Pontevedra é boa vila ,
dá de beber a quen pasa ...
NA PRAZA DA PEREGRINA
Ola, Xoán:
Xa estamos en Pontevedra. Moito te boto en falta! Non me gusta nada esta cidade á que viñemos vivir. Non coñezo a ninguén e ata teño medo de saír só á rúa.
Miña nai esfórzase en contarme cousas. Díxome que Pontevedra lle debe o nome a unha vella ponte que fixeran os romanos e que máis tarde construíron outra no seu sitio. Chámanlle ponte do Burgo. Tamén me contou que durante moito tempo foi o único paso que había para atravesar o río Lérez e que, hai moitos anos, os arroaces choutaban ledos sobre os seus arcos, pero eu creo que esaxera para impresionarme. Agora hai moitas máis pontes, pero a min tanto me ten.
Hai un pouco que chegamos de ver unha fogueira de San Xoán, aquí tamén as fan. Cando viñamos de volta, pasamos por diante dos restos dunha igrexa que non ten nin teito. Chámanlle ruínas de San Domingos. Din que alí hai tumbas de vellos cabaleiros medievais.
Vivimos nun piso alto que dá á praza da Peregrina. Dende o meu cuarto podo ver a igrexa. Non é coma as outras que coñezo. Esta é redonda coma unha vieira! Ao entrar, á dereita hai unha cuncha de vieira de verdade. É enorme. Mamá aseguroume que a trouxo do océano Pacífico un tal Casto Méndez Núñez, un mariño que deu a volta ao mundo.
Tamén vexo o reloxo da igrexa. Hoxe parece talmente unha lúa branca.
Alguén cantaba na rúa. Froiaz deixou o ordenador, achegouse á ventá e pegou o nariz ao cristal.
Unha rapaza xogaba na fonte que está diante da igrexa.
A Froiaz estrañoulle que andase soa a aquelas horas. Cantaruxaba e batuxaba cos pés na auga con tal enerxía que salpicaba as torres do escudo que adorna a fonte. É o escudo da cidade.
Froiaz abriu a ventá. Algunhas muxicas das fogueiras aínda bailaban naquela espléndida noite meiga. Un aire fresco entroulle polo nariz, fíxolle cóxegas e espirrou. A rapaza, sen se sorprender, mirouno coma se o estivese a agardar. Froiaz non dixo nada, pero reparou nela. Os cabelos mouros cubríanlle o peito e as costas, parecían de charón. Os seus pantalóns prateados relucían coma a pel mollada dun golfiño.
–Veño buscarte, Froiaz. Baixa! –faloulle ela.
Froiaz quedou pampo. Como sabía o seu nome? Pero fíxolle caso e axiña apareceu ao seu carón.
–Non podes durmir, verdade? –adiviñou ela.
–Hai pouco que viñemos vivir aquí e... –xustificou el.
–Ven comigo. Ensinareiche algúns tesouros e segredos de Pontevedra.
–É que nin tan sequera sei o teu... –receou el.
–Mariña! –atallou ela, adiantándose–. Chámome Mariña. Mariña non era coma as outras rapazas. Ía descalza. A camiseta e o pantalón que levaba permitían ver parte do seu ventre e... non tiña embigo!
A Froiaz non lle faltaron ganas de lle preguntar, pero pareceulle ousado e tan só se atreveu a dicir:
–Vas descalza!
–Así podo mollar os pés cando me pete –aclarou ela.
–Non che rifan na casa? –insistiu el.
–Non. Meu pai é o Mar e miña nai, a Ría. Eles déronme moita forza...
–Moita forza... Podes levantar esta igrexa? –suxeriu Froiaz, retándoa.
–Non, pero podo contarche que foi construída a finais do século xviii e... podo levarte a tempos que xa pasaron, ao verán, ao outono, atrás e adiante, as veces que faga falta.
–Mentireira! –sentenciou el.
–Non me cres? Dáme a man e verás:
Nai Ría, pai Mar, que había neste lugar?
Pai Mar, nai Ría, que era o que aquí había?
A voz de Mariña soou coma un esconxuro e unha brisa, húmida e salgada, cegouno instantaneamente. Cando abriu de novo os ollos, non daba creto:
–Onde vai a fonte? –preguntou Froiaz.
As escaleiras do adro convertéranse nunha única escalinata moi ancha que engulira a fonte de pedra. Outra fonte de ferro fundido apareceu á súa dereita.
Unhas mozas, vestidas con saias longas de amplos voos, enchían os seus baldes de auga.
A noite volvérase día e os carros de cabalos comezaron a atravesar a praza. Atopábanse nos primeiros anos do século xx .
