Tawmging beh khang laibu a nihna

Page 1



Tawmging Beh Khang Laibu A Nihna

Beh Laibu Committee 2008


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

2

Laibu bawl :

Beh Laibu Bawl Committee

Laibu bawl kum :

2008

Laibu zawh kum :

2011, Nov

Laibu bawl zah :

bu 1000

Laigual :

PLMang- Sanggam

Laibu khetna (press) :

Hebron Printing Press, Yangon


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

3

A Sunga Om Thute

Thu Masa ............................................................................................................................ 5 Nihvei Bawlna Thu.............................................................................................................. 6 Lungdampihna .................................................................................................................. 13 Khenpi I Piancilna pan Zogam tunna .................................................................................... 15 Khenpi II Khuasatna leh Beh Min Tuamtuam A. Khuasatna ............................................................................................... 22 B. Gammin leh Minam Min Kilawhna ......................................................... 30 C. Beh Nam Tuamtuam Hong Piankhiatna .................................................. 31 D. Zomi Innkuan .......................................................................................... 34 Khenpi III Tawmging beh tangthu A. Pupi Min leh Khanggui ........................................................................... 35 B. Tawmging Khang Ciaptehna A Tomin .................................................... 36 C. Tawm Ging Tate' Thu ............................................................................. 37 D. U Zaw Nau Zaw Thu .............................................................................. 42 Khenpi IV Tawmging Hausa Mangte' thu A. Pu Luah Mang' Tangthu ......................................................................... 43 B. Pu Hang Kam' Tangthu........................................................................... 43 C. Pu Mang Vum' Tangthu .......................................................................... 45 Khenpi V Tonzang Innpipa leh Tawmging Behte' Thu A. Pu Thual Vum leh Innpipa' thu ............................................................... 46 B. Tawmging Behte Lungkim Thei Lo ........................................................ 47 C. Kanki pan Nampamuan khua zuatna....................................................... 48 Khenpi VI Pu leh pa pawlkhatte' tangthu ................................................................................ 49 Khenpi VII La kiphuakte .......................................................................................................... 58 A. Tawmging Beh Lapite ............................................................................. 58 B. Aituam Late............................................................................................. 63


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

4

Khenpi VIII Degree ngahte, Uliante, Madawkte leh Gualtung Tuangte (2008 ciang) ................ 69 A. Pilna Lam Degree A Ngahte .................................................................... 69 B. Beh Sung Kumpi Lam Uliante ................................................................ 74 C. Beh Sung Madawkte leh A Tuamtuam ................................................... 75 D. Khua tuamtuam pan beh makaite (2008) ................................................ 79 Khenpi IX Zomi Pu leh Pa Ngeina Pawlkhat........................................................................... 80 A. Ngeina Tuamtuam ................................................................................... 80 B. Saizang Khua Tawmging Behte' Sahawm Dan ....................................... 84 C. Mo Pi Mo Khakna .................................................................................. 87 D. Nau Min Lawhna Thu ............................................................................. 92 E. Melmuh Leh Lukho ................................................................................ 93 Khenpi X Thu tuamtuam ........................................................................................................ 97 A. Piantit (France) Paina.............................................................................. 97 B. Meitei Gal Thu ...................................................................................... 101 C. Mangkang Kumpi Hong Khanna leh Japan gal ..................................... 102 D. Lusuang Gal Thu .................................................................................. 103 E. Paltan, Palik, Sang leh Zato Kipatna..................................................... 104 Khenpi XI Laibu Bawlna Sum Hong Sikte............................................................................ 105 A. Pu Ngul En & Pi Dal Zen leh A Tu A Tate' Thu ................................... 105 B. John Thang Khan Mang' Tangthu Tom ................................................ 109 C. Go Khan Kap' Tangthu Tom ................................................................ 110 Khenpi XII Pu Tawm Ging' Khanggui Gualhna ..................................................................... 112 A. Pu Song Hang' (Lam Hang) Khanggui Gualhna ........................................ 113 B. Pu Nei Lai' Khanggui Gualhna ................................................................... 151 C. Pu Gui Ziam' Khanggui Gualhna ............................................................... 197 D. Pu Sim Hang' Khanggui Gualhna............................................................... 241 E. Pu Mat Vung' Khanggui Gualhna............................................................... 313 F. Pu Zom Lun' Khanggui Gualhna ............................................................... 383 Khenpi XIII Huhna Sum Ngahna ............................................................................................. 396

***


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

5

THU MASA Tawmging beh pu leh pate in beh laibu neih zawh nadingin 1951 kum a kipan kimuhkhopna na nei zel zel uh hi. 1958 kumin Tedim leh Leilum a om Tawmging beh teng in kikupna na nei uh hi. Tedim Party Unit zumpi panin lai nambat 230/3/U, 23-3-1969 tawh Zomi khempeuh in i piankhiatna beh leh phung tangthu leh kizop ki nainate kaikhawm a Tedim Party Unit zumpi ah puak ciat dingin na ngen hi. Tua hun lai a i beh makai Pa Pau Za Gin leh Pa Khai Za Kham makai-in beh sung thu kikupna na bawl zel uh hi. Beh kikhop nunung pen 1971 kumin Saizang khua ah na bawl uh hi. Tua ki khopna pan committee teel in kum thum sung thu leh la na kaikhawm uh a, 1973 May 16 ni-in a khatveina Tawmging beh laibu hong bawl khia zo uh hi. Hih 1973 beh laibu pen tu in kum 30 val hong sawt to ta hi. Khang thak min kikhum nailo zong tampi hong om ta hi. Hih beh laibu dapphah in khangthakte in tangthu nakpi takin hong kan khia uh a, thumaan pawl khat muh beh in guan beh ding zong tampi mu uh hi. Tua hi aa 1973 beh laibu sung pan a maan lo thute puah pha in, a kisam teng behlap in, a tamluate khiam in, a sauluate a kitomlak ahi hi. Ta upa khanggui bek hi nawn lo-in ta numeite, i makte i mote a beh min tawh a kikhum, a cing zaw laibu hong kibawl ta hi. Pupi Tawm Ging ta pasal gukte sung pan u zaw nau zaw vai, hausa vai, pupi’ min Tawm Ging a dik zaw a hihna a kipan thu thak tampi zong kibehlap hi. Beh laibu bawlna a hangin u sung nau sung kinai zia kizop zia theih nading hi a beh dangte tawh kitelkhialhna a piang sak thei ding, gal thahna, gal matna, gal-aihna te leh tua tawh kisai la kiphuakte a hi thei zah in kong guang nawn kei uh hi. Beh sung thu piangte zong thu maan theih nading ciang bekin a tomno in kong gelh uh hi. Lo khawh singpuakna, samat sa-aihna tawh kizom gawh leh lupte kong guang uh hi. Galkap sung ulian, kumpi nasem ulian, pilna lam degree ngahte leh gual tung a tuangte hong kiguang hi. Zomite piancilna, sakhi Tawmging hong pianna leh behsung tulpigui leh tultawi thute tutung beh laibu pan kihemkhia kik hi. Mailam hun ah thumaan pen kiselcip thei lo hi, a hi mah hi i cih theih kim hun ciangin suah sak theih dingin kikem phot hi. Zomite i lai ui-in hong nek sak (Jew lai Sen kumpi-in hong sukmang sak) a kipan Zo tangthu pen lai tawh kiciamteh hi nawnlo a, a khang a khangin kam tawh kigen sawn a hih manin ciapteh dan, theih dan kibang lo tampi om ding hi. Hih laibu sunga thute zong zakhat ah zakhat (100%) maan sinsen ding kici thei lo hi. Pansan kician takin tu a sanga tangthu a maan zaw a thei i om leh mailam hunah puah pha toto ding hi hang. Khanggui hi taleh degree ngahte a kipan thu tuamtuam hong kipuak teng bek kisuaksak hi. Hong kipuak lo, a suakkha lo mi tampi ki om lai ding hi. Hong kipuakte zong laibu bawl hun sawtpi hia behlap ding tampi om khin ding hi. Tu a nihvei bawlna behlaibu in Kawlgam sung bek a huam zo pan ahi hi. Mailam hunah sim leh mal, leitung bup a huam behlaibupi khat i bawl zawh nading i lunggulh mah mah hi. Laibu khat bawl khiat nading haksa mahmah a, mawhna zon ding leh gensiat ding lamsang bel baih mahmah ahih manin kicinlahna khempeuh hong theisiam a, nong mai sak nadingun zahtakna lianpi tawh kong thum uh hi.

Laibu bawl Committee Tawmging beh laibu March 2008.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

6

NIHVEI BAWLNA THU 1973 kumin a khatveina beh laibu a bawl khia committee tungah lungdamna lianpi i ko hi. Tua laibu pen behthu phungthu a kan nuam khangthakte adingin innkiu suangpi hong suak hi. A diakdiak in laibu hong piankhiat nading thaman la lo a, siktawlai tawh a khenkhia ngiat Pa Vum Khua Thang tungah a tuam vilvel in lungdamna i pulaak hi. Hih a nihveina Tawmging behlaibu hong piankhiat nading a leikha (a phuangkhia) ahi Rev.Nang Khan Pau tungah i lungdam hi. Khua tuamtuam a zin suk a zin tohna panin beh leh phung, tu leh tate a theihhuai pipi a theihloh manin a kisuan hun om zel hi. Tua bang a om lohna dingin Tawmging beh omna khuate ah pai kawikawi in a kisam thute kum thum sung bang a kaikhawm hi. A thu kaihkhopte Tedim leh mun danga beh papi pawlkhat a lah ciangin a nihveina behlaibu bawl kik ding thukimpih uh hi. Tua ciangin Tedim khua beh laibu bawl committee a nuai-a bangin na kiseh uh hi.

1.

Pa Nang Khan Pau

Chairman

2.

Pa Cin Khen Kham

Secretary

3.

Pa Thual Kho Pau

Treasurer

4.

Pa Khup Khan Thang

Member

5.

Pa Gin Sian Thang

Member

6.

Pa Gin Khan Do

Member

7.

Pa Gin Sian Pau

Member

8.

Pa Thang Gin Lian

Member

9.

Pa Do Za Cin

(Kawlpi)

Pa Dai Lian Pau

(Tonzang) Contact Person

10.

Contact Person

Kawlpi a Pa Dam Khan Pau zong galkap sungah a hun tampi bei-in behthu phungthu thei kisa lo ahih manin 1982 kuma kipan Tawmging beh sung leh beh dangdang thutheite kiangah beh thukan hong kipan hi. Pa Tuang Do Thang leh Pa Thawng Khua Zam tawh hong kithuah in tangthu hong kan uh ciangin tampi hong mukhia uh hi. Tua a muh uh thute Kawlpi leh Tahan-Munlai ah lakkhia uh a, kithukimpih ciat hi. Kham leh zaang kigawm in beh buppi huam laibu neih zawh nading lunggulhna tawh Kawlpi ah nihvei vilvel beh sung phung sung tangthute kikupna om hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

7

(A) TAWMGING BEH BUPPI LAIBU BAWL COMMITTEE, MEETING A KHATVEINA A mun : A ni : A hun :

Siapipa Kung Za Mung' inn (Ciimnuai Bawda, Kalaymyo) 18 - 10 - 2007 8 : 00 A.M - 4 : 00 P.M

Meeting kah teng: 1. Sia Nang Suan Hau 2. Pa Tuang Do Thang 3. Pa Cin Khan Zam 4. Pa Do Za Cin 5. Sia Gin Sian Thang 6. Siapi Tuang Do Kham 7. Pa Kam Za Dal 8. Pa Khup Khan Thang 9. Pa Zam Za Kham

Kalaymyo Kalaymyo Munlai Munlai Tedim Saizang Tahan Tedim Munlai

10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.

Sia Nang Khan Pau Pa Dam Khan Pau Pa En Za Dal Pa Lian Za Thang Sia Kung Za Mung Pa Kham Khan Thang Pa Thang Khan Khen Sia Tun Kho Nang

Tedim Kalaymyo Tahan Kalaymyo Kalaymyo Kalaymyo Kalaymyo Kalaymyo

Thu kikupna ah a nuai thu teng kikhensat hi. (thukhensatte tomlakna) (1)

Beh min gelhna ah Tawmging bek zang ding.

(2)

Tawmging khuasatna teng gelh ding.

(3)

Degree ngahte gelhna-ah Pasian' thu lam leh leitung pilna lam ci-in khen ding.

(4)

Beh laibu pen committee min bek tawh bawl ding.

(5)

Tawmging beh tangthu Pa Dam Khan Pau' kanna pen a thu a la pansan kip tawh om a, a maan zaw muhbehna om tuan lo ahih manin ama hong suutna bangin kikipsak hi.

(6)

Laibu bawl Committee kiteelin tua committe in khek ding, beh lap ding leh laibu bawl zah ding cihte hong sep dingin ki-ap hi. Beh Laibu (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

(7)

bawlding Committee: Pa Dam Khan Pau Sia Nang Khan Pau Sia Kung Za Mung Sia Nang Suan Hau Sia Tuang Do Kham Pa Do Za Cin Pa Dai Lian Pau

President Secretary Treasurer Member Member Member Member

Doctor degree ngahte a tuamin lahna neih ding hoih kisa hi.

Nitak nai 4 in Sia Nang Suan Hau thungetna tawh kikupna kikhawl hi. Thu ciamtehPa En Za Dal, Tahan.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

8

(B) BEH LAIBU BAWL COMMITTEE MEETING, A NIHVEINA A mun : A ni : A hun :

Ciimnuai Bawda, Kawlpi. 22 - 1 - 2008 9:30 A.M - 5 : 30 P.M

Meeting kah teng: 1. Pa Dam Khan Pau 2. Sia Nang Khan Pau 3. Siapi Tuang Do Kham 4. Sia Nang Suan Hau 5. Sia Kung Za Mung

(Kawlpi) (Tedim) (Saizang) (Kawlpi) (Kawlpi)

6. 7. 8. 9.

Pa Tuang Do Thang Pa Thawng Khua Zam Pa Do Za Cin Pa En Za Dal

(Kawlpi) (Kawlpi) (Munlai) (Tahan)

Thukhensatte: (a tomin) 1.

Ta upa tawh kisai-in laibu lui sunga Lam Hang a kici pen cidam ngalhatin, a ngalhatna hangin a khangualte' phuah tawm hi a, ama min taktak a kikan ciangin a pu Phut Song' min tapin Song Hang ahih zawkna kimu ahih manin beh laibu sungah Song Hang (Lam Hang) ci-a gelh dingin kikipsak hi. Pupi Tawm Ging tate: (1) Pu Song Hang (2) Pu Nei Lai (3) Pu Gui Ziam

khang 17 khang 16 khang 14

(4) Pu Sim Hang (5) Pu Mat Vungh (6) Pu Zom Lun

khang 13 khang 13 khang 13

2.

Tul tawh kisai in Pu Mang Vum a sih ciangin phung sung upa teng thukimna tawh Pu Son Awn tultawi kipia hi.

3.

Laibu a pheilam aa bawl dingin hoih kisa hi. A kisam teng Pa Nang Khan Pau leh Pa Tuang Do Kham in hong vaan ding a, a upa a upa-in hong gual ding uh hi. A kisam tuamtuamte Pa Dam Khan Pau, Pa Thawng Khua Zam leh Tg. Nang Suan Hau in hong vaan ding uh hi. Thuvaan vai teng 2008 March kha beima-in zo leh hoih ding hi ci-in kithukimin kikhensat hi.

4.

Laibu man dingin inn khat K. 2000 ta don kholh dingin kithukim hi.

(Hih meeting nihna ah laibu bawl committee member thak Pa Thawng Khua Zam hong kibehlap hi. Ed.)

Pa Dam Khan Pau Chairman

Pa En Za Dal Recording


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

9

(C) BEH LAIBU BAWL COMMITTEE MEETING, A THUMVEINA (Tedim khua sung behte tungah beh laibu sung thute genkhiatna) A mun :

Pa Kham Khua Lian' inn (Lawibual veng, Tedim)

A ni :

5-11-2008 (Wednesday)

A hun :

10:30 AM - 5:00 PM

Meeting kah teng: 1. 3. 5. 7. 9. 11. 13. 15. 17. 19. 21. 23. 25. 27. 29. 31. 33. 35. 37.

Pa Thual Khua Pau Sia Tuan Suan Pau Sia Gin Tawi Thang Pa Gin Do Lang Pa Khup Khan Thang Pa Zen Khan Cin Sia Nang Khan Pau Pa Thawng Khua Zam Pa Tuang Do Thang Pa Kham Khua Lian Pa Awn Za Khup Pa Go Cin Pau Pa Tuan Do Lian Pa Ngul Khan Pau Pa Zam Khan Mang Pa Gin Lian Mang Pa Hau Sian Mang Pa Cin Do Lian Pa Zen Za Kam

(Leilum) (Sakollam) (Leilum) (Saizang) (Lawibual) (Phaileng) (Sakollam) (Kawlpi) (Kawlpi) (Lawibual) (Sakollam) (Sakollam) (Lawibual) (Lawibual) (Lawibual) (Leitawhtan) (Sakollam) (Leilum) (Laitawhtan)

2. 4. 6. 8. 10. 12. 14. 16. 18. 20. 22. 24. 26. 28. 30. 32. 34. 36.

Pa Dai Lian Pau Pa Suan Khat Khai Sia Tuang Do Kham Pa Gin Sian Mung Pa Kai Go Thang Pa Gin Khan Do Pa Dam Khan Pau Sia Kung Za Mung Sia Gin Sian Thang Pa Khup Do Hau Pa Gin Go Cin Pa Suan Cin Kam Pa Tuan Lam Mang Nu Luan Lam Mang Pa Hau Khan Suan Pa Tual Khan Thang Pa Zam Khan Cin Pa Pum Nang

(Tonzang) (Leilum) (Saizang) (Lawibual) (Myoma) (Myoma) (Kawlpi) (Kawlpi) (Leilum) (Lawibual) (Sakollam) (Lawibual) (Lawibual) (Myoma) (Leitawhtan) (Leitawhtan) (Leilum) (Leitawhtan)

**

Gambup laibu bawl Committee meeting a khatveina leh a nihveina sunga Committee thukikupnate kisim khia a, hong kisimna bangin kikipsak hi.

**

Meeting hong kah thei lo Gambup laibubawl Committee member Pa Do Za Cin (Munlai) ii laikhak hong kisim khia a, kikip sak hi.

**

Tangpua, Tawmging leh Gualnamte unau khat hihna tangthu Pa Dam Khan Pau in hong suut a, hong suutna bangin sangin kikip sak hi.

**

Pupi' min Tawm Ging maw, Tawm Bing cihna thu Pa Thawng Khua Zam in hong suut a, hong suutna bangin Tawmging in kikip sak a, laibu sungah Tawmging in khum ding leh minlawhna ah thakhat a, a khel pah thei lote mawhsakna neih loh dingin kikip sak hi.

**

SakhiTawmging cih min tawh kisai-in laibusan sunga, Sim Hang leh a suan khempeuh Sakhitawmging suahsakna thu, thuman ahih lohna leh sakhi luang khat tawh beh ngen pa leh a suan a khakte Sakhitawmging taktak ahihna thute committee tangin Sia Kung Za Mung hong suutna tangthu om bangin sangin kikipsak hi.

**

Saizang khua Tawm Ging hausamang thu tawh kisai-in Pa Dam Khan Pau in laibusan ii ciaptehna, Saizang khuami pawlkhatte ciaptehna leh Pu Thang Kai (Cikha) mualsuang lai ii ciaptehnate a tangthu leh a la kopin aban banin hong sut a, ciaptehna a tampen


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

10

ahi hausa hihna pansan kho a nei Pu Luah Mang, Pu Hang Kam leh Pu Mang Vum teng thum pen Saizang khua hausamang semin kikip sak hi. **

Pupi Tawmging tapasal 6te sung pan a u pen pan nautum pen dongin amaute khan zia, pian zia, tangthu, khangthu leh late tawh kopin tangthu kante' tangin Sia Kung Za Mung in hong suut a, a nuai-a bangin tapa upa, nau lai leh nau tum dongin hong suut khia a, tua sangin aman zaw leh a kicing zaw-a sut thei kuamah ki-om lo ahih manin, ama hong suutna bangin sangin laibu ah khum dingin kikip sak hi. Tawmging tate suut a gualhna: (1) Pu Song Hang (Lam Hang)

(3) Pu Gui Ziam

(5) Pu Mat Vungh

(2) Pu Nei Lai

(4) Pu Sim Hang

(6) Pu Zom Lun

** Pu Lam Hang pan Pu Song Hang ci-a kigelhna thu pen a kikhek khakna tangthu a theihpih mimal omna leh a suan a khak bawngte in thumanin pomin a san ngamna uh tung tawnin thukikupna sungah thumanin sangin laibu sungah Song Hang (Lam Hang) a khum dingin kikipsak hi. ** Tawmging phung sung Tulgui Tultawi leh Tul-len Tultawi thu nasia takin kikupna kinei a, Tul letna leh Tul sanna thute lampi khatguak tawn loin, laibu simte in a muh kak theih nadingun laibusan sunga om thute hi ta leh tangthu kaikhawmte' muhnate hi ta leh laibu a nihvei bawlna sungah gelh tuak dingin kikipsak hi. Thu ciamteh Sia Gin Sian Thang

(D) BEH LAIBU BAWL COMMITTEE MEETING, A LIVEINA A mun : A ni : A hun :

Pa Kham Khua Lian' inn (Lawibual veng, Tedim) 5-11-2008 (Wednesday) 6:00 AM to 10:30 AM

Meeting kah teng: (1) (3) (5) (7)

Pa Dam Khan Pau Pa Kung Za Mung Pa Thawng Kho Zam Pa Kham Khua Lian

(Kawlpi) (Kawlpi) (Kawlpi) (Lawibual)

(2) (4) (6) (8)

Pa Nang Khan Pau Pa Tuang Do Thang Pa Gin Khan Do Pa Dai Lian Pau

(Sakollam) (Kawlpi) (Tedim) (Tonzang)

Thukhensatte (a tomin) *** Tangthu kaihkhopna sung a (Zo maw Chin) cih thu tawh kisai-in Sia Nang Khan Pau gelhna tawh enkak a, puahphat lai dingin hoih kisa hi. *** Khenman khua satna, a tangthu leh a satpa Pa Pau Za Khen' tangthu kanbeh a, laibu ah guan beh dingin hoih kisa hi. *** Tawmging' tate teenna khua a kikhum kha nai lote kanbeh a khum beh dingin hoih kisa hi. *** Pu Khum Din leh Pi Ciin Zo tangthute et phat lai dingin hoih kisa hi. *** Tonzang khua innpipa tungah, Tawmgingte lungkim lo cih thu kigelh pen 1973 kum a kigelh Tawmging beh laibu pan kila hi, cih (Notes) at ding hoih kisa hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

*** *** ***

***

***

*** ***

11

Pu Zo leh Israel kizopna tangthu Pa Gin Khan Do in hong puak ding a, a kigelhsa tangthu tawh lemtuahin khum beh dingin hoih kisa hi. Ei mite leh Israel mite kibatna thugui nam 48 te, a thumal mahmah tawh gelh khiat dingin hoih kisa hi Tawmging beh laibu a nihvei bawlna ding thu tawh kisai-in Tedim khua sangin Kawlpi ah na khempeuh ol zaw leh ngah nop zaw ding ahih manin Kawlpi ah beh laibu bawlin hawmkhiat ding hoih sa-in kikip sak hi. A khuakhua pan a, laibu man ding inn khat Ks.2,000 kidongte a sum sazian leh amin kituak takin bawlin laibu committee sumkem Pa Kung Za Mung (Kawlpi) ah tuni-a kipan puak ciat dingin kikipsak hi. Tedim khua-a laibu bawl Sub-Committee te in zong a beisa hun sung teng a, a sum ngahte, a zatkhiatnate leh sum om laite sazian tawh hoihtak lakin gambup sumkem Pa Kung Za Mung tungah ap dingin kikipsak hi. Tawmging' tate khangsimna sazian Sia Nang Khan Pau in CD ahi a, copy-lai ahi zongin Kawlpi ah manlang a puaksuk pah dingin kikipsak hi. Nitak nai 10:30 in kimanin Pa Gin Khan Do' thungetna tawh kitawlnga hi. Thuciamteh Pa Thawng Khua Zam, Kawlpi

(E) BEH LAIBU BAWL COMMITTEE MEETING, A NGAVEINA Ani :

19.12.2008

Amun:

Pa Tuang Do Thang' inn; Seikanta, Kawlpi

Ahun:

9:15am- 11:45 am

Meeting kah teng: 1. Pa Dam Khan Pau 2. Pa Nang Khan Pau 4. Pa Tuang Do Thang 5. Tg. Nang Suan Hau 7. Pa Thawng Khua Zam

3. Pa Kung Za Mung 6. Pa Do Za Cin

Thukhensatte (a tomlak) *** Beh laibu pan hepkhiat dingin Tedim lam pan lai tawh hong zaksak uh thute amau cihna bangin hel loh phot ding thukimna Sia Nang Khan Pau tungah kigen hi. ***

Sia Nang Khan Pau in thukim i hih leh Tedim pan buaina om nawn lo ding ahih manin laibu bawl maban zoma bawl suak dingin Kawlpi lam pan laibu zawh siang dong hong sem un, ci-in ama kep maan (photo) te leh lai khempeuh ap hi.

***

Beh laibu sungah (a) Melmuh leh lukho (b) Mopi molakna thu, leh (c) naumin phuah vai-te Beh laibu sungah a omsa a kikhum nailo teng guan lai dingin kikhensat hi. Thuciamteh Pa Thawng Khua Zam, Kawlpi

Hih bangin committee sungah thu kikum zel, mipi tungah hilhin ngaihsutna leh ciaptehnate gawmzel a, a kibawl khia, a nihveina beh laibu ahi hi.


12

A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

COMMITTEE PAN ZAKSAKNA LEH LUNGDAM KOHNA Hih Laibu pen Tawmging beh buppi huamin nasepna hi a, min dawk nop hang, tangthu melh nopna hang leh sum leh paai neihna hang tawh mi khat peuhin thukipsa nuaiphel thei lo ding hi. Committee sung pan ahi lo beh sung beh pua pan thu a maan zaw i nung theih a om leh mailam hunah kibehlap toto ding hi. A hoih, a kicing laibu i deihna leh mi khempeuh lungkim sak ding i deihna hangin bawlsa teng kikhelkik denkeei a, sum leh hun zong tam hong beito simsim ta hi. A semte in khawl loin a semsem uh hi a, tu-in i zo pet mah ta hi. A thu a la hong kaihkhopsak Sia Nang Khan Pau, Pa Dam Khan Pau, Sia Nang Suan Hau leh Pa Thawng Khua Zam-te tungah i lungdam hi. Computer hong zangsak Sia Kung Za Mung leh Lai hong gualh sak Lia Vung Sian Ngai (Mii nge) leh laibu-in hong bawlkhia Pa Pum Lam Mang tungah i lungdam hi. Laibu bawl kipat nading Ks. 50,000 tuak tawh hong pang USA aa i sanggamte ahi Pa Thang Khan Dal-te innkuan leh Tg Thang Kap Khai tungah lungdamna i pulaak hi. Laibu man ding Ks. 2,000 hong piakhol beh innkuan ciat tungah i lungdam hi. Tawmging beh innkuan khempeuh in beh laibu khat ciat man piak kul lo, a khawnkhongin i ngah theih nading deihsakna tawh laibu bawlkhiat nading a dapphah Ks. 1,200,000 (tulza sawm leh nih) hong piakhia Pu Ngul En leh Pi Dal Zen' tate tungah genzawh loh lungdamna i ko hi. Kawlpi pan a haampi a kizawh bawl khit ciangin laibu hoih ding deihna tawh Yangon ah kipuak suak hi. Yangon ah beh makai- Pa Gin Khan Lian, Pa Pum Lam Mang, Rev. Dr. Pum Suan Mung, Pa Zam Suan Pau, Pa Tun Khan Cin, Pa Gin Khaw Thawng, Pa Hang Khan Dal - te in khanggui na kan beh lai uh a, a cing lo tampi na behlap uh ahih manin lungdamna i ko hi. A thu a la khempeuh kiman khinin laibu bawl ding hun hong tung hi. Main sponsor lam pan behlap zawhna om nawn lo ahih manin Yangon leh Kawlpi lam panin huhna sum hong pia teng a min leh sum piakzah hong kisuak sakin main sponsor-te bangin pahtawina tangthu kigelhsak cihte kigelh nawn lo hi. Hong telsiam ciat un. A tawpna-ah mihing in bangbang i geel zongin Pasian in hong thukimpih kei leh bangmah piang thei lo hi. Tawmging beh laibu nihna hong pia i biak Topa Pasian’ tungah lungdamna i puak hi. Beh laibu a sim mimal khat ciat tungah i Topa in kimeltheihna leh kiitna a thakin hong pia ta hen!

Laibu bawl Committee A Nihveina Tawmging Beh Laibu May 25, 2010


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

13

LUNGDAMPIHNA Laibu bawl i cih in baih lo-a, a cing taka gelh ding a haksat mah bangin, beh laibu bawl a, tangthu kaihkhop in a haksa nasep khat ahi hi. Tua kawmkal ah a nihveina Tawmging beh laibu (Second edition of Tawmging Genealogy) bawl zota i hih manin, a kibawl masa sangin hoih zaw/ kim zawdeuh hi, cih kimu thei hi. Hih Tawmging beh laibu i cih in tanglai a unau tampi/ khat leh nih a phate sung panin mi khat ii suan leh khak tangthu ahih manin limtakin a kiciamteh to hi leh unau sanggam khatte kigamlatna leh khang bangzah kihal cih a kitheihna suak ding ahih manin a hoihna tampi tak kimukhia thei hi. Tua ahih manin a hoih mahmah nasep khat hi ci-in ka mu hi. Tua hi a, hih beh laibu in i beh, i phung, i gui zam sutna, suan leh khak tek hong theisak, mun leh mual a kibat loh hangin unau sanggam khat hihna hong mukhiasak laibu ahih manin nakpi takin manpha a, a gelh khia a kankhia, laibu khat a suah nading ciang a sem a bawlte zong pahtak huai, it huai in, hih laibu hangin mi tampi tak in unau sanggam khat hihna mukhia lai ding ahih manin lungdam huai hi. A sem a bawl leh beina, veina a nei sanggam u leh naute, na sepna thaman uh Topa'n hong ciapteh sak ding hi, ci-in lungdam ciaptehna leh deihsakna kong pulaak hi. Rev. Dr. Vum Khan Khual August 2, 2007.

TAWMGING

BEH LAIBU LUNGDAMPIHNA

Tawmging Beh laibu Committee te’n lai gelh ding nong phawk khak manun angtang ing. Leitungah mihing khempeuh in pianna phung leh nam, gui leh zaam nei uh a, tua manin i Zomi paunak ah “Sing heng suang heng pan a piang om lo” cih i nei hi. Tua mah bangin Zomite sungah beh leh phung tampi a omte lakah “Tawmging” beh ka hih khak ka angtang mahmah hi. Kei ngaihsutna ah Tawmbing beh sangin “Tawmging” mah hi zaw dingin ka um hi. A hang pen i pute min sungah “Bing” tawh a kipan min om lo-in “Ging” tawh a kipan na om hi. Gentehna: “Ging Lam” min na om hi. I phung i nam suui khia, zuun phat mahmah ding kisam hi. Ahi zong ei beh kipawlna in beh dang phung dang, namdangte ading a dongkholh a suah loh ding zong thupi ding hi. I beh laibu in khangthakte ading mualsuang hong hi ding hi. Topa’n i pu i pate’ mawhnate hong maisakin, thupha ngah “Beh” hong hisak ta hen! Amen. Rev. Hen Khan Go, Th.D. (Cand.) Secretary, ZACC-ZBCM Zomi Baptist Church Tahan, Kalaymyo.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

14

LUNGDAMPIHNA Beh laibu gelh dinga a vaihawm masa makaite tungah lungdamna thu kong ko masa hi. Winston Churchill in kumpi a sep ni-in mipite tung a thugenna-ah, “I have nothing but I have blood, tear and sweat, ” Ka neih bang mah om loin ahi zongin sisan, khitui leh khua-ul ka nei a, hi teng i gam adingin kong zang ding hi”, a cihna tawh kizui-in tuni dongin leitungah kumpi minthang pente lakah khatin kihel den hi. England gam ah tuni dongin a pahtawi tak kumpi ci-in ciamteh uh hi. Beh tuamtuamte’n zong laibu hoih nono nei uh a, thupi ka sa hi. Thu i cih pen ciaptehna a om kei leh a nung ciangin i kankik nading haksa mahmah in, a thu cing theilo hi. Tua ahih manin beh laibu hoih khat i neih zawh ding pen lunggulh huai ka sa mahmah hi. Biakna leh ngeina a tuam tek hi-in, a thupitna zong a tuam tuak om hi. Biakna kisap hun omin, ngeina kisap hun zong hong om hi. Prof C. Thang Za Tuan, PhD in a thugenna khat ah, khantoh nadingin thusim nam thum kisam a, tuate pen kikhel theihna, a hoih lamin kidem theihna, leh kipawl khop theihna hi ci hi. Khangluite’n suangpi suangneu-in thek a cih bangin mihingte pen i uuk kibang lo, i deih kibang lo, leh i theih dan zong kibang kim lo ahih manin kipawl khop theihna thupi hi. Khat bek geelna tawh nahoih tampi kisem khin zo lo ahih manin a hoih i theih khempeuh gawmkhawmin na i sep ding hong thupi mahmah ding hi. Pasian in a khangto, a thahat, a daupai leh a gualzo mimal kim hong suaksak hen la, thupha ngah mi bek hi lo-in thupha naak mi hong suahsak theihna dingin thungen khawmin ma pang ciat ni. By Rev. Pau Khan Khai, M.Th. Kalaymyo. Ph: 073-21751 E-mail: paukhai@gmail.com

LUNGDAM PIHNA Mihingte singhawm suanghawm sung pan leh zawng pan khawnga kipiang hi loin, Pasian in hong bawl ngiat ahi hi. Pasian in leitung khempeuh zelin, pung unla, dim un, a cih mah bangin, tu-in leitung khempeuh ah mi kidimta hi. Leitung nuntakna zonna leh gam leh lei omzia zui-in mite kikhen thang hi. Pu Tawm Ging' suan leh khakte zong Israel minam 12te mah bangin mun tuamtuam ah i kikhen thang hi. Mihingte tuipaan bangin a kizom dimdiam hi a, kitanauna kinainate theih theih nadingin beh kikhop nei-in, a khua a khua-ah beh kipawlna kiphuan ciat hi. Tu-in u leh nau pawlkhatte in tha leh ngal, pilna siamna, sum leh paai tawh hih theihna lam ciatah pang khawmin beh laibupi khat hong piang khia thei ahih manin ka lungdam mahmah hi. Pumkhatna in zawhna hong ngah sak hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

15

Hih Tawmging Beh Laibupi pen lim taka i sim ding thupi hi. Zinna vakna-ah kitheih nading, haksat gentheih tuakte kihuh kidon nading, a lawhcing a tuahphate kipahtawi theih nading ahi hi. Laibu sungah khialhna leh kicin lohna a om kha-te mailam hunah puah toto a, behlap tohtoh ding kong hanthawn nuam hi. Tu ciangciang a kibawlsa i beh laibute lakah thupi pen leh kicing pen dingin ka um hi. A mapang mimal khat ciat leh beh u leh nau mimal khat ciat Topa in thupha hong pia ta hen!

Rev. Dr. Pum Suan Mung Founder & President, Jireh EBC, Yangon

A KIGEN ZO LO LUNGDAMNA THU Kawlgam sungah Minam, Beh cih bangin a tuamtuamin om a, minam ahi zongin beh min tawh ahi zongin, a khang a khangin kep ding, neih ding leh theih dingin, minam makai, Beh leh phung makaite’n laibu na bawl den uh hi. Tu-in, Kawlgam (Country of Myanmar) sunga Tawmging Beh makaite’n, hi bangin Beh laibu hong bawl khiat uh, lungdamin ka angtang mahmah hi. Hih bangin Beh Laibu hong kibawl khiat tak teh, khanglui thu, Beh leh Phung kizop zia leh, Beh sung, phung sungah, koi bangin ki-uap, kikem, kivan cihte a kipan, khang thakte theih baih nawn loh thupite, theih suakna leh, ciin toh theih dingin hong suak ahih manin a vaihawm, makaite leh laibu bawl a gim a tawlte tungah nakpi lungdamna thu kigen zolo hi. Lai Siangtho sungah Adan khang pan Zeisu Khazih khang dong, khang ciaptehna a na om manin, zanmah mi ahi kei bang dong nangawn in a khang kizop zia, a thupitna leh beh leh phung thu kitheih lawh kha hi. Tua ahih mah bangin ei Zomite sungah Tawmging beh laibu hong kibawl khiat manin i Zo khang sungah a kimangngilh ngei lo ding, neih loh phamawh laibu manpha pi khat a bawl khia thei suak i hih manin i biak i Pasian tungah zong lungdamna lian mahmah ka sa hi. Tu-in, khang tangthu kante leh Tawmging Beh thu a thei nuam mite’n a neih loh a phamawh, a sim loh a phamawh laibu manpha mahmah khat i khangah bawl khia zo i hih manin, Beh upa leh lai lam vaihawm mimal khat ciat tungah a kigen zo lo lungdamna thu i ko hi. Hih Tawmging beh laibu in khang sawnte adingin LAM LAK MEIVAK bang hen la, a sim mimal leh hong piang lai ding i tu i tate tungah Pasian in thupha hong pia ta hen. Amen.

Rev. Dr. Kham Khan Khai Senior Pastor, Myanmar Christian Church, Tulsa, Oklahoma, USA President, Frontier Burma Mission, Inc. Tulsa, Oklahoma, USA Email: myanmarchristian@yahoo.com


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

16

KHENPI I PIANCILNA PAN ZOGAM TUNNA

1.

ZOMI PIANNA BULPI

Zo cih tawh kisai min pen hong paina leh hong piankhiatna muh zia leh gennate a tuamtuam kinei hi. Zo Tatzia laibu sungah hih bangin na gen hi. "BC 1027 kum lai-in Jou kici min nei kumpi khat in Tibet gam na uk ngei hi. Tua kumpipa' ukna gam teng pen Zo dynasty kici hi. BC 1000 hun ciangin tua kumpipa' suan leh khakte Sengam saklam Kancho kici munah na lal uh hi. Tua minamte pen kumpite in na do uh ahih manin a thah ding uh a lau man un a minam min Jou pen Jen in na laih uh hi. Tua Jen mite gal tai uh a, Peking na tung uh hi. A galte un a theih loh nadingun Jen kici min pen Chin in na laih leuleu uh hi. A nung ciangin tua minamte in kumpi hong ngah uh ciangin Chin Dynasty kici Zo kumpi a lina hong khang hi," na ci hi. ZCLS-te bawl Zomi leh Ngeina Tuamtuam laibu sung ii genna ah Lai Siangtho Piancil sunga Shem panin sim khang 7 na ah Jobab a kici min panin Jo a kila hi ciin na gelh a, Israel gam panin Babylon a, saltang a ciah kik nawn lote leh Jobab' suan ahi Sinite suan teng kigawmin nisuahna lam zuan a, hong pai-in Sengam ah hong tung uh hi na ci hi. Sengam a Chin kumpipa uk sungin a bawl Sengam kidalna kulh saupi ahi a sauna tai 1400 a pha kulh cianna ah zong na kihel uh hi ci-in na gen hi. Israel leh Zo Kibatnate Tangthu kan mi pawlkhatte' genna ah Zo cih pen Jew pan a awsuah tawm a kilaih hi a, Jew (Israel) te hi hang ci uh hi. Babylon a saltanna tawh kisai-in Lai Siangtho sunga Isaiah leh Jerimiah, Pasian' kamsangte' hun BC 700-650 lai-in Judah mite gamtat hoih lohna leh, Pasian' thu a man lohna uh hangin,

Pasian in saltan nading thu, a na genkholh saknate pen, Judah kumpi Jehoiakin uk sungin tangtung hi. Babylon kumpi Nebukhadnezzar in Judah gam hong simin Jerusalem hong susia a, kumpipa a kipan Israel mi tampitak sal dingin Babylon ah na ciahpih hi. Tua hun pen BC 606 madeuh pawl ahi hi. Pasian' kamsangte' genkholh mah bangin a saltan zawh uh kum 70 bang a phak khit hun BC 536 madeuh pawlin Medespersia te in Babylon sim leuleu uh a, Nebukhadnezzar khut sung panin hong lak uh hi. Persia kumpi Siras in hong uk a, tua a uk kum khatna kumin Judah mi khempeuh Jerusalem ciah kik theihna leh, Biakinn lam kik theih nading thu pia ahih manin Israel Judah mi lak pan, a nasem uh numei pasal 7337 te a kisim lo, mi 42000 khawng bek mah na ciah kik uh hi. Tua hun a, a na ciah kik lo, Zomi- i pu i pate ahi, Israel saltang teng pen, hong kitheh thangin, nisuahna lamah hong kikhin suk uh a, Asia gam, Tibet, Mongolia, Sengam hong tung suk uh ahi hi. Sen gam hong tun uh ciangin, Sen kumpipa in no kua minam hi a, koi pan hong pai na hi uh hiam ci-a a na dot ciangin, ko Jo/ Zo minam hi-in Babylon gam pan hong paite hi ung, ci-in na dawng uh a, vun-atte hi ung na ci uh hi. Sen kumpipa in tua ahih leh hih gam hong tung na hih uh ciangin, hih gam mite' ngeina bangin na om na zui ding uh hi, cih leh vun-at zong zat nawn loh dingin thu pia a, Buah tannate hong bei ahi hi. Tua bek tham loin, i thuciaptehna ahi, i ngeina lai ahi savun kizial lai zong hong haltum sak hi. Tua hangin i pu i pate in, i lai pen ui in hong nektum sak hi, ci-in na gen uh hi. Tanglai Judahte in Gentailte pen Ui-in na sam uh hi (Mat 18:26).


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

17

Hebru minam teng lak panin ngeina 11) Ta pasal gui tawh khanggui a suut tuamtuam om a, a diakdiak-in Israel zat ngeina minamte i hi hi. leh ei Zomite' ngeina, i zia i tong, i tatdante B. Kithoihna leh Biakpiakna 13te kibangin, kinai pen hi. Israel suan hi hang i 1) Siampi a nei minamte i hi hi. cih ngamna zong hih bangin ngeina nam 48 bang na om ahi hi. 2) Aron Tulpi-in a neite i hi hi. a) Mihing pumpi kizopna nam 11 3) Kithoihna ah sisan a luangsakte i hi b) Kithoihna leh biakpiakna 13 hi. c) Misi vai nam 7 4) A siangtho bel munah kum khatin d) Ngeina tuamtuam nam 17 khatvei biakna a piate i hi hi. A kigawmin 48 5) Tua a siangtho bel munah Tulpipa bek Khamtung mite leh Israel mite i kinaina a lutthei sak minam i hi hi. ngeinate: A. Mihing ci le sa kizopna ngeina 11te 1) Nupa pumkhat suah theih nadingin, tangvalte nungakte'n a hawh, a lenglate i hi hi. 2) Numei leh pasal kitenna-ah nauzawte'n uzawte kaan a phal lote i hi hi. 3) Numei' man (moman) pia-a a kilei minamte i hi hi. 4) Thukikupna khat peuhpeuhah thu khensatnate kipsakna-in sisan a zangte i hi hi. 5) A kipi numei in a pasal zuan ding a, a inn a nusiat ciangin, a ging khia-in thupha a kipia minamte i hi hi. 6) A kikhakhia khin numei in a nunglamte Zektante a tanpih thei nawn lo minamte i hi hi.

6) Kithoih kibawl ciangin zeh a tang minamte i hi hi. 7) Kithoih kibawl ciangin zehtan, an siangtho a neituam, a netuamte i hi hi. 8) Biakpiakna tawh kisai-in midangte' umpih theih loh ankuang umtuamna a nei minamte i hi hi. 9) Tanglai Israelte' biakinnpi bangin inn i lam ciangin dawl thumin khen a, a siangtho bel mun, siangtho mun, leh mipi kholhna tual a neite i hi hi. 10) Biakpiakna munah siampi satanh a neite i hi hi. 11) Biakpiakna vanzat a tuamneihte i hi hi. 12) Pumpi tung dam lohna a om ciangin, Dawisa/ Siampute a ki-ensakte i hi hi. 13) Biakna i piakna munah biakna-tau a bawlte i hi hi.

7) A kikhakhia sa numei in nawkik-a a nunglam a zuat kik leh, a nunglamte C. Misi tawh kisai ngeina 7te tawh zeh a tang kik khawm theite i hi hi (Siampi 22:13). 1) Misi luang limbawlin guhsia a kemcingte i hi hi. 8) Ta nei a, nau min i phuah ciangin a beisa thute leh a hong piang lai ding 2) Misi hangin kahna, tamlawhna a neite thute Kahtap in nau min lote i hi hi. i hi hi. 9) Nau a kisuah ciangin nau-etna, nausianhna a neite i hi hi. 10) Ta upate' min tawh a kilo, a kisamte i hi hi (Jeremaiah 31:10).

3) Misi luang limbawlin a silte i hi hi. 4) Beh han nei tuamte i hi hi. 5) Kuasah a neite i hi hi (Hosea 9:4)


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

18

6) Gal i thah ciangin a ngawng tanin a 2. lutang a late i hi hi.

CHIN MAW, ZO?

U Thein Pe Myint gelh “ History of Chin Special Division; Yangon, The Government Press 1967” laimai 172 ah “ Chin D. Ngeina tuamtuam 17te kici minamte amaute in a nial kholloh uh 1) Sal leh sila a khawi mite i hi hi. hangin a nam min bulpi taktak uh pen Jo ahi 2) Sila suahna leh To kitatna a nei mite i hi, ” na ci hi. hi hi. F. K. Lehman gelh “Illinois studies 3) Lei maitangah ciaptehna-in suang a in Anthropology No. 3; The University of Illinois PressUrbans, 1863) laimai 179 ah “ phutte i hi hi. India leh Kawlgam kikal ah kampau a tuam 4) Suangthu thum phut a, an a huante i leh a ngeina uh tawh kip takin a teng minam hi hi. khat om a, amau leh amau Jou kici uh hi. ...” na ci hi. 5) Vuttui khaih-in a zangte i hi hi. G. A. Gierson gelh “Gierson Linguis6) Hakkol a zang mi i hi hi. tic Study of India: Yangon, the Government 7) Puantualpi a silh minamte i hi hi. Printing Press, 1964” laimai 2, 3 sungah “The 8) Puan mongteep hual pumin a zemte i name Chin is not used by the tribes themselves, who used titles such as Zo or Yo and hi hi. Sho, ” na ci hi. 9) Sakite pengkulin a tum minamte i hi hi. J. Gin Za Twang gelh Zomi Innkuan 10) Tuk tumin "deklam tuktum zong gal laibu in hih bangin na ci hi. "Nidang lai-in suak thei" cih paunak a zangte i hi hi. Sengamah Zo kici kumpi leh Chin kici kumpi 11) Mikim phial in thagui natna a nei mite uk sung na om hi. Zo kumpi uk sung pen BC i hi hi. 1027-256 hi a, Chin kumpi uk pen BC 22112) Gual nuamin i laam ciangin khuang- 207 hun sung ahi hi. Hih minamte sung panin mi pawlkhat hong lal uha Mongolia minam na tumpa' nung zui-in a laamte i hi hi. kici uh hi. Hih mite Tibet gam tawnin Kawlgam 13) La i sak ciangin a bul leh a dawn khanglam ah na teng uh hi. Tua panin Kawlgam kidawngin la a sate i hi hi. laizang dongah tengto uh hi. Amau pen Zo leh Chin na kici khawmkhawm uh hi. Kawlgam 14) Kibuan a uuk minam i hi hi. sunga om Zomite pen Chin, Jo, Sho, Yaw, 15) Zunek a hat mahmah minam i hi hi. Kho, Miro cih bangin na kilo kawikawi uh hi." 16) I omna peuhpeuh ah tuinak khuat, Hih a tunga thute i etkak ciangin tuinak tawh a thupi sakte i hi hi. midangte in Chin hong cih hangin ei leh ei Jo/ 7) Phu kila ngiatngiat mite i hi hi.

Yo / Zo in i kilo bek hi. I pu i pate pen Sengam a Jo (Zo) suante maw? Ahih kei leh Israel saltangte suan Jo (Zo) suan leh khakte maw cih pen kician takin i gen theih lian loh hang Jo (Zo) mi cihna leh Sengam ah na om ngei uh hi Phawk lai dingah- Kamhau Upadi cih limlim pen kilang hi. sungah zong ki-ukna ngeina a kibang tampi [Khamtung a missionary ahi tak om lai hi. Tua hi a, hih zah tak a, ngeina a kibat mawk pen a ngaihsut huai mahmah thu America pan Cope topa in Zolai hong bawl kik sak aa J tangin Z hong zang sak ahi khat ahi hi. 17) Thuciamtehna savun lai a neite i hi hi. (Sen gam om lai-in Sen kumpi in hong halsak a, i pute i pate in Ui in hong neksak hi, ci-in na ciamteh uh hi.)


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

19

hi. Zomite lai maan pen i pu i pate in ui- 5. ZOMITE KAWLGAM SUNG-AH LAL in hong nek tum sak hi na ci uh a, KAWIKAWI pawlkhatte genna ah i pu i pate Sengam A ute ahi Zomite hong pai suak sukin a om lai un Senkumpipa in ngeina lai maan, sa vun kizial lai pen mei ah na hal Tagaung ah hong tung masa hi. Tua panin Chindwin gun leh Ayeyarwaddy gun kituahna tum sak hi ci-in a gen zong na om hi.] dong ah hong teng zihziah uh hi. Tua banga Sengam ah Chin kumpi hun hong bei Kawlgam sung hong tun uh ciangin a na om a Han Dynasty BC 207-AD 220 hun hong sa Pyu te tawh hong teng khawm uh hi. Pyu hi leuleu hi. Tua kilaih khit hun pawlin i pu te pen Tibet minam khat mah na hi uh a, AD i pate Sengam Tibet Mongolia lam pan 131 - 150 sung teng Rakhai gam ah Kumpi Kawlgam sungah hong lal suksuk uh hih na sem ngei khin uh hi. Pyu te Kazian te leh tuak hi. Thet te pen Tibet Myanmar te hi, ci-in Kawl tangthu sung ah na kiciamteh hi. Tua hun lai3. KAWLGAM SUNG LUTNA a Thet a kici minamte pen Zomi i pu i pate I pu i pate BC 200 hun pawlin Tibet ahi hi. Kawlgam ah (Myan) a kici minam khat gam pan Lohit gundung zui-in hong lal suk pen Sengam Mongolia pan AD 650 pawlin uh a, India gam Burmaputra gun hong tun uh hong tung uh a, Ciauhse khua satin hong teng ciangin nisuahna lamah kihei-in Hukawng Val- uh hi. Tuate khuasat ma leh hong tun ma-in ley pan Chindwin gundung hong zui sukin Kawlgam ah a na tung khin sa ahi Monte in khenpi nih hong kisuah uh hi. Tathon khua na sat khin uh a, Thet (Zomite) in Tagaung khua leh Pyute in Pyay khua na 4. KACHIN TAWH KITANAU sat khin zo uh hi. I pu i pate in Tagaung khua A uzawte pawl pai masa-in a paina sul a na sat khit teh zong a pai suksuk laite na hi uh nau zawte'n mu a, a zuih theih nadingun uh hi. Pyute’ phuh ahi Pyay khuapi pen AD lam tawntung ah nahtang kungte na bantan 600 khit pawlin kitamkham in Pyute nam thum suksuk uh hi. A nauzawte pawl in a pai masa na kisuah uh hi. Nam khatte in Pyay khua a ute bantan suksuk nahtangte zui-in paipai mah puahpha-in na om suak uh a, nam khatte uh a, a nunung lam ciangin nahtang laingek pen Thet (Zo) te tawh na kigawm uh hi. AD dawnkikte saupipi na pha ta hi. Tua banga 849 hong tun ciangin i pu i pate pen Pyute nahtang kungdawn suangkikte sau pipi pha leh Kawlte tawh kigawmin Pagan (Pyu-gamkik a muh uh ciangin i ute pha zo nawn kei ni Pugam) hong sat uha na teng uh hi. ci-in lungkia-in zui nawn lo a, tua munah inn lamin na teng ta uh hi. Tua a uzawte pen Zomite hi-in a nauzawte pen tu a Kachinte 6. KAWLTE’N HONG LAWHNA MIN ahi hi. Kawlgam pen AD 1044 in kiphut a, Nattalaung lui pan a ute uh tawh a kumpi masa pen Anawratha in sem hi. Tua kimansuah huna kipan ute tawh kikhen ci-in hun Kawlgam pen Pagan hun kici a, ei Zomite a ciaptehna un pasal khempeuh in a tempai pen Kawlte in Thette hong cihna uh panin kibuptuah phelkhia-in a phellang khat tung Chin cih min tawh hong sam uh hi. Tua hun bekah tem siatin na pua ciat ta uh hi. Ahi sungin hoih takin a kidot cian uh ciangin i pu zongin ni khat ni ciangin i sanggam i ute hong i pate in, ko pen Sengam-a Chin kumpi uk tung kikin kimu kik ding cih a upna un inn a sung panin hong paite ka hi uh a, Zomi ka hi lam uh ciangin a upa' tun nading ci-in tuhun uh hi, ci-in a dawn uh ciang Kawlkumpipa in dongin inndei khat a awngin koih den lai uh Sengam a Chin kumpipa’ mi na hih uh teh hi. (The Kachin Baptist Church of Burma, Chin minamte ci-in na ciapteh sak hi. Tua a p.29.) kiciaptehna pen Pagan hun a mualsuangte ah


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

20

na gelh uh hi. A diakdiakin tua a kiciaptehna ahi mualsuang minthang khat pen Anawratha' tupa ahi kumpi Ciansitta leh Pegu mangpa' tanu Khin Oo te’ tapa Rajakumara' mualsuang hi-in Pagan khua gei-ah AD 1112 hunin na kiphut hi. AD 1310 hong tun ciangin Pagan hun hong bei a Ava, Sagaing, Pinya kumpi hun hong hi hi. I pu i pate in Ava mangpa hun na ci uh hi. Tua AD 13 kumzalom a kipan zong Kawlte in Chin ci-a hong sam uh ahi hi. Tua bangin ei Zomite pen Kawlgam mun citengah kitengin Zomite’ biltenna ahi Chindwin gunkuam pen Zomi kuam (Zokuam) Chindwin or “The home of the Chin” in minvawh uh hi. Chindwin gun a min masa pen Thaluady gun ahi hi.

8.

K AWLZANG P AN K HAMTUNG TUNNA

I pu i pate pen tua Chindwin gunkuam ah teng uh a, tua panin nitumna lamah hong kikhin uh hi. Chindwin leh Mittha gun kituahna mun hong tun uh ciangin gunpi nih kigawmna cihna-in Gunkhawm ci-in hong minvawh uh hi. Gunkhawm khua pen mual in umcih in, i gal-et teh a kipatna leh tui luankhiatna mun kigalseh thei pak lo ahih manin tuitawpna ci-in tuitawbing or guntawbing na ci uh hi. Tua Gunkhawm nuaisiah pen ngaihsun thei vet lo uh ahih manin Gunkhawm nuaisiah thu a gen uh ciangin Khuakhen cih tawh na lo uh hi. Tua bangin Mittha gun leh tuhunin Tuingolui (nidang in Nahtanglui a kici, Phaungseih lui) a kituahna mun ah, khawlin hong tawlnga uh ahih manin tua mun pen Khawlzang na ci uh hi. Tu hun a Cyikung khua gei Phongseih gun leh Mittha gunte kituahna hong tun uh ciangin tua mun pen Luika ci-in min na lo leuleu uh hi. Tu hun ciangin Phongseih gun ci-in a naak lam panin nahtang tam lua mahmah ahih manin Nahtanglui na kici masa a, a nung ciangin khamtung mual lak pan hong luang hi a, tui siang mahmah in, lim deuh ahih manin Tuingo min hong kipia

leuleu hi. Tua Luika panin khenpi nihin hong kikhen in Mittha gun dung a zuito pawlte Kabaw Kalay zang kuampi-ah khawlin hong tawlnga uh a, tua mun pen Khawlzang ci-in min na lo leuleu uh hi. Ahi zongin tu hun ciangin Kawlzang in a hong kilo to ahi hi. Tua Khawlzang panin pawlkhat khanglam Mittha gundung lehzuih suk uh a Gangaw, Pauk, Saw, Htilin, Pakuku, Jesakyu, Kyaukthu khuate tungin na teng uh a, amaute Yaw mi na kici uh hi. Tuate sangin a na madawk zaw deuhte Magwe, Minbu, Sagu, Aunglan, Ngaphe, Taungdwingyi, Natmouh, Pyay, Thayet khuate tungin na teng uh a, amaute pen Asho Chin na kici uh hi. Kham lam zuanin a paite sung pan pawlkhatte nitumna lam mualtungah na kahto in, mualdung na zui suk uh a, Paletwa, Rakhine, Bangladesh gam dong na tung uh hi. Amaute pen Khami, Khumi, Chaungmite na kici uh hi. Pawlkhatte Kanpalet leh Mindat ah khawlin na teng uh a, tua mite Dai, Chin Pong in kiminlawh uh a, ahi zongin Mindat mi leh Kanpalet te ci-in na kilo hi. Matupi lam a tengte Matu, Zotung, Maram ci-in na kilo hi. Kawlzang Natchaung Weibulah lam pan Meitei gun a leh zuih to kikte Pu Song Za in na makaihin Falam gam Lailun khua na sat uh a Laimi, Laizo na ci uh hi. Pu Za Hang makai-in Lailun pan Hakha leh Thantlang na tung uh a Lai, Zophei, Lautu mite na kici uh hi. Mizo State Saiha, Lunglei, Longtlai, Tungaa, ah a tengte Pawi, Lakher na kici uh hi. Luika panin Pu Song Thu makaihna tawh Tuingo dung na zuito uh a, Yazagyu khua gei-ah tawlpi khat na teng uh hi. Tua hun AD 1429 pawl hi-in Kawlpi gam sungah Shan kumpi Kyitawngnyo hun ahi hi. Khua kimkot ah aana tawh kulhpi a cian sak ciangin tua munah na tengtul ngam loin nusiat ding hong ngaihsun uh a, tua mun pen lipkhap lua uh ahih manin tung kik nawn lo lua ding a cihna un mawngkung khat na suan uh a, hih mawngkung dawn in lei a phak kik ciang bekin ei Zomite hih zanggam i zuan kik bek ding hi, ci-in kamciamna na bawl uh a, khamtung gamah na taito uh hi. Tua bang


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

21

a a kitai ciangin Kawlpizang pan Tuingo dung zui tawh Dolluang khua gam zui tawh a pawlpawl in na kikhenin na tai uh hi. (Tua mawngkung si loin na khang a, 1960 ciangin tua mawngdawn kuisuk lei-ah kinga-in zung na kha kik liang ahih manin i pu i pate' kamciamna bangin ei Zomite 1960 kum panin Kawlzang a kitung kik takpi ahi hi.) Endnotes: 1

Zomite' tangthu leh ngeina tuamtuam, ZCLS, Kalemyo, pp.6-7.

2

Ibid., pp. 15-16.

3

a':ode;f (bDat'Dw)D ? jrefrmEdik if aH wmfordik ;f tqDtESp,f p.6.

4

Ibid., p.1.

5

jrefrmhq&dk , S v f pfvrf;pOfygwD ynmay;pmapmif urÇmo h rdik ;f rSww f rf;rsm; ? 1967, pp. 47-49

6

Tawmging Beh Laibu, khet masak 1973, pp.6-8. 

***


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

22

KHENPI II KHUASATNA LEH BEH MIN TUAMTUAM

A.

KHUASATNA

1.

CIIMNUAI

KHUA SATNA

Kawlzang pan Tuingo lui a zuitote pen Thangmual vum na tung uh hi. Tua pan Vaihmual ah na tuak suk uh a, Zangpitam na tung uh hi. Zangpitam panin Tongtong vavomnu' tui a cihna munah gul-siikhiam in mi nit a mei tawh vat lum hi. Tua ciangin Pu Song Thu zong temtawngpi khat tawh kuanin gul-siikhiam thah a va sawm leh gul-siikhiam kitom gawpin Pu Song Thu mit lang khat vik kha a, a mittang kitamin mit langkhat taw hong suak hi. Tua ciangin hih munah om tul ding hoih kei ci-in Ngatanlui dung zui suk uh a, tu hun a Saizang khuataw khulpi a kici suang hawmpi sung na tung uh hi. Tua khul pen tui muhna mun hi bek a, khua ten theih nading mun hi lo ahih manin tua panin tai li bang a kigamlatna, tu huna Saizang khuamual ciimlo pona mun nuai-ah khua hong sat uh hi. Saizang khuakhung Phaileng tawh kikal mual tung ciimlopa pona nuai-a kisat khua ahih manin Ciimnuai na ci uh hi. Tua khul leh ciim a tung masa Pu Song Thu, a tate leh pasal 36 khawng hi. Lampi-ah humpi in mi 2 petlum a, gul-siikhiam in mi 2 vatlum hi. Kawlzang pan khamtung mun tuamtuam a tungte khempeuh zong damdamin Ciimnuai hong zuan uh a, hong teng khawm ngeingai uh hi, ci-in kiciamteh a, khang 8 (kum zanih val) kiteng khawm hi. Ciimnuai panin a mimal mah zong hong khangin pilna leh khuamuhna zong hong khan semsem ciangin annek tuidawn baihna zuanin Simgam, Zogam, Malgam leh Thangkaigam lamah a pawl pawlin na kikhenthang uh hi.

Note: Simgam cih pen nisatna gunpangte hi. Zogam pen mualdawn taam lak khuavotna mun cihna hi. Malgam pen gamlapi phaksapna mun cihna hi a, Luseigam, Meiteigam, Kuki Naga gamte cihna hi.

2.

SAIZANG KHUA SATNA

Ciimnuai khua-ah mi hong tam a, lokhawh singpuak nading hong haksat ciangin Thawmte, Tawmging, Gualnam, Tangpua, Hatlang, Songput leh Tunglut-te kigawm beh 7 in Saizang khua hong sat uh a, a nuai-a bangin hausa nasem ciat uh a, tua hausa semte pen khanglui kamin tuate man'lai na ci uh hi. (1) Thawmte’n hausa na sem masa a, Thawmte-mang na ci uh hi. (2) Tawmgingte’n hausa na sem uh a, Tawmging-mang na ci uh hi. (3) Gualnamte’n hausa na sem uh a, Gualnam-mang na ci uh hi. (4) Sukte-te’n hausa na sem uh a, Suktemang na ci uh hi. Saizang khua Tawmgingte’ man' laitakin hausa ngeina bangin siah leh bum zong kai uh hi. Tawmgingte in hausa-mang a sepma Pawi gal hong pian lai-in kitaikek mang a, Tawmging pawlkhat pen gungal kahin tai suak uh hi. Ukpua Huangmual khua sat uh a, inn 300 dong khang uh hi. Pawlkhat Tedim gamah hong ciah kik uh a, a tam zaw pen tu hun dongin ukpua lamah teng lai uh hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

3.

NGALBUAL KHUA SATNA

Ngalbual khuasatte Pu Dam Awn (Tawmging), Pu Khaat Thual (Tawmging), Pu Hel Khup (Tawmging) leh Pu Tawn Seel (Samte) ahi uh hi. Ngalbual khuasat khit ciangin Pu Hel Khup in hih bangin la na phuak hi. (a) Saibang i sat bualtui vangkhua tutawm aw e, Ciin min tul lo ding hi e. (b) Cik in ciin min a tul diam aw, Vaimang pa’n a min len e.

4.

LOSAU KHUA SATNA

23

theih ciangin, Tedim Vuakdokpa kiangah va ko a, Tuithangte in kei hong kap sawm uh hi, ci-in va khia hi. Vuakdokpa in zong, Gualkha galkap honkhat Tuithang-ah pai sak hi. Tuithang khua Pu Zong Vum (Tawmging) inn ah zin tungin, Gualkha galkapte a thau uh tawh kinga phengphang uh hi. Pu Zong Vum in a nuai-a bangin la na phuak hi. (a) (b)

Thangtui vangkhua i dai nen ah miza holsuang vum bang e. Vangkhua suan nuam khang ciang vaimang sumtual honsing siat bang e.

1955 kumin Tuithang khualui panin Tuithang khuathak Ngaltuizaang ah Tawmging beh ahi, Pa Thang Do Kham makaihna tawh inn 8 in khua na sat leuleu uh hi. Hausa upa leh tangpi tangtate kikopin khuamunlui ah kituah kik un, ci-in tamveipi mah thu kipia hi. Kum 8 sung bang a ten khit uh hangin, hih thu veng thei tuanlo ahih manin, April 2, 1963 kumin Hakha pan Lt. Col. Put Pa hong paiin lemtuah tuah a, Ngaltuizang kici Tuithang khuathak kipsakna kinei hi.

AD 1700 hun pawlin Thahdomi Pu Hau Let in tuhun laitaka Lamzang khua leh Phaileng kikal a om luidung khatah, lo na kho hi. Tua lo pen a dung saulua mahmah ahih manin lo nei pa Pu Hau Let pen Losaupa na kici hi. Ama logam, lomun teng zong Losau gam kici pah hi. A lui zong tuni dongin Losau lui kici hi. A nung ciangin tua munah khua hong kisatin khuamin zong Losau khua hong kici pah hi. A teng mite zong Losaumi kici hi. Losau khua pen AD 1797 kumin khatvei, AD Tuithang khua thak (Ngaltuizang) 1859 kum pawlin a nihveina khua kisatin a khuasat teng : nihveina khua hong bei mang hi. A thumveina (1) Pa Thang Do Kham (Tawmging) Lamzang khua pan khua kisat in, mihing 20 makaipi pha hi. Tua khuasatte sungah Tawmging beh (2) Pa Vum Sian Pau (Tawmging) Pu Lo Hel leh Pu Suah Hel-te unau zong na (3) Pa Lut Langh (Tawmging) kihel uh ahih manin Tawmgingte' khuasatna (4) Pa Sel Dai Thang (Tawmging) hi, ci-in kiciamteh hi. (5) Pa Tuan Khua Zam (Tawmging) 5. TUITHANG KHUA SATNA (6) Pa Luan Khua Pau (Vangaw) (7) Pa Ngul Khua Zam (Biangtung) AD 1893 kumin Losau khua panin (8) Pa Ngul Khua Hau (Biangtung) Tuithang khua kisat hi. Tuithang khuasat mihing 27 pha in, beh min tawh beh 10 in khua na sat uh hi. Tawmging beh sung panin Pa Thang Do Kham in hih bangin la na phuak hi. Pu Mat Vungh' suan leh khak ahi Pu Zong 1. (a) Vangkhua lai-ah lun hi’ng cite’n a Vum na kihel hi. Tuithang khua kisat zawh a kawmkalah vaitho hingno aw ci e. sawt loin Tuithang khua a suan’khia dingin (b) Vaitho hingno ka hi zongin zalna Mualnuam khuami Pu Pau Za Lian hong pai tuibang a sian nading a sawnsawn ding cih kiza khol a, Tuithang khuamite hehin tuizum lun teng ka siangah ka khawl Suangngomual ah Pu Pau Za Lian' thau tawh sak e. na pang uh hi. Tua thu Pu Pau Za Lian in a


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

24

Tuithang Khua Tawmging behte' Tukhak la Pasal (a)Ka sawn aw sawn momno aw e, tuanglam vaibang thaam lo aw. (b)Tuanglam vaibang na thaam lo aw, langlam tawh mual suak ve aw. Numei (a) Ka von aw von lianu aw e, nun vom huang zawl a khang e. (b)Lia-a piang von lianu aw e, ka suan in tang bang pha e.

6.

LINGTHUK

KHUA SATNA

Lingthuk khua sat 1. Min Kam 2. Hen Thang 3. Vial Langh 4. Vial Neng 5. Khoi Zam 6. Tun Kai 7. Khai Gin 8. Hau Kap 9. Khup Thual 10. Sawi Pau

teng: - Tawmging - Tawmging - Tawmging - Tawmging - Tawmging - Tawmging - Khuptong - (?) - Khualun - Bawmkhai

Tawmging beh Pu Min Kam in Lingthuk khua na satin, hih bangin la na phuak hi.

1938 September kha-in Lingthuk khua 1. (a) Tawm i tusuan Hang i vontawi, sat theih nadingin Pu Min Kam in Falam Lingthuk ka gamzang hi e. Mangpipa Ni La kiangah ngen hi. Tua a (b) Lingthuk kimkhen sumtui zangah, ngetna bangin pia pah a, 1939 February 13 Tun' laukha tawh lumsuangin ka po ni-in Lingthuk khua na sat uh hi. Lingthuk sak e. khua pen India gam Seikhuatang gam pan a 2. (a) Lingthuk vangkhua ka deih manin, kisat khua hi a, a masa lai-in Lingthuk khua khimzin sawl bang zawt ing e. pen Selbung gam ahi hi. Pu Min Kam' (b) Khimzin sawl bang zawt ing aw e, khuasatpih teng a nuai-a bang ahi hi. Kamkei bang gial kisa'ng e.

7.

SAIPIMUAL KHUA SATNA

Pupi Tawm Ging tapa Pu Gui Ziam Suan, Pu Khual Gin makaihna tawh Saipimual khua na sat hi. Pu Khual Gin pen Suangphei khua panin Luang-el khua ah na lal hi. Luang-el pan Saipimual khua 13.9.1921 ni-in na sat uh hi. Saipimual khua sat teng: No. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Min Pu Khual Gin Pu Kip Lam Pu Awn Gin Pu Suan Thang Pu Kham Suang Pu Son Cin Thang Pu Khup Tual Pu Thual Khua Gin

Nasep Hausa Upa Upa Tangko Phungphei Zukhai dong Zukhai dong Akkhai dong

Behmin Tawmging Hatlang Bawmkhai Tawmging Buansing Tawmging Khawlum Mate


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.

Pu Khual Thang Pu Hen Thang Pu Thang Kim Pu Awn Vum Pu Khup Gin Pu Thual Thang Pu Thang Khua Suan Pu Khai Thang Pu Khual Vial Pu Khual Cin

25

Akkhai dong Taiban sawl, sikseek Tangpi Tangpi Tangpi Tangpi Tangpi Tangpi Tangpi Tangpi

Bawmkhai Tawmging Tawmging Tawmging Tunglut Buansing Buansing Buansing Tawmging Tawmging

Saipimual gam pen a cilin Luang-el gam ahi hi. Luang-el gam zaina Nisuahna lamah

- Tuivai lui

Nitumna lamah Leitaw lamah Leilu lamah

- Tuimang lui - Zampi khua - Mauvom khua

Pu Khual Gin in 1921 kumin Pu Hau Cin Khup tungah Luang-el gam nisuahna lam ngen hi. Pu Khup in Luang-el khua hausa Pu Zel Thawng tungah Luang-el gam nisuahna lam Mualdung leh Tuivai kikal teng Khual Gin gam hi ding hi. Nitumna lam Mualdung leh Tuimang lui kikal pen Zel Thawng gam kici ding hi, ci-in 13.9.1921 ni-in kipsak hi. Khua kip gam kip a ngah uh ciangin nuam mahmah uh hi. Gam hoih lai-a, Pasian in thupha pia-in lo kho, gan khawi-in nuam sa mahmah uh hi. Khua buppi thukimna tawh Pu Khual Gin in Pu Hau Cin Khup sam hi. Pu Khup zong a nasem Pu Suan Pum, Pu Dim Kam leh Pu Dim Kham tawh pai pah uh hi. Pu Khup tungah sum Rs. 50 pia-in sialtal kisiang khat leh vok tuknga khat na gawh uh hi. Khuazang in sun thum leh zan thum laam ziah-ziah uh a, Pu Khup leh a nungzuite tawh nuam sa mahmah uh hi. Tua hun pen 1923 kum hi a, khua kip hihna hong kilangsak hi. Pu Khual Gin leh Pu Hau Cin Khup zong a nuai-a bangin la na kiphuah uh hi. Pu Khual Gin' zinmuak la: 1.

(a) Zangtui vangkhua limbelh teng aw, Tang bang nong dam kim nam aw. (b) Kei mi sanggah tu bang nong suan, Ka phung dalgua bang hah aw.

2.

(a) A mual kitawi nih thum tungah, Lun ta’n tut khawl aw ci e. (b) Kei mi sanggah mual cin sanggah, Huihkhi ta’n sem lua sa’ng e.

Pu Khual Gin in a thuhkik leuleuna la: (a) Ka mun inn tam dildial e sial in la’ng e. Ka gam lo nim dildial e, tang in la’ng e. (b) Ka gam lo nim dildial e, tang in la’ng e. Daiteng pi gua, ka suan loh a, zing aw e.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

26

Pu Khual Gin Luang-el khua-ah a ten ngaltang, sikha, sangakte tamlua ahih manin lai-in tang seu zakhat na nei a, tangza ai-in tuate tawh kikhawl khawm cih a phuahna la a nuai-a bang ahi hi. hih bangin la na phuak hi. (a) Mawng bang pemna, El tui vangkhua ka setang phungin pha e. (b) Zotang phungcing li bang cing ven, Sawmsial in sum bang tua’ng e. Khua min dingin Saipimual a phuahna uh pen Pu Sim Hang' suan, Pu Do Son in hih Saipimual khuamun ah Saipi khat na man ahih manin Saipi matna mual cihna-in Saipimual khua a kiphuak ahi hi. Saipimual khua satna thu pen Pa Kam Za Dal (Tahan)' hong puak ahi hi. 12. 12. 2008.

8.

KHENMAN KHUA THU

Tanglai ka pu ka pate uh Saizang pan Phaileng, Phaileng pan Leilum, Leilum pan Tedim, Tedim pan Thangkhal, Thangkhal pan Mualkhamphai, Mualkhamphai pan Mauvomlian, Mauvomlian pan Tuibuak, Tuibuak pan Meibual, Meibual pan Cikha khua, Cikha pan Khenman khua a tung ka hi uh hi. Mauvom panin Cikha 1969 kumin ka teng uh hi. Tua banah Cikha khua panin Khenman khua 1983 kumin ka sat uh hi. Khenman khua om zia hih bangin kithei thei hi. Tonzang khua pan tai 66 gamla a, nisuahna lamah Vanglai khua omin tai khat kigamla hi. Nitumna lamah Khuaivum khua omin tai 5 kigamla hi. Sim lamah Cikha khua omin tai 6 kigamla hi. Mal lamah India gam ahi Behiang khua omin tai 2 kigamla hi.

(1) (a) Kawi lungtuak tawh vangkhua zuan ing, Sianmang nen mim bang ka thum a lawm, (b) Sianmang tongdam lunin sang ve’n, Lungtup tui bang tung e, Khenman khua. (2) (a) Zata tongdot lunmang liante’n, singta gamkuam va luah aw ci e, (b) Singta gamkuam khuam bang luahna, sang cih tawh sawl bang ka hei khawm e. Khenman khua a sat cil pen Pa Pau Za Khen-te innkuan kia bek hi a, kum khat a phak khit ciangin Cikha khua leh Mauvom khua pan midangte hong teng ahi uh hi. 1. Pa Kham Za Khup, TawmgingCikha10-1-1984 2. Pa Thawng Khan Pau,SuantakCikha6-2-1984 3. Pa Dai Sian Thang, SuantakCikha6-2-1984 4. Pa Gin Za Dal, Mauvom-

Tunglut6-7-1984

5. Pa Sut Thang, Mauvom-

Munluah25-8-1984

6. Pa Gen Kho Tuan, 15-9-1984.

Phaipi- Cikha-

Hih bangin a kum a kumin inn a kibehlap ahi hi.

Khua min phuah dan:

Khuasung khantohna thu:

Khenman khua min hih bangin a kiphuak ahi hi. Pa Pau Za Khen-te nupa' min man' loh nadingin, Pa Pau Za Khen' min ‘khen’ leh a zi' min Man Sial Cing' ‘man’a kila ahi hi. Khenman khua a kisat hun laitakin Zogam a uk Chin State Regional Party President E. K. Kim Ngin' sawlna om bangin Rev. Pau Za Khen, Tawmging in Khenman khua a sat ahi hi. Khua a satcil lai-in sahang, vompi,

Kumpi sang tanli (Primary School) kah theihna 1990 in kingah hi. 25-1-2005 ni-in galkap commander officer (tat-yin-hmu) Kan Maung Oo in Khenman khua tuizawl hong pia-in tuni dongin Khenman khuamite’n nuam takin dawnin kizang hi. Khenman khuasatpa Rev. Khen Tawmging in Cikha ki-ukna (mah-yah-kah)


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

zumah shield pi khat piakhia hi. Cikha myo ah tukpeng (football) kidemna om a Khenman khua in a khatna hong ngahin khuasatpa' shield pi piak Khenman khuate’n kiciahpih liauliau hi. 15-12-06 ni hi a, a lopna leh mualsuang phuhna kinei hi. Mangkang camp vumah shield mual kiphutin Rev. Pau Za Khen in mualsuang phuhna leh honna nei hi. Khenman khua pan Pasian nasem om teng: Rev. Pau Za Khen Sia Gin Sian Thang Sia Kham Khan Suan Sia Huat Khan Thang Sia Thang Khan Kham Siama Dim Sian Cing Sia Dai Sian Thang

27

9.

TEDIM KHUA SATNA LEH TEDIMMI HONG PIANKHIATNA

Tedim innkuan kici minam 16te sungah Tedim cih min hong kidawk kha lo hi. Ahi zongin minam khen min pen lei maitang a om mun leh singkung lopate hi. A cil lai-in vansangdim kici, tu huna palik-len leh lamzumpi kikal a guam kuakpi pen tui vunna hi a, tui siang mahmah in, zingsang ni suak cil leh nitak nitum kuan ciangin ni in sawikap a, a gal pan i et ciangin hong leng kikin te zeizai ahih manin, tua tuilipi te zeizai tamin Tedim a kici ahihna tangthu ah na kiciamteh hi. Tua hun laitakin Tedim khua pen a munmun pan zuanin kiteng zel hi napi a hun hunin hong bei hong mang kik zel hi. (1)

Rev. Pau Za Khen pen Khenman khuasatpa ahih banah Upper Myanmar Evangelical Lutheran Church Founder zong ahi (2) hi. Tu-in amah in hong nusiat khit ciang, a tate’n ama maban zom to-in a pawlpi min uh Church of the Lutheran Confession of Myanmar cih tawh khek uh hi. (3) Khenman khua gamgi bawldan: Khenman gamgi hih bangin kibawl hi. Vanglai tawh gamgi pen Tuivailui dung zuito suakin Sapenglui ciang ahi hi. Cikha tawh a kikhenna pen Sapenglui zui to, Singsan keen a kelsampuk zui, Hiangkuak ah, nitumna lam (4) Tallui zuisuak hi. Khuaivum tawh gamgi kikhen leuleu a Khuaivumte Suangphuh khua paina lampi-ah India gamgi 39th tai khuam ah kikhen suak hi. (5) Khenman khua Hausa sem ngei teng (1983-2009) ciang dong: Rev. Pau Za Khen Tawmging, Upa Cin Dong, Upa Thang Khan Suan, Upa Dal Za (6) Suan, Upa Kam Khan Lian, Upa Dai Sian Thang, Upa Kham Za Khup, Upa Tual Lian Pau, Upa Cin Lian Khai, Upa Huat Khan Thangte in hausa na sem toto uh hi.

Tua hun laitak a Tedim khuamun tengah Milawngte in khua na sat masa uh a, taksing tampi pona ahih manin Takmual khua na ci uh hi. Tawlkhat khit ciangin Thang Zen leh Thuk Tung-te makai-in Milawngte hong sim uh a, zo gawp uh ahih manin tua Takmual khua hong ten phah pah uh hi. A thumveina ah Pu Hang Hil in Ciimnuai khua panin hong sat leuleu in a tunga i gensa bangin Vansangdim tui te zialzial tamin Tedim min hong phuak leuleu hi. A liveina ah Pu Gui Mang in Kalzang khua panin hong sat leuleu hi. Tua hun ciangin Vansangdim tuilipi te zialzial mah tamin Tedim hong ci leuleu uh a, inn 65 hong pha uh hi. A ngaveina ah Ciimnuai khua panin Thahdote in khua hong sat leuleu a Khuangzang khua hong ci leuleu uh hi. A gukvei na ah Gualnamte Pu Hah Son in Saizang khua panin hong sat a, sial gilpi siah kaihnopna hangin, khua mang leuleu hi. Pu Hah Son' la;


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

28

(a) Ka kaih lun e kaih lun e, Tuan a pupa tawh kaih lun e. (b) Tuan a pupa tawh kaih lun e, Deih angkawi tawh sawmsial kaih lun e. (7)

Lamzang khua panin Guite Pu Pum Go in Tedim khua hong sat leuleu-in hih bangin la na phuak hi. (a) Mang ii tusawn kil bang khang in zang aa pehsik gawm ing e, khua kiim ah mim leh setang huai ing e. (b) Dimtui vangkhua nun-in nuam e, siah leh sawm tang a tunna aw, singta’n laam bang eng nah e.

(8)

Saizang khua panin Thawmte Pu Hang Khual in hong sat leuleu a, tawlkhat khit teh hong mang leuleu ahih manin a zi in hih bangin la na phuak hi. (a) Kiangmang pham nua'n vonsen naal gua bang hah ven, Mualbem luntan, ka sau sih, (11) khum bang zuan e. (b) Mualbem luntan, ka sau sih khum bang zuan e, maimit ka sin kawm kal ah mual kal aw e.

(9)

Hat Langh-te pu Mang Gin in Lailo khua pan Tedim khua hong sat leuleu a, a nuai-a bangin la na phuak hi. (a) Dimtui ka vangkhua aw e, Sesum ka lamna aw e. (b) Sesum ka lamna aw e, lai hen tuang tutna aw e.

(10) Lamzang khua inn 700 a phak hun laitakin Lamzang khua-a teng Pu Khan Thuam' tapa Pu Kam Hau pen Tedim khua kai dingin Pu Mang Gin in na sam a, Pu Kam Hau in Tedim khua ah Hausa hong sem hi. Pu Kam Hau leh Pu Mang Gin in Hatzaw-te Pu Khoi Lam hong pawlmat

in hong vaihawm khawm uh a, vaihawm siam uh ahih manin Tedim khua hong minthangin a munmun pan hong kibel ciat ahih manin thakhatin inn 300 hong pha to hi. Tua bangin Tedim khua hong minthan ciangin Vaipheite in a nuai-a bangin la na phuak uh hi. (a) Sinthu soi ding Tuan On pa aw, Do thulut Am Thang pa aw e. (b) Do cih thulut Am Thang pa aw vannuai lut sial a tunna Za Tual pa aw e. Tual On' pa a cihpen Khoi Lam hi a, Am Thang' pa a cih pen Mang Gin hi in, Za Tual' pa pen Kam Hau a cihna ahi hi. Tua hi-a tua mi thum tengin a nuai-a bangin Tedim khua adingin na hong sem khawm uh hi. 1. 2. 3.

Thuvanpi: Pu Kam Hau Thulam ah: Pu Khoi Lam Gallam ah: Pu Mang Gin

A cilin Tedimmi, Tedim-pau cih tangtuam theih ding kammal om tuam lo hi. Ahi zongin a tunga Tedim hong kisat ziate i sut mah bangin a munmun pan mi hong kisutuahin hong ten khop uh ciangin a mun a om tuili tapin Tedim cih khuamin hong piankhiatna zui-in a munmun pan a hong ken uh pau tuamtuam kigawmin a hong kitawh zauna pan a hong piangkhia kampau pen Tedimpau hong suak hi. Tua muna teng khawm mite zi leh ta-in hong kinei uh a, a tate uh adingin a suah a pianna gam uh suakin Tedimmi cih hong piang khia ahi hi. Mangkang kumpite in Khamtung gam hong uk uh ciangin Tedim khua pen kumpi zum phuhna-in hong nei uh a, tua panin Tedim gam teng hong uk uh ahih manin i minam lai ding hong bawlsak uh ciangin pau tuamtuam kigawm ahi Tedim-pau tawh Tedim lai


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

leh kammal hong bawlsak ahih manin tua-a kipanin Tedimmi cih leh Tedim kam cih a hong piangkhia ahi hi. Tua hi a, Mangkangte' hong tunma hun laiin Tedim khua sungah galmat a, a hong om khate kisim lo beh leh phung min tawh a tengkhawm beh sawmnih bang na om uh a tuate in; 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Bawmkhai Buansing Gualnam Guite Hangluah Hatlang Hatzaw Khuangzang Lechil Manlun

11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.

Mantuang Munluah Naulak Sukte Tapsak Tawmging Thahdo Vaiphei Valte Zilom

(12) Tedim khua-ah Sukte Pu Kam Hau, Hatlang-te Pu Mang Gin leh Hatzawte Pu Khoi Lam a hong vaihawm khop uh hun sung AD 1810 kum pawlin mipi ki-uk nading thukhun na bawl uh a, Kam Hau Upadi ci-in min navawh uh hi. Tua thukhun pen Tedim gam tangpi ki-ukna-in na nei uh hi. Tua thukhun lai bawlna sungah Thawmte, Naulakte, Zilomte, Lechilte leh Samte na kihel uh hi, ci-in Naulak innkuan laibu sungah na kiciamteh hi.

29

Tonzang Khua Nihna Tonzang ah Khaw Cin-te a tuntoh 1870 kum ma-in tu laitak a, RC Biakinn lui khang tengah Manlun behte na teng khin uh hi. Tualgal huhau-in India gam Behiang khua galah lalto uh hi. A khuamin uh mah kengto in, Mal-Tonzang khua na ci uh hi.

Tonzang Khua Thumna Tedim khua a, Pu Kam Hau' tapa tumpen, Pu Vum Khua Cin (Khaw Cin) in innpi a luah nusia-in Hatlang beh Pi Vung Khua Lian ngai-in tenpih a, 1870 kum pawlin beh makai ahi Kam Vial (Bawmkhai), Son Kham (Hatzaw), Go Am (Hatlang), Leeng Nei leh Vum Zil (Tungdim), Pau Am leh Cin Kim (Samte), Tel Khaat (Thawmte), Kim Thuam (Zilom) leh a dangdang kigawm inn 30 bang Tedim pan pai to-in, tu laitak a nailung huan munah Khuavong khua na sat uh hi. Tu hunin tua mun pen Khualui kici hi. Khuamin pen amin bul ciat uh a kigawm hi, a ci om hi. Mi pawlkhat in Vongsing pona mun ahih man a, Khuavong kiphuak hi zaw hi, ci uh hi.

Tonzang Khua Lina

1920 kumin Pu Hau Cin Khup in Khuangzang mite' tenna khualui mun (tu laitak a i tenna mun) ah Tonzang khua na tuahto hi. Tua hunin Pu Hau Cin Khup' tate cidam lo uh a, dawi kamsangte a kidot ciangin "Na innmun sia hi, mun dang khatah kituah lecin, na tate dam ding uh hi," cih thu hangin, khua 10. TONZANG KHUA SATNA a tuahto ahi hi. Khua nihna muna neihsa veng Tonzang khua pen khuamun 4vei a minlawhna teng mah kikeng to hi. kisat ahi hi. Veng Minte

Tonzang Khua Masa Tu laitaka Tungtuang khuataw leh Meitei gun kikal mun nuam tengah Thahdo mite na teng ngei a, Tonzang khuamun lui ahi hi. Khuasat hun kithei zo lo hi. A tenna uh pen Vong sing tamna mun ahih manin a khuamin uh zong Khuavong ci uh hi.

Khualui-ah Pu Hau Cin Khup' inn pen nisuahna lam nga-in kilam hi. A inn kimkot zaang teng INNPI veng kici hi. A nuaisiah teng Zangnuai veng kici hi. Innpi Phaitam lam Khuavong luigal teng Khuavong veng kici hi. Khuavong lui gei-ah cikpi khat om a, Pu Hau Cin Khup' tuinak kici hi. Innpi saklam teng Gozang veng kici hi. Innpi kong tuinakah cingsing po a, cikpi khat zong om hi. Tua


30

A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

mun teng Cingzang veng kici hi. Cikpi pan hi a, a sawtna ciangin Gawngte khua hong luang lui pen Cingzang lui kici a, khua a kici hi. A minam pen Gangte mah sung hong tun' teh Innpikonglui kici hi. Tua ahi hi. luigal khempeuh Khualai veng kici hi. Khuano mite: : Ciimnuai, Geltui leh Khuavong veng nitumna lam lui pen Kongpi Dimpi khua-ah a tengte sung panin lui kici hi. Suante behte pawlkhat in Sasih khua Ref: va sat uh a, inn sagih val khangkhia zo peuhmah lo ahih manin khuano na kici 1. Kawlpi Tonzang Lawm Silver Jubilee, uh hi. Tua khua pan a khangkhia mi October 2004. peuhmah khuano mi kici hi. 2. Tonzang Evangel Centenary, August Sihzang mite: : Ciimnuai khua pan mi 2007 tamin mun hoih zongin hong pai khiat uh ciangin pawlkhatte sih omna munah khawlin teng uh a, tua sih min B. G AMMIN LEH M INAM M IN leh a leimun zangtam tapin Sihzang-te KILAWHNA kici hi. Tu hunin Saizang khua Buzung (zintun' buk) lui nuai lam tai khat Kawlpizang pan khamtung gam zuanin khawng kigamlatna mun ahi hi. a kikahtoh ciangin zanggam a omlai pawlte in khamtung mite hong ci uh hi. Simgam, Paite mite: : Ei mite veve Meitei gam leh Malgam, Thaangkai gam, cihna kam pen Mizo gam manawh a, a paitote cihna Ciimnuai pan gam nuam zuan a, a kikhenthang ahih manin tunna peuhpeuh ah Paite ciang un gunpang sim lak a zuante pen Simmi mi kici hi. na kici hi. Simmi a na cihna in lei niamna Thahdo mite: : Ciimnuai pan Pu Song khualumna gunpi pang khawngte a cihna ahi Thu a zipi tawh a suan leh a khakte hi. Malgam khuavotna a zuante Malte na ci Tuimui, Nuam khua, Ankhum, Tuileuleu uh hi. Thaangpi kantanin a paite thang, Ngalbual, Lalta, Tangkhawng, Thaangkaite na ci uh a, a gam zong ThaangZampi leh Mualpi khuate-ah tengin tua kaigam na ci pah uh hi. Gammang tulakna pan India Manipur ah teng uh hi. Tuate zuan a, mualdawn sang khuavotna ah a tengte sung pan Thah Do piang a, a suan le pen Zote na ci uh hi. khakte Thahdo mite kici hi. Zote: :Ciimnuai pan Pu Hang Hil makai-in Mizo: : Ciimnuai panin Duhlian (Lushei) Tung Nung, Lian Zaw, Tai Thul, Tung namte nitumna lam Ciau lui gal kahin Dim leh nauzawte teng mualdawn zo pai suak uh a, Mizogam ah na tengin lak khuavotna Balzang-ah khua satin Mizo na kici uh hi. teng uh ahih manin amau leh a suan a Teizang: : Ciimnuai khua panin kimkhat khak khempeuh Zote kici hi. in Luika khua sat uh hi. Tua khua-ah Dimmite: : Ciimnuai khua pan pawlkhat min cimin nupi khat bek suakta a, tapa in Geltui khua sat a, tua panin pawlkhat khat nei-in amin Suk Zo phuak hi. Tua in Dimpi khua hong sat uh hi. Dimpi panin Mualbem khua teising pona pan Dimlo hong sat leuleu uh a Dimpi kiangah a nuta-un teng uh hi. Tua a leh Dimlo pan a hong khangkhia mite tenna uh teising pona leizangtam pan Dimmite kici hi. a khangkhia mi peuhmah Teizangmi Gangte (gawngte) : : Hih Gangte pen kici hi. tenna khuamin zui-a lawhna ahi hi. Tedim khua Zatopi nuai-ah Gang khua


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

31

Vaiphei mite: : Mual vaiphei mun a, a tengte a tenna munuh mual min pua-in Vaiphei mite kici hi. Vangteh mite: kici hi.

C.

