ü
ü
Νιώθουν περήφανα για αυτό που δημιούργησαν, παίρνουν επιβράβευση
Βελτιώνουν τις γλωσσικές τους ικανότητες ü
ü
Πιθανότερο αν κάτι το έχουν φτιάξει μόνα τους
Μετράνε, ζυγίζουν, υπολογίζουν κλάσματα (1/4 φλιτζανιού), παρακολουθούν εξάτμιση του νερού που βράζει, κρέμας που πήζει
Αυξάνουν τις πιθανότητες να μάθουν να τρώνε σωστά ü
Μαθαίνουν να μαγειρεύουν, συζητάνε για τη διατροφή με γονείς
ü
ü
Πώς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά ανάλογα την ηλικία 5 με 6 ετών ( με μικρή βοήθεια) •
Ταξινομούν τρόφιμα βάση χρώματος, σχήματος
•
Αναδεύουν κρύα μίγματα όπως κρέμα
•
Κόβουν μαρούλια
•
Καθαρίζουν χόρτα με τα χέρια
•
Ρίχνουν γάλα από μικρό δοχείο
7 με 8 ετών •
Πλάθουν με τον πλάστη
•
Ανακατεύουν με το σέικερ
•
Ο ρόλος των γονέων Ασκούν ίσως τη μεγαλύτερη επιρροή στη διατροφή των παιδιών
q
Οι ίδιοι αποτελούν πρότυπο για τα παιδιά
q
Τακτικές για τη διαπαιδαγώγηση κατά τη διάρκεια των γευμάτων ü
ü
Ήρεμο περιβάλλον χωρίς φωνές και συγκρούσεις
Συμμετοχή όλης της οικογένειας: δημιουργία προτύπων
Το γεύμα χρόνος για συζήτηση: για το φαγητό, για τα γεγονότα της ημέρας, «Περιφερειακά» τρόφιμα κοντά του (σαλάτα, ψωμί) ü
ü
ü
ü
Ατομικό, μικρό πιάτο, πιρούνι/κουτάλι, μικρή μερίδα φαγητού Ενθάρρυνση να τρώνε καθιστά, χωρίς πίεση χρόνου
Τακτικές για τη διαπαιδαγώγηση κατά τη διάρκεια των γευμάτων ü
ü
ü
ü
Συμμετοχή του στην προετοιμασία: στρώσιμο, διακόσμηση Αποφυγή: τηλεόραση, μουσική, τηλεφωνήματα: οι ήχοι αποσπούν την προσοχή
Μην πιέζετε να «καθαρίσει το πιάτο» Ενθάρρυνση της ανεξαρτησία του ακόμη και αν λερώνει τρώγοντας
ü
Μέχρι 15μήνες: χρήση ποτηριού
ü
Κίνδυνος πνιγμονής: αποφηγή κάποιων τροφών
Εφηβική Ηλικία q
q
q
Αυξημένος ρυθμός σωματικής αύξησης&αλλαγή σύνθεσης σώματος Διαταραγμένη εικόνα σώματος Ενημέρωση για τις φυσιολογικές αλλαγές που επέρχονται
q
Παράληψη γευμάτος (Πρωϊνό)
q
Αποφυγή σνακ ↓διατροφικής αξίας
q
Έξυπνες επιλογές εξωτερικά γεύματα
q
Αλκοόλ
Ετικέτες Τροφίμων •
•
•
Παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τα συστατικά των τροφίμων Βρίσκονται στο εξωτερικό της συσκευασίας ώστε να είναι εύκολο για τον καταναλωτή να τις συμβουλευτεί Βοηθούν στην επιλογή χρήση συσκευασμένων τροφίμων για τη διατροφή των παιδιών
ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Ευχαριστώ!