Onderzoeksverslag
Waarom is de applicatie Instagram succesvol als sociaal netwerk, benaderd vanuit de inzichten uit de mediapsychologie?
Instagram Joline van Duin 1575646 JDE-ECONCD Hogeschool Utrecht Faculteit Communicatie en Journalistiek Communication and Media Design Woensdag 4 juli 2012, Overberg
2
Voorwoord In het kader van mijn studie Communicatie en Multimedia Design aan de Faculteit Communicatie en Journalistiek van de Hogeschool Utrecht heb ik van 20 juni tot 4 juli 2012 gewerkt aan mijn onderzoek over Instagram. Ik werd hierbij begeleid door Rob van den Idsert als docent namens de opleiding Communicatie en Multimedia Design.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
3
Inhoud Voorwoord .............................................................................................................................................. 2 Inleiding ................................................................................................................................................... 4 Aanpak ..................................................................................................................................................... 5 Instagram................................................................................................................................................. 6 Mediapsychologie ................................................................................................................................... 7 Psychologische processen ....................................................................................................................... 8 Selectie ................................................................................................................................................ 9 Parasociale interactie ........................................................................................................................ 11 Arousal en aandacht .......................................................................................................................... 12 Waarderen......................................................................................................................................... 15 Onthouden ........................................................................................................................................ 16 Interpreteren ..................................................................................................................................... 18 Attitudes en overreding .................................................................................................................... 19 Conclusie: .............................................................................................................................................. 21 Bijlagen Bronnenlijst........................................................................................................................................ 22 Verklarende woordenlijst .................................................................................................................. 24 Reflectieverslag ................................................................................................................................. 25
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
4
Inleiding Citaat betreffende de overname van Instagram door Facebook:
“ Ten eerste was Instagram een geliefde overnamekandidaat voor veel andere grote spelers in de internetmarkt. Facebook zorgt ervoor dat het de grootste blijft door één van de populairste fotoapps binnen te slepen. …Ten slotte is Instagram door de vele gebruikers die al hun ervaringen delen zélf een populair sociaal netwerk geworden en dus een dreigende concurrent.” Volkskrant, 10 april 2012
Sinds de introductie van web 2.0 zijn online sociale netwerken in de schijnwerpers komen te staan. Het eerste sociale netwerk werd opgericht in 1997 en sindsdien kent en kende de online wereld vele platformen. Voorbeelden van deze platformen zijn My Space, Facebook, Hyves, Google+, Netlog en Twitter. Het ene netwerk kwam en het andere netwerk ging, want tussen de online sociale netwerken vindt veel concurrentie plaats. Zo raakte Hyves bijvoorbeeld in 2010 veel gebruikers kwijt aan het grotere en internationale Facebook. Desondanks lukt het nieuwe netwerken toch nog om tussen de strijd te komen van deze giganten. Één van deze succesverhalen is Instagram dat begon als foto applicatie en inmiddels is uitgegroeid tot een sociaal netwerk met meer dan 50 miljoen gebruikers wereldwijd. Maar waaraan is dit succes, dat zo groot is dat Facebook besloten heeft 1 miljard dollar neer te tellen voor de applicatie, te verklaren? Een antwoord is te vinden in de mediapsychologie. In dit onderzoek neem ik je mee langs de belangrijkste inzichten uit de mediapsychologie die een rol hebben gespeeld in het succes van Instagram.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
5
Aanpak In Nederland leven we in een informatiemaatschappij waarbij kinderen met de afstandbediening in de hand opgroeien en waarin we continue omringt worden door media. Op het wereldwijde web zijn meer dan 195 (wel bekende en actieve) sociale netwerken te vinden en dat cijfer zal in de loop der jaren sterk toenemen! Het zal dan ook niet verrassend zijn dat de mens beïnvloed wordt door al deze media. In de mediapsychologie is veel onderzoek gedaan naar het effect van media op de maatschappij en welke invloed dit heeft op mensen. In dit onderzoeksverslag gaan we kijken naar de theorie vanuit de mediapsychologie door deze te leggen naast het praktijkvoorbeeld Instagram, hierbij is het de volgende onderzoeksvraag opgesteld: Onderzoeksvraag: Waarom is de applicatie Instagram succesvol als sociaal netwerk, benaderd vanuit de inzichten uit de mediapsychologie? Doelstelling: -
-
Het ontdekken en verklaren van de belangrijkste invloeden uit de mediapsychologie die een rol hebben gespeeld in de periode oktober 2010 tot april 2012 in het succes van de applicatie Instagram. Het inzichtelijk maken van de invloed van media (en dus mediapsychologie) door het gebruik van een praktijkvoorbeeld.