: Saizang khua-gal Vang-teh khua-a tengte khua min pua-in Vangteh-te

BEH NAM TUAMTUAM HONG PIANKHIATNA

Ciimnuai, Geeltui, Kalzang, Saizang, Dimpi, khuate panin, mite pungin hong tam uh ciangin, a unau, a innkuan leh, beh tuamtuam kipawlin, ai hong saan khawm uh a, ai a phat leh, inn 10 pan a pha zahzah tawh gam zongin khua hong sat ciat uh hi. Tua banga hong kikhenthang uh ciangin a makaipi peuh min pua-in hong kisam uh a, tua kilawhna min pen, a sawt ciangin, Phung min (beh min) hong suak hi. Tuate banah kiselphona leh kipahtawinate panin zong, phung min, beh min hong piang zong omlai hi. Tua ahih manin, tu laitakin, Zomite sungah, a nuai-a bangin beh leh phung min hong piang hi. Hih beh leh phung minte pen (A, B, C) zui-in a nuai-a bangin kigual hi. Ainam Akgal Amei Baite, Bawmkhai Bawngmei Biangtung Bochung Boithang Buansing Cenghrang, Cha hleng Chalkih Chalthang Cherput, Chimlung Chongloi Chongput (Songput) Choper Chopor

Daitang (Daitawng) Darsun Dong-el Dong-ul Dopmul Doseel Dothang Duhlian Elsing Galhang Galte (Ralte) Gangte Gualhang Gualkha Gualnam Guite (Vuite) Gunsung Haka Halkik Hangluah Hangman

Hangnung Hangpa Hangsawk Hangsing Hangvung Hangzo Hatlangh Hatlei Hatzaw Haukip Haulai Haunuam Haunung Hausing Hausuang Hausuum Hauthang Hautual Hauzel Hawinam Hawite Hawlhang Hawlthang Henzom Hilsia

Hinnung Holte Hualnam Huba Hungthuam Innpi Innsun Kawlaak Kawlni Kawngte Khaileng Khaiman Khallun Khauhte Khelkik Khenglot Khiapthiam Khilsik Khilte Khualun Khuangdal Khuanghau Khuangthang


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

32

Khuaphil Khumciang Khumthang Khuphil Khupmu Khupno Khupson Khupthang Khuptong Khupvungh Kikkai Kilte Kimlai Kimlel Kipgen Kipmang Kualcial Kuntong Lahtawng Laita Laiteng Lamhau Lamkai Lampho Lamtan Langel Lautawng Lawng Leivang Lenteng Lenthang Lethil Liansung Lianzaw Luahlang Luatawng Luhphaw Luhtai

Luisuk Luktai Lunkhal Lunkim Lunkun Lunmun Lunteng Luphong Maibuang Malneu Mangson Mangtawn Mangvuk Mangvung Manlun Mantuang Mate Matmang Matsing Milun Minvak Mitsuum Mualkhai Mualsun Mulpi Munluah Munsing Munsong Munsuan Munsuang Munzo Namthang Namzo Naulak Neihhil Neihkhup Neihlut

Neihneek Neihsial Nekgen Neuzaw Ngaihte Ngaman Ngawnte Ngengu Ngotual Ningtawng Nisuan Nungzawng Pante Pape Phainai Phaipi Phiamphu Phualte Phutlun Puakhil Ralte (Galte) Relngo Ringngen Sailo Saizang Samte Sangte Savak Sawnpuang (Thawmpuang) Sehmang Sektak Senchong Senlun Senlut Siahliap

Siahtak Siamsuang Singngul Singsei Singsuan Singvum Sinte Sithoih (Sitthou) Solnitang Sonchuang (Santuang) Songlam Songlun Songput Songthang Songtut Sonna Sote (Shoute) Suahsia Suankhup Suanman Suanphut Suanpuang Suantak Suante Suanthang Suanzong Suksak Sukte Sumkip Suumniang Taithul Taitom Taksat Tanghau Tangpua Tangsan Tangsau


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

Taptah Taukon Tavai Tawmging Tawtak Teilot Tekhhrang Tellang Telngawk Telsing Telthang Telvung Thahdo Thahgui Thahthang Thangcar Thanghul Thangman Thangnawk Thangngeu Thangngiak Thangngil

33

Tuahnuam Tualkong Tualtung Tuanthang Tuisuan Tungdim Tunglut Tungngo Tungnung Tungta Tungte

Thangniang Thangom Thangpum Thanlun Thatkhup Thatlang Thatmu Thatmun Thawmte Thawnzo Thazang Tinglut Tlaisun Tohing (Toging) Tomu Tongluai (Congluai) Tongsial Tonkai Tonlu Tonmang Tonsing

Va-ek Vahui Vaiphei Valte Vang-aw Vangkom Vanglok Vangsuk Vangteh

Vokmai Vomlang Vuileng Vunglu Vungthang Zahau Zahlang Zalut Zamang Zangkai Zanngiat Zathang Zawngbu Zawnggil Zawngkai Zelhum Zilom Zote Zuisang

TU HUN TAWMGING BEHTE' TENNA KHUATE 1. Buangkung 2. Bumzang 3. Chantazi 4. Cikhazang 5. Dimzang 6. Haupi 7. Kahgen 8. Kapteel 9. Kawlpi 10. Khaikam 11. Khampat 12. Khenman 13. Khuadai 14. Khuaivum 15. Kyikong

16. Lallim 17. Lamka 18. Lamzang 19. Leilum 20. Limkhai 21. Lingthuk 22. Luang-el 23. Mauvom 24. Mualkawi 25. Munlai 26. Nahlan 27. Nahnuai 28. Nanpha-long 29. Ngalbual 30. Phaileng

31. Phaitu 32. Pidawta 33. Saipimual 34. Saizang 35. Sakhangyi 36. Sawbua-yeshin 37. Sezang 38. Singunau 39. Singzung 40. Suangphei 41. Taaklam 42. Tahan 43. Tamu 44. Tauleng

45. Tedim 46. Teklui 47. Tonzang 48. Tuikhal 49. Tuimui 50. Tuitawh 51. Tuithang 52. Tuitum 53. Valvum 54. Yangon 55. Ywa-tharyar (Saihkhen) 56. Zozang (Kawl) 57. Zozang (Kham)

Theih ding: Hih pen Zomite a hon-a tenna munte bek hi-in, USA, Japan leh gam tuamtuam ah zong a teng ki-om ta a, a khuamin lianin i kan zawhna ciang a kisuak sak ahi hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

34

D. ZOMI INNKUAN Leitung gam tuamtuam a, a tengte a tenna uh leitang min pua-in minam min a kilo hi zaw loin, a teng minamte' min pua-in a gammin a kilo hi zaw hi. Tua mah bangin ei Zomite i tenna hih mualtung gam in a cilin mualtung gam cih min bek mah na nei a, ei Zomite i ten ciangin Zogam a hong kici pan ahi hi. Tua hi a, Zomi cih min in hih a nuai-a minam teng a huam ahi hi. 1. Asho

11. Laimi

2. Chin

12. Lakhar

3. Chinpong

13. Lautu

4. Cho

14. Maram

5. Dai

15. Mizo

6. Hmar

16. Tedim

7. Khami

17. Yaw

8. Khongjai

18. Zophei

9. Khumi

19. Zotung

10. Kuki Chin cih pen Kawlte in hong sapna hi a, a tung pekin Sen kumpipa’ mi cihna tawh Chines min la-in Kawl awsuah tawh Chin ci-a a na lawhna hi napi, tu ciangin neumuhna, simmawhna-in hong zangin bawm leh seng puate cihna-in hong zang uh ahih manin a cil-a patin Chin i hih lohna zui-in, tu hun ciangin a kideih nawn lo ngiat ahi hi. Hmar cih pen Mizopau pan a hong piangkhia hi a, saklam (North) cihna ahi hi. Saklam a teng mite a cihna uh ahi hi. Kuki a cih pen Dr. G. A. Grierason, 1904 P. 1 ciaptehna-ah, Chittagaung leh Tripura-ah, Cucis or Kuki cih AD 1512 hunin kizang khin hi, ci-in na kiciamteh hi. Kuki cih kammal pen Assamese leh Bangali mite' pau hi a, mual tunga teng mite a cihna ahi hi. Khongjai cih pen Manipur gammi Meitei (Kate) te' pau hi a, mual tunga teng mite cihna mah ahi hi. Laimi cih pen Kabaw Valley pan Natchiaung Webula lam zuanin Meitei gun lehzuat to kik a, Falam gam Lailun khuasat mite’ kilawhna min ahi hi. Mizo cih pen lakam hi a, Zomi cih tawh a kibang ahi hi. Gentehna-in (Vakhu=Khuva) cih tawh a kibang ahi hi. ***


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

35

KHENPI III TAWMGING BEH TANGTHU

A.

(a) Singta vontawi miza lai-ah Tawmgingte ging dimdim e. (b) Ging dimdim ging dimdim aw e, Tawmgingte ging dimdim e.

PUPI MIN LEH KHANGGUI

Pu min Tawm Ging leh Tawm Bing ci-in lawhna theihna nam nih om hi. Tawm Ging ahi zongin Tawm Bing ahi zongin thupi sim loin phamawh sa kei le hang a nih mahin a maan mah hi kici thei hi. A maan zaw deih i hih manin Tawm Bing hi loin Tawm Ging a hihna hong kilak khia hi.

(a) Pupa khan zil, ho kituak in, Tawmging sa ging dimdim e. (b) Ging dimdim ging dimdim e, Tawmging sa ging dimdim e. 5.

1.

Khual gamlapi-ah a pem khia, pupi' tate phazah zong a thei nawn mel lo sanggam pawlkhat in Tawmbing i cih hangin i pianna Saizang khua-ah tanglai-a kipan tuni ciang dong a teng den sanggamte in Tawmging mah ci 6. uh hi. Tawmbing ci ngei lo uh hi. I pianna phualpi ahi Saizangte' lawhna maan zaw ding hi.

2.

Kum 1973 Beh laibu, laimai 3, No. aneu 4na-ah zong kampau kidang, awkaih kidang i cih pen i tenna khua, i tenna mun leh gam zui-in a kipau ciat ahi hi. Tua hi-a Saizangpau pen taang kam hi ding ahih ciangin Tawmging mah maan zaw ding hi, ciin kipsak uh hi.

3.

Ei mite in minlawhna min phuah-nateah kitappih nei-in naumin kiphuak hi. Tawm Ging ahih manin a tute' min Ging 7. Mang, Ging Lam ci-in i mu khia hi. Tawm Bing hi leh a tute' min Bing Mang, Bing Lam cih bang na hi ding hi.

4.

Thu in la hi a, la in thu hi, a kicih mah bangin Tawmging ahihna thu a nuai-a late in na kipsak sawnsawn hi.

Kaptel khua Songput behte in hih bangin dakla na nei uh hi. Tawmging aw man tam ngen, sum pia le'ng lah deih lo a, dak pia le'ng lah deih lo a, Tawmging aw man tam ngen. Biakna lui sungah i om lai-in i pu i pate galmat samat hatin lokhawh singpuak lamah zong na kiva kim ciat uh hi. Neih leh lam tawh kicingin na go, na luup uh a, a sun a zanin khuang leh zam tumin daktal ginggingin na lamlam uh a, khua mel tui mel phawk loin nuam sa mahmah uh hi. Midangte in na min uh tawh kituakin ging zo lawmlawm mah uh ciai, Tawmgingte hi mah uh teh hong ci uh hi. I gin zawh manin i pu' min Tawm Ging kiphuak cihbang hi lo a, i min zui-in gingging zo cihna hi zaw hi. Dam lohna tawh hausa sem nawn loin i om ciangin (Gualnamte' khut sungah hausa hong tun' ciangin) annek tuidawn ding nangawn hong haksat teh, midangte in tu-in ging cih thadah, bing ta uh ciai, hukcip bang uh ciai, Tawmging hi loin Tawmbing hi uh teh ci-in hong kikona pan Tawmbing min a paisuak thu ahi hi. Tawmbing min pen


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

36

kikona, kigensiatna ahi hi. Khangluite in "thupha in kongbiang kan zo lo, thusia in mual kua khum," a cih mah bangin Tawmging sangin Tawmbing hong minthang zaw kha ahi hi. Min maan zang nuam zaw maw, mite' hong kona min mah zang nuam lailai maw, cih thu ngaihsut huai hi. 8.

9.

10.

Beh sung mi pawlkhatte in Tombing hi zaw, ci mawkmawk hi. Tom pen khuang a cihna hi a, bing cih pen aituam neih, tang neih cihna hi. Nuam sa-in khuangte zamte a aituam neih bang liangin mitkhu vuung thiuhtheuh cihna hi, ci uh hi. Min pen i khan khit ciangin kiphuak hi lo, i suahtungin i nu i pate in mintap nei-a hong phuah uh hi zaw hi. Tanglai i pianna pupi' min peuh khangthakte in deihkaih mawkmawk theih hi lo hi.

B.

TAWMGING KHANG CIAPTEHNA A TOMIN

Zomi pianna Pu Zo panin i sim suksuk khang 9 na, Pu Suang Kop in tapa peeng Phut Mang leh Phut Song nei hi. Phut Mang' ta Kop Siam, Kop Siam' ta Mang Luah (Tang Pua) ahi hi. Pu Phut Song in zong tapa thum nei-in Kop Thuam, Tawm Ging, Gual Nam ahi hi. Kop Thuam in ta nei lo-in a khang mang ahih manin Pu Tawm Ging in ta upa dinmun hong ngah hi. Suang Kop' tate sungah Phut Mang a u zaw hi-in Phut Song a nau zaw ahi hi.

Mang Luah (Tang Pua) in ta upa gui ahih manin tulpi gui zong hi pah hi. Mang Luah (Tang Pua) in amau bangkua sung bek hi loin Pu Tawm Ging leh Pu Gual Nam bangkua sungah zong tul na tawi hi. Tua ahih manin Kop Siam, Tawm Ging leh Gual Nam amau teng thum pu khat' suan ahih uh 5th January, 1957 Tedim khua Bo Khai manin unau sanggam khat hi uh a, a nuai-a Za Kham' innah Tawmging beh bangin lapi nei khawmin na sa khawm uh hi. kamkup kikhoppi nei uh a, tua hun lai pekin Tawmging kikipsak lua kisa-in beh laibu 1973, laimai 5, No.14 sungah (1) Ka pianna aw khangli bang tah e, sabang ka tatna aw, pupa gamlo lentu zong, Tawmging a tomlak TG pen zing bang e. laimalgol tawh min mai-ah gelh ciat ni, ci-in kipsakna nei uh hi. Gtn: TG Khai (2) Ka pakhat aw khua lah ngai na'ng Za Kham, TG Pau Za Gin, TG Vum e, i khang gunpi khau khung tang e, Khua Thang cih bangin i gelh ding hi. u leh nau in tuanglamin nei e. Hih thu leh late khempeuh in i beh min (3) U leh nau in tuanglamin nei e, Tawmging hi cihna hong laktel khin ta batphu tui bang ka lakna hi, Saitui hi. Tawmging i lawh ding haksa lo a, ka khuamual ah, lai that-in lawi thuman i theih a kipan i vekpi-in zang bang ka thang hi e. pah le'ng i tate' khangah nop takin lo thei ding uh hi. Mivom Mikang-pau hi lo, i pianpih kampau hi a, zat theih loh nading bangmah om lo hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

37

PUPI, TAWM GING HONG PIANKHIATNA Khang

Min

1

ZO 

2.

SONGTHU 

3.

GUITE 

4.

5.

6.

7.

 TUAH CIANG   LAM LEI   LEI MANG   MANGVUM

 NI-VANG

 SINTE

 HOU ZEL

 DOU SEL

 KIP MANG   NAW PHUT 

9.

SUANGKOP 

11.- 1. 12.-2.

13.-3.

 KUL-LAI

 NGAIHTE

8.

10.

 KUL NGEN

 PHUT MANG   KOP SIAM  MANGLUAH (Tang pua)  SIAMVUNGH

 MANGTE  NAW SONG

 PHUT SONG   KOP THUAM

 TAWMGING  SONG HANG (Lam Hang)  GINGMANG

 GUALNAM  SONGLAM  KIP GAWT


NOTE:

27 (17)

26 (16)

25 (15)

24 (14)

23 (13)

22 (12)

21 (11)

20 (10)

19 (9)

18 (8)

17 (7)

16 (6)

15 (5)

14 (4)

13 (3)

12 (2)

11 (1)

10.

Khang 16

Khang 14

 NEI LAI  NEI THANG  NEI TUANG  SEL TUANG  SEL THANG  THANG SEL  TUANGTHUK  HEN THANG  THUKHEN  NGAIH VIAL  AWN NGUL  VIALTHUAM   KAI ZA CIN GIN DO PAU  THUAM KHEN PAU  CIN KHEN MANG

Khang 13

Khang 13

Pi Nem Niang Pi Cin Lawh    GUIZIAM SIM HANG MATVUNGH    THUAMKAI GING LAM PAU TUN    THUAM THANG HANG SEL. CIAN G ZUI    SON SING LAMHEN TONG EN    KAI MANG SEL HONG KIPTEL    THANG TUAN HEN ZONG ZONGKHUM    SAN THANG HONG THUAL ZONG ENG    SUAH KHUAL ZONG THANG KHUMDIN    SUANG AWN THUALVUM ENGTUAH    THANGKIM THANG ZA LIAN DIN THANG    KHUALKHUAGIN VUM KHAW THANG KHAM ZA LIAN    KIM ZA CIN LIAN SUAN MANG THANG KHAN LIAN

Khang 13

 ZOM LUN  THUAMKAI  LUN PAU  KAI MANG  PAU AWN  SONG SON  AWN NEEK  SON AWN  NEEKTHUAM  AWN TUANG  THUAM ZA CIN  TUANG DO KHAM

: Hih khanggui gualhna pen 1973 kum a, kibawl Tawmging Beh laibu a khatvei bawlna sung aa min kikhum sa ciang huam aa kigual ahi hi. Pu Tawm Ging in tanu nih zong nei hi.

Khang 17

PU- PHUT SONG  PU- TAWM GING  SONG HANG (LAM HANG)  GING MANG  HANG DO  MANGNEIH  DO THUK  LUAH MANG   HANG KAM TEL SUAH   MANGVUM MANG CIAN    Mang Awi / Eng Ging VUM CIAL SUAH ENG  CIAN VIAL  CIALTEL  VIAL ON  TELGIN  AWN KHUA SUAN  GIN KHAN  SUAN SIAN MUNG

Tawm Gin Khang Gualhna (1973)

38 A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

C.

pan Pu Cian Kho ciang khang 11 a pha ding kimlai khang 7 bek na pha sak a, ka phung sungah hih a kisamlai khang 4 te a hon hilh dik na om uh leh, ka kipaak mahmah di ci-in lai na gelh hi.

TAWM GING TATE' THU

Pupi Tawm Ging tate, a mimal om ngiat tawh khanggui a kisuut ciangin, tapasal 6 leh ta numei 2 nei a, a gawmin unau 8 a pha kimlai, pawlkhat in 4 bek a phaksak khakna a nuai-a thute hang ahi hi. (1)

Ciimnuai khua pan, Saizang khua kisatin, lei maitang lupzia zui-in, Saizang veng, Kaalzang veng, Tuineekte veng, Luisukte veng ci-in veng 4 in nuam tak na teng khin uh hi. Pu Sim Hang Dialtengte' kiangah sila-in a kikaih khit a sawt loin, Saizang khua Pawi gal in hong sim a, mi khempeuh galtai-in kikhenthang mang hi. Gal launa a bei ciangin, Saizang khua zuanin ciah kik uh a, ahi zongin, mi pawlkhatte gamnem zuanin Mal gam lam pai suak to in, Cikha, Behiang, Lamka leh Mizo gam va tungto suak uh hi. Mizogam Hiangmual khua satin inn 300 dong na pha uh hi.

(2)

Tua banga a kikhen thangna uh khang 5 khang 6 bang hong phak ciangin, a tuntunna mun uh ah, khang masa teng na si-in, a hinglai khangthak teng in, a pute, a pate uh gensawnna thu a ciaptehnate uh tawh khang hong kan uh ciangin, Pawi gal lai-a, khang cing khin, a theihsa teng bek mah na phawkin, Pawi gal khit a, khang thak Pu Mat Vungh leh Pu Zom Lun-te na phawk kha lo uh hi. Ahi zongin tul vai zong hong lunghimawh uh a, tua hun laitak a, Saizang khua-ah Pu Do Thuk in tul a na tawina thu na thei kha uh hi. Kongzing gamlatna hangin, a tung, a nuai kan zo nawn loin, Pu Do Thuk pen pupi Tawm Ging' tapa 4 te sungah guangin a nuai-a bangin Tawmging' tate na gual uh hi. (1) Nei Lai (2) Gui Ziam (3) Sim Hang (4) Do Thuk.

(3)

39

Tua ahih manin Lamka khua-a teng Pu Do Thuk' suan Pa Sin Kho Kam in, a khanggui gualhna ah, pupi Tawm Ging

(4)

Pa Sin Kho Kam' tangthu kanna sung a, a kisam lai khang 4te pen 1973 kuma kibawl Tawmging beh laibu sung a, Tawm Ging' tate' khanggui gualhna tawh i et suk ciangin Pu Do Thuk pen Pupi Tawm Ging' tapa dinmun na hi lian loin, Pupi Tawm Ging pan khang 6na mi na hi pan hi. Pupi Tawm Ging leh Pu Do Thuk kikal-a om (1) Pu Song Hang (2) Pu Ging Mang (3) Pu Hang Do leh (4) Pu Mang Neih-te khang 4 teng a kimangngilhna hang ahi hi. Hih a kimangngilh khangte tawh i gualh ciangin, Pa Sin Kho Kam gen mah bangin Pupi Tawm Ging pan Pu Cian Kho ciang khang 11 hong pha-in hong kituak pahlian hi.

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Tawmging Song Hang Ging Mang Hang Do Mang Neih Do Thuk

7. 8. 9. 10. 11.

Luah Mang Tel Suah Mang Cian Suah Eng Cian Kho

Ahi zongin gam leh lei-ah a teng paisuakte in a mimal om ngiat tawh kankhia in, a kigualh ciangin a nuai-a bangin Tawm Ging' tate unau 8 kimukhia hi. Pu Tawm Ging in tapasal 6 leh tanumei 2 nei hi. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Song Hang (Lam Hang) Nei Lai Gui Ziam Sim Hang Nem Niang Ciin Lawh


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

40

7. Mat Vungh 8. Zom Lun

1.

PU SONG HANG' (LAM HANG) TANGTHU

Pu Song Hang in ta upa pen hi a, Pu Tawm Ging' pa ahi Phut Song kitamin Song Hang na phuak hi. Pu Gual Nam in zong a pa Phut Song kitamin a tapa' min Song Lam na phuak hi. Phut Song kitam Song Hang leh Song Lam ahi uh hi.

bang gia’ng e, sunni lam bang a kai ma-in, awhkhi lak lawi bang a thang hi e. (b)

Laam bang pak ding nutun pham zo tah, thai ning sakin, sumtual ah, laam bang kipak hi e.

Hih la pen Pu Nei Lai' la hi lo a, Nei Lai leh Do Thuk zong unau hi lo hi. Ka tuai do aw a cih ciangin ka nau Do Thuk a cihna hi lo hi. Ka naupa a that galte aw, a cihnopna ahi hi. Hih la pen Tang Pua (Mang Luah) pa ahi Pu Kop Siam' phuah la hi a, a cihnopna in lokuan a naupa galte in lobukah a thahsak ciangin a phulakna la ahi hi. Ka naupa Do Thuk cihna hi lo hi. Nei Lai leh Do Thuk khang nga kihal hi a, a khang khawm hi lo uh hi.

Pu Song Hang a tangval lai-in lam pai hat mahmah in a keen a mual ci loin paitan suak mawk hi. A lawmte in pha zo lo hi. A nung panin a lawmte in i lampuipa hat leh hansan thuah ahih ciang Song Hang ci loin Lam Hang ci ni, kici uh hi. Tua-a kipan PU GUI ZIAM' TANGTHU minlawhna nih hong nei hi. Ei mite in kitappih 3. nei-in min i phuah mah bangin Phut Song' Ciimnuai pan Saizang khua a kisat cil tupa Song Hang ahih manin ta upa pen ahih lai-in veng li-in na kikhen uh hi. lam hong kilang hi. Tangpuate tung pan tul i (1) Luisuk (2) Saizang kaat ciangin luisuk innpi ngak, innluah Pu Tawmging in, ngal-hapak zong na sang ahih (3) Tuinek (4) Kalzang manin ta upa ahih lam kilang hi. Khanggui Pu Gui Ziam tuinak lamah tengin simna-ah zong khang 17 pha-in a khang tam tuinekte kici hi. Inntuan ahih manin upen hi pen ahi hi. lo hi. 1973 beh laibu Khanggui gualhna ah (Hih khanggui simna pen 1973 beh khang 14 pha hi. Tapa thumna kici thei hi. laibu sung khanggui kigualhna ciang a huam ahi hi.)

2.

PU NEI LAI' TANGTHU

Pu Tawm Ging tuitaw lamah na tengin Luisukte kici hi. Pu Nei Lai pen gamsai pona ah na tengin Saizangte kici hi. Ta upa hi leh Pu Nei Lai inntuan lo dinga Luisuk innpi ngak ding hi. Khanggui i et kik ciangin khang 16 pha ahih manin tapa nihna kici thei hi. Mi pawlkhat in Pu Tawm Ging leh Pu Nei Lai hausa-in mang hi. Tawm Ging' ta upa in Nei Lai hi ci-in na gen uh hi. Amau cihnopna a hang in 1973 beh laibu laimai 12 ah hih bangin la kikhum hi. (a)

Ka tuai do aw, khuai bang hang lawmlawm thaang ii nen-ah zan sial

4.

PU SIM HANG' TANGTHU

Pu Sim Hang a tangval lai-in Dialtengte Sum Niang tungah to va kaai hi. Nidang lai-in tuisik hai khat nangawn tawh to kikai thei hi a, Pu Sim Hang pen galmat samat cih bang hi lo a, thu khatpeuh hangin a innkuanpih buppi tanga suplawh thuakin to a va kaai ahi hi. Hih thu hangin Pu Sim Hang' suan leh khakte ciphain khangual ban phadeuk uh hi, ci-in kiciamteh hi. Dialtengte kiangah a om sungin Pu Sim Hang in hih bangin la na phuak hi. (a)

Mim bang pianna khat tek ei, tang bang khanna, laukha hualna tum dang e, khua ngai ing e,


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

(b)

41

Zalkhun tam diudeu tungah na kawi uh hi. A pute in a theih ciangin a heh mahmah ang pan lung ngaih zang Sim sal, uh hi. Tua kawmkal ah Vungh Tong leh Go nong ci-ci hiam aw e. Kim-te’n innliim nauluai sung panin puanza khat a dawh khiat leh, a puanza sunga A tunga la in a sih ciangin a kha ading naungek khat a kitun, suangphah ah kia-in lunghimawhna leh a ute in lupna tunga a zite naungek si sawnsawn hi. uh ang pan amah a phawk uh hiam, cih thu hi a, tangval laitakin kiman hi cih thu zong hong Tua bang teng ahih manin a pute heh kilang hi. Saizang ah Pu Sim Hang' innmun mahmah a, nitakin a innpi sung uhah Vungh logam ah leh a suan a khak om lo ahih manin Tong leh Go Kim that dingin kikum uh hi. A tangval lai-in Saizang nusia hi, cih pen kilang tu tegel pen a pute' haam (sawm) tungah a mahmah hi. Tangval hi i cih ciangin nau zaw giak uh hi a, a pute' thu kikupna za uh hi. A hi, cih hong kilang sak hi. Pu Song Hang pa Langh Khup kiangah a gen uh leh a pa (Lam Hang) a zi a ta tawh innpi ngakin Pu zong dah lua-in Dallang ah tai ding vaihawm Nei Lai, Pu Gui Ziam-te inntuan khin ahih in a pai uh hi. Saizang gam ahi Khaukangtui manin Pu Sim Hang pen ta upa 4 na hi ding nuai sialkhak ngahmun pan gun a kan sawm hi. 1973 beh laibu Khanggui ah khang 13 dong uh leh tui khang a, piauzang muisuum kung i gual thei hi. lakah giahbuk satin mei a khusak uh hi. Pu Mat Vungh' zi in tua meikhu a muh ciangin, 5. PU MAT VUNGH' TANGTHU “Mat Vungh aw, hua lai-a meikhute kua hiam? Pu Sim Hang, Dialtengte’ kiang a tun va en ni,” ci-in va en uh hi. khit ciangin, Pawi gal om leuleu a, gal kitai Vungh Tong leh Go Kim-te unau a kek gawpin Pu Nei Lai, Pu Gui Ziam-te in muh ciangin Pu Mat Vungh in, “Ka tute aw, Saizang khua hong zuan kik nawn lo hi. hih lai-ah bang hih na hi uh hiam?” ci-in a dot Pawlkhatte Mal gam dongah kithehthang hi. ciangin a tunga thu teng gen uh a, Pu Mat Nautum ahi Pu Mat Vungh leh Pu Zom Lun- Vungh in, ka tute aw dah kei un, ci’n sam a, te in innpi ngak uh hi. Gal taina hangin innpi Saizang khua-ah ciahpihin Pu Mat Vungh-te' leh sanggamte kizopna hong kitat semsem innah kum 3 sung a om uh hi. hi. A diakdiakin Mal gam a om Pu Nei Lai, Vungh Tong leh Go Kim zong hong Pu Gui Ziam leh Dialtengte kianga om Pu Sim Hang' suan le khakte in Pu Mat Vungh tangval ta a, Pu Mat Vungh in, "Ka tute aw, leh Pu Zom Lun' suan le khakte thei zo nawn bang deih, bang ut nei vuam?” ci-in a dot loin Pu Mat Vungh leh Pu Zom Lun nangawn ciangin, “Pu aw, Leengzang khua luah kik thei kha lo, za ngei lo ahih manun Pu Mat nuam ung,” ci-in a gen hi. A Pu Mat Vungh Vungh leh Pu Zom Lun nautum hi cihna hong in hih bangin aisanna bawl hi. Inntual phung kilang hi. 1973 Beh laibu Khanggui simna-ah nuai-ah biphuah koih a, biphuah leh phung khang 13 tuak pha uh a, a nau pen mah hong kikalah zukhum thaang siahin hih bangin phuisam hi. Leengzang khua la zo takpi hen, na hi pah hi. cih leh, zusa kipaihpelhin hong awk in; ci-in Pu Mat Vungh leh Vungh Tong-te unau van lam enin phuisam tuiphih a, zusa 2 thu kikhengpaih in a awk pah hi. Leengzang khua (Dimlo khualui) a teng Tua ciangin Pu Mat Vungh in a tu tegel a pa uh Khup Langh (Naulak) tate nih Vungh Vungh Tong leh Go Kim tawh gal sim dingin Tong leh Go Kim a unau un, ni khat ni-in a pai pah a, Leengzang khua, galvilte ahi, pute ahi Pu Lang Thang leh Pu Langh Hang Khumvum galvilte, Sialtangnaak galvilte, (Hatlang) tawh gamsung pai uh a, vakhu-bu Tongtong galvilte a vekpi-in a suam khit mu-in hawi uh hi. Vungh Tong leh Go Kim- uh ciangin, Leengzang khua sim dingin va te in a pute' theih loh kalin, vakhu-bu na lasim pai a, khua nawl a tun ciangin, Pu Mat Vungh


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

42

in, “Ka tu tegel aw, hih ka sakhauthawl song tungah va baang (khai) un” ci-in a tute a sawl leh Vungh Tong in baang ngam loin, Go Kim in va baang hi. Tua zan pen a Pu Hatlangte' tonzu nek ni hi in, gal a zo pah uh hi.

D.

U ZAW NAU ZAW THU

Hih a tunga Pupi Tawm Ging' ta pasal 6 teng pansan kip tawh u zaw leh nau zaw gualh a kulna a nuai-a thu teng a om man ahi hi. Laimai 9na-ah Tawm Ging' tapa 6 teng sungah kua pen upa pen a, kua pen nautum pen hiam tel Tua khit ciangin Pu Mat Vungh in, tak kikan thei lo hi na ci hi. Vungh Tong tualkong innpi luah sak a, Go 1973 kum Tawmging beh laibu laimai Kim pen hausa innpi luah sak hi. Vungh Tong leh Go Kim pen Leengzang khua ah 18na ah Pu Sim Hang pen a Sim a Mal-ah teng ding a cih hangin, kimuang loin, “Pu tangthu ciamtehnate a kimuh ciangin Tawm aw, hong huh lai in,” ci-in thum uh hi. Pu Ging' tate sungah a piang masa hi leh kilawm Mat Vungh in zong a tute’ thumna sangin “Ka hi, ci-in na kigelh hi. tute unau a do a sim a om leh keimah tawh Cikha khua Pu Nei Lai' suan Pa Thang kido ding hi’ng” ci-in, Tongtongvum leh Za Pau' genna ah Pupi Tawm Ging tapa 6te Vaihvum mualah meikhu sakin kiko keka-in, sung pan Pu Nei Lai ta upa hi a, Saizang thu a zasak hi. Tua banga Pu Mat Vung khua ah Pupi Tawm Ging' hausak maban kikona a zak uh ciangin, Vungh Tong leh Go zomin hausa-mang zong na sem hi. Amah Kim kuamah in sim ngam nawn loin, pen ta upa hi i cih ngamna in a la phuahna Leengzang khua ah nuam takin a teng thei uh sungah, Ka tuai do aw khuai bang hang hi. Tawlkhat khit ciangin Pu Vungh Tong, Mal lawmlawm na ci ahih manin Do Thuk sangin lamah lal to hi. Nei Lai u zaw hi ci-in, Pu Nei Lai' tapa upa in Tua hi a, Vungh Tong leh Go Kim' na guang hi. suan leh khakte in nidang ngeina mah bangin Tawmging phung sungah ta upa nih i tokaina siah na pia toto uh a, Pu Tun Langh om sak pen ahi thei ding thu hi lo hi. A penga leh Pu Tuah Cin-te' khan'hun ciangin sial leh suakte nangawn a suak masa pen ta upa-in phek tawh na kitan ta uh hi. Tua ahih manin kikipsak hi. A peng suak khawm ahih lohna Vungh Tong leh Go Kim a kem pen Saizang thu mintap tuam tuak a na nei uh hi. khua-a Pupi Tawm Ging' tapa Pu Mat Vung Khanggui i et ciangin Pu Nei Lai khang16 a ahi hi. phak hun laitak Pu Sim Hang khang 13 bek na pha pan hi. 6. PU ZOM LUN' TANGTHU Khangthu a kisut ciangin khangthakte in Pu Mat Vungh leh Pu Zom Lun thei kha lo uh hi. A diakdiakin saklam Malgam lam panin unau li pha sak uh hi. Hih thu in Pu Mat Vungh leh Pu Zom Lun nautum ahih lam hong kilangsakin Saizang innpi ngakin nu leh pa tawh om khawm lai cihna zong kimu thei hi. Khang simna ah zong khang 13 pha-in a ute Pu Sim Hang leh Pu Mat Vungh tawh khang kikim hi. Pu Khum Din' hunin tul tawi ding vai kikupna-ah “Pu Son Awn a damlohna leh nautum Pu Zom Lun' suan hihna hang,” ci ahih manin Pu Zom Lun nautum penin kiciamteh hi.

Tawm Ging in ta upa nih nei lo dinga khat bek nei ding hi. Tawm Ging tapa sung tengah pansan kician muhna tawh u zaw nau zaw a nuai-a bangin i gual hi. 1. Pu Song Hang (Lam Hang) .... khang 17 2. Pu Nei Lai ............................... khang 16 3. Pu Gui Ziam............................ khang 14 4. Pu Sim Hang ........................... khang 13 5. Pu Mat Vungh ......................... khang 13 6. Pu Zom Lun............................ khang 13 (Hih khangsimna pen 1973 kum Tawmging beh laibu sunga kikhum ciang bek kila hi.)


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

43

KHENPI IV TAWMGING HAUSA MANGTE' THU Saizang khua ah Tawmgingte a maan lai takin hausa ngeina bangin siah leh bum zong kikai hi. Saizang ah Thawmte Pu Mang Sum hausa-in mang masa a, Thawmte-mang kici hi. Pu Mang Sum a sih ciangin Pu Tawm Ging panin kisim khang sagihna ahi Pu Luah Mang in AD 1508 in hausa-mang semin Hang Kam, Mang Vum ciang dong mang uh hi. Tawmgingmang kici hi. Pu Mang Vum in tapasal nei loin a zomin Gualnamte Pu Zom Lun in hausa na sem hi. Gualnam-mang kici hi. A 4na-ah Sukte beh hi a, Sukte-mang kici hi. Hausa upate pen khialh luatna a neih kei uh leh a suan a khak dongin a banbanin sem suk uh hi. (1)

Tawm Ging

(2)

Song Hang

(3)

Ging Mang

(4)

Hang Do

(5)

Mang Neih

(6)

Do Thuk

(7)

Luah Mang

(8)

(a) Hang Kam (b) Tel Suah

(9)

(a) Mang Vum (b) Mang Cian

Pu Mang Vum in tapasal nei loin tanumei Pi Mang Awi leh Pi Eng Ging bek nei ahih manin amah a sih ciangin innmang phung bei hong suak hi.

Hang (Lam Hang) suan, Pu Luah Mang pen Mang Sum (Thawmte) innmun logam leh singhalhte luah dingin khaam uh a, Mang Sum inn (Saizang innpi) ap uh hi. Pu Luah Mang pen a muan mah bangun thugen vaihawm siamin gal hang ahih manin khuakim khuapamte in zong thusia lasia bawl ngam loin zahtak mahmah uh hi. Saizang gam sung limtak uk zo ahih manin noptakin nungta thei uh hi. Pu Luah Mang a sih ciangin a tapa Pu Hang Kam in hausa na sem hi. Pu Luah Mang in hausa a sep ciang a nuai-a bangin la na phuak hi. (a)

Ma va zam tang, ma va zam tang e, Saitui gam zang ma va zam tang e.

(b)

Saitui gam zang ma va zam tang e, kei ka khua kim in ka vang sunni bang hong sung hi e.

B. A.

PU LUAH MANG' TANGTHU

Thawmte Pu Mang Sum a sih ciangin a naupa Pu Sawm Sing nangawn kithahsak a Saizang innpi a bei hong suak hi. Tua hun ciangin Songputte innpi dingin kikoih a Tangpuate, Sektak leh Gahthangte vaihawm uh hi. Songputte in Saizang innpi a ngak laitak in lungsim hat, vaihawm kicing leh galsiam om lo uh hi. Khuakim khuapam tawh kidona omin lauthawngin om tawntung uh hi. Tua bang ahih manin Saizang khua upate leh tangpi tangtate kikum uh a, Tawmgingte Pu Song

PU HANG KAM' TANGTHU

Pu Hang Kam in a pa Pu Luah Mang sepsa mabante hong luah to ahih manin pilna siamna hauhna hong khang semsem hi. Tham loin Thawmte gam ahi Pu Kulh Suang gam leh Pu Mang Sum' gam teng luah ahih manin hong minthang semsemin vangliatna hong khang semsem hi. Tua bang hun ciangin Pu Mang Sum' khankhiatna ahi Pu Kulh Suang' sunghte Guite in haza-in lungdampih lo ahih manin a munmun, a ciangciang panin hong phun litlit uh hi. Pu Mang Sum' zi Pi Kom Kiim pen Guite beh ahi hi. Pu Mang Sum'


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

44

khang sungin Guite leh Thawmte in gamgi a neih tei uh hangin a pute' deihna bangin deihsak (huaihaam) in a pia lel hi. Pu Hang Kam hong khan ciangin Guite in a tat ngei bangin gamta thei nawn lo ahih manin leitang logam thu ah thu hong nei ta uh hi. Ni khat ni-in Tedim Khuangnung a teng Thang Man (Manlun te) in Mang Sum' sial zongte na thahsak hi. Pu Hang Kam in sim pah a, Khuangnungte 7 thatin sial khat leh zampi khat tawh Thang Man-te tokai-in Tedim gam pen Saizang gam a suak sak pah hi.

mupi en dingin hong pai pah hi. Tua mupi semin Pu Hang Kam in Pu Teng Tawng a zahtakna-in mubung lutang pia hi. Pu Teng Tawng zong lungdam mahmah in, a tanu Ciin Zo pen Pu Hang Kam' tapa Mang Vum' zi dingin pia hi. Mokenin leitang zapi pia lai hi. Tua moken leitang pen Leitawhtan pan Tongtong, Tongtong pan Meitei gun, Meitei gun pan gun dung zui-in Ngatan, Ngatan pan Sialtang lui dungah kahto hi. Cinglui sunto-in tua pan Thaangkiil ah Galsuanvum ah, Khualui ah, Phaitutaang ah, Khuangtum ah Akkhuangkeen ah, tua pan tuak sukin Sialtang man kik hi. Sialtang pan Suangpi khuasiik ah, Thuamvum ah, Valvum ah, Leilum gam zui-in Leitawhtan ah kituah kik hi.

Tua bang mahin gungal Tuitawh khuakhung Innbuk a teng Guite tawh Pu Mang Sum' gam (Saizang gam) thu siang thei lo ahih manin gungal Guite sim dingin a vaihawm hi. Gungal sim nadingin Meitei gun Pu Hang Kam in Saizang gam a phuah ah khau khungin lei dawh a, gungal Guite simin la: a zo pah hi. Saizang gam leh leitang vai a (a) Thaang ii nen kai, gunpi siangsak hi. A galsimpihte ahi Songputte leh luang lai sun Saitui ka gam, Gualnamte Saizang Gamzang (munzang) ah zaang hi e. lo ciing khat tek pia-in pahtawina bawl hi. (b) Saitui gamzaang, kuam in Phaileng a teng Pu Sum Awn (Guite), thuk e, kuam thuk lentu, zing Pau Kam leh Pum Go-te tanau Lamzang Guite bang e. in Saizang gam, Gamzang mualvum pan Losau Luiciin nuai dong, ko gam hi, ci leuleu uh hi. Falam hausapa Pu Teng Tawng in Pu Hang Kam zong a heh suakin a sun a zan mubung lutang ngahin Tawmgingte in a ci loin sim pah a, a zo leuleu hi. Hih galsimna- khabeng guh ngahin tua pen Nuangsai ci uh ah zong a makaihpihte Thuk Neek (Tangpua), hi. Tua Nuangsai pen Pu Tawm Ging pan Nuam Tui (Songputte) leh Kip Suan khang 12na, Pu Cial Vial tung dongin kikem (Gualnamte) Losau luikuam a hoihna pen suksuk hi. Pu Cial Vial tung panin Pu Kham munah lo ciing khat ta a pia leuleu hi. Cin in vok tukthum khat tawh na lei hi. Nuangsai leh Takok kici lopa namkhat laam 9 asau pen Tonzang hausa Pu Hau Cin Khup na lamdang neih 11te lakah kihel hi. 1.

Pu Hang Kam leh Mubung tangthu

(Note: Mubung lutang ngah Falamte leh Mubung khabeng guh a ngah Tawmgingte gal leh sa-ah kiva zawdeuh uh a, a kivak mah bangun gal leh sa-ah a si tam zawdeuh hi, ci-in khangluite in na ciamteh uh hi.)

Pu Hang Kam' khang sungin Mubung a kici mupi lian mahmah khat laang a, ganhingte a nek banah mihing nangawn manin tuah thei ahih manin khuamite patau-in lokuan ngam, singpua ngam om lo hi. Pa Lo min nei, tagah mi thahat khat hanciamin tua Mubung hangin Falam leh Tawmging mubung that zo zenzen hi. Pu Hang Kam in kizopna hong om hi. Pu Mang Vum' zi Pi Falam hausa Pu Teng Tawng (Teng Chung) Ciin Zo pen a mel hoih mahmah hi. Pu Mang kiangah thu zasak a, Pu Teng Tawng zong Vum a sih ciangin Pu Khum Din in innmun


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

45

logam bek hi loin Pi Ciin Zo dongin hong leh Thuam Kai vaihawm i cih hangin Hen Vum luahto hi. A sunghpa Pu Teng Tawng Falamte in Songputte Tuan Luah a hotkhiatna hangin kimuang zawdeuh a, makai zawdeuh hi. Falam ahih manin ki-itna hong khang toto hi. hausamang pu Teng Tawng' tanu Pi Ciin Zo 2. Mubung thatpa Pa Lo’ la: pen Pu Mang Vum tawh hong kiten ciangin (a) Ka mazap a, tung sihmu aw, Mang Vum in tapasal nei loin tanumei nih nei hi. Tanumeite in Pi Mang Awi leh Pi Eng Ging zata sinlai, phawng aw e. ahi uh hi. Pi Mang Awi pen Lailo khua Gual(b) Zata sinlai phawng hive ciai, namte Pu Kham Tel tawh kiteng hi. Pi Eng luang khamin tui, bang la’ng Ging pen Tuitum khua Pu Tuan Son (Am e. Vum' pa Hatlang beh) tawh kiteng hi. 3. Pu Hang Kam' laphuah: Pi Mang Awi in pasal nei dingin Ka tuai tangpa, ngalliam Saizang innpi a nusiat ciangin hih bangin la kisa’n, tung sihmu gua bang na phuak hi. phuk e. (a) Munzang saupha ka zua’n sawm ciing a a kan, tang hi (b) Tung sihmu gua bang na phuk leng pawh kuam sing bang luah aw, zata henkol sut hi cia. ding hi’ng e (b) Tang hi leng pawh kuam sing bang luah ding hi’ng e, lia hi C. PU MANG VUM' TANGTHU veng e gal pan sial bang en Pu Hang Kam a sih ciangin a tapa Pu ing e. Mang Vum in Saizang innpi a luah hangin Pu Mang Vum a sih ciangin a pano cidam loin a zawngkhalkhal hi. Tua ahih manin Hen Vum (Gualnamte) leh Thuam Kai Pu Tel Suah' tapa Pu Mang Cian in Pu Mang (Tawmging beh upa, Guiziam suan) te in Vum a vuipa Pu Khum Din tungah Pu Mang vaihawmin ma pang khawm uh hi. Hen Vum Vum gamh khempeuh a ap hi. (a)




A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

46

KHENPI V TONZANG INNPIPA LEH TAWMGING BEHTE' THU

A.

PU THUAL VUM LEH INNPIPA' THU

Pu Thual Vum pen Pu Zong Thang' tapa 5 na hi-in beh sung ahi Pu Ngul Khai' sanggamnu Pi Ciin En tawh kiteng hi. Ta 4 nei uh hi. 1.Pa Thang Za Lian, 2.Bo Khai Za Kham, 3.Nu Vung Vai, 4.Nu Niang Khua Ngai-te ahi uh hi. Pu Hong Thual tung pan dawisa siampu zong a ngah hi. Pu Thual Vum in neih leh lam tawh, dawisa siampu theihna siamna tawh, sawm leh lawm tawh a kicing takin hong khangkhia hi. Upa hausa, sawm khawl, lawm khawlte in dem zo loin el bawl uh hi. Pu Thual Vum a sanggamnu Nu Hau Nian pen Pa Dam Za Thang (Bawmkhai) tawh kiteng hi. Ta khat nei-in Nu Hau Nian si hi. Pu Thual Vum in a sanggam nungak Ciin Niang pen Pa Dam Za Thang tawh gawm kik nuamin a sawl ciangin sawl zo lo hi. A sawl zawh loh ciangin tu-a nong man kei leh pasal dang kong neih sak taak mah leh maw, ci-in Pu Thual Vum hehin pausia hi. Pu Am Awn' tapa Pu Khai Tuan in zuthawl pia a, a dot uh ciangin Pu Thual Vum in ka sanggamnu a it a ngai na om uh leh ka kiciamna sial zabo khat tawh nong kisaikhiah phot kei uh leh kiten sak genloh zuthawl zong ka sang kei ding hi, ci-in thu pia hi. Tua thupiakna bang mahin Pu Gen Kai (Samte) in Pu Thual Vum tungah sial zabo khat tawh lutin saikhiah a, Pi Ciin Niang tawh kiteng a, Pu Khai Tuan tawh kiteng kha lo uh hi. Pu Am Awn heh semsemin a tapa Pu Khai Tuan' zi dingin Pu Cin Thawng' tanu Pi Vung Khua Zen (Bawmkhai) tawh a teng sak hi. Khanglui paunak ah numei' thu leh logam thu-in kithangpai pen, kihehsuah pen, kikhasiat lawh pen hi, a cih mah bangin Pu

Am Awn leh Pu Cin Thang kopin, bangci bawl le'ng innpi Pu Hau Cin Khup in Pu Thual Vum a gawi thei ding hiam, ci-in vaihawm khawm uh hi. Tua bang hun laitakin sahang khat laangin sial a nene hi. Khuazang in sahang sul zui dingin kikuan a, thau neite in thau tawh na pangin thau nei lote in sahang a hawl uh hi. Tua sahang in Pu Thual Vum' naupa Pu Tut Za Lian sapanna-ah suakin na kaplum pah hi. Pu Tut Za Lian in hih sahang pen amau innpi uh ahi, Thual Vum kiangah tun ding ahih ciangin sahang zong ai ding ahih teh a sawm a lawm, a beh a phung teng tawh nuam sa-in gamlum lua ding uh hi. Hausainn leh upa dangte' inn dai lua ding hi, ci-in Pu Hau Cin Khup hopih sim uh hi. Pu Hau Cin Khup in zong kua mat kua mat hi taleh hausa innpi tun ding ci a, innpi kitun hi. Ahih hangin sahang aihna khim nadingin Pu Thual Vumte sial kang khat zatsak veve uh hi. Sahang aihna leh sahang khimna sial kang khat leh a bei khempeuh Pu Thual Vum-te’ sik hi a, a minpua pen innpite Pu Hau Cin Khup in a tang ding ahih manin Pu Zong Thang (Pu Thual Vum' pa) in hih bangin la na phuak hi. (a)

Khuamual lumsuang cian tungah vabang tuang ding aw, gual banzal ka kawm lo e.

(b)

Gual banzal ka kawm lo e, gual namtem ka kuah lo e.

Hih la a sut ciangin Pu Hau Cin Khup heh in, Pu Zong Thang a vua hi. A vuak banah, “No, Tawmgingte kiphasak, zi ma nuamte, zawlgai nuamte, na ngai tadih un; tu nungsiah no Tawmgingte na zawlgai uh leh


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

sialpi khat, zi na mak uh leh sialpi khat leh zabo, beh dangte a zawlgai uh leh zabo, zi a mak uh leh sialpi khat, tua bangin kong gawi tuam ding hi,” ci-in tai gawp hi. Pu Zong Thang pen Thual Vum' pa hi a, Thual Vum in Zong Thang' innluahpa ahi hi. A tunga kiko kitotnate hang leh Pu Zong Thang (Thual Vum' pa) a kivuakna hangin Pu Thual Khaam zong hehin hih bangin Pu Hau Cin Khup dawngkik hi, “Hau Cin Khup aw, hong tuacih sam kei ve, hong khasia vanglak le ung na khua phelkhat ko-a hi lo maw” a cih leh Pu Hau Cin Khup in tomkha kalkhat a ngaihsut khit ciangin, “Hi mah ei, khial mah ing ei,” ci-in a zuhai Pu Zong Thang a hawh hi.

B.

TAWMGING BEHTE LUNGKIM THEI LO

47

Pu Thual Khaam in, “Thual Vum aw, khawl hoh peuhmah in,” a cih leh Pu Thual Vum in, “Sai hapaksa ngaltang hapaksa tumkik ngei kei, pasal, sialban sialgo liang a, thuciamsa tawp ni, khawl ni nei ngei lo ding hi’ng, hong zui nuam teng in hong zui, hong zui nuam lo teng khawl un,” ci-in a innpi, kulhpi, dolcial, logam khempeuh inntuan nai lo a sanggampa Neng Gin a nusiat hi. Pu Thual Khaam' huaihaam sungah pawlkhat leh Pu Kam Vial (Bawmkhai) suante a khawlkik uh hi. Pu Thual Vum' tanau huaihaam teng leh a makpa Pu Hang Dam (Bawmkhai) suan leh khak teng beh tuamtuam inn 10 tawh kigawmin inn 40 bang Daktal tum viauviau-in a lal khia uh hi. Kawlpi khuagam Kangyi, Thayakong khua tung uh hi. Pu Lam Kam (Pi Goih Ning pasal) in hausa a sem hi. Tua lai munah Pu Zong Thang (Thual Vum pa) leh Pi Vung Vai (Thual Vum tanu) hong si hi. Akgia sawnkai tawh tanglai ngeina bangin kivui-in Pu Thual Vum in a nuai-a bangin la na phuak hi.

A tunga sahang vai ahi zongin a bei khempeuh Tawmgingte thuakna hang ahi zongin Pu Hau Cin Khup in Pu Zong Thang a vuakna hang ahi zongin kitot kiselna hangin Tawmgingte lungkim zo lo uh hi. Beh 1. sungah upa teng lokuan lo singpua loin ni 3 sung Pu Thual Khaam' innah kikum uh hi. Beh teng khempeuh leh tanukhak tu teng tawh “Sim i suah leh suah khat, Mal i suah leh suah khat, Vai i suah leh suah 2. khat, khe khat khai khut khat tawi bangin i tunna peuhah i makpa Cin Thawng hausa semsak ding hi hang” ci-in thuciamna nei-in sial khat go uh hi. Tua hun laitak Tonzang khuapi, khing keei-in kilungkham mahmah hi. Tham loin khuataw lam pan khua sungah sakhi khat hong taito a, zangtung dong 3. a taisuak hi. Pu Hau Cin Khup leh innpi upa teng khuak na liangin a om laitak ahi hi. Pu Cin Thawng in Pu Thual Khaam' naunu Pi Nial Niang tawh kitengin Pu Am 4. Awn' tapa Pu Khai Tuan in Pu Cin Thawng' tanu Pi Vung Khua Zen (Bawmkhai) tawh kiteng uh hi. Pu Am Awn in a tapa' sunghpa, Cin Thawng na zo-in Cin Thawng in a sunghpa, Pu Thual Khaam na zo leuleu hi.

(a)

(b) (a)

(b)

(a) (b) (a) (b)

Kawi tawh lailak ciaului lumsuang, khuamual ah khawl vum tah e. Khuamual tulnah liap silsial e, sang sumlu vaupaak bang e. Tang ka langlam bahkhivui cing, thai ang nun thei san bang e. Sang cih kap leh sesum lam aw, gual tawh tan bang kim ing e. Pupa siam sinthu ka zuihna, zinin ka tong sang thei e. Zata’n omlai a vei leh aw, ka siangah tuang tung hi e. Phung in neek gual in neek ta e, mualtulta bang heu ing e. Mualtulta bang heu ing aw e, phuigua bang dawn suang la’ng e.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

48

C.

K ANKI

PAN

N AMPAMUAN

KHUA

ZUATNA

ah om ahih manin Pu Neng Gin, nunglamin a nei uh hi.

Pi Ciin khua Man, Malgam Kangkap khua pan hong pai-in Pu Neng Gin' inn tungin Pu Neng Gin' inn panin Tonzang innpi-ah mokhak khia hi. Hih thu in ahi thei ding mah ahi hiam, ci-in Pu Neng Gin in a upa Pu Thual Vum kiangah a zaksak ciangin ahi ding mah hi, tanglai-in Pu Hen Zong in Lamzang khua hausa semin Pu Sum Kam (Guite) in a khua sat pih a kithuahpih sa hi-in sanggam bangkua-in a kiman a ki-itsa uh ahi hi. Gentehna-in nang bang inntuansa, sawlbuk khat tawh daipam a, a teng khilkhial khat hi le cin Pu Pum Za Mang' sunghte buang dingin zumhuai hi, cih ding hi. Tu-in tua bang hi loin i innpi i dolcial tawh i logam tawh i sawm i lawmpi tawh kong nusiat ahih teh kilawmlah lo hi. Na sang in, haksat luatna a om leh hong ko in, huh theihte huh theih zahzah kong huh kei ding hiam, ci-in a naupa Pu Neng Gin, kam tawh a vaikhak hi. Pi Ciin Khua Man in Pu Neng Gin, nunglamin nei-a Pu Pum Za Mang tawh tanu tapa nei-in sialkop go-in Pu Neng Gin in a ngawng a pua hi. Pu Thual Vum in tapa nih leh tanu nih nei-in Pu Thual Thual Vum, Nampamuan ah a ten Vum leh a zi Pi Ciin En, a pa Pu Zong Thang laitak mahin Pu Hau Cin Khup' tapa Pu Pum leh a tanu Pi Vung Vai tawh Nampamuan ah Za Mang' zi dingin Pu Sum Kam (Guite) suan a kivui uh hi. leh khak ahi Pu Mang Cin Lian' tanu Pi Ciin Pu Thual Vum in Pa Thang Za Lian Khua Man (Malgam Kangkap khua) a leh Bo Khai Za Kham-te' pa ahi hi. Pu Thual vaikhak uh hi. Tua bangin a vaikhak uh Vum a sih khit ciangin Kanki khua-a teng, a ciangin Ciin Khua Man' nu leh pate in Simgam paneute Khaam Pum, Dam Kam, Huat Pum Malgam ah kikawm zo lo ding, nang lah hong leh Gin Kam-te zuanin a lal kik uh hi. Kanki pha zo lo ding, na nunglam dingin u leh nau khua a tun uh ciangin Pu Thang Za Lian in sanggam banga ka kineihpih sa Lamzang Pu Khaat Gin' tanu Pi Cing Luai (Thawmte) khua hausa Pu Hen Zong (Tawmging) suan tawh kiteng hi. Kanki leh Nahnuai kikal leh khakte Tonzang khua leh Tualzang khua Nawkhong kicihna munah khua thak a sat ah om hi. A tenglai peuhpeuh na nunglam a, leuleu hi. 1936 kumin a zi Cing Luai tawh na neih ding hi, na sih leh hong vui ding suan tapa khat nei-in a khuasat kawikawina uh leh khak na neih leh tui na lak nading hi, kum etsakna-in Vum Khua Thang ci-in a phuak simin tukzu na kholh ding hi, ci-in a vaikhak uh hi. uh hi. Hih thu a kan phat uh ciangin Pu Hen Zong' suan leh khak sungah Pu Thual Vum ding ahi hi. Pu Thual Vum khua dangah tuan (Note: 1973 Tawmging beh laibu sunga thute a khia-in a naupa Pu Neng Gin, Tonzang khua kitomlak ahi hi. Committee) . Ni nungzui dingin Pu Dai Lo' naunu Pi Goih Man pen Pu Thual Vum' naupa Pu Tun Za Lian ading zuthawl piaksa kimlai Pu Kam Khua Gin (Bawmkhai) tawh na mawh uh hi. Lawi 8 thu hi napi, hausa Pu Lam Kam in a behpa Kam Khua Gin gum a, liau sak lo hi. Thual Vum khasia-in hausa zong keima hong piak hi, tua bang thuman lopi tawh khua-ah na ten uh leh ut ke'ng ci-in khasia-in a Pa Zong Thang' lutang leh a tanu Vung Vai' luhawm pua-in Nampamuan khua-ah lal uh hi. Tu laitakin Khuamunnuam kici-in Thahdote' khua ahi hi. Pawlkhat Tonzang khualui-ah taito kik uh hi. Hausapa Lam Kam tanau teng inn 10 khawng Kanki ah tenglai uh hi. Thual Vum pen a sanggamnu Zel Nian' pasal Tuang Neng (Zilomte) tawh kithuah uh hi. Tuang Neng in a zawlpa lah hi-a, a makpa lah ahi hi. Tua hun laitakin BBTC tathi a kici dolsing contractor U Kyaw Theik tawh kizawl-a sum thalawhna ahi dolsel dolkung hahna lamah kuli makai semin sum muhna a hoih mahmah hi.




A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

49

KHENPI VI PU LEH PA PAWLKHATTE' TANGTHU ( 1973 Kum Beh Laibu pan )

1.

PU KHUM DIN' TANGTHU

Hausa mang Pu Mang Vum a sih ciangin Lamzang khua Pu Mang Cian kiangah kuasah, hanken, hong vaihawm un, ni thum ka koih ding uh hi, ci-in Pu Khum Din in zasak hi. Pu Mang Vum a gamluah ding Lamzang khua Pu Mang Cian in, “Ko tu laitakin bangmah nei kei ung. Sate-te’ vok khialno khat bek khawi ung, Pu Khum Din in kuasah, hanken, na sat henla leiba, thangba a om leh na loh hen, leitanga kipan gamh khempeuh na luah ta hen,” ci-in si kote kam vaikhakin ciah sak hi. Pu Khum Din in misi ninga koihin sialtal khat tawh vui hi. Tua bangin Pu Khum Din in Saizang Tawmging innpi na luah hi. Hih bang thubuai teng kawmkal ah Pu Teng Tawng in a tanu Pi Ciin Zo leh a mokente la kik dingin hong pai hi. Pu Khum Din in Pi Ciin Zo phal loin zuisak nuam lo hi. Pu Teng Tawng hehin leitang man dingin sial 18 ngen hi. Leitang tan dingin tua laitak a mihau Pu Zui Hong (Malneute) kiangah tangpi tangta in a kut hangin tanzo kei ning ci hi. A tawpna-ah sial 18 ai dingin Pu Khum Din in sial 10 leh khap 8 apha zaam khat tawh tan hi. (Zam khap khat ciangin sial khatin kisim hi.) Pi Eng Ging pen a nu leh a pakik Pu Khum Din' bangkua sungah lungkham takin a om laitak hi a, Pu Tuan Son in a dot ciangin zui pah vingveng hi. Pi Eng Ging in hih bangin la na phuak hi. (a)

Sinthu tuallum, meii bang ziing, mangvonte aw, lia sanggah suang, mual va khum, tadih ning e,

(b)

Singta pau teng, tang ni bang, na sa un la, ka nua ciang ah, tun hawm sinthu siang hen aw.

Pu Khum Din in Pi Cing Kim (Vangteh) tawh kitengin hih bangin la na kiphuah uh hi. (a)

Singkhual mawng peem ci ni cin, lung sit ni cin, ka ngah liang lang ka vak.

(b)

Singkhual mawng peem ci ka vang lungsit ka vang, ciam peel ka vang na ngah liang lang ka vak.

Pu Khum Din in Pi Cing Kim tawh tapa Eng Tuah leh Hen Awn nei hi. Pu Mang Vum a sih ciangin Pu Mang Cian vaikhakna mah bangin Pu Khum Din in gamh khem-peuh leh Pu Mang Vum' zi Pi Ciin Zo leh a tanu Pi Eng Ging dong na luah hi. Tua ciangin Pi Cing Kim nawkik hi. Pu Khum Din in Pi Ciin Zo tawh tapa Vum Thang nei hi.

2.

PU HANG THUAM' (MATVUNG) TANGTHU

Pu Hang Thuam pen Pu Tawm Ging pan khang 8na, Pu Tun Khaat' ta upa pen ahi hi. Mangkangte in Losau khua hong hal gawp sak ciangin a sanggamte ahi Pu Zong Vum, Pu Hel Zam leh Pu Luan Pum-te tawh Tuitawh gam Tangh-gal ah khua hong sat uh hi. Tawl khat khit ciangin Pu Hang Thuam, Pu Hel Zam, Pu Luan Pum-te, Tangh-gal panin Tuitawh khua, tua panin Haimual khua, tua panin Phaiza khua hong tung hi. Phaiza khua ah Pu Hang Thuam in sihsan hi. A naute Hel Zam, Luan Pum leh Pu Hang Thuam' tapa Khaat Tuan tawh Ngalbual khua hong tung leuleu uh hi. Ngalbual panin Pu Hel Zam in Suangsang khua ah, Khaat Tuan leh Suan Kaite Tuithang khua hong tung uh hi. Tuithang


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

50

panin Tauleng khua hong tung leuleu uh hi. Pu Dam Gin leh Pu Zam Thang-te zong Tauleng khua-ah hong lalto uh hi. Pu Khaat Tuan leh Pu Suan Kai-te Tauleng khua a lal ding kho zo lo ahih manin Pu Zong Vum in hih bangin la na phuak hi. 1. (a) Phung in buh bang hong bawl ta e, ciin tawh ho peel hen ci e. (b) Ciin tawh holung ka kup mawh sa'ng ka sumlu taan nuam zaw’ng e. 2. (a) Ka ciin in kawlciang aw ci e, ka zua in kaih aw ci e. (b) Na tuai liim belh lunmang hi le'ng ka kaih pawh kham nuam na’ng e.

3.

PU LAM DONG' (SIMHANG) TANGTHU

zo hiam, cih a theih nadingun vaimim bawkkhat ciangin vaimim tangkhat a lakkhiat uh leh vaimim tang sunsiah-um khat dim hi, ci-in kigen hi. Ton leh tangza-aih a thuah ni-in a nuai-a bangin a zi Pi Dim Vung in la na phuak hi. (a)

Sang a kap sik lai a hen sik khawhlo lai-ah vial kang tuklu ah e phualmul tuang na e. (b) Sangmang lalmang a nawh loh buangin ka kiang zaitha’n e tuklu pal nawn e. Innka laam nga dolcial nih dawhin tuangdung zong dawh hi. Japan gal hong tun ciangin kumpite leh Japante in giahphual dingin Kahgen khua kituh uh ahih manin a khuazangin gal taimang uh hi. Khua panin tai 5 a gamlatna Taamlak ah kum khat bang teng uh a, Pi Dim Vung in hih bangin la na phuak leuleu hi.

Pu Lam Dong in Pu Kam Hau zui-in (a) Vaimang lailen tuangnung i siatsa, sial mintang min i lawhna ngai Mualbem panin Tedim ah na teng hi. A tangval hang e i vangkhua aw e. ciangin innpite' innsunga tagah kikem Pi Ngul Siam (Ngaihte suan Son Naa beh) tawh na (b) Ngai hang e i vangkhua aw e, pupa kiteng hi. Ama khang sungin gal a si a hing khuamual tang hanzai sakna paai 12 tun hi. Kam Hau' inn sungah upa siahdongin va nau bang i sanna ngai hang e, i om den a, a tapa Zong Lam ciang dong upa vang khua aw e. semsuak uh hi. Pu Lam Dong in tapasal (1) Gal ven ciangin khua-ah ciah kik a ton Zong Lam, (2) Am Suak, (3) Son Hen, (4) leh gal-aih thuah kikin Pi Dim Vung in hi Gah Thang, (5) Vum Kham nei a, tanu Ngul bangin la na phuak hi. Nial khatbek na nei hi. Pi Ngul Nial pen Haupi (Thangkhal) khua Pu Thang Nawn (Samte (a) Sumtual simsing miza gual belh sa, ciin ngalliam hi’ng e, tuul a zuang ci e. beh) tawh kiteng hi. Pu Lam Dong in hih bangin la na phuak hi. (b) Tuul aw zuang lo, kai-in dang lo aw, ka tun lawh ban a, paal ka lo hi e. (a) Seino gual in namtem tawi a nem ci e, nem na lo e tulkung teng ka paal 5. PU ZONG LAM' (SIMHANG) sak e. TANGTHU (b) Nem na lo e tulkung teng ka paal sak e, ka len zangtual a ka khiat ni Pu Lam Dong' ta upa pen Pu Zong tam veh e. Lam hi a, a Pu Thuk Zong kitam ahi hi. Pu Zong Lam a tangval ciangin Pi Goih Vung 4. PU NGUL GIN' (NEILAI) TANGTHU (Buansing) tawh kiteng hi. Ama khang sungin gal 10, zangsial 3, vompi 2 leh ngal hapak 5 Haupi khua Pu Ngul Gin in Kahgen man hi. Sa nautangte kisim lo hi. A neulai-in khua Pi Dim Vung tenpih a, lokhawh singpuak galsima a kuan, a pa a zuih leh gal khat man hat mahmah in, minthang hi. Gap 30 ciangin kha zenzen hi. A pu Tut Khaat in hih bangin bawkkhat a kihen vaimim bawk bangzah pua la na phuah hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

(a) Von aw ngomei, banga zam na hiam aw e; tun tawi lenthal bang a zang na hiam aw. (b) Tun tawi lenthal bang a zang na hiam aw e; khuamual hanzai i sakin gual sing hang e. Pu Zong Lam in Pu Lian Thang (Gamngai khua) tawh saihapak khat man khawm uh a, Pu Zong Lam in amul man hi. Pu Tut Khaat mah in hih bangin la na phuak leuleu hi. (a) A samang kha hong kia e, limbelh mang aw; sunni haam lai, thangvan ngomei in zel e. (b) A mi pau in, tul tawm hi a ci zongin tul tawm ka lan khua len suum a kaai hi e. Pu Zong Lam a pa teek ta ahih manin Kam Hau' siah dongin upa na sem leuleu hi. Ni khat ni-in Hualngote in Tonzang leh Tungtuang kikal Ainah khua hong sim uh hi. Tedimte in Tuitawh khuakhung, Leisawn satang munah galte ciah kik nading lampiah na pang khol uh hi. Galte hong suak a Pu Khua Cin-te pawl in phual khatah luang nih na kaplum pah uh hi. Pu Zong Lam leh Pu Hau Pum in galte tai nading lam, ciangkano (lamkano) khatah pang ni, ci-in a pai uh leh galte khatin tua lai munah na pang khin ta a, dawntuahin na kaplum pah hi. Pu Zong Lam leh Pu Hau Pum hong sih ciangin Pu Khua Cin in la dawng 30 val phuak in, Pu Tuang Khaw Thang in la hi bangin na phuak hi. (a) Van khua gin leh ka sawl sang aw, Kopin hawmin taan ing e. (b) Leido pat bang i sai bangin, ngaih teng luang sing bang lum e. Pu Zong Lam' tanu Pi Nem Kai in hi bangin la na phuak leuleu hi. A pa Zong Lam a phuah ahi hi. 1. (a) Vangkhua uap mawng bang pem ding khua a tuahna’n, doling laiah ka zua gawl bang puk aw e.

51

(b) Sunni laitan limbelh leh ka zua ngalliam ni khat sinthu’n al bang mang thei diam aw e. 2. (a) Dimtui zathum, ii lai-a ka zua ngalliam vangkhua aw siallei a suak liang diam aw e. (b) Vangkhua aw siallei a suak liang diam aw e, teng khawi aw, vai tho na hong siam lai ve aw. 3. (a) Lenmual suah leh ciandal ging kilawm sa'ng e, vangkhua lian leh cialdawh nem kilawm sa'ng e. (b) Vangkhua lian leh cialdawh nem kilawm sa'ng e, zua pahtang leh lai mi hen kilawm sa'ng e. 4. (a) Zua aw na sial lem aw e, na kawlciang aw kawt kawlah nau bang hong sang nuam lai ve’ng e. (b) Zua siallum lo na ni tam ta lua hi e, tuai in mal bang hong ko e sul hei ve aw. 5. (a) Luankhi zelh in zua sangmang nim dildial e, simsing gil leh tuaigua in na zun ve aw. (b) Khattang a lung na zuan leh nah neu hei lawm, sunglawh lohna, suan sawn meng kik zawl ve aw. 6. (a) Lun tawh tang bang kikhawl a ka zua ngalliam kha a kiak ni’n vannuai khim khua zing sa’ng e. (b) Nahsing nuai gul bang lum ding a lawm hiam aw, sunni leng sum in hong kaai, dih lai ve aw. Pu Zong Lam in tapasal (1) Dong Pum, (2) Thual Khaam nei-in Tonzang khua-ah teng hi. Tanu li nei-in (1) Nem Kai, Kansau khua Tuan Ngul (Hangluahte) tawh kiteng hi. (2) Nial Niang, Tonzang khua Cin Thawng (Bawmkhai) tawh kiteng hi. (3) Hen Goih, Kansau khua Kham En (Guite) tawh kiteng hi. (4) Siam Ning in Tonzang khua Hel Kai (Hautual) tawh kiteng hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

52

6.

PU DONG PUM' (SIMHANG) TANGTHU

Pu Zong Lam' tapa Pu Dong Pum in Tawmging beh sung Pi Khoi Dim tawh kiteng a, tapa Khan Neng a neih khit uh ciangin kikhen uh hi. Mangkang kumpite Tonzang khua hong tun uh ciangin Malgam lamah taiin Songtal khua-ah teng hi. Guite numei khat tawh kitengin ta thum a neih khit ciangin si hi. Pu Dong Pum a sih khit ciangin a zi leh a tate Tonzang khua-ah kila kik a, innmun logam vaihawm sak uh hi. Pu Hau Khaam in la hih bangin na phuak hi. 1. (a) Ningzu bang aisa bangin tun nunkhum bang ngaih teng aw sawl bang va bang kim ciat ve aw. (b) Ke'n ka ninghai kua tawh gibang zawng ding a sin a siat sa tuai gin aw zuang tho ve aw. 2. (a) Ka ciin aw ka tuai aw e, mim phung aw e, tul khan pha sa heu ta le'ng cihna bang e. (b) Tul khan pha sa heu ta le'ng cihna bang e, a paal suangsawn kei hi le'ng ci ciat hang e. 3. (a) Ka ciin aw ka tuai aw e, u leh nau aw tong kituak a holung kum nunin nuam e. (b) Tong a nuam peuh laizom aw, i ci zongin laizom ei pianpih bang a nuam om lo e.

7.

PU THUAL KHAAM' TANGTHU

Pu Thual Khaam pen Pu Dong Pum' naupa hi a, unau pasal nih bek pha hi. Pi Vial Zen tawh kitengin a tapa Lam Zam Kham a pian khit ciangin Pi Vial Zen si hi. Tua khit ciangin Pi Uap Niang (Buansing) tawh kiteng hi. A naunu Nial Niang in a sanggampa a deihsakna-in hih bangin la na phuak hi.

(b) Ciau gal sang nawh lengual sing sak nuam veng e, zua khan zil in lai deih hen sak nuam ing e. Ama khan sungin gal 2, zangsial 1 leh sa-nautang 150 man hi. Pu Hau Kam in a nuai-a bangin la na phuah hi. 2. (a) I vangkhua a maimit a len zamte’n e, von thang laukha lengvan kai zo hi ci e. (b) Pham na lo e, cialdawh nem lai sing sak ing, sawmsial aisa phung tawh deihin zeek veng e. 3. (a) Lun lam na tawi thangno tawh von sanggah aw, sangmang mualsuah tuun in han lam dawn ing e. (b) Vang sak pih leh khua kim siingta’n lel hen aw, kiam kuan phung min mangmawh hen ziin in ci e. Pu Thual Khaam in ama khan' sungin sialkop go khin a, tangza ai-in, gal-aih sa-aih thumvei ciat khin zo ahih manin la hih bangin na phuak hi. 4. (a) Mim bang pianna sial ta le'ng, tang bang khan lai, limbelh tunnun, kop a ham bang huai hi e. (b) Sang leh laikop a lak in sung zo lo e, ka luankhi tawh tul namcin angah siang e. 5. (a) Ton niing sim bang han niing sim bang, pahtaang ah khawl ngim ngiam e. (b) Zangtui tanggual sei niam sei sang, maimit lenzu bang khon e. A pa' sih laitakin kum 12 bang pha pan a, phung sung thusia, thupha a omna munah, a nu in a suk kaih a to kaihna leh a tangval ciangin sikseek, thau bawl zong a siamna hangin a Sim a Mal tawh kimu-in sak thu khang thu na za kim hi. Tonzang beh sung phung sungah Pu Gin Thual leh Pu Thual Khaam' kam sung kizang phadeuh hi.

1. (a) Ciin tawi kawlciang thal bang zang sak nuam ing e, ciau gal sang nawh 6. (a) Sawn duang gia bang a zunna'n, sen puvon in sawmsial simlu ciin lengual sing sak nuam ing e. tawh tul khawm naak hen aw.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

53

(b) Sawmsial simlu, ciin tawh tul 9. PU GIN THUAL' TANGTHU khawm nak hen aw, vangkhua Pu Am Suak' tapa nihna hi-in Pi Lun ningzu, aisa zeek, niang lai hen aw. Ning (Neekgen beh) tawh kiteng hi. Gal 5 7. (a) Zam luang hong mau ngingei e, tuai manin gal-aih, sa-aih, sai-aih, tang-aih-te khinin sian sungah ngaih min ka lawhna sialtang go khin hi. Gal lamsang ah a khangual hi e, nuam tuam veng e. sungah a hat pen pawl ahih manin zunun a (b) Ngaih min ka lawhna hi e, nuam om ciangin khenzu kici zupite pawl, a tuam veng e, momnote’n tu bang na hawmhawm, a uk ahih manin a sih ciangin la cing dih lai veh aw. hih bangin kiphuak hi. 8. (a) Puvon in do cih a nawhna, a siallum puak tul lo e. (b) Tuai nih thum tawh ka len lai-in zang tawi ah minsial ing e.

(a) Lunmang hawmsiam, vangkhua ningzu kai masa, zua aw nang banzal hi e. (b) Pupa khangui sutlai hi lo langmai ni bang etlai hi e, meii bang hong theng ding hi e.

9. (a) Laimi ka thah khuamual nen a, tung al van sen gual khawl e. (b) Von duang gia bang zun nop lai- 10. in, vaitho nun lawm taang kai e. 10. (a)Sang kap ing e, lai hen ing e, gual tung tuanna a om lo e. (b) Gual tung ka tuan nading hi e, phualva pu zil zial lang e. 11. (a) Ka siallum tawh ka kawlciang tawh gual aw ka lawmlai nam aw. (b) Pisei lam bang paak dih ni e, nunnop i zillai nam aw.

8.

PU AM SUAK' TANGTHU

PU THUAL CIN' TANGTHU

Pu Am Suak' tapa 3na hi a, Pi Dim Vum (Hatzaw) tawh kiteng hi. Pu Dong Neng' tapa Suak Hen (Thual Cin a papi' u tapa) handal ni-in Awn Vial (Thawmte) gam sunga sing suia kuan, sahang in na petin a liamsa-in inn tung hi. Khuazang in sahang zui dingin kikuan a, beh sungah hansaak tang kim lai, Pu Thual Cin leh beh tangval pawlkhat om thei loin va zui uh hi. Pu Thual Cin sa panna munah sahang suak petmah a, a thau tawh a kap leh a thau suak loin sahang in bawh pah a, a pheipi pettan hi. Inn a tun ciangin si a, a sih khit ciangin Pu Lam Kai (Son Hen' tapa) in hih bangin la na phuah hi.

Pu Lam Dong' tapa nihna hi a, Pi Tuang Nawn (Mimvak beh) tawh kitengin a u Pu 1. (a) Do lai a leeng, sial za tam aw, sang Zong Lam a sih khit ciangin hunkhat sung a pham ta zel aw e. siah dong na sem hi. Pi Tuang Nawn a sih (b) Sang a pham aw, ciin lungngaih aw ciangin Pi Dim Man (Tongluai behte) tawh lai a hum taang bang do e. kitengin Pa Pum Khaw Tuan leh Pa Suak Za Cin, tapa nih nei hi. Tanumei thum nei hi. 2. (a) Ciau kuam a taa, zangsa kamkei batphu thaamna ka hiam aw. 1.Nu Siam Ciin, Phut Gin (Manlun beh) tawh; (2) Nu Vum Don, On Neng (Buansing, (b) Ka ciin thaamna Dimtui tang gual, Kahgen khua) tawh; (3) Nu Don Niang, Suan lung a nem lo lai hi e. Za Neng (Hautual) tawh kiteng hi. Gal 9 Pu Thual Cin a sih ciangin a zi Pi Dim manin sialgawh tang-aih, sa-aih-te ahih khin Vum leh Pu Nawn Ngul (Thual Cin' naupa) hi. Gal hangin a minthang hi. kigawm hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

54

11.

PU LAM SUAN' TANGTHU

13. PU LAM KAI' TANGTHU

Pu Lam Suan pen Pi Vung Kim (Mate) tawh kiteng hi. Sa-nautang 300 manin saminthang man lo hi. Zunun, sa-aih, gal-aih-te pasal ngeina bangin khin hi. A tangval lai-in sazuk-la khat manin mihat a minthang Tawk Thang tawh kituh kha uh hi. Tua sazuk pen tungtun zaang khat a om hi a, khat in a lu lam khat in a taw lamah pangin a kisut niloh uh ciangin a sawt loin sazuk kitat hel hi, ci-in tangthu kinei hi. Tawk Thang leh Lam Suan a hat dan a kigenna ahi hi.

Pu Lam Kai pen Pu Son Hen' tapa hiin a papi Pu Zong Lam kitam ahi hi. A tangval ciangin Pi Vung Suan (Samte) tawh kiteng hi. Tapasal khat leh tanumei nih nei hi. Pu Lam Kai in a pa Pu Son Hen mah sunin a neu lai-in a lungtang pha mahmah hi. A pa' sih hunin neu lai-in a pa' phu la thei lo ahih manin a heh suak a, Mangkangte hong khan ciangin mivom galkapte na pangpangin luang 5 that hi, ci-in kiciamteh hi. Nikhat Pu Hau Cin Khup (Sukte) in Tuivai dunga sahang khat a kapliam pen phai kawmah lutin a zui ngam om lo hi. Pu Lam Kai in palbawmpi khat 12. PU SON HEN' TANGTHU lukhukin sahang' sul a zuih ciangin man zo pah uh hi. Pu Hau Cin Khup lungdam lua-in Pu Son Hen pen Pu Lam Dong' tapa Muanzang gam lo ciing khat pia pahlian hi. 3na hi-in Pi Hoih Nem (Hangluah) tawh kiteng hi. Ama khan' sungin gal a si a hing 6 man hi. Unau sung panin a hang a tangzang penin kithei hi. A tapa Pu Lam Kai ahi hi. 14. PU GAH THANG' TANGTHU Champhai ah galsimin a sih ciangin a zi in nunglam gina nei lo ahih manin Pu Kam Hau' Pu Gah Thang pen Pu Lam Dong' tapa innpi-ah tung a, a tapa Pu Lam Kai pen Son thumna hi-in Zing Goih (Naulak) tawh kiteng Hen' upa Pu Zong Lam in khoi hi. Pu Son hi. Tapasal Pu Dong Cin leh tanumei Pi Siam Hen a sihna thu in, Camphai khua a sim ni- Man, Pi Ning Cing a pian khit ciangin a zi si un galte’ kulh phungah Tedim pawl Pu Son hi. Pi Dim Khawl (Buansing) tawh kiteng kikin Kim (Thawmte) luang kinusia kha hi. A ciah tapasal- (1) Pum Cin, (2)Awn Za Neng, (3) lam khuanawl a tun uh ciangin phawk kikin Suak Kai leh tanumei- (1) Nem Don, (2) Zuan misi luang la kik dingin kuamah mu zo lo uh Nian, (3) Goih Don neih beh hi. Pu Khua hi. Pu Son Hen galhang galsiam ahih lam upate Cin (Sukte) Tonzang a lal ciangin Pu Gah in phawk kikin, “Na zawlpa Son Kim pen Thang in na zui hi. Mangkangte Tedim hong galte Suum Khai' kulh phungah a sisa-in tun ma deuhin Pu Gin Za Thang tawh kinusia hi. Nang longal a la ngam ding kuamah Tonzang pan Kansau khua-ah na lalto leuleu om lo hi,” ci-in a koh uh ciangin Pu Son Hen hi. Tua khua pan Meitei gam Tonglawn ah na in muvanlai in a tuui khuai ngei lo hi, ci-in taito leuleu uh a, Phaipi-zang Lamka ah teng minsialin a namsau dokkhia-in kilehkik pah uh hi. Gal khat man hi, ci-in kiciamteh hi. hi. Son Kim' luang a va kaih leh galte in na kaplum pah hi. Son Hen' luang pen a sanggamte in tawmin taipih pah uh a, Son 15. PU LAM HEN' TANGTHU Hen namsau kinusia kha hi. Pu Son Hen in Pu Lam Hen khan' sungin tapasal nei tanumei Siam Ngem zong nei a, Pu Awn Gin hak lua ahih manin lunghimawh in, a (Thawmte) tawh kiteng hi. sanggampa' ta la-in Pu Hang Seel tam sak a, Seel Tawng a phuak hi. A nung ciangin tapasal nei-in Seel Hong a phuak hi. Seel Tawng inn a tuan sak hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

55

16. PU HEN ZONG' TANGTHU

17. PU HONG THUAL' TANGTHU

Pu Hen Zong pen Pu Seel Hong' tapa hi a, Pu Zom Tun tawh unau pasal nih pha uh hi. Pu Hen Zong in Pu Sum Kam (Guite) tawh kipawlin Lamzang khua na sat khawm uh hi. Pu Hen Zong, Pu Hong Thual, Pu Zong Kham dongin Lamzang khua-ah hausa na sem uh hi. Tua hun sungin khuakiim khuaveng ah vokno dawng nangawn a kai uh hi. Tua hun laitak mahin Pu Hen Zong in Sihzang mi Pu Tong Awn tawh a kizawl uh hi. Nikhat ni-in Pu Tong Awn in a silapa khat tungah vokno khat a gap leh gap lahin a om ciangin Pu Hen Zong kiangah va ko hi. Pu Hen Zong pai pahin tua silapa' vokno teng buluah sakin, “Zawl aw, nang la zo lo, gam zo lo, lawk zo lo na hih leh hawh aw," ci-in Pu Tong Awn va pia hi. Tua-a kipan Pu Hen Zong a phak zawh lohna uh a tuamtuamte leh thuak lahna a tuamtuam tampite hangin suam dingin Sihzangte in kiciamin hun hoih khat a ngak uh hi. Nikhat ni-in Pu Hen Zong, Lamzang gam Munnuai lobukah khat guak giak hi, ciin a theih uh ciangin suam dingin a kuan sim uh hi. Zan kim laitakin Sihzangte in teipi tawh Pu Hen Zong a khawh uh hi. Sihzangte' teipi tang 7, Pu Hen Zong' pumpi tungah hong kiphut pahin Sihzangte in taisan uh hi. Pu Hen Zong in teipi tang sagih dok khia kikin khua lamah taikhia hi. Pu Hen Zong in ama gennaah sikteipite dawhkhiat nopin gua teipite ka vun hong kang piatpuatin dawh hak hi, ci hi. Pu Hen Zong si lo hi, cih a nung theih uh ciangin kihta zahtak semsemin vokno dawng tham loin taangtang siah hong kai zongin pia ni, ci-in Sihzangte kikumin thukim uh hi. Pu Hen Zong in vokno dawng siah lah hong kai nawn kei ning, taangsiah lah hong kai nawn kei ning, no lah thah hong sawm sawm nawn kei ta un, ci-in vaikhak hi. Pu Hen Zong in innmun logam a deihna mun teng ciing 19 na teel masa hi. Tua innmun logamte Pu Hen Zong' suan le khak ahi Pu Kham Za Thang, Pu Kham Khen Mung-te in ngah lai uh hi.

Pu Hong Thual pen Pu Seel Hong' tupa, Pu Hen Zong' tapa ahi hi. Unau nih pha-in a sanggampa pen Pu Tuang En ahi hi. Pu Hong Thual in tapasal 3 leh tanumei 4 nei hi. (1) Zong Thang, (2) Tawng Dam, (3) Khoi Dim, (4) Dam Ciin, (5) Goih Don, (6) Lian Kai, (7) Ning Khua Niang-te ahi hi. Pu Hong Thual in dawisa siampu na sem hi. Pu Kam Hau in Tedim khua hong sat ciangin Guite in zong Mualpi khua a sat leuleu hi. Pu Hong Thual in Lamzang mun leh gam teng a sanggampa Thual Son' tapa Pu Zong Kham nusiatin Tualzang khua na sat leuleu hi. Hausa semin Tualzang ah teng uh hi. Tualzang khua pan Tonzang, Khuavong veng a sat hi. Khuavong veng sawmpi, lawmpi khawmin Tonzang khua sungah dawisa siampu mah a sem leuleu hi. Tua hun laitakin dawisa Tahpi zong a om hi. Dawisa Tahpi pen dawi-ai neu zaw ahih manin ganthoihna ah Pu Hong Thual mah kizang zaw hi.

18. PU ZONG THANG' TANGTHU Pu Zong Thang pen Pu Hong Thual' ta upa pen hi a, unau 7 lakah a upen hi. Sa kap gal kap lamah na minthangin sai a hing mat masa pen ahi hi. Pu Zong Thang leh Pi Ciang Vung (Phiamphute) kingai-in a sanggamte in awi loin kho uh hi. Ei hausa hi hang a, songpi nuai-ah Zote tawh ankuang umkhop pih ding zawzen kilawm lo hi, ci-in kho uh hi. Ahih hangin Pu Zong Thang in a nuai-a bangin la phuakin na tenpih veve hi. (a) Mi a pau in Simte Zote aw ci e, Simte Zote ka zua' khanpih sa hi e. (b) Simte Zote ka zua' khanpih sa hi e, Ciau i galah hai zu dawn pih sa hi e. Pu Zong Thang in ta 10 nei hi. (1)Thuam Vum, (2) Kham Pum, (3) Zo Niang, (4) Hau Nian, (5) Neng Gin, (6) Ciin Niang, (7) Tut Za Lian, (8) Zel Don, (9) Dam Kam leh (10) Kai Za Langh -te ahi uh hi. Pu Zong Thang in a nuai-a bangin la na phuak hi.


56

(a) Khuamual lumsuang cian tungah va bang tuang ding gual' banzal ka kawm lo e. (b) Gual' banzal ka kawm lo hi e, gual' namtem ka kuah lo e. Hih la a khiatna leh a deihna in hih bang ahi hi. Tua hun laitakin salu-hawm (Sailuhawm) peuh kipua-in sai man hi, peuh kici mawkmawk hi. Kawlzang panin zong mi' matsa sailu-hawm peuh lei-in sai ka man hi, a ci zong om hi. Tua ahih manin sai a hing a man masa Pu Zong Thang hi, cih a kisialh nopna hi.

19. PU SON SING' TANGTHU Pu Son Sing pen Pu Thuam Tut' tanu Pi Mang Ngai (Thawmte) tawh kiteng hi. Pi Mang Ngai a naupai laitakin, Pu Son Sing in Saizang pan tai 7 a gamla Leilum khuataw Phuaizang khua a, a pu Guite kiangah va hawh hi. Khuanawl-a kidiah gakuang vil dingin a pai leh galte in na pangin tua munah that uh hi. Galte in a lutang la-in taimang pih uh hi. Pu Son Sing' luang nuai-ah a khibah vom na omlai hi. Tua khibah vom tawh Pi Mang Ngai a nunglamah na ciah hi. Pu Son Sing' sunghpa Pu Thuam Tut' inn sungah nau hong suak a pasal ahi hi. Tua naungek pen Pu Thuam Tut kitamin Tut Khaat na phuak uh hi. Pu Tut khaat pen a pute' innsung pan hong khang khia a, a, pute beh Thawmte beh kisa-in sawtpi tak mah a pu a pa na kan lo hi. Galpi nihna Japan gal hong tun' ciangin sak leh khang kitai kawikawi a, Phuaizang khua-a galte' thah a, a sipa pen Pu Son Sing ahih lam a kua mapeuh in thei ciat hi. Tut khaat in zong a pa Son Sing hi, cih thei ahih manin Tawmging beh ahih lam hong theikhia hi. Tonzang khua-a teng, pu Thang Za Am (Thawmte) bawng pen Pu Tut Khaat' suan leh khakte in galpi nihna dong Pupi-in man uh hi.

A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

Pu Tut Khaat leh Pu Lam Dong kibangkua Minam tuamtuamte in Tedim khua satin na teng zel napi-in sakgal khanggal in nawk kha zelin khua kip zo loin tap sagihvei kikhia hi, ci-in kiciamteh hi. A nunung pen Lailo khua Hatlang behte in Tedim khua hong sat hi. Tua hun laitakin Lamzang khua inn za sagih bang pha ta hi. Tangthu sungah i theihsa mah bangin Pu Khan Thuam leh Pu Kam Hau-te pata pen Falam gam Rallang khua Pu Khuang Ceu' mi hi uh a, amau pate' tenna peuhpeuh Falam mite kihtakna hangin galte in sim ngam lo hi. Tua hi a Lamzang khua-ah Pu Kam Hau hong ten tak ciangin mi tampi tak in beelin khua hong khangto ahi hi. Kum 1870 pawlin tu laitak a, Tonzang khua kumpi huan munah Pu Khua Cin-te in khua thak na sat uh a, Khuavong ci-in min pia uh hi. Pu Tut Khaat leh Pu Lam Dong-te zong Pu Khua Cin tawh na kipawl kha uh a, inn 30 pha uh hi. Pu Lam Dong pen 1891 pawlin Khuavong (Tonzang) ah si hi. Pu Lam Dong leh Pu Tut Khaat-te Tedim khua a ten lai pekin sanggam bul bangkua-in na kiman uh a, a tute uh ahi, Pu Lam Dong' tu Pu Thual Khaam leh Pu Tut Khaat' tu Khaat Vungh ciang khang 3na dongin na kizom lai uh hi. Pu Khaat Vungh in Pheisam-ai nei hi, ci-in kiciamteh hi. Pheisam-ai neite a kipat lamin hau-in a tawpna lamah ne kik hi, ci-in zong kiciamteh hi. Pheisam-ai i cih pen suangmai (suangtang) hi a, Gataam tang cia, aklui ciltang cia pha hi. Gan khat gawh ciangin a lungtang sisan kinuh den hi. A no suak thei a, khatvei vei pheisam-ai tampi na omin khatvei leh lah khat bek nih bek na om thei hi.

20. PU KHAAM CIN' TANGTHU Pu Lam Dong' tupa Pu Vum Kham' tapa Pu Khaam Cin in Kawlgam palik (SIP) za ngah in, Falam khua ah om hi. Pi Mang Za Niang (Sukte) tawh kitengin tapasal- (1)


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

57

Thang Cin Pau, (2) Gin Khen Mung, (3) Kham Khan Thang nei hi. Palik sung pan a khawl ciangin sabeng kuan thei-in zangsial khat leh vompi, ngaltang, sa-nautang pawl khat zong man hi. Zangsial a mat ciangin hih bangin la kiphuah hi.

