Process Folio 2012 - 2013
door Julie Van den Meutter
Dit is het process folio van Julie Van den Meutter, gemaakt in 2012 en 2013 in Antwerpen. Deze publicatie omvat een grafische weergave van het proces en onderzoek dat ik voerde gedurende mijn 3de bachelor en mijn daaraan gerelateerde persoonlijke voorkeuren.
In een groep van zes studenten kozen we ervoor het thema ‘Waanzin’ te onderzoeken. Hierrond zouden we het hele schooljaar werken. Bij het onderzoeken van dit thema ontdekten we in groep dat Waanzin verschillende connotaties heeft. Hierdoor zijn er nog heel veel mogelijke subthema’s om individueel rond te werken. Ik koos indidvidueel voor het thema ‘Waanzinnige Vrouwen’ in de wereld en probeerde hierbij mijn eigen interpretatie van het vrouwelijke lichaam op papier en visueel weer te geven.
We zijn ons onderzoek naar waanzin begonnen met in groep een eerste brainstorm te organiseren. Aan de hand van woorden en beelden legden we onze eerste bedenkingen vast. We merkten bij het overlopen van de woorden dat we de resultaten konden onderverdelen in verschillende groepen en thema’s zoals: kunst, ziekte, film, mysterie, mens en waanbeelden. Aan de hand van deze thema’s heeft elk groepslid een eigen thema gekozen.
06
WA A N Z I N
07
Brainstorm I: foto van de eerste groepsbrainstorm
08
Onderzoek naar waanzinnige film: beeld uit mijn onderzoeksboek
Niet enkel in groep maar ook individueel ga ik de term Waanzin nader bekijken. Dit beeld toont een stukje uit mijn onderzoeksboek. Ik bekijk hier de films van Luis Bunuel en Salvador Dali: ‘Un Chien Andalou’ en ‘L’Age d’Or’. Deze films zijn sterk waanzinnig getint. De bedoeling van Dali was dan ook een surrealistisch werk te maken in de vorm van een film.
Het surrealisme is een kunststroming in de moderne kunst ontstaan als literaire stroming rond 1924. Hoewel er een hoogtepunt van het surrealisme is waar te nemen tussen 1925 en 1940, in zowel schilderkunst, beeldhouwkunst en in de literatuur, is het surrealisme vandaag de dag nog steeds aanwezig en actief. Luis Buñuel verwierf grote bekendheid als de eerste regisseur die het surrealisme in zijn films liet doorwerken; droom en werkelijkheid lopen veelal in elkaar over. Al zijn films dragen een atheïstische levensvisie uit. Salvador Dalí was een Catalaans kunstschilder en tevens veelzijdig kunstenaar.
09
WA A N Z I N
10
Brainstorm van woorden: Dubbele pagina uit mijn onderzoeksboek
WA A N Z I N
11
WA A N Z I N
In oktober bezochten we het Gentse museum ‘Dokter Guislain’. In groep trokken we er heen en het leverder een mooie namiddag op met veel inspiratiebronnen. Het dokter Guislain museum had op dat moment een tijdelijke tentoonstelling lopen die ‘Nerveuze Vrouwen’ werd genoemd. Hieruit haalde ikzelf het meeste inspiratie en deze tentoonstelling zal het verdere verloop van mijn bachelorproef bepalen.
Vrouwen worden al eeuwenlang als ‘nerveuzer’ beschouwd dan mannen, eerder ten prooi aan labiliteit en geestesziekte, vaker lastiggevallen door geesten en demonen. Maar zijn zij nu ook in werkelijkheid ‘zieker van geest’? In de negentiende eeuw leken sommige vrouwen waanzinnig te worden door een gebrek aan gedragsvrijheid. Begin eenentwintigste eeuw lijken sommige vrouwen juist te bezwijken onder de last van de ‘vrijheid’. Het beeld bestaat dat de eisen die de samenleving hen oplegt om carrière te maken, er prachtig uit te zien en een flitsend sociaal leven te leiden hen te veel wordt. Maar is dit wel zo? De tentoonstelling presenteert zeven ‘koppels’ patiënte-psychiater: een merkwaardige geschiedenis van hoe de samenleving en de psychiatrie evolueert, van hoe bepaalde ziektebeelden zoals hysterie tijdsgebonden fenomenen zijn, van hoe onze tijd nieuwe vormen van gestoord gedrag uitlokt en verdraagt.