Mijn visie: Van de uitkomst van het onderzoek verwacht ik dat een deel van het antwoord te vinden is binnen “Generatie Y”. Namelijk de generatie die gezien wordt als de vertroetelde en zelfverzekerde lichting en ook de generatie die opgegroeid met grote technologische vooruitgang. Door deze technische vooruitgang krijgt mobiel, de basis van Instagram, de kans om door te groeien. Ook verwacht ik dat na afronding van het onderzoek er een vergrote bewustzijn van het belang van mediapsychologie aanwezig is. In mijn vorige onderzoek "Hoe verbeter je de inzet van jouw boodschap aan de hand van Mediapsychologie?" (Juni 2012) heb ik hier al veel onderzoek naar gedaan, tijdens dit onderzoek is de algemene aanwezigheid van mediapsychologie binnen diverse media onderzocht. Binnen dit onderzoek verwacht ik de aanwezigheid van invloeden vanuit de media te verduidelijken door middel van het gebruik van één specifiek medium. Onderzoekstype: Tijdens dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van het explorerende onderzoek. Voor dit onderzoekstype is gekozen omdat er al diverse ideeën zijn over mogelijke verbanden tussen Instagram en de theorie uit de mediapsychologie bij aanvang van het onderzoek. Onderzoeksmethode: Tijdens dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van de onderzoeksmethode secundaire analyse. Voor deze onderzoeksmethode is gekozen omdat er al veel bestaande onderzoeksgegevens, bijvoorbeeld de theorie uit de mediapsychologie, bekend zijn en deze toegepast zal worden in het huidige onderzoek. Persoonlijke doelstelling: -
-
Aan het eind van dit onderzoek wil ik in staat zijn middels een analyse een fenomeen te verklaren en zijn oorsprong te ontdekken en ontleden. Gedurende dit onderzoek wil ik mijn kennis op het gebied van sociale netwerken verdiepen.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
6
Instagram Om vliegend van start te gaan ruimen we eerst vraag één van tafel, wat is Instagram? Instagram is een (gratis) softwareprogramma voor de mobiele telefoon, ook wel een applicatie genoemd, die in staat is om foto’s te maken en uit te wisselen. Gebruikers van de applicatie kunnen foto’s maken, deze digitaal filteren en eventueel voorzien van een korte tekst en delen op sociale netwerk sites zoals Facebook, Tumblr, Flickr en Twitter. Het is ook mogelijk om de foto’s te delen op het interne sociale netwerk van Instagram zelf. Hierbij zijn contactpersonen binnen het netwerk in de gelegenheid om een reactie of “comment” te plaatsen op de foto of zijn of haar waardering uit te spreken over de foto middels een “like”. Instagram produceert in tegenstelling tot de standaard foto’s van mobiele telefoons geen langwerpige maar vierkante foto’s met een speciaal “filter” wat de foto de look geeft van een “Kodak”, “Instamatic” of bijvoorbeeld een “Polaroidcamera”. Dit gegeven maakt de foto typisch een productie van Instagram en is het handelskenmerk van de applicatie. De ontwikkeling van de applicatie Instagram in chronologische volgorde: Ontwikkeling 2010 Oktober December 2011 Januari
Februari Juni Juli Augustus September
December 2012 April
De applicatie wordt gelanceerd. Instagram heeft 1 miljoen geregistreerde gebruikers. -
Instagram voegt “hashtags” toe aan de applicatie. - Instagram wordt genomineerd voor “Best Mobile App” tijdens de 2010 TechCrunch Crunchies. Instagram haalt 7 miljoen op bij investeerders. Instagram heeft 5 miljoen geregistreerde gebruikers. 100 miljoen foto’s zijn geupload naar de applicatie. 150 miljoen foto’s zijn geupload naar de applicatie. - Versie 2.0 wordt gelanceerd met functies als nieuw filters en tilt. - Instagram heeft 10 miljoen geregistreerde gebruikers. - Instagram Wint de “Best Locally Made App” in SF Weekly Web Awards. Apple Inc. benoemt Instagram tot “App of the Year” voor 2011. -
Instagram voor Android wordt gelanceerd. Instagram heft 30 miljoen geregistreerde gebruikers. Facebook koopt Instagram.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
7
Mediapsychologie Voordat we de succesfactoren van Instagram gaan bestuderen nemen we een kijkje naar de term mediapsychologie. Want wat is dat eigenlijk? Mediapsychologie is de studie van de cognitieve en affectieve verwerking van media-informatie (zowel bewust als automatisch) en van de mediaconsumptie, dat wil zeggen hoe mensen met traditionele media omgaan. (Mediapsychologie, Ard Heuvelman, 2011;8) Hiermee wordt bedoelt de invloed die media-uitingen hebben op onze gevoelens en kennis, maar ook de onbewuste en dus automatische invloeden. Daarbij wordt er in de mediapsychologie gekeken naar het mediagedrag, hoe mensen omgaan met en reageren op media. De wetenschappelijke discipline mediapsychologie is samen met het mediagebruik in de samenleving in een stroomversnelling terecht gekomen. Want we maken allemaal veel gebruik van (sociale) media maar wat heeft dat voor impact op het individu? In de mediapsychologie staat de ontvanger centraal en wordt er gekeken vanuit psychologische theorieĂŤn. Hierbij wordt er tijdens het onderzoek voornamelijk gebruik gemaakt van experimenten om het effect te onderzoeken.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
8
Psychologische processen Nu we duidelijk hebben wat de exacte definitie is van mediapsychologie kunnen we de applicatie Instagram gaan ontleden. In de mediapsychologie wordt ervan uitgegaan dat er psychologische processen van invloed zijn op hoe mensen media informatie verwerken. Hierbij worden de volgende processen onderscheiden: -
Selectie en interactie Aandacht en arousal Waarderen en onthouden Begrijpen & Interpreteren Attitude & Overreding
Met psychologische processen bedoelen we de al dan niet waarneembare objectieve processen in de hersenen (http://nl.wikipedia.org/wiki/Psychologie, geraadpleegd op 19 mei 2012). Door deze processen te betrekken op Instagram kunnen we kijken hoe de gebruiker de applicatie ontvangt en welke factoren van belang zijn. In figuur 1 zie je het model van media-informatie verwerking, in dit model zie je de plaats waar de processen van toepassing zijn bij het verwerken van informatie.
Medium
Ontvanger
Boodschap
Selectie & Interactie
Effecten: -
Figuur 1
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
Aandacht & Arousal Waarderen Onthouden Begrijpen & Interpreteren Attitude & Overreding
9
Selectie Mensen zijn behoorlijk ontwikkeld in het keuzegedrag, ze zijn dus erg selectief. Één belangrijke reden waarom mensen selectief zijn, is de behoefte om ten alle tijden in evenwicht te zijn. Een mens wil graag consistent zijn of met andere woorden; een mens zoekt graag informatie uit die met zijn opvattingen overeenstemt. Wanneer een mens niet meer consistent is wordt dat als onprettig ervaren. Dit kan zich ook wel uitten in mood management, hierbij streven mensen naar media dat in evenwicht is met zijn/haar stemming, zoals rustige klassieke muziek na een hele drukke dag. In Instagram wordt het aspect mood management naar mijn mening omgedraaid. De gebruiker kiest niet welke media (en dus stemming) hij/zij tot zich neemt. Maar men kan kiezen welke stemming de wereld wordt ingezonden, dit door middel van het gebruik van “filters”. Een filter is de mogelijkheid om de “look en feel” van een foto aan te passen (zie figuur 2). Hierdoor is het erg gemakkelijk voor de gebruikers om een foto te maken die aansluit bij hun “mood” ofwel stemming. Tientallen foto’s maken en toch niet de sfeer kunnen creëren die de reden was voor het maken van de foto is er dus niet meer bij. Daarbij zijn er veel diverse filters en voor iedereen wat wils. Men hoeft dus geen keuze te maken tussen verschillende software aanbieders voor zijn beoogde foto, Instagram heeft het allemaal. Naar mijn mening is het kunnen kiezen van filters die bij een stemming past een belangrijk onderdeel in het keuze proces. Het bewerken van foto’s is niet voor iedereen weggelegd en vaak een lastige en tijdrovende bezigheid. Met deze applicatie is het erg gemakkelijk, en altijd beschikbaar.