23. BU KHAI ZA KHAM' TANGTHU

Bu Khai Za Kham pen Pu Thual Vum leh Pi Ciin En' ta ahi hi. 30.6.1908 ni-in suak hi. Pi Chit Khem tawh kitenga suan leh khak nei lo uh hi. 1928 kumin palik lut a, 1957 kumin IP (bawk nih) ngah hi. 1963 kumin (a) Ciin kan kong a, sangmang sumlu, pension la hi. Buddhist biakna um a, hial nem thaang bang awk aw e. phonggyi zong na sem ngei hi. (b) Zeh zum lo aw sang lunmang aw, na 5.1.1957 ni-in Bu Khai Za Kham' inn phung a tunna hi e. ah a masa pen Tawmging beh thukikupna (a) Vaimang tongdam na sang zong tuai leh von dawng, gual tung tuanna’n ciin lianu’n deih lei veng e. (b) Gualtung tuanna’n, ciin lianu'n deih lei na ven, si leh hing sial, zankim khang thei lo veng e.

kibawl hi. Tua kikupna panin Pupi' min a maan Tawm Ging hi, ci-in na kipsak uh hi. 1971 in Saizang khua Pu Thuam Za Cin' inn ah a 3veina beh thu kikupna na nei uh hi. Hih kikupna tung tawnin 1973 kum ciangin beh laibu hong piangkhia hi.

21. PU HAU HANG' TANGTHU

23. PU THANG TUAL' TANGTHU

Pu Hau Hang, Dimpi khua-ah a ten laiin a sial uh kha 3 sung bang mang a, a zon kawikawina lamah cikhuk 3 mu hi. Khuk 2 khuapihte hawmin khuk 1 amah in tang hi. Khuapihte' tungah ci-siah na kai ngei hi. Mangkangte hong uk sung, a tupa Kai Suak' khang dongin siah kai uh hi, ci-in kiciamteh hi.

Pu Thang Tual makai-in Leilum khua sat uh a, kum tampi mah tengin sial, bawng leh lawi dongin hong hau mahmah uh hi. Tua hunin a makai Pu Thang Tual pen dawilawm nei kici a, Lunglenkawlte tawh kizawlin a dawi zawlte kiangah zong ka gannote' nek ding tuikhuk khat hong bawl sak un, a cih ciangin tu laitak-a Thuamtuili i cih pen na piang sak hi, ci-in kiciamteh hi. Leilum khua ah kum tam khop a ten khit ciangin Falam ukpipa Pu Son Bik kiangah gungal gam ngen in, Heilei, Suangphei gamah na teng uh hi. Tua panin Tuilu lamah taito leuleu in Haiciin, Tuibuak, Mauvom, Luang-el, Saipimual, Lingthuk, Nahlan khuate ah tuhun dongin a suan a khakte teng uh hi.

22. BU PAU ZA GIN' TANGTHU Bo Pau Za Gin in 1973 kum laibu hong piankhiat nadingin makaipi hi-in ama hanciamna tawh hibangin laibu hong suak khia ahi hi. 12.10.1969 kumin Bo Pau Za Gin-te' innah Tawmging beh khawmpi kinei-in tua khawmpi sungah Tawmging mah kipsakna nei uh hi. Tua khawmpi in a nihveina ahi hi. Pu Pau Za Gin pen Pu Thual Kham leh Pi Uap Niang-te' tapa ahi hi. 1901 kum January kha in suak a, Nu Man Za Vung tawh kiteng a, Nu Man Za Vung a sih khit ciangin Nu Vung Do Niang tawh kiteng kik hi. 1917 kumin Piantit pai hi. Galkap sungah Captain ngah in, 1946 kumin pension la hi.




A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

58

KHENPI VII LA KIPHUAKTE

A.

TAWMGING BEH LAPITE

Saizang khua-ah Tawmgingte a man' lai-in hi bangin la na phuak uh hi.

(b) Tuai tangpa tawh a sesul zui-ing, namtem ziat tawi-ing, lentu sung a buai vom a hang gua bang phuk ing e.

1. (a) Ma va zam tang ma va zam tang, 4. (a) Ka tuai laihen gam bang mang sang Saitui gamzang ma va zam tang e. e, ciin tawh ka laithah aw, lentual laiah tungnung ing e. (b) Saitui gamzang ma va zam tang, kei ka khua kiim in ka vaang sunni bang (b) Saitui zathum sun naubang kap e, hong sung hi e. sunni laam bang a kai ma'n awhkhi lak lawi bang a thang hi e. Tawmging lapi pen ton ni leh sivui kuan ciangin, a gingkhia-in sa loin, siampite 5. (a) Ka biasam aw, zozaam bang zil ing, in dak tumin dakla-in kisa hi. Bang hang hiam tung zozam bang palh ing e. cih leh tua lapi pen a kal lakah kisa nuam lo (b) Tung zozam bang palh ing e, guai leh innsung peuhmah ah kisa thei lo ahih lobuang tul melma'ng e. manin, a gingkhia-in kisa nuam lo hi. A gingkhia-in kisa leh naupangte in thei kha inteh, 6. (a) Saitui nun a nuam lai-in ka phungte al bang a mang sa, tangluang bang sa kha inteh cihna ahi hi. Beh lapi pen a Sim phong nuam ing e. a Mal pan, a khua a tui pan, a beh a bawng panin ciamtehnate a kibang tam lo hi. (b) Pupa siahtaang kaih bialna gel tam cinna ka phung lun lai mang tah e, I pu i pate in lungsim bek tawh ciamtehkhua ngai ing e. in a bul kibang leh a dawn na kilehbulh zel hi. A kilamdanna a om zongin a nuai-a teng a 7. (a) Namtem ziat ciang tawi-ing e, za ii mangmawh dingin kiciamteh hi. A dangte a lai-ah zangva dung sun e, kiphiat hi tuan lo hi. (b) Zangdo mah al bang that tang e, sunni kaai man ka batphu la’ng e. 2. (a) Ka tuai do aw khuai bang hang lawmlawm a, ciin leeng bang zawl 8. (a) Khattang in phai va lo ing e, ciau ii e, thaang ii nen-ah zan sial bang nen pi kal ing e. gia’ng e. (b) Ciau ii nen pi kal ing aw e, sunni (b) Zangni suak e zang gam khaubang nuai-ah sun naubang kap e. ciang e, namtem ziatin tawi-ing e, leido a laang gua bang phuk ing e. (1) NU KHAK LA (LAPI) 3. (a) Tang ii suan hi’ng sa kamkei bang 9. (a) Ka khua sihzang sial leh tang tunna, ing, tang ii suan hing muvanlai ang ka kawi leh nutun pham zo e. bang ing. (b) Ang ka kawi leh nutun pham zo e, lang ka lam tawh kulsin-ah sia’ng e.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

59

10. (a)Ka tun pham ma'n ma va zam tang (4) KHUADO LA: e, setang lah phung in pha e, (a) Do na lingling do na lingling e, gual gamsai-in tam tung ta e. in kumkhua do na lingling e. (b) Tang a gual tawh luang sing bang zawng ing, Saitui ka khua mual ah, (b) Gual in kumkhua dona lingling e, Do Tawm ii tusuan lawi bang ka thang hanah nau bang va kap ta'ng e. hi e. (c) Nau bang kap khau bang va ciah tang 11. (a) Theisen nuntual ah luai-ing e, e, gual ii cian tual taang na silsial e. sengual lai bang zial ing e. (b) Sengual lai bang zial ing aw e, (5) SAI LA Kamkei bang laang kisa’ng e. (a) Vuisai lim lian kisa ve cia, na tungah tuang zo ing e. (2) ZOZANG TAWMGING LAKHIAN (LA

KHUPNA) 12.

(b) Na tungah tuang zo ing aw e, sawmsial tawh tuang zo ing e.

(a) Ka pheiphung leh kamkei lang teng e, ka pheiphung in kamkei laang khaam e. (6) KUM 2007 KAWLPI TAWMGING BEH PAWI LATE (b) Ka banzal leh humu leeng te'ng e, ka banzal in humu leeng khaam e. Beh makaipi, Pa Dam Khan Pau’ 13. (a)Zangkhen Kawlciang tawi-ing e, laphuahte: thangmual zin bang liing hi e. 1. (a) Pupa khanzil ho kituak in, Mawng (b) Tonmung phu’ng e, hanmung bang kikawi, (dih ni guai aw)2 e. phung e, zangcial dal in sing ing e. (b) Mawng bang kawi-in, lam bang paak ni, Tawmging sa ging, (dih ni 14. (a)Seino tang bang khang to ta’ng e, guai aw)2 e. zangkhen kangthal tawi-ing e. (b) Sangmangpi pat bang sai-ing e, 2. (a) Ciin leh tuai aw holung kumin, thangmual zin bang liing hi e. Phunggui khau bang, (suut khawm dih ni)2 e. (b) Phunggui khau bang suut khawm (3) PU KAWM LA: dih ni, Khangsawn momnote’n, huantu bang a, (a ciin ding hi)2 e. Tawmging leh Tangpua unau khat ahih mah bangin, beh khat phung khatin kikhen lo 3. (a) Tawm ii tusuan momno nih thum, a, hih bangin lapi nei khawm uh hi. Kawltui i gam, (Zang hi guai aw)2 e. (b) Kawltui gam zang holung tuakin, 15. (a)Ka pianna aw khangli bang tah e, Pupa khanzil, nunnop nga bang, sa bang ka tatna aw, pupa gamlo (laam ni lawm aw)2 e. lentu zing bang e. (b) Ka pa khat aw khua lah ngai nang 4. (a) Khangsawn momno hanlung ciam ni, pianna phunggui, (paak bang e, i khang gunpi khaukhung tang e, tawi ni)2 e. u leh nau in tuanglamin nei e. (b) Paak bang tawi ni, i gual lai-ah, Phunggui nibang, (taang sak ve ni)2 e.


60

5. (a) Tuan pupa gui gia bang tang ding, Lungdeih hanlung, (ciam hang guai aw)2 e. (b) Lungdeih hanlung i ciam sinthu, Sian in ni bang, (awi hen lawm aw)2 e. 6. (a) Kawltui zangta hanlung ciamna, Phunggui gia bang, (tang hen lawm aw)2 e. (b) Phunggui giabang a tang sinthu, Lumsuang phuh bang, (kho hen lawm aw)2 e. 7. (a) Kawitui zangah Tawm ii von teng, Lungdeih sinthu, (i sut aw nuam)2 e. (b) Lungdeih sinthu i suut aw nuam, Lung deih laikuang, (um khawm lai hi)2 e. 8. (a) Lai khat zawng khawm momno nih thum, Thuksuang phuh bang, (pokhawm ve ni)2 e. (b) Thuksuang phuh bang pokhawm ve ni, Guallai ni bang, (Taangkhawm ve ni)2 e.

A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

13. (a)Tawm ii von teng nga bang lamna, i lenkhuang in, (Kawltui zang thawn)2 e. (b) I lenkhuang in Kawltui zang thawn, I zaila in (namcin lai phawng)2 e. Beh khawk 3 pan, Nu Gin Za Man' phuahte: 1. (a) Kawlgam Vaigam Sim leh Mal ah, Gi bang khenin (laizom melma)2 e. (b) Phunglun phungmang, Daidam zalsa, Khangthei lawh bang, (paal lunkik ta)2 e. 2. (a) Tun sung lam gil ka kiatpih loh, Tun leh zua lum bang sung ding, (Guallai etlawm)2 e. (b) Guallai etlawm phungcing lai-ah, Sian aw huihkhi, (bang hong laang ve)2 aw. 3. (a) Tuizum mangkang mei bang hong khang, Dota kuam sung, Zin bang hong liing a, Pianpih kei lai-(zom teng ging lai)2 e. (b) Pianpih laizom dawn bang tuahna, Sian vang lum bang (ei sunna hi)2 e.

9. (a) I guallai-ah i kha vaangno, Tung sunni bang, (kisung ve ni)2 e. (b) Tung sunni bang kisung ve ni, Guallai ni bang, (kitaan ve ni)2 e. Beh khawk 2 pan, Pa Go En Thang' 10. (a)Guallai ni bang kitaan ve ni, Sung- phuah la: lawh bansamte, sinsial lo ham, (a) Tawmging pupa’n khanggui zopna, (bang kihuai ni)2 e. Ciin leh tuai holung kituak a, (i khawl khop nuam)2 e. (b) Sinsial lo ham bang kihuai-in, Guallai vangsel ding, (lum bang kisung)2 ni e. (b) I khawlkhop nuam e, Sim leh Mal gam, Kaitui bang gawm, na zanggam ah, 11. (a) Khangsawnte’n tu bang a ciin ding(Sian minthang hen)2 aw. in, Pupa khanggui, (khaubang suut le'ng)2 e. Beh khawk 3 pan, pa Zen Za Langh' (b) Pupa khanggui i suut zongin, Sian laphuahte: sinthu pam, a paih ding, (cihna hi 1. (a) Mim bang pianna mel kithei lo, Phung lo)2 e. sinthu a, (tong kisang aw)2 e. 12. (a)Khan kum sawt a tu bang ciin ding, (b) Pupa khanggui khau bang suut Tawm ii momno teng, Mawng bang le'ng, Pianna pu Tawm (Ging mah kikawi, kawi ni nuam lai e. man pen)2 e. (b) Mawng bang kikawi, kawi ni nuam lai, lenkhuang sai-in, (zaideih 2. (a) Phamsate zuangtho thei hileh, hih bang nunnuam, (zo nuam sin ciai)2 khiang ni)2 e. maw.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

61

(b) Zo nuam sin ciai maw, lenkhuang 5. (a) Mimbang pianna gui-in suut le'ng, gua bang hin na'ng (hin na'n lawm tawi-in, Nun nop zaideih (khiang sa'ng)2 e. nuam sin ciai)2 e. (b) Lun leh gual in hong lel zongin mau Beh Khawk 2 pan, Nu Vung Ngaih Lian' ki bang ki (vaan leng lawm aw)2 e. Laphuahte: 6. (a) Tuan pupate'n sung neek ding, am 1. (a) Tang nih thumte hawmin siam e, bang a vai lo-a, i tukawl (mataw Ciin leh tuai suum (bang tuah lawm hiam lai)2 e. aw)2 e. (b) I tukawl mataw hiam lai-a, damin (b) Sian in lumbang hong sung hen la, dawn le'ng i ningzu, mataw khum manawh kum teng, (ging zom lai lai, mataw khum lai e. leng)2 e. 7. (a) Miza momno hong piang ding a, 2. (a) Ging pawi munah kei va bual ning, pian khan kilaih ding hi e. phamsa laukha (te'n nong zo diam)2 (b) Hanlung ciam ni momno gual aw, aw. ci bang teeltuam om lo e. (b) Phamsa laukha’n nong zo-a leh, Pa Pau Than Sang' laphuahte: nun nop lenkhuang (tawi-in khiang 1. (a) Tuan a i pu Tawmging vontawi teng le'ng)2 e. aw, Pu Sim Hang leh Pu Gui Ziam e, Pu Nei Lai, Pu Zom Lun aw Pu Pa Thawng Khua Zam' laphuahte: Mat Vungh leh Pu Song Hang aw e. 1. (a) Sian sinthu leh pupa' sinthu zong, khang damtui bang (gawm thei leng (b) A khuacin a setaang bang kithehna lawm)2 e. e, vontawite’n tui bang kigawm ding lung hual ta e. (b) Gawm thei leng lawm pupa' sinthu zong, Tung Sianmang in, ni bang 2. (a) Vontawite’n tui bang gawm ding awi hi, ni bang awi hi e. lunghual ta e, Sian tawh kopin Pu' laukhate’n hong sung hen aw. 2. (a) A nuam belin kua siang a nuam (b) A mi zatam Tawmging tang-gual hiam, Sianmang mun mah, (nuam teng aw e, na sang nam aw, ciin leh bel Sanggam)2 aw. tuai mu bang kingai, vontawite’n tu (b) Sian sinthu tang bang a pha-a, bang ciing hen aw. Tawmging ei phung (sung hong taan lai)2 e.

Tawmging' tupa Sia Tuan Khua Cin' 3. (a) Daidam a zal lawh nun nuam no, (Ciimnuai Sawm Upa) laphuah: Tawmging lenkhuang, tawi na za (a) Theisen puvon vabang pil teng, holung nam, tawi na za nam aw. kum diamdiam aw e. (b) Tawmging lenkhuang tawi na zak a (b) Holung kum diamdiam aw e, phung leh, Ngaihno kei tongsuah na za teng vuitaang bang khawm a, pupa nam, suah na za nam aw. khangui khau bang sut aw e. 4. (a) Hotong kituak nun nop zaila Kawlpi vangkhua, (ging na dimdim)2 e. (b) Hong laam vevua lia leh tang aw, Tawmging ei khang (ngilh mawh ding hi)2 e.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

62

Kum 2007 October 29 ni Tonzang khua Tawmging beh khuado, kikhopna, Pa Gin Go Pau' innah kibawl a, la kiphuak teng: 1. Pa Gin Go Pau' phuah (a) Zua i sau nuam dawhtam tungah, phung in nun nop hong zo veh e, phamsa tun leh (zua ngaih aw ci’ng e) 2. (b) Phung lai sinthu khau bang sut aw zua ngaih aw ci’ng e, zaila khau bang hong sut dih aw (tun nem aw ci’ng e)2.

v. (a) Pupa khangui bang i zopna, ningzu leh aisa (niang leng kilawm e)2. (b) Ningzu leh aisa niang leng kilawm e, lenkhuang leh sialki (sai leng kilawm e)2. vi. (a) Seino gualte’n hanlung ciam un, sinlai va bang a pilte’n e, sesum minthang pal lun ding a, gual tung va bang (tuang den ding hi e)2. (b) Gual tung va bang tuang den ding hi e, gam guikhau bang hong zaam ding a, a gam kuam zel (ding hi e ngaih aw)2. vii. (a) Kum kikhen e solkha dang e piang pan momno teng, ciin leh tuai lia leh tang tawh, laikuang i um (tua mah nuam pen e)2. (b) Tua mah nuam pen e (kumcin sen leh)2 lung a ngilh loh ding, i pianzil no melmuh teng san zong, mel kimuh ni (ci-in e ngaih aw)2.

2. Pa Kham Khan Thang' phuah. i. (a) Sinthu zatam guikhau bang sut te’n, (pupa pianna)2 teng kilel kawikawi, sentui gam dah (nem no hi ci e)2. (b) Sentui gam zaang (kuam bang luah ni’n)2 vuisa lim bang lian, limbelh lunmang (te hi kici e)2. ii. (a) A kum zatam khua hong vei ciang (tuan pupate)2 philtang 3. Pa bang kitheh, Kawltui gam zang i. (tuang hong tung hi e)2. (b) Philtang bang kitheh (tuan pupate)2 kaitui bang luang thei hi leh, gual tung va bang (tuang lai ding hi e)2. iii. (a) Kawltui vangkhua nun nop laiii. ah, dolai-in sa bang hong nawh a, Ciimtui vangkhua (tuang hong tung ta e)2. (b) Ciimtui vangkhua nunin nuam e, ning leh ai nianna, lenkhuang leh sial-kii kithuah, puvon min thei bang (lawhna’n kinei e)2. iii. iv. (a) Tawm ii tusawn ciin leh tuai lia leh tang aw, lungdeih sinthu (ho lung kum ni e)2. (b) Lungdeih sinthu holung kum ni e, sinthu khatin zo damtui bang (luang khawm ve ni e)2.

Thuam Kho Kam' phuah. (a) Ging ii tusawn zangtui von nih thum kumkhen lenkhuang (i tawi aw nuam e)2. (b) Pupa khangui bang i zopna, phung teng ninghai (i zawn aw nuam e)2. (a) Khangsawnte’n tu bang a ciin ding, sumtual lamvui (khiang khawm ve ni e)2. (b) Hanlung ciam ni u leh nau aw, kumcin laikuang (uum khawm lai leng e)2. (a) Holung tuak aa phung lai gel siam, tongdot zua ngaih teng, a khan kumkhua zo taang bang (dam sak aw Sian aw)2. (b) Vang laa-aa zal tuai teng zaitha, Sian in naalgua bang hah hen la, nun nop maciang (suan khawm lai leng e)2.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

63

1. (a) Tun sung suah a siam aw e leencil 4. Nu Gin Ngaih Lun' phuah tuak aw khaimu len siam kha kia i. (a) Phung, namcih tui bang gawmna maw’ng na bawl veng e. zaangtui tualah phung teng (b) Sial sial hang e cim sawl bang meng tutvum (i khawl nun nuam e)2. lo ding aw, suang gam vangla (b) Phung teng tutvum i khawl nun ngaihin damdialin tawn e. nuam e, zolei taang bang (dam (c) Diamdiam napi kawmkal a, vaina’n kilawm e)2. thaam aw e, gual limsing bang ka ii. (a) Tawmging' tu suan lia leh zawt zawt mawh na hi e. taang aw, sinthu khat tui (bang 2. (a) Phuigua lem lehno tunga gual nun luang khawm leng e)2. zozam, zeemlum puak siam lal nawh (b) Sinthu khat tui bang luang ding na hiam aw. khawmin, a kum cinin nun nop (b) Guallai nunnem ta nah hen ka cih zo khawm (lai leng ke’n ci’ng e)2. manin, namtem hiam bang ka suan iii. (a) A kum cin a puvon sumtualah, umbang khuai veng e. phung teng in laikuang i um, tuai teng hanlung (a ciamna hi e)2. 3. (a) Ka tungciang a ta aw e sabuaivom aw, tul lel-ah geelkang na kuai nuam (b) I phung lai-ah sen puvon leh lai nam aw. pisei laukha aw, miim bang (b) Ka nuaiciang a ta aw e sa ngalpa nong bual (lai uh hiam ci’ng e)2. aw, lenta bualkuang tu na hot nuam nam aw e. B. A ITUAM L ATE ( MI KHAT DAWNG 4. (a) Ka sen vangngaih ka thai ang peel SAWM KICIANGTAN HI) ding bang e, khuazawl damtui luang sangin kei neem zaw’ng e. Pu Zong Lam' La: (b) Sanglun ka hawmthawh no leh tuai Pu Son Hen (Lam Dong' tapa) a sih ka hawmthawh kulnun tuanglam na ciangin, a upipa ahi, Pu Zong Lam in hi hong hei thei nam ci’ng e. bangin la na phuak hi. 5. (a) Sangsa ka vaina lamah zogam kuam1. (a) Lal ka nawh ni’n ka min zangvaia sing lel heisa lia zozam na suak ve ah vial e, kha ka kiat ni’n kamkei aw. nun sang thang zaw’ng e. (b) Lia zozam na suak ve aw, sing heisa (b) Siallum aw kawlciang aw e, zuunnop aw, ka tong hong dawng thei ve aw lai-in i kal hiam aw, nuai-ah tual saang nuam veng e. khia zo ta e. 2. (a) Khua kim siallum a namtem ka Bu Khai Za Kham' late: kawm ni’n e, tung sunni bang a 1. (a) Siing a pau gual a paute'n e, na peelmawng kibawl veng e. paal tualkhia ding ci e. (b) Huangzawl tulta bawi hawi-a do (b) Mui bang hong pei mi singta aw, sumlu aw, sunni tumkuan na thai ka paal tual kia tuan lo e. ang, na ngai nam aw. 2. (a) Zaata'n sai bang ban napi-a lum bang kisung zo hing e. Pu Phawng Kai' late: (b) Lum bang kisung zo hing aw e, ngal Pu Phawng Kai in Pu Son Hen a sih thal bang do zo hing e. ciangin, hi bangin la na phuak hi.


64

3. (a) Gualtung tuanna vaimang siamsil ka duangah hong baang nawn e. (b) Mui bang hong pei naang bang heekte, na selung a zuang nam aw. 4. (a) Ka min lawi bang a than thanna ka tongdam za ta'n deih e. (b) Ka tongdam za ta'n deih aw e, tui zum vaimangte’n deih e. 5. (a) Gualtung va bang ka tuan tuanna za ta'n zua pa in nei e. (b) Za ta'n zua pa in nei aw e, tongdot lun niang pa hing e. 6. (a) Naang bang hong heek mi siingta aw, ka pallai kidang lo e. (b) Sakduang giabang taang hi veng e, sinlai tui bang siang hing e. 7. (a) Tun leh zua kulsin a ta'n nin, von nih thum nau bang kap e. (b) Nahsing nuai-a sang zawi ka khan ni'n, sang tunnu nau bang kap e. 8. (a)Pupa lungdeih zaang khen kawlciang namcih ta'n mung bang tum e. (b) Zaangkhen kawlciang ka zeek lai-in ka sawn Kham Khen Mung hi e. 9. (a) Sinthu guikhau bang a nokte’n ka siangah tuang tung hi e. (b) Kim pih gual lo bang a lelte’n ka min thal bang suang hi e. 10. (a)Singtawi laang ven huihkhi bang laang e, tang kei laan aw a zaam ziziai e. (b) A zaam ziziai zata'n lel nah e, zata lel ging lawi bang thang nah e. Pu Neek Thuam' la: Saizang khua Tawmging tulpipa Pu Neek Thuam in, sa namkim tul khat ai-in hi bangin la na phuak a, mualsuang na phut hi. (a) Ka phung thei bang sen kha vak cing sang tul a min lo ing e. (b) Sang ka kap loh lai lah hen lo, deih teng gi a hial ing e.

A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

Pu Kai Mang' khanlai-a kiphuah late: Saizang khua ah Pu Kai Mang a khan lai-in neih leh lam hi taleh sila innteeng neihna hi taleh a minthang mahmah ahih manin, midangte in a nuai-a bangin la phuakin na genteh uh hi. (a) Tu laitakin kua hi le'ng i ci bel diam, tulai Vial Pau pi hi le'ng ci tuam keng e. (b) Tulai Vial Pau pi hi le'ng ci tuam keng e, Luisuk Kai Mang pi hi le'ng ci phial ing e. Pu Za Tual' zi laphuah ci-in a nuai-a bangin kiciamteh leuleu hi. (a) Dumpuan teennik a ka te’n ka awhkhi aw, Tedim Za Tual nu hi le'ng ci tuam keng e. (b) Tedim Za Tual nu hi le'ng ci tuam keng e, Luisuk Kai Mang pi hi leng ci phial ing e. Pu Ngah Son' la: Suangphei khua Pu Sim Hang' suan Pu Ngah Son a khan sungin, Saipi 12 man a, a nuai-a bangin la na phuak hi. (a) Lentu sangmang aw ci’ng e, ka tawi in tui bang lang e. (b) Ka tawi in tui bang lang e, hau tengah puan bang phah ing e. Pu Ngul La' laphuah: Zozang khua Pu Ngul La in Sahang 15, Zangsial 30, Cinghpi 5, Saipi 5, Vompi tam khop leh sa-nautaang tul khat val manin, hi bangin la na phuak hi. (a) Zin tangsial leh zang vuisai aw, sa ngalpa tawh gawm ing e. (b) Sakamkei leh sianpa kolsa, Sabuaivom tawh gawm ing e.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

Pu Khual Zam' la: Pu Ngul La in Cinghpi a mat sung pan khat a kaplup laitakin van ging a, Pu Ngul La a sih ciangin zong van ging hi. Tua ahih manin a tapa Khual Zam in hi bangin la na phuak hi. (a) I zua minthang i ci diam aw, khua lensuum a kaai aw e. (b) Khua lensuum a kaai aw e, thangvan lai kek in kia e. Pu Khen Thang' la: Zozang khua Pu Khen Thang in Saihapaak 3, Zangsial 30 leh sa namkim 1000 val man a, hi bangin la na phuak hi. (a) Nahsing nuai-a sang phung zatam paal lawh sang, tul val la’ng e. (b) Zang gamlei a tumphang sial lian ka lak sawmthum val aw e. Pu Do Son la: Suangphei khua Pu Do Son in gal manin hi bangin la na phuak hi. (a) Zaangtawi ka hon ngingei aw e, ka pahtang ah tuang na e. (b) Ka pahtang a ka hen lianu, kiang awiin naubang kap e. Pu Lam Kai' late: Pu Son Hen a sih khit ciangin a tapa Pu Lam Kai in hi bangin la na phuak hi.

65

(b) Thei bang sen seisang tang tang e, khang vaimang in dawhlei bang taam hen ci e. 4. (a) Dolai a leng sial zatam aw, sang a pham ta zel aw e. (b) Sang a pham aw ciin lung ngaih aw, lai ah humtang bang do e. 5. (a) Ciaukuam a ta zaangsa kamkei, batphu thaamna ka hiam aw. (b) Ka ciin thaamna dimtui tang gual, lung a nemlo lai hi e. 6. (a) Zua kop laihen melmak vontawi, thangvan dawng kong hong sak aw. (b) Dawng kong neu a sih khawlmualah phung in lam bang pak nam aw. 7. (a) Zua teng sang kap laihen sialna, khaimu bang lang silsial e. (b) Sang la laithah i sialna tuanglam tungah, tuai aw tul liimin nei aw. 8. (a) Simlei tual tuan sang za namcih, tuai aw maciang na suan aw. (b) A tungah va bang tuang inla zua teng banzal hi ci aw. 9. (a) Va bang hong man zinleng tualah theisen puvon na sial inla, laihen maciang na suan aw. (b) Puvon laihen maciang suan aw, zin tunnu’n von aw kai zat tuam hen aw. 10. (a) Ciin gin khate na kiatna aw, theih loh siing vangkhua hi e. (b) Siing vangkhua-a na phung zonte’n ham bang hong huai siam nam aw.

1. (a) Vaimang lunta sing bang khang ven, thanna gialtui bang dai e. (b) Kimpih pat bang a sai lai-in huantu Pu Lam Za Nang' late (Latung) 1. (a) Saulim liap a ning leh aisa, sanglian bang mom lai ing e. phung khup ni bang e. 2. (a) Zua lam kuamsing bang ka luah lah (b) Cialdawh nem a namcih zatam lungngaih zaang pehsik aw e. laihen tuang tun ni bang e. (b) Lungngaih zaang pehsik aw e, zua 2. (a) Na min ciandaal ging bang hiam len lai namtem aw e. aw, namcih va bang phawng aw e. 3. (a) Gualtui a thaam ka zua hang aw, (b) Sang deih lal deih paal i lawh bang, thei bang ka senlai hi e. zin in paallai lo hi e.


66

3. (a) Zang a vuisai thangzawm aw e, tuai gin kha kia thang zawm aw. (b) Zang vuisai leh ka tuai nih gel kum khal khat in gawm ing e. 4. (a) Tawi kawlciang leh kungkuah namtem, tung alsi bang taang sa’ng e. (b) Kum sawt hai bang a ngak ding aw, Sian aw pham mawh tui luan aw. 5. (a) Zang khen kawlciang thul guah luang e, lumsuang siallum aw ci’ng e. (b) Simlei keenliang siallum hi e, zata’n liim sawl bang beel e. 6. (a) Tul thang pahtang zatam tuanna, zun loh len paan kai tah e. (b) Sumtual zil zaa lamtual kaih na, kial lo phung cing ta nah e. 7. (a) Vangkhua ningzu vangkhua aisa, sang tui lawh niang sa aw e. (b) Sang tui lawhna han sam zial na, simlei keenhang suak ta e. 8. (a) Tun aw na pham lungsit lo aw, na deih gel cing sa hi e. (b) Ngalliam vontawi siing ii tusuan, al bang ka mang sam diam aw. 9. (a) Sen ninu leh sang cih sumlu, saumang tawh etlawm sang e. (b) Sen sanggah meii bang theng tah e, khang ciau li bang bei tah e. Pu Pum Gin' Late Pu Gah Thang' tapa Pu Pum Gin in, a papi Pu Zong Lam' tapa Pu Thual Khaam a sih ciangin, a nuai-a bangin la na phuak hi. 1. (a) Laukha hualna simsinggil phuh ciin mang in tuang nung sia e. (b) Sekthei nun nem a kaai leh thang nen dolcial von in hai bang ngak hen aw. 2. (a) Leengvan vangkhua nun a nuam nam, ciin mang in tuang nung sia e. (b) Tuang nungsiat sa ciin na sausuan, liimbelh i sumtual bang e.

A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

3. (a) Pu Tawm i sian sung aw e, luankhi luang khumna aw e. (b) Luankhi luang khumna aw e, khamkha gilgiahna aw e. 4. (a) Ngaih tawh ka zal ngingei a ngaih tam ka sial, ka sial kan sang nuamno hi e. (b) Von sen momno tawh ka sial aw, ka sial sing bang gil sa’ng e. 5. (a) Khamkha luai e tang ka sakduang len naangdiik bang neem ing e. (b) Gua bang hin ding dawn bang suan ding, lailung in kiging laa’ng e. Pu Hen Thang' Late: Pu Hen Thang (Vum Kham' tapa 2na) in, a pano Pu Son Hen kitam hi-in ama khan sungin gal khat, sai 1, zangsial 2 leh sa-nautang tampi manin, Tonzang khua zununnate ah zupi hawm dingin kiseh ahih manin, hi bangin la kiphuak hi. 1. (a) Na tun nunkhum laigil tui bang vung lai-ah vonmom leh sangmang nong thang khawm ngawn hi e. (b) Vonmom leh sangmang nong thang khawm ngawn hi a, gual tawi kawlciang i tung thangvan ging bang e. 2. (a) Kei pawh luntawi taangni hi veng e sang leh lal aw, ka deih teng mualah suang ing e. (b) Gual in nuihciam hong lel zongin, gual a ka kawm om lo e. 3. (a) Ka lenlai-in ka kawlciang ka zuun siam a, nahnuai sang namcih duangah ka baang sak e. (b) Nahnuai sang namcih duangah ka baang sak e, tang ka lenpih gual hong sing zo om lo e. 4. (a) Ka lenlai-in nahnuai sang zai khan ing e, a mual a sang cih peuhah hanzai sa’ng e. (b) A mual a sang cih peuhah hanzai sa’ng e, lia leh tang paak bang hong tawi ding bei tah e.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

5. (a) Pheiphung ka nem ta ding bang, banzaal ka nem lamheem tulta, sangsawl khai, lah bang tang e. (b) Lamheem tulta sangsawl khai lah bang tang e, khua phei lam sang, mual suahna, lam bang nga’ng e. 6. (a) Ka minthang ve’n khua vannuai-ah, ka deih anglai-ah sia’ng e. (b) Sang a cih leh lai a cih aw, nuhsawl bang baang kim ing e. 7. (a) I khang ciautui a piau nenah, von aw zingvai na hawmna. (b) Von aw zingvai na hawmna aw, zata’n ni bang en hi e. 8. (a) Na zua kamkei dungzil kisaang, sang namkim mualah suang e. (b) Sang namcih mualah suah ta'ng e, lal ka deih in zial ing e. 9. (a) Sawn kha kiak a zaila nialte’n, khuamual lam bang veel hen aw. (b) Khuamual lam bang veel hen aw e, lai henlam tual kim bang e. 10.(a) Tu laitak a tuai gin kha kia, phung sinthu khau bang nok e. (b) Khau bang nok nuam, leengvan kaai nuam, ciin aw na tong, neem sak aw. Pi Uap Niang' late: (Pu Hen Thang a phuah) 1. (a) Namcih melmak sang minlun, tuai na paal lawh, tul lel a paalvazem bang et cim la’ng e. (b) Tul lel a palvazem bang et cim la'ng e, phualva vontawi na hi e, vang la sa’ng e. 2. (a) Theisen lungtup tuai lungtup, tui bang tunni’n vangkhua-uap tual lummei aw na sung lo aw. (b) Vangkhua-uap tual lummei aw na sung lo aw, tuai ngaih sumtual ke’n va-am dih ve ning e. 3. (a) Tun tawi loh zua tawi loh a, tuai khan kitawi, lung up lohpi’n, tuklu han sam zial aw e.

67

(b) Lung up lohpin’ tuklu han sam zial aw e, sumtual nenah lun in haizu, zawng thei e. 4. (a) Tuan a pupa’n, do tunnu maciang suatsa, tu a pianpih laizom, a va bawl aw e. (b) Vaimang tunnu a tongsuah na dang ding a, von aw luai nau bang, na sang thei nam ci’ng e. 5. (a) Vaimang siamsilnel tung a tuai leh von dawng, lah liang kei vontawi dingin a lawm lo e. (b) Lah liang kei vontawi dingin a lawm lo e, khangsawn melmuhna dingin tulmawh hen aw. 6. (a) Vaimang tongdam na sa’n zong tuai leh von dawng gual kim sinna’n ciin lia nun deih lei-ing e. (b) Gual kim sinna’n ciin lianun deih lei veng e, si leh hing sial zan kim khangthei lo ing e. 7. (a) Pai pai ding a, a mual zatam kal ding a, tuangtung ding a tuai ngaih mel mu lo ding aw. (b) Tuangtung ding a, tuai ngaih mel, mu lo ding aw, laizom khing, an bang niingsa hawh thadah e. 8. (a) Ka zalmang in zangsih ai ciang, tawiing e, ngaih aw na anglai ka luai lah ding bang e. (b) Ngaih in hemlam hong don in khua suak mual a, tui luang zozam mual liim khau bang hual la’ng e. 9. (a) Buktual tumtai ka nelzun ngaih gim banna, lo kei dih vua ke’n hong lo masa ning e. (b) Lo kei dih vua ke'n hong lo masa ning e, ngaih gim a namlai nam aw nuam tuam veng e. 10. (a)Zang gamlei a ka von zal aw, len kumkhua sawt na sa nam aw von aw e. (b) Na tun kei sinthu bang hi leh zangleng sunni kai man lo a, sul ah hong hei ding aw e.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

68

(b) Lal ding na phuk, ciin lungngaih aw, pupa khan zil, na hi e. Pu Vum Kham' tapa 4na, Pu Thang Khua Kai in Pi Cing Za Niang (Sukte) tawh 2. (a) Za ii lai-ah, tong zawikaih siam, ciin gin pham, mawh ding hi e. kitengin Pi Cing Za Niang in hi bangin la na (b) Vontawi sik a, sing lel heisa, kawi phuak hi. lianu tawh, tul hen aw. 1. (a) Pupa khangui bang zopna, deih sumtualah, sing leh heisa a thai Pi Thang Khua Niang' la: tawh hong paal khawm e. (a) Laizom ban sam, sanggah lumsun, do (b) Ningzu aisa hawmtel cing, lahna hal aw mualsing, bang na hawi sak aw. in, ciin aw, tuai aw, phung teng aw, (b) Gual tunga tuang, ciin hei nading, hong khawl ve aw. Sian aw ka kong, baang na honsak 2. (a) Simsinggil leh tuinaalgua ka senaw. ngaih aw, lianu’n na paallai ka lo, lah ding sa'ng e. Pu Vum Khaw Pau' La (Sahang mat-a a (b) Ngaihkhua zatam lenpuan bang, ka phuah) thuah a leh, tun aw ka sau-ah, nong (a) Tongciam pela taa aw e, zang khawl mawh ngawn hi e. gammang aw kuam in thuk e, suan na kal lah liang aw e. Pi Ciin Za Goih' Late: Pi Cing Za Niang' Late:

1. (a) Manawh tuai gin sangpal na lawh, (b) Na nuacianga nuhsawl bang na hei a leh tah hong khai khial, kei ka pham phung namcih kawm, kim hen aw. ta hi ci aw e. (b) Von lianu’n lam bang pak diak aw, na zua sang kap pahtang tawh, kilawm sa'ng e. Pu Pum Neng' la: 2. (a) Tuan pupa tawh, al bang mangsa, Pum Neng pen galkap tumin hi bangin lung ka uploh, tuai gin in, tang bang la na phuak hi. phong e. (a) Tukawl tawi laitual ka khiat aw, vai (b) Nun nop lam tual, a kaai ding aw, tun nu’n von aw ci ei. lia laizom ngai, na veng e. (b) Nam cih angkawi gi bang hong khen Pi Lun Ning' La: theih loh khang vaimang aw ei. (a) Liimbelh hawm siam vangkhua ningzu, a kai masa zua aw na banzal hi e. Rev Nang Khan Pau' laphuah (b) Pupa khangui sut lai hi lo langmai ni (a) Tuan pupate mim bang pianna khangsawnte’n tu bang ciin ding hi e. bang et lai hi e, meii bang hong theng ding hi e. Pi Hau Niang' Late: 1. (a) Zua khan khup a, ciin kamkei aw, namtem solkha, taang bang e.

(b) Mimbang pianna khau bang suut le'ng, Tun sung khat pan piang hang guai aw e.




A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

69

KHENPI VIII DEGREE NGAHTE, ULIANTE, MADAWKTE LEH GUALTUNG TUANGTE (2008 KUM CIANG) A.

PILNA LAM DEGREE A NGAHTE

1.

Leitung Pilna Degree A Ngahte No. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41.

Min Am Suan Mung Ciang Khan Man Ciin Lam Mang Ciin San Dim Ciin Sian Cing Cin Hau Mung Cin Khan Mang Cin Khan Suum Cin Khan Tuang Cin Khen Mang Cin Lam Mang Cin Lian Pau Cin Lian Thang Cin Min Thang Cin Za Khup Cing Deih Kim Cing Dim Niangh Cing Do Ciin Cing Hau Nuam Cing Hau Vung Cing Hau Vung Cing Khan Lun Cing Khan Niang Cing Khawl Niang Cing Khawm Lun Cing Lam Niang Cing Lamh Vung Cing Lawh Mang Cing Lun Vung Cing Man Lian Cing Man Lun Cing San Kim Cing San Niang Cing Sian Don Cing Sian Kim Dai Khan Mung Dal Sian Khai Dam Khan Nang Dim En Niang Dim Hen Cing Dim Lam Cing

Degree B.Econ. B.Sc. B.A. B.Sc. (Bot.) B.Sc. T.E. (Aero.) B.A. B.A. B.A. B.A.; B.Ed. M.B.,B.S. B.Sc. B.A. B.A. B.Sc.; B.Ed. B.A. (Eng) B.A. B.A. B.A. (Geo.) B.A. B.A.(Eng) L.L.B. B.A. BA B.A. (Geo.) B.A. (Hist.) B.A. B.Sc. (Maths.) B.Sc. B.A. (Geo.) B.A. (Law) B.A. (Business Sc.) B.A. L.L.B. B.A. B.A. B.A. B.A. B.C.Sc.; M.C.Sc. B.Sc. (Chem.) M.A., B.A. (Hon.)

Pa' min Pa Ngul En Pa Tual Thawn Pa Do Za Cin Pa Zam Khan Langh Pa Kam Khan Thang Pa Pau Khan Dal Pa Dam Khan Pau Pa Kham Khan Thang Pa Zam Khan Suan Pa Thuam Khen Pau Pa Sian Za Lal Pa Khaam Za Thang Pa Thang Khan Pau Pa Go Suan Kap Pa Neng Go Pa En Khan Mung Pa Tun Khan Cin Pa Vungh Khua Nang Pa En Khan Cin Pa Kham Khan Thang Pa Vungh Suan Thang Pa Vungh Khua Nang Pa Ngul Pum Pa Zam Khan Suan Pa Kham Do Mang Pa Thuam Khen Pau Pa Kam Khan Thang Pa Thuam Khua Kam Pa Langh Za Cin Pa Gin Do Langh Pa Vungh Khua Nang

Pa Dam Khan Pau Pa Tuang Za Dal Pa Vungh Khua Nang Pa Vungh Suan Thang Pa Vungh Suan Thang Pa Pau Hen Nang


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

70 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96. 97.

Dim Za Lun Do Pau Do Sian Mang En Ngaih Lian En Za Tuang Gin Mun Mang Gin Suan Mung Go Lam Cing Go Lun Cing Goih Khan Nuam, Dr Hau Nuam Lun Hau Sian Cing Huai Sian Nuam Huai San Cing Huat Ngun Zo Kai Khan Dal Kam Khan Thang Kap Khan Lian Kap Khan Mung Kham Lian Thang Kham Sian Lian Kham Sian Lun Kham Suan Pau Khan Hau Mung Khawl Lam Dim Khem Lun Cing Khen Pian Sing Khual Kim Cin Khual Suan Piang Langh Go Niang Langh Khen Thang Langh Muan Mung Lian Sian Don Lian Sian Mung Lian Sian Pau Lian Suan Huai Lian Za Nang Lun Suan Cing Man En Mang Man Hau Lun Man Khan Nuam Man Khan Vung Man Lam Dim Man Za Cing Mang Sian Tuang Mung Za Thang Nang Don Man Nang Suan Kim Naung Mern Nem Lun Dim Ngai Ngaih Mang Ngo Kang Cing Ngo Khan Khup Ngul Go Man Ngul Khan Huai Ngul Lam Dim

B.A. L.L.B. B.A. B.A. A.G.T.I.; B.Sc. (Q.) B.Sc. (Zoo.) B.A.; Dip.Ed. B.Sc. (Math.) B.A.(Geo), Dip.Nurse M.B.; B.S. B.Sc. (Math) B.N.Sc. B.A. L.L.B. B.A. (Eco.) B.A. B.A. B.A. B.A. (Rel.) B.Sc. M.A. B.A. (Geo.) M.Sc. (Med.) B.A., B.Th., M.Div., Ph.D. B.A. (Bur.) B.A. (Geo.) B.A. B.A. B.A. B.Ed. L.L.B. A.G.T.I.; B.Tech. B.Com. B.Sc. B.T.T. B.A. (Bur.) B.A.; Ed.; D.T. B.Sc.; B.Com. B.A. B.Com. B.A. B.C.Sc. (Q.) B.A. B.A. (Philo.) M.A. Rel. Philippines B.A. (Geo.) B.A. B.A. (E.1) B.Sc. B.A. (Bur.) B.A. (Geo.) B.Sc. B.A. B.A. (Philo.) B.A. B.Sc.

Pa Do Pau Pa Zen Khual Pa Khai Za Cin Pa Hau Suan Pa Pau Hen Nang Pa Tuang Do Thang Pa Hau Suan Pa Thawng Do Khup Pa Vungh Suan Thang Pa Langh Za En Pa Thang Khan Mang Pa Gin Sian Pau Pa Hang Khan Dal Pa Do Pau Pa Vungh Suan Pau Pa Kap Khua Thang Pa Kham Sial Khup Pa Zam Khan Suan Pa Zam Khan Cin Pa Thawng Do Khup Pa Tun Khua Nang Pa Kam Za Gin Pa Dai Khan Suan Pa Zam Khan Suan Pa Vungh Za Nang Pa Vum Khua Thang Pa Hang Khan Dal Pa En Za Mung Pa Do Pau Pa Pum Khan Kam Pa Ngul Khua Thang Pa Pau Hen Nang Pa Kam Khan Thang Pa Thang Do Khup Pa Thang Khua Mung Pa Thual Khua Pau Pa Pum Khua Zam Pa Kam Khan Thang Pa Pum Do Thang Pa Langh Za En Pa Awn Za Khup Pa Gin Khen Mang Pa Kai Za Tuang Pa Vungh Za Nang Pa Dam Khan Pau Pa Gin Khan Do Pa Kham Sial Khup Pa Tuan Khen Mang Pa Langh Za Cin Pa Nang Khan Hau Pa Gin Khan Pa Pum Kam Pa Vungh Khua Nang Pa Pum Do Thang Pa Khai Tung Nung


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

98. 99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. 111. 112. 113. 114. 115. 116. 117. 118. 119. 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. 128. 129. 130. 131. 132. 133. 134. 135. 136. 137. 138. 139. 140. 141. 142. 143. 144. 145. 146. 147. 148. 149. 150. 151. 152. 153.

Nian Khua Hau Nian Ngaih Vung Nian Ngaih Zam Niang Deih Dim Niang En Lian Niang Hau Lun Niang Huai Lun Niang Lam Cing Niang Lun Man Niang Suan Dim Niang Zam Cing Niing Sian Nuam Ning En Lun Ning Hau Niang Ning Hau Nuam Ning Lamh Vung Ning San Nuam Ning San Nuam Ning Zam Lian Nuam En Cing Pau Khan Nem Pau Khan Tuang Pau Lam Saang, Dr Pau Sian Khai Pau Sian Piang Pau Than Cin Pau Thawn Khai Pau Za Khen Pau Za Langh Pau Zam Lian Pum Lam Mang Pum Lian Pau Sian Khan Khual Sian Sung Sian Za Sum Suan Kim Thang Suan Lian Kim Suan Zen Vung Suangh Lian Kim Thang Dal Thang Kap Tuang Thang Khan Dal Thang Khan Khai Thang Khan Suan Thang Khat Muan Sang Thang Khua Mung Thang Kim Khai Thang Lam Mung Thang Lian Cing Thang Muan Khai Thang Mun Mang Thang Ngaih Lun Thang Sian Mung Thang Suan Khai Thang Suan Lian, Dr Thang Tawi Man

B.Com. B.A. B.A. B.A. B.A. B.Sc. B.Sc. (Bot.) B.A. B.A. B.A. B.A. B.A. B.A. (Hist.) B.A.; B.Ed. B.A. B.A. B.Sc. B.Sc. B.A. (Geo.) B.A. (Geo.) B.A. B.Sc. (Bot.) B.V.Sc. B.A. (Eng.) B.A. (Philo.) B.Eco. B.A. B.A. B.A. (Hist.); Dip. in Law) B.Sc. (Phy.) B.Sc. (Phy.) B.Sc. (Phy.) B.A. (Bur.) M.B.,B.S. B.A. B.A. (Hist.) B.A. (Hist) B.A. B.A.(Hist.) B.A. B.Sc. B.L.A. B.A. (Eng.) B.Sc. B.Sc. B.A. B.E. (E.P.) B.A. (Hist.) B.A. (Hist.) B.A. (Law) B.A. B.A. B.Sc. B.A. (Bur.) M.B.; B.S. L.L.B.; B.Ed.

71 Pa Tuan Khan Thang Pa Ngul Khua Thang Pa Neng Go Pa Khai Za Nang Pa Dam Khan Cin Pa Pau Za Cin Pa Gin Khan Pa Zam Khan Suan Pa Kham Khan Thang Pa Ngul Khua Thang Pa Kham Khan Langh Pa Do Pau Pa En Khan Cin Pa Neng Go Pa En Khan Mung Pa Khup Khan Thang Pa Kam Khan Thang Pa Kam Khen Thang Pa Thang Khan Mang Pa Ngul En Pa Tual Thawng Pa Zam Suan Thang Pa Langh Za En Pa Kam Za Dal Pa En Khan Gin Pa Cin Khen Kham Pa En Khan Mung Pa Theu Za Thang Pa En Khan Cin Pa Gin Khan Do Pa Tuang Do Thang Pa Thang Khua Mung Pa Sian Khua Hau Pa En Khan Cin Pa Khai Za Cin Pa Thuam Khua Kam Pa Khai Za Cin Pa Awn Langh Pa Kham Za Thawng Pa Sial Za Cin Pa Thual Khua Pau Pa Khai Za Cin Pa Vum Khua Thang Pa Lam Zam Pa Kham Do Mang Pa Nang Khan Hau Pa Gin Khan Pa Vungh Suan Pau Pa Go Suan Kap Pa Kham Khan Nang Pa Kham Do Mang Pa Gin En Pau Pa Laang Khan Suan Pa Vial Do Pau


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

72 154. 155. 156. 157. 158. 159. 160. 161. 162. 163. 164. 165. 166. 167. 168. 169. 170. 171. 172. 173. 174. 175.

2.

Thawng Khan Suan Thuam Khan Kim Tin Nilar Win Tin Tin Nilar Tual Khan Suum Tuan Go Thang Tuan Lamh Thang Tuang Do Kham Tuang Khen Pau Vial Khen Thang Vung Huai Mang Vung Khan Hau Vung Lam Cing Vung Lam Mang Vung Sen Luai Vung Sian Ngai Vung Suan Cing Vungh Lian Khup Zam Khen Khai Zam Sian Pau Zen Lawh Nuam Zo Suan Nuam

B.Sc. B.Com. B.Sc. B.Sc. B.A. B.A. (Bur.) B.A. (Philo.) B.A.; Dip.Ed. B.Sc. (Bot.) B.A. B.A. B.A. B.A. (Geo.) B.A. (Geo.) B.A. (Geo.) B.Sc. (Phys.) B.Sc. (Chem.) B.A. (Geo.) B.Sc. B.Sc. B.A. (Geo.) B.Sc. (Hon.)

Pa Khai Za Cin Pa Thang Khan Mung Pa Cin Za Go Pa Cin Za Go Pa Tun Khan Cin Pa Vungh Za Nang Pa Ngul En Pa Thuam Za Cin Pa Khup Khua Gin Pa Khai Za Langh Pa Tun Kap Thang Pa Khaam Za Thang Pa Khup Khua Gin Pa Tuang Do Thang Pa Gin Suan Kham Pa Ngul Khan Dal Pa Thawng Khua Zam Pa Nang Khua Hau Pa Thang Khua Mung Pa Tun Khan Cin Pa Pau Khan Dal Pa Pau Hen Nang

Leitung Degree leh Biakna Degree A Ngahkhawmte

No.

Min

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.

Cin Khen Kham Cin Lam Pau Don Go Mang Kham Za Khen Kung Za Mung Lian Lawh Cing Lun Khan Cing Pau Khan Thang Pau Pian Thang Pum Suan Mung Thang Gin Lian Thang Khawm Khai Tuang Khan Khup Vum Khan Khual Zam Khen Khai Zam Suan Lian

3.

Degree

Pa' min

B.Sc.; M.A.(Theo.); M.A.(Min.); M.Div. B.Ph.; B.Th.; B.Sc. B.A.; B.A.B.S.; M.A.(Theo.) B.L.A.; M.A.; Th.M. B.A.(Eco.); B.Ed.; M.A.(Theo.) L.L.B.; B.Th. B.A.(Philo.); B.A.(Bible) B.A.; B.Th. B.A.; B.D.; M.Th. B.A.; M.A.(Theo.); M.Div.; D.Min. B.A.(Hist.); B.A.B.S.; M.Div. B.A.; M.A. B.S.; M.Div. B.Sc.; M.A. B.A.(Q.); M.Div.; D.Min. B.A.(Bur.); M.Div. B.A.(Eng.); M.A.B.S.

Pa Vial Do Pau Pa Neng Go Pa Thual Khua Pau Pa Sin Khua Kam Pa Thang Khen Pa Tun Kap Thang Pa Gin Khan Do Pa Thual Khua Pau Pa Do Za Cin Pa Thang Khen Pa Thang Khen Pa Thual Khua Pau Pa Lam Zam Pa En Cin Pa Thual Khua Pau

Leitung Pilna Diploma A Ngahte

No.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Min

Degree

Pa' min

Aung Sian Zam Ciin Khan Kim Cin Muan Tung Cing Deih Lun En Thawn Sum Kham Suan Mung Man Suan Huai

A.G.T.I. Dip.Nurse A.G.T.I. Dip.Nurse A.G.T.I (EC) A.G.T.I. Dip.Nurse

Pa Langh Za En Pa Thang Khan Mang Pa Gin Sian Thang Pa Thawng Do Khup Pa Thang Khan Mang Pa Gin Do Langh Pa Kung Za Mung


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

8. 9. 10. 11. 12. 15.

4.

Niang Khat Lun Niang Suan Vung Sian Za Suum Suan Cin Khai Thang Len Sang Thang Lian Khai

73 Dip.Nurse A.G.T.I. (Civil) Dip.Nurse A.G.T.I. A.G.T.I. (E.P.) A.G.T.I. (Civil)

Pa Sian Khua Hau Pa Pau Khan Dal Pa Sian Khua Hau Pa Gin Suan Mung Pa Thawng Khua Zam Pa Gin Khan Do

Biakna Lam Degree A Ngahte

No.

Min

Degree

Pa' min

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44.

Cin Khan Pau Cin Suan Nang Cing Lam Lun Cing Thawn Lun Dai Khan Thang Dal Lian Mung Dim Khan Huai Gin Khan Do Gin Sian Thang Gin Za Thawn Go Khan Cing Hang Khen Mang Hau Thawn Kim Hen Khan Go Kai Khan Cing Kai Za Cin Kham Khan Khai Kham Sian Khai Khen Sawm Tuang Khen Sian Khai Langh Cin Lian Langh En Pau Langh Tung Nung Lian Za Mung Man Lun Cing Man San Nuam Nang Cin Khual Nang Khan Pau Niang Suan Lun Ning Man Cing Nuam Khan Niang Pau Dong Sian Pau Khan Khai Pau Lam Kim Pum Suan Lian Pum Za Thang Sian Za Lal TG-Thangta Tun Khua Nang Vungh Suan Lian Zam Khua Thang Zam Sawm Pau Zam Sian Tung Mang Zam Suan Mung

B.A.B.S.; M.Min. B.Th.; M.Div. B.Th. B.Th. B.R.E. B.Th. (Music) B.A.B.S. B.C.Min.; Dip.Th.; B.Min. G..Th.; B.R.E.; M.Min. B.R.E.; M.Div. B.Th. M.Div. B.Th. M.Div.; Ph.D. (Cand.) B.Th.; B.D.; M.Div.; M.Th. Dip.Th.; B.Th.; M.Div. B.Th.; M.Div.; D.Min. B.Th. B.Th.; M.Div. B.A.B.S.; M.Div. B.Th.; B.R.E.; B.D. B.R.E. B.Th.; M.A.(Theo.) B.Th. B.A.B.S. B.A.B.S. B.Th.; M.Div. B.Th.; M.A. B.A.B.S. B.R.E. B.A.B.S. B.Th. M.Th. B.A.B.S; M.Div. B.D. B.Th.; B.D.; D.Min. B.A.B.S.; M.A.(Theo.) B.Th.(PCI) B.Th. B.Th.; M.Div. B.D. B.Th.,B.D. B.Th. M.R.E.

Pa Thang Khen Pa Cin Khen Kham Pa Tun Kap Thang Pa Gin Za Kham Rev. Hen Khan Go Pa Ngul Khua Thang Pa Siing Pum Pa Sial Za Cin Pa Gin Sian Thang Pa Gin Khua Tuan Pa Do Za Cin Pa Zam Za Dal Pa Sian Khua Hau Pa Cin Ki Thang Pa Thang Suan Pau Pa Gin Sian Pau Pa Sian Za Lal Pa Cin Khan Pau Pa Do Za Cin Pa Gin Za Kham Pa Kai Za Gen Pa Do Za Cin Pa Cin Khan Pau Pa Cin Khan Pau Pa Langh Tung Nung Pa Pum Neng Pa Thual Khua Pau Pa Kai Pau Pa Thual Khua Pau Pa Tun Khan Cin Pa En Gin Thang Pa Thang Do Mang Pa Gin En Pau Pa Thang Khen Pa Neng Za Kham Pa Gin En Pau Pa Zam Khan Suan Pa Tun Kap Thang Pa Do Za Cin


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

74

B.

BEH SUNG KUMPI LAM ULIANTE

1.

Beh Sung Ki-ukna Lam Uliante

1. Am Suan Mung (Tonzang) 2. 3. 4. 5.

Secretary; Township Law and Order Restoration Council leh Assistant State Planning Officer of Chin State Executive Member of Township People’s Council Executive Member of Township People’s Council Chairman of Township Judges 1. Member of Township People’s Council 2. Secretary of Township Party Unit, Tedim 3. Member of Central Labourer’s Council 4. Representative of 5th Party Convention 5. Organizer of National Unity Party, Tedim Executive Member of Township People’s Council Deputy Manager; State Communication of Chin State Chairman of Township Inspection Chairman of Township Party Unit, Tedim Chairman, Township Law and Order Restoration Council, Matupi Executive Member of Township People’s Council (part time)

Gin Do Lian (Tedim) Gin Khan Do (Tonzang) Gin Za Kham (Tonzang) Khup Khan Thang (Lawibual)

6. Pau Za Khen (Tonzang) 7. Pau Za Langh (Saizang) 8. Thang Khan Pau (Taungyi) 9. Thual Khua Pau (Leilum) 10. Vung Suan Thang (Saizang) 11. Zen Khan Cin (Tedim)

2. Galkap Lam Min Neite 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

3.

Cin Za Khen En Khan Khual Kham Suan Pau Khen Do Thang Luan Cin Suan Neng Go On Za Khup Pau Za Gin Pau Za Langh Tel Khua Lian Thawng Khan Suan Thawng Khua Zam Tuan Khan Suan Vungh Khaw Kam Vungh Suan Thang

(Capt.) (umuG,af &; OD;pD;csKy\ f ol&aJ umif; vufrw S &f ) (Lieutenant) (wyfrawmfo&l aJ umif; rSww f rf;0if) (Lieutenant) (Subider) (Capt.) (R.S.M.) (Capt.) (Capt.) (Major) (Lieutenant) (R.S.M.) (o*F[wHqyd )f (Capt.) (Capt.) (Major)

Saizang Suangphei Saizang Tonzang Tonzang Ngalbual Tonzang Saizang Saizang Tuimui Haupi Tonzang Mualkawi Saizang

Palik Lam Pan Min Neite 1. Khaam Cin 2. Khai Za Kham

4.

(SIP) (IP)

Tonzang Tonzang

Civil Lam Uliante 1. 2. 3. 4. 5.

Gin Suan Mung Kam Khan Thang Lian Za Nang Sian Khan Khual Tuang Do Kham

B.A.; Dip.Ed. B.A. B.A.; B.Ed; Dip.Ed. B.A. B.A.; Dip.Ed.

Township Education Officer Township Sports Officer Township Education Officer Township Sports Officer Township Education Officer


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

75

C.

BEH SUNG MADAWKTE LEH A TUAMTUAM

1.

Beh sung taih-inn (Pucca building) lam masate 1. Pa Kham Sial Khup 2. Pa Kham Suan Pau 3. Pa Vial Do Pau

Tedim, Lawibual veng Saizang Tedim, Lawibual veng

2.

Beh sung mawtaw nei masa 1. Pa Kai Za Tuang Kawlpi, Jeep 1. 2. Pa Kham Sial Khup Tedim, Lawibual veng. chevrolet 2 leh Jeep 2.

3.

Ansai leh hotel sem masa Pa Khup Khua Gin, Kalaymyo

4.

Press manager masa Pa Tuang Do Thang Kalaymyo (Catholioc Press)

5.

Sialkop go masa (a) Pu Hen Thang, Tonzang (b) Pa Lam Za Nang, Tonzang Note: Sialkop go cih pen nupate a nuntak lai un zu nungin, tongin, sial nih pan a tungsiah go in songpi kop a phutte ahi hi. Innka laizang ah innkasong a ka biambuam kiphut hi. Innka cial nih kidawh in tuangdung tawh dawl thum pha hi. Tonzang ah sialkop go inn 10 om hi.

6.

Beh sung sial hau pen Pu Siing Thang, Tonzang. Amau inn ah ta zo loin tanaute' inn ah kikhum kawikawi hi. Ukpipa zomah a hau pen ahi hi.

7.

Beh sung kum 100 val nungtate (theih zawh ciang) (a) Pu Gui Ziam suan panin Pu Tut Khaat kum 110 nungta hi. (1780-1896) (b) Pu Song Hang suan pan Pu Phung Tuang kum 105 nungta hi. (1877-1982) (c) Pu Sim Hang suan pan Pu Thang Khua Kai kum 105 nungta hi. (1858-1963) (d) Pu Sim Hang suan pan Pu Lam Dong kum 101 nungta hi. (1790-1891)

8.

Beh sung laibu tam bawl pente: (a)

Rev. J. Zam Khua Thang in laibu 13 bawl hi. 1. Leitung gam thu 1958 kum 2. Rome kianga laikhak hilhchetna 1969 kum 3. Korinte kianga laikhak 1971 kum 4. Suang mantamte 1973 kum


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

76

5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. (b)

Genesis telsuina John laikhak I, II, III sinna Biakna kikhop pitu Saptuam amah khe ading Senior sinlai C. V. John Khasiangtho tawh kidimna Senior sinlai Paite Readers Kuapeuh in thu a gen leh Pasian thu gen hen

1979 kum 1977 kum 1972 kum 1977 kum ? 1978 kum ? ? 1989 kum

Rev. Dr. Pum Za Thang in laibu 6 gelh hi. 1. Gupna ni 2. Tuailai leh koppih zonna 3. Nang leh nang kisin in 4. Khristian tuailai pawl 5. Hotdamna 6. Kadang a taak

1976 kum 1987 kum 1988 kum 1990 kum ? ?

(c)

Dr. Vungh Do Thang (Vung D. Tombing) in laibu 5 bawl hi. 1. Leitung gam thu 1958 kum 1. Singtang mite khangthu 1963 kum 2. Mihing khuaheidan 1968 kum 3. Naupang a mihing khuaheidan 1981 kum 4. Khuavel khang thu 1995 kum 5. Himalay Readers Premier panpihna ? (d) Pa Gin Sian Pau (G.S. Pau) in laibu a bawl loh hangin khasim laihawmte leh magazine tuamtuam ah thu hoih nono thulu 500 val gelh hi.

9.

Zola tam phuak pen: Pa Sin Khua Kam' ni ahi Nu Nem Cing in a paukhiat peuhpeuh zola suaksak thei hi. Pa Sin Khua Kam' paneu, Pa Kham Go in a thugen peuhpeuh lakam in gen thei hi.

10.

Beh sung mi thahatte: (a) Tonzang khua Pu Sim Hang suan Pu Lam Suan leh Tungtuang khua Zilom beh Pu Tawk Thangte gamvak khawm uh a, sazuk laa khat man uh hi. A kitha etnaun keima mat hi ci tuak uh a, khat a lu lamah, khat a khe lamah singbul siksan tuak in sazuk kituh uh hi. Sazuk a aak panin kitat a, tum nih suak hi. (b)

Tonzang khua Pu Dai Lo' tapa Pa Go En Thang in Kawlgam galkap sungah thatang hat, tha hoih leh a gik dom kidemna ah Bago Division panin pahtawina ngah hi.

(c)

Pu Song Tun (Saizang) in Ngalkhaat tuk 5, a angkuah sa-in sa beng zo hi. Saizang khuataw pan Tuizawl veng dong, Sutpi pua-in pan khang tawh liangkalh zo ahih manin khuapihte in vok tuk 4 leh zu saibeel khat tawh na pahtawi uh hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

11.

77

Beh sung lu-ye-chun (all round outstanding student) teelna ngahte: (1) Tedim pan Pa Thang Khen tapa Tg. Kung Za Mung in 1978-79 kumin Mandalay Teachers’ Training College pan Luyechun teelna ngah hi. (2)

Tedim pan Pa Vial Do Pau tanu Lia Thang Tawi Man in 1974-75 kumin Tedim khua Lawibual veng State Middle School tan 8 pan Luyechun teelna ngah hi.

12.

Tangza sawmvei a nei ngei teng: 1. Tonzang khua pan - (a) Pu Ling Thang (b) Pu Dong Kai 2. Tonglawn khua pan - Pu Gah Thang 3. Thangkhal khua pan - Pu Suan Neng 4. Zozang khua pan - Pu Lam Kam ** Tang puakkhat ciangin tulai bung thum hi a, tangza pen bung zathum cihna hi.

13.

Sa tam a mante: 1. Suangphei khua Pu Gah Son in saipi 12 man hi. 2. Zozang khua Pu Ngul La in saipi 5, sahang 15, cinghpi 5, zangsial 30, ngal, vompi leh sanautang a kigawm 1,000 val man hi. 3. Zozang khua Pu Khen Thang in saihapak 3, zangsial 30 leh sa namkim 1,000 val man hi. 4. Zozang khua Pu Lam Kam in sa namkim 1,000 val man hi.

14.

Gal tam a mante: 1. Mualkawi khua Pu En Son in gal 15 man hi. 2. Tonzang khua Pu Lam Dong in gal 12 man hi. 3. Suangphei khua Pu Do Son in gal 10 val man hi.

15. Beh sung Piantit paite (1917-1919) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Tun Zam .................................. Luan Tuang ............................. Hat Go..................................... Pau Za Gin .............................. Awn Langh .............................. Tel Khup.................................. Vial Ngul .................................. Pum Khua Zam ....................... Siing Thang ............................. Kham Khai .............................. Tuah Cin .................................. Tun Langh ............................... Awn Hang ................................ Thang Thawng ........................ Vungh Ngul .............................

(Tuithang) (Ngalbual) (Tonzang) (Tonzang) (Saizang) (Saizang) (Saizang) (Tonzang) (Tonzang) (Saizang)/Teklui (Saizang) (Saizang) (Saizang) (Saizang) (Saizang)

16. Beh sung hausa sem ngei teng: 1. 2. 3. 4.

Khaam Za Thang ..................... Gin Do Lian............................. Khai Tung Nung ...................... Tuan Khua Zam .......................

Tedim Tedim Tedim Tuithang


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

78

5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.

Dam Khan Pau ........................ Pum Lam Thang...................... Dam Awn ................................. Luan Tuang ............................. Nang Khup .............................. Langh Khan Thang .................. Zam Do Lian ........................... Gin Do Langh ......................... Pau Hen Nang ......................... Zen Nang ................................. Nang Khan Thang ................... Kam Za En .............................. Thang Za Kam ........................ Gin Za Cin ............................... Pau Za Khen ............................

Leilum Singzung Ngalbual Ngalbual Ngalbual Saizang Saizang Saizang Teklui Phaileng Singzung Suangphei (Circle chairman) Lingthuk (Circle chairman) Saipimual Khenman

17. Hunbit Pasian' nasem Ordination ngahte: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.

Rev. Fr. Cin Lam Pau ............. Rev. Dr. Kham Khan Khai ...... Rev. Dr. Vum Khan Khual ...... Rev. Dr. Pum Suan Mung ....... Rev. Hen Khan Go .................. Rev. Dr. Pum Za Thang .......... Rev. Gin Sian Thang ............... Rev. Kai Za Cin ....................... Rev. Nang Khan Pau ............... Rev. Pau Khan Khai ................ Rev. Tuang Khan Khup .......... Rev. Thang Gin Lian ............... Rev. Thang Van Lian ............... Rev. Tun Khua Nang ............... Rev. Fr. Tual Khan Sum.......... Rev. Zam Khua Thang ............ Rev. Sian Za Lal ...................... Rev. Khen Za Dal ....................

(RCM Father) (AG; USA) (ZBCM) (EBC) (ZBCM) Dr. -Cand. (ECC) (EBC) (TBA;GS) (UPC) (ZBCM) (Baptist, Japan) (EBC) (P C) (SDA) (RCM Father) (ECC) (EBC) (UPC)

18. Kawlgam Matric Exam ah Distinction 3 leh a tungsiah a ngahte (2000 kum khit) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Min Lia Cing Sian Nem Tg. Sian Sung Tg. Hau Sian Gin Lia Cing Van Kim Tg. Khen Sian Kham Tg. Khual Sian Tung Lia Hau Ngaih Lian

Kum 2005-2006 2002-2003 2007-2008 2007-2008 2002-2003 2007-2008 2005-2006

D 6 4 4 4 3 3 5

Nu leh pa min Kung Za Mung + Thang Sian Cing Thang Khua Mung + Nian Ngaih Mang Kung Za Mung + Thang Sian Cing Gin Sian Pau + Vung Kang Cing Kung Za Mung + Thang Sian Cing Pau Khan Dal + Don Za Ciin Thang Khua Mung + Nian Ngaih Mang


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

79

D.

KHUA TUAMTUAM PAN BEH MAKAITE (2008)

(a)

Tedim Khua Tawmging Beh Makaipite 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

(b)

Pa Dam Khan Pau Pa Tuang Do Thang Pa Thawng Khua Zam Pa Kung Za Mung Pa En Cin Mang Pa Lian Za Thang Pa Pau Sim Thang Tg. Thang Sawm Pau

(Tonzang) President (Saizang) Vice President (Haupi) Secretary (Tonzang) Treasurer (Tuimui) Accountant (Saizang) Auditor (Haupi) Auditor (Zozang) Sawltangzang

Zangkong Khua Tawmging Beh Makaipite 1. 2. 3. 4. 5. 6.

(d)

President Vice President Secretary Joint Secretary Treasurer Accountant Member Member Member Member

Kawlpi Khua Tawmging Beh Makaipite 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

(c)

Pa Khup Khan Thang Pa Khai Tung Nung Pa Gin Sian Thang Pa Gin Sian Pau PaThual Khua Pau Pa Cin Khen Kham Pa Gin Khan Do Pa Nang Khan Pau Pa Kham Khua Lian Pa Gin Khua Cin

Pa Gin Khan Lian Pa Hang Khan Dal Pa Thang Khua Mung Pa Gin Khua Thawng Pa Pum Suan Mung Pa Pum Lam Mang

(Nahnuai) President (Tuitum) Vice President (Sezang) Secretary (Tonzang) Joint Secretary (Tonzang) Treasurer (Tonzang) Auditor

Tonzang Khua Tawmging Beh Makaipite 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Pa Gin Go Pau Pa Vungh Suan Pau Pa Thang Lam Mung Pa Do Khan Mang Pa Zam Suan Thang Pa Kham Khan Thang Pa Gin Za Kam Pa M. Thuam Khaw Kam Pa Pau Khan Dal

President Vice President Secretary Joint Secretary Treasurer Auditor Auditor Member Member




A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

80

KHENPI IX ZOMI PU LEH PA NGEINA PAWLKHAT ~ Sia Nang Khan Pau

Zomite pen ngeina kip a nei minam thupi khat i hi hi. Minam leh kampau zui-in ngeina tuam ciat kinei a, Tedim kampau i pu i pate ngeina pawlkhat en dih ni.

A.

NGEINA TUAMTUAM

1.

Zawl helna

in a kikhen uh leh thaman Pek li leh tunsa a kidin dinga kiseh ahi hi.

5. Moman kinget dan Tangval khat in nungak khat a ngaih Innteek in dangka Pek li a san khit leh tua nungaknu innah nitakin hawh den a, teh man leh mual ding a nuai-a bangin vaikhak tua pen zawlhel kici hi. pah hi. 2. Zuthawl piakna (1) Manpi Sialpi khat, Nungaknu in hong ngai mawh ke'n teh sumtang ahih ci-in tangvalpa in a telcian leh tangvalpa in leh Pek 150 meltheih tanau khatpeuh zutaak thawl khat (2) Sanggam sum Pek 6 tawi sakin, nungaknu, a nu a pate kiangah (3) Pu man Pek 2 ngaihna itna thu gen dingin paisak hi. Tua (4) Min man Pek 2 pen zuthawl-pia kici hi. (5) Nu man (ang khen) Pek 2 3. Zuthawl sang/ nolh (6) Zaang dawh Pek 1 A zu a nek sak leh zuthawl sang kici (7) Kan man Pek 30 hi. A zu a nek hangin a thukim kei leh a tawi (8) Mualkhup Pek 30 zu bang linlian mah tawikik sakin zuthawl sang lo kici hi. Numei lam in zuthawl a san khit (9) Mo liah Pek 1 hangin mo kilak ni ma-in a lungkiat leh zuthawl (10) Saseng pua Pek 1 piak ni-a zutawi zahzah pia kik a, tua pen Hih bangin vaikhakna a kineih khit zuthawl nolh, ahih kei leh nungak leh tangval ciangin zu beel khat leh tunsa tawh mo kikha kikhen ta cihna hi. khia hi. 4. Mo lak dan 6. Mo kilei ni ding sehna Zuthawl kisan khit ciangin molak ni Tua khit ciangin pasal lamte leh ding kivaikhak pah hi. A hun a tun ciangin tangval lamte (a kuanlamte) nungak' innah numei lamte thukimna tawh mo kilei ni ding dangka Pek li leh zu beel khat tawh va pai uh seh uh hi. hi. Tua sum pen thaman kici hi. Dangka Pek 7. Mo kilei dan li lui-in, zu hawmin, tamsipa in mo ngetna A ni hong cin' ciangin kivaikhakna thu sung masa hi. Innteek lam pan mo ngetna bangin a kisam sum leh vante tawh va kuan thu san ding san loh ding thukikupna kinei uh hi. A ken uh zu hawmin tamsipa in gatang hi. A san uh leh innteekte' zu kihawmin, kai-in man leh mual thusunna nei hi. Tua thaman sum Pek li sangin, tunsa ding vok thusunna bangin a kisan pah leh thu a siang tuk thum khat kigo hi. Man leh mual gen ma-


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

hi pah hi. Innteekte in khiatkik a neih leh zong a kuanlamte in lungdam takin sang hi. Sa kigo khempeuh sakha pen tamsipa kipia hi. Innteekte in gan khatpeuh go-in, tua pen sialkhupsa kici hi. Manpi dingin sialpi a nget kei leh sialkhupsa gawh kul lo hi. Sialkhupsa pen mo lei khit hunkhat peuhpeuh ciangin zong kigawh thei hi. Manpi sial a kinget kei leh molei ni a, mo sagawh in kisim sak lel hi. 8.

81

(3) A pheisa

- Sasem, pu leh sanggam teng in hawm

(4) A naak bul

- Tanu thum in hawm (vok ahih leh)

(5) A iik phelkhat

- Tanu lina pan tanu dang teng in ngah hi.

Mo sagawhna

Mo sagawh pen numei’ pate in tunsa 10. leh sialkhupsa ci-in nam nih a gawh kei leh nihvei gawh kul hi. Tunsa leh sialkhupsa pen a kuan lamte kigawh ahih manin a nuai-a teng kipua sak hi. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (12)

A phei 1 A liang 1 A pang phel 1 A iik phel 1 A tekguh phel 1 A ngawng phel 1 A phuuka 1 A huai 1 A sinka 1 (vok ahih leh) A ngoi kawn 1 (vok ahih leh) A zel, a lungtang leh a kal simloh a sungkua 1/3 (ganpi ahih leh)

Mo kilei ni moken vante (1) Zu beel khat (2) Sengzing khat (3) Saseng siin puanza khat (4) Tu khat (5) Hei khat

Hihte banah a neizote in a ken sak zawh bangbang keng thuah sak uh hi.

11.

Moken vante hawm dan

(1) Sasengsiin (puanza)

- Tanu khatna (haitawi)

(2) Hei

- Tanu nihna

(3) Tu

- Tanu thumna

(4) Sengzing

- Tanu lina

Hih a tunga teng mopite kipua sak a, a omlai teng innteek sagote’n ngah hi. 12. 9.

Sagawh ngah mopite’ sahawm dan (Dim tatdan)

(phei 1; liang 2; pangsa 1 leh iik 1 kihawm hi.) (1) A phei tong

- Bangkuapa

(2) A liang tong (tumbul) - Bangkua thuap

Moman leh van dangte innteekte’n a hawmdan:

(1) Manpi

- Innteek

(2) Thaman

- Innteek

(3) Sanggam sum

- Bangkua (thalloh)

(4) Mualkhup

- Innteek

(5) Kanman

- Pasal neinu in a kan a unu (te)

(6)Puman

- Pupite


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

82

(7)Minman

- Mintapte

(8)Zaangdawh

- Tulpi

(9)Numan

- Pianna nu

Sasem (1) Sanggam sasem (Beh sung khatpeuh) (2) Veng sasem (Vengte mi muan khatpeuh)

* Kanman leh mualkhup pen kivaikhakna zui-in nget nop zahzah ngen thei hi. Nget nop kei leh zong ngen Tanu lo thei hi. (1) Haitawi - Sanggam numeite sung * Numan pen upa pen leh nautum pan a upa pen tung bekah kila zaw hi. (2) Haitawi zom - Sanggam numeite (3) Tanu thumna - Sanggam numeite 13.

Inntuan sagawh

(4) Tanu lina - Sanggam numeite Innpi panin inn dang nei ta, inn tuan (5) Tanu ngana pan a tungsiah ta cih kipsakna hi. Hih ni-in innmun logam, - beh sung pan tanu um leh beel, ganno, sum leh paai-a kipan mokhak om zahzah a khenkhiat zawh bangbang innpi panin kikhenbanbanin a kiseh to khia pah hi. Ahih kei leh kinung piak thei hi. ahi hi. Innsung dongta kiguan pah hi. Inntuan sa a kigawh khit nak leh amau leh amau-in kikhual Pute thei ta, sihna nopna-ah amau leh amau-in I nu' pianna lamte, sunghte, i zi' vaihawm thei ta hi. nunglam khempeuh, pa’ pu, nu’ pu leh tate’ pu cih bangin kiseh to hi. 14.

Inn sung panmun sehna/ bangkua Nuphal honna/ phamawh zonna: I zite' sanggam numeite nuphal-in Inntuan sagawhni-in innsung ading kiman hi. panmun kiguang pah hi. Zawl Bangkua

I khangual i ki-itpih diakte Zawl-in kiman a, hih Zawl pen sanggambul zahin kingaihsun hi.

(1) Bangkua/ Sanggam/ Thalloh (2) Bangkua thuap/ Sanggam nihna 15. Innsung panmun neite' sep ding (tavuan): (3) Sanggam thumna (4) Sanggam lina Nopna, dahna-ah innsung panmun (5) Tua khit ciangin beh pasal khempeuh neite in amau panmun tawh kizui-in a sep dingte sawl kul loin sem ciat uh hi. a banbanin kiguang hi. Thusa

(1)

Sanggam lamte in nopni dahni-ah innteek tawh thu vaihawm khawm hi. Gtn: Sihna bangah hankuang, singlamteh, kuul tawh cihte vaan pih uh hi.

(2)

Tanute in haitawite' makaihna tawh nek leh dawn dingte vaan hi. Gtn: Nidang

(1) Sanggam thusa (Beh sung khatpeuh) (2) Veng thusa (Vengte mi muanhuai khatpeuh)


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

(3)

(4)

83

lai-in zu leih nading tui tawi, an huan, themno khat ciat misi' khutah kitawisak a, niangtui awm, van hem, um leh beel sasin-tawi kici hi. Hih pen kawsahpi kici a, vanzatte kemin seng uh hi. tanaute in zong misi vuina sa go thei hi. Ahi zongin kawsahpi sungkua bek misi khutah Thusate in nopna dahna-ah hong kitawi kitawisak hi. zulak (zubeel, sum leh vante) khempeuh ciamteh hi. 19. Lawm annek / sialsawm: Sasemte in a kigo sa khempeuh a Lawm annek pen khaici tuh khita ngeina banga satan a kihawm theih kibawl hi-in kum simin April kha sungin kibawl nadingin sa semsak hi. Thusate tawh hi. Lopawi man khit hun tawh kisai hi a, khua kipawlin zulak zui-in satan hawm hi. khat leh khua khat a ni kituak lian khol lo hi.

(5)

Pute in tute cidam ludam nading, Khua bup adingin khua laizang ahih nopsak nading, khansau nading cihte kei leh khua sung mun khatah vok khat tawh thupha pia hi. biakpiakna kinei masa hi. Khaicite hoih takin hong po theih nading, guahtui maan (6) Nuphal in pasal sanggam bulte mah nading, an hauh nading thupha ngetna ahi bangin tavuan nei hi. hi. Tua ni pen Tualbawl ni kici hi. A zing (7) Zawl pen sanggam zah a i ki-it pih, ciangin Lawm annek kipan a nithum sung i khangual, i lawm it taktak ahih bang kine hi. Khua pawlkhatah nipi kalkhat manin sanggam lina tawh kikimin ahih kei leh tua sangin sawt zaw thei hi. tavuan nei hi. Lawm annek (Sialsawm) sungin sa kibeng a, Tualbawl ni-a kipan ni sagih sungin 16. Melmuh thu: sakuh pan a tungsiah sa a kimat leh Sawng (Melmuh thulupi nuai-ah a kicingin kici-in kimualsuah hi. Hanla kisa loin khuamual kigelh hi.) pan kilit (kiku) in thau om zahzah kilawn hi. 17.

Pu zukholh:

I pianna i nu' sanggam lam i pute pen kum khatin khatvei ta zu kikholh hi. Kum simin tuk tun khit teh zu kisa-in pute zu kikholh ahih manin tukzu-kholh kici hi. Pute lak pan a upa pen kipia masa a, zu a tep a dawn ma-in kampi khat muamin phihkhia (siakhia) in tua khit ciang zukholh a tute ading thu ngetsakin thupha pia hi. Tua khit teh zu kihawm pan hi. Pu zukholh a deihna bulpi pen "Tute in pute tung panin thupha ngetna, thupha dawhna" ahi hi. Pasal lam pan upipa zong tua mah bangin tukzu kikholh hi. Itna leh thupi simna tawh zu kikholh ahih manin innteekte in zong a neih bangbang sa gawh thei zel hi. 18.

Kawsah / hanken / sasin-tawi

Nidangin mi a sih ciang innteekte in sivui ni-in gan khatpeuh go hi. A sa pen ngeina om bangin kihawm hi. A sin, a lung, a sungkua

20.

Khuado bawl

Khuado pen tuk anlak khit, kum simin a kinei pawi thupi khat hi a, lungdam kohna zong ahi hi. Khua khat leh khua khat a hun kibang lo hi. September ahih kei leh October kha sung bang hi thei hi. Sim leh Zo zong a hun kibang lo hi. Khuado ma a zan ni-in meilah kila masa hi. Tua ni pen 'meilah sat ni' kici hi. A zing ciang pen khuado a pi ni hi a, sa kigo pah ziahziah hi. Nithum sung khuado-sa kine a, a nithumna ni pen zinkhakni (buansiak ni) kici hi. Tua ni-in khuado a siim dawite a ciah nadingin kikha hi. Khuado la: (a) Do na lingling, do na lingling e, gual in kumkhua do na lingling e. (b) Gual in kumkhua do na lingling e, Do’ hanah nau bang va kap ta’ng e.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

84

21.

Ngeina puante:

Tanglai i pu i pate' ngeina puante in Tangcing, Puandum, Puanlaisan (Daapzal) leh Puangial (Khephiau) te ahi hi. Puanlaisan pen pasal puan hi a, puandum pen numei puan ahi hi. Tangcing pen sih cianga misi kisilh sak puan ahi hi. 22.

Tum theih tumgingte:

Lemlawi, Tamngai, kiilawng, Phit, Khuang, Zam, Daktal, Dak, Sialkii, Dalkop (Daltuah), Lawinget cihte ahi hi.

B.

SAIZANG KHUA TAWMGING BEHTE' SAHAWM DAN

Thupuak: TG. Khup Khan Thang, Lawibual B-202

Saizang khuapi-ah Tawmging behte sa hawm dan hih bang ahi hi. Nopna sa a kigawh ciangin thalloh, zinkhak, tanu, tapa, pu, nuphal, thusa, sabawl-te leh beh unaute panmun a lian a neu zui-in amau tan ciat sa kipia hi.

Nopna mo sagawh Mo sagawh pen numeinu’ a pate in mo leini-in khatvei nei hamtang hi. Khatvei a gawh khit ciangin tanukhak sagawh ci-in gawh kikkik thei hi. Gawh loh phamawh hi lo hi. Mo sagawh cianga kipia sateng: Meipum kici vok, bawng, sial, lawi-te a kigawh ciangin a hawmdan kibang hi. A gawh sa peuhpeuh a salang leh a liang khat (a liang galkai) mopite kipia hi. Tuate a tomin a nuaia bang ahi hi. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10)

A phei A liang A iik phel A tek phel A ngoi kawn A gilpi A bil A kha nuai A huai A sin

1 1 1 1 1 1/2 1/2 1/2 1/2 1/3

Ganpi ahih leh a gilpi, a ekthup, a gilkha leh a iik tawm tek kipia hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

85

Moken Mo khak ciangin a nuai-a bangin moken kipia hi. (1) Sengvang khat (a neite’n sengbing khat tawh) (2) Saseng-siin ci-in puanza mawkmawk khat (3) Tuu khat leh hei khat Pasal lam mopite’ sahawm dan: Vok ahih leh (1) Tuitaak (Tanu uzaw) - A iik nawi khat baang, A khanuai phel khat tawh (2) Sawlla (Tanu nauzaw) - A phuuk nawi nih baang A bil langkhat tawh (3) Thalloh (Bangkuapa) - A ngoi maai. (A pheibul a mei baang) (4) Sunghpi

- A tel sungnung (A pheibul a mei baanglo)

(5) A zuungzui sabak seh 6 suah in, a nuai-a teng a kikimin kihawm sak hi. (a) Zinkhak (b) Pu (c) Thusa nihte (beh leh veng) (d) Sabawl nih (beh leh Sungh) Sa omlai a phei mal khat leh a liang nihte pen sa hong siim meltheihte, mi i khohte simna-in kihawm hi. I sap hong pai lote zong kikholh thei hi. Sa a omlai a khanuai, a bil, a tek, a gilpi, a ngoi, a sinte kihawm lo hi. Innteekte ki-ap hi. Moken vante khempeuh zong kuamah kipia loin innteekte kipia hi. Bawng, sial, lawi meipum ahih leh (1) Tuitaakte a iik lam a naaktang lina ciang kipia hi. (2) Sawllate a phuuk lam a naaktang lina ciang kipia hi.

Sihna Hanken Sa Hawmna Vok ahih leh (1) Tuitaak (Tanupi) - A phei mei baang, a khanuai phel khat leh a sin a ngoi tawm tuak. (2) Sawlla

- A liang, a sin, a ngoi tawm tawh.

(3) Thalloh (Bangkua)A ngoi maai (a phei mei baang), a sin, a ngoi tawm tawh. (4) Sunghpi:

- A guh hon (A ngoi maai a lang), a sin, a ngoi tawm tawh.

(5) A zungzui bup tum nih suah ding, tum khat pen tum li suahin hih a nuai-a phamawh li teng hawm sak ding.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

86

(a) Zinkhak (b) Pu (c) Thusa (beh) (d) Thusa (veng) (6) Sabawl (beh leh sungh) - A iik nawi khat baang tuak. (7) Zawl leh Nuphal

- Sabak limci sim khat, a ngoi tum khat, a sin.

A omlai sate pen meltheih zahtak tuamtuamte bak khat tek leh a ngoi tawm ciat kipia hi. Ganpi meipum ahih leh: (1) Tuitak

- (Sasial) A phei mei baang khat (Sa minsa) A naak bul khat, a sin, a ngoi, a gilpi, a ekthup, a gilkha, a tuap, a iik leh a huai tawm tek kipia hi.

(2) Sawlla

- (Sasial) A liang khat. (Sa minsa) Tuitak ngah bangbang.

(3) Thalloh (Bangkua)-

(Sasial) A tel (Ngoi nawi a mei baang)

(Sa minsa) Tuitak leh sawllate ngah bangbang (4) Sunghpi

- (Sasial) A tel sungnung (Thallohpa tan a tom a mailam) (Sa minsa) Tuitak, Sawlla leh Thallohpa a bangbang)

(5) Azuun zui bup tum nih suah, tum khat li suahin, khat tekin hawm ding. (a)

Zinkhaak

(b)

Pu

(c)

Thusate

(8) Sabawl 2te

- A iik guh tang 8 baang a iik geel ngah tuak ***


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

C.

87

MO PI MO KHAKNA (Kam Hau gam sung, Tonzang kampau diakte' zat dan)

~ Pa Dam Khan Pau

Tonzang kampau zawdiakte' mopi mokhakna i cih ciangin, tanga kipan tuni dong kikhel lo a, a kip paisuak cihna hi lo hi. Leitung khuahun leh nate zong a hun leh a mun zuiin, a kikhel ngitnget bangin ngeina thute zong a hun leh a mun zui-in a tawm a tamin kikhel to to tham hi.

1.

(5)

Tua ciangin inn nuai-a om vok gualno khatpeuh zan gawh uh a, amin ciangin sa khenin, moliah ding nu tawh a tanu uh kha khia uh hi. A tanu uh a pusuah khiat ding tak ciangin, a pa in kongbiang ah na pangin, “Tanu tawh pai in, tapa tawh pai inla, na tun na lutna inn sungah, mimza tawh lut in, tangza tawh lut in, sumnu tawh lut in, sumpa tawh lut inla, na lutna inn sungah, khapi-tang nipi-tang bang in” ciin a aw neihzah tawh a gingkhia-in thupha pia-in pai sak vingveng hi. Khua zanin mite ihmu khinta uh ahih manin, innteekpa in a gingkhia-in a tanu thupha a piakna awgingte in a veng a pam teng phawng a, veng leh paam teng in tua kikona awging hangin mo kipina thu theikhia pan uh hi.

(6)

A lut nading uh mopite’ inn a naih ciangun, haitawipa (Tuitaakpa) in kong na honin, “Tanu tawh hong lut ding hi’ng, tapa tawh hong lut ding hi’ng, sumnu tawh hong lutin sumpa tawh hong lut ding hi’ng, minza tawh hong lutin, tangza tawh hong lut ding hi’ng” ci-in a aw neihzah tawh hong awngkhia ziahziah leuleu hi.

(7)

Tua kikona awging hong kizak ciangin, mo tun nading a innngakpa in zong “Nong lut nading kong honsa-in om hi. Mi daisak mi daikhang hong beel kei in, mi kongsak mi kong khangah hong vaitham kei in. Tanu tawh hong tum in, tapa tawh hong tum in, mimza tawh hong

Mo Kiheel Kingaih Dan

(1)

Tangvalte nungakte'n va hawh masa uh a, lawmheel, zawlleng kici hi.

(2)

Nungak leh tangvalte kikalah thu tawh ahi a, la tawh ahi zongin ki-itna kiho kidotna hong kineih khit uh ciangin, nupa pumkhat suah dingin kithukim a, kamciam hong kipia tuak masa uh hi.

(3)

Tua ciangin a nu a pate tuak uh hong theisak uh a, nu leh pate in zong amau lawmta ki-itna thu theihpih in, a thukim pihna uh theihsakna in, zuthol piakna hong bawl uh a, maban kalsuan na'ng zia kikupna leh kivaikhakna kam hong kinei ta uh hi.