12
WA A N Z I N
Dokter Guislain Museum: zelfgenomen beelden
14
Barbara Kr端ger - we are not what we seem: Guislain Museum
WA A N Z I N
15
WA A N Z I N
16
Amnesty International Belgium - Les femmes Chiliennes: Guislain Museum
WA A N Z I N
17
WA A N Z I N
Anne-Mie Van Kerckhoven - Headnurse: Guislain Museum
WA A N Z I N
19
WA A N Z I N
20
WA A N Z I N
Dokter Guislain Museum: Zelfgenomen beelden in het museum
Vertrekkende vanuit de titel ‘Waanzin’ wilde ik een lettertype creëren. Ik greep terug naar onze eerste brainstorm en vond daar de verwijzing naar ‘Manische Depressies’. Dit gegeven koos ik als startpunt voor de creatie van dit formeel font.
Wat typisch is voor een manische depressie zijn humeurschommelingen. De ene moment voelt de persoon zich erg blij en gelukkig, de andere boos of verdrietig. Dit zorgt dus voor grote schommelingen in de humeurstoestand en deze uiten zich in hoogtes en laagtes. Deze hoogteverschillen wilde ik dan ook letterlijk weergeven in mijn font. Ik splitste de letters op en plaatste de verschillende stukken op verschillende hoogtes. Ik omlijn deze aparte onderdelen handmatig en zo vorm ik een nieuw font.
22
Detail
FO R M E E L FO N T
23
Formeel Font: Poster
Formeel Font ‘Y’: Poster, grote letter
Formeel Font ‘g’: Poster, grote letter
Deze spreads tonen het onderzoek dat ik voerde voor deze opdracht. Dit onderzoek bestaat uit het uittesten van de letters in hun vorm. Dat wil zeggen dat ik ze zowel handmatig als in illustrator heb uitgeschreven. Ik onderzoek welke techniek het beste past bij deze uitvoering.
Elke letter heeft een andere vorm waardoor de beslissing om ofwel handmatig ofwel programmatisch de letters te schrijven moeilijker wordt. Sommige vormen lenen zich beter om handmatig te schrijven en minder met een programma en soms andersom. Daarom is het belangrijk om het font in zijn geheel te bekijken. De programmatisch geschreven letters stonden er nogal statisch voor. Ik merkte op dat wanneer ik het volledige font met de hand schreef, dat er een speelsheid in zat die ik mis bij de andere manier van schrijven. Ik koos dus voor de handgeschreven letters.
27
Onderzoek Formeel Font: Spreads uit mijn onderzoeksboek
FO R M E E L FO N T
28
FO R M E E L FO N T
29
Onderzoek Formeel Font: Spread uit mijn onderzoeksboek
FO R M E E L FO N T
Formeel Font: Getekende Voorstudie
FO R M E E L FO N T
Formeel Font: Fontlab
32
WA A N Z I N N I G E V R O U W E N
33
Brainstorm II: Foto van de tweede groepsbrainstorm
De tweede brainstorm toont aan dat ik vanaf nu het thema Waanzin individueel heb verengt tot ‘Waanzinnige Vrouwen’ in de wereld. Hiernaast staat een klein overzicht van de bekende waanzinnige vrouwen in de wereld die ik onder de loupe neem. Vrouwen zoals Verginia Woolf, Lolo Ferrari en Orlan hebben reeds een waanzinnige reputatie, maar wist u dat ook Marilyn Monroe een zeer labiel verleden heeft?