figuur 2
Bereikbaarheid Een groot voordeel voor Instagram is het feit dat het format van Instagram een applicatie is. Dat betekend dat het programma mobiel te gebruiken is en aangezien tegenwoordig meer dan de helft van de Nederlanders in het bezit is van een smartphone (CBS, de laagste rekening) kan Instagram gebruikt worden door een grote groep mensen. Doordat smartphone gebruikers de telefoon bijna altijd bij zich hebben en deze voor zeer verschillende activiteiten kunnen gebruiken (denk aan tv kijken, internetten, radio luisteren, contacten onderhouden, het nieuws lezen enz.) is de “media dag” zoals gepresenteerd in figuur 3 door H. Antiken en S. Kangas uit 2004 sterk verouderd. Media consumenten zullen dus niet zo zeer meer diverse mediums hoeven te benaderen maar kunnen voor alle zaken terecht op de smartphone. Dit maakt het apparaat een zeer geïntrigeerd en aanwezig product binnen het alledaagse leven. Door deze integratie is de bereikbaarheid van Instagram zeer groot en wordt het ervaren als vanzelfsprekend.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
10
Figuur 3 Media gebruik gepresenteerd in een vorm van ‘een media dag’. (H. Antiken, S. Kangas, Three views on mobile cross media entertainment, 2004)
Generaties Instagram is een platform dat gebaseerd is op mobiel gebruik, de applicatie heeft dan ook geen website. Naar mijn mening is Instagram hiermee zijn toekomst vooruit en heeft het een voorsprong op concurrentie zoals Facebook en Flickr. Waarom dit mobiele gebruik zo belangrijk is? Zoals we eerder zagen vergroot het de bereikbaarheid van Instagram, maar buiten dat is mobiel ook de nieuwe generatie. Zo is er een driedeling tussen Web 1.0 (online), web 2.0 (sociaal) en zal er nooit een web 3.0 ontstaan, want dat is mobiel! Echter is het niet mogelijk, of heel moeilijk, voor een bedrijf opgestart in zijn “generatie” om ook succesvol te zijn in een nieuwe generatie. Om een paar voorbeelden te geven; Google groot geworden tijdens Web 1.0, heeft er veel moeite mee om mee te komen in Web 2.0, denk maar eens aan het floppen van Google +, het sociale netwerk van Google. Hetzelfde geld voor Flickr (de website om online foto’s te delen) dat nu nog probeert de slag te maken om een sociaal en mobiel bedrijf te worden maar hierin lijkt te mislukken wat resulteert in het verlies van gebruikers aan bijvoorbeeld Instagram. Maar hetzelfde voorbeeld is te vinden in Facebook (Web 2.0), dat nu alle zeilen in moet zetten om mee te komen in het nieuwe tijdperk: Mobiel (Forbes, 30 april). Instagram is één van de grondleggers van het nieuwe paradigma mobiel. Hierdoor heeft het voorlopig een voorsprong maar zal alles behalve lui mogen worden. Het bedrijf zal er goed aan doen om naar nieuwe ontwikkelingen binnen de technologie te blijven kijken, want dat er een nieuw tijdperk aan gaat komen dat is zeker maar hoe dit er uit gaan ziet en hoe Instagram hier gebruik van gaan kan maken, dat is nog erg onzeker.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
11
Parasociale interactie Parasociaal wordt omschreven als de inter-persoonlijke relatie waarbij één partij een hoop weet over de ander, maar de ander niet. Hiermee wordt bedoelt de manier waarop mediagebruikers reageren op mensen die in media optreden. Het oeroude voorbeeld hierbij is kinderen die naar een poppenspel van Jan Klaassen schreeuwen: “Jan Klaassen kijk uit!” Maar wat heeft dat te maken met Instagram? Ten eerste gaat parasociale interactie automatisch. Door de snelheid van technologische veranderingen in de media zijn onze hersenen nog niet in staat geweest om mee te evolueren. Onze hersenen ervaren alle interactie als echt, volgens onze hersenen bestaat er niet iets zoals communicatie via iemand anders dan een persoon. Daardoor hebben mensen snel de neiging personen te herkennen in producten of media en dus ook in sociale media. Die sociale mediums maken ons in staat om een parasociale relatie aan te gaan met mensen aan de andere kant van die wereld, die we misschien nog nooit hebben ontmoet. Doordat mensen in de berichtgeving praten over hun leven geeft dit een gevoel van betrokkenheid. Dit kan ook zorgen voor het gevoel dat men de persoon in kwestie kent en hem/haar toevoegt aan zijn/haar “circle of peers”, echter heb je deze persoon amper of nooit gesproken. Met Instagram wordt er puur gecommuniceerd via foto’s met daarbij eventueel een korte tekstuele uitleg. Andere sociale netwerken zijn vaak gebaseerd op enkel tekstberichten of een combinatie van tekst en visuele berichtgeving. Mijn mening is dat het gebruik van beeld ons veel beter in staat stelt om een parasociale relatie aan te gaan. Ten eerste kan men een beter beeld scheppen van de persoon waarmee ze contact hebben en daarbij wekken beelden meer gevoelens op dan woorden. De uitdrukking gaat niet voor niets; “een beeld zegt meer dan duizend woorden”. Daarbij ben ik van mening dat door het gebruik van de eerder genoemde filters de gebruiker ook veel beter een sfeer of een emotie mee kan geven met het bericht. Wat het voor de volger eenvoudiger maakt om de verzender te begrijpen en op te gaan in zijn of haar belevingswereld. Ten tweede zorgt het gebruik van beeld dat het aantal prikkels die de waarnemer binnen krijgt toeneemt, ook wel een verhoogd arousal niveau genoemd. Het onderwerp arousal en aandacht wordt verder toegelicht in het volgende hoofdstuk. Het besef dat beeld erg belangrijk is voor het creëren en ondersteunen van een parasociale relatie is inmiddels ook duidelijk aanwezig bij concurrerende partijen van Instagram zoals Twitter en Facebook. Twitter ondersteunt bijvoorbeeld sinds juni 2011 de mogelijkheid om foto’s the versturen via het platform (nu.nl, geraadpleegd op 28 juni 2012). Facebook is sinds mei 2012 bezig met het verbeteren van de opzet van zijn tijdlijn, waarbij foto’s een belangrijkere functie krijgen toegewezen en groter zullen worden weergeven. Het besef echter dat de persoonlijke relatie erg belangrijk is binnen sociale media is natuurlijk niks nieuws, de naam social media verklapt een hoop.Toch mag niet onderschat worden hoe belangrijk de aanwezigheid van sterke persoonlijke relaties voor een applicatie als Instagram kan zijn. Sociaal contact is immers niet voor niets de derde menselijke behoefte zoals te zien in figuur 3.