(4)

pasal lamte' ngetna moman dingte Sial min tawh genin (Sialpi khat, pi nuta, pi leh zabo, sialpi nih cih bangin) hong kiging un, ci-in kam vaikhakna hong nei khia uh hi.

Kivaikhakna ni hun hong tun ciangin, pasal lamte in numei’ nu leh pate' inn sungah kuamah theitang sak loin, innteekte nupa, Bangkuapa (Thalloh pa), Thusapa leh Haitawi (Tuitaak) te nupate tawh zu beel khat leh thukong honna (thaman) sum Pek li kengin numei nu leh pate' inn sungah va lui-in, numei va ngen uh a, a banin suan le khak nei thei-in i om leh, hong koici kigin ding ka hi uh hiam? Kam vaikhak-na hong nei un, ci-in ngen thuah lai uh hi. Tua ciangin, innteekte in a tanu uh hong kipina a thukimna un, thukong honna (thaman) Pek 4 sangin,


88

A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

tum inla, tangza tawh hong tum in, sumnu (ii) Thaman Sum Pek 4 tawh hong tum inla, sumpa tawh hong Tanglai-in mo a na kipi uh ciangin tu tum in� ci-in a aw neihzah siit loin, hong lai khangthak biakna hun paizia tawh kibang kidawng ziahziah uh hi. hi lo hi. Tu hun ciangin mopi leh moman (8) Tua bangin kiko-in a kidawng awging piak thuahin i lungkim pah a, tanglai-in numei teng in, mo tun ding ngak a, a ihmu teng in suan le khak a na neih mateng man pia loin phawngin, mit nuai khengkhangin hong a na kithuah sak phot masa uh hi. tho khiaciat uh hi. Tua ciangin haitawi nu Bang hang hiam cih leh, numei in ta a neih (tuitaak) in monu' sa puak sa minsa seng theih kei leh, na kimakik thei ngiat uh hi. Tua tawphah hong dokkhia-in balnenin banga kimaakkikna thu a om ciangin, numei naupangno teng hong hawmsak a, in a pasalte' inn a, a om sungin, a sep a naupang teng hong lung-dam thei mahmah bawlna thamante, tua dangka peek 4 tawh uh hi. Tua mah bangin papi nupi teng in kisi suakin, na kisiik kik thei nawn lo uh ahih zong mozu hong hawmin hong ne uh a, manin, kikhenkik khakna munah tua dangka kuamah peuh lungdamin nuamsa-in vasi peek 4 pen, Thaman hong suak hi. Tu hun daingo kham kigen bang ziazua ta uh hi. ciangin i sanggam Phaileng kampaute sungah (9) Hih pen i tanglai molak ngeina hi a, i thaman cih kammal na kitam zat zawdeuh hi. Topa Zeisu in, Lai Siangtho sunga zankim (iii) Saman Sum Pek 4 laitak mopipa hong kiko ciang mopawi Saman cih ciangin thu kong honna uap dinga hong pai a ihmu numeite hong khanglo uh hi, a cih pen, tu-a mun tak a sum cih leh thaman sum cih tawh mothu gen a kiteng nupa thakte in, a sih tawp dong un genna ahi hi. na kiteng tulsuak suak le-uh saman cih kammal (10) Hih tunsa puakte tawh kisai-in sakha lawh nading a thu om lo hi. pen zawltuah leh bawmtate' thaman dinga Ahi zongin, a kamsia nupate kikalah, a a kipia ngiat ngeina ahi hi. thu khatpeuh hangin si lopi, hing laipi-in nupa (11) Mo kilak ni-a kizang dangka Pek 4 pen kikhenna kitulpih lohna na om thei hi. Tua thukong honna, thaman, saman ci-in bang thu a hong omna munte ah, numei lawhna nam thumin na kilo, na kiciamlamte’n pasal lamte tung panin, thukong teh hi. honna sum (thaman kici sum) te na sang khin Hih lawhna nam thum pen a mawkna- uh ahih manin a tanu uh tunsa ding a gawh a kiminvawh a, kilo mawkmawk hi loin, a hun uh gan man siik thei lo uh hi. leh a mun tawh kituak a, kilo ahih manin ama Tua ahih manin nupa kikhen kikna mun zui-in a maan vive ahi hi. munte ah, numei laak khiat nading a, a kilui (i) Thukong honna Sum Pek 4 dangka Pek 4 leh tunsa ding a kipua sak (Sa) pen kidin sakin kuamah kisiik kik thei nawn Tanglai i pu i pate in, thu khatpeuh a lo uh ahih manin tua mun takah tua dangka gen ding uh ciangin thu tawphah cih khat na Pek 4 pen saman hong suak hi. omsak uh a, thukikupna a na neih toh uh mah bangin, mo thu kigenna peuhmah ah thukong (12) Hih munah theih ding thupi mahmah honna tawh dangka Pek 4 lui khia masa loin khat om hi. A kuanlamte in thaman sum thu kigen thei lo ahih manin tua mun takah Pek 4 luikhia a, thu a sut khit ciangin thukong honna sum hong suak hi. innteek lamte in a kuan lamte kuanna hong sang ung, cih lahna-in thaman Pek 4 sang uh hi. Tua khit ciangin thu dangte sutto uh hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

(13) Numei lakkhiat nading a kilui dangka Pek 4 a hong san kei uh leh, hong san zawh lohna thu longal thudang kigen zom nawn loin, tua mo kilakna a dinkhawl suak hi. Theihding thu: Hih pen mi khempeuh leh ngeina khempeuh ading cihna hi lo hi. Kam Hau uksung Tonzang kampau zawdiakte' ngeina a gen bek i hi hi. Mundangte ah a mun leh a nam zui-in ngeina leh tatdan kinei dimdiam hi.

2.

MOMAN KIGEN KIPIAKNA

Moman cih pen a kipi numei a nu a pa leh a behte tung pan leikhia in, amau mi amau beh suahsakna ahi hi. Kileina om lopi a, midangte na khat peuhpeuh kem a, neihna pen Pasian in guta ci a, dik sa lo hi. Pasian' thukham 10 sungah midangte' na khat peuhpeuh deihgawh lo ding, haza lo ding, guk sak lo ding ci hi (Exodus 20:8,10) . Tua ahih manin Abraham in khualzin kimlai a zi a sih teh Hitmi Efron' leitang ngun shekel 400 tawh a lei khit ciang, tua lo sunga suanghawm sungah a zi Sarah vui pan hi (Genesis 23:10-19). Jacob in a nunote ahi Leah leh Rachel tawh a kiten theih nadingin moman ding a pu Laban’ na kum 14 sung sepsak hi (Genesis 29:17-20). Pasian in a siangtho pasal khat leh numei khat kilungkimin om khawmin pumkhat a suah uh leh pasal in numei’ pa tungah ngun shekel 50 pia hen la, a khan tawntungin ama zi suaksak ta hen, na ci hi (Deuteronomy 22:28, 29). Hih thute i et ciangin Pasian in i zite lei ngiat a, tenpih ding deihzaw cih kimu hi. Ahi zongin tuhun ciangin mi pawlkhat in Pasian in a tapa man ngen lo-a hong pia ahih teh ama thuzui i hih buangin ei zong i tanute man ngen kei ni, cih tawh kizo-in man la loin a tanute uh khakhia vingveng mawk uh hi. Pasian in a tapa hong piakna leh i tanute mi zi dingin i piakna thu na kibang lo a, a tuam

89

tuak hi. Tanute piakkhiatna pen leitungah mite pungin dim hen, cih thupiakna tawh kizom hi a, Pasian in a tapa hong piakkhiatna pen mawhna pan suahtak nading tatkhiatna ahi hi. Pasian in man ngen lo a, na ngah uh, man ngen lo mahin na piakhia un, a cih pen, Zeisu Khazih tatkhiatna thu genkhiatna ah man ngen lo ding cihna bek hi a, tanute tungah bulh a, zat ding hi lo hi. Pasian' thuzui-in kineihna tawh ngeina leh biakna khen thei lo a, moman laklohna pen Pasian' lamlahna ahi het lopi khat a zui i hih khak ding lauhuai hi. Tu-in i mothu lam kikum kik ni. (1)

Mopini a kam kivaikhakna thu tawh kizui-in mo in nau hong paii teh, sialpi nuta hawlin a numei’ pate' sialkong ah va khih ngiat uh hi. Numeinu’ pa in sialpi nutate vel dikdek a, poina, hemna, paubanna om lo hi, ci-in a lungkim leh sialkong hongin innnuai ah khumsuk sak a, tua ni pen sialkhupni kici hi.

(2)

Tua ni, ahih kei leh hun seh ni khatin a langtuak pan a behtaangin kituah uh a, a nuai-a bangin gatang kai-in thugui sutna nei uh hi. (a) Hun beisa a, numei leh pasal kizopna thuguite, (b) Khuahun paizia tawh kizui-in, tuhun numei leh pasal kizop kiten-na ziate, (c) Tu hun laitak a, ei phung nihte sung ki-it kitenna thute,

(3) Man tuamtuam genna (a) Manpi dingin (b) Mankang/Lamtaam/ Sanggam sum (c) Minman (d) Puman (e) Zaangdawh (f) Kanman (g) Mualkhup (h) Numan/ angkhen

sialpi nuta Pek 6 Pek 2 Pek 2 Pek 1 Pek 30 puanza khat


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

90

ci-in a thu-in genin a ban banin gualh khit ciang, a kisam a omlai leh kong behlap theih nadingun leh, a tawmlua a om leh kong behlap toh theih nadingun hong gen un, sunghte pute’ deihna bangbang mang ding, zui dingin na ngawng vuah luai-in hong thum ung, sunghte pute aw, ci ding hi. (4)

Tua ciangin innteek numei lam thusung dingpa hong dingin, tu a i tu i mak dingte' hong thusunna teng i dawn loh hong phamawh ding ahih manin, innteek lam peuhmah pusuak in, kikum khawm dih ni, ci-in hong samkhia ding a, munkhat ah thu va kikum ding uh hi.

(5)

Innteek thu kikum teng hong tumkik khit uh ciangin innteek thu sung dingpa in, innteek zuhawm nading thu hong pia ding a, a kuan lamte' thusunsa teng a nuai-a bangin hong thukkik ngiatngiat ding hi.

(6)

A kuamah peuh Pasian' thupha hangin dam kimin, lungkim takin i kimokhak sa maban tuni-in zomto thei suak i hih manin nuam mahmah in, Topa tung lungdamna ko hang.

(a)

(b)

ding pa in nget beh thei hi. A nget behna tawh kizui-in zu zong lupin sa zong gawh thei lai hi. A nget beh kei leh pasal lamte hong lui zah lungkim a, a saan ding ahi hi. (ii) Sanggam sum a kicih theihna tawh kisai-in hih sum Pek 6 pen mopipa' bangkuapa in piaksakin mokhapa’ bangkuapa' inn sung-ah a tung sum ahi hi. A kipiak-khiatna pan a sanggam bul bangkuapa' piakkhiat ahihna zui-in a tunna zong mokhapa' bangkuapa' inn sungah a tung sum ahih manin sanggam sum a kici ahi hi. (iii) Lamtaam sum cih kam hong om khiat theihna pen tua mokhakna leh mopina abawl innkuante’ bangkua tuak in hih mo kipi kikhak thu-ah a thu a la teng siang khin napi-in zubeel hang ahi a, ganno khat peuhpeuh hangin ding zo lo a, dinkhawl nading thu hong om khak leh maban zom a thu hoih tawh kalsuan toh theih nading-in, huhin dinsak dinga maban tun dong kalsuanpih ding pa' dinmun kawkin lamkalah dinkhawl lo, taam loin ma a panpih ding bangkuapa' sum cihna-in Lamtaam sum zong a kici ahi hi.

Manpi - i cih pen numei man hi a, leina a om lo numei pen a sih ciangin mi-dangte' hanah i kivui theih loh pen i minam ngeina hi. Tu-in kong mokhak uh Sial Cing pen tuni-a kipan ko mi ko sa hihna bei-in, no mi no sa ahih nading leh sihna leh manna hong neih leh Tua ahih manin, hih a tunga (a, b, c) nomau han sungah hoih tak phum a, thute i et ciangin, Manpi pen innteekte' ngah na vui na kah theih nadingun numei man ding hi a, a saan nop uh leh a saan nop loh dinga nong khum uh sialpi nuta a hong uh amau, innteek thuneihna ahi hi. Ahi zongin sang hi ung. hih Mankang/ Lamtaam/ Sanggam sum pen Mankang (Lamtaam/ Sanggam) innteekte' piak zong hi lo, leh innteek ngah sum Pek 6 tawh kisai-in, suutto leuleu ding zong hi loin, bangkuate' piak leh dih ni. bangkuate' saan ding tuak ahih manin manpi (i) Mankang cih kammal pen laklohna hangin mankang zong saan loh ding numei' man mah a, kiseh hi a, a hi, cih thu om thei lo hi. A dinmun uh a tuam manpi sang a tawm zaw a neu tuak hi-in kisai kha vet lo hi. A taktakin ci cihna-in mankang a kici ahi hi. Hih leng hih bangkua nihte in hih mo kipina leh munah mankang sum ding a kilui kikhakna thu-ah ka kihel takpi uh a, thu haksa sum Pek 6 tungah hih sum a sang khat a om khak leh zong theihpihin a dinpih


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

ding ka hi uh hi, ci a, theihpihna leh kihelna dinmun lahna sum ahih manin khanglui mite’n kinolh loin, zong, na kihuh na kipanpih takpi uh hi. Tu-in zong hih kiteenna thu-ah kihelin theihpih takpi ka hih manun teci thaman ahi Mankang/ Lamtaam/ Sanggam sum, Pek 6 zong kong sang uh hi, ci-in na kisang zaw ciat uh hi. (c)

(d)

Minman - sum Pek 2 cih pen piteek puteek hihna leh tal taakna tawh min peuh a kitang a kingah mawkmawk hi loin, a tang a ngah thei ding cih a gui leh a zawi tawh a ki-om ciat ahi hi. Tua ahih mah bangin a gui a zawi zui-a min tang kha lote zong kikhasia mah-mah a, a ngah khate zong nuam mah-mahin a khangual lakah zong na ang-tang tuam mahmah uh hi. Tua ahih manin khanglui lai-in, tunu mokhak a neite na kipak mahmah uh a, a nei zote’n a tunu khi-awh khat taubulh khat cih bangin bilvuhna ci-in lungdam takin na kipia hi. A nei zo lote’n sum Pek 2 buppi-in sang ngam loin peek khat khiat kikin a lungdamna tawh Pek 1 na sang veve hi. Pu man - sum Pek 2 pen a thunei mahmah sum hi a, ama thuneihna zui-in lak ngiat ding sum ahi hi. Numei in a tate ading pu thak tawh kizopna a patkhiat theih nading a, ama pu tung pan kitatna sum hi ngiat hi. Tua bang kitatkhiatna kipiak kisanna a om ciang-in amau tegel kikal thu-ah thusia ahi a, thupha ahi zong kizopna om nawn loin thu siangta cihna ahi hi.

91

a lut ni-a kipan a pianna phung leh gui' Tul in ama tungah tul phuisamna zangthei nawn lo a, a tunna a pasal' beh tulpi in ama tungah tul phuisamna a zang ding hi ta hi. Tua ahih manin a nusiat tul leh ama kikalah, thusia ahi a, thupha ahi zongin kizopna om nawn loin thusian nadinga, kitatkhiatna sum ahi hi. Tua bangin kitatna thusianna om kei leh Tulpipa in lungkim zawh lohna thu khatpeuh hangin kamsia muksia khat pau kha leh numei' tungah a tawm a tamin ginatlohna dam lohna cihte om kha thei a, tua kitatna sum Pek 1 a saan khit ciangin amau tegel kikal siangin kamsia muksia a kipau khak hangin numei nu tungah thu nei thei nawn lo, cih upna khangluite’n na nei uh ahih manin, zangdawh sum pen kipia-in kisang ngiatngiat uh hi. Ahi zongin a khuahun zui-in a kuama peuh in tul phuisamna kizang nawn lo ahih manin a sang ding a om nawn lohna zui-in kila nawn lo hi. Ahi zongin mi pawlkhatte in, i pawlpi Siapa, i tulpipa hi ci-in sangin pawlpi Siapa pia thei mawkmawk uh hi. Hih thu pen ngaihsun pak le'ng kilawm zawzen in ahi mah ding tawh kibang hi. Ahi zongin a thu enin limtakin ngaihsun phapha le'ng tulpi i cih pen sisan gui zui-a tultawina hi a, pawlpi Siate pen biakna hanga minam kim, sisan namkim kigawm khawmte' Sia ahih manin si leh sa beh, Tul dinmunah pawlpi Siapa guan ding pen kituak taktak kisa lo ahihna leh tua zangdawh sum a sang ding a om lohna tawh kizuiin tu hun ciangin kisang nawn lo zaw ta hi.

Tua ahih manin numei in, a pasal' inn (f) Kanman - pen, nauzawte in uzawte sungah sihna leh beina a neih ciangin ama kaan a, pasal neihna pen uzawte maizum pute' inn sungah a ngawng lut kha nawn loin sakna, daisakna-in na kila ahih manin i a nu leh a pa' inn sungah a ngawng na lutin a pu i pate bek hi lo, tanglai Israelte' hun tate ading lam a sialkholh sak suak hi. Tua hi lai-in zong na phal lo uh hi. a, pu thak zonkhiat theih nadingin pu lui tung Ahi zongin a hun leh a mun zui-in a pan to kisuut kitatna sum ahih manin khangluikan nading mun hong om thei zel ahih manin te na kipia, na kisang hamtang zaw uh hi. tu hun ciangin a kikan ding a u nu’ lungkimna (e) Zangdawh - sum Pek 1 zong Puman kizawt masa a, a na dangte sangin niam zaw mah tawh kibangin a thunei mahmah sum ngei lo hi. Tua ahih manin a khuahun zui-in hi leuleu hi. Numei in a pasalte' inn sungah


92

A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

kaan a thuak a unu' lungkimna bangbang piak hong tam mahmah thei hi. Tanu mokhak khit dingin kihanciam tek zaw hi. nungah a nusiat a nu in a tanu lupmun panin a lut khuavot a thuak khak loh nading, ihmu (g) Mualkhup - cih thu tawh kisai-in mawhin a om khak loh nading, a nu' pangah nidang lai-in mualkhup pen a na thupi a tanu tangin a nu khua a lumsak ding khualna ngaihsut mahmah uh thu khat ahi hi. in, a nu' angah a lum a tanu pumpi khekna-in Nidang hun lai-in khua khempeuh gal puanza lum hoih khat na kingenin na kipia uh omin tualgal na kikihta mahmah ahih a, tua pen angkhen min na pia uh hi. A tanu manun tanute khua pua kalkhiat ding pen anglum a khekna uh cihna ahi hi. ngaihsun zo mahmah lo uh hi. Khua dangah pasal neite in a kantan ding, a Tua ahih manin tua puanza pen a nu' mualkhup ding mual phazah sim tanghial ang pan pasal nei ahih leh a nu in tang takpi a, in na kingen uh a, na kiniam nget het lo nu nei nawn lo ahih leh a pasal neih laitak a, a uh hi. lupkhoppih, a nusiat nu in tua puanza, ama tangin, a na silh pah ngiat ahi hi. Ahi zongin tu hun ciangin leitung khua hun paizia zui-in, khua pua a pial zo lo teng Tua bang a, a kisanna uh tawh kizui-in migina lote kihi zaw in a gamla a tungzo zo thu luanzia zong na khelin angkhen ci nawn a ki-eng hi zawta ahih manin tanglai ngeina loin, numan ci-in na min pua sak leuleu uh a, lim la-in mi pawlkhat in mualkhup ci-in a a thusunna uh ah zong a nu in a paai-a kipan kilak uh hangin a tamzaw phial in mualkhup a gimpihnate, pasal nei thei ding dinmun ciang pen a thu-in kigen bek a, na kila na kisang a tutna thute na suutin a khuahun tawh kituak nawn lo uh hi. in hong kilawm mahmah leh thu hoih mahmah khat hong suak to ahih manin tu hun ciangin (h) Angkhen/ Numan - puanza hoih khat Angkhen i ci-a Numan i ci zongin kisang cih thu tawh kisai-in, Kamhau uk sung siamin mo kikha khempeuhte tungah kipia Tonzang kampaute sung diakdiak ah, kisang ciat ta hi. Angkhen ci-in min na vawh zaw uh hi. A thu-in suut le'ng numei mokhak Japan gal khit ciangin nuntak dan hong khempeuhte tungah kila khin hi lo a, ta kilamdangin nikten puansilh neih dan zong numei tum pen tung bekah kila ahi hi. nidang zah liang hi nawn sam loin, kinoptat Tu hun ciangin muaiza sah pipi tungah i zawdeuh thei ta a, a pia khia dingte zong lup hangin, khanglui lai-in lupna tungah hanciam zo zaw tek ta hi. Tua bang a, singtawng siikli nei-a kisui sing-lukham khantohna tawh kizui-in nautum leh a ute uh khat leh, puanbu khat cih sim loh puan khen nawn loin, mo kikha khia khempeuh dang khat zong om thuah ngiat lo hi. tungah puanza kipia kisang ta hi. Nupate delhphah cih om loin lupna singpeekpi tungah na lum khawm uh a, NAU MIN LAWHNA THU a nu pangah a tanu lumin, a tung uh ah D. puanbupi kikhuh suk-in tua tawh phalbi A tungah nupa kitenna thute i gen khit khuavot na do tentan uh hi. ciangin a suan leh a khakte uh ahi, ta neih Tua bangpi mah a hun hong tun ciangin cianga nau min lawhna zong ei minam ngeina numei pen a pasal ang zuanin hong paikhiat khat ahih thu sutto lai dih ni. loh hong phamawh ta a, a nu' anglum hong nusiat ding hun hong hi ta hi. Tua banga (1) Leitung bupah minam lian, nam neu tampi tak ki-om a, tuate sung panin Isanglum hong nusiat tak ciangin khuavot in a rael mite leh ei Tedim mite pen i kibatna nu' pang hong vut pah a, a nu in a ta a itna leh a tuampian deuh i hihna nau min leh a phawkna hong lian mahmah a, a lungsim lawhna in hong kawk khia hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

(2)

A hangin minam dangte neihpih loh pasal tawh khanggui sutna i nei ngiat hi.

(3)

Nau min lawhna ah zong minam dangte a tawh kibang loin a phuakte i hi hi. Kawlte in nipi kal-a ni om sung pan amau suah ni tawh tuatin min na lo uh a, numei min leh pasal min pen Mah leh Cia na khen uh hi. Mangkangte in a pa uh min tawh kihuang ding geelin na phuak uh a, numei leh pasal pen Miss leh Mister na khen uh hi.

(4)

I sanggam Luseite in nau min a phuah uh ciangin pianna pu-gui kan se loin a suahna mun peuh tap sakin, lam pailai lampi-a suakte Lam Pianga na ci ziau lel uh a, B.A. degree minthan mahmah hun laitaka suak pa pen B A Thanga na ci pah ziau lel uh hi. Numei leh pasal pen i leh a tawh na khen lel uh hi.

(5)

Israelte in a suak naungek' mailam nuntak zia ding lim ensakin na phuak uh hi. Ei mite in min tangnu, min tangpa’ pianlim tapsakin min kiphuak hi. Ahih hangin mihingte’n ama min zui-in a khang kitam zaw ahih manin Israelte' min phuahna pen a maan pen hong suak hi.

Tua ahih manin min hoih het lopi khat mi thupi na suak ngei lo a, mi thupi mahmah pa' min pen min hoih min ngaih na hi zaw hi. (Tuang Za Khai, Khen Za Mung, Pum Za Mang cihte khawng en dih un). (6)

93

hun zui-in ta nei nupate’ ngaihsutna banga kiphuak zong om hi.

E.

MELMUH LEH LUKHO

Hih thu tawh kisai-in theih dan kibang kim lo hi. Mi pawlkhat in melmuh pen tu leh tate' tungah sih nunga thu kigenna hi a, lukho pen sal leh silate' sih nunga thugenna hi, ci uh hi. Melmuh leh lukho pen tu le tate, leh sal le silate’ neihtuam hi loin a hun leh a mun zui-a thupiang tawh kisai hi. Lukho cih kammal deihna laigil pen maisak zawh loh leibate siikna hi-in, melmuh pen sih nunga itna hanga misipa/nu gimnam a van khat deih a kepna ahi hi. Tua ahih manin silapa khat in a topa lungkim sak mahmah in, a putu-un ki-it tuak mahmah le-uh tua sila a sih ciangin a topa in a itna hangin zi leh inn le lo a guatnate siik loin a maisakna thu a gen khit ciang, a silapa' gimnamna van khat la-in a kepsak ciangin lukho la hi nawn loin itna tawh melmuh la hong hi ta hi. Ahi zongin silapa in a pu a lungkim sak zawh kei leh, a sih ciangin a gimpihnate khempeuh suutin siik ahih manin lukho gen kici hi. Tu leh ta itna leh silate itna a kikim loh mah bangin gimpihna, maisak zawhna leh maisak zawh lohna zong kikim lo hi. Tute tungah gimpihnate itna hangin kimaisak zo deuh hi. Itna hangin van na kingen, na kila zawdeuh uh ahih manin tute tungtang ah melmuh thu kitam gen zaw hi. Sal leh silate tungah leiba siikna thu kitamgen diak ahih manin lukho thu kitam gen hong suak hi.

Ei mite in khanggui sutte i hi a, khanggui kizon theih nading ta i neih ciangin khatna ah pasal' pianna nu leh pa, nihna ah numei' pianna nu leh pa, thumna ah tanumei ahi a, tapasal ahi zong tanu haitawite’ tan hi-in, lina pen sanggam bangkua ah kikhung to hi. Tua ban pen Etsakna thute: numei lam pasal lam a kilawm bangin kipia toto hi. Khanggui sutte i hih manin (1) I sanggam Thahdote in zi la-in moman a gen uh ciang, moman a suak masa pasal leh numei gel leh a sehthum suah sehkhat siitin leiba-in na suak nihna pasal leh numei gel pen koih uh hi. Tua a kiba lai moman pen midangte tungah ahih theih lai teng kitung a tanu uh a sih ciangin a luang sak nuam lo hi. Ahi zongin a mun leh a tungah na siik uh a, lukho na ci ngiat


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

94

uh hi. Sal leh sila a si hi loin a tanu a kalsuan to hi ni, ci-in thu hong sun ciangin laigil uh a si ahi hi. cih nading mel thei loin ki-om khipkhep hi. (2)

Saizang khua Tawmging hausamang nunung pen ahi Pu Mang Vum a sih lai-in tapasal nei lo ahih manin a zi nawkik a, a moken leitang khempeuh zong a ciahpih kik ding hi ta hi. Pu Mang Vum' sunghpa tungah Saizang khuabup in zubel ankuang tawh leitang a lakkik loh nading a thum uh ciangin mawk maisak zo lo a, leitang man ding sial 18 na ngen hi. Khuazang bupin thukikum uh a, sal leh sila tawh kisai thu hi lo, tanu mokhak nawkik thu hi napi-in lukho thu kigen hi, ci-in na kiciamteh hi.

Thusungpa Pu Cin Za Gen pen misipa Pu Neng Za Kham tawh zi ki-unau nuphalta uh ahih manin a lang a langah kop leh kai thuahin a pil a siamna tawh hong khuituah toto a, a lang a langah thu kikupna thumvei livei dong hong nei uh a, khuamial khit ciangin mawhna kimaisakin thu kikupna thu hoih tawh hong hialin pute’n bangmah la lo a, tua ni melmuh genna a siang hong suak hi. Ahi zongin hih thu-ah pute’n itna masuanin hong kiniamkhiat hi kei le-uh melmuh thu hi nawn loin, lukho thu hong tung takpi ding hi mawk hi, ci-in a nungah kidipkuat gen mahmah hi.

(4) Tua ahih manin melmuh leh lukho tawh Kawlpi khua, Tuitum venga teng Pu kisai-in, a sia ahi a, a pha ahi zongin, Ngul Za Nang' pa Pu Neng Za Kham tute’ aa hi, silate’ aa hi cih tangtuam theih a sih-in, a pu' ngawngpuapa uh ahi thu hi loin, a hun, a mun leh a thupiang Hautual behte Pu Thang Khua Thawn zui-in a kigen kawikawi thei hi, cih tel in a tupa Pu Neng Za Kham sasinciat ni. tawi guan a, a sivuina gan khe kimin na pia a, sapheek a phah uh ciangin, i pu in tute tungah thu gennop hong Melmuh Thu En Dih Ni nei hi, ci-in innteek lam hong dipkua (1) Melmuh cih pen itna hanga, ama peuhmah uh hi. gimnam na khatpeuh lunggulh a kep nopna thu ahi hi. (Thang Ho’ ni in Handal ni-in pute zu luupin melmuh Thang Ho-te unau a muh loh ciangin hong lui uh ciangin a pu un na thah, na mat, Thang Ho-te unau' mel ka muh na gawh na lup uh ciang, pu hong sa se lo a, nadingin hih kuangpi kem ning e, cina nat na sih hun uh ciang a, PU ka hih sese in dawhdana om sakuangpi a lak tawh pen lamdang sa mahmah ing. Pu taktakin hong kibang thute ahi hi.) pom na hih uh leh, sihna bekah hong pu sak loin nopna-ah zong pu-in hong pom le uh (2) Melmuh lakna cih thu tawh kisai-in en le'ng, Pu Kam Hau' uk sung khuate zat cin ut mahmah ing. Tua ahih manin tuni-in na hi zawdeuh hi. Ahi zongin tua khuate hih ka tupa Neng Za Kham tungtangah pu sung nangawn ah a mun leh a leitang taktak a pom ding nong ngaihsut uh leh na zui-in khua khat leh khua khat pom dan mat na thah uh hun laitak a, min sial a, hanla leh zat zia na kibang kim loin, a tawm a sa a, na ot-otna uh tawh kizui-in sai ngawng tamin na kilamdang ciat lai hi. Tua banah khat ciangin Pek 6 in, zangsial ngawng khat khua khat sung dinmun en leuleu le'ng ciangin Pek 6, ngal ngawng khat ciangin Pek tanglai i pu i pate' tatdan ngeinate na 2, vompi ngawng khat ciangin Pek 2, sakuh kikiplet cinten nawn khol loin, a mun ngawng khat ciangin Pek 2 tawh na samat munah khuahun paizia zui-in a tawm a mal uh tawh kizui-in, tuatin na sangawng uh tamin kikheela, na kilam-dang toto lai hi. hong lui unla, tua ciangin melmuh thu genna (3)


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

(3)

Tua banga ngeina leh zatdan a tuamtuam om kawmkalah Tonzang' tate' zatzia ahi Pu Ngul Langh' ciaptehna leh zatziate a nuai-a bangin i khungsuk hi. (a) Melmuh van taktak pen piak hi loin lak hizaw hi. Thang Ho’ ni in Thang Ho-te unau melmuh ding a dawhdana kikhup sakuangpi a lak tawh a kibang ahi hi. Tua pen itna hang a, ama gimnam lunggulhna tawh nop-tuam nadingin a hong sihsan a hong zinkhiat san ding mite’ na khatpeuh laksak a kepna ahi hi. A manpha vante kila lo a, ama gimnam baanna ama kungtung van khat peuhpeuh ahi pasalte tungah meisah, tuukbeel, zaip leh za-ip-tem cihte peuh hi a, numeite tungah za-ip, za-phim, tuibukthei, lukhum, cih bangin na kila uh hi. (b) Hih melmuh dinga, a site' gim-nam vante lakna tawh kisai-in mi pawlkhat in sasintawi guatna leh guatlohna tawh kisai-in lak ding leh lak loh ding ngaihsut kul hi ci kha uh hi. Tua bang ngaihsut-nate maan lo hi. Pute' sasintawi guatna pen melmuh siikna hi lo a, a tupa' kha misi khua a pai ciangin lamkalah Sahnu in a na khaktan loh nading, a maivil nadinga kiguan a kitawisak pute’ guat sasintawi ahi hi. (c) Ahi zongin hih sasintawi sihvui-na gansa tawh kisai-in, phawk huai thu in, a sa khenin a puak uh ciangin khe nih bek a kipuak sak leh sasintawi guan hi bek a, khe thum a kipuaksak leh pute in thu khat peuhpeuh gen nuam cihna hi. Hih thu gen nuam cihna munah, thupi nam nih om a– (i) Tute tawh kikal thu-ah hehna, thangpaihna, kha-siatna, lungkim lohna khat peuhpeuh om a, thu a kigen nop ciangin tua bangin sapiakna tawh a kitheisak ahi hi.

95

(ii) Tute unau sung pan a si nunung penpen tungah pumpiak khe thum a ki-puak sak ciangin pute’n melmuh hong siik uh ei, ci-in melmuh van kician khat a kigingkhol pah ahi hi. Mel muh kician i cih ciangin nidang lai hunin teipi, namsau, zam, daak cih bangte vangil namte ahi hi. Hih munah phawk huai thupi khat om a, tua thu in kahlei kia cih tawh na gen uh a, pute leh tute kizop kilawhna a beina hi a, tute tawh kisai minlawhna om nawn lo ding ahih manin, a tute uh tanga tua melmuh en a, a tute uh phawk a, a tute uh min a lawhkik theih nading lunggulhna-in sawtpi a kikhom ding melmuh vangil ngenin a na kemcing ngiat uh ahi hi. (d) Hih thu-ah phawk ding thupi khat in, ni danglai hunin, tute’n melmuh pia lo in pute’n la bek a, tute unau a si nunung pen tungah melmuh siikna ki-omsak bek a, a tu si masa teng tungah tute in pute itna leh zahtakna tawh van khat-peuh lui-in a tah uh hangin pute in ka tute uh mel ka muh theih nadingun ka tute uh, a bei a tawpna hi nai kei, a nungta lai teng ka tu meel mu uh hi, ci-in a kitah van sang loin a nungtalai a tu teng uh thupha na piaksak uh hi. Tu hun ahih leh thungetsakna hi pah hi. (e) Ahi zongin Japan gal khit ciangin u leh nau, tu leh ta kilom om khawm nawn loin, tua banga ngeina hoih thupite maan takin kizang ngiatngiat thei khol nawn pha lo a, tawlkhat sung bang a kibeisak tawh hong kibang phial hi. Ahi zong pilna hong khangin i ngeinate a hoihna leh a thupitna hong kimuh khiat ciang, kibulpat kik saanin melmuh a kinei kik ahi hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

96

(f) Ahi zongin, nidang hun lai-a bang lianin hong kikalsuan khin thei lo hi. Nidang laia zahin om khawm a, tamlawhna a om nawn lohna tawh kizui-in, kingaihna zong hong kiamin hong pengta mai hi. Tua tawh kizui-in, kilainatna leh kivei kilunggulhnate a kiamna tung tawnin pute in zong a tute uh gimnam vante lunggulhna leh lainatna hong tam lua lo ahih manin nidang bangin tute' gimnam vante laak-na hong kizang nawn lo mai hi. Tu ciangin tute in pute mai a muh theih nadingun tua bang hun ciangin pute in a nget ma-in lui-a tahnate hong kizangto pen tuni dongin a zangto suaksuak i hi hi. (g) Tu hun ciangin tute in pute a tah uh vante pen pute in na nolh leh pute in a tute uh hong it kei uh ci-in khasiat lamin kila themthum zel ahih manin pute in a tute uh a itna uh lahna-in thudang a om kei leh kisang pahpah lel mai hi. Ahi zongin nidang lai-ate bangin a gimnam baanna ama kungtung van laak theih ding vangil kizang nawn lo a, tuate tang dingin amah a kigalna sum tawh beelkang ahi a, a dang vangil khat peuhpeuh ahi zongin lei-in kilui-in, zong, kisang kim ta mai hi hang.




A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

97

KHENPI X THU TUAMTUAM A.

PIANTIT (FRANCE) PAINA by Bo Pau Za Gin

Leitungah Galpi Khatna 1914 kumin hong piang a, England leh Germany-te kidona ahi hi. England leh Piantit (France) te kikopin Piantit (France) gamah a kido laitak 1917 kumin, England kumpite in amau ukna gam tengah gal sung nasem a huh dingin, huhna ngen kawikawi uh hi. Huhna ngen dingin Mawlaih Deputy Commissioner DDFO Fowler in Tedim ah 1917 January nipi masa sungin hong tung to hi. Tedim gam sung pan Sukte leh Sihzang kigawm mi 500, Kam Hau uk sung pan mi 500, a kigawmin mi 1000 kipai hi. Hih mite pawl nih kisuah uh a, nambat 61 leh 62 in kikhen hi. Nambat 61 sunga makaite:1. Bo MangPum

5. Pa Vial Zen

2. Pa Pau Za Cin

6. Pa Hau Za Nang

3. Pa Chin Mang

7. Pa Hang Khua Cin

4. Pa Ngin Vum

8. Pa Thiau Kam

(A dangte kithei nawn lo hi.)

Nambat 62 sunga makaite: 1. Pa Do Cin Lian (Sukte)

8. Pa Pau Cin Lian

2. Pa Khup Za Dal

9. Pa Lian Za Kham

3. Pa Hang Za Kai

10. Pa Vungh Za Kham

4. Pa Song Theu (Malneu)

11. Pa Pau Za Gin (Tawmging)

5. Pa Khat Kam

12. Pa Kham Khen Pau

6. Pa Thuam Pau

13. Pa Pau Za Thang (Sukte, Thalmual)

7. Pa Kam Za Mang

14. Pa Kim Vungh

-te hi a, mi 30 ukte kithei kim zo nawn lo hi. Piantit (France) gamah Labour corps na semin a pai dingte pen Tedim khua-ah kha 3 sung nasep sinsak masa uh hi. Nasep a sin khit uh ciangin khuan (leave) kha lang pia-in, 15 May 1917 ni-in Tedim khua-ah kituah khawm kik uh hi. 27 May 1917 zingsang nai 10 in ding khia uh a, ni li sung khe tawh a pai khit uh ciangin Kawlpi tung uh hi. Kawlpi pan Gunkhawm ni khat sung mah pai uh hi. Gun khawm a tun uh ciangin, Mangkang kumpite in tumging tuamtuamte tawh dawnin na muak uh hi. Ni 8 June 1917 ni-in Zangkong tung suk uh a, Sya Po Tha in zing-an nekpihin zatep cigarette bu nih ciat leh Khakhi puan-ak khat, pheituam khat, puan sungsilh khat, mainul khat, sunsiah phel khat ciat guan hi. June kha ni 9


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

98

ni-in a kha suk a lawmte uh tawh mangpha dan pen kigen thei vet lo hi. Khedap sungah kipaihin Zangkong pan tembaw tawh ding samulpuan namkhat kiphah in, mawza thuap nih, pheituam thuap thum, puan-ak thuap li, khia uh hi. khuttuam leh ngawngvial, lukhu thuap khat, 27 August 1917 ni-in Germany leh thuap nih bang a kithuah hi napi-in kiling lai Englandte’ kidona mun Biscout Camp tung veve hi. Zan thapai-in guahzu bangin vuuk uh hi. Lamkalah Keizang khuami Pa Khoi Gin zu a, zingsang ciangin bikhatui pen cimbeng in kamsung natna ngahin Calcutta khua zatobangin, a tawnin pi khat pi nih bang a sau-in ah si hi. Piantit gam om sungin Camp thumvei kaai hilh helh a, tua pen mai phiat nading leh kikhel hi. A masa penin Biscout Camp kitung tuilum dingin kila pah hi. Zingsang khuavak a, gal kidona phual tawh tai 25 bek kigamla ciangin kongvangte vuukkhal in khaktan ahih ahih manin, thaupi ging kiza den hi. Nitak manin, Tupeekpi tawh to khia in, kihong khia khuamial ciangin khuaphialep taang bangin a thei pan bek hi. Piantit kuli sungah Mangkang kizom denin galdona a taang zuaizuai den makaite in Captain Fowler, Captain Lundal, kimu hi. Biscout Camp panin kinungkik in, Mr. Okh, Mr. Calbon leh Mr. Wieflie-te ahi Brazil Camp kitung hi. Hih mun pen Piantit hi. Paintit paite’ kha khat sumte Rupee 100, (France) pai kuli khempeuh a kigawmtuahna 75, 50, 30 khen li-in khen uh hi. Kuli nautangte Camp hi a, Mangkang, Galleeng, Tangkun, in 20 sang uh hi. Kumpite in a site luangman Kawl, Sen leh Zomite cih bangin pawl 78 300 pia uh hi. kigawmna mun ahi hi. Piantit gam khuadam

1.

TAWMGING BEH SUNG PAN PIANTIT PAITE 1. Pa Tun Zam

(Tuithang)

2. Pa Thang Thawng (Saizang/Teklui)

8. Pa Tel Khup

(Saizang)

9. Pa Tuah Cin

(Saizang)

3. Pa Luan Tuang

(Ngalbual)

10. Pa Tun Langh

(Saizang)

4. Pa Pau Za Gin

(Tonzang)

11. Pa Awn Hang

(Saizang)

5. Pa Hat Go

(Tonzang)

12. Pa Vial Ngul

(Saizang)

6. Pa Kham Khai

(Saizang)

13. Pa Pum Khaw Zam

(Tonzang)

7. Pa Awn Langh

(Saizang)

14. Pa Sing Thang

(Tonzang)

Pa Tun Zam pen Pu Zong Vum in hih la na phuah hi.

2.

(a)

Pupa theih loh mi melmakte’n von sen suah dong ding ci e.

(b)

A hawm thei in hawm vevua seino gual aw e, al bang man nading hi e.

MANGKANG KUMPIPA TAWH KIMUHNA

Piantit gamah Tedim mite nasep a hahkatna thu London kumpipa in a zak ciangin, ka mittang mahmah tawh Zomite ka mu nuam hi, ci-in sam sak hi. England kumpipa King George V tawh a kimu dingin nambat 61 leh nambat 62 sung pan a nuai-a teng kiteel khia hi. Makaipi dingin Mawlaih Deputy Commissioner Fowler kiseh hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

99

Nambat 61 panin 1. 2. 3. 4. 5.

Subedar Mang Pum Hau Za Nang Hang Khua Cin Thiau Kam Sergeant Vial Zen

(Khuasak) (Heilei) Company Commander (Tuitawh) Platoon Commander (Kaptel) Platoon Commander (Vangteh)

Nambat 62 panin 1. 2. 3. 4. 5.

Thawng Za Kai Thuam Pau Song Theu Vungh Za Kham Kam Za Mang

(Muizawl) (Khuasak) (Tualzang) (Tonzang) (Tuipi)

kamphen kamphen Company Commander Company Commander Company Commander

Hih a tunga teng England kumpipa tawh kimu dingin 9 March 1918 ni-in Brazil Camp panin tembaw tawh ding khia uh a, 10 March 4 PM hunin England tembaw khawlna mun khat tung uh hi. Tua mun panin meileng tawh pai uh a, London khua-ah 9 PM in tung uh hi. Tua lai-ah uliante in na dawnin Indiate’ zintunna dawl kuana-ah tungsak uh hi. Tua zintunna inndeipi sungah Prime Minister (Vuanzichoh) leh Minister (Vuanzi) dangte in na dawn uh hi. 11 March ni zingsang in kumpipa tawh kimu dingin, galkap puan silh un ci-in, Ministerte in vaikhak hi.

3.

MANGKANG KUMPIPA’ THUGENNA

11 March 1918 ni 8 AM in kumpipa’ zindona inndei sungah lut uh hi. Tua lai-ah kham tawh kizut saiha a sau mahmah 4 leh sailu 2 kisuang hi. Amaute kigualin kumpipa hong pai ding hun ngak uh hi. Zingsang nai 9 in galkappuan silhin kumpipa huihluai tawh hong tuak suk a, zahtakna 3 vei a piak khit uh ciangin, kumpipa tawh khat khit khat khut kilenin, a nuai-a bangin kumpipa in hanthotna thu gen hi. “Hih zah takin a gamla Zogam Tedim panin gal huh dinga hong pai India Labour Corps sung pan No. 61 leh No. 62 te in galmai nasepna khempeuh ah deihsakna tawh hanciam takin nasepna khempeuh ah paubanna om loin hoih takin zo hi, cih ka na zak bangmah tawh kiteh thei loin ka lungdam mahmah hi. Hih leitung ah England kumpi thuneihna a bei mateng, England mi khat ka om lai teng un, Zomi, Tedimmi peuhmah gilkial dangtakin hong puksi sak lo ding hi ung. Na gentheih haksatnate khempeuh uh ah, England kumpi in kong huh ding uh a, kong panpih ding uh hi,” cih thu a gen khit

ciangin, “Note tawh sauvei ka khawl nop hangin ka nasep tam a, sauvei khawl khop hun ding ngah lo ka hih manin, ka dah mahmah hi. London khua-ah na om sungun na lamdang tuamtuamte, Ministerte in hong etpih kawikawi ding uh hi,” ci-in khut kilenin kikhen pah uh hi. Kumpipa’ kam vaikhakna mah bangin March kha 12 ni-in kumpipa’ zumkhan teng etpih masa uh a, Parliament kikhopna innpi sungah lutpih uh hi. Kikhopna innpi sung a lut uh ciangin, mipite in thakhatin dingin zahtakna pia uh hi. Kikhop a man uh ciangin Kawlgam Governor pa in a inn-ah niangtui leh moh tawh vak hi. Tua laitak a nasep sin a om, Kawl mite 13 tawh nuam takin kihopih khawm thei uh hi. Nitak ciangin Cinema (datsian) etpih uh hi. March 16 ni-in India Governor pa in nitakan nekpih hi. Nitakan a nek khit uh ciangin, Roll Company-te leh Whiteson Company-te in samkik leuleu-in nek theih dawn theih tuamtuamte tawh zin do uh hi. March 23 ni-in London khuapi panin Brazil Camp ah ciah kik


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

100

uh hi. Brazil Camp a tun uh ciangin England galkap a lut theih nading, galkap a tum nuamte, galkap dan sin dingin Lyon Camp ah kituah uh hi. Tuate pai khit ciangin, Brazil Camp ah a om lai No. 61 te Germany-te in bombtang na khiat gawp uh a, thautang koihna innpi bombtang in kha ahih manin tua munah ki-om ngam nawn lo hi. Mundangah galtai uh a, England galkap a tum nuam lote a taina mun panun inn lamah ciah suak thei pah uh hi. Bombtang khiatna hangin Kam Hau pawl zong paltan (galkap) tum nuam om nawn lo ahih manin Captain Fowler heh mahmah a, Piantit pai teng noptuam nading bangmah vaihawm sak nawn lo hi. A nuai-a teng in Ngun namsau khat ciat ngah tek uh hi. 1. Pa Thawng Za Kai (Muizawl) 2. Pa Song Theu (Tualzang) leh 3. Pa Mang Pum (Khuasak) te ahi uh hi. Lyon Camp ah galkap pilna a sinte Mangkang kumpite in a nuai-a bangin minphatna (zaa min) na pia uh hi. 1. Captain Fowler (Colonel)

9. Kam Za Mang (Lieutenant) Tuipi

2. Gordon (Lt Colonel)

10. Kim Vungh (Lieutenant) Lamzang

3. Wavald (Major)

11. Do Cin Lian (Lieutenant) Haupi

4. Ohtakhin (Captain)

12. Cin Khai (2 Lieutenant) Tuitum

5. Thawng Za Kai (Captain) Muizawl

13. Lian Za Thang (2 Lieutenant) Lailui

6. Thuam Pau (Captain) Khuasak

14. Pau Za Lian (2 Lieutenant) Gamngai

7. Vungh Za Kham (Lieutenant) Tonzang

15. Pau Za Cin (Subedar) Suangzang

8. Song Theu (Lieutenant) Kaptel Hih a tungate banah Sergent, Coporal, cih bangin minphatna tuamtuam a ngah zong tampi om lai hi. Lyon Camp ah nipi kal thum sung galkap pilna a sin laitak un, Kuki, Thahdo leh Hakha gal kisimna hangin lo kikho thei lo hi, cih thuzaksakna laikhak khat hong tung hi. Tua hangin Zogamah ciah khuan ngen uh a, 1918 July kha in Piantit gam pan hong ciah khia uh a, August kha in Tedim hong tung uh hi. Piantit gam sungah kum 1½ sung na sem uh ahih manin, hong sih san lo a nungta lai teng kumpipa in pahtawina lai (Certificate) khat ciat pia hi. Pahtawina lai (Certificate) pen a nuai-a bang ahi hi. CERTIFICATE This Certificate is given to --------------------- who enrolled voluntarily as a mate in the Burma labour Corps and worked in France for the British Gorvernment during the great war. He worked royally and well in all weather, by night as well as by day and every advance and often dangerous condition and willingly and cheerfully bare his share of the burdens of the day. This fact should ever be remembered to his credit by those who have any dealings with him and may all officials deal with him and his family in the liberal for him or which the place his service at the disposal of the empire in its hour of stress. May he and his family never be forgotten..

Sd. F.O. FOWLER (Capt) BURMA COMMISSION 62- CHIN


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

4.

101

PIANTIT PAINA SUNGAH HONG SIHSAN TENGPiantit paina sungah, natna tuamtuam tawh hong sihsan teng a nuai-a bangin kiciamteh hi. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Note:

Gin Nang Kai Gin Kam Nang Kam Ngul Khup Za Dal Khoi Gin Lun Kap Langh Za Khen

9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.

Maha Peng Ngin Dam Ngul Gin Ngo Kam Pau Pum Suan Thawng Son Neng Sian Lut

17. 18. 19. 20. 21. 22. 23.

Thang Eng Tut Langh Tuang Pum Tual Kim Vum Dai Vial Dam Zuan Pum

Hih a si mite galpi masa (1st world war) a galkap site kivuina hanah kivui hi.

Khamtung mite in Piantit kuli a kuannate khual gamla zin khiatna, a kipatna ahih manin a pai mite a si ding mahin kingaihsun pah a, tua hun a dahna pen tuhun dongin kimangngilh thei lo hi. Piantit paite’ laphuah a nuai-a bangin kiciamteh hi. 1. (a) Hong kithang ven vaimang na khan ciautui len nak hong khan e. (b) Tongluan siam a thang kheem sang e, ka tehpih ding beita e. 2. (a) Piantui a gamlei aw e, sial zatam tuang a tunna. (b) Sial zatam Piantui ngak hen aw, i sau lam zong ta ni e.

B.

MEITEI GAL THU

Tedim khua ukpi Pu Kam Hau a khan lai-in Falam tawh Dallang tawh kipawlin, a pilna, a hanna, a uksiamna leh a hauhnate minthang mahmah hi. Khamtungmi vive tua zah tak a, a minthan ciangin Meitei gam ukpi, Leengpa a kici, Leeng mangpa in haza-in 1834 a kipan Tedim gam hong sim den hi. 1857 kum ciangin Maharaja Nilsin makai-in a gammi tul thum tawh Tedim gam sim dingin Suknuk lam pan Pu Kam Hau' theih kholh loh pi-in hong kuan uh a, Muanheeng zangah giahphual hong bawl uh hi. . Tua lai panin Advance Head Quarter bawlin Suangkang mual dungah panmun la-in, a nuai-a bangin kamzuau hong paisak hi. 1.

Kam Hau pawl in hong kap leh a thaukuang sungah tui hong phul ding hi.

2.

Phim leh khau kileng sak ding a, a mit uh kikhui ding hi.

3.

Naangkhau lom leng ding a, a khut uh kilehhen ding hi, ci sak hi.

Tedim pawl in zong, Lailui khua-khung mual leh Leitawhtan kikal mualdung tengah taaksing pang satliam kawikawi-in khuamial ciangin a hal uh leh mualdung khempeuh mei a taang zihziah a muh uh ciangin mi tam mahmah ding hi, ci-in Meiteite lungkia pian pah uh hi. Tua bangin ni 7 sung a kigal toto khit uh ciangin, Meitei galkapmang lian pen pa suang mualtung a sang pen dawnah kahto in, a galsim nading enin khuadak kawikawi hi. Tua lai takin Pu Za Tual in a thau a suak thei takpi hiam, cih a sinna-in ngimngimin Meitei mangpa a


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

102

kap leh a thau suak takpi a, a gawlgui kha-in (b) Dawi-ai tawh kop sunni bang a sa Beeltanglui sungah kia suk in si pah hi. Tua ci e, Ziin in awi lo khua khang bangin thau a suah theih ciangin Tedim pawl phaibi-in seem e. in Meitei galkapte vok delh bangin delh uh a, 3. (a) Sunni dong hon khua vannuai-ah, gunli tui thuk sungah nawh khia gawp uh hi. miza siam in seinogual in tawi thang Meiteite mihing 3,000 sung pan tuipeek siam hawm taan ding ci e. teng leh a mangpipa a bodyguard teng tawh (b) I tawi thangno damtui in a luan mihing tul khat bek suakta uh hi. sangin, vaimang na lam nuai sil kia bang tom hang e. Tedim Mite’ Zothau Hauhna Tedim gama zothau a kipatna pen Meitei gal a kizawh ciangin, gunpi sunga kimu tawh, gun gei-a kimu tawh singhawm suanghawm sunga kimu tawh zothau tampi kingah hi. Meitei galte in Tedim gam pan silah nungta-in a tai uh ciangin, gam sunga vasate a ham ciangin, “Bok thok pak tanal” ci-a, a ham pen Meiteite in a zakna ah, “Tak tapa, Tak tapa,” ci-in za uh hi. A tai kawmkawm un, tunpi kuavang sik kha leuleu uh hi. Tunpiin a deh gawp, a delh gawp ciangin Kam Hau pawl in a aai uh hong khah uh hi, ci-in lau semsem uh hi. Tua huna kipan Meitei mite in Tedim mite hong zahtak uh a, a tate nangawn uh thu a hilh uh ciangin, Kam Hau mite pen hici bang hi, ci-in Falam zasan a kam sungah baak uh hi. Pu Za Tual in hih bangin la na phuak hi. (a) (b)

C.

MANGKANG KUMPI HONG KHANNA LEH JAPAN GAL

1887 kuma kipan Mangkangte in Kawlgam a lak khit ciangin galkapmang Raikes in Khamtung gam sim dingin Kawlpi hong tung to hi. Tua hun laitakin Khamtung gamah a gualzo pen Falam Pu Con Bik ahi hi. Pu Con Bik samsak in, Aijal khua pai nuam ung. Na gam sung ka kantan thei ding uh hiam? ci-in dong hi. Pu Con Bik in khaktan ngam loin 1888 kumin Khamtung gamah hong kahto uh hi. Khamtung mite in zong, Tulsuk, Phatzang leh Leisan mual dongah khaktan in kum 3 sung kido uh hi. 1889/1890 kum ciangin, thau zat, temzat kibang loin kinang zo nawn lo ahih manin, Sihzang gam, Vangteh khua leh Saizang khua hong nawkto in Tedim Pau kisa-a sakciang Teimei keimah khua hong tung uh a, hong teng cip pah uh bang hang phuk ing e. hi. 1890 kum Tedim Vuakdok masa pen Mr. Keimah bang hang phuk ing aw e, Carrey leh Tedim gam hausa teng in sial khat go-in kilem nading kamciam bawl uh hi. gunlui ah naang bang dia’ng e. A kamciamna ah:Meitei galkapte in, Tedim khua sim khit

ciangin, Saihapak teng leh Kam Hau' zi kua “Tu langsiah gal leh sa-in kinei nawn in tang ding hiam, ci-in kituh khol niloh uh hi. lo ding hi hang! Gal lel, sa lel a om leh kihuh Hih thu a kitheih ciangin Pu Kam Hau' zi, Pi ding hi hang! A ciampel zaw sialsi luan bangin, Ciin Ngul in a nuai-a bangin la na phuak hi. a si luang taak ta hen,” ci-in sial sisan lakah 1. (a) Zang vuisai leh lia ka sakduang sialmei diahin tua tawh kivat uh hi. Theih kholh loh pi-in Major Lunhall in Tonzang khua, 1st dota’n sa bang hawm khin e. (b) Na awi nam aw Zin aw e, gual aw February 1891, 4 AM hunin hong umcih hi. Kam Hau ukpi dingin Hau Cin Khup a deihna e, na awi nam aw. leh Tonzangte' galsim thei a, a galmatte uh 2. (a) Khua minthang, beel bang suan hong ngen kik uh ahi hi. Hih ngetna hangin a ding do lunmang zong dawi-ai tawh galmatte uh Tonzang pan ciahpih in, a khua kop sunni bang a sa ci e. lam ciat uh ah ciahsak uh hi. Hau Cin Khup leh upate pawlkhat pen Tonzang pan


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

Thaangmual nawkin Rangoon dongah paipih uh hi. Rangoon ah kha 6 taamsak in, Mangkangte' pilna, siamna leh galkapte' galvan teng a lah khit ngingei uh ciangin, Kam Hau gam sung ukpi zaa, panmun pia-in Khamtungah hong ciahsak kik hi.

103

3.

Kawlgam Galkapte India Pai

1944 kum March kha sungin paltante galvilin a om kimlai kaikhawmin India gamah nasep sinsak ding, ci-in puak uh hi. Hih thu adang hi loin Khamtungah Japante tung ta ding a, Zomi paltante in a zi a ta, a nu leh a pa nusia-in India gamah hong zui lo ding tham 1. Mangkangte Kawlgam Hong Tung loin Japante tawh kikop kha ding hi, cih kik upmawhna tawh hong hawlkhia masa ahih 1945 kum Mangkang kumpite lam kinungtheih hi. Kawlgam hong lutkik uh ciangin, Holding Enguary 18 pawl in hong kipan khia uh hi. 4. Tonzang Khua leh Japan Gal Thu Tuate in galkaplui khempeuh thusitna nei1944 kum March kha sungin Tonzang in a cidam, a ngap lai teng 1st Chin, 2nd Chin khua sung pen Mangkangte leh Japante 3rd Chin cih bangin battalion thumin hong kikapna phualpi hong suak hi. Tonzang khua khen uh hi. Falam leh Hakha battalion khat, in Tedim gam ukpi lian pen pa' khua ahih Tedim pawl battalion nihin hong khen uh hi. hang leh Tedim Imphal mawtawlam gei ahih manin kinakkap mahmah uh a, khuazangin 2. Japan Gal Thu inn khat beek a bit om nawn lo hi. Inn 1941 December kha sungin Japan khempeuh kangtum khin hi. A kanglote galpi Kawlgam sungah Meik, Tavoy, nangawn kisia khin hi. Gal kikapna hangin Molamein, Phapun, Yangon khuate ah hong mi khempeuh kitaikeek a, giahbuk lobukte tung masa hi. 23 December, 1941 kumin nangawn kimuang zo nawn lo hi. Mun khat Japante in vanleng bomber 60 leh vanleng pan mun khatah kikhiin kawikawi uh hi. fighter 30 in bomb khia-in vanleng 11 kikap Pawlkhatte ukpua Teikhang, Zotang leh khua khia hi. 25 December 1941 ni-in bomber 80 dang tuamtuam tungin tuni dongin teng suak leh fighter 20 leng leuleu a, bomber 7 leh uh hi. T.G. Lam Za Nang in hi bangin la na fighter 14 kikap khia hi. Mihing tul sawm nih phuak hi. si-in 500 liam hi. (a) Kaangtui lian a mi lailun lian e ka Japante Bogyoke Aung San-te tawh phung kim khen lenmual kaai sak e. kikop ahih manun hong hat mahmah uh a, (b) Lenmual kaai sa sul lah hei lo e, Mangkang kumpite in zong, ni 20 May 1942 phaksap Niang aw e, khua na ngai a kipan kumpi galkap khempeuh a nungkik nam aw. nadingin thu pia uh hi. Tua bangin a nungkik uh ciangin zan khuamial sung galtai den a, Lakhupna: sun hun ciangin tawlnga uh hi. Imphal a tun (a) Melmak zaitha hiam bang hat lawmuh ciangin Chin leh Kachin mi teng Levy sem lawm solkha khatin ciau gal kaai sak e. dingin a gam ciatah ciahsak uh hi. (b) Vai tun nun tongdam in luang sak e, 1942 kum April kha sungin Vuandok kum khal khat in a duang ah khia e. Kelly O.B.E. in Tedim gam sungah Levy nam nih hong koih hi. A group Levy-te in thau tawi-in galvil a, B group Levyte in a kisam D. LUSUANG GAL THU dang teng na sem uh hi. 1917 kum Piantit pai dingin Khamtung mite Mangkangte in hong cial ciangin ukpua lama om Lusuangte pawlkhat pai nuam loin


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

104

na lehdo uh hi. 1919 kum ciangin Mangkangte in zong a cih nading uh thei loin, Pu Hau Cin Khup makai sakin Levy mi 100 tawh vaihawmin kilemna bawl sak hi. Lusuang upate kiangah Pu Hau Cin Khup in, “Ute naute aw, Mangkangte' sawlna tawh kong pai uh hangin, ei teng khua sung khat a teng, zu leh sa ne khawm dawn khawm sa, u leh nau a kinei sa i hih ciangin, hong kap het kei unla, hong lut zaw ta un,” ci-in kipawlbawl sak hi.

2.

Palik Kipatkhiatna

Tedim khua ah Zomi palik 50 kiphuankhia-a Bo Mang Pum (Khuasak) leh Pa Suan Pum (Tonzang) te’n makaih uh hi. 1910 kum ciangin galkap (Military) suakin Falam ah mivomte tawh kigawm uh hi. 3.

Kawllai Sang Piancilna

1904 kumin ABM pawlpi mangte vaihawmin Khuasak leh Tonzangah Kawllai Lusuang upate in zong, “Hi mah hi, Sang om masa pen hi. Tua hun lai-in Siate’n Mangkangte ka do niloh uh hangin ei leh ei Kawllai hilhna leh Pasian' thu hilhna a kido i hi kei a, Tedim mi khempeuh in dial- thuahkhawm uh hi. kang hong khim ta un. Hong kap hetlo ding 4. Tedim Gam Zato Hong Tunna hi ung,” ci uh hi. A cih mah bangun Tedim 1890 kum Mangkangte Tedim khua mite hong kap lo petmah uh a, khal khat sungin kilem zo pah uh hi. Tua hun sungah a ah hong teng pah a, galkap zato, vuandok zum leh sikkhau zumte hong koih pah uh makai teng:hi. 1909 kumin Tonzang ah civil zato kikoih (1) Pu Hau Cin Khup a 1924 kum ciangin Tedim (Khuangzang mun) ah kituah hi. (2) Pu Dim Kam 1945 kum galkap sungah minphatna ngah Tedimmi a kithei teng

(3) Pu Tual Khua Thang (4) Pu Pau Za Cin

1. Lt. Col. Suan Do

B.G.M, M.B.E.

2. Lt. Col. Put Pa

B.G.M.

3. Hony Capt: Pau Cin

K.S.M, TDM. O/B

(8) Pu Lian Za Kham-te ahi uh hi.

4. Hony Capt: Ngin Zam

B.G.M. O/B

E.

PALTAN, PALIK, SANG KIPATNA

5. Capt: Mang Tung Nung Sword of Honour

1.

Zomi Paltan Kipatna

(5) Pu Song Theu (6) Pu Pau Za Thang (7) Pu Kam Za Mang

LEH

ZATO

Piantit pai lai-a Zomite nasep hahkat dan Mangkangte in mangngilh loin citak sa uh ahih manin 1921 kum ciangin, Tedim, Falam, Hakha ah paltan thak company khat ciat hong vaihawm uh hi. Kanpalet mite na lut masa uh hi. Maymyo (tu-in Pyin-Oo-Lwin a kici) khua ah 4/70 Chin Rifle kisuaksak hi. Tedimmi sung panin (1) Pu Thawng Za Kai, (2) Pu Tun Khua Lian, (3) Pu Kim Vungh, (4) Pu Pau Za Gin, (5) Pu Kham Tual, (6) Pu Gin Lam -te makai uh hi.

6. Hony Capt: Pau Za Gin Sword of Honour O/B 7. Sub. Khup Za Neng

B.G.M

8. Sub: Hang Khual

B.G.M

9. Cin Thang

B.G.M

10. Vuandok Gin Za Cin

B.G.M

11. Capt: Lam Khua Thang

M.B.E

12. Sub: Thang Za Kai

M.B.E

13. Ltn: Mang Do Thang

B.G.M

***


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

105

KHENPI XI LAIBU BAWLNA SUM HONG SIKTE

A.

PU NGUL EN & PI DAL ZEN LEH A TU A TATE' THU

~thu puak- Pa Gin Go Pau

[ Thumapi Nihveina Tawmging beh laibu piankhiat nading a phuangkhia masa Rev. Nang Khan Pau ahi hi. A hun leh a neihsa tampi bei lawh in, thu leh khanggui hong kaikhawm hi. Tua teng tawh piang zo nai lo ahih manin USA pan sanggamte nih, Pa Thang Khan Dal leh Tg. Thang Kap Khai in K. 50,000 (tul sawmnga) tuak hong pia uh a, tua ban panin Tedim khua sung beh innkuan khatah laibu man ding ci-in K. 2,000 ciat kidong khol hi. Tua teng tawh Rev. Nang Khan Pau’ kaihkhop beh laibu draft (rlBurf;) khat hong piangkhia hi. Beh buppi huam laibu bawlpawl a kiphuat ciangin Rev. Nang Khan Pau’ kaihkhopte, 1973 beh laibu masa leh laibu tuamtuam bulphuh in, a tangzai zaw-in kibawl hi. Meeting zong zaang leh kham ah kibawl zel hi. Taangsum cih bang om loin, a nei zawdeuhte in a piakhia himai hi. Computer laigualhna ah lai bawlsa ngavei vilvel kikhel kikkik ahih manin sum beina tam hi. Kawlpi beh kipawlna ah laibu man ding Kawlpi panin a kidong khol teng leh Pu Ngul En’ tate’ hong piak lak pan K. 200,000 (tul zanih) val kizang hi. Laibu bawl nadingin Pu Ngul En’ tate ahi(1) Pa Thang Khan Mang-te innkuan (2) Pa Am Suan Mung-te innkuan (3) Tg. Go Khan Kap leh (4) Pa Tuan Lam Thang-te innkuan in, a Upipa’ phalna tawh K. 300,000 ciat, a kigawmin K. 1,200,000 (tulza sawm leh nih) hong piakhia uh hi. Huhna hong kipia sa, thatang, siamna, sum cihte i lungdam banah, amau hangin beh laibu a nei zo suak i hih manin i lungdamna lian phadiak hi. Amau tungah lungdam i kohna-in Pu Ngul En -te nupa leh a tu a tate’ thu a kicing deuhin kong suak sak uh hi. Huhna pia a dangte pen min leh sum piakzah bek kisuak sak hi. [ Laibu bawl Committee ]


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

106

1.

PU NGUL EN’ TANGTHU

Pianna pupi Tawm Ging, a tapa Pu Sim Hang, a tapa Pu Mang Suk, a tapa Pu Thuk Zong, a tapa Pu Lam Dong, a tapa Pu Am Suak, a tapa Pu Dong Neng, a tapa Pu Tuan Gin, a tapa Pu Ngul En hi a, pupi Tawm Ging pan khang kuana ahi hi. Pu Ngul En pen 15.4.1917 ni-in suak hi. Pu Tuan Gin in Pi Nem Gin (Naulak) tawh tapa nih ahi, Pu Neng Za Thang leh Pu Ngul En a neih laitak 1.12.1918 ni-in sihsan hi. Tua ciangin Pi Nem Gin pen a pasal, Pu Tuan Gin’ naupa Pu Cin Gin tawh kigawm hi. Pu Cin Gin in a zi masa Pi Cing Khua Nian tawh tapasal nih leh tanumei khat na nei khin hi. Amaute pen Gin Za Do, Tuan Khua Kham leh Don Ngaih Cing-te ahi hi. Pu Cin Gin leh Pi Nem Gin in tapa nih leh tanu li neih beh uh hi. Tuate in Nuam Ngaih Cing, Ngai Nuam, Neng Za Thawn, Ciin Ngaih Vung, Gin Ngaih Niang leh Sian Khan Pau ahi hi. Pu Ngul En’ upa, Pu Neng Za Thang in Tedim khua Manglai Sia U Sein Htwe kiangah na sem hi. 1933 kum Sang khakpi ciangin Sia Sein Htwe a khua Ma-u-bin ah a ciah suk ciang, Pu Neng Za Thang tonpih hi. Tua lai-ah tui kia-in si hi. A u a sih ciangin Pu Ngul En pen Pu Am Suak’ suan, Pu Dong Neng' innluah pipa hong suak hi. A pano Pu Cin Gin’ ta masa thum, Pu Cin Gin leh a nu Pi Nem Gin-te’ ta 6, a vekpi-un inn khat sungah teeng khawm uh a, khansuah in pasal teng zi guan, numei teng mokhak hi. Innsung tavuan zo mahmah hi. Pu Ngul En in 1928 kum ciangin sial cing thei ta hi. Thatang hatin lokhawh singpuak kuhkal hi. Galmat samat ah khangual ban hi. 1928 kumin ama lawhsa tawh a nu leh a pa gal aih sak a, a u Neng Za Thang phutuahna-in sai aih sak hi. 1939 kumin tang 100 la a, a nu leh a pa tong sakin tangza aih tawh thuah hi. Zo ngeina zunun teng khin sak hi. A khan sungin tangza nihvei la hi.

1950 kum pawlin a lawm Vungh Kam tawh Nahnuai-ah kha 3 sung sa beng uh hi. Sa tampi man a, a sa zuak sakin gal-ai, saiai, tangza ai-in sial zumeh bawl a, Zo ngeina zunun khempeuh khin hi. A khan’ sung a samatte (1) Sai hapaak 4, (2) Vompi 8, (3)Ngal 5, (4) Sazuk, Sakhi, Sanang khe li nei (zawng leh ngau sim loh) 200 val ahi hi. Vaphual tampi, Muvanlai leh tunga leeng tampi man hi. Minsial zong siam a, a sial ding, a lawh ding kicing ahih manin ama minsial zaknop kisa diak hi. Hanla namkim zong thei hi. A zi tawh a kiten zawh 1940 in galkap tum hi. 1942 in Japan gal hong tung hi. Japante in Kawlpi ciang hong lak uh teh, Khamtung ah taito uh hi. Homeguard Levyte tawh kikopin Mimbil, Suangpek, Ngalzang outpost-te ah gal vilin om kawikawi hi. 1944 Japante’n Khamtung hong lak uh ciang, amau pawl khaktan kha uh a, India dong taito man lo uh hi. 1944 March ciangin Mizo gam Zotlang khua-ah taito in, 1948 ciangin Tonzang zuan kik uh hi. 1960 in khua sung vaihawmna-ah upa in kiteel a, hausapa’ makaihna tawh tu-a i muh theih Manglai Sanginnpi hong lam uh hi. Nakzang-lei zong Jeep pai theih nadingin sikkhau-lei hong bawl uh hi. Gal mat sa mat, ton leh han, zunun teng a khit khit ciangin, Pasian’ sapna ngah a, 1974 kumin RCM biakna-ah lut hi. Tuisawmpna, Christmas hanthotna, siangtho pumpi sanna cihte biakna ngeina bangin a sih dong sang hi. 1978 in kamsiatna tawh dawlnih in a lam a innpi kangtum hi. Amah zong ta keei loin hanciam a, Pu Kam Za Nang’ innpi leiin, tua lai-ah hong nusiat 23.11.1992 ni dong a zi, a ta, a tute tawh teng hi. Hong nusiat ciangin u leh nau, tu leh ta, pu leh pi, khuapih tuipih khempeuh in RCM ngeina tawh hoih takin vui uh hi.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

107

Pi Dal Zen pen nu le pa leh ute’ thu mangin nasep hanciam numei hoih khat ahi Tonzang khua, khua-upa Pu Pum hi. 1938 kumin a pasal tawh kiteng a, 1940 Khua Thang (Suante) leh Pi Vung Ciin’ sung kumin tanu upa pen Gin Khan Ciin a neih pan 1919 kumin suak hi. A sanggamte: khit uh teh, a pasal in galkap tum san hi. Amah pen a teekte mah tawh om khawm hi. A teekte’ (1) Suan Za Thang tha zui zo a, kitot kisel cih nei ngei lo hi. A (2) Suan Za Am teekte’ maipha mu den hi. Khawhsa kham (3) Kai Za Thang den uh hi. (4) Vung Suan Pi Dal Zen pen Tonzang khua upa (5) Kam Suan vaihawm inn khat panin a kimokhak khia hi (6) En Khua Tuan a, a teekte in zong thupi muhin it uh hi. Inn sung buaisak ngei lo hi. A nung a ma sutuah (7) DAL ZEN ngei lo hi. A si a nuam, nopna dahna pha zo (8) Nian Ciin den hi. Khawhsa khamin innkuan tam uh a, (9) Lian Cin khuado leh lawm annek vok tawh a inn nuai (10) Niang Za Cing uh ah vok 10 nai ding vak halhhalh den hi. La (11) Ning Khan Cing phuah zong siamin, la hau mahmah hi.

2.

PI DAL ZEN’ TANGTHU

A pano Pu Khup Za Dal pen 1917 in Piantit pai hi. Kam Hau gam pan mi 500 a pai lakah amah pen second Headman min tawh a lawmte uk dingin a pai ahi hi. 1918 kumin ciluang na-in si a, Piantit ah kivui hi. 1919 kumin Pi Dal Zen a pian ciang, a sisa a pano Khup Za Dal a tapsak uh ahi hi.

3.

Pi Dal Zen pen a pasal in 1992 kumin nusia hi. Tua laitak a pasal kum 75 pha hi. A pasal’ nusiat zawh kum 14 nungta lai hi. A pian kum 87 a phak 2006 kum December kha bei kuanin hong nusia hi. A beh a phung, a u a nau, a tu a tate in RCM ngeina tawh hoih takin vui uh hi.

PU NGUL EN LEH PI DAL ZEN’ TATE Pasian’ hehpihna ngah uh a, tapasal 5 leh tanumei 6 nei uh hi. No. 1. 2. 3. 4. 5.

Tate’min Gin Khan Ciin Gin Go Pau Ciin Ngaih Hau Thang Khan Mang Am Suan Mung

6. 7. 8. 9. 10. 11.

Go Khan Kap Niiang Zam Cing Tuan Lam Thang Vung Khan Lun Thawn Khen Niang Nuam En Cing

Zi/Pasal Zi/Pasal’ behmin Ngul Hen Thang Naulak Ngul Khan Huai Tawmging Khual Do Pau Mate Tuan Go Niang Telsing (masa) Nem Tul Cing Tawmging (zikik) Mang Lian Cing Tungdim Dai Khen Pau Telsing Niang San Hau Sukte En Cin Mang Tawmging Do Suan Lian Mate Tun Khan Nang Hautual

Tenna Kawlpi Tonzang Kawlpi Yangon (hong nusia) Germany Germany Kawlpi Germany Malaysia Yangon Kawlpi


108

A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

Tanu tapa 11 lakah a u pen Nu Gin Khan (b) Zinmang tual khawi sang cih ka nam Ciin lobuang damkim lai uh a, Tg. Go Khan kaih, pupa batphu ka laak ding bang e. Kap longal in innkuanpih nei khin ciat uh hi. A 6. Inn kat a, a phuah. innkuan sazian uh Khang simna Pu Sim Hang’ (a) Nop leh dah siam bang ka sinna, suan leh khak sungah ki-en thei hi. lungdeih saumang ngai-ing e. PU NGUL EN & PI DAL ZEN’ LAPHUAHTE (b) Ngal liam lai tan han lung ciam ingh, sau lim pahtaang tam aw e. Pu Ngul En in a tagah gentheihna, a dah a kahna, a thah a matna, a zununna, a inn 7. R.C.M. suah a, a phuah. kaatna cihte hangin la dawng 86 val nei hi. Pi (a) Om lai kung vialh khau bang sut ding Dal Zen in zong la dawng tampi nei hi. Beh Sian mun ah hei ta ning e. innip hi uh a, tuni dongin beh kikhopna, (b) Kha ka kiat leh tung thangvan khuado cihte ah amau khawisa leh khawhsa vangkhua nuamah, Sian aw ang laivive kigo kiluup den ahih manin la a kiphuah ah sia aw. zong tampi tak om hi. Hihte lak pan tawmkhat 8. Menzipa zi luang tungtang a, a phuah. kong gelh uh hi. (a) Lun kawi zozam pheiphung dingin, Pu Ngul En’ phuahte sang mang a kop in tang e. 1. A upa Neng Za Thang sih a, a phuah. (b) Taang ka banzal sang mang leh (a) Zangtui nem in luang dildial e, ka buaivom sumlu, lun saumang tawh ciin laukha hual hi e. tul hen aw. (b) Lengvan phung siang na zong nam ka ciin nem aw ih zua’n paak bang A phuah dangte. tawi nam aw. 9. (a) Pupa’ khan’gui bang ka zopna, ka 2. A pano Cin Gin sih a, a phuah. zua kankong sang kankil aw e, (a) Zua pham nading ka zalmangin, sang (b) Ka zua kankong sang kankil aw e, cih lai-ah, a minthang bel vuisai pal ka sen angkawi sang tunnu aw e. lai lo ing e. 10. (a) Ka len lai-in nah siang nuai-ah, sang (b) Zalmang aa mat, solkha dang lo, tuk namcih naubang kap e, taang bang pal lua sang e. (b) Deih ka khitna, tum bang vuai kuan, sun nau bang kap zel ing e. 3. A gal mat a phuah. (a) Melmak vontawi zua tawh khan sing A zi Dal Zen in a phuahte. bang a kim, a pal lai ka vul sak e. 11. (a) Pupa phak sap zang lei don (b) Sing ta’n nuihciam hong lel zongin, ah, sang cih tui bang la aw e. tawi kawlciang leh namtem zun (b) Thei bang sen a zua huai loh, taang siam, tang in anglai ah phung e. ka kiang ngal liam aw ci’ng e. 4. A nu sih a, a phuah. 12. (a) Lun tawh sang mang na laak (a) Zu bang mom sei sang ka tan na, aa paal na lawh sawn, vang than Tun nu’n khum mual ding aw e. gual in lel aw e. (b) Huih khi sem lung bang hong sem (b) Phung leh gual in paak bang tawi na, banzal nuam tul ding aw e. ven, siam sil mel hoih ih sau ah, eng 5. A sai mat a, a phuah. (a) Pupa khan gui bang ka zopna, zang aa vuisai a ha paak la’ng e.

singh sengh e.


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

109

13.

(a) Ngal liam taang duang lo bang tul hi zo veng e, phui zua nah nim ka nah len tual ah kia e. (b) Tung Pasian in siam hen aw ei khan sawt lo, pham na’ng len kum khua hong sawt lai suang ve aw.

14.

(a) Ka phung lun e, manawh phung lun e, aisa lian e, ning khum in luan’ e, (b) Aisa lian e, ning khum in luan’ e, saumang pahtang tam tungah lenlai zil le’ng e. Mai lam hunah ki-en kik thei ding cihna tawh kong puak hi.

B.

JOHN THANG KHAN MANG' TANGTHU TOM

April 4, 1948 ni-in Zotang ah suak a, 1954 kum pan sangkah kipanin, 1970 kum ciang, St. Paul (BEHS, No. 6, Botataung, Yangon) ah sang kah hi. Tonzang khua Pa Michael Zang Khua Vial (Telsing) leh Nu Maria Cin Khua Niang (Manlun) te tanu thumna Nu Fatima Tuan Go Niang tawh kitengin, tapasal 3, tanumei 5 nei uh hi. 1970 pan 1996 dong motor hawl hi. 1996 kum pan 2008 ciang Germany gam ah om hi. Tua laitak Bldg 42, 4th fl, 156th St, Tamwe, Yangon ah a zi a tate tawh teng hi. Tate: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

min Terasa Zen Lam Cing Cercilia Niang Zam Lian Rosa Hau Nuam Lun (Paukpauk) Cecilia Ciin Khan Kim (Sisi) Francis En Thawn Sum John Vial Lian Mung (Newin) Magaret Cing Lian Siang Dominic Pau Pian Khai

zi/pasal Robert Myint Kyaw Pau Suan Zam -

omna Germany Tonzang Singapore Singapore Hansetic Shipping Germany Yangon Malaysia

Nuntakpi thubullet "Tawmging unau bup in Pasian' thu zui ciatin, mailam khantoh na'ng na sem khawm ciat ding" cih thubul phuhin nei hi. ***


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

110

C.

GO KHAN KAP' TANGTHU TOM

Pianna: Pa Ngul En, Nu Dal Zen sung panin July 7, 1952 in Tonzang khua ah suak hi. Lai sinna: Tan lang pan Tan 3- Tonzang ah kah Tan 4 pan Tan 5- Tedim ah kah Tan 6 pan Tan 10- Tonzang ah kah 1978 kumin Falam panin Tan 10 zo Khualzinna: 1979 April pan sum leh paai zong dingin ka zinkhia a, Lashio khua Pu Nang Khen Thang kiangah, Zangkong (Yangon) khua ka pano Neng Za Thawn kiangah, Mogok khua u Khawm Do Thang kiang leh Tuithang khuami u Hang Pau kiang, Phakan-a ka lawm Nang En Lian tawh kha 9 sung suangto, cih bangin na ka sem kawikawi hi. Malaria natna ngah in khua phawk loin 2vei bang ka sihdek teh, 1980 January ciangin Yangon khua u Suanpi (R. En Suan Gin) vaihawmpihna tawh Malaria zatopi-ah ka kilak a, lawm Luah Zam tawh ka om khawm uh hi. 1980 kum ciangin Thai gam, Mesot ka zin a, kha 2 khit ciangin Bangkok ka tung hi. Kum 5 sung Tourist guide ka sep khit ciang, Singapore, Malaysia zinin, Bangkok ka ciah kik pah hi. 1990 kum ciangin Kawlgam, nu le pa, u le nau-te kiangah kong ciah kik hi. Tawlkhat khit ciangin Passport tawh Thai, Malaysia gamte ka zin kik hi. 1991 August sungin Germany ka zin thei a, 31-10-1991 ni-in Hamburg khua ka tung hi. 1996 kumin France (Piantit gam) Paris khuapi ka hawh thei hi. Germany gam ka om theih khit ciang, Europe gam tuamtuam Switzerland, England, Ireland gam khua thupite ah ka zin kawikawi hi. 1998 kum April in Paska pawi simin Vatican ka pai a, St. Peter biakinnpi ah Pope John Paul II in Mass bawl a, leitung mun tuamtuam panin mi tul 100 val a kikhawmte lakah kei zong ka kihel thei hi. Kum 2000 ciang, German citizen ka ngah a, America gam khuapi minthang pipite ah vanleng golpi tuangin ka zin kawikawi hi. 2001 kum October in Kawlpi kong ciah a, kha khat khit ciang, Germany ka ciah kik hi. 2006 October in ka nu damlo veh dingin Kawlpi ciang kong ciah leuleu a, natveh dinga ciah kimlai, nu vui dinga ciah ka suak hi. 2007 January ni 5 ni-in Germany ka ciah kik a, tuni dong tangval lai-in ka om hi. Ka Lungdamna: Hih banga inn panin ka zin khiata kipan tuni ciang dong hong huh, hong kem, a kuamapeuh tungah kam tawh kigen zo lo, ka nuamna, ka lungdamna kong pulaak hi. A nungta lai u leh nau, lawm leh gualte tawh nuam tak kimuh kik theih nadingin i biak Pasian in hun hoih hun pha hong pia ta hen, ci-in thu ka ngen tawntung hi. ***


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

111

Pa Am Suan Mung-te innkuan



Pa Tuan Lam Thang-te innkuan


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

112

KHENPI XII

PU TAWM GING' KHANGGUI GUALHNA A.

Pu Song Hang' (Lam Hang) Khanggui Gualhna

B.

Pu Nei Lai' Khanggui Gualhna

C.

Pu Gui Ziam' Khanggui Gualhna

D.

Pu Sim Hang' Khanggui Gualhna

E.

Pu Mat Vung' Khanggui Gualhna

F.

Pu Zom Lun' Khanggui Gualhna


A. PU SONG HANG (LAM HANG)’ KHANGGUI GUALHNA


26-

25-

24-

23-

22-

21-

20-

19-

18-

17-

16-

15-

14-

13-

12-

11-

17

16

15

14.

13.

12.

11.

10.

9.

8.

7.

6

5.

4.

3.

2.

1.

10.

27-

PHUT SONG  TAWM GING  SONG HANG (Lam Hang)  GING MANG  HANG DO  MANG NEIH  DO THUK  LUAH MANG  HANG KAM  MANG VUM  MANG AWI

Khang phazah:-

TAWM GING’ TAPA 6TE’KHANGGUI GUALHNA

 TEL SUAH  MANG CIAN  VUM CIAL  CIAN CIAL  CIAL TEL  VIAL AWN  TEL GIN  AWN KHUA SUAN  GIN KHAN  SUAN SIAN MUNG 

Khang (16)



 NEI LAI  NEI THANG  NEI TUANG  SEL TUANG  SEL THANG  THANG SEL  TUANG THUK  HEN THANG  THUK HEN  NGAIH VIAL  AWN NGUL  VIAL THUAM  KAI ZA CIN  THUAM KHEN PAU  CIN KHEN MANG

Khang(14)



 GUI ZIAM  THUAM KHAI  THUAM THANG  SON SING  KAI MANG  THANG TUAN  SAN THANG  SUAH KHUAL  SUANG AWN  THANG KIM  KHUAL KHUA GIN  KIM ZA CIN  GIN DO PAU

Khang(13)



 SIM HANG  GING LAM  HANG SEL  LAM HEN  SEL HONG  HEN ZONG  HONG THUAL  ZONG THANG  THUAL VUM  THANG ZA LIAN  VUM KHAW THANG  LIAN SUAN MANG

Khang(13)



 MAT VUNGH  PAU TUN  CIANG ZUI  TONG EN  KIP TEL  ZONG KHUM  ZONG ENG  KHUM DIN  ENG TUAH  DIN THANG  KHAM ZA LIAN  THANG KHAN LIAN

 Khang(13)

 ZOM LUN  THUAM KAI  LUN PAU  KAI MANG  PAU AWN  SONG SON  AWN NEEK  SON AWN  NEEK THUAM  AWN TUANG  THUAM ZA CIN  TUANG DO KHAM

Note:-1973 kum a kibawl Tawmging beh laibu sung a min omsa ciang bek, huam a kigual ahi hi.

Khang (17)


A. PU SONG HANG' (LAM HANG) KHANGGUI GUALHNA


11-1 12-2 13-3 14-4 15-5

PU Song Hang’ (Lam Hang) Khanggui Gualhna

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

 Pu Neih Phung  Thuk En  Phung Lut  En Vial  Lut Lam  Vial Ngul  Lam Khua Pau

(6) PU ZOM LUN

 Cian Kho  Eng Vial  Kho Tawn

Ngul Khan Thang

(5) PU MAT VUNG

Hen Tual

Pau Dong Khai

(4) PU SIM HANG

 Phawng Kai  Ngul Khai

Awn Kai

Khup Tual

Khan Sian Mung

(3) PU GUI ZIAM

 Sel Dam

Tel Dai Lo

Thang Kho Kham

Tual Za Cin

(2) PU NEI LAI

(2) Tel Suah  Mang Cian (1) Vum Cial  Cian Vial  Cial Tel  Vial Awn Tel Kham

Khai Za Thang

Kai Suan Thang

Tual Cin Pau

16-6

23-13

Tel Gin

Dam Khua Neng

Lo Khan Pau

Kham Khan Langh

17-7

24-14

Awn Khua Suan

Do Khan Mang

Thang Khan Mang

Thang Biak Man

Cin Thian Mung

22-12

21-11

20-10

19-9

18-8

25-15

Gin Khan

Neng Zam Mung

PUPI TAWM GING (1) SONG HANG (Lam Hang)  Ging Mang  Hang Do  Mang Neih  Do Thuk  Luah Mang (1) Hang Kam  Mang Vum  Mang Awi

26-16

Suan Sian Mung

27-18

Langh Mung Hung

(2) Suah Eng  Vum Ngaih  Eng Awn  Ling Thang

27-17

27-19

- 116


23

22

14

13

12

24 15

14

(1) Suan Cin Khai

(4) Sian Pum

- 117

(9) Ciin Sian Lun

(8) (9) Kham Suan Kim Lian Sian Nuam

(8) Mang Mun Khual

(6) Gin Dal Kham

(7) Suan Cin Lian

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(6) DoTawi Thang

(3) Thang Suan Gin 1.Don Khaw Ngai(Buansing) 2. Thang Khaw Cing(Bawmkhai)

(3) (4) (5) SuanSianMung Niang Huai Lun Cing San Lian Lian Khan Khai(Hangluah)

(3) Luan Za Gin

(2) Hau Suan 1.Khoi Za Vung(Buansing) 2.Man Suan Cing(Ngaihte)

(2) Go Khan Kham Mah Phu (Kawlte) (2) Thang Lian Cing Than Suan Sing (Hangluah)

(2) Thang Thuah Kim

1. Tel Gin  2. Hau Suan (1) (2) (3) (4) (5) En Ngaih Lian Niang En Ciin Gin Suan Mung Suan Khan Nang Zam Khen Mang Kham Suan Lian(Bawmkhai) En Khan Lian(Bawmkhai) Gin Suan Niang(Hangluah) Baukza (Kachin) Ngai Go Ciin(Hautual)  (3) (4) (5) (6) (7) Thang Suan Mang Vung San Mang Vung Muan Cing Niang San Dim Lian KhanTuang

 (1) Gin Khan Man Heh Niang (Buansing)  (1) Ngai Ngaih Mang Kam Za Pau (Telsing)

Cial Tel (1) (2) Vial Awn Sel Dam  Am Ning- Cing Khoi (Samte) (1) (2) Tel Gin Niang Za Goih Vung En (Mate)  (1) Awn Khaw Suan Don Khaw Ngai(Buansing)

Pu Cial Tel’ suan leh khakte

24

15

16

25

26

25 16

17

26

17

27

27


26-

15.

14

16.

2515

27-

26-

16

17.

27-

17

28-

28-

2. Hau Suan  4. Suan Khan Nang (1) Suan Khan Zam (2) Lian Khen Khual

 5. Zam Khen Mang (1) Suan Sian Pau

(2) Khen Suan Mung

(5) Cing Ngaih Zen

(4) Lian Huai Kim

(5) Cing Lawh Nuam

(8) Suan Theih Niang

(9) Ciin Lawh Cing

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(3) Cing San Nuam

(4) Ciin Ngaih Dim Myo Lwin (Kawlte)

(5) Lian Suan Kim

(7) Khan Suan Piang

4) Nian Khua Hau

(6) Mung Muan Pau

1. Tel Gin  3. Thang Suan Gin (1) Don Khaw Ngai (Buansing) (2) Thang Kho Cing(Bawmkhai) (1) (2) (3) Gin Khua Thawng En Lian Cing Thang Suan Cin Zen Suan Vung(Buansing) Do Sawm Thang(Ngaihte)Gin En Dal(Ngaihte)  (1) (2) (3) Gin Hen Hang Ngai Nuam Man Do Khan Mung Ning Khaw Niang(Thawmte) Zam Go Pau(Hauzel) Ning San Man(Thawmte)

- 118


25-

24-

16.

15.

14

(1) Zam Sian Mung

(2) Go Khan Lam

1.Tel Kham  1. Dam Khua Neng  3. Kham Khan Zam Niang Do Vung(Bawmkhai) (1) (2) (3) Vung Zam Niang Cing Nuam Man Neng Suan Lian Cin Tawi Thang Am Cin Pau Dam Suan Vung (Hangluah) (Thawmte) (Bawmkhai)  (3) VungSian Siam

(4) Mang Suan Mung Go Lian Ciin (Gangte)  (1) ZamKhan Khual

(2) Vung Deih Kim

(3) Sian Gin Thang

(5) (6) Pau Suan Kim ThangDeihSianPiang Niang San Nuam (Hangluah)

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(7) CiinSianNem

(8) Pau Lam Dal

(9) CiinMuanKim

- 119

(10) ThangLamNiang

22- 12 Cial Tel  23- 13. 2. Sel Dam 1. Am Ning(Samte)(2)CingKhoi(Samte) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) 24- 14. Tel Kham Cing Tuan Khup Kai Awn Thang Cing Za Nian Kai Khua Tuan Sial Za Chin Ngai Do Vung Za Ngai SongZam Vung Za Ngai 1. SialZaNiang(Bawmkhai) Vungh Gin Vung Kho Cing Luan Niang Pau Do (Samte) (Buansing) (Samte) 2. Ciin Kho Niiang (Samte) (Hangluah) (Bawmkhai) (Suankhup) (Buansing)  (1) (2) 25- 15. Dam Khua Neng Niang Sial Cing (1) Sial Niang(ThangOm) Tuang Cin (Hangluah) (2) Dim Za Vung (Bawmkhai) (1) (2) (3) (4) (5) 26- 16. Ngai Khan Ciin Do Khan Mang Kham Khan Zam Cing En Ciin Zam Suan Thang Gin Kho Thang(Hangluah) Niang Suan Lian (Samte) Niang Do Vung (Bawmkhai) Do Khan Lian (Bawmkhai) Suan Ngaih Dim (Gangte)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) 27- 17. Vung San Kim Neng Zam Mung Cing Lawh Nuam Nung Suan Khual Cin Suan Kim Dal Sawm Tuang ==========================================================================================================================================================

26-

17.

18.

27-

28-


27-

26-

25-

24-

23-

18.

17.

16

15.

14.