Marilyn Monroe, pseudoniem van Norma Jean Mortenson (1926 – 1962), was een Amerikaans actrice en zangeres. Zij werd als sekssymbool een icoon in de jaren vijftig en is dat gebleven tot op de dag van vandaag. Er is in de media veel gespeculeerd over een mogelijke relatie tussen Monroe en president Kennedy. Met de Amerikaanse president John F. Kennedy zou ze volgens deze geruchten een affaire hebben gehad, maar nadat hij haar beu was, zou deze haar over hebben gedragen aan zijn broer Bobby Kennedy. Toen deze haar zou hebben laten vallen, zou Monroe door het lint zijn gegaan, en een poging tot chantage hebben gedaan. Bewijs voor de relatie en een andere doodsoorzaak dan zelfmoord is echter nooit gevonden.
WA A N Z I N N I G E V R O U W E N
Lolo Ferrari
Lizzie Borden
Linda Lovelace
Lady Gaga
J. Wildenstein
Jenna Talackova
Nellie Bly
Verginia Woolf
Jeanne d’Arc
Britney Spears
Lolo Ferrari
35
Marilyn Monroe
Joan Crawford
L.A. Raeven
Marina Abramovic
Medea
Dido
Ana Mendieta
Orlan
36
DATAV I S UA L I S AT I E
In het teken van de waanzinnige vrouwen ontwierp ik een datavisualisatie over de meest bekende waanzinnige vrouwen ter wereld. Deze dataposter tracht een duidelijk overzicht te geven met daarbij wat meer info over elk van de vrouwen. De overzichtstitel ‘Waanzinnige Vrouwen’ werd handmatig aangebracht met zeefdruk-inkt aan de hand van zelfgemaakte stempels.
37
Detail
Datavisualisatie: foto van de geprinte poster
DATAV I S UA L I S AT I E
38
Onderzoek Datavisualisatie: Spreads uit mijn onderzoeksboek
DATAV I S UA L I S AT I E
40
DATAV I S UA L I S AT I E
41
Onderzoek Datavisualisatie: Spreads uit mijn onderzoeksboek
DATAV I S UA L I S AT I E
42
DATAV I S UA L I S AT I E
43
Onderzoek Datavisualisatie: Spreads uit mijn onderzoeksboek
DATAV I S UA L I S AT I E
45
Onderzoek datavisualisatie: Beeld uit mijn onderzoeksboek
DATAV I S UA L I S AT I E
We creëerden een e-publicatie: een publicatie die online en virtueel bestaat. Aan de hand van interactieve tools kunnen we deze publicatie lezen met veel uitbreidingen en veel extra informatie. Deze e-publicatie is een groepswerk. Elk groepslid diept zijn uitgekozen thema uit. Ik nam de ‘waanzinnige vrouwen’ onder de loupe en leg bij elke bekende waanzinnige vrouw uitgebreid uit wie ze is en waarom ze nu zo waanzinnig is.
De vormgeving van deze e-publicatie hebben we in groep gecreëerd. Aan de hand van leidende lijnen wordt de werking van de e-publicatie duidelijk. Ook de handleiding die zich in het begin van de publicatie bevindt, zal de lezer helpen om de publicatie op de juiste en efficiëntste manier te lezen. In de publicatie bevinden zich ook links naar andere artikels, zowel online, op het web als in de e-publicatie zelf. Subtiele kleurcodes splitsen het geheel op in onderdelen en thema’s. Deze e-publicatie is te vinden in de iBooks-store.
46
E-publicatie: Screenshots i-Pad
E - P U B L I C AT I E
48
49
E-publicatie: Screenshot i-Pad
50
51
E-publicatie: Screenshot i-Pad
52
Buiten ons onderzoeksboek leg ik dit jaar het onderzoek ook online en op het web vast. En dit in de vorm van een blog. Wordpress is daarvoor een zeer handige tool. Netjes en correct wordt vastgelegd wanneer welke info wordt gepost en een bron die wordt toegevoegd zorgt er voor dat de informatie nog meer uitgebreid wordt.