Figuur 3 Menselijke behoeften, Pyramide van Maslow, 1943
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
12
Arousal en aandacht In het vorige hoofdstuk bespraken we al even snel het gebruik van beeld om het arousal gehalte te verhogen. Arousal is een verhoogde activiteit van het zenuwstelsel en kan ook wel gezien worden als een fysieke opwinding of alertheid. Aandacht volgt na arousal en is het proces waarbij het brein wordt ingeschakeld om een zintuiglijke ervaring op te nemen. Belangrijk om te weten is dat arousal voor een grote mate verantwoordelijk is voor de aandacht die iemand kan opbrengen. Reeves, Lombard en Melwani hebben in 1992 onderzoek gedaan naar het gebruik van (meetbare) afstand, wat ook toepasbaar is op het onderwerp arousal, aandacht en parasociale interactie. Uit dit onderzoek bleek dat in de gewone dagelijkse omgang afstand een belangrijke rol speelt tussen mensen. In de Nederlandse cultuur ervaren we het bijvoorbeeld als bedreigend als mensen dichtbij komen staan, dit verzorgt een verhoogde activiteit van het zenuwstelsel en verhoogt de duur en emotie van de interactie. Naar uitkomst van het onderzoek blijkt dat dit verschijnsel ook is toe te passen binnen het gebruik van beeldschermen. Het gebruik van visueel materiaal, mensen in beeld en close ups verhogen dus het prikkelniveau van de waarnemer. Dit verhoogde prikkelniveau zal het aantrekkelijk maken voor de gebruiker om de bron van de prikkels vaker op te zoeken, in dit geval Instagram. Maar ook zal het de verzender het bericht koppelen aan de ontvangen prikkels en geneigd zijn naar het creĂŤren van een inter-persoonlijke relatie. Een ander fenomeen, genaamd de post-arousal blokkade, uit de mediapsychologie weet Instagram mooi te voorkomen. Een post-arousal blokkade ontstaat wanneer het menselijke informatieverwerkingssysteem zo veel stimuli te verwerken krijgt dat het dichtklapt en even geen capaciteit meer heeft om nieuwe stimuli te verwerken. Door de heldere en simpele opzet en opmaak van Instagram weet het deze overdaad in te perken. Dit in mijn mening in tegenstelling tot diverse concurrenten waar de extra functionaliteiten, opties en impulsen men om de oren vliegen. Deze overdaad aan prikkels kan ook invloed hebben op de mate waarin gebruikers aandacht kunnen opbrengen voor de applicatie. Het menselijke brein heeft een beperkte grens om informatie bewust te kunnen verwerken, namelijk George Millers alom bekende magic number seven. Een mens kan maximaal voor 7 (+/-2) dingen tegelijk aandacht hebben. Dit verschil in het gebruik van aandachtspunten kunnen we goed zien in figuur 4, 5 en 6. In deze figuren zijn de verschillende interfaces van Facebook, Twitter en Instagram naast elkaar gezet. Hierbij zie je onderdelen in de interface die de aandacht vragen van de gebruiker, elk onderdeel is rood omrand. Zoals zichtbaar vragen de verschillende functionaliteiten van Facebook veel aandacht, meer dan zeven echt verschillende onderdelen strijden met elkaar om de aandacht. Gebruikers van Facebook zullen hierdoor maar selectief aandacht op kunnen brengen wat afbreuk doet aan de herinnering aan het gebruikte medium. Instagram daarentegen stelt zich een stuk gebruiksvriendelijker op voor het menselijke brein en maakt gebruik van drie tot vier punten die de aandacht vragen van de gebruiker. Hierdoor zal naar mijn mening de gebruiker veel bewuster bezig zijn met de applicatie en de punten die aandacht vragen, wat de waardering en herinnering van de applicatie ten goed zal komen. Over waardering en onthouden hebben we het in de volgende hoofdstukken.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
13
Figuur 4, Interface Facebook juni 2012
figuur 5, Interface Twitter, juni 2012
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
14
figuur 6, Interface Instagram, juni 2012
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
15
Waarderen Waardering is een subjectieve aangelegenheid en wordt door iedereen anders gedaan. Het concept waardering is daarom te beschouwen als een oordeel gebaseerd op emotie. Het gaat bij een waardering om een gevoel voor, voorkeur of afkeer van het getoonde. Uit onderzoek is gebleken dat er zich affectieve processen afspelen die buiten ons bewustzijn omgaan, ze gaan dus geheel automatisch en hier kunnen we geen invloed op uitoefenen! Het gebruik van filters is in de waardering van Instagram is naar mijn mening van cruciaal belang. Momenteel vind er zich een wereldwijde economische recessie plaatst. Mensen zijn sober gestemd en verlangen terug naar die tijd dat alles beter was, nostalgie is daarbij een megatrend. Want dat is het algemene gevoel dat er heerst in de maatschappij; vroeger was het beter. Instagram speelt in op deze trend door filters aan te bieden die foto’s het gevoel geven alsof zij zich afspelen in de tijd “dat het beter was”. Waarnemers van deze nostalgische foto’s ervaren per definitie een goed gevoel door de bagage van de waarnemer; het maatschappelijke verlangen naar vroeger. Echter in mijn opinie kan dit ook een struikelblok voor Instagram gaan vormen. Door zich te veel te focussen op de trend nostalgie zijn ze minder flexibel om mee te groeien met nieuwe trends en dat die er gaan komen dat is een zekerheid. Daarbij richt de applicatie zich nu voornamelijk op het verspreidden van een goede gevoel wat tot nu toe succesvol lijkt uit te pakken. Echter kan deze positieve informatie snel gaan vervelen. Zo hebben Newhagen & Reeves in 1991 onderzocht dat mensen niet van negatieve informatie in de media houden (wie vindt het nu immers leuk om naar een bloedbad te kijken). Aan de kant hebben ze ook ondervonden dat mensen negatieve informatie beter onthouden dan positieve informatie. De verklaring hiervoor ligt ook in de evolutie waar onze voorouders meer aandacht nodig hadden voor gevaren om te overleven. Negatieve informatie zal dus beter onthouden worden maar zal ook een grotere arousal veroorzaken. Zoals we al zagen in het hoofdstuk “Arousal en aandacht” kan de gebruiker met deze verhoogde arousal zich beter focussen op de materie, wat positieve gevolgen zal hebben voor het opslaan van de informatie. Op het psychologische proces onthouden gaan we dieper in gedurende het volgende hoofdstuk “Onthouden”.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