13

(6) Cing Suan Kim

3. PAU KHEN MUNG Awi Khan Niang(Gangte) 1) (2) En Zam Kim Man Hau Lun

2. Sel Dam  3. Khup Kai  1. Dam Za En 1, Ngai En Niang(Tawmging) 2. Ciin Khan Man(Bawmkhai) (1) (2) (3) Cing Suan Niang Kai Do Lian Pau Khen Mung Gin Za Mung(Hangluah) Gin Kho Ciin(Hautual) Awi Khan Niang(Gangte)  (1) (2) (3) (4) (5) Niang San Mang En Lam Mung Thang Pian Sang Niang Deih Kim Mung Suan Khai ? Awi Lawh Nuam (Gangte) (Gualnam)  26- 16. (2) (1) Ciin Sian Len Pau Sian Tung 17.

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(7) Man Theih Cing

(3) Cing Tawi Dim

(8) Mang Sian Suum

(4) (5) Thang Sian Muang Ciin Nuam Vung

(6) Gin Sian Suut

25- 15. 1. Dam Khua Neng  26- 16 5. Zam Suan Thang Suan Ngaih Dim(Gangte (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) 27- 17. Vung Deih Lun Neng Sian Sing Pau Khan Tuang CingNgaih Lian Niang Lian Sian Khual Lian Van Dong Lian Muan Cing Do Khan Khual Man Hau Lun Vung Suan Ciin (Bawmkhai) (Tawmging) (Hangluah)  28- 18. Dim Tawi Nuam ==========================================================================================================================================================

28-

27-

- 120


25-

24-

23-

15

14.

13

25-

24-

23-

27-

16.

15

14.

13

17.

16.

26-

17.

26-

27-

2. Sel Dam  4. Awn Thang 1. Sial Za Niang(Bawmkhai) 2. Ciin Kho Niang(Samte)  (1) Khoi Za Ning Thual Thang(Buansing) (1) (2) Niang En Lian Thang Lam Mung Sian Cin Kham(Tungdim)

(2) Dam Khan Cin Niiang Do Ciin(Samte)(Buansing)  (3) (4) (5) Kham Do Mung Thang Deih Piang Man Lun Niang Ciin Za Mang(Buansing)    Cin Sian Tuang Kap Sian Sang

(6) Neng Lian Suum

(8) Mang Sian Tung

(9) Pau Ngun Suai

(10) Hau Lian Siam

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(7) En Suan Khai

2. Sel Dam  6. Kai Khua Tuan Vung Kho Cing(Bawmkhai) (1) (2) (3) (4) Dam Khan Nang Go Khan Cin Huai Suan Cing Thang Suan Zam Khawm Ngaih Cing(Manlun) Cing Lian Ciin(Kalate) Pau Lian Thang(Tungnung) Kai Lun Cing(Tongluai)   (1) (2) (1) (2) (3) Tuan Khen Mang Cing En Niang Tuan Suan Mung Cing Khan Lun Do Suan Niang Vung Suan Niang Thang Lian Thawng (Samte) (Tonsing)  (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (1) Nang Khan Thawn Nang Suan Kim Zam Zo Khai Cing San Vung Man Suan Hau Cing Cian Nuam Niang Deih Nuam Lun San Muang

- 121


27-

26-

25-

24-

23-

27-

26-

25-

24-

17

16.

15.

14.

13

17

16.

15.

14.

2. Kai Khua Tuan  4. Thang Suan Zam Kai Lun Cing(Tongluai) 1) (2) (3) Tuan Lam Piang Niang Deih Cing Cing Len Kim Niang Lam Vung Langh Lam Thang (Ngaihte) (1) (2) Zam Sian Sang Thang Kop Sian Khai (4) Cing San Man

(5) Cin Lam Niang

(2) Zam Sian Lun

(6) Niang Hau Dim

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(7) (8) (9) Cing Suan Nuam Cin Lawh Nuam Mung Sian Huai

(3) Lun Ngaih Lian

(4) Din San Nem

(5) Zam Ngaih Dim

 Pau Tung Thang

- 122

2. Sel Dam  7. Sial Za Cin Luan niang (Suankhup (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Dam Khan Pau Zam Khan Cin Gin Sian Thang Thang Khan Dal Gin Suan Lian Kham Khen Mang Langh Khan Khual Nang Za Mung Vung Khan Zam (1)Ning Ngaih Man Thang Khen Cing Zam Don Niang (Tangpua) (2) Cing Khan Man (Mantuang) (Gualnam)  (Mangvungh)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Niang Hau Lun Cin Khan Mang Khual Za Khai Cin Suan Mung Ciin Lun Dim Cing Lian Ciin Mang Sian Tuang Do Saan Nuam Hau Khan Mung Khawngnua (1) Thang Khan Cing(Naulak) (1)Khongnuai(Kachin) Vum Go Lian Go Gin Thawng Zam Nun Siam Lem Za Thang (Neekgen) (Kachin) (2) Hau Lam Vung( ) (2)Susuhlaing(Kawlte) (Gualnam) (Songput) (Philipinus) (Habup)  (3) Luan Lam Cing(Thatmun)   (9) (10) (1) (2) (3) (1) (2) (3) (4) Cing Sian Kim Dal Sian Suum Pau Sian Kop Zam Sian Huai Khai Sian Sang Pau Sian Mu Zam Khan Lun Pau Van Thang Pau Sawm Piang (1) Pau Khat Thawng


25-

2415.

14.

17.

16.

27-

14.

26-

24-

17

15.

27-

14.

25-

2415.

16.

25-

16.

26-

16-

7. Sial Za Cin  2. Zam Khan Cin 1. Ning Ngaih Man(Mangvungh) 2. Cing Khan Man( ) (1) (2) (3) Cin Khan Kim Niang Lian Vung Vung Suan Niang Thang Kim Thang Law ( ) Kanpalet

(3) Niang Saan Cing

(4) Zen Ngaih Mang Langh Khan Khai (Gualnam) (1) Zam Sian Nem

(4) Ning Kho Hau

(5) Kap Khan Mung

(12) Thang Sian Kip

- 123

(13) Niang Sian Lian

(9) (10) Pau Khawm Thang Cing Muan Nem

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(6) Niang Man Cing

(7) (8) Nang Thawn Tuang Cin Sian Mung Niang Sian Huai (Hatlang) 

(2) ThangLemMung

(5) Pau Sian Hong

(11) Zen Ngaih Huai

)

(3) Nem Sian Suang

(4) Gin Za Thawn Van Za Len (  (1) CingSaanDim

(2) ManSaanKim

7. Sial Za Cin  3. Gin Sian Thang Thang Khen Cing (Mantuang (1) (2) (3) Niang Tawi Nuam Cing Khan Lun Cin Muan Tung Kap Do Khup(Zahlangh) Suan Thawn Thang(Samte) Vung Za Don(Tawmging)

7. Sial Za Cin  4. Thang Khan Dal Zam Don Niang(Gualnam) (2) (1) Cin Sian Khai KaiZaThawng


22-

21-

13.

12

11.

1. Kai Za Thang  3. Neng Khan Suan  (1) (2) Niang Deih Lun Thang Kim Mang

(3) Thawng Muan Thang

 Thang Khen Suum  Lun Sian Nuam

 4.Thang Suan Kap  (1) (2) Zam Muan Cing Thang Khan Sing

(3) Pau Muan Piang

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(7) Khan Lian Mang

- 124

(3) (4) Hau Deih Kim Zam Sian San Hoih

(8) (7) Man Ngaih Zam Tuan Sawm Sing Zam Khan Pau (Bawmkhai)

 5. Kham Suan Lal  (1) (2) Suan Zun Ong Niang San Mawi

Pu Cial Vial (1) (2) Cial Tel Phawng Kai (1) (2) Ngul Khai Awn Lam   (1) (2) (3) (4) Tel Dai Lo Vial Zen Hat Go Lam Khup Niang Man(Samte) Lam Dim( ) Lam Za Vung (Dopmul)  (1) (2) (3) (4) (5) Khai Za Thang Ciin Ngaih Cing Niang Kho Don Go En Thang Tuan Khan Suan Ning Ngaih Niang(Suante) Dam Neng(Buansing) Nian Khan Cing (Mate) Daw Than Yin(Kawlte)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) Lo Khan Pau Kham Khen Dal Neng Khan Suan Thang Suan Kap Kham Suan Lal Sawm Suan Thang (1)Nan Zuh Maw(Shante) Mang Suan Lun Niang Ngaih Don Than Yin Thi Ning Len Nuam (1)Niang Ngaih Lun(Mate) (Samte) (Manlun) (Kawlte) (Guite)    (1) (2) (3) Thang Khan Mang Dal Suan Mung Niang Theih Lian

Pu Phawng Kai’ suan leh khakte

23-

14.

17.

24-

2718.

15.

28-

15.

25-

2516.

16.

26-

17.

26-

27-


24-

23-

26-

25-

24-

27-

26-

25-

24-

14.

13.

16.

15.

14.

17.

16.

15.

14.

16.

15.

26-

17.

25-

27-

1. Tel Dai Lo  4. Go En Thang Nian Khan Cing (Mate) (2) (1) Lo Khan Cin Ngai En Vung

(3) Thang Sian Muang

(3) Go Suan Mang Cing lam Nuam(Thawmte)  Thang Ngaih Sian

1. Tel Dai Lo  5. Tuan Khan Suan Tawng Yin(Kawlte) (1) (2) Lo Khan En Thang Sian Sang

1. Ngul Khai  3. Hat Go Lam Za Vung(Dopmul) (1) Vung Za Nian Khual Do(Buansing)

(4) (5) Man Go Ciin Cing Deih Lian Maung Aung(Falam)

(4) Myint Myint Thwe

(7) Go Sian Sang

(8) Ning Huai Cing

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(6) Hau Khan Khai

(8) Pau Suan Khai

(5) Vung Ngaih Lun

(5) Cing Huai Kim

(7) Suan Lian Mung

(4) Vung Sian Cing

(6) Nang Go Niang

(2) Thang Khen Kham (1)Nian Man Vung( )(2) Man Khan Cing(Thangman) (1) (2) (3) (4) Vung Lian Cing Go Lian Pau Thang Kho Pau Thang Lam Tuang Sian Suan Tang Man Nuam Mang (Tawmging) (Haunung) (1) (2) (3) Kham Vai Mang Cin Kim Mung Nuam Saan Lun

- 125


23-

22-

14

13.

12.

16.

24-

26-

17.

15.

27-

14

25-

24-

17.

15.

27-

14

25-

2415.

16.

2516.

26-

26-

(3) Dal Khan Khual Pau Mun Niang(Buansing)  Ciin Sian Siam

(4) Man Don Cing

(4) Do Hau Man Nyo Maung(Khalkha)

2. Phawng Kai (1) Ngul Khai

(2) Pau Khan Thang Niang Lam Dim(Buansing)  Thang Muan Khai

(3) Pau Suan Khup

(3) Lam Sial Do Don Ngaih Cing(

1. Khai Cin  2. Lam Hen Thang (1) Pau Suan Mung Man San Nuam(Samte)  Thang Deih Cin

(2) Kap Suan Thang

(2) Awn Lam  Khai Cin Nuam Za Don(Suante) (1) (2) Lam Pau Lam Hen Thang Niang Khen Cing(Gualnam) Man Ngaih Ciin(Khumvungh) (1) (2) Don Go Vung Cin Khan Sum Thang Khen Kap( ) Dim Ngaih Man( ) (1) (2) Pau Sian Lian Cing Sian Huai

1. Khai Cin  3. Lam Sial Do (1) Cin Za Mung

)

(7) Cing Suan Niang Gin Za Vungh (Naulak)

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(5) Do Sian Khai

(6) Don Do Niang Thein Thun(Kawlte)

- 126


22-

21-

20-

13.

12.

11.

10.

Pu Vum Ngaih’ suan leh khakte

23-

16.

14.

26-

17.

24-

27-

18

15.

28-

19

25-

29-

(3) Kap Sawm Mung

2. Suah Eng (1) (2) Vum Ngaih Cian Kho  Eng Awn (1) (2) (3) (4) Ling Thang Tun Son Vial Luan Ngaih Ngul  Awn Kai (1) (2) Thang Khua Kham Thang Hau 1.Ning Kho Dim(Lethil) 1.Nung Za Khawl(Mate) 2.Cing Za Khawm(Buansing) 2.Dim Go(Buansing) (1 ) (2) Kai Suan Thang Dai Khan Suan Dim Ngaih Niang(Thawmte) Khawm Ngaih Lian(Manlun)  (1) (2) (3) Kham Khan Langh Ning Ngaih Mang Go Vungh Thang Ngai Man Cing(Thawmte) Ning Kho Hau(Tawmging)  (1) (2) (3) Thang Biak Man Suan Tuan Pau Suan Muan Sang Cing Sian Niang(Buansing) Cing Lun Ngai(Kawngte)  (1) (2) Langh Mun Phung Cing Nun Nem Langh Sian Pil

2526-

15 1. Thang Khua Kham  16 2. Dai Khan Suan Khawm Ngaih Lian(Manlun) (2) (1 ) 17. Kham Suan Pau Langh Suan Piang Hau Sawm Vung(Naulak) Khin Nyo Myint(Kawlte) 27-

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(5) Thang Khan Lian

(3) Khan Za Thang 1. Nawn Cing(Mate) 2. Man Khan Niang(Samte)

(4) Zam Khan Mung   Sian Deih Piang

(4) Khawm En Niang

- 127


242526-

27-

18.

3. Zen Za Lang 1. Mang Khan Cing(Tungdim) 2.Huai Suan Vung(Buansing)  (1) (2) (3) Hau Lian Thang Cing Lam Niang Sian Khan Cing Dim Ngaih Lun Cing (Buansing) Cin Thon Khai (Hatzaw)  (1) (2) (3) Langh Lam Lian Lian Lam Vung Kap Sian Mung

2. Kham Khan Nang Vung Ngaih Lian(Mate) (1) (2) (3) Khawl Ngaih Sian Hau Sian Mung Pum En Tuang Thang Gin Kap(Mate) Awi Zam Kim(Suante) Thang Zam Cing(Mate)   Nang Sian Lian

(4) Pau Cin Thawn Vung Ngaih Nuam (Ngawn)   Langh Muan Sang

(4) Thang Pian Khup Niang Ngaih Cing(Tawmging)  (1) Vung Sian Muan

(6) Vung Suan Cing Swe Naing Aung(Kawlte)

(6) Tuan Cin Mang

(7) Nang Khen Kap

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(5) Dai Dal Khual

(2) Nang Sian Piang

(5) Thang Ngaih Lun Khup Lian Mang(Sukte)

14 1. Awn Kai  15 2. Thang Hau (1) (2) (3) (4) 16 Kai Cin Thang Kham Khan Nang Zen Za Langh Kai Do Pau 1.Cing Khan Nuam(Buansing) Vung Ngaih Lian(Mate) 1.Hau Siuan Vung(Buansing) Niang Do Mang(Bawmkhai) 2.Ciin Suan Cing(Tawmging) 2.ManKhanCing(Tungdim)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) 17 Go Nem Cing Hau Khan Pau Man Ngaih Lian Hau Do Lian Suan Sian Thang Khawl LianCing Zam Kho Thang Kham Khan Mang Pum Min thang Man Khan Lian Nu Vung Kham Lam Thang (Thahdo) (Buansing) (Tungdim) (Lianzaw) (Tawmging) (Mantuang)    (1) (2) (3) (4) (1) (2) (1) (2) Thang Kim Khai Nuam Lawh Lun Mung NgaihThang Cing Sian Niang Cing Nem Niang Khup Lam Dim Cing Lam Lun Thang Khan Langh

28-

18.

16.

28-

16.

26-

26-

17.

17.

27-

18.

27-

28-

- 128


27-

26-

25-

14

17

16

15.

18.

24-

28-

12.

15

2213.

25-

2314

16.

2415.

26-

2516

17.

26-

17.

27-

27-

2. Thang Hau  4. Kai Do Pau - Niang Do Mang(Tawmging) (2) (3) (1) Go Deih Kim Hau Lam Mung Thang Suan Khai (4) Suan Khan Tuang

1. Awn Kai  3. Khan Za Thang - Non Cing (Tawmging) (1) (2) (3) Gin Khual Thang Khan Dal Go Khan Niang Vung Ngaih Lian (Mangvungh) Gin Go Thang(Tawmging)  (1) (2) (3) (4) Thang Do Mung Thang Lian Khup Niang Lian Cing Suan Sawm Nang CingNgaihHau Sian Suan Thang (Thawmte) (Khuptong)  Dal Khawm Tuang

 Thang Deih Cin

(9) Ning Khen Lun Vung Thang Tung Mang (Tongluai)

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(8) Nang Khan Thang NiangKhan Man (Tawmging)  Dal Kip Pau

 Zen Khan Mang

- 129

(2) Dai Za Thang 1.Niang Khua Zen (Gualkha), 2.Awi Zam Cing(Suante) (1) (2) (3) (4) Go Suan Thang Ngai Ngaih Niang Kai Khua Cing Cin Za Mung Man Khan Vung(Gualnam) Gin Za Thang(Songput) Ham Bim(Matupi)

(6) (7) Khual Kim Khan Mang Thang Sian Niang

(5) Vung Tan Lun Cing

(5) Niang Lun Cing

1. Eng Awn (1) (2) (3) (4) Ling Thang Tun Son Vial Luan Ngaih Ngul  Suak Vungh (1) Kham Za Thang (1) (2) (3) Vungh Khua Tuan Dong Za Cin Ning Za Niang Awi Do Niang 1. Ciang Ngaih Cing(Thawmte)2.Ning Khua Niang  (2) (3) (4) Niang Deih Lun Niang Ngaih Vung Thang Khan Man (1) Don Ngaih Huai


23 - 13. 24 - 14 25 - 15

26 - 16.

23 - 13. 24 - 14. 25 - 15.

26 - 16.

27 - 17.

25 - 15

26 - 16.

27 - 17.

(3) Mung Sian Kap

(3) Tuan Sian Mung Cing Kho Mang

(4) Zen Go Thang

(4) Kham Khan Khup Cing Suan Ciin

(5) Go Khan Cing

(5) Am Sian Mung

(6) Nian Khua Vung

(3) (4) (5) Neng Suan Kham Nial Ngaih Lun Dim En Vung Man Do Ciin(Tawmging)  (3) (4) (5) Go Sian Piang Thang Pian Mung Khai Muan Tuang

(3) Neng Suan Gin NingSuan(Thawmte)

3. Vial Luan  Awn Hau  Gin Khua Tuan Luan Ngaih Cing(Manlun)  (2) (3) (1) Niang Khua Ciin Ning Ngaih Cing Hau Za Thawn Go Khan Suan(Manlun)

(2) Niang San Nuam

4. Ngaih Ngul  Awn Kim (1) (2) Thang Go Gin Tuan Vung Ngaih Cing(Thawmte)  (1) (2) Kim Pau Ning Do Cing

(1) Cing Lam Lun

3. Neng Suan Gin NingSuan(Thawmte)  (1) (2) Kim Khan Thang Zam Kap Lian Ciin Sian Cing Niang Za Cing  (1) (2) Suan Deih Vung Nang Muan Mang

(8) Niang Zam Lun

(9) Tuan Kim Thang

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(7) Thang Khua Man

(6) Dai En Niang Zam Lam Thang(Suankhup)

- 130


27-

26-

25-

24-

23-

22-

21-

20-

27-

26-

25-

27-

26-

18.

17.

16.

15.

14.

13.

12.

11.

10.

17.

16.

15.

17.

16

25 - 15

28-

3. Neng Suan Gin NingSuan(Thawmte)  2. Zam Kap Lian Niang Za Cing ( )  (2) (1) Suan Sian Lun Zen Ngaih Nem

(4) Cing Sian Nuam

(4) Gin Deih Piang

(5) Huai Ngaih Lian

(5) Huai Ngaih Sian

(6) Gin Sian Muan

(6) Khai Khan Khual

(3) Cing Deih Man

3. Neng Suan Gin  3. Tuan Sian Mung Cing Kho Mang( )  (1) (2) (3) Suan Nem Don Suan Ngaih Niang Vung Huai Kim

(4) Lut Dam

Suah Eng  1. Vum Ngaih

(3) Tun Phung

(2) Tawn Khup (1) Tual Vum

(2) Vial Hil

(2) Lam Hen

(3) Kam ZaThang

2. Cian Kho (1) Eng Vial  Kho Tawn (1) Hen Tual 

(2) Cin Za Do

(1) Khup Tual (1) Tual Za Cin  Tual Cin Pau  Cin Than Mung

(2) Tual Khua Zam

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(7) Cing Kham San

(3) Hil Thawng (1) Khan Pau

- 131


27-

26-

25-

24-

23-

22-

26-

25-

24-

23-

22-

21-

18.

17.

16.

15.

14.

13.

12.

16.

15.

14.

13.

12.

11

(2) Vungh Thawn

(2) Sim Thawng (1) Kam Kho Zam

(2) Luan Sin

(2) Gin Song

(3) Khup Kam (1) Tual Neng

(2) Gin Langh

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(3) Dam Ngul

- 132

2. Lam Hen  2. Luan Sin (1) (2) Lai Thuang Thawng Ngul  Gin Thawn Te Meng, Chumii, Tha Neih Thuaii) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Go Cing Thang Za Gin Nian Khan Cing Thuang Za Pau Nang Za Mung Par Sang Suan Khua Thang Awi Khan Niang Luan Ngaih Cing(Buansing) Cingpi Lal Zuih Thangi Awi Ngaih Cing  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) Thang Khen Mung Thawn Cin Mang Van Lal Muan Cing Cing Khan Vung Vung Khan Suai Niang San Cing Kam Sian Thang Cing San Nuam(Mangvungh) Dim Hau Cing(Suante) Cin Khan Kham(Buansing)   (1) (2) (3) (1) (2) (3) (4) Gin Sian Tuan Ciin Zam Cing Cing Khawm Lun Gin Za Kham Tuan Sian Tuang Cing Sian Nem Mang Lian Sum

Cian Kho  2. Lam Hen (1) Cian Lai  (1) Hen Tual (1) Lai Kho Gin  Thawn Sing

Pu Lam Hen’ suan leh khakte

28-


25-

24-

23-

22-

26-

25-

24-

23-

22-

27-

26-

25-

15.

14.

13.

12.

16.

15.

14.

13.

12.

17

16.

15.

Gin Thawn  (4) Thuang Za Pau Cingpi  (1) Thawn Za Khup (2) Parii

(2) Pau Za Cing

2. Lam Hen  Luan Sin  Thawng Ngul  Gin Khua Thang  Thuang Za Gin

2. Lam Hen (3) Dam Ngul  (1) Hen Thuam  (1) Ngul Thawng

(2) Khual Za Neng  (1) (2) Gin Za Dal Gin Pum

(5) Nang Za Mung Lal Zuih Thangi  (1) Lim Thangi

(3) Tual Gin  (1) Neng Khua Gin

(5) Sin Neng  (1) Ngul Lam

(2) Cin Zam

(3) Dal Cin Thang

(6) Vung Khua Zam

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(4) Cing Ngaih Lian

(4) Zam Dal  (1) (2) Ngul Za Cin Thang G Thang

(2) (3) Thawn Lian Kham Gin Muan Thang

(2) (3) Neng Za Kham Go Niang

- 133


2112.

11.

23-

22-

25-

24-

23-

14

13.

12.

15.

14.

13.

Cian Kho  3. Tun Phung (1) Vung Luai

(4) Cing Ngaih Niang

(4) Vung Kho Ngai Kai Cin(Vunghhil)

(7) Niang Za Cing

(8) Zel Thawng

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(7) Mun Cing Gen Kai (Tawmging)

(6) Ngaih Vung

(6) Suum Khan Cin Go Za Gin

(3) Dam Za Nang

(7) Khawl Za Vung

(2) Khai Za Kham  Kham Khan Gin

(6) Cing Kho Man

(5) Man Go Vung D(Tawmbing)

(5) Tual Khan Thang Khu Mi(Vuite)

(5) Nian Hoih Cing

(4) Ai Khan Pau

(3) Sin Kho Kam Khawl Don(Tawmging)

(2) Thuang Kho Pau Pum Vung(Chongluai)

(3) Kam Lian

(3) NingMan

(1) Phung Tuang Thon Don(Sonna)  (1) Lian Vung Tun Cin(GUalnam)

(2) Ning Ngaih Cing

(2) Thang Lian

(2) (3) Lian Za Kham Hoih Cin Lal Muan Cing(Tawmging)

Tun Phung  4. Zel Vungh (1) Phung Kam  (1) Vungh Za Cin (1) Cing Za Tan

Neek Khup  5. Kham Go Tual Cing(Valte) (1) Khup Za Cin Khoi Nem(Vuite)

(2) (3) (4) (5) (6) Neek Khup Sawn Dim Zel Vungh Zel Sin Lai Cin (1)Ciang Lian Niang Dim (2)Ning Khawl (Tangpua)  (2) (3) (4) (5) Cing Vung Thawng Don Nem Cing Kham Go Phung Tual(Vaphuk) Tual Kho Thang(Tawmging) Tual Cing(Valte) Kham Aai

Pu Tun Phung’ suan leh khakte

2213.

14.

23-

24-

24-

15.

15.

25-

16.

25-

26-

- 134


25-

24-

23-

25-

24-

23-

22-

26-

25-

24-

23-

15.

14.

13.

15.

14.

13.

12.

16.

15.

14.

13.

4. Zel Vungh  2. Thang Lian  (1) Kam Pau  (1) (2) Lian Khan Thang Thang Suan (3) Muang

(2) Thuam Za Cin  (1) Cing Kho Vung

4. Thang Dong Phal Thiang(Gangte)  (1) (2) Pum Zel Ning Vak Muan Kim Thang Kho Gin Ging Mang

(3) Man Kho Niang (2) Pau Khan Lian

(3) Thian Min Ngaih Biak Cing

(4) Neng Gin

(4) Lian Lal Muan

3. Tun Phung  5. Zel Sin  (1) (2) (3) (4) Kai Lian Khawl Man Cin Za Kham Thang Dong Cing Pum(Tawmging) Pau Vungh(Khuptong) Ngai Kham(Valte) Phal Thiang(Gangte)  (1) (2) (3) (4) (5) Niang Vung Sin Kho Tual Man Tel Kham Za Khual Dim Za Ngai Thang Dong(Gangte) Zam Za Thang(Tawmging) Cin Kham

5. Zel Sin  3. Cin Za Kham Ngai Kham(Valte)   Lian Za Thang Phung Za Lam(Tawmging)

(6) Go Za Dal

(8) Nei Za Ciin Lian Za Thang

(6) Ngen Ngaih Vung

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(5) Goih Khan Man

(7) Thian Khan Cing Thangpi(Tawmging)

- 135


22-

12.

(9) Thangpari

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(5) Ning Za Niang

(7) (8) Thian Khan Mung Niang Za Hoih

13.

(4) Goih Thian Muan

(6) Zam Khan Hau

23-

(3) Ngai Muan Kim

(5) Go Za Pau

14.

(2) Man Neih Cing

(4) Cing Za Mawi

24-

14.

2. Vungh Pum Phai Kho Ciin (1) Niang Za Hau

(3) Ngai Thiang

15.

24-

15.

(2) Pum Za Thang

25-

2514.

3. Kam Thang Man Tawi (1) Ning Kho Ciin

3. Tun Phung  6. Lai Cin Niang Dim(Tangpua) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (1) Khup Gin Vung Pum Kam Thang Thang Khua Pau Phung Pau Khawl Man Ngai Kho Cing Vung Za Ngai(Tangpua) Phai Kho Ciin Man Tawi Gin Kho Ngai Khawl Ngai  (1) (2) (3 ) (4 ) (5) (6 ) (7) (7) Vungh Za Lian Vungh Thuam Vung Za Cing Pum Kho Zam Gin Za Man Kam Min Thang Nian Za Cing Ngai Hoih Cing Man Ngai Non Vung Khawm Kho Sik Gen Za Niang Thawn Cin Suum Za Thang

24-

14

24-

(7) Cin Lian

(8) Ning Ngaih Lun

(7) Man Khan Cing

(6) Pau Kho Man

(6) Pau Lam Vung

15.

(5) Niang Ngaih Lian

(5) Cin Kho Zam

25-

14.

(4) Zam Thian Muang Ginpi

(3) (4) Thang Za Khual Cin Khan Niang Man Thian Kim

24-

15.

(3) Cing Za Vung Lam Za Kam(Gangte)

4. Thang Khua Pau Gin Kho Ngai (1) (2) Pum Za Lam Cin Do Pau Hebem(Haukip)

25-

5. Phung Pau Khawl Ngai (1) (2) Pum Za Lian Cin Za Kap Niang Khan Nem(Khuptong) Niang Kho Hoih

- 136


21-

20-

25-

24-

23-

22-

21-

20-

25-

24-

23-

22-

21-

12.

11.

10.

15.

14.

13.

12.

11.

10.

15.

14.

13.

12.

11.

(1) Thawng Kho Siam

Cian Kho  3. Tun Phung  8. Zel Thawng (1) Khawl Za Cin

Suah Eng  Cian Kho  4. Lut Dam 

(2) Thawng Tun Thawng Cing (2) Tuan Khan Suan

(4) Let Khua Gin

(3) Zam Khan Niang

Suah Eng  Cian Kho  Eng Vial  2. Vial Hil  Thuang Khua Thang  (1) (2) (3) Hil Cin Khup Khua Thang Vungh Do Khup

22-

(5) Thang Vum

(6) Gin Hang

(7) Hil Za Kham

(9) Pau Thian Lal

(10) Khol Cin Thang

(11) Mun Tung Nung

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(8) Thang Za Kap

- 137


25-

24-

23-

22-

21-

20-

19-

18-

17-

15-

15.

14.

13.

12

11.

10.

9.

8.

7.

6.

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

- 138

NEIH PHUNG’ SUAN LEH KHAKTE (Saizang) Do Thuk (Pu Do Thuk ute nih Do Tung leh Do Lun galin si ci uh hi.)  (2) (1) Luah Mang NEIH PHUNG   Kai Cin Thuk En Pu Kai Cin pen Tawmging Hausamang leh Gualnam Hausamang kibuaina hangin a zi leh a ta kithatin, amah  suakta in, Mal gamah va tai-in a zi, a ta’ luangman beh taangin kingenin, logam ciing 2 hong pia hi, ki ci hi. Phung Lut (1) (2) (3) (4) En Vial Hong Tel Cin Kham Gen Luan      Lut Lam Suan Zel Lut Kim Lut Pau  Vial Ngulh  Lam Kho Pau (1) (2) Kim Zen Cing Ngul Khan Thang Vungh Do Pau(Zuisang) Thuam Sen Vung(Halkik)   (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) Pau Do Khai Niang Khawl Man Ciin San Nuam Cing Sian Huai Cin Kim Khan Sian Mung Suan Do Lian Vungh Suan Dal Don Len Kim Kam Deih Pau Suan Sian Sang


24-

23-

25-

24-

23-

22-

21-

20-

19-

15.

14.

13.

15.

14.

13.

12.

11.

10.

9

(Saizang)

25-

 5. Thang San Aung Kam Lian Cing(Gualnam) (1) (2) Zo Ngaih Khawl Langh Khawl Cing

(3) Vung Khan Man

(4) Vungh Sian Sang

Phung Lut  2. Hong Tel  2. Suan Zel (2) (3) (1) Tel Khup Lam Pau Tun Za Langh  (1) (2) (3) Zel Khua Vungh Pau Lian Tual Za Khen Niang Kho Zam(Hatlangh) Vum Kho Ning(Songlam) Cin Niang(Tawmging)  (1) (2) (3) (4) Khup Lian Thang Pum Khan Kam Langh Zam Cing Ngul Cin Khai Zen Khan Niang(Gualnam) Lian Man Cing(Gualnam) Khup Za Gin(Gualnam) Kim Mang(Hatlangh)   (2) (3)  (1) Vung Kho Tual Zo Suan Cing Langh Go Niang Ning Ngaih Don Awi Khan Kam(Tawmging)

Zel Khua Vungh  4. Ngul Cin Khai Kim Mang(Hatlangh)  Zo Sial Kim

(7) Khen Ling Lo Thang

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

 Zo Sian Cing

 7. Khen Ling Lo Thang

(5) Pau Dot Mang

(5) (6) Thang San Aung Go Za Vung Kam Lam Cing(Gualnam) Dal Khan Thang(Gualnam)

(4) Ngul Cin Khup

(5) Pau Biak Mung

- 139


24-

23-

22-

25-

24-

23-

25-

24-

23-

22-

15.

14.

13.

12.

15.

14.

13.

15.

14.

13.

12.

(Saizang)

25-

2. Pau Lian Vum Kho Ning(Songlam)  2. Thawn Dai Thang Kim Langh Vung(Tawmging) (1) (2) (3) Lian Gin Kham Ning Khan Niang Cing Zen Lun

(4) Dal Khat Kap

(4) Nang Sian Cin

(5) Thang Sial Lian

(5) Dal Sian Mung

(6) Niang Sian Pau

(6) Mung Sian Lian

(7) Ning Do Kham

(7) Suan En Khai

 (3) Vum Deih Hau

- 140

(11) VungNgaihSaan

(5) Man Zen Vung

(4) Ngul Sian Cing Langh Za Cin(Tawmging)

(4) Cing Sian Piang

(3) Vung Kho Za Tuan Dim Sian Ngai(Zuisang)

(10) Cing Gin Kim

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(2) Dal Sian Dongh

(8) Tuan Sian Sang

(8) (9) Ciang Suan Thang Sian Khan Thang

Tel Khup  2. Pau Lian Vum Kho Ning(Songlam) (2) (3) (4) (5) (1) Khup Do Dal Thawn Dai Thang LamZaCiang AwiDonCing Go En Vung Cing Ngaih Lun(Tawmging) Kim Lang Vung(Tawmging) Lian Za Khup(Gualnam) Khai Suan Thang(Tawmging) Vum Do Lian(Gualnam)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) Ning Do Man Cing Sian Nem Ciang Sen Niang Dal Gel Cing Lian Deih Piang Cing San Tung Mung Kop Sian

Tel Khup  3. Tual Za Khen Cin Niang(Tawmging) (1) (2) Khup Dal Thawng Khan Vum Cing Ngaih Don(Gualnam)  (2) (3) Khen Khen Lian Pau Do Kam (1) Khen Za Khai

(1) Khen Zam Mung


(Saizang) 11.

14.

21-

24-

15.

12.

25-

12.

22-

2213.

13.

23-

14.

23-

24-

(5) Lun Deih Huai

(6) Hau Ngaih Lian

(8) Tual Zam Suang Kam Vung(Songlam)  (1) (2) Cing Leng Kim Dim Lawh Sian

- 141

(3) Dal Kap Mung

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(4) Langh Sian Pau

(5) Dim Deih Kham

(5) Niang Do Lun

(3) Kam Do Hau

(4) Mung Suan Cing

(4) Pau Cin Kam Ciin Cian Ciang

Suan Zel  2. Lam Pau (2) (1) Khup Za Ning Zel Za Kam  Pau Than Thang Niang Langh Vung  (1) (2) Cing Ngaih Nuam Ning Khan Khual

(3) Lun Ngaih Man

(3) Tun Za Dal (2)Zuan Don Cing(Bawmkhai)

Lam Pau  3. Tun Za Dal 1.Thuam Za Ning(Tawmging) 2.Zuan Don Cing (Bawmkhai) 3.Ning Tual Cing(Gualnam)  (1) (2) Ning Khan KhawmCiin Sen Dim

(2) DalLenThang

(6) (7) Pau Gin Piang Thang Oih Cing Ning Don Man(Halkik) Nang Do Mung  (3) KhamSianLangh (1) CingTawiNuam


25-

24-

23-

22-

11.

15.

14.

13.

12.

(Saizang)

21-

14.

12.

24-

12.

22-

2213.

13.

23-

14.

23-

24-

Lam Pau  4. Pau Cin Kam Ciin Cian Ciang( )  (2) (1) Thang En Hau Ning Tawi Cing

Suan Zel  3. Tun Za Langh (1) Vung Heh Cing Cin Kho Langh (Zuisang)

(3) (4) Do Khawm Cing Pau Do Lian

(4) Dawla Kyaw

(2) Lun Sen Cing

(2) Pau Khan Vum

(3) Kam Sian Dongh

(3) Thang Sial Hau

(4) Zen Kip Ngul

- 142

(10) Joh Lal Than Cuahi

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

 5. Niang Do Lun   (1) Kam Tual Do Pau Zen Zo(Halkik)  (1) Dal Kim Lian Sing

(9) Zo Sian Mang Khup Suan Cin (Songput)   KhupGinKhai

(9) MyMoe Kyaw Aung

(7) Pau Suan Thang Niang Khan Don

(8) Muang Tan Dawla Kyaw

(6) Khup Za Tan Ning Cin

(7) Lal Tha Mawii

(8) Cin Za Go Cing Ho Nuam (Kawlte)

(6) Tan Suan Maw

(5) Cin Khan Lian (1)Khawl Lian Thangi (2)Lal Lin Puii

(5) Khup Moe Kyaw

(2) (3) (4) Khup Za Ciin Zel Khan Khup Dim Khan Mung Cin Khen Pau Cing Lian Niang Do Cing (Songput)  (Tawmging)  (1) (2) (3) Cing Ngaih Ciang Ciang Khan Lun Langh Theih Lian Vungh Sian Thang

Tun Za Langh  5. Cin Khan Lian 1.Khawl Lian Thangi, 2.Lal Lin Puii (2) (3) (1) Cing San Vung Cing Lam Mang Langh San Ong


2213.

12.

(Saizang)

23-

20-

19-

25-

11.

10.

9.

15.

14.

21-

12.

24-

22-

13.

15.

14.

23-

24-

25-

Tun Za Langh  6. Khup Za Tan Ning Cin( ) (1) Cing Sian Vung (2) Dawl Khan Lian

(8) Dim Khua Thang Niiang Do Cing (Tawmging)

  Khup Gin Khai

- 143

(4) Pau Za Cin Thang

(9) Zoo Sian Mang Khup Suan Ciang

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(3) Don Ngaih Lun

(5)

(6) Cin Za Go Ciin Go Nuam (Kawlte)  (2) Cing Ngaih Hau

(7) Ning Nuam

(7) Pau Suan Thang (Kawlte)

(1) Cing Do Mang

(6) Cing Zen

(3) (4) Cing Do Niang Thawng Gin Tung Nang Khan Dal Cing Khan Man (Songput)   Cin Ngaih Niang

(5) NuamVung

(6) Gin Thawng Song Za Vungh(Songput)

(4) Huai Zel

(4) Zel Langh Song Lian(Gualnam)

(5) Vung Suang Kai Ciin(Tawmging)

(3) Zel Niang Khen Kho Pau(Kik-kai)

 Suang Don Cing Thong Kho Vungh (5) Niang Ngaih Lun Kim Khan Kam (Gualnam)

(4) (5) Dim Za Niang Zen Dim Hang Za Khup(Tawmging) Thong Za Nang(Halkik) (4) Ning Lam Mang Gin Khan Kam (Songput)

(3) Ning Gin Kim

(3) Tun Man Nian Man((Gualnam) (3) Awi Za Ciin Lian Khan Dal (Sukte)

Phung Lut  3. Cin Kham (1) (2) (3) Lut Kim Song Tun Vial Thuam  (1) (2) Kham Khai Tun Khua Thang Ngai Vei Cing(Halkik) Ngai Kho Dim(Gualnam)  (1) Ciang Za Ning Tun Lam(Hatlangh) (1) Khai Khan Thang

(2) Kim Khua Pau   (2) Cing Lian Vung Lian SianThang (Songput)

(6) Thawn Za Niang Khup Ngaih Niang  (1) (2) Man Lawh Cing Ning Kim Nuam


2112

11.

(Saizang)

22-

13.

12.

23-

Lut Kim  2. Tun Khua Thang Ngai Khua Dim(Gualnam) (2) (1) Kim Za Nang Tual Pau Ciin Za Dim(Gualnam) Cing Khua Don(Gualnam)  (1) (2) Dim Khan Niang Ciin Khan

2213.

14.

23-

14.

24-

24-

15.

(4) Thang Deih Cing Kim Khai (Malneu)

(5) Cing Khan Dim

(5) Ning Khawl Cing

(6) Ciin Ngaih Lun

(3) Dong Tawi Lun

(6) GinKhanMung Aye Aye Thein(Kawlte)   Don Za Cing

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(5) Langh Khan Dal Cing Sian Huai(Gualnam)  (1) (2) Lian Sian Dim Pau Sian Lian

(4) (5) Cing Don Vung Cing Sian Zam Vung En Nang(Gualnam) Zam Cin Dal(Gualnam)

(3) Khai Khua Gin Cin Zen Thang(Songput)

(3) Cing Lun Vung Lian Kham(Malneu)

25-

(4) Nang Khan Kam

2. Tun Khua Thang  2. Tual Pau Cing Khua Don(Gualnam) (1) (2) (3) (4) Thang Suan Kap Vungh Do Thang Dim Khan Lun Ciin Zam Cing Kap Za Niang(Hatlangh) Thang Za Mung(Malneu)  (1) (2) (3) (4) Don Lam Cing Pau Suan Mang Vung Sian Huai Lun Sian Mang

2223-

14.

12. Tun Khua Thang  13. 3. Khai Khua Gin Cin Zen Thang(Songput) (1) (2) (3) Thang Do Lian Nang Khen Langh Dim Khan Man 24-

- 144


23-

22-

21-

24-

23-

22-

21-

20-

14.

13.

12.

11.

14.

13.

12.

11.

10.

(Saizang)

24-

(3) Niang Hau

(3) Langh Ngaih Vung

(4) Vung Za Tuang

(5) Langh Khan Cing

(6) Suang Do Cing

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(2) (3) (4) Khai Za Cin Langh Don Cing Vung Sian Niang Niiang Za Vung(Thatmun) Pum Za Kham(Gualnam) Thang Za Pau(Tawmging)  (1) (2) (3) Suang Lian Kim Thawng Khan Suan Don Sen Mang

(2) Thang Do Khup

Cin Kham  Lut Kim  5. Vung Suang Kai Ciin(Tawmging)  (1) Suah Za Nang Daw Nun Sein(Kawlte)  (1) (2) Suang Mang Thang Sian Mung

Lut Kim  6. Gin Thawng Song Za Vung(Songput)  (1) Ciang Za Ciin (2) Khai Za Thang  (1) Thawng Boi Thang

- 145


21-

20-

12.

11.

10.

14.

Cin Kham  2. Song Tun Zui Ning (1) Kham Langh Vial Khoi(Gualnam)  (1) Tun Za Kap

(4) Lam Zam Zo Khua Cing(Malneu)

(10) CingSianVung CinSianPau (Munsuang)

- 146

(7) Zam Khan Langh Gin Za Dim (Gualnam)   (4) (5) (6) Ciin San Dim Langh Deih Vung Langh Tual Khai Pau Gin Sian Khai Suan Khan Lian (Gualnam)

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(3) Cing Nuam Lian

(6) Thang Khan Zen Nang Pian Khup (Kik-kai)

(5) Ning Zen Khup Khua Thang(Malneu) (5) Tun Za Khai

(1) Khoi Nuam Hau

(2) Gin Khan Man Khai Khan Mang (Kik-kai)

(9) Tuang Khan Khup Man Sian Dim (Gualnam)

(8) Cin Suan Kim

(8) Zen Za Dim Gin Lian Pau (Malneu)

(7) Vung Huai Mang

(7) Ciin Suan Thang

(6) Dim Khan Nuam

(6) Vung Ngaih Lian Pum Hen Thang (Kik-kai) (5) Lian Lawh Cing

(5) Ning Khawl Cing Cin Khua Mang (Tualkong)

(4) Cing Sial Dim Suang Laang (Kik-kai)

(3) Kim Ciin Hang Thang(Gualnam)

(3) Vung Ciin Tun Do Kap (Malneu)

(2) Zel Cing Kam Za Thang(Gualnam) (2) Ning Cing Tun Za Do (Malneu)

(4) Thang Khua Mung Nian Ngaih Mang (Tangpua) (3) (4) Cing Thawn Lun Suang Khan Pau

(3) Langh Za Cin Fonsofa (Thai mi)

 Khoi Sian Dim On Thawn Dal (Kik-kai)

11. Song Tun Zui Ning  12. 4. Lam Zam Zo Khua Cing(Malneu)  (1) (2) 13. Tun Kap Thang Tun Khan Cin Dim Don Cing Langh Don Cing (Gualnam) (Malneu)  (1) Cing Sian Nem

14.

13.

22-

23-

24-

21-

22-

23-

24-

(2) Zam Sian Tung Mang Cing Ho Nuam (Gualnam)


24-

23-

22-

14.

13.

12.

2223-

1910.

9.

24-

2011.

Lam Zam  2. Tun Khan Cin Langh Don Cing(Malneu) (2) (1) Zam Sian Pum Pau Dong Sian Vung Ngaih Mang (Gualnam)

Phung Lut  3. Cin Kham  3. Vial Thuam (1) Kham En Zel Za Dim (Gualnam)  (1) Dim Za Vung Langh Cin (Munsuang) (2) Khoi Zo

(2) Thuam Langh

(1) Dim Lam Cing

(3) (4) Thang Tual Kim Cing Dim Niang Zam Khen Khai (Tawmging)

(3) Pau Go Cing

(2) En Za Tuang

(5) (6) Langh Khup Khai Cing San Kim

(4) Hau Ngaih Lian

(4) Langh Muan Mung

(5) Thang Lun Niang Pum Khua Vungh (Gualnam)

(6) Lian Khan Thang Cing Lian Man (Gualnam)

(4) (5) Hang Do Thang Zel Don Cing (1)Niang Khan Ning(Munsuang) (2)Don Hau( ) (4) Pau Hen Nang Cing Do Lun (Songput)  (3) Zo Suan Nuam

(3) Tun Pau Ning Khua Zo (Munsuang)

12. Lam Zam  13. 4. Thang Khua Mung 1.Vung Lian Cing(Gualnam), 2.Nian Ngaih Mang(Tangpua) (1) (2) (3) 14. Zam Khen Khai Sian Sung Lian Sian Pau Cing Dim Niang (Tawmging)  Cing Hau Huai

2112.

14

13.

22-

23-

24-

(3) Zam Sian Tuang

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

 3. Langh Za Cin Fonsofa (Thai mi) (1) (2) Cing Lun Vung Sofa Nem Nong Mem

(6) Cin Khua Niang Lai Khua Thang (Gualnam)

(7) Niang Do Man

(8) Pau Za Kim Zen Ngaih Cing (Songlam)

- 147


24-

23-

22-

21-

24-

23-

22-

24-

23-

22-

21-

14.

13.

12.

11.

14.

13.

12.

14.

13.

12.

11.

(3) Hau Deih Sang

(4) Dim Khan Khual

1. Vial Thuam  1. Kham En Zel Za Dim(Gualnam)  6. Lian Khan Thang CingLianMan(Gualnam) (2) (3) (4) (1) En Suan Pau Kham Lam Thang Nang Deih Kham Ciin San Tung

1. Kham En  8. Pau Za Kim Zen Ngaih Cing(Songlam) (1) (2) En Do Lian Dim Ngaih Hau

1. Vial Thuam  3. Tun Pau Ning Khua Zo(Munsuang) (1) (2) (3) Dim Khua Niang Thuam Khan Thang Gin Khua Thang Daw Thein Nyunt Daw Kyi Sein Khual Khan Hau(Songlam)    (1) Zo Zen Cing Zo Ngaih Ciin

(5) Vung San Man

(6) Thang Suan Mung

(6) Mang Sian Muan

(5) Cing Oih Vung

(5) Nang Sian Gin

(4) Tuang Khua Vung Thawng Khan Dal (2) Pau Cin Dal

(8) Kim Hau Eng

(9) Vung Sian Lian

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(7) Niang Zen Ciin

- 148


2011.

10.

(Teklui)

21-

14.

12.

24-

9.

22-

1910.

13.

2011.

23-

21-

13.

12.

23-

14.

22-

24-

Cin Kham  Vial Thuam  4. Hang Do Thang 1. Niang Khan Ning(Munsuang), 2. Don Hau( ) (1) Thuam Khan Nang Ngul Za Ning(Tawmging)  (1) (2) (3) Thang Suan Khual Do Cin Lian Ning Deih Zam

Phung Lut  4. Gen Luan  Lut Pau Sawm Ciin(Gualnam) (1) (2) (3) Luan Khua Thang Tual Za Gin Thang Za Awi Khual Zen Cing Suah Go (Gualnam) (Gualnam)  (1) (2) (3) Pau Khua Thawn Pau Khan Dong Gin Khan Zam Kim Za Cing   Thawng Sian Muang

(5) Vung Zen Kai Vum (Songlam)

(4) Ciang Kham Cing

(10) Zen Za Ciin

(7) Nang Sian Vung

(5) Dim Langh Vung

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(3) Mang Khan Dal Gin Khan Suan

(9) Thang Za Dal

(5) Thang Ngaih Nuam

(8) Hau Man

(4) Thang Gin Piang

(7) Kim Zo Kham Za Lian (Tawmging)

(3) Cing Hau Langh

(6) Zo Khan Cing Khup Tual (Gualnam)

(2) En Khan Thang Nian Khen Vung  (1) (2) Hau Kum Mang Cing Don Lun Cin Khan Mung(Munvu)

(4) Luan Vei Cing Sut Za Kham (Songlam)

(4) (5) Khup Lian Pau Ciin Khan Vung Vung Sian Niang  (1) (2) Thang Tung Nung Cing Sial Lun

(3) (4) (5) (6) Ciin Khua Man Thawn Ngaih Ciang Suang Sian Kiim Zam Suan Khai (8) (9) (10) Dong Tawi Nem Cing Ngaih Kham Ciin Sian Mung

- 149


2112.

11.

(Saizang)

22-

15.

13.

25-

13.

23-

23-

14.

14.

24-

15.

24-

25-

Lut Pau  3. Thang Za Awi  Pau Khan Thang 1.Lian Man 2.TuanDoVung (1) Awi Khan Kam Zo Sian Cing (Tawmging)   Thang Deih Kam

Pau Khan Thang 1. Lian Man( ) 2. Tual DoVung( )  (3)Thang Khan Suan Khup Sian Huai   Man Zen Niang

(2) Cin Sian Hau Tual Don Cing (Zuisang)  (1) Thang Za Vung

(3) Thang Khan Sum Khup Sian Huai (Gualnam)

(4) Dal Khat Pau Vung Ngaih Hau (Songput)

(5) Zam Suan Lian Thang Khen Lun (Tawmging)

(5) Kam Sian Huai

(6) Zam Sian Dal

(4) Cin Ngaih Cing

(4) Kam Do Lian

(3) Pau Tan Sang

(3) Zen Tawi Nem

(2) Thang Deih Kham

(2) Man Don Cing

 (4)Dal Khat Pau Vung Ngaih Hau  (1) Man Luah Ciang

(2) Man Gawh Ciin

Pu Song Hang (Lam Hang) Khanggui Gualhna

(6) Langh Gen Thang

 (5)Zam Suan Lian Thang Khen Lun  (1) Thang Tuan

- 150


B. PU NEI LAI’ KHANGGUI GUALHNA


19-

18

17-

16-

15-

14-

13-

12-

11-

10

9

-8

7.

6.

5.

4.

3.

2

1

(2) Khawi Awn (Haupi)

(1) (1) Zel Suan

(3) Thang Suan (Haupi)

PU TAWM GING  (1) SONG HANG (Lam Hang)

(1) Hen Thang  (1) Thuk Hen  (1) Ngaih Vial (Valvum) 

 Kham Kam

(2) NEI LAI  Nei Thang  Nei Tuang  Sel Tuang  Sel Thang  Thang Sel  TUANG THUK

(Haupi, Kahgen, Phaileng, Valvum, Chiantazi, Kalaymyo)

20-

11

13

12

21-

22-

23-

(3) GUI ZIAM

(2) Vel Tuang? (2) Vungh Kip   Neih Awn

(2) (2) Lam Khai

(4) SIM HANG

(1) Thuk Zel   Nek Khaam (Saizang)  (3) En Thawng

(3) Thuk Nek  (2) Khai En Kai En (1) Khaat Cin

(4) Ciin Khual Thang Tuang (Tawmging)

(5) MAT VUNGH

(2) Nek Cin (Chanthagyi)   En Khaat

 Cin Do Thang

(4) Tung Lut

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(6) ZOM LUN

(3) Khawi Luan

(4) Kim Vum   Kham Awn   Kam Lam (Limkhai)   Vum Son

- 152


20-

11

10

25-

24-

23-

16

15

14

13

THUK HEN  (1) Ngaih Vial (Valvum)  Awn Ngul   Vial Thuam  Kai Za Cin  Thuam Khen Pau  Cin Khen Mang

(Haupi - Kahgen - Valvum)

20-

2617

22-12

26-

(2) Khawi Awn   Hen Pau  (1) Tun Za Thang  Pau Za Khen  Thang Khen Mang (2) Awn Dal  Langh Za Cin  Dal Khen Pau

(3) Thang Suan  (1) Hen Thawng Khup Tong Mang(Guite)  Suan Neng  Thawng Za Cin  Neng Khen Pau  Thawng Za Gen  Suum Suan Mung

(2) Thang Ngul Awih Vung(Hautual)  Hen Vungh  (3) Ngul Cin  Vungh Khan Pau  Cin Khen Thang

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(3) Khawi Cin Cing Deih(Baite)  Song Gin  Cin Za Go  Gin Khen Kham

(4) Vial Song Ngai Dam(Sukte)  Suan Khua Thang  Song Khen Kham  Thang Khen Kap  Kham Khan Thawn

- 153


-8

 Awn Thawng  (1)Neng Cin (2)Gin Khoi (3)Gen Khai

(1) Kip Awn   Awn Neng

TUANG THUK  (1) Hen Thang  (1) Thuk Hen 

(Chenthagyi) 18

9

11

19-

21-

12

10

22-

13

20-

23-

14

16

24-

2617

15

2718

24-

28-

(2) Vel Tuang? (2) (2)Vungh Kip   Neih Awn  (2) (2) Hong Vial

(4) Lian Za Nang (5) Lian Zam  (7) Neng Langh  (3) Nang Suan Khai  Langh Khan Mang

(3) Nek Khual   (1) Leng Thang (3) Awn Ngul  (1) Kual Thang

Kham Awn   Kam Lam   Vum Son(Limkhai)   Lam Ngul

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(2) Khai En  (2) Nek Cin   (2)En Khaat   (2) Cin Do Thang

 Son Kai  Ngul Khai

(4) Kim Vum 

(3) Thuk Nek  (1) Thuk Zel   Nek Kham   (1) Zel Suah   Kham Kam

 (6)Khaat Go Tual  (1)Thang Lam Khup

(4) Tung Lut

 Suah Kham Dal  Kam Khan Lian

 (1) Tual Gel Thang

(3) Khawi Luan

 Dal Nang

- 154


22-

21-

13

12

11

(2) Cing Ngaih Nuam Mang Khan Sian(Sukte)

(1) HEN THAWNG  (2)Pau Vungh(Kahgen) Dim Vung(Buansing)  Neng Thang Ning Go

(3) THANG SUAN  (1) HEN THAWNG  (1) (2) (3) (4) Suan Neng(Haupi) Pau Vungh Ngul Gin Pau Neng (1) Zen Goih(Hautual) Dim Vung(Buansing) Dim Vung(Buansing) Hing Diin(Tawmging) (2) Kip Mang  (1) (2) (3) (4) Thawng Za Cin Mang Dim Zam Nian Kam Kho Niang (1)Vung Nuam(Tawmging) Ngul Za Cin Go Za Cin Kam Pau(Samte) (2)Kai Niang(Sukte) (Phaipi) (Naulak)  Neng Khan Pau Cin Khan Niang(Sukte)  Thawng Za Gen Ciin Sian Huai (Naulak)  (1) (3) (4) (5) Niang Sian Muang Cing Khan San Suum Suan Mung Thang Huai Kim

(Haupi, Kahgen)

23-

14

15

24-

25-

16

12

26-

2213

17

23-

14

27-

24-

(5) Khup Cin Kai Ning(Hautual)

(5) Gin Ning Go Za Cin (Gualnam)

(6) Thang Deih Kim

(8) Vungh Lam Tuang

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(7) Lian Sian Dim

- 155


23-

14

13

(2) Go En Sum

(6) Gin Go Cin Gin Khan Nuam (Buansing)  (6) Piang Sian Tuang

(4) Tun Za Dal Dam Goih (Buansing)

(5) Lian Deih Kim

(5) Sian Za Suan

(3) Thang Za Huai Lun Za Kam(Milun) (4) Laang Za Cin

(4) Niang Lam Dim

(3) Niang San Mang

(3) Nang Go Lian

(3)Ngul Gin Dim Vung(Buansing)  (4)Tun Za Dal Dam Goih (Buansing)  Gin Za Dal Mang Lian Cing(Dopmul)  (1) (2) Dal Khen Cing Mang Khan Suan

(1) Man Deih Cing Mang Go Ciin

(3) THANG SUAN  (1) HEN THAWNG (1)Khup Tong Mang(Guite) (2)  (3)Ngul Gin Dim Vung(Buansing) (1) (2) Sian Za Niang Thawng Go Tuang Kham(Dopmul) Cing Man (Lianzaw)  (1) (2) (3) Vung Go Vung Khan Niang Gin Za Hau

(Haupi, Kahgen) 11

13

21-

23-

14

12

24-

15

22-

25-

24-

15

16

25-

16

26-

26-

Note: zi masa’ ta zi kik’ tate

(2) Sian Ngaih Huai

- 156

(3) Man Deih Nuam

(9) Niang Khan Nuam

(7) Kai Za Go Zam Za Vung(Lianzaw)

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

Hen Thawng Thang Ngul Khawl Cin Vial Song

(8) Khen Za Mung Dim Ngaih Ciin (Gualnam)  (1) Man Hawm Cing

(5) (6) Mang Nuam Cing Khua Nian Thawng Za Langh(Samte)

(7) Gin Khen Niang Sian Khup Pau (Samte)

(7) Lian Khual Kim


26-

25-

24-

23-

17

16

15

14

13

(Haupi, Kahgen)

26-

(3)Ngul Gin Dim Vung(Buansing)  (7)Kai Za Go Zam Za Vung(Lianzaw)  (1) (2) Go Suan Kap Vung Go Niang (1)Ciin Ngaih Lian(Samte) (2) Niing Go Ciin(Samte)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) Go Cin Pau Thang Mun Mang Vung Khan Nuam Go Tung Nung Cin Min Thang Huai Sawm Ciin Cing Suan Niang Hau Lun Hau Sian Thang Cing Nuam Niang (Buansing) (Buansing) (Siahliap) (Lianzaw)     Kap Sian Muan  (1) (2) (3) (4) (5) (6) Kap Khen Thang Lian Hau Cing Ciin Ngaih Huai Thang Sian Khual Mang Sian Mung Lian Biak Sang

(7) Niang Hau Lun

(10) Gin Sian Khual

(3) Thang Sian Muang

(9) Go Khen Khup

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(8) Lian Sawm Tuang

 (1) (2) Kap Sian Khai Lian Man Cing

- 157


24-

23-

27-

26-

25-

24-

23-

15

14

13

17

16

15

14

13

16

25-

26-

(3) Thang Khan Niang Neng Khan Mang (Naulak)

(4) Ciin Khan Nian Cin Do Thang (Mangvungh)

(6) Dal Khen Cing Khual Suan Mang (Telngawk)

(2) Niang Han En

(5) Pau Ngaih Cing Thang Khen Kham (Phaipi)

(1) Cing Tawi Lun

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(4) Nian Huai Niang (8) Lian Len Nuam

(7) Don Ngaih Ciin Gin Za Pau (Samte)

(3) Niang Don Hau (7) Pau Lian Khup

(8) Cin Lam Thang (1)Nian Tul Cing (2)Niiang Hau Ciin  (Gualnam)    (5) (6) Lian Za Van Dim Biak Cing (9) Cing Hawh Sawn Lem

- 158

(4)Pau Neng Hing Ciin(Tawmging) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) Thawng Za Vungh Goih Za Ning Thang Cin Kap Cing Ngaih Niang Sum Za Man Cin Za Kap Thang Khan Suan Ciin Niang(Mangvungh) Tuang Za Thang(Naulak) Nem Za Ning(Tawmging) Gin Suan Thang(Sektak) Neng Khua Zam(Naulak) Niang Khan Man(Samte) Daw Saw Khin(Karen)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) Neng Za Cin Zen Khan Nuam Kap Za Thang Ngai Za Lun Gin Do Lian Pau Za Dim Thang Khen Dal Pau Za Cin Ciin Khan Vung Mang Za Niang Nuam Ngaih Lian Nian Ngaih Mang Gin Khan Pau (1)Pau Khan Niang(Hautual) Kham Khua Tuan Dim Ngaih Niang Nian Khan Cing Go Khen Pau (Sukte) (Samte) (Karen) (Telngawk) (2)Vung Ngaih Niang(Tawmging) (Telngawk) (Mangvungh) (Telngawk) (Gualnam)           Vungh Lian Mang Vungh Za Khen Thawng Lian Thang Ciin Lam Cing Niang Hau Lun Huai Ngaih Niang En Man Cing Aye Myint(Kawlte) Niang Huai Kim Phoe Tha (Kawlte) (Suante) (Gualnam)     (1) (2) (3) (1) (2) (3) (4) Cin Sian Tung Nem Sian Zam Lun Sian Muang Nang Khen Kap Mung Sian Muang Lian Sian Huai Hau Cin Khai

(4)Pau Neng  (3)Thang Cin Kap Ciin Niang(Mangvungh) (1) (2) Man Hen Cing Niang Ngaih Lian Pau Za Dal Gin Khua Pau (Naulak) (Tawmging)

 (1) (2) (3) Niiang Sian Dim Kap Khen Kham Ciin Deih Nuam Thang Do Lian(Baite)


25-

24-

23-

22-

15

14

13

12

24-

15

14

16

25-

16

26-

26-

(2) Pau En Kham Lun Khen Ning (Bawmkhai)   (2) Kham Kap Thang

(1) Hen Thawng  (4)Pau Neng Hing Ciin(Tawmging)   (6)Cin Za Kap Niang Khan Man (Samte)   (1) Ciin Ngaih No U Myint Naing (Kawlte)

(1) Kap Ngaih Lian

(3)Neng Khan Pau Niang Khan Man (Samte)  (3)Pau Sim Thang Cing Lam Lun Niang(Hautual)  (1) (2) Man Khan Nuam Pau Khat Piang

(4) Dal Muan Cing

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

- 159

 (5)Khup Cin Kai Ning(Hautual)   (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)Thang Khan Suan Vung Za Nian Mang Ciin Neng Khan Pau Pum Ngaih Ning Kam Vung Kam Khan Mung Ma Saw Khin Cin Za Gin Khup Za Gin Tung Za Man Khup Za Gin Khai Za Deng Go Sian Cing (Karen) (Naulak) (Samte) (Hautual) (Samte) (Zilom) (Sihzang)     (3) (1) (2) (1) (2) (3) (4) (5) Go Suan Mung Kap Khan Man Neng Do Thang Vungh Za Dal Nian Ngaih Hau Pau Sim Thang Vung Khawm Niang Mung Suan Tuang Dim Ciin Nuam Goih Za Dim Gen Lian Mung Cing Lam Lun Niang Neng Khen Mung (Hatlangh) (Gualnam) (Samte) (Hautual) (Naulak)     (1) (2) (1) (2) (3) (4) (5) (6) Man San Muang Cing Suan Kim Man Lian Cing Pau Lam Tuang Pau Sian Lian Khup Ning Go Lun Thang Sian Khual Tuan Deih Piang U Maung Cho Ciin Lam Ciang Kyaw Zin Lat (Kawlte) (Gualnam) (Kawlte) (7) Lian Suan Khai (8) Niang San Nuam

(3) Suan Lam Cin


22-

2112

11

12

13

22-

13

23-

23-

14

16

15

24-

25-

26-

(3) Thang Suan  (2) Thang Ngul Awi Vung(Hautual)  (1) Suan Cin 1. Awt Don (Samte) 2. Sian Man(Samte)

Pu Nei Lai (Haupi, Valvum)

(6) Goih Khan Cing Kam Khua Thawng (Telngawk)

(5) Vungh Za Cin

(5) Cing Khua Niang Neng Za Sut (Hautual)

(4) Neng Za Kham

(4) Ciang Za Cing Cin Kai (Hautual)

(3) Thawng Pau Ning Khua Nian (Lutkim)

(3) Kham Khua Cing Neng Za Kham (Naulak)

(4) Mang Ngaih Dim Gin Cin Pau (Zilom)

(2) Hen Vungh Niang Ciin(Sukte)

(2) Thang Ngul Awi Vung(Hautual)  (1) Suan Cin 1. Awt Don (Samte) 2. Sian Man(Samte)  (1) (2) Vung Dim Nem Za Ning Khual Langh Thang Cin Kap (Samte) (Tawmging) (1) Ciin Khua Niang

(3) Don Ngaih Niang Thang Za Khup (Munluah)

(5) Vung Khan Man Khup En Suan (Sektak)

(2) Niang Ngaih Man Hau Za Go (Munluah)

(2) (3) Cin Khai Ngul Cin Nian Khua Zam    (1)Vung Lian Mung (2)Thang Sian Mung

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(2) Hen Vungh (Valvum) Niang Ciin(Sukte)   (1) Vung Niang Thawng Khan Zam (Munluah)

(6) Vungh Sian Thang Thuam Go Cing (Zilom)  Zen Ngai Lun

- 160


26-

25-

24-

27-

26-

25-

24-

23-

22-

16

15

14

17

16

15

14

13

12

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

- 161

(2) Thang Ngul Awi Vung(Hautual)  (2)Hen Vungh(Valvum) Niang Ciin (Sukte) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Vung Niang Cin Khai Ngul Cin (Valvum) Dam Khua Nian Luai Nian Ngai Khua Cing Cin Suan Langh Khua Zam 1. Nian Vung(Sukte) Kam Khua Zam Ngul Khua Zam 2. Dam Khen Cing (Sukte) (Munluah)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) Ciin Za Dim Vung Khan Pau Hau Khan Thang Cing Sian Niang Khai Khan Zam Vungh Suan Nang Gin Khan Pau Kam Khua Vungh Niang Za Dim Cing Do Man Don Ngaih Vung Nian Ngaih Man (Sukte) (Zilom) (Sukte) (Sukte) (Sukte)    (1) (2) (3) (4)  (1) (2) (3) (4) (5) Cin Khen Thang Vung Ngaih Lian Vungh Khan Mung Zam Do Kim Vung Deih Lun Cin Deih Piang Vung Sian Cing Cing Sian Lun Dim Ngaih Ling Do Thawn Siang Man Ngaih Lun Khai Khan Pau (Sukte) (Munluah) (5) Pau Lam Khup (6)Dim Ngaih Nuam (7) Niang Muan Huai (8)Pau Ngaih Mang  (1) (2) (3) (1) Pau Khan Tuang (2) Dim Nuam Kim (3) Dim Suan Cing

Ngul Cin (Valvum)  (6)Vungh Suan Nang Nian Ngaih Man(Sukte)  (1) (2) Cin Sian Muang Go Khan Lian


22-

26-

25-

24-

23-

22-

13

12

16

15

14

13

12

(1) Niang Ngaih Zam Thang Hen Pau (Samte)

(2) Pau Gen Kim

(2) Ngai Ngaih Lun Gin Khua Pau (Tawmging)

(2) Pau Niing Go Za Thang (Telngawk)

(1) Sian Lam Tuang

(2) Thang Ngul  (4)Neng Za Kham (Haupi) Lian Niang(Hautual) (1) Vungh Nuam Thawng Za Cin (Tawmging)

(1) (2) Man Khan Niang Cin Khan Langh Gin Khan Suan(Sukte)

2. Thang Ngul  (3)Thawng Pau (Haupi) Ning Khua Nian(Lutkim) (1) Ngul Ning Kai Cin Thang(Maibung)

Valvum, Haupi

23-

14

16

15

24-

25-

26-

(2) Ngul Cin Kap Ngai Za Niang(Naulak)  (3) (4) Pau Khan Gin Zam Ngaih Cin Gin Khan Khup(Naulak)

(5) Pau Khua Zam

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

- 162

(8) Nian Ngaih Vung Kham Lian Kap Thang(Taithul)

(7) Neng Khan Khual

(6) Ngul Za Nang 1. Deih Ngaih Niang (Tawmging) 2. Man En Ciin (Phaipi)

(7) Cin Lam Tun Ciin Pum Cing(Sihzang)  Ciin San Dim

(6) Thang Khawm Mung

(5) Neng Suan Nang Niang Go Ciin (Maibung)

(6) Langh Lian Thang

(3) (4) Cin Za Dal Nian Ning 1.Sian Za Niang(Hautual) Neng Go 2.Don Khua Man(Naulak) (Phaipi)  (3) (4) (5) Thang Khan Khen Nian Ngaih Dim Ning Deih Cing Nian Ngaih Mang Khual Suan Mang Kam Sian Pau (Tawmging) (Telngawk) (Munsuang)  (3) (4) Lun Mun Cing Man Sian Ning


23-

13

16

14

26-

12

24-

2213

15

23-

14

25-

24-

15

16

25-

26-

(4)Neng Za Kham (Haupi) Lian Niang(Hautual)  (5)Neng Suan Nang Niang Go Ciin (Maibung)  (1) Kham Suan Mung (2) Ning Hau Niang Nite (Lumbang)

(2) Go Sian Tuang

(3) Nang Lian Thawng Man En Lun (Samte)   Ciin Sian Muang

(1) Man Sian Nuam

(2) Thang Ngul  (5)Vungh Za Cin (Haupi) Ning Khua Nian(Lutkim)  (1) (2) Vung Ngaih Niang Ngul Khen Go Hang Do Nang(Naulak) Ning Za Man(Phaipi)  (2) (3) Vungh Cin Pau Pau Nian Cing (1) Cin Khen Thang Goih Khua Niang

 (1) Man Sian Huai

(3)Vung Sian Nem

(4) Cin Thawn Thang

  Ciin Deih Kim

(4) Thang Lam Sing Man Tawi Lun (Telsing)  (2) Hau Sian Siam

(5) Go Zam Cing Thang Sian Piang

(1) Ciin Huai Niang

(5) Niang Ngaih Cing Thang Pian Khup (Tawmging)

(3) Thang Khan Cin

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(3)Ciin Sian Huai

 (1) (2) Thang Sian Mang Khual Suan Mang

(3) Cin Thah Thang Dim Sial Lun

(5) Sian Za Pau `Herlen (Lusei)

- 163

(2) (3) (4) Gin Khen Pau Kai Suan Thang Pau En Khup Langh Za Niang Ma Ohn Tin Niang Deih Cing (Mangvungh) (Kawlte) (Tawmging)  (4) (5) (6) Pau Sian Mung Kham Sian Sang Pau Khan Mang

 (6)Ngul Za Nang 1.Deih Ngaih Niang (Tawmging) 2. Man En Ciin (Phaipi)  (1) Niang Ngaih Nuam Sai Za Kham (Sukte)

(2) Nang Suan Kim

(5) Thang Lian Tuang

(3) (4) Gin Thang Kham Khan Cing Dim Za Niang(Phaipi) Cin Suan Dal(Samte)  (1) (2) Nian Za Dim Cin Khen Nang Zen Za Cin Zel Suan Ciin (Matvungh) (Sukte)  (2) (3) Thawng Khan Khup Dim Lam Cing (1) Niang Khawm Za Lun (4) Cing Muan Sang


11

(Haupi)

21-

12

13

22-

23-

14

16

15

24-

25-

26-

(2) Ngai Khua Cing Kam Za Hau (Sukte)

(4) Den Lam Cing Cin Suan Mang (Maibung)

(3) Deih Ngaih Niang Ngul Za Nang (Tawmging)

(3) Thang Suan  (1) (2) (3) Hen Thawng Thang Ngul Khawl Cin (1) Khup Tong Mang (Guite) Cing Deih(Baite) (2)  (1) (2) (3) Lam Dim Khawl Ngai Cing Za Nuam

(1) Cin Za Go 1.Gin Khen Cing(Karen) 2.Thang Khua Man(Naulak)   (1) (2) Nian Ngaih Lun Gin Sawm Pau

(3) Nian Khan Niang Go Za Khup (Tawmging)

(4) Vial Song

(4) Song Gin Pum Nian(Hautual)   (4) Man Za Cing Khup Za langh (Naulak)

(5) Cing Suan Nuam Sut Khua Pau (Gualnam)

Note :

Hen Thawng Thang Ngul Khawl Cin Vial Song

(4) Dong Khen Piang

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

Zi masa’ ta Zi kik’ tate

(5) (6) Suan Za Kham Cin Za Kham Thang Nian(Matbung) Siam Nuan(Maibung)

(5) (6) Kham Do Pau Goih Ngaih Lun 1. Huai Khua Ning (Thanghum) Pau Khan Langh 2. Niang Ngaih Man(Sektak) (Naulak)   (1) (2) Gin Khen Kham Nian Ngaih Mang Go Khan Huai Thang Khan Khen ( ) (Tawmging)

(3) Pau Pian Thang Cing Khan Uap ()   Man San Nuam

- 164


22-

21-

13

12

11

(Haupi)

23-

14

16

15

24-

25-

26-

(3) Thang Suan  (3) Khawl Cin Cing Deih (Baite)  (5) Suan Za Kham Thang Nian(Maibung)  (1) Cin Za Langh Gen Ngaih Ning (Naulak)   (1) Kham Khen Thang (1)Niang Ngaih Lian (Tawmging) (2)Ngai Ngaih Lun (Tawmging)   

(1) Cing Deih Lun Pau Khan Mang (Gualnam)

(2) Cin Khan Thang Goih Za Ciin (Maibung)

(3) Dim Khua Niang Gin Za Ciin (Maibung)

(4) Gin Khua Pau (1)Niang Ngaih Lian(Tawmging) (2)Ngai Ngaih Lun(Tawmging)

(6) Kham Do Lian (Kawlte)

(10) Zam Suan Thang

- 165

(8) Hau Lian Kham Ning Lawh Vung (Naulak)

(2) Langh Khan Pau

 (9) Gin Hau Tuang

   (1) Ning Lam Cing

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(5) Nuam Cing Zam Za Neng (Mangvungh)

(7) Thang Sawm Mung Don Hau Cing (Naulak)

(5) Dal Go Niang Kham Tuan Kap (Tawnging)

(6) Thang Khan Hau Ning Suan Nuam (Hautual)

(4) Pau Lian Cing Thang Suan Mung (Maibung)

(4) (5) Thang Khan Sing Hau Khen Niang

(5) (5) Thang Geel Sang

(3) Thang Khan Lian

(3) (4) (3) Langh Khan Aung (4) Hau Sian Piang Hau Niang

(2) (3) Niang En Cing Go Za Khup Pau Za Kham (1)Ning Zam Niang (Samte) (Phapi) (2)Nian Khen Niang (Tawmging)   (1) (2) Langh Hawm Thang Ning Lam Nuam Man Suan Ciin Pau Lam Thawng (Phaipi) (Hautual) (2) Thang Lian Cing Htoo Aung Kyaw


25-

24-

23-

22-

21-

16

15

14

13

12

11

(Haupi)

26-

(2) Kham Za Thawng Ma Soe Soe (Kawl)  (2) Ciin Ngaih Man

(3) Thang Suan  (3) Khawl Cin Cing Deih (Baite)  (5) Suan Za Kham Thang Nian (Maibung)   (2)Cin Khan Thang Goih Za Ciin (Naulak)  (1) Nian Khawm Niang Dai Khan Kham (1) Thang Kap Tuang

(6) Cin Za Kham Siam Nuam (Maibung)  (1) (1) Cin Kam Thang Gin Za Man(Mangvungh)  (1) Kham Tuan Kap Dal Go Cing(Tawmging)

(3) (4) Cing En Dim Nuam Ngaih Lun Kap Za Pau(Maibung)

13

(3) Nang Sian Sang

23-

14

15

24-

25-

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

Thang Khan Hang Ciang Khan Pum(Sihzang)

(2) (2) Gin Khua Tuan Huai Za Go(Naulak) 

  (4)Gin Khua Pau (6)Kham Do Lian 1.Niang Ngaih Lian(Tawmging) ? (Kawlte) 2.Ngai Ngaih Lun(Tawmging)   (1) (2) Langh Za Mung Thang Sian Lal Zaw Myint Yuh Pau Khen Cing(Gualnam) Pau Ngaih Nem(Zanniat)   Lun Tawi Sian

(2) Tuan Khua Lian

- 166


22-

21-

13

12

11

(6)Suan Khua Thang Nei Khua Man(Zilom)  3. Vungh Khan Thang Cing Khan Niang(Sukte)  (1) (2) Man Ngaih Vung Zam Khan Ciin

(3) Niang Ngaih Dim

(7) Niang Muan Kim

(6) Vung Sian Dim

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(5) Don Khua Cing Thang Za Do(Sukte)

(6) Mang Cin Thang

(2) Mang Siam Mung

(6) Thang Deih Piang

 (1) Kham Sawm Lian

(3) (4) Vungh Khan Thang Sian Ngaih Lun Cing Khan Niang(Sukte) En Za Kham(Sukte)

(5) Niang En Lun

(4) Pau Sian Man

(4) (5) Thang khen Man Nang Suan Cing

(3) Thang Suan  (4) Vial Song (Valvum) Ngai Dam(Sukte)  (6)Suan Khua Thang Nei Khua Man(Zilom)  (1) (2) Dam Khan Niang Song Khen Kham Don Khan Niang(Sukte)   (1) (2) (3) (4) Thang Khen Kap Thang Do Mang Man Ngaih Luan Ngai Za Man Ning Ngaih Lun Ciin Man Kim Ciam Ki Thang Nang Khan Sian (Sukte) (Sukte) (Falam) (Munluah)     (1) (2) (3) Kham Khan Thawn Niang Deih Huai Dim Khua Cing

(Haupi - Valvum)

23-

16

14

26-

13

24-

23-

14

15

24-

15

25-

25-

- 167


24-

23-

22-

21-

20-

15

14

13

12

11

10

  Cin Khen Mang

  Kai Za Cin     Thuam Khen Pau

    Vial Thuam

Thuk-Neek  (1) Ngaih Vial   Awn Ngul

  Pau Za Khen     Thang Khen Mang

   (1) Tun Za Thang

(2) Khoi Awn   Hen Pau

  Langh Za Cin     Dal Khen Pau

(2) Awn Dal

(Haupi - Kahgen- Valvum)

25-

16

17

26-

27-

(3) Thang Suan  (1) (Haupi/ Kah gen) Hen Thawng Khup Tong Mang (Guite)   Suan Neng Zen Goih (Hautual)   Thawng Za Cin Vung Nuam (Tawmging)    Neng Khen Pau Ciin Khan Niang (Sukte)   Thawng Za Gen Ciin Sian Huai (Naulak)   Sum Suan Mung

(2) (Valvum) Thang Ngul Oih Vung (Hau Tual)   Hen Vungh Niang Ciin (Sukte)   (3) Ngul Cin 1.Nian Vung (Sukte) 2.Dam Khen Cing(Naulak)   Vungh Khan Pau Niang Za Dim (Zilom)   Cin Khen Thang Man Ngaih Lun (Sukte)

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(3) (Haupi) Khawi Cin Cing Deih (Baite)   Song Gin Pum Niam (Hautual)   Cin Za Go Thang Khua Man(Sukte)    Gin Khen Kham

(4) (Valvum) Vial Song Ngai Dam (Sukte)   Suan Khua Thang Nei Khua Man (Zilom)   Song Khen Kham Don Khan Niang (Tawmging)    Thang Khen Kap Ning Ngaih Lian (Sukte)   Kham Khan Thawn

- 168


19-

18-

17-

16-

15-

14-

13-

10

9

8

7

6

5

4

3

(2) (3) Khawi Awn Thang Suan    (3) (4) Khawi Cin Vial Song

(1) (2) Hen Thawng Thang Ngul    Suan Neng

Nei Thang  Nei Tuang  Sel Tuang  Sel Thang  Thang Sel  Tuang Thuk  (1) Hen Thang  (1) Thuk Hen   (1) Ngaih Vial

(Phaileng - Saizang)

20-

12

11

22-

13

21-

23-

(1) Kip Awi

(2) Vungh Kip    Neih Awn    (2) Hong Vial

(2) Vel Tual

(3) Nek Kual

(3) Thuk Nek  (1) (2) Thuk Zel Khai En       Nek Kham Khaat Cin (Saizang)   (1) (2) Zel Suah Ngai Ciin    (1) Kham Kam Cing Khua Niang

(3) Kai En   (1) Nek Cin

- 169

(4) Kim Vum   Kham Awn    Kam Lam

(4) (5) En Thawng Ciin Khual   (1) Cing Langh

(3) Khoi Luan

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(2) Tunglut

(3) Lam Khai   (2) (3) Kham Khua Tual Tel Lian


2011

10

(Phaileng)

21-

12

15

14

13

22-

23-

24-

25-

(2) Vungh Kip  Neih Awn  (1) KipAwn Awi Giak    (1) Awn Neng Giak Ning   (1) Awn Thawng    (2) Cin Ngul

(1) Neng Cin (2) Gin Khawi (3) Gen Khai (4) Lian Za Nang (5) Lian Zam (6) Uap Zen

(3) Vung Niam

(1) Gen Suan (2) Sawm Ciin (3) Goih Zen (4) Vung En

(2) Hong Vial

(2) Khoi Son   (1) Son Zen    (5) Tel Nian (6) Gen Khua Zam (7) Awn Khua Tual (8) Vum Ngaih Cing

(4) Giak Zel

(3) Tun Gen 1.Vung Goih (Suante) 2.Vung Tel (2) (3) KhamAwn Awn Kai Uap Lam(Suante)   (1) Ngaih Luan (2) Nem Khua Cing (3) Gen Pum (4) Vum Hang

(7) Kual Pum

(8) Ngul Thual

(9) Hial Ning

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(6) Neng Gin

(5) Tuang Ngul Giak Goih (Gualnam)

(3) Nek Kual (1) Zom Vung (Naulak) (2) Lun Cing (3) Khua Huai

(4) Dam Goih

(5) Uap Dam

(6) Ngaih Ngaih No (7) Cing Za Awi (8) Ngul Suan Thang (9) Gen Khua Nang (5) Zen Khual

- 170


25-

24-

16

15

14

(Phaileng)

26-

(4) Kham Sian Muan

17

18

(3) Khual Sian Thawn

27-

28-

17

4. Khawi Langh Man Khan Huai (Suante)  (1) (2) Vung Sian Ngaih Cing Man Cing

(4) Nang Khat Pau

(5) Nang Deih Mung

(1) Awn Thawng  (3) Gen Khai Vung Vai Niang(Samte)  (1) (2) (3) (4) (5) Cing Khan Zen Thawng Do Lian Ngai Do Cing Cing Dah Zen Sing Khan Khual Tual Thang Tun Za Langh Luan Dah Cing Khai Zam (Suante) (Gualnam) (Gualnam) ( Gualnam)  (1) (2) (3) (4) Khai Nang Cing Ngo Zen Ngaih Cing Khawi Langh (1) Ciin Suan Vung Gin Langh Zam Pum Man Khan Huai (2) Dam Za Cing(Gualnam) (Gualnam) (Tawmging) (Suante)  (1) (2) (3) (4) (5) Khual Khan Zam Langh Sian Tung Vung Deih Khawm Lang Sian Pum Cin Do Kap

27-

17

(3) Man Deih Niang

27-

5. Zen Heh Thang Niang Khan Dim (Tawmging)  (1) (2) Khual Sian Cin Vung Deih Cing

(6) Dal Do Cing Khup Khan Thang (Gualnam)

(5) Zen Heh Thang Niang Khan Dim (Tawmging)

(6) Ciang Sian Nuam

(6) Pau Suan Kim

(7) Suan Za Cin

(8) Go Dei Huai

(3) Khual Deih Piang

- 171

(4) Zam Suan Niang

(8) Lang Suan Pau Don Ngaih Vung (Tawmging)

(8) Nang Ngaih Hau

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(7) Cing Do Lian

(6) Cing Sian Niang Suan Pum (Gualnam)

(7) Thang Suan Khai

8.Lang Suan Pau Don Ngaih Vung (Tawmging)  (1) (2) Vung Khan Dim Hau Sian Cin


2415

14

(Phaileng)

25-

15

16

25-

16

26-

26-

28-

17

18

17

27-

18

27-

28-

(1) Awn Thawng  (4) Lian Za Nang Vung Khua Nuam(Thatmun)  (1) (2) Ciang Ngaih Do Thawng Hen Cing

(5) Lian Zam Uap Khawl(Phaipi)  (1) (2) Thawng Khan Thang Zel Zen

3. Nang Suan Khai Khual Do Kim (Gualnam)  (1) (2) Langh Khan Mang Cing Tawi Nem

(3) Khai Khua Thang

(1) Khawi Don Hau Niang Khen Nuam (Tawmging)

(4) Suan Do

(4) Cin Khua Niang Zel Khua Ning Cing Langh (Suante)

(5) Hang Muang Mung

(2) Zam Khan Hang Khual Do Kim (Gualnam)  Langh Deih Kim

(5) Thang Do Ciin Awn Khua Tual (Tawmging)

(3) Nang Suan Khai

(6) Ciang Sian Lian Vum (Suante)

(5) Lian Zam Uap Khawl(Phaipi)

(3) Ngul Ngaih Thang

(4) Zen Lam Dim

(3) Suan Deih Khual

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(7) Neng Langh Zam Zen Cing (Suante)  (4) Ciin Suan Khual

- 172


24-

23-

22-

15

14

13

12

( Phaileng)

25-

16

18

26-

28-

17

17

27-

18

27-

28-

(3) Langh Khua Pau

(4) Go Sian Vung

(5) Pau Suan Lian

(6) Dim Sian Ngai

(5) Zen Deih Cing Khen Do Lian (Tawmging)

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(1)Kip Awn  (2) Khoi Son  (1) Son Zen  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Gen Suan Sawm Ciin Goih Zen Vung En Tel Nian Gen Khua Zam Awn Khua Tual Vum Ngaih Cing Hau Khua Niang (Gualnam)  (1) (2) (2) Zen Sian Cing Zen Nang Vum Ngaih Ciang Dam Man (Gualnam)  (1) (2) (3) (4) Suan Khua Pau Zen Do Lian Niang Khan Dim Sian Khan Langh 1. En Man (Phaipi) Ciang Ngaih Nuam Ning Do Hau 2. Man Suan Dim (Phaipi) (Gualnam) (Tawmging)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) Man Khan Niang Nang Suan Mung Ciang Lam Cing Lian Sian Khual Nang Sian Lian Langh Suan Piang Dim Sian Hua

2. Zen Do Lian Ciang Ngaih Nuam (Gualnam)  (1) (2) Nang Khual Kim Man Sian Cing

- 173


26-

25-

24-

23-

17

16

15

14

13

(Phaileng)

27-

26-

25-

17

16

15

18

27-

18

28-

28-

(3) Zen Ngaih Thang Pau Gin Lian(Suante)

(3) Zen Niang Tual Khual

(4) Cing Khawm Pau

(4) Suan Do Cing Cin Khan Dal(Gualnam)

(5) (6) Tual Khan Thawn Zam Khua Ning     Vung Khawl Ngail

(3) Kam Kap Za Mung Cing Ngaih Zam(Suante)

(2) Khoi Son  Son Zen  (6) Gen Khua Zam (7) Awn Khua Tual Vungh Ngaih Cing(Suante)  (1) (2) Uap Ngaih Cing Zen Khan Cin En Khua Zam(Gualnam Cing Khan Vung(Suante)  (1) (2) (3) (4) Ciin Sawm Niang Zam Cin Pau Nang Khan Dal Zen Lam Cing Thang Do Lian Man Ngaih Lun (Suante) (Gualnam)  (2) (3) Cin Lian Mang Cin Khan Kap (5) Dim Ngaih Khawm (6) Niang Sian Huai (1) Vung Ngaih Hau (4) Thawng Deih Sian

(2) Ciin Sian Nem

(7) AWN KHUA TUAL (1) Sum Dah Zen (Gualnam) (2) Thang Do Ciin (Tawmging) (1) (2) Uap Zen Ciang Zen Tuan Tual Heh Kham(Suante) (1) Tual Khan Thang Ciin Suan Lun(Suante)  Lian Sian Dim

(7) Cing Khan Mang Khual Khan Kam (Tawmging)

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(9) Thang Sian Ning

(2) Niang San Nem

(6) Don Lam Mang

(6) Khawi Khua Dim Zam Nang(Gualnam)

(8) Nang Theih Lian Cing Ngaih Vung (Phaipi)  (1) Vung Deih Kim

(5) Zen Kam Zel Khua Lian(Suante)  (5) Dim Ngel Huai

- 174


23-

22-

14

13

12

(Phaileng)

24-

15

17

16

25-

26-

27-

(1)Kip Awn  (2) Khoi Son  (1) Son Zen   (1) Gen Suan (6) Gen Khua Zam (7) Awn Khua Tual

(2) KhamAwn Uap Lam (Suante)  (3) Gen Pum Cing Ngaih Zen (Gualnam)   Luan Ngaih Cing

(3) Awn Kai

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(4) (5) Vum Hang Zen Khual (1)Khawl Ning (Gualnam) Khual Dim (2)Tual Za Cing (Phaipi) (Gualnam) (3)Ciin Dah Vung(Phaipi)      (1) (1) Awn Za Do (3) Ngul Khan Dal Dim Khua Ning (2) Awi Zen Cing Dim Za Vung Cin Za Thang (4) Thang Ngaih Don (Nekgen) Hau Khan Kap

- 175

(2) (3) Awn Kap Cin Do Pau Luan Khan Man Ciin Ngaih Zam (Suante) (Gualnam)     (1) Khual Suan Mun (1) Dim Za Lun (2) Tuan Suan Khual (2) Huai San Cing (3) Dim Suan Ciin (3) Khual Suan Piang (4) Ning Sian Nuam (5) Zen Lam Ciin (6) Cin Sian Khai (7) Khual Deih Lian


23-

22-

14

13

12

(Phaileng)

24-

16

15

26-

17

25-

27-

- 176

 (7)Zam Khua Tual Khan Khuai(Suante) (8) Thang Khan Nang Gin Go Ciin(Tawmging)

(7) Khual Dal

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

Kip Awn    (2) Khoi Son (3) Tun Ngen (5)Tuang Ngul (1) Vung Goih (Suante) Giak Goih(Gualnam)  (2) Vung Tel     (1) (2) (3) (4) (5) (6) Awn Kai Awn Lian Sawm Khual Vung Niang Gen Tual Goih Khua Zen Zen Khua Zam Ning Dam(Suante) (1) Awi Za Cing (Gualnam) Suan Khua Zen Ngaih Langh Nem Gin Vung Zen (Gualnam) (Suante) (Gualnam) (Gualnam)   (2) Vung Khua Hau(Gualnam)           Tual Khan Dai (1) Ngul Cin (4) Niang Do (1) Goih Sial Dim (3) Gin Suan Thang (4) Dim Khua Niang (6) Nian Ngaih Cing Khawl Niang (2) Goih Ngaih Ciin (5) Zem Dim (2) Ngul Do Thang (1) Luan Sial Cing(Gualnam) Khual Do Thang(Gualnam) (Gualnam) (3) Kap Khua Niang (6) Khua Do Cin (2) Zen Sian Cing(Tawmging) (5) Lian Khua Cing   Gin Khua Thang(Suante)      (1) (2) (3) (4) (5) (5) Dal Khen Thang Hau Ngaih Cing Niang Hau Cing Suan Cin Dal Khan Pau Khual Khan Kam Cing Sian Dim(Gualnam) Dim Suan Nem(Phaipi) Zam En Dim(Gualnam) Cing Khan Mang(Tawmging)         (1) Dal Sawm Ciin (1) Thang Deih Thawn (1) Thang Deih Khual (1) Ciang Ngaih Don (2) Pau Sian Muang (2) Cing San Vung (2) Cing Khawm Niang (2) Thang Sian Kham (3) Huai Sian Zo (3) Lang Sian Tuang (3) Cin Sian Khua Kai (4) Cing Deih Dim (4) Cin Suan Mung (5) Nuam San Niang


24-

23-

22-

15

14

13

12

(Phaileng)

25-

16

17

26-

27-

(2) Cin Deih Sian

(1) Kip Awn  Thang Ngul Giak Goih (Gual nam)  (2) Sawm Khual (1)Awi Za Cing (Gualnan) (2) Vung Khua Hau (Gualnam)   (7) Zam Khua Tual Khan Khuai(Suante)   (1) (1) Khual Khan Thang Khual Za Kham (2) Thang Cin Langh (3) Nang Khan Pum (4) Hau Ngaih Don (1) Nang Siam Piang

 (8) Thang Khan Nang Gin Go Ciin (Tawmging)  (2) Dai Sian Pau Huai Khawl Cing (Gualnam)   (3) Ciin San Niang

(3) Thang Khan Zam Zen Ngaih Vung (Gualnam)   (1) Nang Lam Khual

(4) Nang Deih Cin Dim Lam Niang (Gualnam)

