1
Ekosistema…………………………………………………………………………………………3 Bizitzaren funtzioak…………………………………………………………………………4 Bizidunen sailkapena…………………………………………………………………………5 Zelulatik organismora………………………………………………………………………6 Espezie bereko bizidunen arteko harremanak……………………………7 Espezie desberdinetako bizidunen arteko harremanak……………8 Elika-katea…………………………………………………………………………………………9 Onddoak………………………………………………………………………………………………10 Landareen sailkapena…………………………………………………………………………11 Lorerik gabeko landareak…………………………………………………………………12 Landare loredunak………………………………………………………………………………13 Animalien sailkapena……………………………………………………………………………14 Bibliografia……………………………………………………………………………………………15
2
Ekosistema toki bakoitzeko inguruak eta han bizi diren bizidunak eta bizigabeen multzoa da.
LURTARRAK
URTARRAK
GIZARTIARTUA
3
Izaki bizidunek hiru funtzio betetzen dituzte:Elikadura-funtzioa,erlaziofuntzioa eta ugaltze funtzioa. Elikadura-funtzioa:Bizidun guztiok elikatu behar dugu bizi ahal izateko. Erlazio-funtzioa:Erlazio honen bidez koordinatu eta ingurunearekin harremanetan jartzen da. Ugaltze-funtzioa:Funtzio honen bidez,organismo biziak beren itxurako beste organismo batzuk sortzeko gai dira.
4
Bizidunak zelulabakarra (zelula bakarrez osatutakoak) edo zelulanitzak(hainbat zelulaz osatutakoak)izan daitezke.
Zelulabakarrak
Zelulanitzak
Moneroak Protoktistoak Onddoak Landareak Animaliak
5
Zelula guztiak ez dira berdinak, eta,bete behar dute funtzioaren arabera , ehunetan elkartzen dira. Adibidez: -Larruazala edo ehun epiteliala:Animaliaren babes-lanak egiten dute. -Muskulu-ehuna:Giharrak sortzeko. -Nerbio-ehunak:Nerbioak eratzeko.
6
GREGARISMOA Hainbat bizidunek espezie bereko kideekin taldean bizitzeko joera dute,ugaldu eta espeziaren iraupèna ziurtatzearren. FAMILIA:Sexu desberdinetako izakiak ugaltzeko eta kumeak izateko elkartzen direnean, batzuetan bizitza osorako (kastoreak adib.) eta beste batzuetan, bikotez aldatzen dute umealdi bakoitzean (txakurrak adib.) KOLONIA:Espezie bereko izaki bizidunen multzoa elkarrekin bizi direnean. (adib:koralak).
SOZIETATEAK:Talde bateko kideen artean funtzio edo eginkizunak argi eta garbi banatuta daudenean.(Adib:erleak).
7
HARRAPARITZA ETA PARASITISMOA: Espezie desberdinetako kideen arteko harremanak elkarren arteko lehian oinarrituak daude askotan,eta espezie horietako bat kalteturik ateratzen da harreman horitan.Animalia batzuk,beste espezie batzuetako animaliak harrapatuz eta janez bizi dira,adibidez:lehoia,hontza,‌
8
Ekosistema bateko bizidunen artean sortzen diren harremanen artean garrantzitsuena elikadura-harremana da. Landareak izan ezik, gainerako bizidun guztiok beste zenbait bizidun janez elikatzen gara.
9
Perretxikoak, onddo pozoitsuak, lizuna, ugerrak‌ onddoak dira. Onddoek izaki bizidunen bost taldeetako bat osatzen dute.Materia organikoen deskonposatzaile nagusiak dira eta, beraz, ekosistemetako garrantzi handiko elementua.
11
Lorerik gabeko landareak dira.
12
Landare loredunak dira planetan hedatuenak. Loreen bidez ugaltzen dira; loreek haziak sortzen dituzte, eta horiek, egoera egokietan, landare berri bilakatzen dira.
13
14
5.mailako txanelatik.
Omaira Pastor 16 Maiatza-ekaina 5.A
15