16
Onthouden Het voornaamste doel van informatievoorziening is het onthouden en begrijpen van de boodschap door de ontvanger. Maar dat is niet al te gemakkelijk, want zoals zichtbaar in figuur 4 t/m 6 krijgt een sociaal netwerk gebruiker een bombardement aan informatie om zijn of haar oren geslingerd. De onderzoeker Lang beschrijft in zijn onderzoek “The limited capasity model of mediated message processing” het model van beperkte capaciteit voor het verwerken van media informatie. In dit onderzoek ondervond hij dat er drie stappen van invloed kunnen zijn op het onthouden van informatie. In dit model wordt er vanuit gegaan dat door beperkingen in ons geheugen er tijdens het verwerken informatie verloren gaat. De volgende drie stappen staan in het model centraal; - Het coderen van informatie; - De opslag van informatie; - Het terugvinden van informatie. Wanneer er in de binnen de applicatie met al deze 3 vlakken rekening wordt gehouden zal dit het onthouden van de berichtgeving en de applicatie versterken. Het coderen van informatie In deze periode van het informatieverwerkingsproces zijn de zintuigen en het korte termijn geheugen verantwoordelijk voor het oppikken van informatie. Echter wat in het brein terechtkomt is nooit een identieke kopie van de boodschap, maar stukjes selectie van de ontvanger. Zo bepaalt bijvoorbeeld de snelheid van een medium in welke mate de ontvanger de informatie volledig kan begrijpen. Bij de applicatie Instagram is er de mogelijkheid om je eigen tempo van informatieverwerking te bepalen, ook wel interne pacing genoemd. Echter is het sociale medium hier niet de enige in. Bij bijna alle sociale media bepaalt men zelf de snelheid waarin de informatie opgenomen wordt. Signalen worden door de ontvanger maar voor een korte termijn in het geheugen bewaard en als het continue nieuwe informatie ontvangt zullen de eerdere stimuli worden overschreven, hierbij komt de opslag van informatie van pas. De opslag van informatie. Onder de invloed van het eerder genoemde selectieproces worden delen van de ontvangen informatie in het lange termijn geheugen opgeslagen. Echter wordt het geheugen belemmerd door capaciteitsbeperkingen. Gelukkig voor Instagram is de mens vooral een visueel dier, in het proces van de informatieverwerking krijgen visuele signalen voorrang op de auditieve signalen ook wel visuele dominantie genoemd (Posner et al. 1976). Een mooi voorbeeld hiervan is een onderzoek van Wember (1976). In een onderzoek liet hij aan kijkers een documentaire zien waarin beelden werden getoond van het alledaagse Engelse leven tijdens de periode van de IRA welke begeleid werden door commentaar. Hierin speelde hij met beeldwisselingen, beweging in beeld en camerabewegingen zoals zoomen, wat stuk voor stuk aandachttrekkers zijn en de verhaallijn werd toegevoegd doormiddel van het gesproken commentaar. Dit format werd door de kijkers ervaren als interessant om naar te kijken en 80% gaf aan het programma informatief te vinden. Maar wat bleek, slechts 20% van de kijkers had de relevante informatie onthouden. (Mediapsychologie, Ard Heuvelman, 2003; 106) Dankzij zijn visuele opzet is het netwerk Instagram beter dan zijn concurrentie in staat om een blijvende indruk achter te laten en te zorgen dat na het gebruik van diverse sociale media op een dag Instagram het medium is dat de gebruikers het beste hebben onthouden. Echter zoals we al eerder in het hoofdstuk “Parasociale interactie” zagen heeft de applicatie geen alleenrecht (meer) op dit visuele “snufje”.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
17 Het terugvinden van informatie De laatste stap in het onthouden van informatie is de mogelijkheid om de informatie terug te vinden. De mate waarin het geheugen informatie kan terugroepen, wordt bepaald door de kwaliteit van de codering en in hoeverre de informatie in termen en associaties is opgeslagen. Zo kan het best zijn dat informatie wel is opgeslagen maar door de weinige associaties veel aanwijzingen nodig heeft om teruggevonden te kunnen worden. Denk maar eens aan een vriend die herinneringen komt ophalen over “die roadtrip in 1980” maar je eigenlijk niet zo goed meer weet welke roadtrip hij bedoeld totdat er verteld wordt over het barbecueën op het strand, de doorgedraaide buren en het vreselijke weer. Instagram nam deze associaties wel heel letterlijk en maakt het zo mogelijk om zo een “hashtag” aan je foto toe te voegen. Deze hashtag maakt het mogelijk voor zoekmachines of voor geïnteresseerde in het onderwerp om gemakkelijk alle associaties bij dit woord te vinden. Echter hier is Instagram ook niet uniek in, Twitter maakte het zelfs al eerder mogelijk om hashtags toe te voegen aan je bericht.