Era a hora da entrega das mercadorías. Naquela praza había máis barullo de carros ca de coches na actualidade.
Froiaz palideceu. Mariña apertoulle a man.
–Non teñas medo. Mentres che dea a man, non poderán vernos.
–Somos invisibles? –sorprendeuse Froiaz.
–Si. Para os demais, si –e propúxolle–: Ven, vamos entrar nesa botica. Teñen un papagaio moi simpático que se chama Ravachol.
Diante da botica, nun banco de pedra, uns homes conversaban mentres tomaban o sol. Dentro ían comezar os ensaios do coro.
Mariña e Froiaz entraron.
Dende un pedestal, Ravachol observábao todo sen deixar de peitear as ás co seu peteiro curvo. Nese instante chegou unha señora moi refinada. Levaba un sombreiro tan esaxeradamente grande que apenas permitía ver o seu rostro.
–Moi bo día teña vostede, don Perfecto. Ten perfumes de París?
–Caca-pis, caca-pis. Que feo tes o nariz! –oíuse.
A señora, ofendida, baleirou a rabia na cara do boticario:
–Desvergonzado! Iso é o que lle ensina ao seu... becho? Pois marcho comprar á de Maquieira. Ten mellores produtos e, ademais, dá xenio escoitar o seu coro; non como estas pandeiradas folclóricas que se oen aquí!
No interior comezaba a soar un agradable orfeón de voces: o grupo Aires da Terra ensaiaba un canto popular.
A cara de don Perfecto virouse branca coma a cor da súa bata. Ravachol actuaba por libre!
Deseguido voou ata a porta e comezou a dar ordes contraditorias a un cabalo, esixíndolle acelerar e frear simultaneamente, ata facer caer as froitas do carro.
–Arre! Xo! Arre! Xo!
Os pés de Froiaz craváronse no chan coma raíces dunha árbore. Estaba tan impresionado que non era quen de reaccionar, pero Mariña precisaba rir e tirou del cara á porta, antes de que as súas gargalladas os delatasen.
NA PRAZA DA FERRERÍA E EN
SAN FRANCISCO
Froiaz non podía crer que lle estivese a pasar todo aquilo. O corazón batíalle tan forte que podía sentilo na punta das dedas.
–Voute levar máis atrás no tempo para que vexas como era Pontevedra hai moitos, moitos anos... –avisouno Mariña, mirándoo aos ollos–. Non soltes a miña man e non te asustes. Imos retroceder ata o século xvi.
Nai Ría, pai Mar, que había neste lugar?
Pai Mar, nai Ría, que era o que aquí había?
Froiaz notou coma se o sacudise un raio de tormenta. Mirouna tan poderosa que sentiu centos de mans que lle premían a gorxa e lle impedían preguntar. Todo aconteceu moi rápido. Aquela brisa salgada e húmida volveuno cegar.
Ao abrir de novo os ollos, a igrexa da Peregrina desaparecera de vez. Moi preto erguíase un muro ancho e duns sete metros de alto. Parecía interminable!
–Que é isto? –quixo saber Froiaz.
–É a muralla que rodeaba a vila –falou Mariña–. Dentro vivían as persoas que pertencían á nobreza, a fidalguía e mais os artesáns que se dedicaban aos diferentes oficios, os comerciantes... Os mariñeiros vivían fóra, na Moureira.
–Na Moureira... Había mouras? –estrañouse Froiaz.
–O nome vén do latín sale muria. Os mariñeiros da Moureira pescaban moito peixe e, como lles sobraba, poñíano en salmoira, auga con moito sal, para conservalo e poder vendelo lonxe.
–Por onde se entra na muralla? –preguntou Froiaz, mirando cara a aquel muro tan alto.
–Por calquera das súas portas.
–Ten portas! –sorprendeuse o rapaz.
–Cinco delas moi importantes! Imos entrar pola porta de Trabancas –asegurou Mariña, sinalando un lateral–. É a primeira que derrubaron a finais do século xix . Había outras: a porta do camiño de Castela, que ía dar ao convento de Santa Clara; a porta da Ponte, que estaba onda a ponte do Burgo; a porta de Santa María; a de San Domingos ou porta da Vila, que é a única que se salvou das demolicións do século xix e que, máis tarde, pasou a formar parte da fachada do convento de San Francisco. Mesmo se pode ver cando volvamos á actualidade, aínda que o edificio contiguo á igrexa xa non sexa convento.
A Froiaz Pontevedra comezaba a parecerlle unha vila con moita historia.
–Pero... que hai dentro da muralla? –preguntou.
–Vamos velo!