Deze blog bevat tevens een blogroll die elke blog van de medestudenten toont. Een directe link brengt je dan gemakkelijk naar hun pagina/blog. Apart van deze blog toon ik ook een klein onderzoek via een andere soort blog naar conceptuele lettertypes. Ook deze link vind je gemakkelijk aan de zijkant van deze blog.
53
julievandenmeutter.wordpress.com: Screenshot
WO R D P R E SS
54
julievandenmeutter.wordpress.com: Screenshot
WO R D P R E SS
Buiten een formeel font, maakte ik ook een conceptueel, experimenteel font. Dit font creëerde ik in Nodebox. Nodebox is een programma gecreëerd door docenten van Sint-Lucas Antwerpen. Ik startte van een handgeschreven letter in dit programma. Deze letters heb ik op allerhande manieren, aan de hand van nodes, vervormd en vermeerderd. Elk van de letters hebben hierdoor zo’n 100-tal variaties.
NodeBox makes it easy to do data visualisations, generative design and complex production challenges. Because of its unique approach, NodeBox is ideal for rapid data visualization. NodeBox can import many data formats such as Excel spreadsheets and you can write your own data importers and exporters. Every parameter in NodeBox can be animated. Animations can be exported as common movie formats or as a sequence of images. You want to explore generative design without learning the ins and outs of programming? Using its node-based interface, NodeBox makes generative design easy and fast. Using nodes doesn’t have to mean giving up expressive power. NodeBox makes it easy to customize the functionality of existing nodes or to build your own from scratch.
56
CO N C E P T U E E L FO N T
Experimenteel Font: 1 variant van letter ‘J’
Experimenteel Font: 16 varianten, verschillende letters
Experimenteel Font: 14 varianten, verschillende letters
Het vrouwelijke lichaam is indrukwekkend interessant en vormelijk zeer veel mee te doen. Het idee ontstond toen ik foto’s bekeek van bekende en minder bekende waanzinnige vrouwen van over heel de wereld. Wat mij opviel was dat de lichamen van deze waanzinnige vrouwen vaak door allerlei waanzinnige beslissingen in hun leven zoals plastische chirurgie en extreme levenshoudingen er vervormd en ‘vreemd’ uitzien.
Dit vond ik dus een heel interessant domein om mijn onderzoek verder te zetten. Hierbij bedacht ik dat het vervormen van lichamen naar impressie of gedachte reeds een eeuwenoude traditie is. Denk maar aan de vruchtbaarheidsbeeldjes van duizenden jaren geleden.
63
J. Wildenstein
Orlan
Archiefbeeld: vruchtbaarheidsbeeldjes
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
Voor deze bachelor proef laat ik me uiteraard inspireren door een groot aantal kunstenaars. Er zijn er al een heel aantal die dit soort thema van de vrouwelijke vormen hebben gebruikt om hun werk te creëren, wat voor mij onwaarschijnlijk interessant en leerrijk is.
Henri Matisse (1869 – 1954) was een Frans kunstschilder en beeldhouwer. Hij staat bekend als de merkwaardigste Franse fauvist. Matisse was een kunstenaar, die naast het schilderen in het tekenen, de grafiek, de decoratie en de sculptuur werkte. Literair presteerde hij in 1908 met “Notes d’un peintre”. Na een zware chirurgische ingreep werd Henri Matisse aan het einde van zijn leven aan zijn bed gekluisterd. Hij kon niet meer uren voor zijn schildersezel staan. Op bed ontwikkelde hij het papierknipsel tot kunstvorm: Matisse schilderde met schaar en lijm.
64
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
Henri Matisse - Blue Nude, 1952: Cut and pasted painted papers
André Kertész: Distortion #80, 1933 - printed early 50’s
Hans Bellmer: Die Puppe (Rumpf)
Ana Mendieta: Untitled (Glass on Body Imprints), 1972.