Figuur 7, hastags van Instagram.
Op het gebied van onthouden weet Instagram zich dus naar mijn mening niet te onderscheiden van zijn concurrentie. Zoals we zagen in het hoofdstuk “Arousal en aandacht” kan de eenvoudige opzet van de applicatie bijdrage aan het aandachtsniveau van de gebruiker en ervoor zorgen dat de hersenen een post-arousal blokkade vermijden. Om zich op dit terrein te onderscheiden zal Instagram er naar mijn mening verstandig aan doen om zijn simpele opzet nog verder door te voeren zodat de gebruiker aan minder onderdelen aandacht hoeft te geven en deze dus beter zal onthouden. Daarbij kan de applicatie een sterker onderscheid maken in onderdelen die als belangrijk worden ervaren. Door dit onderscheid uit te vergroten zal het beter mogelijk en duidelijker zijn voor de gebruiker om te weten welke associaties hij of zij op moet slaan. Ook hierdoor zal gebruiker beter in staat zijn informatie terug te roepen uit het geheugen en dus te onthouden.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
18
Interpreteren Interpreteren is toch wel het geen waar alles om draait bij de applicatie Instagram. Aangezien dit niet gelijk heel vanzelfsprekend is zal dit psychologische proces in dit hoofdstuk verder toegelicht worden. De context waarin een boodschap geplaatst wordt is van invloed op het verwerken en interpreteren van die mediaboodschap. In het geval van Instagram worden de foto’s altijd in een context geplaatst, namelijk de filter. De filter geeft de betekenis aan de foto en beïnvloed hoe de foto geïnterpreteerd wordt. Zoals we al eerder in het hoofdstuk “Parsociale interactie” zagen vergroot dit de kans dat de communicerende partijen elkaar begrijpen, maar ook zorgt het dat er een duidelijke associatie aan het bericht wordt gegeven. Zoals we in het hoofdstuk “Onthouden” zagen maakt het gebruik van associaties dat de gebruiker de informatie terug kan vinden in het geheugen. Daarbij door het in een context te plaatsen geeft de afzender een bepaalde emotie aan een bericht en dit maakt het makkelijker voor de ontvanger om de informatie al dan niet te waarderen. Immers als ontvanger een waardeoordeel over een droog feitje creëren is lastiger dan een droog feitje waarbij je een emotie ervaart. Maar maakt de concurrentie ook gebruik van het effect van interpretatie? Ja en nee. Gebruikers van sociaal netwerk sites plaatsen automatisch zijn/haar bericht in een context, namelijk dat van een sociaal netwerk, een vriendschappelijke en persoonlijke omgeving. Maar Instagram tilt het een niveau hoger, Instagram geeft de gebruiker de mogelijkheid om de foto te framen, oftwel een betekenis te geven aan een foto en dat is positief! Mensen vertellen namelijk graag dingen omdat ze zijn of haar mening wereldkundig willen maken. Achter elke communicatie-uiting zit een doel namelijk overreding, hierover meer in het volgende hoofdstuk “Attitudes en overreding”. Door het aanbieden van deze mogelijkheid tot framing maakt Instagram het wel heel gemakkelijk voor de gebruiker om zijn mening te vertellen, wat bedraagt aan de algemene waardering van de applicatie.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
19
Attitudes en overreding In dit hoofdstuk kijken we naar de psychologische processen attitudes en overreding. Daarbij kijken we in hoeverre Instagram in staat is om attitudes zo te beïnvloeden dat mensen het sociale netwerk zullen en willen (blijven) gebruiken. Met een attitude bedoelen we de emotionele beoordeling van een willekeurig object, oftewel het beschrijft hoe positief of negatief we ergens tegenover staan. Overreding daarentegen gaat over het veranderen en vormen van deze attitudes. Mijn mening is dat een belangrijk aspect van het succes van Instagram te wijten is aan de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van de applicatie zoals die ervaren wordt door de gebruikers. Door deze positieve beleving is Instagram in staat om de gebruikers te beïnvloeden tijdens het vormen van zijn/haar attitude tegenover de applicatie. Geloofwaardigheid De geloofwaardigheid van een medium wordt door mediagebruiker als erg belangrijk ervaren en speelt een in een belangrijke rol in het proces van de vorming van de attitude. Een boodschap wordt dan ook al snel overtuigender gevonden wanneer deze van een geloofwaardige bron afkomt. Zoals we in het hoofdstuk “parasociale interactie” al zagen zijn veel contactpersonen binnen het sociale netwerk bekenden van elkaar of worden bekenden van elkaar middels de applicatie. Vrienden die aanwezig zijn op het sociale netwerk en die de applicatie waarderen zullen dus wederzijds gebruikers/vrienden aantrekken of behouden. Ook is het gebruik van meningen van andere terug te vinden in de beoordeling voor de applicatie in de app store zoals te zien in figuur 8. Vrienden spelen tijdens het vormen van een mening een belangrijke rol, zij zijn de directe sociale omgeving van de gebruiker en die mening wordt als erg waardevol en betrouwbaar ervaren.
Figuur 8, Klantwaardering Instagram in appstore.