(2) Zam Deih Kim

 (7) Dim Ngaih Don (8) Pau Sian Sang (9) Kham Sian Muang

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

 (5) Thang Sian Pau (6) Cing Ngaih Dim Langh Sian Khai (Suante)

- 177


23-

22-

21-

14

13

12

11

(Phaileng)

24-

16

15

26-

17

25-

27-

Neih Lun  (1) Kip Awn  (5) Tuang Ngul Giak Goih (Gualnam)   (6) Zen Khua Zam Nem Gin (Gualnam)  (1) Ngul Langh Dim Heh Cing (Gualnam)  (1) Thang Khan Khual Niang Man (Gualnam)   (1) Cing San Nuam (2) Niang Khan Don (3) Langh Sian Mung (2) Giak Niang Son Zam (Gualnam)

(3) Lian Khual Son Zam (Gualnam) (2) Dal Za Kham Vung Don Niang (Naulak)   (1) Langh Do Pau (2) Cing Ngaih Khawm (3) Huai Nuam Cing (4) Huai Ngaih Man (5) Man Ngaih Don (6) Pau Lam Mang (7) Khual Sian Khai

(4) Zen Khawl Niang Man (Gualnam) (3) Zam Ngaih Thang Goih Khan Dim   Langh Khan Pau

 (7) Khual Dal Vung Zen (Gualnam)  (1) (2) Ngul Tuan Dam Huai Gin Dal (Tawmging) Kham Za Pau (Tawmging) (Suante)

(4) Tual Kam

(4) Ngin Ngaih Cing

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(3) Niang Za Ngo

(5) Gin Za Huai

- 178


21-

12

11

(Phaileng)

22-

14

13

24-

15

23-

25-

16

 (2) Tual Lian Kham Cing Hau Dim

 (3) Zam Khan Dal Niang Za Cing (Gualnam)   (1) Niang Sian Khawm (2) Khual Sian Mung (3) Hau Sian Huai

(5) Tuang Ngul (5) Uap Dam

 (4) Niang Sian Huai (5) Don Ngaih Nuam (6) Dim Sian Zo

(9) Tual Khan Dal

(8) Ngul Thual

(10) Awn Za Kap

(9) Hial Ning

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(8) Zen Suan

(2) Neng Za Dal Niang Go Cing(Phaipi)    (1) Khual Khan Pau (2) Pau Sian Mung (3) Thang Deih Piang

(7) Ngul Thual

(6) (7) Neng Gin Khual Pum (1)Vung Niang (2) Uap Ciang(Thatmun)

(6) Luan Cing

 (4) Cing San Lun (5) Thang Deih Pau

 (5) Zen Khan Suan (6) Niang Khan Nuam

(5) Nem Huai

 (4) Zen Za Cin Hau Vung (Gualnam)   (1) Niang Sian Man (2) Khual Lian Nang (3) Do Suan Lian

(1)Kip Awn  (1) (2) (3) (4) Awn Neng Khoi Son Tun Ngen Dam Goih  (1) (2) (3) (4) Son Zen Kham Awn Awn Kai Giah Zel Ning Dam (Suante)   (1) (2) (3) (4) Gen Khua Thang Thual Zam Gen Khua Tual Goih Do Niang Ngaih Don Khual Cing (Suante) (Lunmual)   (1) (2) (3) (1) Kai Nang Tual Khual Dam Ngaih Zen Dam Khua Niang Zel Niang Khan Za Nang Nang Thang(Gualnam) (Tawmging) (Suante)   (1) Don Khan Cing

26-

17

27-

  (1) Nang Sian Vung (2) Gin Thawn Tuang (3) Khual Sian Thang

- 179


25-

24-

16

15

14

(Phaileng)

26-

17

18

27-

28-

(1) Dai Khan Langh Do En Nuam    (1) Nuam Sian Ciin

(3) Awn Kai Ning Dam(Suante)   (7) Ngul Thual Goih Ciin(Philnak)  (1) Gen Vum

(2) Hau Sian Cing

(2) Cin Khan Thawn Cing Sian Nem

(2) Goih Dim

(3) Niang Khawm Dim Langh Dal (Gualnam)

(3) En Do

 (9) Tual Khan Dai   (1) Kai Khen Thang

(4) Khen Do Lian Zen Deih Cing    Pau Sian Khai

(2) (3) Thang Khua Pau Gin Go Cin Cing Khan Nuam Thang Khan Niang (Phaipi) (Tawmging)  (5) (6) Cing Za Niang Ciin Suan Vung Pau Sian Khual Khai Go Thang (Phaipi) (Gualnam)

(4) Zam Do Kham

   (1) Dai Sawm Ciin (2) Pau Sian Muang (3) Huai Sian Zo (4) Ciang Deih Dim (5) Nuam San Niang

(5) Dal Khen Thang

- 180

   (1) Dai Za Suan (2) Pau Khan Dal (3) Ciin Sian Nem (4) Niang Khan Lun

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

 (7) Kham Suan Kap (8) Thang Suan Piang (9) Khual Deih Kim (10) Cing Sian Ngai


23-

22-

14

13

12

(Phaileng)

24-

15

17

16

25-

26-

27-

(3) Khual Suan Khai

  (4) Gen Za Thang (5) Thang Ngaih Dim Cing Man (Suante)      (3) Zam Za Niang (5) Thang Ngaih Dim (4) Ciin Khan Cing Thaung Suan Thang (Bawmkhai)

(2) Dal Khan Kim

Kip Awn Awi Giak  (2) Khoi Son   (6) Neng Gin (1) Vung Niang (2) Uap Cing (Thatmun)   (1) Gen Cin (2) Niang Sial Cing (3) Uap Ngaih Dim

 (1) Gin Khan Kap (2) Cing En Hau Thang Pum (Suante)

(1) Ciin Ngaih Vung

 (7) Kual Pum (1) Vung Lun (2) Vung Khua Ning (Gualnam)  (1) Gen Khua Hau

(2) Ngoih Khua Cing Thual Dam (Phaipi)

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(7) Langh Suan Khup

(8) Dim Sian Nuam

(3) (4)  Zel Do Gin Dal (5) Suan Do Thang Tual Khan Nang (1) Tel Khua Ning (Gualnam) (6) Gen Zam (Suante) (2) Nem Khua Ciin (Suante) (7) Awn Khua Tuan (3) Dam Huai (Tawmging) (8) Zel Ngaih     (7) ZamGo Thang (11) Thang Khan Mang Niang Do Ciin Hau Cing(Gualnam) (8) Pum Za Nang (12) Zen Nem Cing Do Sian Man (Phaipi) So Suan Nang(Phaipi) (9) Ning Ngaih Zam (13) Zam Khan Langh Gin Khan (Gualnam) (10) Khual Pian Vungh Do Khawm Cing(Samte)

(6) Thang Sian Mung

 (2) Zel Dim (3) Cing Ngaih Man Thang Khan Nang (4)Hau Niang Thual Khan Thang(Phaipi) (5)Ning Za Cing Thang Khan Langh(Phaipi) (6)Thang Sian Khual Cing Ngaih Khawm(Phaipi)

(5) Thang Deih Sut

(1) Thual Khan Lian Don Ngaih Niang (Suante) 

(4) Cing Suan Khual

- 181


25-

24-

16

15

14

(Phaileng)

26-

14

17

2415

27-

25-

16

17

26-

27-

(7) Kual Pum  (4) Gin Dal (1) Tel Khua Ning (Gualnam) (2) Nem Khua Ciin (Suante) (3) Dam Huai (Tawmging)    Thang Sian Khual Zam Go Thang Cing Ngaih Khawm Niang Do (Phaipi)   (1) Dal Khan Thang Dal Sian Muang (2) Lian Deih Piang (3) Cing Sian Van (4) Ciang Sian Vung (5) Niang Sian Kim  Pum Za Nang Do Sian Man (Phaipi)  (1) Dal Go Pau (2) Cing Deih Kim (3) Dal Khan Sut (4) Vungh Sian Piang (5) Zam Don Niang (6) Huai Don Vung (7) Ciang Tawi Nuam

 Khual Pian Vungh Gin Khan (Gualnam)  Huai San Kop

 Thang Khan Mung Do Khawm Cing (Suante)  (1) Huai Ngaih Dim (2) Dal Suan Lian

(7) Kual Pum  (5) Suan Do Thang (6) Gen Zam Nuam Khua Hau(Gualnam)    (1) (2) (3) (4) (5) Zam Pum Pum Heh Thang Ning Ngaih Dim Niang Khan Cing Ciin Ngaih Cing Cing Ngaih Huai Zen Ngaih Cing Suan Khan Pau(Gualnam) Dam Pau(Phaipi)   (1) (2) (3) (4) (5) Ning Don Hau Vung Ngaih Lun Khual Khan Mung Man Sian Thang Thang Lam Khual Sian Khan Langh (Tawmging) Tuan Deih Kim(Suante)

(7) Thang Khan Sian

(7) Hau Sian Vung

(8) Do Ngaih Vung Langh Suan Pau (Tawmging)

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

 Zam Khan Langh Ciin Hau Cing (Gualnam)  (1) Dal Sian Thang (2) Huai Sial Kim

(6) Dal Khan Kap

(6) Man Sian Dim

- 182


24-

15

14

(Phaileng)

25-

17

16

27-

18

26-

28-

(2) Ciin Sian Nem

(7) Kual Pum (1) Vung Lun (2) Vung Khua Niang  (7) Awn Khua Tuan (1) Sum Dah Zen (Gualnam) (2) Thang Do Ciin (Tawmging)   (1) (2) Uap Zen Ciang Zen Tuan Tual Heh Kham (Suante)

(1) Tual Khan Thang Ciin Suan Lun(Suante)  Lian Sian Dim

(3) Zen Niang Tual Khual

(3) Kam Kap Za Mung Cing Ngaih Zam

(4) Suan Do Cing Cin Khan Dal (Gualnam)

(4) Cing Khawm Pau

(5) Zen Za Kam Zel Khua Lian (Suante)   (5) Dim Ngel Huai

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(6) Khawi Khua Dim Zam Nang (Gualnam)

(6) Don Lam Mang

- 183


20-

19-

19-

11

10

9

9

(Phaileng)

21-

12

14

13

22-

23-

24-

Tuang Thuk  (1) Hen Thang  (2) Vung Kip  Neih Awn  (1) KipAwn Awi Giak   (1) Awn Neng Giak Ning

(2) Vel Tual

(2) Khoi Son

(3) Thuk Nek

(2) Hong Vial

(3) Tun Ngen

(4) Kim Vum

(4) Tuang Ngul Giak Goih (Gualnam)

(3) Neek Kual (1) Zom Vung (Naulak) (2) Lun Cing (3) Khua Huai  (1) (2) Leng Thang Nem Uap (1) Nem Uap (2) Lun Cing  (1) Kual Thang

(2) Nem Za Cing Awn Khan Khup (Naulak)

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(3) Awn Ngul Khan Ning

(3) Niang Khua Ning

- 184


26-

25-

24-

23-

22-

21-

20-

17

16

15

14

13

12

11

10

(Saizang)

27-

(2) Thuk Neek  (1) (2) Thuk Zel Khai En  Neek Kham  (1) (2) Zel Suah Ngai Ciin   (1) (2) Kham Kam Uap Khua Dim   (1) (2) (3) Suah Khan Dal Thiau Za Kham Thang  (1) (2) Kam Khan Lian Cing Ngaih Lun    (1) Cing Theih Kim (2) Cing It Nuam (3) Lun Muan Sian (4) Dal Nang (3) Lam Khai

(4) En Thawng

(4) Kham Khan Kap   (1) Dal Gin Tung

(5) Ciin Khual Tuang Thang(Tawmging)

(6) Thawng Khan Nang

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(5) Khual Do Cing

(8) Thang Ho Mung

- 185

(9) Thang Suan Khai

(5) Dim Khan Thang

(7) Pau Sian Vung

(5) Lian Do

(4) Cin Khan Zam

(6) Zen Ngaih Khawm

(4) Thang Kap Tuang

(3) Kam Do Lian (5) Vung Lo Leng

(3) Thang Lian Sang

(3) (4) Thang Za Thian Kai Ciin   (1) (2) Suah Za Thang Hau Do Cing

(2) Cing No Niang

(4) (5) Khua Pau Nang Sian Thang Tual Suan Mung (3) Nang Do Mung    (1) Dal Suan Khai (2) Piang Sian Mung (3) Cing Khan Ngaih


25-

24-

23-

22-

21-

20-

16

15

14

13

12

11

10 (2) Khai En (Tuitawh)  Neek Khan (Saizang)   (1) Zel Suah   (1) Kham Kam   (2) Thiau Za Kham   (1) Kam Sian Pau (2) Nang Tung Lo Thang

(2) Thuk Neek

(3) Ngul Suan Thang

(Saizang)

26-

13

(2) Cing Khan Man

(3) Nang Khan Khai

 (3) Lam Khai  (2) (2) Kham Khua Tual

2314

(1) Zel Suah  (6) Thawng Khan Nang  (1) Suah Sian Mung

(2) Man Than Lun

(1) (1) Cing Khua Niang

24-

15

(1) Cing Sen Niang

(3) (3) Tel Lian

(4) Pau Hen Thang   (4) Lian Thawn Thang

 (6) Thang Van Mung (7) Khup Dawn Bawi (8) Cing San Sian

25-

16

 (4) Kiim Sian Vung (5) Tuang Theih Cing

26-

(4) (4) Song Vum

(5) (5) Vum Do Cin

(7) Luai Langh Khup

 (5) Mang Nu (6) Cing Man Ciin

(7) (7) Suah Khen Kham (9) Dim Khua Lian

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(6) (6) Vung Zen Cing (8) Cin Do Vung

(6) Ciin Ngaih Mang

 (3) Thang Sian Tung (4) Dal Do Lian

(5) Kiim Lam Vung

(6) Kham Za Khai

 (5) Tual Suan Mung   (1) Kam Khan Hau (2) Cing Lun Vung

(5) Mung Sian Hau

- 186


23-

22-

21-

14

13

12

11

(Saizang)

24-

13

15

2314

25-

24-

15

16

25-

16

26-

26-

(4) En Thawng

(5) Vum Do Cin

(6) Vung Zen Cing

(8) Cin Do Vung

- 187

(9) Dim Khua Lian

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(7) Suah Khen Kham

(7) Pau Sian Kam  (2) Vung Ngaih Mang

(3) Khai Gin Thang

(6) (7) Kham Suan Langh Pau Ngaih Thang Cing Hau Ciin(Naulak) Zen Khawm Kim(Naulak)       (1) Tual Khan Muan (2) Tuan Cin Lian (3) Ngul Nuam Cing (4) Nung Sian Sang (5) Mang Suan Mung

(6) Vung Ngaih Zam

(5) Khup Gin Piang Thang Kaih Cing(Naulak)    (3) Nung Suan Mung (4) Ngul Zam Niang (5) Piang Sian Siam

(4) Khai Tung Nung Ngai Don Cing (Manlun)

 (2) Zam Khan Khup

(4) Cing Sian Niang

(5) Tual Khan Sum

(3) Dim Lun Cing

(2) Khai En (Tuitawh)  Neek Kham (Saizang)   (3) Lam Khai  (1) (2) (3) Cing Khua Niang Kham Khua Tual Tel Lian Niang Khua Ngul(Halkik)  (2) (3) Thuam Za Dim Lian Do Vung

(1) Kai Za Cing

 (1) Tual Khan Cin

(3) Lam Khai  (7) Suah Khen Kham  (1) (2) Thuam Khua Man Khai Suan Thang

(1) Kham Deih Lun


2112

11

(Saizang)

2213

16

15

14

23-

24-

25-

26-

(2) Ciin Tual Zen Khua Thang (Hatlangh)

(2) Khai En  Nek Khaam (Saizang)  (1) Zel Suah (2) Lam Khai Niang Ngul (Malneu) (1) Cing Langh Tual Do (malneu) (1) (2) Ngul Za Vung Cin Do Kam Thang Suan Langh Dim Khua Pau (Munsuang) Luk lai (Theizang)   (2) Hau Sian Don (1) Cing En Niang

(3) En Thawng  

(3) Thawng Zen Pau Ciin Cing (Theizang)

(3) Thang Sian Muang

(3) Kham Do Thang Lut Za Cing (Gualnam)  (4) Luan Za Don

(5) Khen Za Dal Niang Suan Vung (Malneu)

(2) Vung San Huai

(6) Lang Khua Ning Cin Kap

(4) Cin Niang Tual Za Khen (Tawmging)

(1) Thang Do Khup

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(5) (6) Suah Za Khen Khai Za Nang Cing Ngaih Man Thuam Khan Man (Tawmging) (Tawmging)   (7)   Tual Suan Mung (1) Ngul Ngaih Lun (1) Thawng Khan Kam Mang Goih Niang (2) Man Don Niang (2) Thang Sawm Lian (Luktai) (3) Khan Gin Pau  (4) Ngul Don Hau  (3) (4) (5) Cin Kop Dal Pau Sian Sang Khup Do Thang

- 188


20-

19-

11

10

9

(1) Ning Khua Niang Khup Za Nang (Malneu)

(1) Luan Nian

(3)Thuk Nek   (2)Khai En  (2)Nek Cin  (1) Ciang Huai Tawn Thang (Tunglut)

(Kawl zang Chiantazi)

21-

12

16

15

14

13

22-

23-

24-

25-

26-

(1) Thang Lam Khup Niang Suan Cing (Malneu)   (1) Tual Gel Thang (3) Lun Suan Nem (5) Man Zam Lun

(2) (3) En Khaat Goih Thawng (1) Vung Vei (Tangpua) (2) Vung Khua Niang (malneu)  (2) (3) Cin Do Thang Ngul Za Cing Niang Za Cing Lian Za Dal (Sukte) (Sukte)  (2) (3) Cing Khua Zam Vei Za Niang Thang Khan Khai Gin Za Kam (Zahlangh) (Zahlangh)

(2) (3) Dim Suan Man Mang Khen Thang Nang Khan Thang Kim Lun Man (Tunglut) (Malneu)    (2) Sut Lian Tuang Tual Zam Kim (4) Niang Nuam Kim

(4) Kham Vei Khup

(5) Thawng Vai Nang Zo Ngaih Cing (Phiamphu)

(5) Khat Khua Kai

(6) Cin Khan Nang

(6) Man Cing

(5) Khaat Khan Khai

(6) Khaat Go Tual (1)Cing Sial Lun (2)Man Za Cing (Tawmging)  (6) Cing Lam Man

(4) Kai Do Khan Sut Za Nian (Tangpua) (4) Cing Ngaih Suan Gin Khua Kam (Zahlangh)

(4) Zam Ngaih Lun Hau Ngaih Langh (Zahlangh)

(5) Nang Sian Mung Vung Gin Cing (Phiamphu)   Tual Lam Zuan

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(8) Lun Nial Kiim Suan Khen Mung

(9) Thawng Awn En

(9) Khup Khan Mang

(8) Dim Khua Ning

(7) Niang Do Cing Tel Do Thang (Malneu)

(8) Lian Khan Kam

(7) Song Vungh

(7) Niang Ngaih Don

- 189


22-

21-

13

12

11

  (9) Khup Khan Mang Vung Deih Niang (Tangpua)   (1) Thang Lam Mung

(3) Cing Lam Lun

 (4) Kai Do Khan Sut Za Nian(Tangpua)  (1) (2) Ning Khan Niang Cing Sial Khup Khen Than Lian (Zahlang)

(2) Dal Suan Piang

(2)Nek Cin   (2) En Khaat (1) Vung Vei (Tangpua) (2) Vung Khua Niang (Malneu)   (1)Luan Niang

(Chiantazi - Tuibual)

23-

14

15

24-

25-

(3) Man Za Cing Khat Go Tual (Tawmging)

 (5) Thawng Vai Nang Zo Ngaih Cing(Phiamphu)  (1) (2) Khat Lam Thang Khup Sian Pau Khual Kam Cing (Buansing)

(4) Thang Sian Vung (6) Nang Suan Mung

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(3) Ning Deih Kim (5) Cin Suan Man

- 190


21-

12

11

13

(1)Cin Khan Dal Kam Khua Dim(Tunglut)  (9)Langh Khan Mung Theu Khan Vung(Malneu)  (1) (2) Man Sian Niang Cing Suan Dim Kham Suan Mang(Naulak)

(3) Pau Lian Cing

(1) Nek Cin   (3) Goih Thawng Niang Khua Luan (Naulak)  (1) (2) (3) Cin Khan Dal Kai Khan Kap Kai Heh Lian Kam Khua Dim(Tunglut)   (1) (2) (3) Thawng Go Thang Cin Za Sawm Nang Lam Tung Zen Sian Cing Niang Lian (Kawl zi nei) (Thawmte) (Malneu)     (1) Dal Lian Khup Mung Suan Langh (2) Dal Za Khup (3) Dim Ngaih LunPau Sian Dong(Guite)

(Chiantazi - Kawlzang)

22-

13

14

23-

24-

23-

14

15

24-

15

25-

25-

(4) Khat Suan Langh

(5) Dai Khua Ning

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(7) (8) Luan Khan Pau Cing Khan Lun Lian Ngaih Nem (10)Thawng Lam Lian (Tangpua) (12)Kai Khan Don    (1) Dal Khan Mang (2) Nang Zam Thang Dim Deih Kim (4) Dim Sawm Cing (Zahlangh) (6) Lun Lam Niang

- 191

(3) Thang Sawm Muan (5) Cin Sawm Nang (7) Thang Sian Niang

(9) Langh Khan Mung (11)Luan Go Ciin (13)Tual Khan Suan

(6) (7) (8) Ngaih Zam Don Thang Khan Khup Khai Khan Gin (9) Ciang Khan Khup (10) Suan Khen Mung Thang Khan Khup(Hualngo) Luan Nial Kim (Tawmging)

(3) Nang Sawm Lian

(4) (5) (6) Kap Za Thang Nang Khen Thang Langh Khan Khual Cing Khan Lian (Zahlangh)   (1) Dim Man Cing (2) Dal Sawm Thang (3) Kam Khan Mang (4) Thawng Ngaih Suan

 (13)Tual Khan Suan Ciin Do Cing(Tunglut)  (1) (2) Dal Gin Thang Man Ngaih Mang


2112

11

(2) Kap Khan Suan

(3) Theu Do Lun Ding Liana (Hualngo) (Taithul) (3) Cing Do Lun Khuma (Hualngo)

(4) Theu Sian Don Thang Suan Kham (Siamphu) (4) Nang Khan Pau

(8) Don Sian Muang

(8) Pau Kap Cing

(10) Zam Deih Niang

(9) Ciang Ngaih Man

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(5) (6) (7) Thawng Za Thang Dim Ngaih Lian Ning Za Lian Don Zen Lian (Malneu) Nang Deih Cin   (5) (6) (7) Cing Khan Khual Mang Za Dal Dim San Nuam

(3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) Zen Ngaih Zam Dim Lam Thang Cing Heh Lian Thang Lian Nang Vung Ngaih Lian Thawng Khan Ciin Don Tan Lian Kham Sian Pau Khai Khan Dal Tual Lian Dal Dim Sawm Niang Thang Sian Deih (Buansing) (Zuisang) (Gualnam) (Tangpua) (Gualnam)      (4) Thang Lian Siam (7) Nang Khan Khup (1) Ning San Lian (3) Thang Gin Cing (5) Lalremmawi (8) Thang Sawm Lun (2) Kham Lam Thang (4) Man Ngaih Vung (6) Zam Sian Kim (5) Thang Muan Kim   (2) Man Khan Cing (3) Langh Khua Thang Tuan Suan Nang Ciin Hau Vung (Gualnam) (Tawmte)  Huat Biak Mung

(4) Khat Suan Langh (1) Dai Khua Ning (Thatmun) (2) Zen Khan Man (Siamphu) (1) (2) Thawng Za Huat Luan Ngaih Thang Lalrinthangi Lian Tun En (Hualngo) (Malneu)   (1) Lal Sang Lian

(1) Kap Khan Cing

(1) Nek Cin  (3) Goih Thawng Niang Khua Luan (Naulak)  (2) Kai Khan Kap (1) Ciang Lun Cing (Malneu) (2) Zam Khan Man (Siamphu) (1) (2) Thawng Za Suan Luan Khan Mang

(Chiantazi - Kawlzang)

22-

13

15

23-

25-

13

14

23-

14

24-

24-

15

16

26-

27-

- 192


21-

20-

12

11

10

(1) Zam Lam Mung

(2) Kham Khan Suan

(1) Nek Cin  (7)Song Vungh Nem Khua Kim (Siamphu)  Tuan Zam Cing Za Ning (Malneu)  (1) Cing Lian Vung Thang Vungh(Falamte)

(2) Kai En Khai En  (1) Nek Cin  (3) Goih Thawng Niang Khua Luan (Naulak)  (10)Suan Khen Mung Luan Nial Kim (Tawmging)  (1) (2) Luan Khan Man Cing Hau Lian Dal Za Bia Pau Khen Lian (Tunglut) (Tunglut)

(Chiantazi - Kawlzang)

22-

13

11

23-

2112

14

22-

13

24-

23-

14

15

24-

25-

(3) Dal Kam Cing

(2) Vung Khan Nang Goih Vung  (3) Za Khan Khual

(4) Hau Tawi Cing

(4) Don Ngaih Lian Do Sawm Thang (Malneu)

(5) Loin Poul

(5) Vung Nial Thang Do Sian Khai (Gualnam)

(6) Thawng Min Thang

(8) Kam Ngaih Cing

(9) Cing Lam Ciin

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(7) Thang Lam Cin

- 193


21-

20-

12

11

10

(2) Kai En ? Khai En?  (1)Nek Cin   (5) Khat Khua Kai Ning Ngak (Malneu)  (1) Luan Thang Tun Nang (Malneu)

 (4) Ciang Lam Khai (5) Lian Ngaih Ciin (6) Mang Sian Kim (7) Kham Sian Cing

(2) Zen Khua Dim Song Za Dal (Tunglut)

(Chiantazi - Kawlzang)

22-

13

15

14

23-

24-

25-

(1) Kai Go Zam Khup Do Man (Zahlangh)   (1) Pau Khan Khen Zam Go Man (2) Nang Kap Lian (3) Thang Lian Mung

(2) Cin Suan Thang Man Zam Thang (Tunglut)   (1) Pau Za Dal (2) Niang Lam Lun

(3) Huai Zen Cin Za Dal (Sukte)

(3) Cing Suan Mang

(4) Luan Khan Cing Lut Do Kham (Zuisang)

(5) Khat Khan Pau Man Suan Cing (Malneu)  (4) Dim Khen Lian Ciin Nial Niang (Guite)

(6) Ning Zam Ciin Than Khen Nang (Zahlangh)

(5) Tual Za Kham Ciin Deih Vung (Guite)   (1) Cing Sian Don (2) Pau Lam Thang

(8) Lun Nial Kim Suan Khen Mung (Tawmging)

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(7) Ning Do Cing

(6) Nang Za Langh Zen Sawm Cing (Vangaw)   (1) Cing Lun Man (2) Lun Ngaih Nem

- 194


23-

22-

21-

20-

19-

14

13

12

11

10

9

(Limkhai)

24-

15

16

25-

26-

(2) Kim Vum  Kham Awn  Kam Lam   Vum Son Zing Nem (Sote)   (2) Sum Cing

(2) Nuam Dim

(1) Thuk Nek

(1) Lam Ngul   (1) Son Nem (3) Son Kai    Ngul Khai

(5) Awn Suan

(6) Khat Thang

(7) Cin Do Tuang Za Cing

(6) Pau Khan Nem (7) Khai Za Cing (8) Do Thian Pau

- 195

 (9) Cing Khan Man (10) Nem Hau Cing

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

(4) En Dim

(3) Son Cin

(5) Nem Ciin

(4) Niang Khan Hung

(4) Kim Cing

(6) Tual Thawng   (3) Son Za Ciang (1) Cing Khan Huai

(3) Thawng Suan Lian

(5) Ngul Lam Thang    Ciin Khan Dim

(2) Kai Thian Dal   (2) Thawng Cin Khai (1) Ciin San Cing


22-

21-

20-

19-

13

12

11

10

9

(Limkhai)

23-

15

14

25-

16

24-

26-

(1) Thuk Nek

(1) Ngul Pum Dim Khua Man   (1) Do Khan Pau Pau Vaang Cing   Ngin Suan Khai

(2) Kim Vum  Kham Awn  Kam Lam   Vum Son Cing Nem (Sote)   (7) Cin Do Tuang Za Cing  (2) Nem Zen

(2) Cin Khan Nang    Man Cing Huai

(3) Cing Uap

 (4) Thang Ngin (5) Kai Khua Thang

(2) Pum Khan Tun

 (6) Nem Za Dim (7) Nuam Khan Hung

(5) Cing Sian Nem

(3) Cing Khan Niang

(4) Zam Khan Pau   (1) Man Hau Cing

 (8) Kam Za Dong (9) Cin Za Kap

 (12) Cin Za Dal

Pu Nei Lai’ Khanggui Gualhna

 (10) Cin Mang (11) Thian Khan Kai

- 196


C. PU GUI ZIAM’ KHANGGUI GUALHNA


15-

14-

13-

12-

11-

6

5

4

3

2

1

(1) Thang Tuan  (1) Than Thang   Suah Khual   1. Suang Awn 2. Awn Tun (2) Tun Hang  (1) Thang Pau   1. Suan Thang 2. Hang Neng 3. Bel Vungh 4. Zel Cin

PU TAWM GING  (1) SONG HANG (Lam Hang)

Pu Gui Ziam' Khanggui Gualhna

16-

8

7

18-

9

17-

19-

11

10

2112

20-

22-

(3) NEI LAI

(2) Phung Vial   1. Vial Langh 2. Kam Za Nang

(4) GUIZIAM  (1) Thuam Kai  Than Thang  Son Sing  (1) Kai Mang  (2) Hau Hang   Pau Khaam  (1) Kai Suak  (1) Khaam Thual   Suak Khua Gin  Thual Za Kham

(5) SIM HANG

(2) Khoi Kam (2) Hang Dai

(6) MAT VUNGH

(2) Tut Khaat   1. Hau Kham   Khaat Vungh  (1) Khaam Neng   Vungh Khua Kam 

 Tuan Go Thang

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

 5. Goih Ging Kim Awn (Thawmte) 6. Nem Kim

(2) Khum Hen  Thuam Tawng  Hong Kham

 2. Dong Sing 3 Ngai Zuan 4. Nian Awih

(3) Vungh Za Gin   Tuan Cin Pau

(4) Khaat Suan

(2) Tun Tuan   Vungh Za Nang

- 198


24-

23-

22-

21-

20-

19-

18-

17-

16-

15-

14-

13-

12-

14

13

12

11

10

9

8

7

6

5

4

3.

2

GUIZIAM  (1) Thuam Kai  Than Thang  Son Sing  (1) Kai Mang   1. Thang Tuan  (1) Than Thang   Suah Khual  1. Suang Awn  1. Thang Kim  Khual Khua Ngin  Kim Za Cin  Ngin Do Pau (2) Tun Hang  (1) Thang Pau  1. Suan Thang  Khoi Zam  Cin Za Ngin  Zam Go  Suan Za En

 2. Hau Hang

(2) Phung Vial  1. Vial Langh  Langh Khan Kap

(2) Tut Khaat

PU GUI ZIAM

(1) Khup Thual  Dam Za Pau

(2) Khum Hen  2. Thuam Tawng  Hong Kham   Tawng Hen   Ngul Vungh  (1) Hen Dam  (2) Neng Gin  1. Dam Khua Kam

(2) Thuam Kai   Neng Dong  Thuam Za Neng

(3) Viak Thuam   Kam Thuam

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(3) Khup Kam  Dam Za Dong

- 199


23-

22-

21-

20-

19-

18-

17-

16-

15-

13

12

11

10

9

8

7

6

5

Son Sing  1. Kai Mang  1. Thang Tuan  (1) Than Thang

(1) Suan Thang

(2) Tun Hang (1) Thang Pau (2) Hang Neng  Min Kam  Cin Za Thawng  Dong Khua Pau

24-

23-

22-

21-

20-

19-

18-

15

14

13

12

11

10

9

8

(3) Bel Vungh  Thuam Za Suan  Vungh Za Kam

25-

(4) Zel Gin  Vial Khan Dai  Zam Za Kap

1. Than Thang  Suah Khual  1. Suang Awn (1) Thang Kim  Khual Khua Gin  Kim Za Cin  Ngin Do Pau

PU GUI ZIAM

(2) Sun Kam  Thuam Go  Kam Za En  Zam Khua Dal  En Suan Mang

(2) Phung Vial (1) Vial Langh  Langh Khan Kap

(3) Khual Ngin  Hang En (1) Ngin Za Cin  En Khan Kap

(3) Kam Za Dal

 2. Awn Tun  Kim Khua Thang  Khual Khan Pau

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(2) Kam Za Nang  Langh Go Pau

(2) Awn Za Thang  En Za Khual

- 200


20-

19-

18-

10

9

8

12

11

22-

13

21-

23-

14

16

15

24-

25-

26-

(3) Khual Ngin Lian Dam (Bawmkhai)

 2. Kim Suan Thang 3. Suan Lem Siam Vung Huai Cing 4. Cin Sawm Mang 5. Mang Khan Khai 6. Niang Suan Cing 7. Ciin Sian Zun

(4) Lal Dam Giak Gin (Hatangh)

(3) Thawng Khan Suan Cing Khan Nuam (Tangpua)   1. Niang Lian Vung 2. Ciin Muan Kim 3. Cin Sian Suum

(5) Khawl Nem Gah Khua Thang (Buansing)

(6) Pau Cing Tuah Dam (Tangpua)

(5) Zam Khan Vung Gin Za Kam (Tangpua)

(4) Zam Khua Niang Thang Za Kap (Tawmging) (4) En Za Cin Thang Za Cing (Langel)   1. Cin Khan Piang 2. Niang Van Ngai 3. Suan Lam Khup 4. Ngai Ngaih Lian 5. En Suan Mung

(2) Khual Khua Gin Cing Ciin (Tangpua)  (2) (3) Kim Za Cin Cing Khua Zam Khup Za Niang (Hatlangh) Kam Za Thang (Tangpua)  (2) Dim Ngaih Ciin Khup Za Niang (Hatlangh)

1. Than Thang  Suah Khual  1. Suang Awn (1) (2) Thang Kim Sun Kam Zong Niang Niang Zing (Tawmging) (Bawmkhai)  (1) Pau Niang Kham Suang(Buansing) (1) Ciin Khua Nem Tun Za Ai (Tangpua) (1) Gin GoPau Luai Za Vung    1. Cin Lian Khup Niang Sian Theih    Pau Suan Lam

(6) Khual Khan Kim Nem Za Ngai (Buansing)    Gin Khan Pau

(8) Awn Vum Niang Go (Zahlangh)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(7) Hau Cing Dam Khual (Thawmte)

(5) Dim Khua Man Cin Za Suan (Tawmging)

(6) Nem Man Cing Pau Khua Tuang (Ngaihte)

- 201


21-

20-

19-

18-

12

11

10

9

8

16

15

14

13

22-

23-

24-

25-

26-

(2) Zam Khan Dal Hau Khua Man (Tawmging)  (2) Zam Khan Suan Lun Buah (Gualnam)  (2) Kap Sian Muan Lian

(4) Zen Lam Niang Zam Khan Sing (Bawmkhai)

(4) Awi Za Nem Zam Cin Pau (Tawmging)

(4) Zam Za Cin

(5) Cin Khan Sing Zam Nu

(5) Luan Za Niang Suan Khan Khual

(5) Khual Khan Langh Cing Za Khen (Phualte)

(5) Niang Man

(3) Khual Khan Pau

(4) Kam Khat Tuang

(4) Go En Ciin Khua Luan

(3) Mang Lian Tung

1. Than Thang  Suah Khual  1. Suang Awn  2. Sun Kam (Suangphei) Niang Ning(Bawmkhai)  (1) (2) (3) Thuam Go Awn Khua Hau Kim Thawng 1.Thuam Ning (Bawmkhai) Ciin Nian Kam Za Man 2.Ning Khua Awi  (1) (2) (3) Kam Za En Hau Za Khual Niang Man Hau Khua Man Gin Za Awi Khai Nang (Tawmging) (Sukte) (Tawmging)  (1) (3) Awi Za Cing Man Za Dim Dal Za Hau Luan Cin Zam (Khaute) (Khaute) (1) En Suan Mang

(1) Dal Cin Kham

9. Thawng Khan Suan

(7) En Za Pau

10. Man Do Cing

(8) Thang Za Khual

- 202

(9) Gin Khen Thang

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(6) Sing Za Cin Ciin Khua Ning (Gualnam)

(7) Dim Hau Lun

(8) Cin Lian Mung

(6) Dam Khan Pau


23-

22-

21-

20-

19-

18-

14

13

12

11

10

9

8

15

24-

25-

1. Than Thang  Suah Khual  1. Suang Awn  2. Sun Kam Niang Ning(Bawmkhai)   Thuam Go 1.Thuam Ning (Bawmkhai) 2.Ning Khua Awi   2. Hau Za Khual Gin Za Awi (Sukte)   (1) (2) Go Khan Kap En Khua Khai Cing Za Gin En Khan Dim (Khaute) (Khaute)        1.Awi Ngaih Vung 2.Man Lam Dim 3.Ning Do Lun 4.Khual Sian Mung 5.Khai Khan Suan Niang San Nuam 6.Kap Suan Lian (Milun) (3) Kap Do Pau Cing Khan Dim (Nekgen)

  1.Awi Sawm Cing 3.Cing Ngaih Kim 5.Gin Sian Cing 7.Kap Deih Piang

(4) Nang Do Lian Ning Do Lun (Zote)    2.Cing Huai Kim 4.Go Sian Cing 6.Ciin Deih Vung

 5. Khual Khan Langh Cing Za Khen (Phualte)    Go Suan Mung

  1.Awi Khawm Cing 3.Ciin Sawh Cing 5.Kap Sian Kam Cing 7.Khai Biak Lian

 1. Awi Lun Cing Vum Za Thang 5.Cing Khua Don Ngin Pian Thang

 2.Khual Khan Kam 4.Langh Kap Cing 6. Cing Sian Siam

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

- 203

 6. Sing Za Cin Ciin Khua Ning(Gualnam)      2.Go Khua Pau 3.Cing Sian Lun 4.Kam Ngaih Dim Dim Sian Cing Gin Do Pau Tual Khan Hau 6.Luan Don Niang 7.Langh Suan Mung Dam Khan Mung Neng Sian Huai


21-

12

11

13

22-

23-

23-

22-

14

13

12

14

24-

15

24-

25-

(3) Thawn Lian Thang

2. Sun Kam (Suangphei) Niang Ning(Bawmkhai)   1.Thuam Go 1.Thuam Ning (Bawmkhai) 2.Ning Khua Awi   7. En Za Pau Awi Khan Nem (Bawmkhai)     1.Ning Ngaih Dim 2.Cing Zen Khual 3.Go Khan Khai 4.Sing Lam Mang 5. Cin Do Thang 6.Thang Khan Tuang 7.Cing San Lam 8.Ning San Nuam

2. Awn Khua Hau Ciin Nian   5.Thawng Langh Cing Khan Cing (Phaipi)  (1) (2) Sian Hau Kham Pau Suan Khai  Vung Suan Cing

 8. Thang Za Khual

   1.Go Za Sing 2. Gin Khan Mung

(4) Niang Deih Lian

 2. Awn Khua Hau Ciin Nian    1. Cing Khua Niang

 1.Niang Khan Cing 3.Ngai Khan Man 5.Cing Khan Lun 7.Vial Khan Suan

 2.Kam Za Kham 1.Naing Za Don (Hatlangh) 2.Cing Khan Lun   2.Langh Ngaih Vung 4.Gin Do Niang 6.Hau Deih Tung 8.Nian Lam Mang

(2) Luan Ngaih Lun

 2.Hau Za Dal 4.Nian Khua Dim 6.Don Ngaih Lun

 4.Man Khua Awi 5. Thawng Langh 6.Luan Khua Niang 7.Nang Za Gin

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

 4. Go En Ciin Khua Luan

 3. Go Pau Lam Nem (Falam)

   1.Kham Do Lian 3.Langh Khan Mang 5.Niang Khan Sum

(3) Do Lian Kap

- 204

4. Go En Ciin Khua Luan  (1) (2) (3) (4) Nian Khua Man Gin Zen Suan Khan Thang En Khan Khual Thual Khua Zam(Bawmkhai) Go Thawng(Bawmkhai) Hau Lam Ciing(Tawmging) Khup Khan Vung(Songput)  (4) Thang Suan Mang (1) En Za Lian


23-

22-

21-

13

12

11

14

12

24-

22-

13

15

23-

14

25-

24-

2. Sun Kam Niang Ning(Bawmkhai)  3. Kim Thawng Kam Za Man  (1) (2) Hang Za Kap Niang Za Luian Ciin Man Cing Vum Tai (Sukte) (Sote)  (1) Thawng Za Pau Niang Dim Cing (Tawmging)    1.Cing Sian Huai 2.Kap Sawm Tuang 4.Go Zam Cin 5.Nang Suan Nem 7.Khai Sian Mung 8.Gin Deih Piang

3. Kim Thawng Kam Za Man   3.En Za Kham Cing Zen Man (Khaute)    1.Thawng Do Lian 2.Gin Suan Khai 5..Zam Do Pau 6.Dim Sian Lian

(3) En Za Kham Cing Zen Man Khaute) (2) Gin Za Khup

 3. Lian Deih Lun 6.Zam Do Sian Tuang

(4) Vial Za Langh Go Ciin (Tawmging)

(5) Kap Suan Mung Niang Ngaih Lun (Thawmte) (4) Mang Ngaih Lian

 2. Gin Khawm Cing 4.Kap Suan Kim

(5) En Khan Hau

 4.Vial Za Langh Go Ciin(Tawmging)    1.Thawng Sian Zam 2.Cing Ngaih Man 3. Hau Cin Lian 4.Thang Sian Khual

(3) Khual Do Nang Dim Za Man (Tawmging)   1. Cing Lawh Kim 3.Lian Suan Nem

  3.Langn Khan Suan 4.Cing Sawm Nem 7.Kap Sawm Zo

(7) Kham Suan Khai

(8) Pum Ngaih Don

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(6) Langh Suan Thang

 5. Kap Suan Mung Niang Ngaih Lun(Thawmte)     1.Cing Tawi Vung 2.Tawng Sian Mung 3.Ning Do Lian 4.Dal Lam Cing 5.Zen Sian Ngai

- 205


22-

21-

20-

19-

18-

13

12

11

10

9

8

15

14

23-

24-

25-

(2) (3) (4) Khawl Niang Hang En Kam Khual  (2) (3) (4) Gin Za Cin(LtCol) Awn Za Thang Dim Zen Cing Khua Don Ning Dah Cing (Khualun) (Bawmkhai)  (2) (3) (4) Ciin Sian Niang Thang Ngaih Zen Dim Ngaih Vung Hang Suan Dai Cin Ngaih Thang Pau Khan Thang (Bawmkhai) (Hatlangh) (Bawmkhai)

1. Than Thang  Suah Khual  1. Suang Awn  3. Khual Gin Lian Dam(Bawmkhai)  (1) Hang Dim (1) Nian Za Dim Cin Khua Zam (Tawmging) (1) En Za Kap Niang Go Cing    1.Don Khawm Cing 2.Kai Za Kham 3.Ciin Sawm Huai 4.Cin Khua Mung 5.En Sian Thang

(5) Ning Za Dim (5) Neng Khua Pau

(6) Niang Za Zen

(5) (6) Zen Za Cing Khual Za En Ekhual Za Nang Cing Ngaih Nuam (Hatlangh)    1.Cin Kaih Mang 2.Dong Sian Cing 3.Thang Khawm Sang

(8) Gin Za Go 10. Sian Khua Man

- 206

(9) Khual Khan Hang 11. Luan Khan Cing

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(7) Kam Za Dal Hau Khua Niang (Bawmkhai)

(7) (8) (9) (10) Thang Do Lun Pau Niang Suan Man Dal Do Thang Dong Khan Pau Niang Lam Cing Go Za Thang Cing Suan Vung 1.Luan Ngaih Lun (Khaute) (Tangpua) (Milun)  2.Ngaih Don     1.Don San Nuam 1.Don Tawi Kim 2.Cung Deih Kim 2.Niang Deih Cing 3.Cin Lian Thang 4.Ning Sian Zum

   1.Don Khawl Vung 2.Cin Za Langh 3. Nang Za Khual 4.Kap Za Khual 5.Niang Ngaih Zam 6.Cing Sian Zo


23-

22-

21-

14

13

12

11

11

24-

21-

12

15

22-

13

25-

23-

14

15

24-

25-

3. Khual Gin Lian Dam(Bawmkhai)  3.Hang En (Luang-el) Dim Khua Ciin  7.Kam Za Dal Hau Khua Niang(Bawmkhai) (1) Ciin Zen Niang Thang Khan Suan(Bawmkhai)

(2) Thang Lian Lai

(2) Cing Do Lun Pau Sawm Nang(Sote)

3. Khual Gin Lian Dam(Bawmkhai)  3.Hang En (Luang-el) Dim Khua Ciin  3.Awn Za Thang Ning Dah Cing(Bawmkhai) (1) (2) (3) En Za Khual Zuan Man Cing Ciin Go Niang Vial Don Cing Go Za Kap Muan Khan Thang  (Bawmkhai)  1.Cing Sawm Niang 2. Ning Sian Nuam 3.Thang Lam Khup 4. Go Khan Cing 5.Kham Lian Mang

(1) Dal Khan Muan

(4) (5) (6) Khual Khan Kham Zam Khan Thang Niang Ngaih Vung Hoih Cing (Samte)  1.Thang Za Tuang 2. Thang Za Kham 3.Khual Thang Lian Sang 4.Cing Sian Zo

(3) Cin Suan Pau Ciin Khan Vung (Buansing)  (3) (4) Niang Khaw Cing Khup Sian Ciin

(7) Cin Lian Pau Thawn Hoih Cing   Cing Lun Kim

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(2) Man Sian Muang

(5) Thang Lun Lal

- 207

(6) Pau Sian Khai

(8) (9) (10) Zen Ngaih Lum Sian Ngaih Cing Thang Za Go Thang Suan Mang

(4) En Za Khup Mang Lam Dim (Sukte)  (1) Niang Zom Sian


21-

12

11

14

22-

24-

11

13

21-

12

23-

22-

13

(2) En Za Dal Man Za Cing (Tawmging)

(2) Cin Khen Khai

3. Khual Gin Lian Dam(Bawmkhai)  4.Kam Khual Cing Za Luan(Mate)  (1) Zel Za Ning

(1) Luan Suan Vung

(3) Dim Khua Cing Zam Za Ciin

(1) Luan Lam Niang

(2) Hen Gial Mang Niang Go Cing(Guite)  (2) Go Sian Mung

(3) Lian Muan Lal

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(4) Niang Khawl Vung

(5) Khai Lian Thang

(7) Tual Za Dal

- 208

(4) (5) (6) (7) (8) (9) Ciin Ngaih Cing Hau Khan Nang Cin Za Thang Cing Ngaih Loh Dim Khan Cing Cing Ngaih Niang Thawng Za Suan Gin En Cing Neng Khan Mang Nang Ngaih Niang Dai Khan Thang (Hatlang) (Tawmging)  (3) (4) (5) (6) (7) (8) Dong Khan Cin Man Khan Dim Dal Khan Mang Thang Lun Khai Thang Khen Muan Cing Ngaih Zo (2) Khual Khua Zam

(2) Khual Khan Tual Nem Khua Ning (Tangpua)

(1) En Khen Nang

23-

14

(1) Don Zam Kim

4. Lal Dam Ngiak Gin(Hatlangh) (1) Tun Za En Niang Khua Do(Hiangtung)  (1) Ning Za Ciin Khual Khua Thawng(Buansing)

24-

15

(2) (3) (4) (5) (6) Zen Khua Man Gin Za Niang Ning Ngaih Vung Dam Khan Go Gin Za Cing Thang Za Thawng(Tangpua) Dam Khen Kham(Ngaihte) Than Khum(Guite) Niang Go Cing(Luangel) Thawng Khen Mung(Hatlangh)  (3) (4) Don Hau Cing Thawng Muan Khai

25-


2-4

23-

22-

21-

20-

11

14

13

12

11

10

13

21-

23-

14

12

24-

15

22-

25-

1. Suang Awn  4. Lal Dam Ngiak Gin(Hatlangh) (1) Tun Za En Niang Khua Do(Hiangtung) (1) Gin Khua Man Neng Khen Thang (Thawmte)

(2) Khual Khan Tual Nem Khua Ning (Tangpua)  (2) Don Za Ngai Tual Khan Nang(Gualnam)

(3) En Cin Mang Vung Khan Lun(Tawmging)  (1) Khual Lam Thang

(7) Pau Khan Dal Don Za Ciin

(8) Pau Cing Nem Khua Hau (Tawmging)

- 209

(8) Vum Khan Khual Cing Khen Lun

(9) Thang Khua Tual Zel Za Niang

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(7) Vial Khua Luan Kam Khua Hau (Khualun)

(6) Zam Za Dim Vial Khan Pau(Bawmkhai)

(4) Ning Khen Niang Sang Neih Sum (Hualngo) (2) En Hau Khai

8. Awn Vum (Lingthuk) 1.Ning Go (Zahlang) 2.Awi Dim (Zahlang) (1) (2) (3) (4) (5) (6) Cing Khua Hau En Cin Niang Za Cing Ning Khua Hau Thang Khua Man Gin Khua Pau Vial Za Neng 1.Niang Dam Hen Thang Khai Khua Thawng Hang Khan Dai Luan Khua Cing (Tawmging) 2.Zel Khua Niang (Tawmging) (Zote) (Buansing) (Milun)  (1) (2) (3) (4) (5) Vum Khua Zam Suang Za Dal Neng Khua Dim Dim Khua Luan Man Za Cing Viang Za Zen(Tawmging) Niang Za Cing(Bawmkhai) Langh Za Go(Bawmkhai) En Za Dal(Tawmging)  (1) (2) (4) Dam Sial Cing Niang Ngaih Lian Cing Lam Niang Cin Do Thang(Bawmkhai) Hau Khan Dal(Bawmkhai) (3) Pau Khan Sing Man Za Vung(Tawmging)  Zam Suan Mung


21-

12

11

15

22-

25-

12

13

2213

23-

23-

14

14

24-

15

24-

25-

8. Awn Vum (Lingthuk) 1.Ning Go (Zahlang) 2.Awi Dim (Zahlang)  2. En Cin 1.Niang Dam 2.Zel Khua Niang  2. Suang Za Dal Niang Za Cing(Bawmkhai)  (1) (2) Cin Suan Thang Gin Do Lian Cing Ngaih Don (Tawmging)  (1) (2) Dal En Mang Ze Khawl Cing (4) Awi Khan Cing Gin Khan Pau (Buansing)

(5) Dal Za Kam Ciin Ngaih Vung (Bawmkhai)

(6) Zen Ngaih Dim Vial Khan Pau (Bawmkhai)

(7) Dim Do Cing

 8. Vum Khan Khual Cing Khen Lun (Telsing)   Cin Sian Tuang

(8) Lun Huai Cing

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(3) Dam Ngaih Lun Hau Do Pau (Buansing)

(7) Khup Sian Mung

(6) Khual Sian Tung

(6) Kam Lam Thang

(5) En Zam Cing

(5) Cing Ngaih Lun Kim

(5) Thang Kap Khai

(4) Cin Hau Mung

(4) Lian Sian Tuang

(4) Gin Za Lam

(3) Zen Lawh Nuam Thang Lian Mang

(3) Niang Lun Ngai

2. En Cin   2. Suang Za Dal 7. Pau Khan Dal Niang Za Cing(Bawmkhai) Don Za Ciin    (1) (2) 5.Dal Za Kam Niang Suan Vung Niang Hau Lun Ciin Ngaih Vung Zam Khan Thang (Tawmging)  (1) (2) (3) Cing Sawh Vung Dal Cin Pau Hau Za Cin

- 210


21-

12

11

14

22-

24-

11

13

21-

12

23-

22-

13

14

23-

24-

(2) Vum Khua Nang (Lun Lawh Ta) (Tawmging)   1.Cing Ngaih Siang 3.Cing Deih Vung

(3) Zen Khua Don Gin Khan Thang

(4) Dim Ngaih Niang Zam Go

(5) Hau Zen Cing Vungh Za Kam

(3) Khual Za Lian Dim Goih (Suante)    1. Tual Suan Mung 2. Thang Za Khai 3. Niang Deih Lun 4. Zen Khan Ciin

 2.Don Sian Muang 4.Thang Khan Lal

(2) Vum Khan Thang Awi Luan Cing (Tawmging)    1. Niang Don Cing 2. Niang Lawh Dim 3. Cing San Lian 4. Tual Sawm Cin

 2.Cing Ngaih Lun 4.Niang Tung Nung

8. Awn Vum (Lingthuk) 1.Ning Go (Zahlang) 2.Awi Dim (Zahlang)  7. Vial Khan Luan Kam Khua Hau (Khualun)  (1) Cin Sial Thang    1.Pau Suan Thang 3.Niang Khan Man

8. Awn Vum (Lingthuk) 1.Ning Go (Zahlang) 2.Awi Dim (Zahlang)  9. Thang Khua Tual Zel Za Niang(Tawmging)  (1) Pau Sian Mung Hau Lawh Nuam (Zote)   1. Niang Khawl Vun 2. Tual Sian Muan

 2. Zen Lian Cing

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(6) Gin Sian Pau Don Sian Cing (Siahliap)   1. Cing Deih Niang 3. Pau Khawl Vung

(4) Thang Deih Kap Dim Go Niang (Khualun)

- 211


18-

17-

16-

15-

9

8

7

6

5

13

12

11

10

19-

20-

21-

22-

23-

Son Sing  1. Kai Mang  (1) Thang Tuan  1.Than Thang   Suah Khual  (1) Suang Awn

(1) Khawl Ning Zel Thawng (Suantak) (1) Khual Khan Pau Awi Za Niang (Hatlangh)  (1) Go Suan Cing Pum Ngaih Hual

(2) Awn Tun Cing Ning (Hatlangh)  (2) Mun Cing Khawm Cin (Phaipi) (2) En Khan Thang

(2) Cin Sin Kim En Ning Than Vung (Khualum)

(3) Khawi Khawl Thuam Khaat (Langel)

(4) Dam Ning Dong Hang (Bawmkhai)

(5) Tun Khua Pau

(5) Ngai Niang Phut Dam (Neihngup)

(6) Do Za Cin

(6) Pha Dim El Cin (Guite)

 2. Tun Hang

(3) Ning Khua Awi Hen Langh (Hatlangh)

(4) Kim Khua Thang Ning Go (Hatlangh)  (4) Ning Hen Cing (3) En Za Cing Pau Khan Nang (Tangpua)

(2) Khoi Kam  Khan Khual

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(2) Hau Mang (Mauvom)  Pau Kham  (1) Kai Suak  1. Kham Thual 2. Hang Dai 3. Gin Mam

- 212


19-

18-

17-

16-

15-

10

9

8

7

6

5

11

20-

21-

Son Sing   1. Kai Mang  (1) Thang Tuan   1.Than Thang   Suah Khual   1. Suang Awn 

 1. Thang Kim 3. Khual Gin 4. Lal Dam 5. Khawl Nem 6. Pau Cing 7. Hau Cing 8. Awn Vum

 2. Awn Tun 3. Khawi Khawl 4. Dam Ning 5. Ngai Niang 6. Pha Dim

 2. Tun Hang   1. Thang Pau   1. Suan Thang 2. Hang Neng 3. Bel Vungh 4. Zel Gin

 2. Tut Khaat

 2. Phung Vial   1. Vial Langh 2. Kam Za Nang

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(2) Hau Mang (Mauvom)   Pau Kham   Kai Suak  1. Kham Thual 

 Suak Khua Ciin

- 213


20-

19-

18-

17-

16-

11

10

9

8

7

6

13

12

21-

22-

23-

1. Kai Mang   1. Thang Tuan   1.Tun Hang   1. Thang Pau  (1) (2) Suan Thang Nuam Luan Sum Nei (Suantak)  (1) (2) Niang Dim Khoi Zam Do Khai Ciang Za Cing (Sote) (Hatlangh)   (1) Cin Za Gin 1.Dim Za Cing (Phaipi) 2.Ning Za Cing (Tunglut) 3. Neng Dah Niang(Tawmging)   (1) (2) Zam Go Suan Za En Gin Ngaih Niang Cin Ngaih Man (Tawmging) (Khualun)  2. Phung Vial

(8) Pau Khan Hang Zamnu (Phaipi)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(5) Dong Cing Son Cin Thang (Tawmging)

(6) Neng Za Cin Cing Khan Niiang (Tawmging)

(6) Zel Gin

(4) Vial Neng Ciin Khua Hau (Tawmging)

(5) Khoi Za Go Kai Loh Sung (Zote)

(5) Bel Vungh

(4) Neng Dai Ning Kho Zen (Langhel)

(7) Dai Khua Nang Cing Ngaih Lian

(4) Khua Vial Hat Langh

(3) Thang Za Kam Gin Khua Dim (Suante)

(6) Ning Sian Cing Thang Ngaih Lian (Tawmging)

(3) Hang Neng Tong Lam (Kellu)

(2) Lam Za Dal Ciin Kho Niang (Bawmkhai)

(4) Vum Khan Suan

(5) Hau Khua Pau Cin Go Cing (Buansing)

(3) Hen Thang 1.Hang Dim 2.Niang Za Cing (Tawmging)

(3) Kam Khan Pau Nem Sian Niang (Tunglut)

- 214


21-

20-

19-

12

11

10

9

11

22-

21-

12

13

22-

13

23-

23-

2. Khoi Zam Ciang Za Cing (Hatlangh)  3. Thang Za Kam Gin Khua Dim (Suante)  (1) Zam Za Pau Ning Hau

1. Thang Pau  1. Suan Thang Sum Nei (Suantak)  2. Khoi Zam Ciang Za Cing (Hatlangh)  2. Lam Za Dal Ciin Kho Niang (Bawmkhai)  (1) Cing Khan Niiang Neng Za Cin (Tawmging)

(2) Niang Khan Cing Kam Khan Go(Zote)

(2) Hau Sian Ning Tual Za Dal (Tawmging)

(3) Cin Khen Thang Thang Khen Cing

(3) Ciin Zen Man Thang Khan Dong (Buansing)

(4) Gin Suan Lal Niang Khan Dim (Tawmging)

(4) Cing Sian Dim Zam Khen Thang (Bawmkhai)

- 215

(6) Cin Do Khen Mang Ciin Za Niang (Tawmging)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(5) Gin Sian Vung Thangpi (Naulak)


21-

23-

22-

21-

11

13

12

11

11

12

21-

12

22-

22-

13

13

23-

14

23-

24-

2. Khoi Zam Ciang Za Cing (Hatlangh)  4. Neng Dai Ning Khua Zen (Langhel)  (1) Niang Go Man Tuah Za Cin (Khualun)

2. Khoi Zam Ciang Za Cing (Hatlangh)  5. Khoi Za Go Kai Loh Sung (Zote)  (1) Zam Suan Pau

(3) Gin Khen Kham Huai Lek (Gualnam)

(4) Dal Go Thang (Tawmging)

(5) Gin Go Kap Zamnu

(5) Cin Khan Mang Ngai no (Suante)

- 216

(7) Go Khan Tuang Zen Deih Lian(Hatlangh)  1. Cin Khan Khai

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(2) Zam Khan Khual Vung Tawn (Langhel)

(4) Neng Khen Pau (Khualun)

(5) (6) Gin Suan Khup Zen Za Niang Man Ngaih Lian (Suante) Chung Lian Thang (Falam)  Cing Suan Nuam

(3) Kam Khan Mung Niang Tawng (Tawmging)

(3) (4) Dal Sian Pau Dim Nuam Cing Ciin Khan Dim (Bawmkhai) Hu Liana (Lusei)  Cin Ngaih Hau

(2) Kam Sawn Thang Cing Do Niang(Tawmging)

2. Khoi Zam Ciang Za Cing (Hatlangh)  6. Neng Za Cin Cing Khan Niang (Tawmging)  (1) (2) Cing Khawm Man Zam Khen Kap Kai Khua Mang(Tawmging) Luan Huai Cing (Suksak)  1. Cin Za Mung 2. Zam Sian Lian 3. Niang Sial Khawl Vung


22-

21-

20-

19-

12

11

10

9

21-

24-

12

11

14

13

22-

13

23-

23-

(5) Tual Za Dal Hau Sian Ning(Tawmging)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(4) Gin Khan Thang Zen Khua Don(Tawmging)

(6) Suan Khan Ning (Khuptong) (4) Dai Cin Thang

(5) Niang Lam Cing Thang Do Lun Pau (Tawmging) (3) Thang Za Tuang

 5. Tual Za Dal Hau Sian Ning (Tawmging)   Thang Khan Kham

(3) Cin Do Khup Niang Man Vung(Hatlangh)  (2) Gin Za Piang

(4) Man Deih Lian

1. Thang Pau     1. Suan Thang 2. Hang Neng 3. Bel Vungh 4. Zel Gin Sum Nei (Suantak)  3. Hen Thang 1.Hang Dim 2.Niang Za Cing (Tawmging)  (1) (2) (3) Gin Za Nang Cing Khua Man Cin Za Dong Vung Za Ning(Buansing) Gin Za Thawng(Tawmging) Ngai Khua Ciin(Naulak)  (1) (2) Thang Suan Dal Dim Sian Cing

(3) Dal Za Muan

(1) Nang Suan Mung

3. Hen Thang 1.Hang Dim 2.Niang Za Cing (Tawmging)   4. Gin Khan Thang Zen Khua Don(Tawmging)  (1) (2) Cin Lian Khan Pau Suan Kap

- 217


23-

22-

21-

20-

13

12

11

10

23-

22-

14

13

12

14

24-

15

24-

25-

(2) Neng Khan Mang Cing Ngilh Loh (Tawmging)  (2) Cing Zo Niang

1. Suan Thang Sum Nei (Suantak)  4. Vial Neng Ciin Khua Hau (Tawmging)  (1) (2) Vum Khua Hau Thang Za Gin Fating (Tawmging)  (1) Hau Ngaih Cing Neng Khen Mung (Phaipi) (1) Cing Khan Vung Suan Mung

1. Vum Khua Hau Fating (Tawmging)  5. Dal Khan Thang Zel Khen Cing (Suante)  (1) (2) Hau Lam Kap Cing Suan Man

(3) Khual Sian Thang

(3) Dim Suan Cing Thang Do Pau (Buansing)

(4) Luan Deih Man

(4) Kap Man Cing Langh Ngaih Thang (Bawmkhai)

(2) Le Leu

(5) Gin Khan Khai

(5) Dal Khan Thang Zel Khen Cing (Suante)

(3) Song Za Kap

(3) Mang Muan Mung

(4) Pau Khan Khual Man Cing (Bawmkhai)  (1) Cing Siam Man

(6) Thang Za Niang Kai Khua Mang (Tawmging)

(2) Khual Biak Muan

(7) Pau Khan Khual Man Cing (Bawmkhai)

(8) Go Za Pau Awi Ngaih Vung (Bawmkhai)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(5) Go Za Pau Awi Ngaih Vung (Bawmkhai)  (1) Thang Biak Sang

- 218


23-

22-

21-

20-

19-

18-

17-

16-

15-

14

13

12

11

10

9

8

7

6

5

15

24-

25-

Son Sing  (1) Kai Mang  (1) Thang Tuan  (1) Than Thang (1) Thang Pau  (1) Suan Thang   (1) Thuam Nang (Suangphei)

(1) 1. Nem Ngaih Lun

(2) Hang Neng

(2) Khoi Zam (Lingthuk)   Cin Za Ngin   Zam Ngo   Suan Za En

(2) 2. Tual Sian Mung

(2) Tut Khaat

(2) Tun Hang  (2) Phung Vial  (1) Vial Langh   Langh Kan Kap

(4) Zell Cin

(3) Tuah Awn

(5) 5. Suan Sian Lian Khai

(3) Bel Vungh

  Khual Thuam Thuam Ning (Khaute)   1. Khup Khua Zam Ciang Khua Nem(Khaute)  Thuam Khan Nang En Khan Dim (Khaute)  (3) (4) 3. Zam Khat Suan 4. Zen Suan Nem

(2) Kam Za Nang    Langh Ngo Pau

 2. Neng Khua Hau   Thuam Khua En 

- 219

(3) Gin Zam Cing Dim(Ngaihte)

(2) Khoi Kam

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(2) Hau Hang (Lingthuk)

 4. Neng Luan 6. Khai Khua Niang

 Pau Khaam  (1) Kai Suak  (1) (2) Khaam Thual Hang Dai Dam Luan   Suak Khua Gin (Mauvom) Goih Khua Cing

 3. Cin Za Kham 5. Khawi Khua Cing

  Zam Khan Zen


20-

19-

11

10

9

14

13

12

21-

22-

23-

24-

1. Thang Pau  2. Hang Neng Tong Lam (Kellu)  (1) Pau Khua Neng (2) Nem Za Ciin Khup Tual(Khualun)

(4) Song Ning En Za Neng (Tangpua) 8.Tun Kai Tun Khua Ning(Munvungh)

(4) Kai Khua Cin Pau Niang Ngaih Vung 

 (4) Cing Khup Niang

(5) Nem Khua Luan Sawi Pau (Bawmkhai)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(7) Thang Tung Lian

(9) Niang Ngaih Ning

11. Kim Za Ning Sum Ngo (Khuptong)

(7) Nuam Don Vial Langh (Tawmging)

(6) Cing Lian Vung

(8) Dal Do Pau Ning Ngaih Man

10. Lam Ciin Zam Chin

(6) Khawl Ciin Khup Gin (Tawmging)

 (5) Kim Lian Cing

(7) Luan Ngaih Dim

9. Thang Khua Dim Kam Khua Thang (Songput)

(5) Thawng Go Pau

(6) Hau Khen Cin Ning Ngaih Lun  

(4) Man Sawh Cing

(6) Cin Za Khup (3) Cing Ngaih Don Niang

(5) Thang Cin Khual

(3) Lam Man Niang Kam Za Nang (Tawmging)

(3) Min Kam Mang Nem (Matvungh) 

(3) Pau Kim Sing

 (2) Cin Za Thawng Cing Khua Man (Tawmging)

(2) Awi Khan Cing

(3) Ning Ngaih Don

(2) Dong Sawm Mang

(3) Niang Cin Kim

(1) Neng Khua Thang Zam Do Cing   (1) Kam Khan Thang   (1) Thang Kap Mang (2) Gin Khua Muan

(2) Nem Za Cing

(1) Thang Mun Mang

(1) Thang Ngaih Pau

- 220


23-

22-

21-

13

12

11

14

12

24-

22-

13

14

23-

24-

(2) Dong Khua Pau Awi Za Niang  (2) Man Suan Cing

Min Kam Mang Nem (Matvungh)   2. Cin Za Thawng Cing Khua Man (Tawmging)  (1) Nem Ngaih Man

(1) Thawng Khan Mang (1) Thawng Khan Khup

2. Cin Za Thawng Cing Khua Man (Tawmging)   4. Go Za Thang Ciin Deih Niang  (1) (2) Man Zam Mang Goih Tawi Cing (1) Man Muan Ngai

(3) Thang Khua Mung Vial Go Cing 

(5) Tun Khua Mang Gin Sian Cing

(6) Thang Za Vungh

(6) Vung Za Cing

(4) Go Za Thang Ciin Deih Niang

(5) Pau Sian Khai

(5) Dong Huai Cing

(4) Pau Khan Thang

(4) Thawng Suan Mung

(4) Man Zam Lun

(3) Cing Muan Pau

(3) Man Biak Lian

(3) Man Ngaih Don Kim

 (2) Mung Khan Thang

(2) Thawng Khan Lian

(7) Mung Khan Tuang

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(7) Cing Za Hoih

 5. Tun Khua Mang Gin Sian Cing 

 (6) Suan Cin Khup

- 221


22-

21-

20-

12

11

10

21-

12

11

13

22-

13

23-

23-

2. Hang Neng Tong Lam (Kellu)   8. Tun Kai Tun Khua Ning (Munvungh)  (1) Neng Za Go Cing Za Niang (Tawmging)  (1) Ning Za Nei (2) Langh Khan Dal Nei Sian Cing (Tawmging)

(4) Kap Lian Khup Cing Nei Niang (Khuptong)

(3) Kam Suan Piang Vei Khen Niang (Khuptong)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

12. Dal Sian Mung

(6) Niang Ngaih Zen Suan Za Thang (Tawmging)

11. Piang Kap Thang

(5) Ciin Khan Niang Suan Za Kap (Tawmging)

 3. Kam Suan Piang Vei Khen Niang (Khuptong)  (1) (2) Kai Ngo Pau Ning Deih Kim Niang Ngaih Nuam Suan Za Kap (Hangzo) (Tangpua)

10. Dim Ngo Cing Niang Khawl Cing (Tawmging)

(4) Man Ngaih Cing Neng Do Lian (Tawmging) 9. Niang Sian Vung Thawng Za Thang (Zote)

(3) Neng Suan Pau Man Lun Niang (Tawmging)

(3) Piang Muan Lak

8. Gin Khan Lian Cing Lun Vung (Tawmging)

(2) Kam Do Dal Ngoih Sial Cing (Bawmkhai)

7. Kai Khan Khup Awi Lam Vung (Tawmging)

8. Tun Kai Tun Khua Ning (Munvungh)   2. Langh Khan Dal Nei Sian Cing (Tawmging)  (1) (2) Kai Khua Mang Kam Ngo Thang Zam Niap Niang Ngaih Ciin (Buansing) (Khualun)

- 222


20-

19-

18-

17-

16-

11

10

9

8

7

6

(1) Thang Pau

Kai Mang (1) Thang Tuan  (1) Than Thang

(1) Vial Langh Nuam Don (Tawmging)

(1) Vial Langh Nuam Don (Tawmging)  (1) (2) Vial Khua Niang Vial Khua Hau Sum Khua Zam Ning Khua Gin  (Khuptong) (1) (2) Langh Khan Kap Zam Za Thang

21-

13

12

23-

10

22-

20-

11

12

21-

22-

(4) Neng Dah Niang Cin Za Gin (Tawmging)

(2) Tun Hang  (2) Phung Vial  Khual Vial  (2) Suan Khua Gin Gin Khua Luan (Hatlangh) (3) Lam Za Cing Suan Za Gin (Munluah)

Khual Vial  (2) Suan Khua Gin Gin Khua Luan (Hatlangh)  Ngul Za Niang Nang Do Kham (Munluah)

(6) Ning Ngaih Cing Thang Lian Nang (Khuptong)

(3) Nuam Khua Niang Liau Thang (Khualun) (5) Kam Za Nang Lam Man Niang (Tawmging)

(3) Nuam Khua Niang Liau Thang (Khualun)

(8) Ngul Za Cing Thual Za Kham (Tawmging)

- 223

(9) Kai Khan Pau Vial Awi Niang (Tawtak)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(7) Neng Khan Khual Nem Ngaih Dim (Tunglut)  Don Khan Ciin


23-

22-

21-

20-

19-

18-

17-

16-

15-

13

12

11

10

9

8

7

6

5

Son Sing  (1) Kai Mang  (1) Thang Tuan  (1) Than Thang  (1) Thang Pau  (1) Suan Thang

(1) Luan Sawm Niang Gin Khan Kham

(2) Tun Hang (2) Phung Vial

(1) Tual Za Kham 1. Ngul Cing 2. Cing Za Man  (2) Don Ngaih Niang Thual Khan Suan

(2) Hau Hang (Lingthuk)   Pau Khaam  (1) (2) Kai Suak Khoi Kam  (1) Khaam Thual Dam Luan  Suak Khua Gin (Mauvom) Goih Khua Cing  (3) (4) Kap Za Cin Ngai Ngaih Man

(2) Tut Khaat

(2) Langh Suan Vungh

(4) Gin Khen Tuang

(5) Suan Deih Kap

(3) Cing Vial Vung

(2) Hang Dai Theih Za Cing

(6) Thual Khan Siam

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(3) Gin Zam Cing Dim (Ngaihte)

- 224


19-

18-

17-

16-

15-

10

9

8

7

6

5

(1) Luan Khua Zam

Son Sing  (1) Kai Mang  (1) Thang Tuan

20-

11

(1) Cing Khan Vung

(1) Khaam Thual Dam Luan

21-

12

14

13

22-

23-

24-

(1) Hau Khan Nang Zam Khua Man   1. Niang Don Vung 2. Ciin Pian Sang 3. Suan Kim Thang

(2) Hau Hang (Lingthuk)   Pau Khaam  (1) Kai Suak  (2) Hang Dai Theih Za Cing  (2) Suak Khua Hau Niang Khan Dim  (2) Hang Khan Suan 1. Ngul Cing 2. Cing Za Man  (2) Dim Khua Man

 4. Lian Za Pau 5. Man Huai Niang 6. Man Sian Kim

(2) Tut Khaat

(2) Khoi Kam (3) Gin Zam Cing Dim (Ngaihte)

(3) Zam Khua Cing

(3) Don Khua Niang

(4) Khawl Za Niang

(4) Gin Za Kham

(3) (4) (5) En Khan Mang Pau Suan Khup Vungh Suan Mang Ciin Lian Niang Ciin Nuam Vung      1. Suan Khawm Thang Niang Lam Dim 2. Thang Muan Lian

(5) Tuang Za Dal

(5) Kham Khan Pau Cing Ngaih Hau   (1) Hau Suan Khai

(6) Zam Ngaih Ciin

(7) Gin Khan Lian 1. Dim Suan Ning 2. Pau Suan Ning

- 225

(8) Dal Za Kam Cing San Dim

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(2) Lian Kim Khual

(3) Suan Muan Mang 4. Vung Suan Cing


21-

20-

23-

22-

21-

20-

19-

12

11

10

13

12

11

10

9

13

22-

23-

(3) Hau Sian Piang

(2) Suan Kim Mung

1. Kai Suak  2. Hang Dai  (1) 2. Suak Khua Hau Niang Khan Dim  (1) 7. Gin Khan Lian 1. Dim Suan Ning 2. Pau Suan Ning  (1) Vung Huai Dim

(3) Cing Sian Hoih

 8. Dal Za Kam Cing San Dim   (1) Hau Ngaih Tuang

 4. Gin Za Kham

(2) Dim Hau Lun

 5. Tuang Za Dal

(4) Langh Deih Sum

(2) Cing Sian Lian Kim

(5) Ning Kaih Hau

(2) (3) Langh En Pau Cing Go Ning Don Ngaih Suan (Ngaihte) 

2. Hang Dai  4. Gin Za Kham  (1) Dai Khan Thang Don Zen Cing(Munluah)   (1) (2) Cing Deih Vung Kham Biak Sang

(1) Kham Lian Lal

- 226

(6) Langh Thawn Kham Cing Khan Piang (Thawmte)  (2) Vung It Ngai

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(5) Nang Khan Cin

(1) Cing Ngaih Kim

(5) Zam Suan Dim

 (4) Niang Suan Huai

(4) Hau Khan Mung Kham Do Niang (Samte)

(3) Hau San Zam


22-

21-

20-

19-

23-

22-

21-

20-

19-

13

12

11

10

9

13

12

11

10

9

(1) Nuam Khan Dim

(1) Ngem Ngaih Niang

(1) Dal Sian Khual

1. Kai Suak  2. Hang Dai   5. Tuang Za Dal Ning Khua Man (Guite)  (1) (2) Cing Khen Niang Pau Sian Cing

(2) Man Sian Huai

(3) Dim Suan Man

 (2) Zam Khan Thang   (2) Cin Ngaih Vung

(2) Zam Khan Mang

(6) Kap Lam Thang

(3) Dim Neih Kim

(7) Lun Ngaih Lian

(4) Ciin Za Lian

(5) Mang Khua Lian

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(3) Suak Za Kham 1.Cing Khan Niang 2.Dai Khua Ning  (1) Am Lam Cing

(5) Niang Lam Man

(4) Dai Gin Thang Ma Moe Moe  (3) Niang Sian Muan Thang

(4) Kham Za Khup

(4) Kap Deih Pau

(4) Thawng Za Nang Thang Niang

(3) Niang Khan Lun

1. Kai Suak  3. Gin Zam Cing Dim (Ngaihte)  (1) (2) Don Ciin Pum Za Kap Niang Za Muan(Buansing)

23-

- 227


22-

21-

20-

19-

23-

22-

21-

20-

13

12

11

10

9

13

12

11

10

14

23-

24-

3. Gin Zam Cing Dim (Ngaihte)  2. Pum Za Kap Niang Za Muan(Buansing)  4. Kham Za Khup  (1) (2) Kap Suan Mang Khen Khup Tuang

(3) Sang Lian Bawi

(3) Kham Hau Mang

(3) Man Khawl Cing Langh Suan Mung (Munluah)

1. Kai Suak  3. Gin Zam Cing Dim (Ngaihte)  4. Thawng Za Nang Thang Niang(Samte)  Zam Khan Suan Thang Khan Niang(Buansing)  (1) (2) Nang Khan Kim Zam Sawm Pau Ciin Ngaih Lian Thang Deih Huai (Cinzah) (Hatlangh)    (1) (2) Suan Sian Mang Niang Sian Tawi

(4) Kap Khan Lian

(5) Kham Hau Mung

(6) Niang Lam Cing

 (1) (2) Niang Sian Huai Kiim Cing Sian Hoih

(8) Cin Khan Tuang

- 228

(9) Cing Khawl Niang

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(7) Pau Sian Khai Cing Muan Kiim (Hatlangh)


23-

22-

21-

20-

19-

18-

17-

16-

15-

13

12

11

10

9

8

7

6

5

Son Sing  (1) Kai Mang  (2) Hau Hang (Lingthuk)   Pau Khaam  (1) Kai Suak

(1) Awih Ngaih Cing

(2) Khoi Kam  Kham Khual  Dam Za Langh  Khual Za Gin  (2) Langh Suan Thang

(2) Tut Khaat

(3) Hau Pian Thang

(4) Vial Suan Pau

(5) Lian Sian Mung

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

- 229


11-

1 1. Song Hang (Lam Hang)

1. Kop Thuam

 2. Awn Tun

 2. Tun Hang   1. Thang Pau

 2. Hau Hang

2 3

1. Thuam Kai  1. Thuam Thang  Son Sing   1. Kai Mang   1. Thang Tuan   1. Than Thang   Suah Khual   1. Suang Awn   1. Thang Kim  Khual Khua Ngin  Kim Za Cin  Ngin Do Pau

12134

6

14-

16-

7

5

17-

8

15-

18-

11

9

2112

19-

2213

10

23-

14

20-

24-

2. Tawm Ging  2. Nei Lai 3. Gui Ziam 

 2. Tut Khaat   1. Hau Kham   Khaat Vungh    2. Phung Vial Khaam Neng     1. Suan Thang Vungh Khua Kam 2. Hang Neng 3. Bel Vungh 4. Kam Za Nang

3. Gual Nam 4. Sim Hang

 1. Sing Vungh

5. Mat Vungh

 Dong Sing   2. Khaam Gin

 4. Sing Thang

Tawng Hen   Ngul Vungh   Hen Dam

- 230

2. Khum Hen  1. Thuam Tawng  Hong Kham 

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

6. Zom Lun

 3. Awn En

 Khup Thual


18-

17-

16-

15-

9

8

7

6

5

12

11

10

19-

20-

21-

22-

(6) Cing Lawh Hau

(6) Ngai Za Ciin

(2) Pau Khan Mung

(3) Vungh Za Gin Dai Ning (Gualnam)

(5) (6) Goih Ging Nem Kim Kim Awn (Thawmte)

(4) Zel Za Ning Dai Suan (Thawmte)

(4) Niam Awih

(3) Nian Niang Dai Za Thang (Telsing)

(4) Thang Lam Thawn

(5) Man Khan Khai

(2) Tun Tuan Ngaih Za Cing (Hatzaw)  (1) Vungh Za Nang Kam Suan Cing (Hangluah)  (5) Cing GoNiang Am Khua Thawn (Suante)

(4) Sing Thang

(3) Suan Khen Pau Ciin Suan Lun (Thawmte)

(3) Awn En

(2) Nang En Mung Niang Ngaih Mang (Thawmte)

(3) Dal Mun Khai

(4) Thang Khen Khai

(2) Nang Lam Thawng

Son Sing  (1) (2) Kai Mang Tut Khaat Hial Dim(Thawmte)  (1) (2) (3) Hau Khaam Dong Sing Ngai Zuan Aih Vung (Gualnam) Nuam Kim (Hatlangh)   (1) (2) Khaat Vungh Sing Vungh Khaam Gin Goih Nian (Naulak)  (1) Khaam Neng 1.Siam Ciin (Thawmte) 2.Luai Man (Naulak)  (1) (2) Vung Khua Kam Cin Dam

(1) Tuan Go Thang Cing Lam Vung (Khuptong)  (1) Nang Mun Khai

(5) Khaat Suan Ngaih Za Cing (Hatzaw)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(4) Vung Khua Ning

(4) Gin Suan Kham 1. Dim Khan Cing (Hatzaw) 2. Man Kaih Lun (Sukte)

- 231

(6) Ciin Ngaih Cing

(3) En Khan Dal

(8) Kham Cin Dal

(9) Khawl Lam Dim

(7) Man Za Cing


20-

22-

21-

11

10

12

11

9

21-

12

19-

22-

10

10

20-

11

20-

21-

2. Tun Tuan Ngaih Za Cing (Hatzaw)   1. Vungh Za Nang Kam Suan Cing (Hangluah)  2. Nang En Mung Niang Ngaih Mang(Thawmte)  (1) (2) Nang Suan Sang Nang Kap Khai

(3) Thawn Than Kim

(3) Cing Tawi Kim

(4) Cing San Mang

(4) Cing Suan Nuam

(5) Thang Sian Khual

 4. Gin Suan Kham 1. Dim Khan Cing (Hatzaw) 2. Man Kaih Lun (Sukte)

1. Vungh Za Nang Kam Suan Cing (Hangluah)  3. Suan Khen Pau Ciin Suan Lun (Thawmte)  (1) (2) Nang Lam Sing Pau Sian Lian

(5) (6) Cing San Nuam Cing Za Mang Dong Khan Dal (Guite)

4. Gin Suan Kham 1. Dim Khan Cing (Hatzaw) 2. Man Kaih Lun(Sukte)  (1) (2) Cing Lun Dim Suan Khan Kap

(3) (4) Cing Go Lian Ciin Sian Nem Dal Suan Lian (Hangluah)

(8) Niang Tawi Kim

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(7) Vung Sen Khai

- 232


18-

9

8

12

19-

22-

9

10

19-

10

20-

20-

11

11

21-

12

21-

22-

(3) Man Sian Cing

Khaat Vungh Goih Nian (Naulak)  (1) (2) Khaam Neng Tun Tuan

(1) (2) Tuan Cin Pau Gin Ngaih Thang Nian Khua Man (Mate)  (1) (2) Gin Suan Lian Thawn Khan Cin Niang Ngaih Mang (Hatzaw)  (1) (2) Pau Sian Kham Dal Sian Mung

(3) Lian Sian Nuam

(3) Vungh Za Gin Dai Ning (Gualnam)  (3) Vungh Go Kap

Vungh Za Gin Dai Ning (Gualnam)  2. Gin Ngaih Thang Man Ngaih Lian (Thawmte)  (1) (2) Gin Do Kham Kham Khan Khai 1.Zam Ngaih Vung(Tawtak) 2. Lian Ngaih (Zilom)  (1) (2) Thang Hau Mung Thang Mun Mang

(4) Vung Khua Ning

(5) Nian Khan Ciin

(5) Khaat Suan

(5) Ning Ngaih Do

(6) Don Ngaih Dim

(6) Ciin Ngaih Cing

(6) Awi Khan Ciin Cin Sian Thang (Tongluai)

(7) Ning San Cing

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(4) En Khan Mung

(4) Ning Khua Hau Go Vungh Thang (Tawmging)

(3) Dal Sian Kim Nian Lian Niang (Mangson)

(6) Dal Muan Lian

(4) Pau Khan Thang

(5) Nang Zam Suan

(3) Suan Lam Mung Suan Sian Niang (Tunglut)   Thang Muan Piang

- 233


20-

19-

18-

16-

15-

15-

21-

20-

19-

10

9

8

7

6

5

11

10

9

(1) Sing Vungh  (1) Sing Pau

Vungh Za Gin Dai Ning (Gualnam)  4. En Khan Mung Cing Khan Niang (Tawmging)  (1) (2) Gin Lian Mang Piang Lian Sum

Son Sing  2. Tut Khaat   1. Hau Kham   Khaat Vungh   1.Khaam Neng   Vungh Khua Kam

(3) Pau Thawn Khai

(2) Tun Za En

(4) Ning Hau Nuam

 2. Dong Sing  (2) Khaam Gin  (1) Sing Pum   Gin Khan Do

(5) Cing Deih Kim

(2) Tun Kham

(6) Kap Za Tuang

(3) Vungh Sial Thang   (1) Gin Khan Mang (2) Pum Khua Hau

(7) Suang Lam Sing

(2) Gin Thuam  (1) En Za Khup

(8) Thang Lam Cin

- 234

(2) Thang Khan Mong

(4) Sing Thang

(9) Cin Khan Khup

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(3) Awn En  (1) Thang Cin Suan   Thuam Khua Kam


18-

17-

16-

15-

8

7

6

5

7

9

16-

8

19-

18-

9

10

19-

20-

(5) (6) Goih Cing Nem Kim Kim Awn (Thawmte)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(4) Dim Za Awi Luan Suan (Mate)

(5) Pau Ngai Zuan Do (Mate)

(5) Kim Ngaih Za Ciin Thang Cin Suan (Tawmging)

(6) Luan Khua Man Thang Khen (Tawmging)

(6) Sian Khua Niang Zam Go Thang (Manlun)

(7) Zen Khan Vung Nok Suan Lian (Tanghau)

(7) Ning Za Nem

(7) Zel Khua Dim Khup Za Lal (Hautual)

(8) Gin Do Thang

(8) Dim Ngaih Niang

10. Sing Do

(8) Vungh Thang

(9) Khaam Do Cing

(9) Ngai Khua Niang

11. Ciin Khua Niang

(9) Thuam Go

- 235

(3) Tun Za En Nem Za En (Tawmging)

(4) Ngul Niang Gin Dam (Thawmte)

(6) Thang Ngaih Hau Let Thuam Ngel

(6) Dim Ngul

(3) Vung Sial Thang Thawng Zen (Manlun)

(5) Niiang Ngaih Niang Gin Khan Nang (Dopmul)

(4) (5) Sing Thang (Piantit pai) En Ning Vung Za Niang(Hangluah)

(3) Zen En Cing

(4) Ngai Suan Cing Khai Za Go (Hangsawk)

Son Sing  2. Tut Khaat  (1) (2) (3) (4) 1. Hau Kham 2. Dong Sing Ngai Zuan Nian Awih Aih Vung(Gualnam) Nuam Kim(Hatlangh)  (2) (3) Khaam Gin Awn En Cing Zen(Buansing) Non Dim(Tawmging)

(1) Sing Vungh Nian Ning(Suante)  (1) Sing Pau (2) Suan Cing Kham Suan (Buansing)

2. Dong Sing Nuam Kim(Hatlangh)  2. Khaam Gin Cing Zen(Buansing)  (1) (2) Sing Pum Tun Kham Zel Khua Man Ciin Khua Dim (Buansing) (Manlun)  (1) (2) Gin Khan Do Nial Khua Man Hau Khua Ciin Cin Za Mung (Sukte) (Laingek)


22-

10

12

9

20-

11

19-

21-

12

10

22-

10

20-

20-

11

11

21-

12

21-

22-

(3) Dim Muan Cing

(5) Do Than Tuang 1.Van Lal Fini (Lushei) 2. Man Khan Vung(Buansing)

5. Do Than Tuang 1.Van Lal Fini (Lushei)  (1) (2) Do Sian Kim Ciin Sian Muan

Sing Pum Zel Khua Man(Buansing)  1. Gin Khan Do Hau Khua Ciin (Sukte)  (1) (2) (3) (4) Man Khan Dim Pum Lam Mang Kham Lian Mung Lun Khan Cing 1.En Lam Cin (Naulak) Man Khan Nuam Cing Ngaih Lun Cin Khan Lian 2.Thang San Mung (Guite) (Dopmul) (Gualnam) (Naulak)  (2) (3) (4) Ciin Sian Lian Nang Khan Khup Gin Tawi Sing (1) Do Sian Sang

1. Gin Khan Do Hau Khua Ciin (Sukte)  3. Kham Lian Mung Cing Ngaih Lun (Gualnam)  (1) (2) Ciin Sian Huai Suai Sian Muang

1. Gin Khan Do Hau Khua Ciin (Sukte)  6. Mung Za Thang Naw Say (Karen)  (1) (2) Ciin Sian Hoih Do Sian Muang

(7) Thang Lian Khai Aye Aye Thar (Rakhaing)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(6) Mung Za Thang Naw Say (Karen)

2. Man Khan Vung(Buansing)  (3) (4) Do Sian Sum Mang Sian Khai

- 236


11

8

21-

6

18-

157

9

16-

8

19-

18-

9

10

19-

10

20-

20-

(5) Nian Ciang

(4) Gin Khan Mang Lian Ngaih Lun (Naulak)

(6) Cing Khan Ciin

(5) Pum Khua Hau Nu Lawn (Pawite)  Zen Lam Dim

(7) Luan Khua Cing

(6) Dim Ngaih Hau Kam Khan Zam (Tawmging)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(4) Zel Khua Ning

(6) En Cin Thang

(3) Ngai En Niang Khup Khan Mang (Sukte)

(3) Gin Thuam

(5) Cin Khat Suan

(2) Ngai Khan Ning Tuan Tung (Pawite)

(4) Thuam Khua Kam Don Za Dim (Bawmkhai)

3. Vung Sial Thang Thawng Zen (Manlun)  (1) Zen Za Cing

(2) Thang Cin Suan 1.Cing Ngaih (Hautual) 2.Ngaih Za Ciin (Tawmging) 3. Man Za Mang (Manlun)  (2) (3) Luan Khan Man Vung Ngaih Hau Vungh Khan Suan Vungh Khan Suan (Guite) (Guite)

2. Khaam Gin Cing Zen(Buansing)  2. Tun Kham Ciin Khua Dim (Manlun)  (1) (2) Vung Khua Cing Langh Khan Pau Tuan Za Kham (Tawtak)

2. Tut Khaat  2. Dong Sing Nuam Kim(Hatlangh)  3. Awn En Non Dim (Tawmging)  (1) Sing Kham

(1) Dim Khan Niang Tuan Za En (Bawmkhai)

- 237


20-

11

10

8

21-

8

18-

18-

9

9

19-

10

19-

20-

3. Awn En Non Dim (Tawmging)  2. Thang Cin Suan 1.Cing Ngaih (Hautual) 2.Ngaih Za Gin (Thawmte) 3. Man Za Mang (Manlun)  4. Thuam Khua Kam Don Za Dim (Bawmkhai)  (1) (2) Suan Lian Nawl Mang Go Lun

3. Gin Thuam 1. CiinDah Cing (Manlun) 2. Vung Ngaih Cing (Hangluah)

(9) Mung Khan Khual

(10) Cing Hawm Kim

- 238

(8) Kap Muan Piang

(17) (18) Man Khan Nuam Lia Marry Kam Sian Tung Thang (Thawmte)

(9) Suan Lian Pau Neng Khua Cing (Tawmging)

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

(7) Thang Khan Mung Ning Khan Man (Phaipi)

(8) Thang Deih Suan Sang

(6) Thang Sawm Cing Hau Za Dal (Tungdim)

(7) Man Zam Ciin

(5) Ciin Khan Mang Gin Tual (Hatzaw)

(16) Cing Khawm Niang

(6) Vung Zam Man

(4) Dim Za Ciin Gin Do Nang (Guite)

(15) Vung Suan Man Pau Za Nang (Hatlangh)

(5) Suan Zen Vung

(13) Ngai En Hau

(14) Dim Ngaih Lian Langh Khan Mang (Tawmging)

(4) Niang Zam Huai

(3) Dim Go Cing En Khan Pau (Bawmkhai)

(3) Cing Lawh Mang

(11) Kam Za Thang

(2) Pau Khen Kham 1.Ning Ngaih Dim(Manlun) 2.Don En Vung(Tungdim)

3. Awn En Non Dim (Tawmging)  3. Gin Thuam 1. Ciin Dah Cing (Manlun) 2. Vung Ngaih Cing (Hangluah)  (1) En Za Khup

(10) Suan Khan Kap

(12) Cing En Lun Neng Khan Zam (Hangluah)


21-

20-

19-

21-

20-

19-

21-

20-

19-

18-

11

10

9

11

10

9

11

10

9

8

3. Gin Thuam 1. CiinDah Cing (Manlun) 2. Vung Ngaih Cing (Hangluah)  7. Thang Khan Mung Ning Khan Man (Phaipi)  (1) (2) Thuam Khan Kim Zam Thawn Khai

3. Awn En Non Dim (Tawmging)  3. Gin Thuam 1. CiinDah Cing (Manlun) 2. Vung Ngaih Cing (Hangluah)  2. Pau Khen Kham 1. Ning Ngaih Dim (Manlun) 2.Don En Vung (Tungdim)  (1) (2) Thuam Lian Khai Kap Ngaih Thang