Rebecca Horn: Weisser Körperfächer (White Body Fan), 1972
Rebecca Horn: Cockfeather Mask Hahnenmaske, 1973
Nu is er één kunstenares van wiens werk ik echt knettergek ben: Anne-Mie Van Kerckhoven, ook bekend als AMVK is een Belgische kunstenares wier werk schilderkunst, tekenkunst, computerkunst en videokunst omvat. Van Kerckhoven woont en werkt in Antwerpen en Berlijn en is sinds lang gefascineerd door de representatie van vrouwenbeelden in de massamedia.
“Begin jaren ’90 start Anne-Mie Van Kerckhoven het project HeadNurse, waarbij afbeeldingen van vrouwen over elkaar geschoven en met bepaalde woorden verbonden worden. Het geheel beoogt verwachtingspatronen te doorbreken en onze creativiteit aan te spreken. Om dit te bereiken gebruikt Van Kerckhoven de nieuwste technologieën: internet, beeldmanipulatie, video en fotografie. De vier reeksen met digitale prints die volgden op Headnurse zijn bovenal vervormingen en collages, ontstaan uit scanner, scherm en inkjetprinter. Typische picturale elementen keren terug: afbeeldingen van vrouwen, vlakken met hevige kleuren en tekstblokken in discrete lagen over en naast elkaar.” De bedoeling is zeker niet Anne-Mie Van Kerckhoven te imiteren, maar ze is voor mij wel een zeer grote inspiratiebron. Zo zijn haar motieven erg verschillend met de mijne. Ze spreekt over feminisme en over de plaats van de vrouw in de maatschappij. Zo’n thema’s wil ik met mijn werk zeker niet aansnijden.
72
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
Anne-Mie Van Kerckhoven: InstantanĂŠ (76)
Anne-Mie Van Kerckhoven: Sacra Conversazione: Porete, Bruno, Marcuse / Heiligen en begijnen (1992)
76
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
77
Anne-Mie Van Kerckhoven at Mu.Zee
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
Anne-Mie Van Kerckhoven: Fragile, 2011
Anne-Mie Van Kerckhoven: St. Vigeans Knoten, 2012 - Inkjet prints on velvet fine art paper
Anne-Mie Van Kerckhoven: The HeadNurse-files
Anne-Mie Van Kerckhoven: Untitled, 2002
Fundamenteel tekenen is het keuzeatelier dat ik volgde, een atelier waarbij kunstenaars ArpaĂŻs Dubois en Karen Vermeren de studenten begeleiden in de ontwikkeling van vrije tekenkunst. Dit atelier zie ik als de perfecte basis voor mijn bachelor proef. Hierin kan ik mijn onderzoek naar werkwijze over dit onderwerp voortzetten. Ik maak tekeningen die kunnen dienen als materiaal om beelden te creĂŤren voor mijn uiteindelijk eindproject. Vanaf nu toon ik enkel nog eigen werk.
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
85
Fundamenteel Tekenen: Work in Progress
‘Untitled 1’: Basistekeningen, 130 x 180 mm
‘Untitled 2’: Basistekeningen, 210 x 150 mm
‘Untitled 3’: Basistekeningen, 210 x 150 mm
‘Head 1’: Basistekeningen, 210 x 125 mm
‘Head 2’: Basistekeningen, 210 x 125 mm
‘Hair 1’: Basistekeningen
94
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
95
‘Untitled 13’: Basistekeningen, 210 x 148 mm
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
Wat zeer interessant is voor mij is dat ik dit thema ook kan doortrekken in het vak: modeltekenen. Deze schets maakte ik van een bewegend naaktmodel. Het model kreeg de opdracht om constant traag te bewegen. De combinatie van een dikke en dunne stift geven de dynamiek weer.
Ik merk dat ik tijdens de lessen van modeltekenen meer aandurf om dingen te doen die ik normaal nooit zou doen. Door mezelf de opdracht te geven gedurfder kleurgebruik te handhaven en vormen op een andere manier -los van elkaar of als abstracte vormen- te gaan bekijken, bereik ik meer. De eerste lessen ging dit ‘durven’ nog zeer moeizaam. Begeleiding was nodig, maar later merkte ik dat ik evolueerde. Dat bracht mij verder dan verwacht.