In deze attitudeontwikkeling heeft de simpelheid van de applicatie ook een belangrijke rol gespeeld. Door zijn eenvoudige en aantrekkelijke vorm is de applicatie voor een grote doelgroep te bereiken. Het weglaten van complexiteit voorkomt dat mensen afhaken en zorgt dat de informatie sneller wordt begrepen, dit komt ook de geloofwaardigheid ten goede wat een positieve bijdrage brengt aan het vormen van de attitude. Daarbij profiteert Instagram ook nog van oude attitudes van de maatschappij tegenover traditionele media. Sinds de ontwikkeling van de fotografie omtrent 1830 werd opgenomen beeld (zowel film als foto) gezien als “het vastleggen van de waarheid’ (Wikipedia, geraadpleegd op 4 juli 2012). Pas sinds het stelselmatig gebruik van beeldbewerking zoals het toepassen van Photoshop zijn er veranderingen ontstaan in deze attitude en wordt een beeld minder snel ervaren als de realiteit, maar nog steeds heeft beeld binnen de media een overtuigende positie. Gebruikers van Instagram zijn door de applicatie in de positie beeld, en dus de werkelijkheid, te versturen naar zijn of haar vrienden. Door het gebruik van filters prikkelt Instagram het nostalgische gevoel zoals besproken in het hoofdstuk “Waarderen”, wat ook weer direct verwijst naar het tijdperk
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
20 waarin beeldbewerking nog niet standaard werd toegepast en beelden de realiteit afbeelden. Instagram maakt hier in sterkere mate gebruik van dan zijn concurrentie waarbij er veelal tekstberichten worden verstuurd. En welk bericht is immers betrouwbaarder? De vriend die zegt ‘” op de fiets te zitten met écht te gek weer!” of een afbeelding met daarin een fietser met daadwerkelijk, heerlijk weer? Dit is aspect is naar mijn mening zeer belangrijk voor het succes van de applicatie. Er is dan ook in zekere mate een tendens te zien waarin gebruikers van concurrerende sociale netwerken onzin moe worden. Contactpersonen die het netwerk gebruiken als een etalage voor zijn of haar rooskleurige leven middels een overdreven en twijfelachtige berichtgeving. Bij Instagram wordt eerder de puurheid van iemands leven weergeven en is het aan de gebruiker te beoordelen of dit als rooskleurig beoordeeld mag worden. Als laatste heeft deze eerder genoemde puurheid ook betrekking op de algehele applicatie. Waar veel concurrerende partijen bol staan van duistere afspraken rondom de intellectuele eigendoms en gebruikers rechten is Instagram daarentegen heel duidelijk en eerlijk. Materiaal geplaatst op het sociale netwerk blijft eigendom van de gebruiker en wordt niet overgedragen aan de applicatie. (http://instagram.com/legal/terms/, geraadpleegd op 4 juli). Hierdoor verkleind Instagram de stap richting zijn netwerk en heeft de applicatie een vriendelijk imago.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
21
Conclusie: Mijn conclusie is dat de applicatie Instagram veel overlap vertoond met concurrerende sociale netwerken maar toch in staat is geweest om een eigen karakter te creëren. Hoewel zoals we in dit onderzoek hebben kunnen zien er een hoop psychologische processen zijn die een aandeel hebben gehad, zijn er drie factoren zijn die de belangrijkste bijdrage hebben geleverd aan het succes van Instagram. Namelijk te noemen; -
de mobiele aanwezigheid, de visuele insteek, de eenvoudige opzet.
Mobiel Doordat Instagram enkel een mobiel format is heeft zoals verwacht “generatie Y” die altijd een mobiel op zak heeft meegewerkt aan de totstandkoming van Instagram’s huidige positie. Zij zijn de generatie die Instagrams vanzelfsprekendheid en bereikbaarheid hebben omarmd om het moderne bedrijf te laten zijn wat het nu is. Visueel De visuele kant van Instagram is zeer belangrijk geweest voor de beleving van de applicatie. Het speelt vooral in op de emotie van de gebruiker en weet op die manier een blijvende plek in het hart te creëren. Eenvoudigheid Naast mobiel en visueel is de applicatie vooral ook heel erg handig. Alles in de applicatie is goed begrijpbaar en de hele opzet spreekt veel mensen aan. Deze duidelijkheid is vindbaar in zowel de bruikbaarheid van de applicatie als in de rechten van de applicatie. Al met al vormen deze 3 aspecten de belangrijkste succesfactoren van de applicatie en weet Instagram ondanks de vele overlappingen met de concurrentie zeer goed zijn eigen voordelen te benadrukken en een plek te bemachtigen tussen de grote internationale concurrentie. Naar mijn mening is het dan ook goed voor Instagram om zijn puurheid na te blijven streven zowel op mobiel, visueel en in de opzet en moet het bedrijf zich vooral niet laten afleiden door het succes dat het geboekt heeft.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
22
Bijlagen Bronnenlijst
Omschrijving Digitaal document
Referentie http://mediapsychologie.nl/
Verwijzing Mediapsychologie.nl, Onderdeel van Grey Matters, geraadpleegd op 21 mei 2012 Media, Wikipedia, geraadpleegd op 19 mei 2012. Mediapsychologir, Ard Heuvelman, Bob Fennis, Oscar Peters, Boom Lemma, 3e druk, 2011 Video: Frankwatching, Online communicatie moet meer visueel, juni 2009
Database
http://nl.wikipedia.org/wiki/Media
Digitaal document met dezelfde papieren versie
Mediapsychologie, Ard Heuvelman, Bob Fennis, Oscar Peters, Boom Lemma, 3e druk, 2011
Video
Online communicatie moet meer visueel http://www.frankwatching.com/archive/2009/06/04/v ideo-interview-online-communicatie-moet-meervisueel/
Blog
ttp://www.frankwatching.com/archive/2012/05/24/co ntentstrategie-skip-gortdroge-feiten-vertel-verhalen/
Database
http://nl.wikipedia.org/wiki/Hyves
Blog
http://www.iphoneclub.nl/181161/instagram-heeft50-miljoen-gebruikers/