(3) Niang Suan Cing

(3) Cin Do Mang

(3) Mang San Kim

(4) Lun Deih Niang

(4) Niang Sian Lun

(5) Suan Lam Ngai

(5) Hau Lun Huai

(6) Man San Kim

(6) Cing Hau Vung

(7) Lian Sian Cing

(7) Za Deih Cing

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

3. Gin Thuam 1. CiinDah Cing (Manlun) 2. Vung Ngaih Cing (Hangluah)  9. Suan Lian Pau Neng Khua Cing (Tawmging)  (1) (2) Thuam Lian Khual Cing Lam Ciin

- 239


 (1) Ngem Za Niang Kam Suan (Guite) (2) Niang Ngaih Lian

(2) Ngul Ngaih Cing Thuam Za Neng (Tangpua)

(2) Vung Za Niang Vai Cin (Thawmte)

Neng Gin

(3) Thuam Khan Piang Ning En Vung (Khuptong)  (3) Thang Sian Mung

(3) Don Man (Guite)

Khup Kam

 Khup Thuam Dim Ngem  (1) Dam Za Pau Cing Za Niiang

(1) Pau Lian Thang

Neng Dong

(4) Niang Za Hau Sai Khua Lun (Guite) (4) Suan Khan Cin

Pu Gui Ziam’ Khanggui Gualhna

- 240


D. PU SIM HANG’ KHANGGUI GUALHNA


11- 1 SONG HANG (Lam Hang)

TAWM GING

Ging Lam

Hang Seel

 (1)

12- 2

13- 3 14- 4 Lam Hen

(2)

NEI LAI

18- 8

17- 7

16- 6

Zong Thang

Hong Thual

Hen Zong

 (1)

Seel Hong (2)

Seel Tawng

15- 5

19- 9 Thual Vum

(2)

20- 10 Thang Za Lian

 (1)

21- 11

Vum Kho Thang

 (1)

 (1)

 (1)

 

 (1)

Tawng Dam

Kham Pum

Kham Lam Thang

(2)

Khai Za Kham

(2)

(2)

(2)

Tuang En

(2)

Zom Tun

22- 12

Lian Suan Mang

 (1)

23- 13

GUI ZIAM

(3)

Mang Suk

Lian Kai

(3)

Neng Gin

(3)

(3)

Nang Suan Hau

(6)

Mang Vungh

(4)

(6)

Thang Khat Muan Sang

(7)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

ZOM LUN

(5)

MAT VUNGH

SIM HANG

Kai Za Langh

(4)

Dam Kam

  

Kham Dong Kim

(6)

Tut Za Lian

(5)

(5)

(4)

Khem Lun Cing Pau Sian Khai (Hatlangh)

Luai Lam Niang Do Ai Suum (Buansing)

- 242


22-

21-

20-

13

12

11

10

(1) Pau Za Mung

(2) KHAMPUM  (2) Lian Suan

 (2) Niang Lam Man

3. Lian Kai (3) NENG GIN

(4) LUT ZA LIAN

(4) Thang Kho Hau

(5) DAM KAM

(5) Khai Sian Mang

(5) Kam Khan Thawn Nial Khan Cing (Bawmkhai)

(9) Ngai Lun Mang Vungh Khen Mung (Gualnam)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Khem Huai Niang Vungh Za Khup (Gualnam)

(11) Gin Lam Mang

(8) Ngai En Lun Kam Cin Hau (Gualnam)

(10) Man Lawh Cing

(6) KAI ZA LANGH

(6) Kham Do Thang Don Khan Cing (Gualnam)

(3) (4) Neng Suan Thang Zam Khua Thang 1. Aye Aye Myint 2. Zam Sian Cing (Naulak)    (1) (2) Pum Kho Tuan Pum Khan Lian Kham Khan Mang Zam Khan Ciin (Sukte)  (4) (5) Khup Sian Kop Sian Deih Piang

(3) Mang Ngaih Dim

(3) Zen Sian Nem

3. Neng Gin  (1) (2) Thang Suan Pau Neng Khan Kham 1. Vung Kho Niang (Hangluah) Teel Kho Cing (Bawmkhai) 2. Nian Khen Cing (Gualnam)  (1) (2) (3) (4) Ngai Khan Nuam Gin Khan Lian Vung Za Khawm Kham Khan Khai Kam Suan Pau Ning Ngaih Vung Pum Za Cin Mary Cing Suan Dim (Samte) (Naulak) (Bawmkhai)

(1) (2) Lian Nem Ciin Mang Ngaih Lian Ngenchien (Kawlte)

(1) Vum Kho Tuan

Pu Hong Thual’ Suan leh Khakte (Kalay Sia Nang Suan Hau puakna) 19- 9 1. ZONG THANG 2. Tawng Dam  (1) THUAL VUM

23-

11

20.- 10

21-

12

13

22-

23-

- 243


23-

22-

21-

20-

23-

22-

21-

13

12

11

10

13

12

11

(3) Kham Lam Mang

1. Thang Suan Pau 1. Vung Kho Niang (Hangluah) 2. Nian Khen Cing (Gualnam)   4. Kham Khan Khai Mary Cing Suan Dim (Bawmkhai)  (1) (2) Samuel Pau Sian Khai Lian Suan Khai

3. Neng Gin  2. Neng Khan Kham Teel Kho Cing (Bawmkhai)  Gin Lian Thang  (1) (2) Cing Deih Kim Ngul Deih Tial

 5. Kam Khan Thawn Nial Khan Cing (Bawmkhai)  (1) (2) Niang Sian Kim Sum Sian Thang

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

 6. Kham Do Thang Don Khan Cing (Gualnam)   Niang Khan Cing Thang

- 244


20-

19-

10

9

2. Tawng Dam  (1) Huat Pum  (1) Dam Khual Pau (2) Zam Khan Thang  (2) Kham Khan Mang Zam Ngaih Lun (Bawmkhai)  (2) Gin Deih Lun

Dam Cin Thang   2. Kam Sian Pau Ma Nan Naw (Shante)   Zen Ngaih Lun

(1) Cing Huai Niang

11

13

21-

23-

11

(1) Pum Khan Lian

21-

12

12

22-

13

22-

23-

(2) Gin Kam   Dam Cin Thang  (1) Nang Khan Khai Ciin Khan Hil (Guite)  (1) Zen Sian Vung

 3. Thawng Do Thual Dim Deih Vung (Guite)  (1) (2) Zen Suan Khai Thang Lam Mung

(2) Thang Do Khup

(2) Kam Sian Pau Ma Nan Naw (Shante)

(3) (4) Thawng Suan Pau Cing Saan Lian

(3) (4) Thawng Do Thual Mung Lian Mang Dim Deih Vung (Guite)

(3) Saan Lun

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(5) Nian Khual Za Mung

- 245


22-

21-

20-

19-

13

12

11

10

9

Zong Awn   En Son  (1) (2) (3) (4) (5) Awn Gen Suan Khup En Thual Thual Suan Luan Nem  (1) (2) (3) Son Za Thang Kai Cin Thual Kho Gin Ciin Za Ning Ciin Kho Dim (Thawmte) Ciang Ning   (1) (2) (3) Gen Kho Pau Ning Kho Dim Gen Za Nang 1. Ciin Khan Cing (Tawtak) Kai Kho Hau 1. Vung Za Niiang (Samte) 2. Goih Za Ciin (Thawmte) (Thangsing) 2. Sian Sawm Cing (Samte)   (1) (2) (3) (4) (5) Thang Lian Kham Niang Ngaih Cing Vungh Suan Thang Cin Za Kam Sian Lun Niang Thang Go Cing Thang Lian Pau Thang Lun Cing (Thawmte) (Thawmte) (Thawmte)   (1) (2) (3) (4) Khen Lian Mung Pau Lam Thang Pau Khan Mung Cing Lian Man Vung Deih Kim (Malneu) Nuam Lam Cing (Sukte)   Kham Muan Sang

Pu Ging Lam’ suan, Pu Zong Awn’ ta Pu En Son’ Suan leh Khakte

23-

15

14

25-

16

24-

26-

(6) Hau Za Ning

(6) Pau Kap Lian

(7) Lian Ngaih Cing Go Suan Pau (Thangsing)

(4) Gin Za Neng Man Kho Cing (Thawmte)

(5) Ning Man Cing

(9) Niang Khan Cing Singpi (Tongsing)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) Vungh Khen Kap Ciin Suan Cing (Suantak)

- 246


23-

22-

25-

24-

23-

14

13

12

15

14

13

15

24-

25-

1. Gen Kho Pau  5. Vungh Suan Thang Thang Lun Cing (Thawmte)  (1) (2) Suan Ngaih Lian Pau Khen Khai

(3) Dim Ngaih Niang Aung Win (Naga)

(3) Niang Sian Man

(4) Cing Hau Vung Khup Za Kham (Guite)

(4) Cing Huai Kim

(5) Cin Sian Ngai

(5) Ciin Sian Niang Kam Suan Pau (Thawmte)

(5) Thang Khan Kap

(6) (7) Muan Sian Thawn Cing San Hoih

(6) Neng Lian Khai

(6) (7) Mung Khan Suum Cing Ngaih No

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

Son Za Thang Ciin Za Ning   3. Gen Za Nang 1. Vung Za Niiang (Samte) 2. Sian Sawm Cing (Samte)  (1) Ning Lian Cing Thang Go Cin (Hatlang)

(4) Thang Sian Siam

(2) Kham Sian Pau Kham Ngaih Hau (Buansing)  (2) Nang Khen Khup

(3) Niang Sian Nuam

(1) Niiang Lun Cing Kham Thang

- 247


22-

13

12

11

23-

21-

12

14

22-

13

24-

23-

14

15

24-

25-

Son Za Thang Ciin Za Ning   4. Gin Za Neng Man Khua Cing (Thawmte)  (1) (2) Thang Ngaih KhupDo Khan Lian

Awn Gen   2.Kai Cin Ciin Kho Dim (Thawmte)  Gen Kho Hau Thang Go Niang (Thawmte)  (1) (2) Cin Khen Pau Niang Lun Cing Pum Ngaih Ning Tual Lian Mang (Thawmte) (Thawmte)  (1) (2) Hau Suum Thang Zam Sian Huai

(3) Cin Sian Mang

(5) Go Ngaih Man

(6) Cin Lian Kap Cing Suan Ning (Thawmte)

(5) Nang Suan Gin Niang Khua Hoih (Thahdo)

(4) Ning Khan Lun

(3) (4) Cin Suan Lian Dim Ngaih Vung Zen Ngaih Niang Kham Hen Mang (Thawmte)

(6) Vung Sian Khual

(4) Cing Deih Nuam

(5) Niang Lam Lun

(3) Mang Lian Khai

(7) Kap Deih Tung

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 248


23-

22-

21-

25-

24-

23-

13

12

11

15

14

13

Gen Kho Hau Thang Go Niang (Thawmte)   3. Cin Suan Lian Zen Ngaih Niang  (1) (2) (3) Cing Sian Nuam Cing Sian Huai Kim Hau Khat Piang

Awn Gen   3. Thual Kho Gin (Ciang Ning)   Vung Kho Niang

(4) Langh Sian Khai

(5) Pau Sian Lian

6. Cin Lian Kap Cing Suan Ning (Thawmte)  (1) (2) Hau Lian Mung Pau Biak Muan

(4) Mang Tung Thang

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(3) Pau Lim Khai

- 249


22-

21-

20-

12

11

10

14

13

24-

12

23-

22-

15

14

23.- 13

24-

25-

En Son  (1) (2) Awn Gen Suan Khup  (1) Zen Kham Ging Nem (Hangsawk)  (1) (2) Khup Kho Gin Goih Za Cing Nuam Kho Ciin (Hangluah)  (1) (2) Kham Za Hau Thawng Khen (4) Thual Suan

(5) Luan Nem

(2) Kai Za Thang Ngoih Kho Ning (Hangluah)  (1) (2) Vung Kho Cing Khup Za Kham Koi Za Khen Niang Khan En (Hatlang) (Buansing)

(4) Do Lam Thang Ciin Zam No (Thawmte)

(3) Khawm Cin Hau Don Hau Vung (Thawmte) (6) Kham Khan Lian

(4) Kham Deih Piang

(6) Kham Za Khen

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(5) Pau Do

(3) Thang Sian Pau

(4) Cin Lian Thang

 3. Cin Lian Thang Don Hau Vung (Thawmte)  (1) (2) Ning Ngaih Lun Niang Lam Ciin Gin Suum Mang Thang Lian Mang (Ngaihte) (Samte)

(5) Nem Ngaih

(3) Thang Hau Lian 1.Niiang Ngaih Hau (Mangtuang)

(4) Khen Khan Khual

(4) Cing En Man

(3) En Deih Lun

(3) Sian suan Mung

(3) Vung Kho Ciin

(3) En Thual

2. Kai Za Thang   2. Khup Za Kham Niang Khan En (Buansing)  (1) (2) Ning Khan Man Nang Hau Mung Vungh Khan Suan Zam Ngaih Cing (Ngaihte) (Thawmte)  (2) Thang Tung Mang (1) Kham Sian Muan

- 250


Pu Tuang En’ suan leh khakte

18-

17-

9

8

7

Hen Zong  (1) Hong Thual

(1) Awn Gen Ciang Ning

(1) Son Za Hang

(1) Thual Khan Thang Hat Za Cing (Tawmging)  (1) Hang Lian Pau Ning Ngaih Hau (Tawtak)  (1) Thang Lian Suum

(2) Hau Sian Piang

(2) En Lam Niang Go Kho Zam (Samte)

(2) Hang Ngilh Loh Niang Za En (Manlun) 

(2) Tuang En   Zong Awn  (2) Suan Khup

(Tuitum khua Pa Nang Khaw Hau puakna)

19-

10

14

13

12

11

20-

21-

22-

23-

24-

(3) En Thual Awi Ning (Hatlangh)  (3) Ning Pum

(2) Tual Za Do Ning Za Ciin (Samte)   Hang Khen Mang

(3) Cing San Nuam

(4) Tual Cing Gen Kho Vungh

(4) Thual Suan

(5) Luan Nem

(2) Pau Lian Mang

(5) Awn Za Nang En Kho Ning (Songput) (3) Nang Suan Pau Kham Lian Cing  (1) Hang Khan Zam

(6) Gen Kho Vungh Ning Za Huai (Manlun)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 251


20-

10

13

11

23-

14

21-

24-

10

12

2011

22-

21-

13

12

23-

14

22-

24-

3. En Thual  5. Awn Za Nang En Kho Ning (Songput)  (1) (2) Thual Cin Thang Tun Khan Cin Ngul Za Cing (Hauzel)  (1) (2) Nang Khan Mung Zam Khan Lun   Thang Muan Kim

3. En Thual  6. Gen Kho Vungh Ning Za Huai (Manlun)  (1) (2) Thual Cin Mang Ning Khan Niang Khum Khen Cing (Manlun)   (1) Vungh Lam Thang Vungh Sian Thang Cing Hau Lun (Tawtak)  (2) Niang Deih Kim (1) Pau Biak Muan

(3) Sian Lian Mang

(3) Ning Za Cing Lawm Thang (Tawmging)

(3) Huai Ngaih Hau

(4) Vung Khan Ciin Kham Suan Pau

(4) Thang Muan Lian

(4) Khen Suan Mung

(5) Hang Khan Dal Dim Ngaih Cing (Hatlangh)

(4) (5) Cing Khan Man Kai Mung Neng Khua Thang (Tawmging)

(5) Thang Do Vungh

(6) Nang Kho Hau Suan Kho Niang (Hangsawk)

(6) Vungh Lal

(6) Pum Suan Lian

(7) Vung Suan Cing Lian Za Khen (Tawtak)

(7) En Dim

(8) Vungh Suan Pau Ning Lun Cing (Thawmte)

(3) Hau Tawi It

(8) Thang Suan Khai

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(3) Gin En Pau Man Za Niang (Hangluah)  (2) Don Ngaih Lun

(1) Nang Sian Lian

(7) Mang Khen Kap Hau Lian Vung (Hangsawk)  (2) Pau Kip Lian (3) Pau Sian Khual

- 252


21-

11

14

12

24-

11

22-

21-

12

13

22-

13

23-

23-

6. Gen Kho Vungh Ning Za Huai (Manlun)   5. Hang Khan Dal Dim Ngaih Cing (Hatlangh)  (1) (2) Vungh Sian Khai Huai San Nuam

6. Gen Kho Vungh Ning Za Huai (Manlun)  8. Vungh Suan Pau Ning Lun Cing (Thawmte)  (1) (2) Huai Ngun Zo Vungh Kim Piang

(3) Khen Pian Sing

(3) (4) Thang Muan Khai Zam Lian Tuang

(2) Niang Hoih Nuam

(2) Huai Lun Niang Zam Dal Thang (Hat Langh)  (1) Niang Sian Nem

(6) Pau Biak Siam

 6. Nang Kho Hau Suan Kho Niang (Hangsawk)  (1) Vungh Lian Khup Cing Kho Dim

(5) Mang Veel Thang

(3) Pau Khan Mang

(3) Cin Lam Hau

(5) Nuam San Cing Zam Kap Thang (Hatlang)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(4) Cing Sian Man Gin Lam Tuang (Tawtak)

- 253


23-

22-

21-

20-

19-

13

12

11

10

9

15

14

25-

16

24-

26-

Zong Awn  En Son  4. Thual Suan  Gen Za Neng Pum Za Cing (Samte)  (1) (2) (3) Suan Kho Pau Gin Za Thawng Pau En Kham Zen En Niang Vung Lian Cing Cing Ngaih Man (Tawtak) (Thawmte) (Samte)  (1) (2) (3) Neng Khen Thang Thawng Khan Suan Niang Ngaih Hau Pum Ngaih Niang Vung En Cing (Gualnam) (Thawmte)  (1) (2) (3) Pau Khan Khual Kam Ngaih Thang Suan Liang Mung Pau Ngaih Niang (Malneu)   (1) (2) (3) Thang Za Mung Niang Hau Kim Thang Khan Dal (4) Thang Sian Sang

(4) Thang Sian Khai

(4) Cing Lam Dim

  Niang Sian It

(5) Mang Biak Lian Thang

(5) Kham Kap Thang Dim Lam Cing (Manlun)

(6) Niang Naih Lian Cing

(6) Pau Suan Mung Ning Go Cing (Buansing)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Go Suan Lian Nel Nuam Cing (Akgal)

- 254


13

13

23-

14

23-

24-

15

14

25-

13

24-

23-

14

15

24-

15

25-

25-

1. Suan Kho Pau Zen En Niang (Tawtak)  2. Thawng Khan Suan Vung En Cing (Thawmte)  (1) (2) Pau Kim Khai Niang Suan Lun

(3) Niang Lian Ciin

(4) Niang Ngaih No

(5) Pau Ngaih Lun

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 255

(9) Lian Suan Mung

(7) Cing Sian Muan Kim

(7) (8) Niang Khan Nuam Lun Ngaih Cing

(5) (6) Nuam Deih Cing Thang Sian Muan

(6) Kap Lian Khup

(6) Niang Huai Cing

5. Kham Kap Thang Dim Lam Cing(Manlun)  (3) (4) Vungh Suan Mang Thang Sian Mung  (2) (3) (4) (5) Thang Khup Mung Thang Sawm Piang Mang Muan Lian Pau Suan Mang

1. Suan Kho Pau Zen En Niang (Tawtak)  6. Pau Suan Mung Ning Go Cing (Buansing)  (1) (2) Niang Deih Vung Pau Lam Kap

(3) Suan Lam Khai

(1) Pau Lam Tuang

1. Suan Kho Pau Zen En Niang (Tawtak)  7. Go Suan Lian Nel Nuam Cing (Akgal)  (1) (2) Niang Deih Kim Cing Ngaih Mang


12

15

22-

25-

12

13

22-

13

23-

23-

14

14

24-

15

24-

25-

(3) Niang Ngaih Lun Hau Khan (Sukte)

(2) Neng Suan Mang Niang Lun Cing (Samte)

Gen Za Neng Pum Za Cing (Samte)  2. Gin Za Thawng Vung Lian Cing(Thawmte)  (1) (2) Neng Suan Pau Niang Ngaih Man Neel Khan Niang Pau Sum Thang (Dopmul) (Hangluah)  (1) (2) Nuam Lam Vung Hang Do Nang

Gen Za Neng Pum Za Cing (Samte)  3. Pau En Kham Cing Ngaih Man (Samte)  (1) Cing Mang Thawng Khen Mang(Hangluah)

(4) Thawng Lam Thang

(1) Cing Man Bawi

(3) Pau Lian Khup Niang Lun Cing (Naulak)  Man Tawi Kim

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(5) Kham Khan Mang Cing Hau Vung (Khawlun)  (2) (3) Thawng Sian Lian Lian Muan Khai

- 256


Pu Seel Tawng’ suan leh khakte

20-

19-

18-

17-

16-

15-

11

10

9

8

7

6

5

(2) Nian Go Dim Suan Za Nang (Phualte) (2) (3) Gin Lam Khual Nang Vel Suum Man Tan Cing (Tangpua)  Dim Nuam Lun

Lam Hen  (1) (2) Seel Hong Seel Tawng   Tawng Khai   Thual Suan   Zong Kham  (1) (2) Neng Khup Thang Suang   Kham Za Thang Cing Niang (Lethil)  (1) Kham Khen Mung 1. Ning Khan Dim (Gualnam) 2. Man Ngaih Niang (Kawngte)  (1) Thang Van Lian Hau Sawm Dim

(Lamzang khua Rev. Thang Van Lian puakna bang)

21-

12

14

13

22-

23-

24-

(4) Niang Bawi Nuam

(5) Khawm Nu Cing

(6) Ning Muan Cing

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 257


Pu Mang Suk’ suan leh khakte

17-

16-

15-

14-

13-

12-

8

7

6

5

4

3

2

SIM HANG  (1) Ging Lam (1) Thuk Zong  (1) Do Son 1. Louch Dawn 2. Phong Uap  (1) Ngah Son Niang Cing  (1) Son Khai Dawn Ciang  (1) Son Kho Thang 1. Ciin Hen 2. Ning Kho Hau  (1) Khai Nang Niang Man (Tawmging)

 (1) En Za Nang

(3) Kai Hang

(3) Tun Kim

(4) Niang Zam Sang Liang

(4) Gah Khup

(4) Suk Thuah

(5) Kham Luan Mang Dai

(5) Dong Khai

(6) Hau Dim

(6) Cin Khaw Thang Hat Ning

(3) Mang Vungh

(2) Hang Kham (3) Sen Awi Sang Liang

(5) Hang Za En

(2) Lam Dong

(2) Kam Vum Ciin Nem

(3) (4) Khawm Cin Dam Lian Ngiak Kho Niang Kai Dim

(12) Hang Kho En Ning Kho Gin (Bawmkhai)

(13) Dim Kho Hau Thang Za Gin (Tawmging)

(17) Khual Hen Cing

(9) Kam Khual Luan Kho Niang (Tawmging)

(16) Niang Za Dim Tuang Za Langh

(8) Thang Kho En Cing Kho Niang (Tawmging)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(15) Nuam Za Cing

(7) En Do Song Dim (Puakhil)

(14) Niang Za Cing Thang Za Kam

(6) Kam Kho En

(2) Son Kam Hau Kho Ciin

(11) Son Za Khen Dim Kho Zen (Zote)

(4) Khoi Suan

(2) Kap Zam

(10) Hau Gin 1. Dim Kho Cing (Puakl) 2. Khual Za Dim (Zahl) (2) Hau Kho Zen

(5) Ngin Kho Zam Dam Za Cing (Zahlangh)

(3) Cing Zam Kham Khuul (Tawmging)

(2) Mang Suk  (2) Thuam On

(Munlai Pa Do Za Cin hong puakna)

18-

9

10

19-

20-

- 258


Pu Song Kho Thang’ suan leh khakte 189

8

20-

19-

11

10

9

5. Ngin Kho Zam  2. Thang Kho Cin Vial Kho Cing (Zote)  (1) (2) Zam Za Nang Ngin Ngo Lian Niang Kho Man Ngoih Khan Dim  (1) (2) Cin Suan Pau Cing Sawm Dim   Nang Kap Tuang

1. Son Kho Thang  5. Ngin Kho Zam Dam Za Cing (Zahlang)  (1) (2) Sang Za Cing Thang Kho Cin Ngin Za Hau Vial Kho Cing (Tawmging) (Zote)

(Munlai Pa Do Za Cin hong puakna)

19-

21-

12

10

22-

13

20-

23-

(5) Cing Khan Lun

(4) Zam Za Cing

(4) Cin Lam Pau Hau Nem Vung

(5) Lian Suan Mang

(3) Zam Za Niang

(3) Khual Khan Kap Cing Sial Dim

(4) Ciin Theih Kim

(5) Do Za Cin Tual Do Cing (Gualnam)

(3) Suan Biak Tuang

(6) Ciin Za Hau Neng Kho Kham (Khapum)

(6) Khen Suan Mung

(9) Khual Za Man Zam Kho Lian (Bawmkhai )

(7) Hau Kho Man Zam Khan Dal (Tawmging)

(8) Lian Cin Thang

(10) Dim Kho Ciin Dal Lam Thang (Bawmkhai)

(8) Khual Za Lian Hau Za Cing (Mualsn)

(9) Hau lam Thang

(11) Ngin Za Dim Ngul Khan Do (Gualnam)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Man Ngaih Lian

- 259


20-

19-

22-

21-

20-

22-

21-

20-

11

10

9

12

11

10

12

11

10

12

21-

22-

5. Ngin Kho Zam Dam Za Cing (Zahlang)  5. Do Za Cin Tual Do Cing (Gualnam)  (1) Zam Suan Mung Ning Ngaih Nuam (Bawmkhai)  (1) (2) Cin Kim Khai Ngo Khan Muan

2. Thang Kho Cin Vial Kho Cing (Zote)  4. Cin Lam Pau Hau Nem Vung  (1) (2) Cin Khan Mung Hau Khan Suan

2. Thang Kho Cin Vial Kho Cing (Zote)  (1) 2. Ngin Ngo Lian Ngoih Khan Dim  (1) (2) Cin Suang Khai Cing Lam Lun

(2) Pau Pian Thang Zen Sawh Dim (Gualnam)   Martin Cin Thang

(3) Nang Sian Langh

(3) Ngin Suan Tuang

(3) Cin Lam Mang Cin Sian Deih

(4) Cing Sian Huai

(4) Lun Ngaih Dim

(6) Hau Thon Kim

 3. Khual Khan Kap Cing Sial Dim  (1) (2) Pau Khan Suan Zam Ngaih Lun

(2) Cing Sian San Nuam

(4) (5) Langh Cin Lian Dam Khan Lian Man Khawm Cing  (1) Cin Sawm Sang

(3) Cin Sian Muang

(2) Cin Sawm Tung

(4) Man Deih Zawm

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Lian Za Mung Siannu Mawi (Ngaihte)  (1) Cing Theih Kim

- 260


20-

19-

18-

20-

19-

18-

21-

20-

19-

10

9

8

10

9

8

11

10

9

5. Ngin Kho Zam   8. Khual Za Lian Hau Za Cing (Mualsn)  (1) (2) Nang Khan Suan Zam Ngaih Lun

1. Son Kho Thang   7. En Do Song Dim (Phuakl )  (1) (2) Zam Za Cing Zam Za Ning

1. Son Kho Thang  9. Kam Khual Luan Kho Niang (Tawmging)  (1) (2) Hau Za Cing Cin Za Dal

(3) Cin Sian Muang

(3) Ciin Kho Man

(4) Man Deih Zom

(5) Zam Go Tuang

(5) En Za Mung

 8. Thang Kho En Cing Kho Niang (Tawmging)  (1) (2) Ciin Za Cing Thang Za Ngo

(4) Thang Za Pau

(3) Cing Za Man

(6) Nem Ngaih Lun

(4) Niang Sian Cing

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 261


19-

189

8

189

8

10

19-

10

20-

20-

1. Son Kho Thang  10. Hau Gin 1. Dim Kho Cing 2. Khual Za Dim (Zahlang)  (1) (2) Khai Za Luan Thang Kho Lian (1) Ciin Za Niang

1. Son Kho Thang  12. Hang Kho En Ning Kho Gin ( Bawmkhai )  (1) (2) Ciin Kho Dim Dim Za Man

11. Son Za Khen Dim Kho Zen (Zote)

(5) Thang Khan Lian

(7) (8) Thang Khan Mung Tual Ngaih Cing

(6) Dam Lam Cing

(9) Khual Ngaih Lun

(8) Thawng Za Vung

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

 (4) Zam Ngo Dim

(6) Man Za Cing

 

(3) Cing Kho Man

(5) Niang Khan Cing

(3) Cing Za Go (2) Luan Kho Cing

(4) Cing Za Vung

(7) Zam Cin Thang

(3) Sang Za Dim

- 262


16-

15-

7

6

5

9

1. Do Son  3. Kai Hang  (1) Son Zam Thang Kho Awi (Sukte)  (1) Vung Kho Niang Neng Kho Zam (Zote) (2) Thang En Khual Goih (Sote) (3) Nem Za Zen Kam Za En (Tawmging)

(3) Son Cin Thang Hoih Niang (Tawmging)

(4) Uap Luan Khawh Ciin

(2) Khup Niang Khai Kho En (Tawmging)

(4) Mung Pian Khai

(4) Hang Za Thang Vung Za Lian (Sukte)  (1) Thang Za Dim Mang Za Cin

(3) Zen Sian Tawi

(4) Nem Go Niang

1. Son Zam  6. Hen Za Kam 1. Man Khan Niang (Sote) 2. Cing Za Ciin  (1) (2) Zam Khan Do Zam Cin Khual Man Khan Ning Tharii (Zote) (Hualngo)    (1) (2) Kam Cin Kham Ciin Lawh Niang

(3) Sing Khan Suan

Pu Do Son’suan leh khakte

17-

19-

7

8

178

18-

18-

9

10

19-

20-

(5) Sai Zam Hoih Niang (Tawmging)

(6) Khup Gin

(7) Tun Langh

(8) Zam Sian Mung Luan Do Vung (Khawlte)

(9) Pau Khan Lian

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Zen Khan Man Suan Khan Pau (Sote)

(4) Pau Khan Lian

(8) Zam Kho Niang Thang Kho Dim

(3) Thang Sian Pau

(5) (6) (7) Ciang Kho Zam Hen Za Kam Kam Za Sing Thawng Kho Kam 1. Man Khan Niang(Sote) 2. Cing Za Ciin (2) Ciin Khan Cing Zam kho Cin

(2) Kam Sian Kem

(5) (6) Neng Suan Thang Dim Khan Nem Vum Khan Thang (Tawmging)  (1) Ciin Sian Nuam

- 263


19-

18-

17-

9

8

7

7

10

178

20-

18-

9

10

19-

20-

1. Son Zam  6. Hen Za Kam 1. Man Khan Niang (Sote) 2. Cing Za Ciin  (1) (2) Zam Za Kham Nang Deih Cing Hau Khan Cing Gin Kho Langh (Tawmging) (Tawmging)  (1) (2) Sing Do Za Nang Dim Ngaih Lun Dim Ngaih Lun Gin Lam Pau (Zote) (3) Thang Khan Do Luan Man Cing (Bawmkhai) (3) Kam Lian Mang Ngai Sawm Cing

(4) Thual Kho Pau

(5) Do Lian

(5) Awi Khan Cing Hang Za Khen (Tawmging)

(6) Do Khan Khual

(6) Zam Pian Thang Niang Kha Ciin (Bawmkhai)

(7) Cing Sian Nem Kam Do Dal (Tawmging)

(7) Kam Khan Pau Cing Khan Vung (Sukte)

 (6) Cing San Nuam

(9) Kap Do Thang Awi Ngaih Cing (Tawmging)

(10) Thang Suan Tang

(10) Khen Suan Lian Lian Khan Cing

- 264

(8) En Za Langh

(9) Lun Sian Dim

(9) Cing Sian Mang

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) Ciin Deih Lian

(8) Pau Khan Mang

(7) Do Khan Kham

 6. Zam Pian Thang Niang Khan Ciin (Bawmkhai) 

(4) Lian Ngaih Vung Gin Sian Kham (Tawmging)

(5) Zen Tawi Huai

(4) (5) Cing Ngaih Khawm Cing Ngaih Don

(4) Dim Suan Lawh Cing

(3) Niang Lam Cing

(3) Thawng Khan Kim

(2) Dim Ngaih Huai

1. Son Zam  7. Kam Za Sing   3. Thang Khan Do Luan Man Cing(Bawmkhai)  (1) (2) Sing Do Tuang Sing Tung Mang Dim Ngaih Kim (Samte) (1) Sing Tual Lian


19-

18-

9

8

189

8

10

19-

10

20-

20-

7. Kam Za Sing   7. Kam Khan Pau Ciang Khan Vung (Samte)  (1) (2) Dim Khawl Nuam Niang Tawi Dom

7. Kam Za Sing  10. Khen Sian Lian Lian Khan Cing  (1) (2) Dim Khawm Kim Sang Kim Thang

(4) Lian Sian Khai

(3) (4) Langh Suan Kham Lian Neng Cing

(3) Go Sian Muan

(5) Cing Sian Hawm

(5) Cing Ngaih Zon

(6) Cing Sawm Nuam (1) Dim San Kim

(6) Zam Sawm Tung

(2) Sing Sawn Cin

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(4) Man Ngaih Nuam

 9. Kap Do Tuang Awi Nigaih Cing (Tawmging) 

 (3) Gin Sian Thang

- 265


16-

15-

7

6

5

8

17-

18-

18-

17-

20-

9

8

7

10

9

19-

10

19-

20-

1. Do Son  3. Kai Hang  (1) Son Zam Thang Kho Awi (Sukte) (1) Uap Gin Khual Neng (Hatlang) (1) Goih Khan Niang

(1) Awi Sian Cing

(3) Suan Lian Thang

(2) (3) Thang En Son Cin Thang Khual Goih Hoih Niang (Sote) (Tawmging)  (2) (3) Cin Kho Zam Cin Za Suan Ning Awi Dim Kho Man (Khualum) (Tawmging)  (2) En Khan Pau 1. Song Ngaih Cing 2. Thawng Ngaih Don (Zahlangh)  (2) (3) Zam Lian Mung Sian Khan Kap

2. Thang En Khol Goih (Sote)  2. Cin Kho Zam  3. Thang Ngaih Lian 1. Ning Khen Cing (Khuptong) 2. Ning Sian Cing (Tawmging)  (1) (2) Zam Khan Mang Awi Lam Vung

(7) Tun Langh

(6) Khup Gin

(5) Sai Zam

(4) Uap Luan Khawh Ciin

(5) Zam Khan Sian

(6) Zam Lian Pau

(4) Ciin Za Niang Cin Do Khen (Tawmging)

(4) Lian Sawm Sing

(5) Gin Lam Mung

(3) Thang Ngaih Lian 1. Ning Khen Cing (Khuptong) 2. Ning Sian Cing (Tawmging)

(4) Niang Don Vung

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 266


17-

7

10

8

20-

5

18-

156

9

167

19-

17-

8

10

9

18-

19-

20-

(2) Gin Go Cing Luan Ngaih Cing

(2) Cin Khan Kham

(2) Cin Kho Zen Zam Ngaih Thang (Tawmging)

(2) Son Za Hen Thang Kho Nem (Sote)

(2) Dim Lam Vung

2. Thang En  3. Cin Za Suan Dim Kho Man (Tawmging)  (1) Ning Sial Niang

(1) Man Suan Cing

1. Do Son  3. Kai Hang  3. Son Cin Thang  (1) Hang Za Langh Dim Za Langh (Sote)  (1) Goih Za Zen Dal Zen Pau (Tawmging)  (1) Suan Lian Pau

(3) Gin Khan Zam (Bawmkhai)  (3) Niang Lam Kim

(3) Cing Zen Ciin Kam Za Go (Hatlangh)

(4) Go Khan Kham

(4) Zam Za Dal Zam Za Zen (Tawmging)

(5) Cing Deih Lian

(5) Luan Kho Ning Kam Khual (Tawmging)

(6) Ciin Sian Cing

(3) Piang Do Niang Tual Khan Do (Bawmkhai)

(6) Goih Za Cing Luan Vum (Tungluth)

(4) Man Za Vung Pau Khan Sing (Tawmging)

(3) Dal Zen Pau 1. Goih Za Zen 2.Cing Lian Niang (2) Niang Khan Ngai Zam Ngaih Lian (Bawmkhai)

(2) Zam Ngaih Thang 1.Ciin Kho Zen 2.Ning Lun Niang (Suantak)

(3) Zam Kho Cin Vung Za Dim (Buansing)  (1) Thang Za Suan Niang Za Ciin (Tunglut)  (1) Dim Lun Cing Zam Do Thang (Bawmkhai)

(5) Cing Sian Man

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Cing Kho Awi Khen Nang (Bawmkhai)

(4) Niang Cin Thang Zuan Za Cing (Bawmkhai)

(5) Cin Suan Khai

- 267


19-

18-

17-

10

9

8

7

8

20-

18-

9

10

19-

20-

3. Son Cin Thang  3. Zam Kho Cin  2. Zam Ngaih Thang 1. Ciin Kho Zen 2. Ning Lun Niang (Suantak)  (1) (2) Dim Sial Kim Cin Suan Nang Thang Khan Mung (Naulak)

3. Zam Kho Cin   3. Dal Zen Pau 1.Goih Za Zen (Bawmkhai) 2.Cing Lian Niang (Bawmkhai)  (1) (2) Suan Lian Pau Cin Khan Kham

(3) Langh Khan Pau Cing Ngaih Man (Khuptong)

(3) Cing Sawm Huai

(4) Cing Suan Vung Pau Suan Mung (Bawmkhai)

(4) Zen Muan Kim

(5) Pau Do Kim Ning Deih Vung (Bawmkhai)

(6) Man Ngaih Cing

(2) Cin Khat Suut

 4. Niang Cin Thang Zuan Za Cing (Bawmkhai)  (1) Gin Deih Cing

- 268

(6) Zen Lam Niang

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(9) Ngai Nem Kim

(8) Cin Khan Thang

(7) Dim San Cing

(5) Ciin En Vung

(12) Cin Khen Kham

(4) Tual Sawm Pau

(10) (11) Lian Thawn Mung Suan Lian Pau

(3) Goih Don Kim


17-

16-

8

7

6

10

18-

20-

7

9

178

19-

18-

9

10

19-

20-

3. Kai Hang  3. Son Cin Thang  2. Son Za Hen Thang Kho Nem (Sote)  (1) (2) Goih Za Ning Gin Zen Niang Zam Khan Nang Thuam Pau (Lampho) (Zahlangh)

(2) Hen Khan Go Zuan En Cing (Buansing)  (2) Do Sian Lal

3. Son Cin Thang  4. Zam Za Dal Zam Za Zen (Tawmging)  (1) Cing Man Niang Thang Za Cin (Bawmkhai) (1) Dal Lian Mung

(1) Hen Khan Lam

(4) Cing En Hau Gin Do Pau (Bawmkhai)

(4) Thang Do Dal Cing Sial Vung (Neekgen)  (2) Thang Sian Mung

(5) Gin Tul Cing Suan Ngaih Lian (Zahlangh)

(3) Nem Tawi Cing

(3) Lian Kho Man

(3) Cing Za Mang Ning Za Cing (Hatlangh)

(5) Kham Suan Thang

(5) Cing Ngaih Niang Cin Deih Piang (Buansing)

(3) (4) Mang Tung Thang Zam Muan Tuang

(6) Cin Khan En

(7) Ciin Kho Don

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) Cing Sial Lun

- 269


19-

18-

17-

16-

20-

19-

18-

9

8

7

6

10

9

8

4. Zam Za Dal  3. Cing Za Mang Ning Za Cing (Hatlangh)  (1) (2) Zen Muan Cing Niang Khawl Kim

3. Kai Hang  (1) 5. Sai Zam Hoih Niang(Tawmging)   Hang Za Khen Awi Khan Cing (Tawmging)   Zam Kho Cin

(3) Dal Sian Zam

(3) Nem Zen Cing

(5) Cing Lun Vung

(4) Gin Za Lian

 6. Khup Gin Khawh Ciin (Tawmging)  (1) (2) Hang Za Dal Thang Kho Cing

(4) Kam Kho En

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 270


5

(1) Son Langh Goih Kho Hau (Akgal)  (1) Khai Za Langh Awi Cing (Puakhil)  (1) Hau Go Cing Suan Pau (Sote)

1. Do Son 1. Louch Dawn 2. Phong Uap  (1) Ngah Son Niang Cing (2) Thuam Tual

(3) Ning Nem Khup Mung (Suanzam)

(3) Kai Hang

(2) Cing Kho Nuam

(2) (3) Mang Ngaih Niang Langh Khan Go Tual Lian Tung (Tunglut)

(3) Go Khan Zen Thang Lian (Sote)

(2) Hang Kham

2. Lam Dong

Pu Gah Khup’ suan leh khakte 15-

6

10

9

8

7

16-

17-

18-

19-

20-

(4) Gah Khup

(5) Dong Khai

(4) Khai Kho Vial Dim Za Niang (Sote)  (1) Ning Za Niang

(2) (3) Niang Ngaih Vung Nem Sawm Cing Nang Cin Dal (Hatlang)

 (1) Uap Kho Ning (Phaipi)

(4) Uap Dim Min Khual (Phaipi)

(4) Vial Khen Thang Pau Lam Huai (Bawmkhai)  (1) (2) Langh Sian Muang Cing Huai Kim

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(2) Nem Kho Niang (Buansing)

(4) Uap Sian Lian Do Mang

- 271


7

21-

9

11

 (1) Ciang Zen Thang Kho Gin (Mualsum) (2) Niang Khan Dim Cin Za Kam (Zote)

(2) Vial Kho Dim Hang Go (Siam Suang)

(3) Dam Lian Kai Dim (Sote) (Sote)

(4) Hang Za En Ciang Luan (Tawmging)

(7) Ning Lam Cing

(6) Khual Za Thawng Zam Dim (Suante)

(8) Hau Ngaih Vung

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(4) Thang Za Gin Dim Khua Hau (Tawmging)

9. Gin Ngaih Lun

(5) Kam Za Gin Man Lam Cing (Hatlang) (5) (6) Thang Khan Mang Niang Lian Cing Niang Khan Cing Thuam Hang (Hangsawk) (4) (5) Thawng Sian Mung Cing Khawm Vung

(6) Lian Sian Mung

10. Khen Sian Mung Dim Sian Lun (Sote) (3) Thang Do Kap

(4) (5) Mang Khan Khup Lian Sian Khai

(3) Vial Za Dal 1.Kam Za Dim (Bawmkhai) 2.Awi Za Ciin (Tawmging)  (3) (4) Cin Khan Lian Dal Khan Thang Ciang Lawh Nuam Zen Deih Vung (Sote) (Zote) 

(1) Dim Lun Mang

(3) Cing San Cing

(2) Lam Sian Huai

3. Vial Za Dal 1. Kam Za Dal (Bawmkhai) 2. Awi Za Ciin (Tawmging)  4. Dal Khan Thang Zen Deih Vung (Zote)  (1) (2) Dal Sian Mang Dim Ngaih San

(1) Nem Kho Cing Kam Khua Langh (Tawmging)

1. Son Khai  (1) (2) 3. Khawm Cin Son Kam Ngiak Kho Niang Hau Khua Ciin (Bawmkhai)

Pu Son Khai’ suan leh khakte

17-

8

9

18-

19-

19-

10

10

20-

11

20-

21-

- 272


20-

19-

11

10

9

8

21-

18-

9

11

10

19-

20-

21-

3. Vial Za Dal 1. Kam Za Dal (Bawmkhai) 2. Awi Za Ciin (Tawmging)   5. Thang Khan Mang Niang Khan Cing (Hangsawk)  (1) (2) Nem Sian Vung Dal Lam Tuang

3. Khawm Cin Ngiak Kho Niang   4. Thang Za Gin Dim Khua Hau (Tawmging)  (1) (2) Niang Kho Cing Zam Za Vung Zam Go Pau (Thatmun) (1) Niang Ngaih Lian Lalthanmawia (Suantak)

(3) Cing Suan Lian

(3) Dim Khan Lian

(2) Luan Khan Vung Tuan Suan Nang (Gualnam)

(5) Dal Suan Mung

(4) Kham Sian Lun

 5. Kam Za Gin Man Lam Cing(Hatlangh) 

(4) Tual Cin Khual

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(2) Lian Min Thang

(7) Thang Suan

 6. Khual Za Thawng Zam Dim (Suante)   Niang Khan Lun En Sian Khai (Khaute)

 10. Khen Sian Mung Dim Sian Lun (Sote)  (4) (5) (6) Hang Sian Muang Lian Sian Muang Khual Muan Kim  (1) (2) (3) Ciin Sian Hoih Cing Kim Lian Deih Kim Dal Sian Piang

(4) Hau Man Cing

(3) Dim Khan Nuam Tual Suan Kap (Zuisang)

 (5) (6) Ciin Ngaih Niang Cin Sian Mang Nang Khan Mung Lalveni (Laiteng) (Lusei)  (1) Cing Lian

- 273


14-

13-

5

4

3 (2) Thuam Awn

(3) Tun Kim

(2) Zam Ngaih Lun Law Ling

(4) Suk Suah

(4) Son Hen Hoih Nem (Hangluah) (4) Sian Niang Hel Kai (Hautual)

(3) Gin Sian Mung

(6) Nial Niang Cin Thawng (Bawmkhai)

(5) (6) Gah Thang Vum Kham 1. Zing Goih (Naulak) 2. Khawl Dim (Buansing) (5) Thual Kham 1. Dal Zen 2. Uap Niang (Buansing)

(4) Thang Muan Lian

(6) Langh Za En Vial Kho Niang (Thawmte)

(5) Thawng Khen Mang

(3) (4) (5) Khaam Gin Vum Za Dai Vung Za Ciin Ciin Za Goih (Manlun)  (3) (4) (5) Khaam Khan Pau Niang Khan Ciin Pum Do Thang 1.Man Za Ngul(Sukte) Suan Do 1.Sian Za Man(Tawmging) 2.Gin Ngaih Lun(Dopmul) (Tung Dim) 2.Vung Khen Cing(Tongluai) 

(2) Lam Dong  (2) (3) Zong Lam Am suak Goih Vung Tuang Non (Buansing) (Mimvaak)  (2) (3) Dong Pum Hen Goih 1. Khai Dim (Bawmkhai) Kham En 2. Ngul Za Kheen (Guite) (Guite)  (2) Sian Ngem On Gin (Thawte)

(1) (2) Pum Za Thawn Ciang Man Pum Kho Thawng (Hau Tual)

(1) Khan Neng Vai Kho Ciin (Manlun)

(1) Nem kai Tuan Ngul (Hangtual)

(1) Ngul Nial Thang Nawn (Samte)

2. Mang Suk  (1) Thuk Zong  (1) Do Son

Pu Lam Dong’ suak leh khakte

15-

6

10

9

8

7

16-

17-

18-

19-

20-

(1) Goih Hen Cing Pum Go Thang (Hautual)

- 274

(8) Pau Suan Mang 1.Zel Za Man(Sukte) 2. En Kho Cing(Hautual)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Go Suan Dal 1.Cing Ngaih Niing(Manlun) 2. Do Lun Cing(Thawmte)


19-

18-

9

8

11

10

21-

8

20-

18-

9

11

10

19-

20-

21-

3. Khaam Gin Ciin Za Goih (Manlun)  5. Pum Do Thang 1.Sian Za Man(Tawmging) 2.Vung Khen Cing(Tongluai)  (1) Ciin Khan Niang

(3) Suan Thon Piang Gin Ngaih Mang (Thawmte)

(3) Man Hau Lun

(2) (3) Man Ngaih Lian Gin Khan Khai Vungh Suan Mung (Manlun)

3. Khaam Gin Ciin Za Goih (Manlun)  6. Langh Za En Vial Kho Niang (Thawmte)  (1) (2) Pau Lam Sang Goih Khan Nuam (1) Go Do Mang

(2) Pau Khan Kim Vung Lam Cing (Hangluah)

(4) Thang Tung Nung Ning Sial Lun (Thuamte)  (1) Thang Muan Khai

(2) Cin Sian Kop

(5) Ngul Khan Huai Gin Go Pau (Tawmging)

(3) Pau Sian Tung

(6) Man En Mang Thang Nial Mang (Manlun)

(6) Pau Lam Tung Nem Hen Mang (Dopmul)  (2) Dal Lam Cing

(7) Thang Len Khup

(7) Pau Mun Mang Cing Hau Dim (Thangman)

7. Go Suan Dal 1.Cing Ngaih Niang(Manlun) 2. Do Lun Cing(Thawmte) 

(5) Goih Nuam Mang Thawng Suan Piang (Hangluah)

(4) Aung Sian Sang (4) Do Sian Tuang Niang Zam Lun (Suante)

(1) Man San Muang

(9) Man Suan Nuam

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) Pau Tung Mung

(8) Ning Lawh Man

- 275


18-

9

8

10

19-

20-

6

11

167

21-

17-

8

9

18-

19-

(2) Suan Khan Thawn Thang Goih Za Niang  (1) (2) Mang Sian Khai Thawng Sian Sang

(4) Lam Za Nang 1.Vung Za Goih (Hatlang) 2.Cing Kho Nian (Bawmkhai) 3.Dim Zel (Dopmul) 4.Ning Niang (Dopmul) 5.Goih Khan Ning (Dopmul)  (4) (5) Nem Za En Niang Khan Cing Vungh Suan Thang Awn Khua Vungh (Naulak) (Munlun)

(3) Hau Mun Sang

(3) Nem Ciin

(3) Zam Zen Lian Za Do (Tungdim)

3. Khaam Gin Ciin Za Goih (Manlun)  8. Pau Suan Mang 1.Zel Za Man(Sukte) 2. En Kho Cing  (1) Gin Suan Hau Cing Za Vung (Thuamte)  (1) (2) Man Sian Huai Mang Sian Tuang

Zong Lam  5. Thual Khaam 1. Dal Zen 2. Uap Niang (Buansing)  (1) (2) Lam Za Kham Vung Za Awi

(1) Niang Za Ciin

(2) Niiang Zam Pau Za Suan (Sukte)

(3) Pau Sian Khai

(3) Zel Sian Khual

19-

18-

17-

9

8

7

(10) Thang Cin Kim

(8) Kham Za Gin

- 276

(3) Niang Za Dim Khup Za Cin (Guite)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Pau Za Gin

(2) Niang Khan Cing Khaam Za Thang (Tawmging)

5. Thual Khaam 1. Dal Zen 2. Uap Niang (Buansing)  7. Pau Za Gin 1. Man Za Vung (Hautual) 2. Vung Do Niang (Tawmging)  (1) Khaam Za Khen

(6) Thang Thon Ning Niang (Dopmul)

(7) Kham Za Do

(5) Thawng Zam 1.Man Za Vung (Hautual) 2.Vung Do Niang(Tawmging)

(6) Khaam Khan Thang

(8) (9) Sian Za Man Gin Khan Sing Pum Do Thang (Tawmging)


16-

15-

7

6

5

(1) Zen Mary

(1) Gin Khan Ciin Ngul Hen Thang (Naulak)

(1) Neng Za Thang

(1) Dong Neng Cing Don (Hatlangh)  (1) Suak Hen

2. Lam Dong  (1) Ngul Nial

 (2) En Than Tuang

 (4) Zen Sian Niang

(4) Son Hen

(8) Tuan Lam Thang Niang San Hau (Sukte)

(6) Vum Kham

(9) Vung Khan Lun En Cin Mang (Tawmging)

(6) Go Khan Kap

(7) Nawn Ngul 1.Dim Vum (Hatzaw) 2.Thawng Nian(Hangluah)

(5) Gah Thang

(6) Thual Cin Dim Vum (Hatzaw)

(5) Cing San Nem

(5) Am Suan Mung (1)Nem Tul Cing(Tawmging) (2)Mang Lian Cing (Tungdim)

(5) Hen Zen

(5) Gin Thual Lun Ning (Neekgen)

(4) Thang Khan Mang Tuan Go Niang (Telsing)

(4) Kham Tun Don Za Ngai (Hatlangh)

(3) Am Suak Tuang Non (Minvaak)  (3) (4) Lam Suan Siam Ciin Vum Kim Phut Gin (Mate) (Manlun)

(3) Thang Lam Piang

(2) (3) Tuan Gin Cin Gin Nem Gin 1.Cing Kho Nian (Naulak) 2.Nem Gin(Naulak)  (2) Ngul En Dal Zen (Suante)  (2) (3) Gin Go Pau Ciin Ngaih Hau 1.Mi Mar (Kawlte) Khual Do Pau 2.Ngul Khan Hau (Mate) (Tawmging)

(2) Vung Don On Neng (Buansing)

(2) Zong Lam

Pu Am Suak’ suan leh khakte

17-

8

9

18-

19-

10

11

20-

21-

(11) Nuam En Cing Tun Khan Nang (Hautual)

(9) Suak Za Gin Suan Za Neng (Hautual)

(10) Don Niang

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) Pum Kho Tuan Luan Niiang (Hangluah)

(7) Niang Zam Cing Dai Khen Pau (Telsing)

(10) Thawn Khen Niang Do Suan Lian (Mate)

- 277


20-

19-

21-

20-

19-

10

9

11

10

9

21.11

2. Ngul En Dal Zen (Suante)   5. Am Suan Mung 1.Nem Tul Cing(Tawmging) 2.Mang Lian Cing (Tungdim)  (1) (2) Zen Huai Mang Zen Hau Man

2. Ngul En Dal Zen (Suante)  4. Thang Khan Mang Tuan Go Niang (Telsing)  (1) (2) Zen Lam Cing Niang Zam Lian

(3) Niang Lam Vung

(3) Hau Nuam Lun

(4) Cing Saan Lian

(4) Ciin Khan Kim

(5) En Thawn Suum

(8) Pau Pian Khai

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(6) Vial Lian Mung

(3) Thawng Mun Thang

(7) Cing Lian Sang

 8. Tuan Lam Thang Niang Saan Hau (Sukte)  (1) (2) En Muan Lian Zen Hawm Cing

- 278


18-

17-

16-

9

8

7

6

11

10

19-

20-

21-

3. Am Suak Tuang Non (Minvaak)  1. Dong Neng Cing Don (Hatlangh)  3. Cin Gin 1.Cing Go Nian (Gualnam) 2.Nem Gin (Naulak)  (1) (2) Gin Za Do Tuan Kho Kham Lian Ngaih Niang Luan Kho Hau (Tawmging) (Bawmkhai)   (1) (2) Vung Ngaih Dim Gin Go Thang Hmun Ling Go Khan Niang (Falam) (Tawmging)   (1) (2) Thang Kho Thawn Do Lian Mang (3) Don Ngaih Cing Suang Za Kham (Buansing)

(3) Cing Ngaih Hau

(3) Cing Do Zen

(4) Nuam Ngaih Cing Thawng Kho Tuan (Buansing)

(4) En Za Tuang

(5) Ngai Nuam Tun Za Thang (Bawmkhai)

(2) Do Sian Piang

(6) Neng Za Thawn Khin Mya Mya (Kawlte)

(5) Khen Sawm Pau Don Khan Niang (Tonsing)

(4) Kham Suan Mung Cing Hau Don (Gualnam)   (1) Dim Sian Nuam

(7) Ciin Ngaih Vung Pum Za Thang (Hangluah)

(4) Dim Biak Mung

(8) Gin Ngaih Niang Lian Za Dal (Hautual)

(9) Sian Khan Pau

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(3) Niang Sian Nem

- 279


21-

20-

19-

18-

17-

20-

20-

19-

18-

17-

11

10

9

8

7

11

10

9

8

7

1. Dong Neng  3. Cin Gin 1.Cing Go Nian (Gualnam) 2.Nem Gin (Naulak)   2. Tuan Kho Kham Luan Kho Hau (Bawmkhai)  (1) (2) Gin Sian Pau Ciin Ngaih Lun Ngo Kang Cing (Laiteng)  (1) (2) Kham Sian Khai Hau Sian Cing (3) Do Suan Thang

(3) Cing Thian Nuam

1. Dong Neng Cing Don (Hatlangh)  4. Kham Tun Don Za Ngai (Hatlangh)  (1) (2) Don Za Niang Neng Kho Thawng Cin Pau (Bawmkhai) 1.Niang Lun Mang (Naulak) 2.Cing Do Lun (Suante)  (1) (2) (3) Tun Lian Tuang Ngai Khen Dim Niang Lam Cing Cing Ngaih Vung(Naulak)  (1) (2) Mang Deih Niang Thawng Sian Mang

(4) Cing Van Kim

(3) San Twan Naing

(3) (4) Tun Sian Mung Tuan Do Khup Gin Kho Kai (Naulak)

 5. Neng Za Thawn Khin Mya Mya (Kawlte)  (1) (2) Gin Lian Pau Khin San Naing

(5) Kam Pum Khai

(3) Thang Khan Suan 1.Ngai Za Vung (Hatlang) 2.Cing Do Lun (Suante)  (1) (2) Ngai Tan Cing Niang Khan Lun Vanlalhruaia

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(4) Cho Cho Naing

(5) (6) Khup Khan Khual Hial Sian Muang

- 280


19-

18-

17-

16-

9

8

7

6

21-

9

11

10

19-

10

20-

20-

3. Am Suak Tuang Non (Minvaak)  3. Lam Suan Vung Kum (Mate)  (1) (2) Sian Gin Non Cing Ciin Go Khan Za Thang (Hangluah) (Tawmging)   Kim Zam Zel Kho Vungh (Thawmte) (1) Suan Za Kap Zam Za Man (Sukte)  (1) Gin Lam Mang Ngul Lam Niang (Suante)   Kap Thawn Thang

5. Go Khan Mang Zam Za Dim (Naulak)  (1) (2) Go Sian Pau Thawng Do Dal

(3) Hen Go 1.Niiang Kho Man (Thawmte) 2.Kai Zen Cing (Kholte)  (2) (3) En Do Cing Man Khan Cing Thang Kho En Lian Khan Kap (Guite) (Milun)

(4) Hau Ngaih Lun Htay Win (Kawlte)

(4) Suan Kho Ciin Hau Khan Kap (Zahlangh)

(5) Ciin Deih Niang

(5) Go Khan Mang Zam Za Dim (Naulak)

(2) Kap Lam Pau

(3) Man Nuam Ciin Khin Zaw (Kawlte)

(6) Zam Sian Vung Ko Mawng Toe (Kawlte)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Lian Za Mung

- 281


19-

18-

17-

16-

15-

10

9

8

7

6

5

12

20-

21-

 (2) Dal Sian Mang

(2) Gin Tawi Thang Zen Huai Kim (Suankhup)

(3) Cing Sian Hoih Lian

(3) Niiang Khan Vung Hau Suan Khual (Vomlong)

2. Lam Dong  3. Am Suak Tuang Non (Minvaak)  5. Gin Thual Lun Ning (Neekgen)  (1) (2) (3) Suak Za Kham Cin Za Gin Kai Pau Ning Za Don Ning Za Don Zen Za Vung (Hatzaw) (Hatzaw) (Tangpua)      (1) Ning Za Niang Ning Ngaih Lian Vul Zo Thang Nang Ngaih Pau(Samte)

(1) Don Go Mang

(1) Pau Sian Kom

(5) Lian Sian Hong

(2) Thual Kho Pau Man Kho Cing(Bawmkhai)   (4) (5) Niang Suan Lun Nuam Khan Niang Nang Sian Thang U Gyi Chian (Gualnam) (Kawlte)

(4) Mung Muan Sang

(6) Zam Suan Lian Cing Gin Mang (Gualnam)

(3) Niang Khan Hau

(7) Lian Suan Huai

(4) Pau Khan Suan

(10) Thang Khawm Khai

(11) Naomi Pau

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) (9) Pau Khan Thang Zen Hau Ciin Lal Vul Lian Pau Lam Kim (Hatlang) (Tawmging)  (1) (2) Cing Sian Hoih Nuam Lal Nun Mawi

- 282


18-

17-

9

8

7

10

19-

20-

(2) Thual Khen Mung Go Deih Vung (Guite)  (2) Nuam Ngaih Don

5. Gin Thual Lun Ning (Neekgen)  3. Kai Pau Zen Za Vung (Tangpua)  (1) Ning Man Cing

(1) Vung Zam Man (Sukte)

(3) Zen Go Niang Gin Cin Kham (Hatzaw) (3) Pau Khan Cing

(4) Cing Sian Dim

(4) Niang Khan Lian

(5) Pau Sian Tuang

(5) Cing Suan Man Kam Khan Pau (Tawtak)

(6) Mang Sian Nuam

(6) Thang Kap Khai Dim Ngaih Lian (Guite)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 283


16-

7

6

12

11

10

9

8

17-

18-

19-

20-

21-

22-

(2) Neng Za Kham Ning Kho Nian (Tungdim)

(2) Kham Do Mang Gin Don Cing (Tawmging)  (2) Thang Kim Khai Cing Hau Dim (Naulak)

 (2) Tun Kho Nang Dal Khan Vung (Mangvung)

3. Am Suak Tuang Non (Minvaak)  7. Nawn Ngul 1. Dim Vum (Hatzaw) 2. Thawng Nian (Hangluah)  (1) Vung Sial Ciin

(1) Ngul Kho Thang Nuam Kho Cing (Hautual)  (1) Nian Ngaih Vung Kai Za Thon (Hautual) (1) Cing Khawm Lun Dai Hang Kap (Tangpua)

(3) Ning Nian Dong Zam (Tongluai)

(3) Laang Khan Suan Nan Kim Kham (Shan)

(4) Thual Cing Cin Nang (Thawmte)

(7) Suak Kho Kai Man Cing (Manlun) Nian Ngaih Ning (Tungdim)

(8) Vung Za Ciin Cin Nang (Thawmte)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(6) Khaam Za Cing Kam Cin Hau (Sukte)

(8) Vung Suan Man Kyaw Soe Lin (Kawl)

(11) Kam Khan Cing Thang Khan Mang (Tohing)

(7) Kai Hen Thang Ning Ngaih Lun (Bawmkhai)

(10) Ngai En Niang Dam Za En (Tawmging)

(6) Dim Khan Huai Tuan Sian Khai (Thatmun)

(9) Thual Khan Pau Don Ngaih Cing (Tawmging)

(5) Niang Suan Dim Kham Muan Thang (Lethil)

(5) Sian Khan Mung

(5) Kham Za Laang Thuang Kho Niang (Naulak)

(4) Tuan Khan Thang Daw Kyi Thein (Kazian) (4) Ciin Hau Cing Kai Za Dal (Mangvungh)

(2) Mang Sian Siam

(4) (5) Thang Sian Mung Thawn Khat Tuang

(3) Lang Khen Thang Go Lian Cing (Tongluai) (3) Pau Lam Kim Zen Hau Ciin (Tawmging)  (1) Cing Muan Lian

- 284


18-

8

9

9

19-

10

19-

20-

11

10

21-

8

20-

18-

9

11

19-

10

21-

20-

(4) Nuam Lam Ciin

(3) Nang Sian Sang

(3) Mang Thawn Thang

1. Ngul Kho Thang Nuam Kho Cing (Hautual)  7. Kai Hen Thang Ning Ngaih Lun (Bawmkhai)  (1) (2) Thang Mun Lian Cin Mun Muang

 3. Langh Khan Suan Nan Kim Kham (Shan)  (1) (2) Thang Suan Lian Moe Saan

2. Neng Za Kham Ning Kho Nian (Tungdim)  1. Ngul Kho Thang Nuam Kho Cing (Hautual)  3. Lang Khen Thang Go Lian Cing (Tongluai)  (1) (2) Cing San Niang Thang Mun Sang Langh Sian Kham Ciin Don Cing (Songput) (Gualnam)

2. Neng Za Kham Ning Kho Nian (Tungdim)   2. Tun Kho Nang Dal Khan Vung (Mangvungh)   Kham Khan Lian

(5) Tuan Za Thawn

(6) Mang Sian Mung

 4. Tuan Khan Thang Daw Kyi Thein (Kazian)  (1) (2) Nian Kho Hau Moe Htu Tun

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(3) Mung Lam Mang

- 285


19-

18-

17-

9

8

7

18-

9

8

10

19-

10

20-

20-

7. Nawn Ngul 1. Dim Vum (Hatzaw) 2. Thawng Nian (Hangluah)  7. Suak Kho Kai 1.Man Cing (Manlun) 2.Nian Ngaih Ning (Tungdim)  (1) (2) Ngul Khan Niang Ngul Khan Pau Khup Cin Thang Cin Khan Niang (Thawmte)  (1) (2) Kai Khan Tuang Kham Sawm Piang Cing Hau Niang(Sukte)

7. Suak Kho Kai 1.Man Cing (Manlun) 2.Nian Ngaih Ning (Tungdim)  6. Thang Za Thawn Niang Khan Lun (Halkik)  (1) (2) Ning Lun Cing Niang Kop Kim

(3) Ning Suan Kim

(3) Cing Kho Zam Awn Za Mung (Tonsing)

(4) Lun Sian Huai

(4) Thang Suan Cin

(4) Nian Ngaih Lian Thang Za Khual (Hatzaw)

(5) Cin Sian Khual

(5) Cing Sian Lun

(5) Don Ngaih Lian Tuan Khan Dal (Mate)

(6) Pau Za Van

(6) Niang Sian Huai

(6) Thang Za Thawn Ning Khan Lun (Gualnam)

(7) Khai Muan Tuang

(7) Dal Suan Lian

(7) Laang En Khup Man Don Hau (Tonsing)

(8) Lun Ngaih Vung

(8) Pau Khan Lian Cing Ngaih Lun (Khupson)

(9) Nang Lian Thang

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(3) Kai Khan Sing

- 286


18-

19-

8

9

16-

7

6

10

17-

8

20-

18-

9

10

19-

20-

7. Suak Kho Kai 1. Man Cing (Manlun) 2. Nian Ngaih Ning (Tungdim)   7. Laang En Khup Man Don Hau Tonsing)  (1) (2) Kai Suan Kim Nang Sian Mung (4) Cing Sian Sen

(5) Dal Khan Khai

(6) Sian Lem Suum

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(6) Hau En Cing

(5) Zam Sian Sung

(7) Thang Khen Khup Vung Thawn Cing (Naulak)

(6) Lian San Dim

 8. Pau Khan Lian Cing Ngaih Lun (Khupson)  

(3) Ning Huai Lun

(4) Thawn Mun Khai

(4) Vung Lun Cing

(5) Ciin Man Kim

(3) Ning Lun Cing

(5) Nuam Ngaih Hau Thang Do Tuang (Songput)

(2) Lian Khan Mung

(4) Gin Suan Mung

(3) Dal Deih Tung

(1) Kai Sian Suum

(2) Lian Khan Khai

(4) Gin Do Vung Do Cing(Tawmging) (3) Tuan Lam Mang Dim Za Hau (Naulak)  (1) Dim Suan Kim

(3) Zel Khaw Hau Gin Khaw Thang(Mangvungh)

3. Am Suak Tuang Non (Minvaak)  8. Pum Kho Tuan Luan Niiang (Hangluah)  (1) (2) Suak Khaw Thang Langh Suan Nang Goih Khaw Dim(Manlun)  (1) (2) Tuan Do Lian Niiang Ngaih Zam Cing Khan Ciin Dai Nang (Suankhup) (Hatlangh)  (1) (2) (3) Nang Muan Piang Kham Mun Tuang Dim Lian Kim

- 287


18-

17-

20-

19-

18-

9

8

7

10

9

8

10

19-

20-

(3) Hau Nem Niang

(4) Hau Sian Muan

(4) Thang Lam Mang Ning Ngaih Nuam (Suankhup)

(5) Do Sian Khan Zuun

(5) Dim Saan Kim Thang Sian Kam (Suantak)

(4) Dim Muan Huai

(3) Dim Ngaih Zam

2. Langh Suan Nang Goih Khaw Dim(Manlun)  7. Thang Khen Khup Vung Thawn Cing (Naulak)  (1) (2) (3) Nang Sian Sang Khup Than Tuang Lian Sian Sing

8. Pum Kho Tuan Luan Niiang (Hangluah)   4. Gin Do Vung Do Cing (Tawmging)  (1) (2) Tuan Khat Kham Niiang En Vung Thang Ngaih Lun Go Lam Dal (Manlun) (Buansing)  (1) (2) Cing Saan Nuam Dim Sian Huai

(6) Zen Ngaih Lun

(6) Lian Sian Hau

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 288


16-

15-

7

6

5

(1) Dai Lian Pau Cing Lun Dim (Tawmging)

(1) Kai Do Thang

 Niang Lam Lun

(2) Suan Kim Thang Cin Hau Nuam (Hatzaw) 

(2) Vum Dai Ciin Kho Dim (Buansing)  (2) Niang Suan

2. Lam Dong  4. Son Hen Hoih Nem (Hangluah)   Lam Kai 1. Vung Suan (Sona) 2. Sian Ngem (Thawmte)  (1) Vungh Go Tun Za Go (Tongluai)

Pu Son Hen’ suan leh khakte

17-

8

11

10

9

18-

19-

20-

21-

(3) Go Kho Ning Pau Suum Kham (Samte)

(4) Thang Do Mung Ngai Za Ning (Telsing) 

(4) Gin Khat Thang Daw Than Me (Kawlte)   Dai En Mang

(3) Dah Niang Hen Za Kai (Thawmte)

(3) Ning En Lun Awn Za Thang (Tunglut)

 Cin Sian Lal

(5) Go Cin Suan

(6) Kham Kop Khai

(6) Niang Ngaih Dim Dai Khan Pau (Thawmte)

(11) Pau Pian Thon

 (7) Pau Siang Piang

(12) Tuang Sian Tung

(8) Dal Lian Kham

 (13) Dim Muan Tuang

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(5) Pau Za Lam

(10) Suan Lam Sang

(7) En Khan Cin Ning Go Niang (Hatzaw) 

(9) Don San Mang

- 289


19-

18-

17-

16-

15-

10

9

8

7

6

5

2. Lam Dong   5. Gah Thang 1. Zing Goih (Naulak) 2. Khawl Dim (Buansing)  (1) (2) Dong Cin Pum Gin   Khup Vial

Pu Gah Thang’ suan leh khakte

20-

(3) Awn Za Nang   Thang Kho Pum   Neng Suan Thang

(4) Suan Kai  (1) Thang Za Cin

(2) Neng Kho Thang   Kai Kho Pau

(3) Gin Kho Tuan   Kai Khen Mung

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 290


15-

6

5

2. Lam Dong   6. Vum Kham  (1) (2) (3) (4) (5) (6) Dong Kai Hen Thang Lian En Thang Kho Kai Kam Cin Khaam Cin Khawl Luan Cing En Cing Ngul 1.Cing Za Niang(Sukte) Niang Za Vung 1. Dim Zel (Dopmul) (Naulak) (Khuptong) (Hatlangh) 2.Ciin Za Niang(Sukte) (Khuptong) 2. Ngem Niang (Hautual) 3.Luan Cing (Zilom) 3. Man Za Niang (Sukte)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) Pum Kho Zam Kham Am Uap Kho Ning Nem Kho Niang Thawng Za Cin Cing Vung Niang Kho Man Dam Nem Don Vung Do Sing Kap Cin Pau Za Mang (Naulak) (Gualnam) (Phaipi) (Buansing) (Sukte)  (1) (2) Lian Za Nang Nang Khan Hau Ngun Dong Ngem Khan Niang (Honglung) (Thawmte) (1) (1) (2) (3) (4) (5) (6) Zam Lam Thang Nem Tul Cing Nawl Khen Thawng Hau Mun Mang Ciin Hau Lun Thang Sian Dal Am Suan Mung (Tawmging)  (1) (2) (3) (4) Ngun Sian Muang Cing Siam Kim Nang Lian TungKhual Lun Huai Cing

Pu Vum Kham’ suan leh khakte

16-

7

9

17-

19-

10

8

20-

11

18-

21-

(9) Luan Ciang Neng Za Cin (Hatlangh)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) Ning Ciin Kap Neng (Hatlangh)

- 291


19-

18-

9

8

19-

21-

10

9

11

10

20-

11

20-

21-

(3) Thang Lam Mung 1.Kai Go Ciin 2.Nang Lam Niang

(3) Niang Tawi Mang

 (2) (3) Vungh Za Kim Mang Hau Suan Piang

1. Pum Kho Zam Dam Nem (Naulak)   2. Nang Khan Hau Ngem Khan Niang (Thawmte)  (1) (2) Zam Khan Lian Suan Khan Cin

(1) Hau Sian Siam

2. Nang Khan Hau Ngem Khan Niang (Thawmte)   6. Nang Kim Khai Niang Lam Dim  (1) (2) Hau Lian Khup Thang Thang Khup Thawn

(4) Nem Lun Dim

(4) Ong Len Sian

(5) Nang Lun Dim

(9) Ngun San Nuam

(6) Nang Kim Khai Niang Lam Dim

(10) Pau Dal Sing

(7) Pau Lam Piang

(11) Dal Suan Lam Pau

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) Thang Suan Tuang (5) Lian Kim Van

- 292


19-

18-

17-

16-

9

8

7

6

16-

21-

7

6

11

10

17-

8

20-

18-

10

9

20-

11

19-

21-

6. Vum Kham  1. Dong Kai  2. Kham Am Don Vung (Gualnam)  (1) (2) Kai Za Tuang Man Khan Cing Nuam Khan Niang Cin Suan Thang (Naulak) (Mantuang)  (1) Am Cin Thang (2) Sian Suan Cing Lal Khan Khai (Gualnam)

6. Vum Kham  2. Hen Thang Cing En (Khuptong)  (1) Vung Kho Niang Sing Thang (Tawmging) (1) En Kho Niang

(2) Kham Za Cin Ciin Nian (Manlun)  (2) Thang Khan Pau Ngul Lah Han (Lahu)  Cin Lam Thang Me Nen Si  Pau Min Thang

(3) Sian Za Mung Ciin Lam Cing (Gualnam)

(4) Niang Go Thang Vai (Dopmul)

(4) Vung Lun Cing

(3) Luan Cin Suan Niang Kho Man (Thangom)

(4) Cin Khan Cing Thang Do Pau (Suante)

(3) Ning Ngaih Hau Mang Lian Pau (Gualnam)

(3) Kam Man Khup Za Dai (Tungdim)

(6) Luan Kho Ning Vungh Za En (Bawmkhai)

(5) (6) Cing Khawm Niang Man Lam Dim Gin Za Pau (Samte)

(5) Khaam Za Thang Niang Khen Cing (Tawmging)

(7) Gin Lian Za Kap Niang Sian Huai (Sente)  Niang Lam Dim

(8) Kham Kho Zam

(8) Kham Khan Khup

(9) Neng Za Am

(9) Cing Lam Nuam

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Neng Go Don Za En (Thawmte)

- 293


18-

17-

21-

20-

19-

18-

17-

9

8

7

11

10

9

8

7

10

19-

20-

(4) Thang Mun Lian

(5) Gin Lian Pau

(5) Hau Lam Dim Zam Suan Mang

(6) Go Lawh Sang

(6) En Go Niang Suan Khan Lian (Bawmkhai)

(8) Cin Khan Khai

(11) Gin Hen Mang Nang Kho Hau (Hautual)

(9) Dim Hau Mang

(8) Niang Huai Kim

(10) Nang Go Thang

(4) Mung Muan Sang

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(3) Lun Lawh Kim

(7) Thang Mun Khai

(7) Nian Go Lun Thang Khen Pau (Naulak)

(3) Pau Pian Suum Ning Thawn Niang (Guite)   (1) (2) Man Lam Lun Cing Pau Van Sial Lal

(3) Man Ngaih Vung En Khan Thang (Suante)

2. Hen Thang Cing En (Khuptong)  3.Luan Cin Suan Niang Kho Man (Thang Om)  (1) (2) En Khan Cing Thang Go Pau Ngai Khan Vung (Telsing)  (1) (2) Suan Dal Mang Nang Lian Mung Don Zam Cing (Bawmkhai)   (1) (2) (3) Pau Khat Go Kim Vung Zuun Siam Mang San Kim

(4) Thang Suan Dal Ma Than Myint (Kawlte)

(4) Niang Lam Ciin

(3) Gin Lian Mung Man Khan Nuam (Bawmkhai)

2. Hen Thang Cing En (Khuptong)  5. Khaam Za Thang Niang Khen Cing (Tawmging)  (1) (2) Vung Khan Hau Thang Khen Mang Eng Khen Sing Luan Lam Mang (Thawmte) (Thawmte) 

 (1) (2) (3) Cing Thawn Niang Thang Khan Tuang En Hau Khup Niang En Hau (Hautual)

- 294


18-

17-

20-

19-

18-

17-

10

8

7

10

9

8

7

10

20-

20-

2. Hen Thang Cing En (Khuptong)  5. Khaam Za Thang Niang Khen Cing (Tawmging)  3. Gin Lian Mung Man Khan Nuam (Bawmkhai)  (1) (2) Cing Lam Lun Thang Khan Kim

2. Hen Thang Cing En (Khuptong)  7. Neng Go Don Za En (Thawmte)  (1) Thang Lian Pau

(3) Pau Khat Tuang

(2) (3) Dai Khan Kham En Go Cing Nian Khawm Niang (Tawmging)

(4) Niang Suan Hau

(6) Don Khan Lun (RC Sister)

(6) Khup Sian Mung

(5) Hau Sian Vaan

(4) (5) Ning Hau Niang Nian Ngaih Zam Suang Khan Thang Pau Khan Hau (Malneu) (Hatzaw)

(7) Cin Za Khup Awi Zam Cing (Songput)  (1) En Sian Hon

(8) Cin Lam Pau (RC Phungzi)

(3) Niang San Ban

(9) Go Za Man DongKhan Mung (Ngaihte)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(2) Don Lam Lun

- 295


18-

17-

16-

8

7

6

18-

20-

9

8

10

9

19-

10

19-

20-

6. Vum Kham  4. Thang Kho Kai 1.Cing Za Niang(Sukte) 2.Ciin Za Niang(Sukte) 3.Luan Cing (Zilom)  (1) Sian Kho Pau Neem Kho Zam (Tonsing)  (1) (2) Dim Ngaih Lian Niang Zam Cing Pau Khan Mang Thang Khan Kap (Sukte) (Dopmul)

(1) (2) Zam Khat Niang Pau Khan Mung Zam Suan Khup (Sukte)

1. Sian Kho Pau Neem Kho Zam (Tonsing)  6. Suan Khat Khai Dim Za Langh (Gualnam)  (1) (2) Ciang Suan Nem Pau Khat Suan

(4) Suan Dah Lian

(4) Hau Suan Niang Pum Lian Mang (Tangpua)

(2) Sian Kho Hau Vung Niang (Tonsing) (3) Dim En Niang Tun Khen Pau (Gualnam)

(3) Dim Ngaih Lun

(3) Thang Khan Thawn

(5) Kai Go Thang Zam En Cing (Guite)

(7) Cin Do Mang Niang Lian Ciin (Sukte)

(7) Niang San Nem

(6) Suan Khat Khai Dim Za Langh (Gualnam)

 (5) (6) Niang Ngaih Nuam Khai Khan Muan

(3) Cing Khawm Nuam

 7. Cin Do Mang Niang Lian Ciin (Sukte)  (1) (2) Zam San Man Lian Lawh Cing

(8) Zen Kho Cing Cin Lian Kham (Bawmkhai)

(10) Cing En Vung Khai Suan (Samte)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(9) Gin Lian Kham Zo Khan Niiang (Tangpua)

(8) Cing Khawl Dim

- 296


18-

17-

16-

20-

19-

18-

9

8

7

6

10

9

8

10

19-

20-

6. Vum Kham  4. Thang Kho Kai 1.Cing Za Niang(Sukte) 2.Ciin Za Niang(Sukte) 3.Luan Cing (Zilom)  2. Sian Kho Hau Vung Niang (Tonsing)  (1) (2) Niang Man Ciin Ngai Man Cing Cin Za Suum Dong Sian Pau (Suankhup) (Hatlangh)

1. Sian Kho Pau Neem Kho Zam (Tonsing)  9. Gin Lian Kham Zo Khan Niiang (Tangpua)  (1) (2) Zam Suan Huai Cing Kop Kim

(3) Niang Khat Lun Tun Myat Oo (Kawlte)

(3) Ciing Nuam Dim

(4) Kai Khan Cing

(4) Pau Khan Siam

(5) Kai Khan Zam Ning Neih Dim

(5) Tual Sian Mung

(6) Khual Lam Niang Cin Khen Pau (Mate)

(6) Thang Mun Piang

 Hau Deih Tung

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(10) Cing Khan Mang Suang Lam Mung (Naulak)

(7) (8) Zam Khan Khawm Khup Za Tuan Khen Kho Let Awi Lawh Nuam (Mate)

(9) Sian Za Suum Dim Sian Niang (Malneu)

- 297


16-

15-

7

6

5

10

17-

20-

11

8

21-

8

18-

18-

9

9

19-

10

19-

20-

(2) Man Lun Cing

2. Lam Dong  6. Vum Kham  5. Kam Cin Niang Za Vung (Khuptong)  (1) Thang Khen Luan Khaw Man(Tawmging)  (1) (2) Vung Kho Hau Man Khen Cing Go Suan Nang Gin Khan Hau (Tongluai) (Thawmte) (1) Man San Nuam

1. Thang Khen Luan Kho Man (Tawmging)  7. Sian Za Lal Lam Za Cing (Kawngte)  (1) (2) Khen Sawm Tuang Cin Lam Mang

(4) Don Sian Lun

(4) (5) Niang Za Cing Cin Khan Pau Shwe Ling Man Ngaih Lian (Haka) (Hatlang)  (4) (5) Nang Kim Thang Hau Muan Dim 1. Vung San Nuam (Thawmte) 2. Gin Khan Cing (Gualnam)  Mang Sian Lap Sang

(2) Sian Khen Thang Niang Khan Zen(Telsing) (3) Don Ngaih Zen Gin Khua Lian (Tangpua) (3) Khen Sian Khai

(3) Man Deih Kim

(6) Pum Suan Mung Ciin Ngaih Vung (Malneu)

(7) Cing Suan Zam

(7) Sian Za Lal Lam Za Cing (Kawngte)

(8) Vung Hau Lun

(8) Kung Za Mung Thang Sian Cing (Gualnam)

(9) Man Sian Siam

(9) Thang Gin Lian Khup Khan Man (Tangpua)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(6) Man Suan Kim

- 298


19-

18-

9

8

7

10

17-

8

20-

18-

9

10

19-

20-

1. Thang Khen Luan Kho Man (Tawmging)   8. Kung Za Mung Thang Sian Cing (Gualnam)  (1) (2) Man Suan Huai Khen Sian Kham

 (2) Thang Gin Mung

5. Kam Cin Niang Za Vung (Khuptong)  2. Sian Khen Thang Niang Khan Zen(Telsing)  (1) (2) Vung Do Cing Cin Do Lian Gin Do Pau Lam Hau (Tawmging) (Tangpua)

(1) Zen Khawm Vung Thang Suan Kam (Gualnam)

(3) Cing Sian Nem

(3) Thang Suan Cing Gin Suan Kham (Manlun)

(3) Gin Mun Khai

(5) Hau Suan Nuam

(5) Niang Lun Ciin Song Za Khan (Gualnam)

(4) Hau Sian Gin

(4) Niang Ngaih Don Cin Khan Vungh (Naulak)

(11) Cing En Lian

(5) Cing Suan Lun

(10) Sawm Kho Hau

(4) Vung San Nuam

(8) Suan Kap Thang Khup Khan Lun (Bawmkhai)

(3) Man Huai Kim

(15) Ciin Suan Niang

(9) Man Khan Ciin Cin Khan Vungh (Naulak)

(4) Pau Sian Piang

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Pau Suan Mung

(14) Zam Suan Nem Pau Khan Mung (Thawmte)

 9. Thang Gin Lian Khup Khan Man(Tangpua)  (1) (2) Khen Muan Sang Khup Gin Tung Don San Cing(Zilom)

(6) Khen Khan Kham

(12) Cin Zui

(13) Don En Mang Kai Suan Mang (Suante)

- 299


17-

16-

8

7

6

9

18-

19-

6. Vum Kham  6. Khaam Cin 1. Dim Zel (Dopmul) 2. Ngem Ning (Hautual) 3. Man Za Niang (Sukte)  (1) (2) En Man Niiang Zam Suak Za Thang Kham Za Go (Tongluai) (Tonsing) (3) Vung Za Dim

(1) Niang Lam Man

(4) Thang Cin Pau Luan Khan Vung (Telsing) 

 Niang Do Mang (2) Cin Khawm Suum

(5) Niang Ngaih Lian

(3) Cing Hau Vung

(7) Cing Muan Niang

(9) Gin Khen Mang

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) Kham Khan Cin

(7) Vung Khan Mang

(6) Cing Khan Man

(6) Mang Sian Lawh Cing

(11) Nian Khan Niang

(5) Pau Khan Kim

(10) Kham Khan Thang Man Khan Cing (Hatzaw)

 (4) Mung Suan Lian

- 300


16-

15-

14-

13-

12-

7

6

5

4

3

2

(1) Lam Kam No Niang (Tungdim)  (1) Zuan Hang Niang Za Cing (Taithul)  (1) Kam Cin Thang Goih Za Man (Taithul)  (1) Cing Khan Man

Pu Sim Hang  (1) Mang Suk  (1) Thuk Zong

(3) Salun Zo Hat (Taithul)

(3) Tun Kim  Zong Gen  Thang Pau  (2) Ngul La

(4) Op No Kam Kho Zam (Mantuang)

(4) Tum Huat Cing Za Ngai (Taithul) (5) Tan Za Niang Seel Za Langh (Mantuang)

(4) Suk Suah (Suk Thuah)

(2) Thuam On

(3) Huat Za Cin Cing Za Neel (Taithul)

(4) Cin Suan Kham

(1) Am Khual  (2) Khual Zam Zuan Dim

(2) Khen Thang Let Za Niang (Ngaman)

(3) Khen Za No

(3) Thang Lam Cing

(5) Niang Suan Cing Tun Kap (Lianzaw) (2) Hau Khan Niang

(4) Hang Suan Mang Dim Go Cing (Taithul)  Thang Khen Mung

(2) Ciin Kho Niang Awn Kham (Mantuang)

(2) Mang Vungh

Pu Tun Kim’ suan leh khakte

17-

8

9

18-

19-

11

10

21-

12

20-

22-

(6) Siam Za Mang Lun Lang (Dopmul)

(7) Zam Gin Song Za Cing (Taithul)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) Hing Ciin

- 301


178

7

11

18-

21-

12

9

22-

13

19-

23-

10

10

20-

11

20-

21-

(3) Mang Sian Mung

(2) (3) Man Za Niang Kam Za Thang Sep Thawng No Za Neel (Taithul) (Ngaman)  (2) (3) Kai Khan Niang Thang Suan Hau Neel Lam Cing (Ngaman)  (1) (2) Thang Kap Sing Thang Lian Suan  (2) Hau Lian Kap Mung

1. Am Khual  1. Lam Kam No Niang (Tungdim)  2. Khen Thang Let Za Niang (Ngaman)  (1) Niang Za Dim Thawng Za Kam (Mantuang) (1) Niang Khan No

(1) Hau Za Kip

3. Kam Za Thang No Za Neel (Ngaman)  6. Thang Tul Kap Mya Mya Win (Kawlte)  (1) (2) Thang Lam Pau Hau Sian Khai

(4) Kai Cin Thang Cing Khan Man (Taithul) (4) Niang Suan Vung

(4) Kham Khan Khual

(5) (6) Thang Lian Mang Thang Tul Kap Man Lian Cing (Taithul)  (1) (2) Thang Khup Mang Cin Za Thang

(7) Gin Lam Cing

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) Khual Khen Mung

(3) Mung Sian Muan Khai

 8. Khual Khen Mung Kham Khan Niang (Lianzaw)  (1) (2) Thang Sawm Khai Thang Khan Khai

- 302


19-

18-

22-

21-

20-

19-

10

9

8

12

11

10

9

12

11

20-

21-

22-

2. Khen Thang Let Za Niang (Ngaman)  4. Kai Cin Thang Cing Khan Man (Taithul)  (1) Suan Khan Kap Man Lian Niang (Taithul)  (1) (2) Thang Muan Khup Thang Sian Sang

1. Lam Kam  3. Huat Za Cin Cing Za Neel (Taithul)  (1) (2) Son Za Niang Kam Khan Thang Thawng Kho Kam Hau Khan Man (Mantuang) (Taithul)  (1) (2) Cing Tul Ning Cin Lian Kap Sian Lian Hlug Don Lian Vung (Tawmging) (Dopmul)  (2) Thang En Tuang (1) Thang Khen Khai

(2) Thang Lam Lian

(3) Kham Nem Dim Hang Suan Mung (Taithul)

(3) Man Khan No Lun Gin Kham (Sawnmang)

(4) Pau Za Lian

(4) Thang Khan Lian No Ngaih Mang (Taithul)

(4) Lun Khan Mang Niang Suan Cing (Taithul)

(5) Lian Suan Mung

(5) Nuam Man Cing Zokhuma (Lusei)

(5) Hang Suan Kham Niang Hau Man (Tawmging)

(6) Man Sian Dal Khai Sian Vung (Dopmul)

(6) Kham Suan Hau

(3) Thang Khan Khai

(3) Hau Eng Lo

(7) Niang San Cing

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 303


22-

21-

20-

19-

18-

22-

21-

20-

12

11

10

9

8

12

11

10

(3) Gin Cin Khup

2. Kam Khan Thang Hau Khan Man (Taithul)   4. Thang Khan Lian No Ngaih Mang (Taithul)  (1) (2) (3) Thang Kip Suan Thang Lam Tuang Kap Lam Thang

1. Lam Kam  3. Huat Za Cin Niang Suan Cing (Taithul)   4. Lun Khan Mang Niang Suan Cing (Taithul)  (1) (2) Nel Ngaih Nuam Cin Khan Khual Thawng Khan Kap Nian Ngaih Neel (Taithul) (Taithul)  (2) Khai Tung Thang (1) Man Hel Zo

(4) Go Khan En

(4) Cing En Man

 6. Man Sian Dal Khai Sian Vung (Dopmul)  (1) Mang Ngaih Kim

(2) Thang Lam Kim

(3) Mang Sian Mung

 6. Kham Suan Hau Niang Hau Man (Tawmging)  (1) (2) Cin Sawm Khai Nel Deih Cing

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(4) Pau Muan Thawn

- 304


17-

8

7

9

18-

19-

10

10

20-

20-

11

12

21-

22-

1. Am Khual  (1) Lam Kam No Niang (Tungdim) (1) Lan Ki Thang Langh Za Niang (Dopmul)  (1) Hat Za Man

(2) Khual Zam Zuan Dim  (2) Pau Suan Thang Vung Za Hau

(2) Ciin Kho Ngai

8. Zam Khan Mang Lun Lian Cing (Dopmul)  (1) Niang Khan Cing Thang Lian Khup (Taithul)

(2) Thang Khen Lian Mang Ngaih Nuam (Taithul)   Mang Sian Tung

(3) Salun Zo Hat (Taithul) (3) Huat Za Kam

(3) Cin Kho Vung La Cin Thang (Tawmging)

(3) Thang Khan Dal

  Cing Sian Sung

(4) Tum Huat Cing Za Ngai (Taithul)

(4) Man Za Cing

(4) Khen Lam Niang Lal Vak Zuali (Lusei)

(5) Vum Za Nian

(6) Khup Za Cing

(2)

(5) (6) Thang Than Mung Cing En Niang

 (1) Cing Geel Kim

(8) Zam Khan Mang Lun Lian Cing (Dopmul)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Hau Za Ciin

(10) Kham Suan Thang Cing Ngaih Ciin (Dopmul)

(8) Thang Sian Lian Khai

(9) Man Ngaih Niang

(7) Hang Lian Tawi Sang

- 305


9

12

19-

22-

8

10

18-

9

20-

19-

10

11

20-

11

21-

21-

1. Lan Ki Thang Langh Za Niang (Dopmul)  10. Kham Suan Thang Cing Ngaih Ciin (Dopmul)  (1) (2) Thang Sawm Pau Niang Hoih Cing Pau Khan Khai

2. Khual Zam   2. Pau San Thang Vung Za Hau (Dopmul)  (1) (2) Zam Khen Kham Ciin Khan Man No Man Niang (Dopmul)  (1) (2) Ciin Ngaih Niang Hau Sian Cing

(3) Mang Deih Cing Pau En Khup (Tawnkhup)

(3) Gin Lam Vung

(4) Nian Khan Mang Win Ngwe (Kawlte)

(4) Thang Kap Mang

(5) Kham Hau Mung Zo Ngai Niang (Tawmging)

 Ciin Khan Huai

(6) Cing Khan Mang

(7) Cing Sen Dim

(10) Cing Khan Dim

(8) Niang Niang Man

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(9) Kap Gin Khup

- 306


18-

8

11

9

21-

9

19-

19-

10

10

20-

11

20-

21-

2. Khual Zam   3. Huat Za Kam 1. Lun Za Ciin (Dopmul) 2. Don Za Mang  (1) Thang Khan Zam

(3) Kham Sian Mung

(3) Khup Khan Mang Vung Khan Man (Tawmging)

(1) Ciin Man Cing

(3) Cing Ngaih Huai

(2) Zam Min Thang Ngai Suan Mang (Dopmul)  (2) Cing Man Neel

3. Huat Za Kam 1. Lun Za Ciin (Dopmul) 2. Don Za Mang  3. Khup Khan Mang Vung Khan Man (Tawmging)  (1) (2) Mang Nuam Cing Kham Siam Pau

(4) Cin Za Pau Niang Khan (Dopmul)

(4) Lun Min Thang

(5) Thang Za Suan

(5) Thang SianTuang

(6) Thang Lian Khai Nuam Luan Cing (Tawmging)

(7) Dim Kho Hau Thawng Za Hau (Manlun)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) No Man Vung

- 307


20-

19-

18-

21-

20-

19-

22-

21-

20-

19-

10

9

8

11

10

9

12

11

10

9

3. Huat Za Kam 1. Lun Za Ciin (Dopmul) 2. Don Za Mang  4. Cin Za Pau Niang Khan Mang (Dopmul)  (1) (2) Thang Hau Kap Kap Min Lian  (1) (2) Pau Sian Muan Pau Gen Sut

(3) Lun Khan Khup

(3) Hang Sian Khai

(4) Cin Ngaih Dim

(4) Khai Khan Khual

(3) Mang Tun Kap

3. Huat Za Kam 1. Lun Za Ciin (Dopmul) 2. Don Za Mang  6. Thang Lian Khai Nuam Luan Cing (Tawmging)  (1) (2) Thang Khan Mung Ngai Khan Vung

2. Khual Zam  La Cin Khup Don Za Mang (Dopmul)  (1) (2) Zam Ngaih Thang Dim Kho Hau

(5) Hau Tawi Thang

(6) Mang Lian Kap

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 308


18-

17-

9

8

7

(8) Man Lawh Kim

(8) Mang Huai Cin Thang Suan Khai (Taithul)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(7) Niang Lawh Nuam

(7) Gin Khan Mung Cing Suan Dim (Sawnmang)

(7) Lun Za Mang

(5) Lun Za Man

(6) Luan Khan Nuam Cing Thang Khan Khai (Taithul)

(6) Khup Khan Man

(4) Lun Za Vung

(5) Nuam Ngaih Lian Cin Lam Khup (Taithul)

(3) Dim Za Ngai

(4) Kam Lian Cing Dai Cin Thang (Hawlhang) (4) Mang Sian Muang

(6) Vung Lawh Nuam Cing

(3) Kham Lian Pau Cing Khan Dim (Dopmul)  (3) Sing Khan Mang

(5) Hang Za Tuang

(1) Niang San Lun

(3) Cing Sian Paal

(2) Khup Muan Khai

2. That Gin Khup  7. Gin Khan Mung Cing Suan Dim (Sawnmang)  (1) (2) Niang Deih Lian Cing Boih

1.Am Khual  3. Sa Lun Zo Hat (Taithul)  Thah Za Kam Giah Za Niang (Buansing)  (1) (2) Lun Za Kap That Cin Khup Ngai Khan Niang (Taithul)  (1) (2) Niang Hau Vung Kam Suan Thang Go Pau (Taithul)

Pu Sa Lun’ suan leh khakte

19-

12

10

22-

10

20-

2011

11

21-

12

21-

22-

- 309


19-

18-

17-

10

9

8

7

12

(2) Huat Cin Khup Nian Sen Mang (Dopmul)  (1) Deng Khen Kap Luan Lian Cing (Dopmul)  (1) Mang Suan Dim

(4) Lun Khen Mang Dim Go Ciin (Taithul)

(2) Thah Za Lun Ciin Kho Ngai (Tawmging) (3) Hau Hen Cing Thawng Kho Kam (Mantuang) (2) Man Lian Vung Thang Lam Mang (Mangtuang)

(6) Cing Man Niang

(3) La Cin Thang Ciin Kho Vung (Tawmging) (5) Niang Man Cing Kai Hen Thang (Taithul)

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(9) Nian Hau Lun

(8) Man Lian Cing

(10) Do Hen Thang

(6) Sawm Deih Thang

(7) Ciin Go Cing

(5) Mang Tawi Thang

(4) (3) Mang Mun Tuang Pau Muan Khai

(6) (7) Mung Sian Thang Niang Ngaih Dim

(4) Cing Deih Nuam

(5) Niang San Vung

(3) Mang Kap Min Thang

(3) (4) Khup Khan Khual Kham Kap Thang

(2) Khup En Khai

4. Tum Huat  1. Ling Za Dong  4. Lun Khen Mang Dim Go Ciin (Taithul)  (1) (2) Dong Khan Pau Hau Do Suan

(3) Cing Saan Deih

  (1) (2) Mang Thawn Lian Cing Lam Lia

  (1) (2) Mang Hawm Mung Go Khan Pum

1. Am Khual  4. Tum Huat Cing Za Ngai (Taithul)  (1) Ling Za Dong Thang Kho Man (Taithul)  (1) Ngai Gin Mang Kam Gin Kham (Mantuang)

Pu Tum Huat’ suan leh khakte

20-

22-

8

11

189

21-

1910

12

11

20-

21-

22-

- 310


20-

19-

18-

21-

20-

19-

20-

19-

18-

17-

10

9

8

11

10

9

10

9

8

7

(3) Thang Sian Khual

1. Am Khual  4. Tum Huat Cing Za Ngai (Taithul)  2. That Za Lun Ciin Kho Ngai (Tawmging)  (1) (2) (3) Cing Suan Mang Niang Suan Mong Mang Khan Cing

2. That Za Lun Ciin Kho Ngai (Tawmging)  8. Sian Lian Mung  (1) (2) Lun Ngaih Thang Ngai Lian Niang

4. Tum Huat Cing Za Ngai (Taithul)  3. La Cin Thang Ciin Kho Vung (Tawmging)  (1) (2) Huat Cin Kap Cing Khan Ciin

(4) Kap Sawm Mang

(4) Niang Go Cing

(5) Thang Siam Lian

(5) Nuam Lun Cing

(3) (4) (5) Thang Khan Khup Thawng Lian Mung Thang Dim Niang Nuam Ngaih Mang Lian Khan Pau (Dopmul)

(6) Man Khen Cing

(6) Thang Khen Cing

(7) Mang Suan Lian

(7) Vung Kham Man

(9) Cing Lam No

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

(8) Sian Lian Mung

- 311


(3) Mang Khan Cing Vanlalmuana

(2) Awn Gin

(4) Nem Ngaih Lian Lungmuana (Lusei)

(3) Lam Man

Pu Ging Lam’ suan leh khakte (Bohkan, Tamu) Goih Awn  Ngul Thang   (1) Tual Cin 1. Za Siam (Hauzel) 2. Cing Khua Nem  (1) Ciin Za Kim Kap Thuam (Hauzel) (3) (4) Thuam Lian Mang Cin Za Mawi

(2)Bohkan Hau Khua Thang Chanchuahii (Lusei)  (2) Lalriatpuii

(1) Cin Lian Kap

(3) Niang Za Mawi

(4) Malsawmkim

Tual Cin 1. Za Siam (Hauzel) 2. Cing Khua Nem  5. Gin Khan Mang (Tamu) Lilipari (Lusei)  (1) (2) Nem Khan Cing Kim Ngaih Vung

(5) Cinsuanlian

(5) Mang Lian Thang

(5) Gin Khan Mang Lilipary (Lusei)

(6) Lalchiandamii

(6) Lalremruat

(6) Thang Suan Mang

(7) Lalchanzualii

Pu Sim Hang’ Khanggui Gualhna

- 312


E. PU MAT VUNG’ KHANGGUI GUALHNA


19-

18-

17-

16-

15-

14-

13-

12-

11-

9

8

7

6

5

4

3.