97
Modelschets: Bewegend naaktmodel met stift, 297 x 420 mm
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
Fundamenteel tekenen: Work in Progress
Zoals eerder gezegd gebruik ik de tekeningen van zonet als basis om nieuwe grafische ‘collage-achtige’ beelden te creëren. Ik breng tekeningen in de computer via scans en maak er in combinatie met foto’s nieuwe creaties mee. De tekening onderaan is een met de handgemaakte tekening. Links heb ik die tekening in de computer gebracht en bewerk ik deze met foto's en andere. Deze foto’s zijn zowel zelf gemaakt als beelden die ik vond op het internet. Aan de hand van de eerder vernoemde computertools knip en plak ik en vorm zo een soort van collage.
Ik maak tekeningen met als begin 'het idee van een vrouwelijk lichaam' en ik ben op dat moment de vervormer. Ik bedenk, ik interpreteer en ik leg vast. Figuren worden abstracte vormen en krijgen een andere dimensie. Later onderzocht ik techniek en materiaalgebruik om mijn basistekeningen sterker op punt te zetten. Opnieuw zal ik deze tekeningen gebruiken om grafisch werk te maken. Maar dit keer op een andere manier.
99
‘Untitled 21’: Basistekeningen, 210 x 297 mm
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
100
Collages: computerillustraties
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
101
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
Untitled 20: Basistekening, 210 x 297 mm
Collage: computerillustraties
Collage: computerillustraties
Collage: computerillustraties
Op dit moment ga ik aan de hand van kleur, geometrische vlakverdeling en typische computer-tools mijn beeld bewerken. Op deze manier wordt het beeld een mengeling van techniek en intensiteit. De bedoeling hiervan is om de tekeningen die ik initieel creĂŤerde sterker te maken door te spelen met composities en zo de spanning te verhogen.
107
‘Interpretation 8’: 420 x 297 mm
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
108
‘Interpretation 7’: 420 x 297 mm
Lichaamsvervormingen: Computerillustraties, 420 x 297 mm
‘Interpretation 3’: 420 x 297 mm
Een van de belangrijke lichaamsdelen van het vrouwelijk figuur zijn de benen. Een been kan bij vrouwen een zeer specifieke, ‘vrouwelijke vorm’ hebben. Uit papier knipte ik in een aantal seconden, gevoelsmatig, een vrouwelijk been. Deze vorm neem ik mee in het verdere verloop van mijn ontwerpen.
Wanneer ik deze tekeningen maak leg ik elk van mijn materialen uitgebreid op mijn werktafel. Hierdoor zal niets mij beletten een bapaalde kleur of techniek te handhaven. Deze tekening werd gemaakt met pastel, aquarel en papier. Het feit dat ik verschillende media door elkaar gebruik is voor mij een uitbreiding van het spanningsveld dat reeds gecreëerd wordt door vorm en compositie. Bij deze afbeelding worden vooral de ledematen van de vrouw geaccentueert.
112
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
‘Untitled 22’: Mixed Media, 210 x 297 mm
115
Legs: Geknipt papier, 3 x (297 x 210 mm)
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
‘Forms 1’, 420 x 297 mm
‘Forms 2’, 420 x 297 mm
‘Forms 3’, 420 x 297 mm
‘Forms 5’, 420 x 297 mm
‘Forms 6’, 420 x 297 mm
123
‘Interpretation 1’: 420 x 297 mm
124
‘Interpretation 2’: 420 x 297 mm
127
‘Interpretation 4’: 420 x 297 mm
128
‘Interpretation 6’: 420 x 297 mm
130
‘Interpretation 9’: 420 x 297 mm
132
Foto: ‘Interpretation’-reeks
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G
133
V R O U W E N E N L I C H A A M SV E R VO R M I N G