Database
http://nl.wikipedia.org/wiki/Facebook
Database
http://nl.wikipedia.org/wiki/Sociale_media
Social Media, Wikipedia, geraadpleegd op 25 juli 2012
Database
http://nl.wikipedia.org/wiki/Applicatie
Applicatie, Wikipedia, geraadpleegd op 25 juli 2012
Database
http://en.wikipedia.org/wiki/Instagram
Instagram, Wikipedia, geraadpleegd op 25 juli 2012
Website
http://woordvanhetjaar.vandale.nl/
Blog
http://www.xead.nl/instagram-als-social-network
Database
http://www.encyclo.nl/begrip/Sociaalnetwerksite
Van dale, Woord van het jaar, geraadpleegd op 25 juli 2012 Instagram als social network, Xead, geraadpleegd op 25 juli 2012 Sociaalnetwerksite, Encyclo, geraadpleegd op 26 juli 2012
Frankwatching, Skip gortdroge feiten en vertel verhalen, mei 2012 Hyves, Wikipedia, geraadpleegd op 25 juli 2012 Instagram heeft 50 miljoen gebruikers, Iphoneclub, geraadpleegd op 26 juli 2012 Facebook, Wikipedia, geraadpleegd op 25 juli 2012
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
23 Online artikel
Database
http://www.forbes.com/sites/ericjackson/2012/04 /30/heres-why-google-and-facebook-mightcompletely-disappear-in-the-next-5-years/2/ http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/vrije-tijdcultuur/publicaties/artikelen/archief/2011/2011067-pb.htm
Online artikel
http://www.delaagsterekening.nl/blog/2012/03/o pmars-smartphones-in-nederland-niet-te-stuiten
Online artikel
http://www.nu.nl/internet/2530532/fotodiensttwitter-officieel-aangekondigd.html
Online artikel Encyclopedie
http://www.businessinsider.com/instagram-201011 http://nl.wikipedia.org/wiki/Generatie_(sociologie)
Encyclopedie
http://nl.wikipedia.org/wiki/Fotografie
Forbes, Eric Jackson, april 2012, geraadpleegd op 28 juni 2012 CBS, Mobiel internetten fors toegenomen, oktober 2011, geraadpleegd op 28 juni 2012 De laagste rekening, opmars smartphones in Nederland niet te stuiten, maar 2012, geraadpleegd op 28 juni 2012. Nu.nl, juni 2012, geraadpleegd op 28 juni 2012 Business Insider, geraadpleegd op 1 juli 2012 Wikipedia, geraadpleegd op 2 juli 2012 Wikipedia, geraadpleegd op 4 juli 2012
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
24
Verklarende woordenlijst Applicatie: Een applicatie is een computerprogramma dat bedoeld is voor de gebruikers. Veelal mobiel gebruikt waarbij de afkorting “app” wordt toegepast. Berichtgeving: De (individuele) berichten/informatie die geplaatst wordt op sociale netwerken. Comment: De reactie op een bericht. Facebook: Internationaal sociaal netwerk. Filter: Manier van beelbewerking waarbij gespeeld wordt met kleuren, contrast, verzadiging. Flickr: Internationaal sociaal netwerk. Foto applicatie: Een applicatie waarbij de focus ligt op het maken of gebruiken van foto’s. Google : Een online zoekmachine. Google +: Internationaal sociaal netwerk. Hashtag: Een woord dat een associatie toevoegt aan een bericht. Hyves: Nederlands sociaal netwerk. Instagram: Internationaal sociaal netwerk. Like: Uiting op sociale netwerken om je waardering over een object uit te spreken. Media: Alle mediums die dienen tot overdracht van informatie. Mood management: Het organiseren van een menselijke stemming. My Space: Internationaal sociaal netwerk. Netlog: Internationaal sociaal netwerk. Photoshop: Programma ter behoeve van fotobewerking. Psychologische processen: Processen die ter beïnvloeding zijn van belevingen en gedragingen. Smartphone: Een mobiele telefoon die uitgebreidere computermogelijkheden biedt. Social media: Verzamelbegrip voor online platformen waar de gebruikers de inhoud verzorgen. Hoofdkenmerken zijn interactie en dialoog tussen de gebruikers onderling. Tijdlijn: Het onderdeel van een sociaal netwerk waar het overzicht van activiteiten te vinden is. Tumblr: Internationaal sociaal netwerk. Twitter: Internationaal sociaal netwerk. Uploaden: Computerjargon voor het verzenden van bestanden of andere gegevens van de ene computer naar de andere computer Volger: Een persoon die op de hoogte blijft van mens activiteiten in de online wereld. Web 1.0: Een term gebruikt om de conceptuele evolutie van het wereldwijde web te beschrijven.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD
25
Reflectieverslag Dit onderzoek heb ik gemaakt als een herkansing voor het vak “seminar” gegeven aan de Hogeschool Utrecht. De voornaamste aanmerkingpunten op mijn vorige onderzoek waren dat ik niet genoeg mijn eigen visie op het onderwerp vertelde, weinig eigen kennis had toegevoegd aan de stof en het onderwerp te breed was. Gedurende dit onderzoek heb ik geprobeerd al deze punten te verbeteren. Persoonlijk vind ik dat ik hier in redelijke mate geslaagd in ben. Het voornaamste probleem waar ik alsnog tegenop liep was het vormen van je eigen mening en dit onder woorden brengen. Hierbij vroeg ik me vooral af, wanneer is iets je eigen mening? Vaak ontwikkel je deze mening door te luisteren naar anderen en verschillende kanten van een verhaal te horen. Maar wanneer is het dan kopiëren en wanneer is het een eigen mening? Daarbij had ik de sterke neiging om de analyse zo te vertellen dat ik het woord ‘ik’ wegliet, hierdoor kan het al snel lijken of je niet je eigen mening verteld. Ik ben benieuwd en hoop dit ook in de beoordeling terug te krijgen of ik er toch in geslaagd ben om mijn eigen mening te formuleren. Ik vond het zeer leerzaam om juist dit onderzoek, zo kort na het vorige, nogmaals uit te voeren en heb onderdelen van het onderzoek al zeer divers aangepakt. Ook ben ik tot nieuwe inzichten gekomen wat betreft het onderwerp en heb zeker het gevoel van het onderzoek geleerd te hebben.
Joline van Duin | 1575646 | Seminar Dream Discover Do| JDE_ECONCD