2

1

PU TAWM GING  (1) SONG HANG (Lam Hang) (3) NEI LAI

(5) SIM HANG

PU Mat Vungh' Suan leh Khaakte

(4) GUI ZIAM (1) Pau Tun   Ciang Zui  Tong En  Kip Tel   Zong Khum   Zong Eng   Khum Din

(6) MATVUNGH 

(1) 1. Nuam Suah  Zel Zong  Sum Hong  (1) Suah Hel  (1) Tun Khaat   1. Hang Thuam 2. Zong Vum 3. Hel Zam 4. Luan Pum 5. Hel Cin

(2) Lo Hel

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(2) Zong Zel  (2) 2. Hang Kam

(2) Son Dam   1. Hel Cin 3. Khaat Cin 5. Khan Dai

(3) Do Luan   1. Vial Khua Thang 3. Khaat Thual 5. Dam Awn 7. Khan Thang 8. Hel Khup 9. Son Pau

- 314


19-

18-

10

9

8

14

13

12

11

20-

21-

22-

23-

24-

(1) Thang Khan Lian Ning Suan Cing

(2) Langh Cin Thang

(2) Niang Khan Dim Suan Khen Langh (Gualnam)

Zong Eng  Khum Din (1) Cing Kim (Guite) (2) Ciin Zo (Lamtho)    (1) Eng Tuah Tan Nem (Gualnam)  (1) Din Thang (1) Ngaih Vung (Malneu) (2) Tel Niang (Munsuang)  (1) (2) Tuah Pum Tuah Kam

(1) Lian Go Mung

(3) En Huai

(5) Nem Vung Son Am(Zuisang)

(4) Awn Goih

(2) Hen Awn

(2) Thang Theu Vial Cing (Munsuang)

(4) Sawm Cin

 (3) Vum Thang Ning Zo (Gualnam)

(3) Kam Khua Pau

(10) Sawm Pum

(6) Niang Ngul

(9) Tuah Ciin Phut Theu(Halkik)

(4) Cing Deih Lun

(4) Pau Go

(11) Kham Za Lian 1.Cing Gin Dim(Halkik) 2.Kiim Zo (Tawmging)  (5) (6) Thang Lian Do Ciin Kam Vung (3) Thang Khan Kai Gin Khawm Cing (Songput)  (3) Zo Tawi Man

(14) Nem Za Cing

(8) Ciin Dam Thuam Gin(Munsuang)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Huai Khup Lut Cin(Halkik)

(8) Ning Sial Lun

(12) (13) Nuam Hau Theu Ning Suah Cinh(Gualnam)

(7) Hau Gin Cing Thuam Khan Pau (Munsuang)

- 315


11

1.Theu Za Thang Huai Za Ning (Munsuang)  4.Pau Za Langh Ngul Go Man (Hatlangh)  (1) (2) Thang Cin Tuang Pau Khawm Lian Mang

(3) Ning Suan Muang

(1) Din Thang (2) Thang Theu (3) En Huai Vial Cing (Munsuang)  (1) (2) Tuah Cin Thang Suan Lian Nuam Zen (Thawmte) Goih Za Ciin (Hal kik)  (1) (2) (3) Theu Za Thang Vial Do Pau Thang Khen Pau Huai Za Ning Ciin Za Cing 1.Dam Zen Cing (Munsuang) (Munsuang) (Munsuang) 2.Zel Khua Nian (Gualnam)  (1) (2) Cin Za Khen (Capt) Tual Khan Kham Khin Ohn Kyu (a) Cing Sian Don Go Sial Khup (Munsuang)   (1) (2) (3) Thang Deih Piang Pau Mat Lian Khen Pan Mang 4. Khup Len Mung 5. Sang Cin Aung 6. Ciin Do Thuam 7. Langh Lian Tung 8. Dal Thawn Piang 9. Ning San Nuam 10. Cing Lawh Lun

Pu Eng Thuah' Suan leh Khakte 21-

12

13

22-

23-

14

13

24-

23-

14

15

24-

15

25-

25-

(3) Luan Khua Cin Sut Pau (Munsuang)

(4) Awn Goih

(7) Zo Zen Cing Thang Khan Thawng (Halkik)

(4) Thawng Sian Vung

- 316

(5) Ciin Theih Kim

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(6) Cing Zen Thang Pum Za Nang (Gualnam)

(5) Lian Khan Nang Pum Heh Cing (Munsuang)

(4) Vungh Do Kham Pum Don Langh (Kikkai)

(3) Cing Sian Deih

(4) Pau Za Langh Ngul Go Man (Hatlangh)

(3) Pau Than Sang Gin Sian Cing (Munsuang)   (1) (2) Thang Lam Khai Ning San Lun


12

  (1) Pau Suan Mung

(2) Lian Cin Pau

(3) Gin Don Cing Kham Do Mang (Tawmging) (3) Pau Than Cin

(3) Nian Tawi Vung

(4) Cin Suan Langh

1. Tuah Cin Nuam Zen (Thawm te)  3. Thang Khen Pau 1. Dam Zen Cing (Munsuang) 2. Zel Khua Nian (Gualnam)  (1) (2) (3) Cin Za Dong Zen Lam Cing Ning Don Niang Ma Nyo Do Za CinHatlangh) Pau Khan Khup(Gualnam)

1. Tuah Cin Nuam Zen (Thawm te)  2. Vial Do Pau Ciin Za Cing (Munsuang)  (1) (2) Cin Khen Kham Zen Za Nem Gin Khan Niang Zen Khua Thang (Munsuang) (Naulak)  (1) (2) Cing Lam Lun Vung Sial Cing

Pu Eng Thuah' Suan leh Khakte 22-

13

15

23-

25-

12

14

22-

13

24-

23-

14

15

24-

25-

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

- 317

(9) Pau Zam Khup

(6) Thang Khan Vung

(8) Kham Lian Mang

(5) Thang Tawi Man Kham Khua Lian (Tawmging)

(7) Kap Khan Thang Cing Khawm Niang

(4) Cin Khua Lian Theu Khan Man

(2) Gin Za Nang

(5) (6) (7) (8) Khai Khup Thang Khan Vum Thang San Vung Cing Do Man Theu Khan Man(Tawmging) 9. Thang Suan Mang 10. Langh Do Lun Nang Suan Thang(Munsuang)   (1) Pau Khan Mung


23-

22-

14

13

12

1. Tuah Cin Nuam Zen(Thawm te)  5. Lian Khan Nang Pum Heh Cing (Munsuang)  (1) (2) Zen Lun Cing Cinh Khan Mung Khup Do Thang (Kikkai)

Pu Eng Thuah' Suan leh Khakte

24-

(3) (4) Zo Ngaih Niang Hau Mun Pau Kham Hau Mung (Tawmging)

(5) Thang Kip Pau Zen Lun Dim(Malneu)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(6) Thang Man Vung Ning Khawl Thang (Halkik)

- 318


11

2. Kim Khen Thang Dim Sial Ning (Gualnam)  (1) Lian Sian Kham

(2) Thang Khan Cin Ciin En Cing   Ning Tawi Nuam

(3) Sing Suan Langh Ning Khawl Don  (1) Ning Ngaih Khawm

(2) Man Gel Cing

(4) Cing Sian Mung

(1) Din Thang (2) Thang Theu (3) En Huai Vial Cing (Munsuang)  2.Thang Suan Lian Goih Za Ciin (Halkik)  (1) (2) Theu Khan Sing Kim Khen Thang Pum Khan Zo(Munsuang) Dim Sial Ning (Gualnam)  (1) (2) (3) (4) Lian Khan Pau Thang Deih Lun Ciin Ngaih Dim Hau San Niang Dim Luan Cing  (1) (2) Sing Khan Khai Sing Za Mung

Pu Eng Thuah' Suan leh Khakte 21-

12

14

22-

24-

15

13

25-

13

23-

23-

14

15

24-

25-

(4) Awn Goih

(6) Thang Sian Tung

11. Zo Thang Vung

(7) Ciin Zen Vung

(8) Langh Lian Niang

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(5) Cin Khan Suan

10. Kham Don Man

(3) (4) Cing Khan Zam Ning Suan Cing Gin En Pau (Halkik) Thang Khan Lian (Tawmging)

9. Zam Don Cing

- 319


19-

10

9

Khum Din 1. Cing Kim (Guite)  (1) (2) Eng Tuah Hen Awn Tan Nem(Gualnam)    (1) (1) (2) Din Thang Din Kham Kim Huai Awi Ciin(Hallik) Kim Suan(Buansing)   (1) (2) (3) Awn Za Cin Thang Khua Zam Gen Kam 1. Tel Hau (Munsuang) 2. Luh Niang (Halkik)  (1) (2) Kham Suan Pau Kham Suan Gin Luan Awih Cing (Vangaw)  (1) (2) (3) Zam Cin Khai Zam Mun Thang Khup Lam Thang Go Za Ciin(Zuisang) Ciin Khen Mun (Zuisang) (Gualnam)  (1) (2) (3) Pau Thuam 2. Nang Sian Khai Thang Kim

Pu Hen Awn' Suan leh Khakte

20-

11

12

21-

22-

13

15

14

23-

24-

25-

2.Ciin Zo (Lamtho)  (3) Vum Thang   (1) Din Neng Ning Niang(Tawmging)

(2) Goih Khup Ging Zel(Gualnam)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(3) Tun Thawng

(6) (7) Nem Khua Ning Awn Cing Cing Kam(Songput) Cin Khua Thang(Malneu)

(6) Ning Za Thang Zel Za Langh, Major (Gualnam)

(5) Goih Ngul

(7) Cing Khen Don

(4) Tun Langh

(6) Hau Lun Cing Kam Khan Piang (Gualnam)

(7) Ciin Ngaih Khawl

(5) Khup Za Dim

(5) Niang Hau Vung Vum Khua Tual (Munsuang)

(6) Vung Khan Nuam

(4) Langh Za Thang

(4) Hau Za Cing

(5) Langh Ngaih Lun

(3) Gin Za Langh

(4) Cing Go Mang

- 320


22-

25-

24-

23-

22-

13

12

15

14

13

12

3. Gen Kam Ning Ciang (Songput)  Kham Sial Khup 1. Gin Khua Cing (Buan Sing) 2. Zen Za Ning (Song Put)  (1) (2) Kam Khan Thang Kham Khua Lian Cing Lam Mang Thang Tawi Man (Ngwe Nywe Tin) (Tawmging) 

2. Thang Khua Zam 1. Tel Hau (Munsuang) 2. Luh Niang (Halkik)  1. Kham Suan Pau Luan Awih Cing (Vangaw)  3. Khup Lam Thang Ciin Khen Mun (Gualnam)  (1) (2) Pau Tuang Nang Deih Lian

Pu Hen Awn' Suan leh Khakte

23-

14

15

24-

25-

 (1) (2) Cing Lam Vung Khup Lam Khai Do Thawn Mang (Malneu)

(3) Khai Muan Mung

(4) Zam Za Ciin Cinh Khan Kim (Halkik)

(4) Cing Nuam Vung

(5) Ciang Kam Cing Pau Za Bawi (Songput)

(5) Zam Khawl Cing

(6) Kam Suan Cin

- 321

(8) (9) Pau Tung Thang Kam Khan Pau Cing Khan Nuam Niang Khawl Cing (Bawmkhai) (Gualnam) 11. Ciang Do Zen Hang Lian Kim (Songput)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(3) Ciang Za Lun Suan Cin Pau (Songput)

(6) (7) Cing Sian Dim Nang Don Man Thawng Sian Lian (Naulak) 10. Cing Don Niang Zam Khua Thang (Naulak)

(7) Yin Sian Mung

(6) Lian Sian Don

(3) Lun Suan Cing

(4) (5) Ning San Nuam Ciin Sen Cing Than Htaik Shwe (Kawlte)


23-

22-

21-

25-

24-

25-

24-

23-

14

13

12

11

15

14

15

14

13

9. Kam Khan Pau Niang Khawl Cing (Gualnam)  (1) (2) Khup Than Sum Khup Sian Mung

Kham Sial Khup 1. Gin Khua Cing (Buan Sing) 2. Zen Za Ning (Song Put)   2. Kham Khua Lian Thang Tawi Man (Tawmging)  (1) (2) Khup Deih Tung Pau Sian Piang

(3) (4) Zam Khan Khai Cin Khan Thang Khup Khua Niang (Munsuang)  (1) (2) Khup Khan Man Langh Khan Mung

(3) Langh Sawm Khai

 8. Pau Tung Thang Cing Khan Nuam (Bawmkhai)  (1) (2) Cing San Kim Khup Lam Sing

(4) Ning San Vung

1. Din Kham Awi Cing (Halkik)  4. Tun Langh Zo Khup (Munsuang)  (1) (2) Kham Khan Vum Song Khen Tual Zen Cing (Gualnam)  (1) (2) Langh Cin Kham Khup Lian Cin

Pu Hen Awn' Suan leh Khakte

24-

(3) En Suan Mung

(4) Kam Sian Cing

(4) Thang Lam Tuang

(5) Nian Khua Ciin

(5) Zam Deih Piang

(6) Vum Don Cing

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(3) Gin Lam Vung

- 322


22-

21-

20-

13

12

11

10

(1) Khup Zen Niang

(2) Gin Mun Mang

(9) Ngul Sian Thang Dal Za Huai (Naulak)

(4) Vung Lam Mang

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(8) Do Khan Mung

(14) Tuang Khen Pau

(8) Thang Khan Kim 10. Zen Man Ciin

(13) Vung Lam Cing

(7) Goih San Cing 9. Ning Nuam Dim

(12) Tuang Khen Kam

(6) Pum Lian Pau

(11) Theu Khan Man Khai Khup (Tawmging) (5) Gin Khan Zam

(10) Awi Sian Cing Thang Khan Kam (Songput)

1. Eng Tuah 2.Hen Awn 3. Vum Thang Tan Nem (Gualnam) Ning Zo (Gualnam)  (1) (2) (3) Tun Thawng Goih Khup Din Neng Ging Zel (Gualnam) Ning Niang (Tawmging)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) Thang Tuang Thang Thawng Vung Khua Don Neng Vungh Zo Ciin Vung Za Ning Vungh Ngul  (1) (2) (3) (4) Khup Khua Gin Zel Za Vum Cing Za Ciin Thawng Za Nang 1. Khoi Khup (Malneu) Son Za Langh (Gualnam) Dim Za Niang (Tawmging) 2. Ning Khua Gin (Tawmging)  3. Hial Khan Ngoih (Vangaw)      (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) Khual Lian Vung Tuang Do Thang Khup Khan Thang Ciin Khua Ning Ciin Khua Lian Vum Do Cing Khual Khan Lun Kim Do Kham 1.Lian Zen Ciin(Malneu) Ciin Khan Niang Zam Cin Pau Kim Khua Suan Sing Do Thang (Gualnam) 2.Tun Za Vung(Malneu) (Gualnam) (Thawmte) (Hatlangh) (Halkik)

Pu Vum Thang’ Suan leh Khakte

23-

14

15

24-

25-

(3) Zen Ngaih Hau Thang Cin Khai (Manlun)

- 323


24-

23-

22-

25-

24-

23-

25-

24-

23-

14

13

12

15

14

13

15

14

13

(2) Goih Khan Lun

(3) Gin Za Kiim

(5) Pau Lam Thang

(4) (5) Vung Lam Hau Ning Lam Vung Vum Sian Piang(Gualnam)

(4) Cing Za Kham

Khup Khua Gin  3. Khup Khan Thang Ciin Khan Niang (Gualnam)  (1) (2) (3) Khup Don Man Kai Khan Ciin Gin Sian Kam Thang Tul Mung(Dopmul) Thang Lam Khai(Dopmul)

Khup Khua Gin  9. Ngul Sian Thang Dal Za Huai (Naulak)  (1) Gin Sian Mawng

1. Thang Tuang  4. Thawng Za Nang Dim Za Niang (Tawnging)  (1) (2) Tuang Khan Kam Khai Sian Thang

(6) Pum Khan Mung

(6) Ciin Don Niang

(8) Kham Mun Tuang

- 324

(9) Cing Suan Lian

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Thang Khen Khai

(7) Ciin Ngaih Dim


23-

22-

21-

13

12

11

25-

13

15

14

23-

14

24-

24-

(7) Vungh Ngul

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(6) Vung Za Ning

(4) Neng Vungh

(5) Zo Ciin

(3) Vung Khua Don

(6) Song Cin Thang

(3) Khual Za Cing Neng Khua Zam (Gualnam)

(5) Suan Khan Khup Awih Khan Man (Songlam)

(4) Neng Khua Suan (Tangval lai in si)

(2) Vung Zen Thang Niang Za Vung (Mang vungh)

(4) Cing Ngaih Lian En Do Kam (Munsuang)

(5) Khup Deih Piang

(5) Tuang Za Do Niang Khua Lun (Songlam)

(3) Zo Khen Cing Thang Do Lian (Munsuang)

(4) Nang Khan Khual

2. Goih Khup Ging Zel (Gualnam)  (1) (2) Thang Tuang Thang Thawng  (1) Khup Go 1.Lut Ciin (Songput) 2.Niang Khua Zam (Songput)  (1) (2) Ngul Do Ciin Thawng Khen Pau Pum Khua Suan Ma Khin Aye(Shante) (Songlam) (3) Khen San Cing

(5) Cing Sian Huai

 (2) Go Za Kham

(1) Ciin Ngaih Lun

(4) Khen Lian Cing

(7) Lun Don Kim

(3) Lian Sian Dim

(6) Lian Sian Dim

Khup Go 1.Lut Ciin (Songput) 2.Niang Khua Zam (Songput)  5.Suan Khan Khup Awih Khan Man (Songlam)  (1) (2) Go Khat Kam Thang Nuam Vung

- 325


23-

22-

21-

13

12

11

25-

16

15

14

26-

13

24-

23-

14

15

24-

25-

2. Goih Khup Ging Zel (Gualnam)  (1) (2) Thang Tuang Thang Thawng  (1) Khup Go 1.Lut Ciin (Songput) 2.Niang Khua Zam (Songput) (1) Thawng Khua Zam (RSM) Hau Theih Lun (Karen) (1) (1) Vung Suan Cing

(3) Vung Khua Don (2) Vung Zen Thang Niang Za Vung (Mang vungh)  (2) Go Za Hau

(2) (3) Thang Len Sang Moe Ye Thoo (Karen)  Lun Man Cing

(2) Gin Khua Cin

(3) Khual Za Cing Neng Khua Zam (Gualnam)

(4) Neng Vungh

(5) Zo Ciin

(6) Vung Za Ning

(6) Song Cin Thang

(7) Vungh Ngul

(6) Vungh Za Khup

 (1) Do Gin Tung

(2) Suan Deih Piang

(6) Nguk Za Niang

- 326

Thang Pha Lian

(7) Go Suan Khup Niang Deih Lun 

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(4) Neng Khua Suan (Tangval lai in si)

(5) Go Suan Cing

(6) Thang Ngaih Langh

(4) Go Pian Thang Niang Ngaih Mang(Songlam) 

(4) Ngai Lian Cing Lian Do Pau (Phaipi)

(5) Pau Khan Sing

(5) Cing Sian Zam

(5) Tuang Za Do Niang Khua Lun (Songlam) (3) Ngul Za Man Suan Khan Khup(Kipgen)

(4) Do Khan Pau

(3) Ngul Za Ning Thuam Khan Nang(Tawmging)

(2) (3) Lun Za Dim Ning Suan Ciin Pau Thang Kim(Thawmte)

5.Tuang Za Do Niang Khua Lun (Songlam)  (1) Thawng Khan Dal Cing Awih Vung(Tawmging)  (1) Zo Khan Man Pau Mun Lian(Mate)


21-

12

11

14

13

22-

23-

24-

3. Din Neng Ning Niang (Tawmging)  (1) (2) (3) Thang Za Hang Tel Khua Dim Zo Niang Don Thang(Hatzaw) Thang Thawn(Gualnam) Kham Khua Tuan (Hatlangh)  (1) (2) (3) Niang Khan Don Neng Za Langh Zo Zen Cing Son Za Do Thawng Langh (Tangpua) (Malneu)

(4) Uap Khua Thang Khual Langh (Malneu)

(4) (5) Thual Do Khup Dim Khan Niang 1. Luan Do Cing (Malneu) En Do Kiim (Tunglut) 2. Cing Za Vung (Sihzang)  (1) (2) Hang Suan Cin Thang Sial Cing

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

- 327


18-

17-

16-

15-

14-

13-

12-

11-

9

8

7

6

5

4

3

2

1

Zong Eng  Khum Din

Tawm Ging  Mat Vungh  (1) Pau Tun   Ciang Zui  Tong En  Kip Tel   Zong Khum 

(Tuithang - Tuimui - Tauleng)

19-

(2) Zong Zel  (1) (2) Nuam Suah Hang Kam  Zel Zong  Sum Hong  (1) Suah Hel (Losau-ah teng)  (1) (2) Tun Khaat Son Dam   (1) Hang Thuam (1) Hel Cin (2) Heh Ciin (2) Luan Ciin (3) Zong Vum (3) Khaat Cin (4) Awi Ngaih (4) Vial Goih (5) Hel Zam (5) Khan Dai (6) Luan Pum (6) Luan Nang (7) Ngaih Man

(3) Do Luan  (1) Vial Khua Thang (2) Dim Niang (3) Khaat Thual (4) Ngaih Niang (5) Dam Awn (6) Diah Ning (7) Khan Thang (8) Hel Khup (9) Son Pau

(2) Lo Hel (Mal gam lamah inn mang)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

- 328


15

(8) Do Khen Thang Lun Lam Ciang (Hatlangh)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(Tuithang, Ngalbual, Tauleng) 17- 7 Suah Hel  18- 8 (1) Tun Khaat (2) Son Dam (3) Do Luan Han Ciang (Sukte) Ciin Hat Huai Tel (Suanhuk)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) 19- 9 Hang Thuam Heh Ciin Zong Vum Awi Ngaih Hel Zam Luan Pum Vung Vial (Guite) En Ling (Sate) Hen Goih (Vangaw) Suan Khua Thang(Guite) Cing Man (Sukte) 1. Nawn Niang (Mantuang) 2. Nem Niang (Nau lak)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) 20- 10 Khaat Tuan Zam Thang Dam Gin Son Khua Vungh Awn Sing Suan Kai (Tauleng) (Ciin Vung) (Tauleng) Awi Goih (Vangaw) (Tauleng) (1) (2) (3) 21- 11 Thuam Zam (Tauleng) Khaat Mang Hau Niang Ngai Zam (Gualnam) Dim Khua Zam(Sukte) Ngul Dah Cin (Mantuang) (Tauleng) (1) (2) (3) (4) (5) 22- 12 Tuan Za En Man Za Ning Tuan En Thang Hen Ciin Gin Za Dal Vai Do (Milun) Thang Khan Cing(Gualnam) Hen Khan Gin (Mantuang) Ciin Ngaih Dim (Sukte) (Pyidawtha) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) 23- 13 Zam Go Kap Nang Sian Pau Dal Khan Nang Zam Go Vung Zam Za Pau Zam Suan Kham Lian Khan Hang Vung Sial Cing Cing Ngaih Lun Vial Khen Lian Khen Khan Dim Kai Khan Cing 1.Nuam Ngaih Cing(Tawmging) (Thote) (Buansing) (Malneu) (Gualnam) (Sukte) 2.Cing Deih Niang (Malneu) (Kalaymyo- Singunau) (1) (2) (3) (4) (5) (6) 24- 14 Thang Lian Pau Cing Lian Vung Go Za Lun Gin Khen Thang Vung Deih Niang Khen Sian Mung Pau Pum Nem(Thatmun) Pau Lam Thawng(Naulak) Cing Sawm Lun (Bawmkhai)   (1) (2) (1) (2) Cing Sian Huai Pau Lam Khai Cing Sian San Lian Tawi Cing 25-

- 329


24-

23-

24-

23-

25-

15

14

13

14

13

15

6. Zam Suan Kham Kai Khan Cing(Sukte) (Pyidawtha) (1) (2) Thang Suan Tuang Cing Sawm Vung

(Tuithang, Ngalbual, Tauleng) 21- 11 Thuam Zam (Tauleng) Ngai Zam (Gualnam)  22- 12 3. Tuan En Thang Thang Khan Cing(Gualnam) (Pyidawtha) 23- 13 3. Dal Khan Nang Cing Ngaih Lun(Buansing) (Kalaymyo- Pyidawtha) (1) 24- 14 Thang Khawh Mang 1. Lun Lam Niang (Thangom)  2.Cing Khawl Niang(Duhlian)  (1) (2) Nang Teng Khai Nang Sian Muan

25-

(2) Cing Ngaih Kim Mang Kaih Thang (Sektak)

(3) Cing Lian Lun

(3) Kap Khen Pau Thawng Lam Cin (Thatmun)

(4) Zen Sian Huai

(4) Pau Sian Thawn

(5) Suan Nuam Kim

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(3) Gin Khawm Khual

(6) Vung Sian Huai

5. Zam Za Pau Khen Khan Dim(Gualnam) (Kalaymyo- Singunau) (1) (2) Cing Deih Zo Thang Go Cin

(5) Pau Sian Khai

(3) Dal Suan Lian Ciin Deih Huai (Gualnam)

(4) Lam Za Cin

7. Lian Khan Hang (Pyidawtha) 1.Nuam Ngaih Cing(Tawmging)  2.Cing Deih Niang(Malneu)   (1) (2) Vung Sian Nem Thang Sian Piang Thang Sian Piang(Tawmging) Vung Sian Nem (Tawmging)  Hang Khawm Mung Khup Sian Vaan

- 330


22-

21-

13

12

11

25-

12

15

(2) Thang Sian Tawi

(2) Thang Lam Khai

(4) Lun Man Niang

(3) Vung Sian Khawl

(3) Mung Thawn Kham

(1) Dim Khawm Lian Pau Lam Sing (Tawmging)

Pyidawtha (1) Dal Khen Sang Niang Deih Cing (Hatlangh)  (1) Thang Khat Van

(3) Cing Tawi Lun Awi Deih Piang (Gualnam)

(4) Dim Sian Lun

(6) Dim Ngaih Nuam

(5) Vung Lam Kim

(5) Zam Kham Lun Kam Do Lal (Sukte)

(5) Vung Deih Cing

Thuam Zam (Tauleng) Ngai Zam (Gualnam)  5. Gin Za Dal Ciin Ngaih Dim (Sukte) (Pyidawtha) (1) (2) (3) (4) Zam Za Mung Mang Go Thang Thang Khan Gin Do Khan Khawm Hau Go Vung 1.Hau Go Vung (Tawmging) Mang Lam Cing(Sukte) (Tawmging) 2.Hau Khan Vung (Bawmkhai) Mandalay

(Tuithang, Ngalbual, Tauleng)

23-

22-

13

14

23-

14

24-

24-

5. Gin Za Dal Ciin Ngaih Dim (Sukte) (Pyidawtha)  3. Thang Khan Gin Man Lam Cing(Sukte) (Pyidawtha) (1) (2) Dim Lian Vung Dal Khawm Mung Thang Khan Khup (Guite)

(7) Ning Lam Niang Khai Van Mung (Buansing)

(8) Cing San Vung Kap Za Cin (Gualnam)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(6) Cing Suan Dim Kham Khan Pau (Buansing)

 (6) Dim Za Huai

- 331


21-

20-

19-

12

11

10

9

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Kai Za Muan Nuam Lian Cing (Tawmging)  Lian Sian Mung

- 332

Hang Thuam Vung Vial (Guite)  2. Zam Thang Ciin Vung (Tauleng) (1) (2) (3) (4) Tuan Khua Kai Hang Ngil Lo Dai Dah Cin Gin Khua Cing 2.Cin Ning Thiau Khan Niang Niang Dim Ngul Thuam (Vangaw) (Mantuang) (Thangom) (Mantuang)  (Tauleng) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Thang Do Lian Gin Do Kham Cing Suan Ning Cing Ngaih Lian Vung Go Cing Thuam Song Hang Suan Thang Don Ngaih Dim 1.Dim Za Ning (Thangom) 1.Huai Za Dim Vial Do Mung Kai Za Kham Thang Suan Pau 1.Zam Khawm Cing(Thanghum) 1.Zen Khan Cing( ) Kai Khan Pau 2.Nem Khual Nuam( ) 2.Cing Khan Don (Thangom) (Tawmging) (Thangom) 2.Huai Ngaih Man(Tawmging) 2.Luan Dim(Thawmte) (Sukte) 3.Ngai Khan Hau(Milun) (Mantuang) Tauleng  (1) DimZa Ning (2) Nem Khua Nuam (3) Ngai Khan Hau (1) (2) (3) (4) (5) (6) (8) Vung Ngaih Dim Nem Ngaih Cing Ning Khawm Niang Cing Khawl Lun Dim Ngaih Zo Ning Lun Cing Za Lian Deng Gin Khan Pau Do Kam Thang 1.Kam Khan Kap(Tawmging) Khen Biak Lian Thawng Lian Thang Dal Sian Mung (Tawmging) (Tawmging) 2.Nang Do Kap (Tawmging) (Zilom)

(Tuimui, Tuithang, Ngalbual, Tauleng)

22-

13

14

23-

24-


 (2) Man San Kim

6. Thuam Song 1.Zam Khawm Cing(Thanghum) 2.Huai Ngaih Man(Tawmging)   (1) (2) Cin Lam Lian Lian Za That Go Khen Kam (Tawmging) (1) Song Khan Sum

(3) Nang Sial Khual

8. Hang Suan Thang 1.Zen Khan Cing 2.Luan Dim

(3) Thang Lian Sang

(2) Man Lam Lun

(4) Kai Lian Mang

(5) Man San Cing

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(6) Khen Kap Pau

(7) Kho Ngaih Pau

- 333

(5) (6) Cin Thah Thang Ning Zam Niang Dim Lam Cing Thang Ngaih Sian (Thangom) (Mantuang)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) Vung Siam Mawi Mung Lal Lian Pau Suan Khai Kham Khual Mung Dim Ngaih Sian Mang Lam Nuam

 (1) Song Khan Sum

1. Tuan Khua Kai 2.Cin Ning(Vangaw)  2. Gin Do Kham 6. Thuam Song 1.Huai Za Dim (Munvung) Huai Ngaih Man 2.Cing Khan Don(Mantuang) (Tawmging)  (1) (2) (3) (4) Kai Thawn Pau Ning Ngaih Mang Nuam Khua Hau Lian Suan Kap Kai Go Mang Thang Ngaih Mung Cing San Nuam (Tawmging) (Phiamphu) (Zilom)  (1) (2) (3) (4) (5) Kham Thang Lian Don Hawm Kim Nang Suan Vung Dim San Huai Mang Uap Cing

(Tuimui, Tuithang, Ngalbual, Tauleng) 11

13

21-

23-

14

12

24-

12

22-

22-

13

13

23-

23-


19-

23-

10

9

13

(1) Lian Deih Tuang

(2) (3) Ciin Do Man Kai Khan Tuang Khup Khan Nawl(Thangom)

(2) Mang Khan Khual

 (4) Kai Lian Mung

(5) Suang Khan Pau

(8) Kham Lian Khai

- 334

(3) Dim Muan Kim

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Cing San Ni

(4) (5) Lian Sawm Cing Lian Za Kiim Tual Khan Kap(Gualnam) Zam Lam Vung(Tawmging)  (1) (2) Vung Khawm Lun Lian Mun Khai

(6) Ning Muan Kim

Hang Thuam Vung Vial (Guite)  2. Zam Thang Ciin Vung (Tauleng) 2. Hang Ngil Lo 3. Dai Dah Cin Thiau Khan Ning(Mantuang) Niang Dim(Thangom)   (1) (2)  Vung Khawm Cing Cing Ngaih Hau Thang Hen Lian Zam Go Lian(Mantuang) Thang Go Kap(Thangom) Goih Man Vung(Tawmging)  (1) (2) (3) Nuam Ngaih Cing Cin Ngaih Khup Dim Ngaih Niang Chal Khum(Hualnam) Cing Man Niang(Tawmging) Nang Gin Pau(Tawmging)  (3) (4) (5) Vung Muan Dim Ning Deih Zam Pau Sian Sang

 (1) Ning Lian Vung

1. Tuan Khua Kai 2.Cin Ning(Vangaw)  8. Hang Suan Thang 1.Zen Khan Cing(Tawmging) 2.Luan Dim(Thawmte)

(Tauleng, Pyidawtha, Kawlpi)

20-

11

11

21-

12

21-

22-

13

12

23-

14

22-

24-


19-

10

9

13

1. Hang Thuam Vung Khual (Guite)  3. Dam Gin   Zam Dong  Tauleng (1) Gin Go Goih Dah Cing (Mantuang)  (1)Tauleng Khai Go Pau Don Za Man(Milung)   Thang Muan Lian Niang Don Man (Zilom)   (1) (2) Pau Sian Muang Dal Sian Tuang

(Tauleng, Pyidawtha, Kawlpi)

20-

21-11

23-

14

12

24-

15

22-

25-

4. Son Khua Vungh   Luan Za Cing Awn Khai (Milun) (2) Sing Do Lian Niang Khen Cing (Milun)

5. Awn Sing   Tuan Za Niang

6. Suan Kai

(2) Kalaymyo- Chiantagyi (3) Kalaymyo- Pyidawtha Goih Khawm Thang Zen Ngaih Vung Niang Za Vung(Bawmkhai) Nial Thang(Gualnam)   (1) (2) (3) Go Lam Mang Cing Khan Dim Man Ngai Zo Go Deih Lian Ciin Sian Vung Thang Ngaih Lian(Suante) Dam Khan Hang   (1) (2) (3) Thang Sian Muan Thang Len Mawi Vung Lam Niang

- 335

(6) Kim Deih San

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(4) Zam Sian Pau Dim Ngaih Cing(Gualnam)  (4) (5) Go Khan Khai Pum Sian Tuang


9

23-

14

13

(1) Lian Khawm Thang (Shante)    Pau Thawn Khai

(3) Lian Za Gin 1. Hau Hen Cing (Thangom) 2. Ngai Khan Hau (Milun)

(4) Thuam Za Dal Gin Khua Niang (Gualnam)

(4) Thang Khan Pau

(5)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

Sing Do Hau

(7) (8) Thang Sian Mung Kai Za Niang 1. Ciin Ngaih Cing(Buansing) 2. Thian Zam (Ngawn)

Sel Go Thang Cing Do Lun (Tawmging)

(7) Lian Kham Kim

(5) Thang Sian Lam

(6) Ciin Lun Man Zam Lam Thang (Thangom)

(6) En Gin Thang 1. Niiang Ngaih Cing(Mantuang) 2. Cing Khan Zen(Milun) (5) Cing Sian Ning Neng Do Kam (Tawmging)

(6) Vung Tawi Cing

(4) Vung Sian Hoih

(5) Pau Thawn Thang

(2) (3) (4) Niang Za Dim Gin Khan Pau Niang Ngaih Don Khup Za Kap Vung Ngaih Dim Gin Sian Pau (Thangom) (Tawmging) (Duhlian)  (2) (3) Lian Suan Piang Zam Lam Vung Cing Za Vung(Thangom) Lian Za Kiim (Tawmging) Kalaymy-Pyidawtha  (1) (2) (3) Pau Sian Muan Dim Lun Sing Man Nuam Cing

1. Hang Thuam   6. Suan Kai Awi Goih (Vangaw) (Tauleng) (1) (2) Tuan Khan Lian Luan Khua Zam (Tawmging)   (1) Goih Man Vung Thang Hen Lian (Tawmging)

(Tauleng, Pyidawtha, Kalaymyo) 19-

10

11

20-

21-

24-

12

12

22-

13

22-

23-

7. Thang Sian Mung 1. Ciin Ngaih Cing(Buansing)  2. Thian Zam (Ngawn)   (1) (2) (3) Zam Khan Nuam Lian Don Man Lian Lam Tuang Mung Za Ding Nang Lam Cin (Suankhup) (Gualnam)

- 336


Kalaymyo - Pyidawtha (1) (2) Gin Lam Thawn Zam Sian Huai

(2) Ciin Za Cing Khual Za Dal (Mantuang)

(3) (3) Thuam Za Dal Gin Khua Niang (Gualnam)

(5) Cing Ngaih Man En Khual (Buansing)

(5) Thang Sian Za Mung

(4) Zam Suan Pau Gin Suan Cing (Duhlian)

(4) Piang Sian Mung

(3) Goih Zam Ning Lian Go Thang (Duhlian)

1. Hang Thuam  6. Suan Kai Tauleng (2) 2. Lian Za Gin 1. Hau Hen Cing (Thangom)  2. Ngai Khan Hau (Milun)    Kalaymyo- Pyidawtha  (1) (2) (3) Lian Khan Nang Lun Go Cing Kai Go Khup Ngai Khan Hau Do Kim Thang Nang Sian Man (Milun) (Tawmging) (Khupson)   (3) Dim Do Niang

(Tauleng, Pyidawtha, Kalaymyo)

9

12

19-

22-

13

10

23-

10

20-

2011

11

21-

12

21-

22-

6. Suan Kai Tauleng 3. Thuam Za Dal Gin Khua Niang (Gualnam)   Kalaymyo- Pyidawtha (1) Kai Suan Khai 1. Dim Ngaih Hau (Buansing) 2. Luan Go Cing (Kawngte)

(6) Zen Lun Cing Gin Za Pau (Milun)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

- 337


20-

19-

11

10

9

6. Pau Suan Khup Cing Sian Huai (Buangsing- a upa' zi luah)  (1) (2) Khai Suan Lian Vung Sian Lian

(3) Nuam Sian Hau

1. Hang Thuam  6. Suan Kai Tauleng  3. Tuam Za Dal  1. Kai Suan Khai 1. Dim Ngaih Hau (Buansing)  2. Luan Go Cing (Kawngte)    (1) (2) (3) Niang Khawm Vung Cing Khawm Nuam Dal Ngaih Mang Suan Khan Nang Cin Khen Thang Thang Go Kap (Sukte) (Buansing) (Tawmging)   (1) (2) (3) Hau Ngaih Lian Khai Khan Tuang Pau Khan Suan

(Tauleng, Pyidawtha, Kalaymyo)

2112

14

22-

24-

13

13

23-

14

23-

24-

(4) Dal Sian Mung Sian Lun Niang (Tohing)

(4) Thang Ngaih Langh

(4) Gin Sawm Tung

(5) Gen Sawm Thang Cing Sian Huai (Buansing)   (1) Hau Khawl Kim

- 338

 (9) Man Sian Muang

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(6) (7) (8) Pau Suan Khup Thang Lam Thawn Hang Sawm Tung Cing Sian Huai Cing Dam Teel (Gualnam) (Buangsing- a upa' zi luah)

(2) Vung Khan Cing

7. Thang Lam Thawn 1.Cing Dam Teel (Gualnam) 2.Cing Khawl Nuam (Gualnam)  (1) (2) Khai Muan Kim Khai Sian Tuang  Tung Deih Lian


21-

12

11

(2) Vung Khawl Cing Zam Len Mang (Munsuang)

(2) Lian Khan Zam Cing Za Niang (Tunglut)

Kachin gam, Nemawphong

 (1) Song Khan Kap Chhaw Naw (Kachin) 

(3) Hau Khawm Lun Thang Gin Lian (Hatzaw)

(3) Goih Khan Ciin Cin Za Nang (Gualnam)

1. Hang Thuam  6. Suan Kai Tauleng  4. En Gin Thang 1.Niang Ngaih Cing(Mantuang) 2.Cing Khan Zen(Milun)

3. Thuam Za Dal Gin Khua Niang (Gualnam)   Kalaymyo- Pyidawtha  4. Zam Suan Pau Gin Suan Cing(Duhlian) Yangon (1) Niang Man Nuam

(Tauleng, Pyidawtha, Kalaymyo)

22-

9

13

1910

23-

20-

11

13

12

21-

22-

23-

(1) (2) Cing Ngaih Huai Thang Khan Pau Cin Za Thawn(Suankhup)

(5) Dal Khan Khup

(6) Zam Khan Vung Thang Za Sang (Zilom)

(6) Langh Khan Tuang

(7) Ciin Khan Nuam Lian Suan Pau (Tawmging)

(7) Pau Ngaih Sang

(13) Lo Suan Mung Niang Pi Cing(Milun)

(8) Lun Ngaih Mang Lang Za Mung (Kawngte)

- 339

(9) Pau Khan Khai Niang Go Man (Thawmte)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(4) Dal Khan Man Zam Khan Hang (Duhlian)

(5) Cing Ngaih Khawm Nang Khan Khup (Thanghum)

(11) Kap Lun Cing Mang Khan Sut(Sukte)

(4) Zam Suan Cing Cin Khap Kap (Mantuang)

(10) Cing Khan Man Kam Lian Mung(Thangom)


21-

12

11

11

22-

21-

12

13

22-

13

23-

23-

(1) Zen Sawm Kim

4. En Gin Thang 1.Niang Ngaih Cing(Mantuang) 2.Cing Khan Zen(Milun)   Kalemyo 8. Pau Khan Khai Niang Go Man (Thawmte)  (2) (3) Thang Sian Tuang Cing Tul Vung

4. En Gin Thang 1.Niang Ngaih Cing(Mantuang) 2.Cing Khan Zen(Milun)   2. Lian Khan Zam Cing Za Niang(Tunglut) Mizoram- Champhai (1) (2) (3) Lian Deih Lun Cing Ngaih Dim Kap Suan Cing Zam Sian Mung Pau Lian Sang

(4) Dal Lian Mang

(4) Thang Lam Vung Hau Za Tuang

(5) Thang Sian Niang

(6) Thang Biak Tuang

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

- 340


20-

19-

10

9

13

11

23-

11

21-

21-

12

12

22-

13

22-

23-

1. Hang Thuam   6. Suan Kai Tauleng  5. Sel Go Thang Cing Do Lun (Tawmging) Kalaymyo (1) (2) Goih Khawm Cing Kai Go Mang Lian Khan Mung Ning Ngaih Mang (Milun) (Tawmging)  (1) (2) Lun Lam Cing Thang Sian Khai Vial Thawn Kim(Telsing)

5. Sel Go Thang Cing Do Lun (Tawmging)   3. Go Khen Kam Cing Lam Lian (Tawmging)  (1) (2) Thang Khan Sang Lun Deih Kim

(3) Go Khen Kam Cing Lam Lian (Tawmging)

(4) Cing San Nuam

(4) Lian Suan Pau Ciin Khan Nuam (Tawmging)

(5) Vung Lam Dim

(3) Don Za Ngai

4. Lian Suan Pau Ciin Khan Nuam (Tawmging)   Lun Lam Lian

(5) Pau Za Kim

(3) Kap Van Mung

(6) Gin Lam Thang

(7) Kham Khua Hau

(7) Niang Ngaih Dim Kham Suan Khup (Thanghum)

(8) Thang Tul Niang Pau Khen Thang (Mantuang)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(6) Lian Hau Vung

- 341


9

10

11

12

13

14

(2) Heh Ciin En Ling(Sate)

(1) (2) Lut Khua Thang Ciang Niang 1. Niang Huai 2. Ciin Khua Hau (Samte) 3. Ciin Khua Zen  (1) (2) Vum Nang Tun Zam Goih Vung Zel Khua Niang (Vangaw) (Sate)

(Tuithang - Kalaymyo - Pyidawtha) 18- 8 1. Tun Khaat Han Ciang (Sukte)  (1) Hang Thuam Vung Khual(Guite)

19-

20-

21-

22-

23-

24-

(4) Pum Neng Huai Khua Ning (Gualnam)

(5) Vum Sian Pau Pum Za Ning (Sate)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Kam Cin Hial Cing (Vangaw)

(8) Sel Dai Thang Hial Dah Niang (Vangaw)

(6) Luan Pum 1. Man Niang (Mantuang) 2. Nem Niang (Naulak)

(7) Awn Khan Zam

(8) Lut Langh Tel Khua Man (Vangaw) (10) Hang Ngaih Pau

(7) Zel Ngaih Man Ngul Khua Zam (Biangtung)

(8) Thawn Ngaih Langh

(9) Vum Khan Zam

(6) Zen Lian Cing Pum Ngaih Pau (Biangtung)

(12) Dim Man En

(8) Man Don Niang

(8) Cin Do Lian (11) Nang Lian Khup

(7) Dal Khan Lian

(7) Thang Cin Lian (10) Ning Do Tung

(6) Kham Za Phawng Cing Khup Niang (Sukte)

(6) Gin Do Cing (9) Nang Lam Thang

(6) Tuan Khua Zam Ciin Ngaih Cing (Sate)

(3) (4) (5) Zong Vum Awi Ngaih Hel Zam Hen Goih (Vangaw) Suan Khua Thang(Guite) Cing Man(Sukte)  (3) (4) (5) (6) Khaat Khua Awn Tel Niang Luan Langh Ngaih Vung Vung Zel Ciin Khua Niang (Samte) (Vangaw)

(3) Goih Khua Ning Khai Za Kai (Guite)

 (1) (2) (3) (4) (5) Thang Do Kham Ngul Cin Nang Luan Sial Thang Goih Dah Niang Niang Ngaih Dim Niang Sial Ning Cin Ngaih Ning Vung Go Cing Khaat Sian Pau Ngul Khua Hau (Vangaw) (Gualnam) (Vangaw) (Tunglut) (Biangtung)  (1) (2) (3) (4) (5) Nang Za Dal Vung Do Man Huai Ngaih Don Zen Man Cing Niang Za Mang 1. Ngul Za Cing (Biangtung) 2. Zen Man Cing (Tawmging)  (1) (2) (3) (4) (5) Ning Lam Zam Kham Lian Kai Ong Hang Khan Khai Niang Don Lun Ning Do Niang Zam Suan Mung(Guite) Cing Suum (Naulak) Dim Khan Cing(Vangaw)

- 342


24-

23-

25-

24-

23-

22-

15

14

13

15

14

13

12

(3) (4) Hang Khan Khai Niang Don Lun Dim Khan Cing(Vangaw)  (1) (2) Cing Khua Lun Dal Mun Sing

1. Nang Za Dal 1. Ngul Za Cing (Biangtung) 2. Zen Man Cing (Tawmging)  (1) (2) Ning Lam Zam Kham Lian Kai Ong Zam Suan Mung(Guite) Cing Suum (Naulak)

(1) Dal Mun Sang

Thang Do Kham Niang Sial Ning (Vangaw)   1. Nang Za Dal 1. Ngul Za Cing (Biangtung) 2. Zen Man Cing (Tawmging)  (1) (2) (3) (4) Ning Lam Zam Kham Lian Kai Ong Hang Khan Khai Niang Don Lun Zam Suan Mung(Guite) Cing Suum (Naulak) Dim Khan Cing(Vangaw)  (2) (3) (4) Cing Lian Kim Vungh Sian Piang Cin Suan Khai

(Tuithang - Kalaymyo)

25-

(5) Ning Do Niang

(6) Kham Za Phawng Cing Khup Niang (Sukte)

(6) Kham Za Phawng Cing Khup Niang (Sukte)

(7) Dal Khan Lian

(7) Dal Khan Lian

(8) Man Don Niang

(8) Man Don Niang

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(5) Ning Do Niang

- 343


21-

20-

19-

12

11

10

9

13

22-

23-

21-

12

11

14

22-

13

24-

23-

3. Zong Vum  1. Lut Khua Thang 1.Niang Huai 2.Ciin Khua Hau (Samte) 3.Ciin Khua Zam  1. Vum Nang Goih Vung (Vangaw)   2. Ngul Cin Nang Cin Ngaih Ning (Gual Nam)  (1) (2) Nang Khan Thang Cing Heh Dim Niang Ngaih Man Do Cin Zam (Gualnam) (Tunglut)  (1) (2) Ning Lian Thawn Thang Suan Khai

1.Vum Nang Goih Vung (Vangaw)   3. Luan Sial Thang Cin Ngaih Ning (Gual Nam)  (1) (2) Nang Heh Pau Vung Sian Mang

(3) Ning Do Lun Khai Go Kam (Naulak) (3) Ning Man Lun

(4) Vung Lun Cing

(4) Cing San Niang

(5) Lian Cin Kap

(6) Kham Khan Nang

(9) Mang Sian Cing

(5) (6) Nang Sian Lian Sung Dim Khan Lun

8. Thawn Ngaih Langh   Vung Khan Nuam

(7) Lun Sian Nem

(7)

(11) No Sian San

(8) Mang Sian Hoih

(8) Niang Khan Mang Zam Deih Tung (Tawmging)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(10) Zam Len Tuang

- 344


1910

9

13

20-

23-

11

11

21-

12

21-

22-

13

12

23-

14

22-

24-

(2) (2) Niang Khen Lun

3. Zong Vum  1. Lut Khua Thang   2. Tun Zam Zel Khua Ning (Sate)  (1) (2) Huai Zam Cing Ciin Ngaih Niang Ling Khua Pau

(1) (1) Zam Cin Sum

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(8) Nang Do Kam

(7) Nang Do Khup

(6) Awn Khan Nang

(6) Cing Gin Lun

(7) (8) Ngaih Suan Mang Langh Tung Nung 1.Cing Khan Dim (Maibung) 2. Cing Khua Lam (Naulak)  (6) (7) Sian Suan Dim Nang Lam Dim

(5) En Khen Kap

(5) Zam Deih Piang

(5) Lian Sian Khai

(10) Neng Do Lian 1. Ning Khen Man (Gualnam) 2. Cing Sian Ning (Tawmging)

(4) Cing Suan Man

(4) Mang Khawm Huai

(9) Kai Za Gen 1. Don Za Niang(Tunglut) 2. Pau Za Ciin (Maibung)

(3) Cing Theih Ciang

(4) Ning Deih Cing

(3) (4) Thang Do Lian Ngul Khen Kap Nian Zam Cing (Tunglut)   (3) (3) Pum Man Cing

(2) Ciin Khan Hau

2. Tun Zam Zel Khua Ning (Sate)  9. Kai Za Gen 1. Don Za Niang (Tunglut) 2. Pau Za Ciin (Maibung)  (2) (3) Zam Khen Sum Nian Lam Lian Go Lian Cing(Samte) (1) Zam Deih Kap

(1) Nang Cin Khual

- 345


20-

19-

23-

22-

21-

11

10

9

13

12

11

(2) Ning Mun Mang

(3) Zong Vum (4) Awi Ngaih  (1) (2) Lut Khua Thang Ciang Niang Z1 - Z2 = Z 3  4. Pum Neng Huai Khua Ning (Gualnam)  (1) Huai Do Cing Suan Dai Thang (Biangtung) (1) Pum Lam Thang Cing Ngaih Khup (Gualnam)  (1) Cing Lun Kim

(2) Thang Za Hau Niang Lam Cing (Gualnam)  (2) Khai Suan Pau

2. Tun Zam Zel Khua Ning (Sate)  10. Neng Do Lian 1. Ning Khen Man(Gualnam) 2. Cing Sian Ning(Tawmging)  (1) (2) Niang Khen Zam Zam Khan Thang

(Tuithang - Kalamyo)

21-

12

14

13

22-

23-

24-

(5) Hel Zam

(3) Niang Khan Vung

(4) Tel Niang

(6) Luan Pum

(4) Pau Sian Khai

(5) (6) Langh Za Suan Zam Khen Thang 1. Man Khan Zam (Gaulnam) 2. Zen Khan Cing (Guite)

(5) Luan Langh

(6) Thang Khen Cing Thang Za Suan (Gualnam)

(7) Dim Khen Vung

(7) Kam Cin

(8) Sel Dai Thang

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(3) Khaat Khua Awn

(4) Naang Khan Pau Sian Lun Cing (Cengam)

(5) Cing Gin Mang Thang Za Pau (Biangtung)

(6) Lian Za Tung

(5) Lian Lam Thang

(3) Than Khan Nial

(4) Hau Lun Cing Kham Lian Thang (Guite)

(5) Hau Teng Khai

(6) Ngaih Vung

(3) Ning Lam Vung Tual Do Za Thang (Gualnam)

(4) Hau Tul Cing

(7) Pau Deih Tung

(3) Vung San Nuam

- 346


22-

24-

23-

22-

21-

20-

13

12

14

13

12

11

10

(1) Zen Len Kim

(3) Suan Lian Thang

(4) Cing San Lun

(7) (2) Ning Suan Cing

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(6) (1) Pum Deih Thang

(3) Suan Tung Nung

(5) Pau Za Gen Niang Don Man(Biangtun)

 5. Pau Za Gen Niang Don Man(Biangtun)  (1) (2) Zam Lian Cing Hau Sian Muang

1. Lut Khua Thang Z1-Z2=Z3  4. Pum Neng Huai Khua Ning (Gualnam)  (5) Langh Za Suan 1. Man Khan Zam (Gualnam) 2. Zen Khan Cing (Guite)  (1) (2) (3) (4) Ning Lun Cing Pum Khen Tung Nang Do Kap Vung Khan Lian Pau Do Kam(Tunglut) 1. Cing Deih Lian(Vangaw) Cing Sian Dim(Suante) Thuam Hau(Biangtung) 2. Ciang San Lun (Gualnam)  (2) (3) (4) Suan Za Thawng Zam Lun Mang En Sian Sum

(Tuithang - Kalaymyo)

23-

5. Langh Za Suan 1. Man Khan Zam (Gualnam) 2. Zen Khan Cing (Guite)   3. Nang Do Kap Cing Sian Dim(Suante)  (1) (2) Zam Muan Vung Vung Len Lun

- 347


5. Vum Sian Pau Pum Za Ning (Sate)  3. Ngul Khen Tung (Karen mi)  (1) Pau Lian Thang

(1) Ning Do Vung

1. Lut Khua Thang Z1-Z2 - Z3   5. Vum Sian Pau Pum Za Ning (Sate)  (1) (2) Huai Ngaih Ning Thang Za Kham Ling Khua Pau Zen Ngaih Cing (Guite) (Guite)  (1) (2) Pau Sawn Kim Pau Suan Mung Cing Go Cing (Guite)  (1) (2) Cing Sian Lun Khan Khen Kap

(Tuithang - Kalaymyo) 10

13

20-

23-

14

11

24-

11

21-

21-

12

12

22-

13

22-

23-

(8) Zam Khen Vung

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Tuan Khen Khup

(6) Pau Ngaih Leh Thang

(7) Zam Lian Lun

(6) Vung Do Lun Zam Sial Thang (Tunglut)

(6) Pau Gin Tuan

(5) Kai Zen Cing Thuam Za Gin (Tunglut) (5) Suan Than Thawn

(4) Nang Gin Pau 1. Zen Do Cing (Guite) 2. Cing Hau Lun (Tawmging) (4) Nung Lian Khup

(6) Kim Mun Tuang

(3) Ngul Khen Tung (Karen mi)

(3) Ning Hen Lian

(5) Lian Sian Huai

(5) Zam Khan Lian

(4) Langh Sian Thawn

(4) Cing Deih Niang

(3) Ning San Kim

4. Nang Gin Pau 1. Zen Do Cing (Guite) 2. Cing Hau Lun (Tawmging)  (2) (3) Pau Lian Khen Cing Huai Mang

- 348


21-

20-

11

10

13

12

23-

11

22-

21-

12

13

22-

23-

1. Lut Khua Thang 1. Niang Huai 2. Ciin Khua Hau (Samte) 3. Ciin Khua Zen  6. Tuan Khaw Zam Ciin Ngaih Cing (Sate)  (1) (2) (3) Thang Khen Kham Thang Khen Mung Huai Lun Cing

(1) (2) Zam Khen Tung Nung Cing Tul Lun

(2) Lian Go Man

(3) Zam Za Khai

6. Tuan Khaw Zam Ciin Ngaih Cing (Sate)  7. Thang Suan Kim 1. Niang Za Cing (Samte) 2. Lian Kham Nial (Samte)    (1) (1) Cing San Kim

(4) Kai Za Pau Cing Khen Ciin (Samte)

(5) Nang Gin Mang

(6) Zam Deih Tung Niang Khan Mang (Tawmging)

(9) Ciin En Vung Thang Khen Mang (Tunglut)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(8) Cing Lun Lian Thang Tul Khup (Vangaw)

(8) Zam Za Sut

(7) Thang Suan Kim 1. Niang Za Cing (Samte) 2. Lian Kham Nial (Samte)

(5) Ning Hau Nuam

(7) Ciin Sian Nuam

(12) Zam Lian Thang Cing Sawm Lun (Guite)  (4) Pau Cin Lian

(6) Hau Sian Liang

(11) Kham Suan Lian Cing Hen Niang (Biangtung) (3) Nang Deih Khup

 (5) Cing San Mang

(10) Pum Khaw Lian Khai Cing Lun Dim (Gualnam)

(4) Pau Khan Kham

- 349


23-

22-

21-

23-

22-

21-

23-

22-

21-

13

12

11

13

12

11

13

12

11

6. Thuan Khua Zam Ciin Ngaih Cing(Sate)  12. Zam Lian Thang Cing Sawm Lun(Guite)  (1) (2) Cing Sian Sum Ning San Vung

6. Thuan Khua Zam Ciin Ngaih Cing(Sate)  11. Kham Suan Lian Cing Hen Niang(Biangtung)  (1) (2) Zam Sian Tung Suan Deih Piang

6. Thuan Khua Zam Ciin Ngaih Cing(Sate)  10. Pum Khua Lian Khai Cing Lun Dim (Gualnam)  (1) (2) Zam Mun Sing Cing Lam Zam

(3) Ciin San Lun

(3) Cing Hon Lun

(3) Thang Sawm Cin

(4) Zam Za Kam

(4) Niang Sian Nuam

(4) Cing Lam Lun

(5) Pau Muan Sang

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

- 350


12

10

22-

8

20-

18-

9

11

19-

10

21-

20-

11

12

21-

22-

1. Lut Khua Thang 1. Niang Huai 2. Ciin Khua Hau (Samte) 3. Ciin Khua Zen   8. Lut Langh 1. Tel Khua Man (Vangaw) 2. (Kachin mi)  (1) Ciin Lun Vung Zam Khen Khup (Vangaw) (2) Thang Lian Khai Ning Than Lian

(3) Pau Suan Piang

1. Tun Khaat (2) Son Dam (3) Do Luan Han Ciang (Sukte)  3. Zong Vum Hen Goih (Vangaw)  (1) (2) (3) (4) Lut Khua Thang Ciang Niang Khaat Khua Awn Tel Niang Vung Zel (Samte)  (1) (2) (3) Cin Khua Niang Thang Do Hang Ciin Khan Zen Hang Za Gin(Mantuang) Ning Sian(Samte) Vial Do Thang(Tunglut)  (1) (2) Awn Ngaih Pau Tun Khen Thang

 9. Vum Khan Zam Hau Khan Dim (Guite)

(6) Ngaih Vung

  Ciin Khan Zam Suan Za Thang (Phiamphu)

(5) Luan Langh

(4) (5) Goih Sian Niang Huai Dah Zam Sian Za Kham(Biangtung) Hau Za Nang(Vangaw)

(8) Sel Dai Thang

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Kam Cin

(6) Vum Do Kham Don Dah Cing

- 351


20-

19-

10

9

13

11

23-

11

21-

21-

12

12

22-

13

22-

23-

(2) Awn Heh Dal Nian Khan Mang (Vangaw)  (2) Kham Kap Pau

3. Zong Vum   3. Khaat Khua Awn Vung Zel (Vangaw)   6. Vum Do Kham Don Dah Cing (Vangaw)  (1) Hang Zen Ciin Khup Za Cin (Sukte) (1) Cing Deih Zam

(4) Zam Khen Cing Kham Khan Gin (Biangtung)

(5) Hang Khan Mang Niang Lawh Man (Gualnam)

(6) Thang Khawm Pau Niang Gin Lai Lun Cing (Biangtung)

(10) Niang Sian Mang

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Ning Sial Lun Cin Ngaih Pau (Biangtung)

(8) (9) Dal Gin Mun Mang Sian Tuang

(3) Hang Ngaih Thang Mang Ngaih Ciin (Tunglut)

(7) Vung San Mang

(6) Thang Sian Khai

(6) Mang Thawn Lun

(5) Pau Gin Phawng

(5) Thang Hau Khup

(4) Dim Luan Cing

(4) Ciin Lian Cing

(3) Kham Kap Mung

6. Vum Do Kham Don Dah Cing (Vangaw)   3. Hang Ngaih Thang Mang Ngaih Ciin (Tunglut)  (1) (2) (3) Cing Lam Kim Ciang Suan Lun Kham Khan Sut

- 352


22-

21-

20-

19-

23-

22-

23-

22-

21-

13

12

11

10

9

13

12

13

12

11

(4) Ciin Zun Mang

(3) Cing Gin Ciin

6. Vum Do Kham Don Dah Cing (Vangaw)  4. Hang Khan Mang Niang Lawh Man(Gualnam)  (1) (2) Kham Gin Khup En Khan Tuang

(2) Pau Khen Mang

(5) Dal Sian Muang

(2) (3) Thang Pau Goih Khan Cing Niang Khua Niang(Gualnam) Khai Za Kai (Guite)

(4) Pau Pian Sang

3. Zong Vum  5. Luan Langh Ciin Khua Ning (Vangaw)  (1) Vum Dah Lian Niang Za Man(Vangaw)  (1) Luan Ngaih Thang Cing Khen Lian (Biangtung)  Lian Khan Thang

6. Thang Khawm Pau Niang Gin Lai Lun Cing (Biangtung)  (1) (2) (3) Cing Lawh Vung Vung Lam Mang Kham Deih Kim

(Tuithang, Singzung, Kalaymyo)

23-

(6) Mang Suan Nuam

(4) Thang Za Do

(5) Dam Khua Man

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(6) Nang Khua Pau

- 353


7

Suah Hel  (1) Tun Khaat (2) Son Dam Han Ciang (Sukte) Ciin Hat   3. Zong Vum Hen Goih (Vangaw)  5. Luan Langh Ciin Khua Ning (Vangaw)   2. Thang Pau Niang Khua Niang (Gualnam)  (1) (2) Niang Dah Lian Luan Khan Zam

(Tuithang, Singzung, Kalaymyo) 17-

9

8

19-

10

18-

20-

11

12

21-

22-

(3) Do Luan Huai Tel (Suanhuk)

(3) Khual Khan Pau

 4. Thang Za Do   Langh Suan Pau

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

- 354


20-

19-

18-

11

10

9

8

(1) Zam Khan Hau

1. Tun Khaat Han Ciang (Sukte)  3. Zong Vum Hen Goih (Vangaw)  7. Kam Cin 1. Hial Cing (Vangaw) 2. Dim Khua Cing (Biangtung)  (1) (2) (3) (4) (5) Vum Za Thang Thang Sail Lian Goih Sian Cing Sel Gin Thang Hial Ngaih Dim 1.Vung Ngaih Zam(Vangaw) Tun Do Pau 2.Cing Go Vung(Samte) (Sukte)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) Cing Ngaih Mang Kam Khan Thang Don Go Cing Gin Do Langh Za Cin Thang Luan Khan Lun Zam Langh Vungh Ngaih Mang Zam Khan Dal (Gualnam) (Samte) (Biangtung)  (2) (3) (4) (5) (6) Lian Deih Thang Dim Sum Lun Mang Lun Kim Thang San Nuam Pau Zom Khup

(Tuithang, Singzung, Kalaymyo)

21-

12

13

22-

23-

(6) Nang Za Kham

(8) En Khen Pau Lian Ngaih Dim (Tunglut)

(7) Zel Zam Ciin

(9) Ciin San Niang

(8) Lian Kap Thang

(10) Kam Za Cing

(9) Vung Do Zam

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Cing Hau Lun Nang Gin Pau (Tawmging)

(7) Pau Mun Tuang

- 355


8

1. Tun Khaat Han Ciang (Sukte)  (1) Hang Thuam Vung Khual(Guite)

(Ngalbual, Pyidawtha, Kalaymyo) 18-

9

10

19-

20-

11

13

12

21-

22-

23-

(2) Heh Ciin En Ling(Sate)

 Vung Khen 1. Ciin Dah Vung (Tawmging) 2. Dim Khua Ciin (Samte)  (1) (2) Zam Khua Tuan Nem Cing Lian Za Niang Lian Khua Mang (Sukte) (Sukte)   (1) Khen Do Thang 1. Ngai Za En (Bawmkhai) 2. Ma Aung (Shan)   (1) (2) (1) Nang Za Lian (2) Tuan Khan Khup Thang Khan Lun (Sukte)

(3) Zong Vum Hen Goih (Vangaw)

(4) (5) Awi Ngaih Hel Zam Suan Khua Thang(Guite) Cing Man(Sukte)  

(5) Hang Khan Nang

(3) Pau Kam Nang

(2) Thang Sian Langh

- 356

(3) Nang Sian Thawm

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Kam Heh Pau Zel Khan Cing (Hatlangh)   (2) Thang Biak Lian Ciin Khawl Cing (Naulak)   (1) Pau Sian Muang

(6) Luan Pum 1. Man Niang (Mantuang) 2. Nem Niang (Naulak)

(6) Man Khua Niang Awn Za Kap (Mantuang)

(4) Thang Suan Pau

(3) Zam Do Pau

(1) Ciin Sian Man Tual Khan Khup (Gualnam)

(4) (5) (4) Mang Ngaih Lian Kai Sian Mung

(2) Kai Ngaih Vung Thang Do Lian (Guite)

(3) Pau Suan Thang


19-

18-

10

9

8

(1) (1) Cing Sian Nuam

(2) Thawng Khup Ciin Khua Lun (Sukte)    Huat Sian Pau

(2) (2) Pau Sian Khai

(1) Vung Lun Cing 1. Thang Sawm Vung (Khuptong) 2. Kap Khawm Ciang (Gualnam)

(1) Niang Lun Cing

1. Tun Khaat Han Ciang (Sukte)  6. Luan Pum 1. Man Niang (Mantuang) 2. Nem Niang (Naulak)  (1) Khual Cing Thuam Vungh (Tunglut)

(Ngalbual, Pyidawtha, Kalaymyo)

20-

11

12

21-

22-

13

14

23-

24-

(3) Khaat Go Niang Dah Vung (Mantuang)   (1) Zam Khawm Cing Thang Za Dal (Suante)

(4) Khaat Za Huat Niang Khua Ciin (Milun)

(5) Tuan Gin Ciin Khua Niiang (Mantuang)

(4) Cing Do Lun Sel Go Thang (Tawmging)

(6) Ngaih Khua Ciin Vum Song (Tanleng) (Mantuang)

(6) Kap Khan Mang

(5) Niang Lian Cing Khan Suan Cin (Sukte)

(7) Dam Cing Luan Cin (Gualnam)

(6) Gin Do Pau

(8) Luan Khua Zam Tuan Khan Lian (Tawmging)

- 357

(7) Tuan Do Khen Khen Za Cing (Sote)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(2) Nang Khup Don Niiang (Mantuang)

(3) Lian Ngaih Nang Ngiak Khua Vung (Mantuang) 

(5) Thang Ngaih Kim

(7) Cing San Niang

(4) Thang Lian Khai

(2) Go Khan Pau Tel Za Cing (Milun)  (2) (3) Nang Khan Lal Man Lian Niang Thang Sawm Vung (Kawlte) (Khuptong) 


(Ngalbual, Pyidawtha, Kalaymyo) 20-

21-

22-

11

13

(2) Go Khen Thang Don Ngaih Niiang (Siamphu)   (2) Khen Lun Cing

(1) Cing Kaih Niang

(3) Za Lian Khup

(3) Dim Sian Nuam

(3) Zam Suan Mung Cing San Mawi ( )

(4) Thang Kim Sang

(4) Khen Sian Khai

(4) Vung Khawm Lun Nang Suan Mang (Thangom)

(5) Lian Hawn Kim

(5) Khai Suan Mang Cing Ngaih Huai (Sukte)

(Mizo)

7. Tuan Do Khen Khen Za Cing (Sote)   3. Zam Suan Mung Cing San Mawi  (1) (2) Khen Lian Mang Lian Khan Tuang

10 3. Khaat Go Niang Dah Vung (Mantuang)   11 7. Tuan Do Khen Khen Za Cing (Sote)  (1) Vung Khan Man

21-

12

12

22-

13

22-

22-

(6) Cing Suan Ciin Go Khen Mang (Sukte)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

- 358


19-

10

9

(1) Ciin Za Man

(2) Huat Khan Deng Cing Suan Vung (Thangom)

6. Luan Pum 1. Man Niang (Mantuang) 2. Nem Niang (Naulak)   4. Khaat Za Huat Niang Khua Ciin (Milun)  (1) (2) Niiang Khaw Zam Pum Khen Thang

(Ngalbual, Tahan, Pyidawtha, Kalaymyo)

20-

11

13

12

21-

22-

22-

(3) Song Heh Kam Ciin Ngaih Man (Milun)  (3) Tel Lam Cing

(4) Neng Sian Cing Thang Khan Khup (Milun) (4) Nang Gin Pau Dim Ngaih Niang (Tawmging)   Kam Khan Hang

(5) Lun Ngaih Cing Thang Ngaih Lian (Naulak)

(3) Zam Suan Niang

- 359

(4) Kam Sian Piang Cing San Dim

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(6) Gin Khan Nang 1. Vung Ngaih Zam (Siamphu) 2. Ciin Ngaih Lun (Tangom)  (1) (2) Huat Khen Thang Zam Deih Cing Vung Man Cing (Kawlte) (Naulak)


20-

19-

11

10

9

13

(2) Zam Za Dal Ngiak Lam Cing (Mantuang)  (2) Dim Khan Nuam Hang Za Tung (Milun)

3. Thang Khua Gin Niang Zen Cing (Naulak)  (1) (2) Niang Khen Ling (2) Man Lam Niang

(1) Niang Khan Lun Gin Suan Kam (Suante)

6. Luan Pum 1. Man Niang (Mantuang) 2. Nem Niang (Naulak)  5. Tuan Gin Ciin Khua Niang (Mantuang)  (1) Pum Khen Mung

(Ngalbual, Pyidawtha, Tahan, Kalaymyo)

21-

23-

11

12

21-

12

22-

22-

(3) Dim Khan Zam Khup Khan Thang (Milun)

(3) Thang Khua Gin Niang Zen Cing (Naulak)

(4) Gin Lian Khup San Cing (Naulak)  (2) Dal Sian Sum

(4) Hang Go Kam Dim Za Mang (Tawmging)

(1) Cing Deih Nuam

(5) Dam Do Hang

(5) Lian Kam Ning Lian Sian Hau (Sukte) (3) Zam Hau Lun

4. Hang Go Kam Dim Za Mang (Tawmging)  (1) (2) Niang Nian Cing Gin Za Nawl Kap Boih (Mantuang)

(6) Huat Ngaih Cing Vum Khan Thang (Naulak)

(3) Tuang Khua Khai

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(4) (5) Cing Suan Nem Khup Suan Pau Mung Lian Za Hang

- 360


19-

18-

17-

10

9

8

7

(9) Zel Go Niang Zam Ngaih Cin (Milun) Dam Za Kai(Sukte)

- 361

(10) Thang Go Kap Dal Ngaih Mang (Tawmging)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

Suah Hel (1) (2) (3) Tun Khaat Son Dam Do Luan Han Ciang (Sukte) Ciin Hat Huai Tel (Suanhuk)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) Hel Cin Luan Ciin Khaat Cin Vial Goih Khan Dai Luan Nang Ngaih Man Luan Dam Khaat Lian Don Ning  (1) (2) (3) (4) Dam Khai (Ngalbual) Thuam Za Do Lian Song Awi Khua Ning 1. Neng Za Don (Mantuang) Nuam Don Cing 2. Ciin Zen Cing (Hatlang) (Mantuang)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Cin Za Nang Dam Go Lian Ning Ngaih Cing Khan Khua Man Man Sial Niiang Ning Ngaih Nuam Do Gin Pau Cin Gawh Mang Dam Za Cing Niiang Suan Vung Nek Dah Khup Tual Khua Pau Neng Do Pau Thang Do Pau Vial Lian Ning (Tawmging) (Naulak) (Biangtung) (Milun) (Milun) (Mantuang) (Naulak)  (1) (2) (3) (4) (5) Khai Khua Kam (Phai) Don Go Vung Ning Khan Vung Lian Khan Niang Lian Khan Thang Hau Za Cing Kam Do Kham Tual Khua Pau Go Za Khup Niang Suan Mang (Mantuang) (Tawmging) (Tawmging) (Mantuang) (Tawmging)   (1) (2) (3) (4)  Cing Hau Nuam Go Lian Pau Thang Lam Piang Nang Lian Kap Lian Sawm Piang (Ngawnte)

(Ngalbual, Tauleng, Pyidawtha, Kalaymyo, Phai, Tahan)

20-

12

11

22-

13

21-

23-


10

1. Dam Khai (Ngalbual) 1. Neng Za Don (Mantuang) 2. Ciin Zen Cing (Hatlang)  10. Thang Go Kap Dal Ngaih Mang  (1) (2) Cing Lun Zel Khai Lian Thawng

1. Dam Khai (Ngalbual) 1. Neng Za Don (Mantuang) 2. Ciin Zen Cing (Hatlang)  8. Cin Gawh Mang Vial Lian Ning (Naulak)  (1) (2) Cing Man Niang Cing Go Ciang Cin Ngaih Khup Pau Suan Mung (Tawmging)

(Ngalbual, Tauleng, Phai, Tahan, Pyidawtha) 20-

13

11

23-

10

21-

20-

11

12

21-

12

22-

22-

(3) Tual Sian Cing Zam Khan Lam (Tohing)

(4) Khai Kho Pau Ngem Khan Nuam (Gualnam)   Ning Huai Kim

(3) Hau San Niang

(4) Khup Sian Sang

(5) Pau Lam Sing Dim Khawm Lian (Tawmging)   Ning Lun Man

(6) Kap Lun Huai Thang Deih Tung (Gualnam)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

- 362


19-

10

9

1. Hel Cin Luan Dam  2. Thuam Za Do  (1) Cin Za Kho Goih Za Dim (Milun)  (1) Hau Za Cing Seel Zam (Thangom) (1) Kho Za Kap Cing Lian Lun (Thangom)  (1) Thang Sian Siam

2. Lian Khan Khai Dal Sian Kim (Zilom)  (1) Cing Sian Zo

(2) Gin Za Khen Khual Ngaih Don (Mantuang)

(3) Luan Ngaih Thang Dim Sawm Lian (Sukte)

(4) Khen Khan Khawm Go Deih Cing (Thangom)

(4) Huai Ngaih Man Thuam Song (Tawmging)

(4) Kai Za Kham Cing Ngaih Lian (Tawmging)

(5) Ning Lawh Nuam Thang Za Tai (Milun)

(5) Do Khan Kap Khup Za Niang (Tawmging)

(5) Tuan Khan Deng Zen Go Cing (Thangom)

(6) Hau Sian Muang

(6) Khup Ngaih Cing

(6) Khai Za Gim Cing Suan Vung (Sukte)

(7) Don Ngaih Hau

(7) Lian Ngaih Cing Vial Do Kap (Milun)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(2) Niang Ngaih Nuam

(3) Do Kam Thang Nem Ngaih Cing (Tawmging)  (3) Don Ngaih Mang Gin Lam Thang (Milun)

(2) Lian Khan Khai Dal Sian Kim (Zilom)

(5) Cing Man Mang

(3) Pau Sian Suum

(4) Mung Khan Suum

(2) Cing Man Nuam Hau Sian Piang (Thangom)

(2) Thang Kang Ding

4. Khen Khan Khawm Go Deih Cing (Thangom)  (1) (2) Cing Nuam San Thang Sian Hong

(3) Diam Sian Cing

(Ngalbual, Tauleng, Pyidawtha, Kalaymyo, Tahan, Phai)

20-

11

13

12

21-

22-

23-

13

14

23-

14

24-

24-

- 363


21-

20-

12

11

10

21-

12

11

3. Luan Ngaih Thang Dim Sawm Lian (Sukte)  (1) (2) Nang Khan Kap Do Cin Kam

(3) Cing Nian Hau Za Cin

(3) Thawng Sian Thang

2. Thuam Za Do  2. Gin Za Khen 3. Luan Ngaih Thang 4. Kai Za Kham Khual Ngaih Don (Mantuang)  (1) (2) (3) Do Sian Kham Deng Suan Mung Khup Go Niang Nuam Lam Cing Cing Khan Go Nang Khan Do (Thangom) (Mantuang) (Zilom)  (1) (2) (3) Don Lun Khawm Khan Khan Taang Don Lam Kim Zam Lun Niiang

(Ngalbual, Tauleng, Pyidawtha, Kalaymyo, Tahan, Phai)

22-

22-

11

13

21-

12

23-

22-

4. Kai Za Kham Cing Ngaih Lian (Tawmging)  (1) (2) Hau Go Vung Khup Za Nang Vial Khan Thang Do Khan Kap

(4) Don Ngaih Cing Pa Chiang

(4) Kho Za Khup Ciin Suan Niang (Zilom)

(5) Khen Kap Pau

(5) Khen Khan Langh Vung Sian Dim (Gualnam)

(5) Cing Lun Kham Khan Pau (Thangom)

(6) Pau Deih Nang

(6) Dal Khawm Thang Don Lam Kaang (Zilom)

(6) Thang Khan Kap

(7) Cin Za Khup

(7) Don Za Cing

(8) Hau Lian Nang

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(4) Lian Khen Mung

(4) Don Lam Khawl Zam Suan Thang

- 364


21-

20-

12

11

10

6. Khai Za Gim Cing Suan Vung (Sukte)  (1) Do Kim Thang 1. Niang Ngaih Don  2. Lun Go Cing(Tawmging)   (1) (2) Gin Sian Lal Gin Deih Thang

2. Thuam Za Do  5. Tuan Khan Deng 6. Khai Za Gin Zen Go Cing (Thangom)  (1) (2) Khup Ngaih Niang Cing Khom Lun Thang Lam Pau Thang Khawm Pau (Zilom) (Zilom)

(Ngalbual, Tauleng, Pyidawtha, Kalaymyo, Tahan, Phai)

22-

11

13

21-

23-

12

12

22-

13

22-

23-

5. Khen Biak Lian Cing Khaw Lun(Tawmging)  (1) (2) Vung Man Niang Nuam Lian Cing Kam Khai Kai Za Muan (Thangom) (Tawmging)

(5) Vung Hau Lun

(6) Kap Sian Lian

(6) Cing Khawh Niang

(4) Zen Khen Cing Thang Khen Lian (Sukte) (4) Kap Thawn Thang

(5) Thang Zam Lian

(3) Kam Khan Kap Ning Khawm Niang (Tawmging) (3) Gin Lam Mang

(4) Lian Za Khup

(2) Hau Go Vung Zam Za Mung (Tawmging)

(3) Gin Lian Suum

(6) Cing Lam Niang Thang Lian Hau (Tawmging)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(5) Khen Biak Lian Cing Khaw Lun (Tawmging)

- 365


19-

10

9

(Ngalbual)

20-

11

12

21-

22-

13

12

23-

22-

12

13

22-

13

23-

23-

1. Hel Cin Luan Dam  3. Lian Song  (1) Cin Suan Thang Don Khua Hau (Milun)  (1) Lian Khan Hau Vung Zam Cing (Milun)  (1) Thang Pian Lian (2) Hau Lam Cing Kham Za Khen (Tawmging)

(2) Dal Suan Thang Ciin Khan Cing (Milun)

(2) Dam Khen Cing Tual Za Cin (Milun)

(3) Thang Muan Hang

(3) Dal Khan Pau

(3) Cing Za Niang Nang Lam Pau (Mantuang)

(3) Dim Go Niiang Khan Khua Cin (Tawmging)

(4) Hau Lam Khai

(4) Niang Lam Cing Pau Lun Mung (Mantuang)

(4) Niang Ngaih Lun Kap Suan Khan (Tawmging)

(4) Zam Khan Cing Cin Do Khen (Milun)

(5) Vungh Tung Thang

(5) Thang Kap Sang

(5) Cin Khan Mang Dim Khua Ngai

(6) Pau Gin Muang

(6) Langh Khan Mang

(2) Mang Ngaih Lun En Kap Tuang

2. Dal Suan Thang Ciin Khan Cing (Milun)  (1) (2) Hau Lun Niang Lian Lun Cing Kam Cin Kham Dal Lam Thang (Tawmging) 5. Cin Khan Mang Dim Khua Ngai  (1) Hau Sian Niang Thang Gin Kap

(8) Mang Lun Nuam

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Man Lawh Niang

- 366


7

(Ngalbual)

17-

8

9

18-

19-

11

10

21-

12

20-

22-

1. Suah Hel  (1) Tun Khaat Han Ciang (Sukte)

(1) Hel Cin Khaat Lian (Suante)

(1) Huat Dah Vung

2. Lo Hel

(3) Awn Za Tun Don Hau Cing (Tawmging)   Khan Khua Cin Dim Go Niiang (Tawmging)  (2) Cing Dim Man

  Niang Khan Lian

(4) Cin Dah Pau

(2) (3) Son Dam Do Luan Hat Goih (Tunglut) Huai Tel (Suankhup)   (2) (3) (4) Luan Ciin Khaat Cin Vial Goih Don Ning (Mantuang)

(2) Dam Langh Niiang Za Vung (Naulak)

(1) Cing San Mang

(5) Khan Dai    (5) Dam Za Cing Cin Za Nang (Tawmging)

(6) Luan Nang

(7) Ngaih Man

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(6) Ciin Ngaih Zen

(7) Nang Khen Dim En Za Thang (Suante)

- 367


7

(Ngalbual)

17-

8

9

18-

19-

10

11

20-

21-

12

13

12

11

22-

21-

22-

23-

2. Lo Hel

(5) Dam Awn 1. Tel Don (Gualnam) 2. Suak Zam (Gualnam)

1. Suah Hel  (1) Tun Khaat Han Ciang (Sukte) (2) (3) Son Dam Do Luan Hat Goih (Tunglut) Huai Tel (Suankhup)  (3) (4) Khaat Thual Ngaih Niang Luan Niang (Milun)

(2) Dim Niang Awn Thang (Guite)

(4) Neng Ngul Ciin Thang (Naulak)

(2) Tel Man

(4) Kham Sian Pau Ning Suan Cing (Sante)

(3) Cin Khan Langh Niang Hau Lun (Milun)  (1) Pau Muan Lian

(2) Cin Sian Mung

(6) Diah Ning Suah Khual(Malneu)

(7) Khai Dal Lian Cing Khua Ning (Milun)

(8) Hel Khup Ngaih Khawi(Phiamphu)

(1) Niang Muan Vung

- 368

(9) Son Pau Dim Vung(Mantuang)

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(4) Kam Do Kham Do Go Vung

(6) Neng Pau Awi Ning (Naulak) 

(7) Khan Thang Suah Vung(Tunglut)

(5) Dam Khua Cing Awn Za Nang (Mantuang)

(3) Niang San Huai

(5) (6) (7) Lian Khen Thang Dal Lam Thang Kham Khan Suan Zam Za Khai (Tawmging) Lian Lun Cing(Tawmging) Nian Lam Cing (Milun)  (2) Pau Sian Khai

(3) Nang Khan Lian Ciin Khua Nuam (Tawmging) (4) Nang Suan Cing Kai Lian Kham (Sukte)

(2) Thang Khan Nang Zel Khua Cing (Naulak)

(3) Niang Ngaih Man Pau Za Kham (Tawmging)

(3) Niang Khua Cing Vial Khup (Naulak)

(1) Vial Khua Thang Ciang Luan (Gualnam)  (1) Luan Kham Pum Ngai  Thual Khan Khup  (1) Ngul Ngiah Man Khup Khen Thang

(2) Pau Deih Lian

(1) Thual Hen Pau Zam Khan Niang (Milun)  (2) Niang Man Vung

(2) Ngo Za Cing Go Lam Mang (Suante)

(1) Pau Suan Mung Ning Go Zam (Tawmging)  (1) Niang Nem Cing


20-

23-

22-

21-

20-

11

10

13

12

11

10

(1) Nang Sian Khual

6. Neng Pau Awi Ning (Naulak)  2. Thang Khan Nang Zel Khua Cing (Naulak)  (1) Vum Ngaih Cing

(Ngalbual)

21-

12

(2) Ngin Khan Thang   (2) Cing San Kim

22-

13

(2) Dong Suan Thang Cing Ngaih Niang   Nuam San Nem

6. Neng Pau Awi Ning (Naulak)  3. Nang Khan Lian Ciin Khan Nuam (Tawmging)  (1) Pau Khan Kham

23-

(3) Niang Sian Dim Niang Deih Cing

(3) Lun Sian Man

(4) Kham Khen Khup

(4) Pau Za Thang

  Lian Kap Thang

(5) Nang Man Cing

(6) Thang Khan Mung

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Kham Kap Vungh

- 369


21-

20-

19-

18-

12

11

10

9

8

(3) Zam Khan Muan

(4) Kap Khan Khai

(5) Niang Suan Nem

(Ngalbual)

22-

11

3. Pau Khawm Thang Man Ngaih Niang (Milun)  (1) (2) Lian Khan Kham Kap Deih Tung

3. Do Luan Huai Tel (Suankhup)  1. Vial Khua Thang Ciang Luan (Gualnam)  7. Khai Dah Lian Cing Khua Ning (Milun)  (1) (2) (3) Thual Khan Mung Niang Sian Mang Pau Khawm Thang  Pau Suan Mung(Tawmging) Man Ngaih Niang (Milun)  (1) (2) (3) (4) (5) Niang Ngaih Lun Cing Ngaih Niang Niang Khawm Cing Cing Lian Dim Pau Sian Thang

21-

8

18-

(5) Tel Lian

9

(4) Awi Zam

19-

(3) Nem Ngul 10

3. Do Luan Huai Tel (Suankhup)  3. Khaat Thual Luan Niang (Milun)  (1) (2) El Vung Luan Khua Vungh 20-

(6) Kam Khan Hau

(6) Hang Gin Dai

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

- 370


18-

9

8

(Ngalbual)

19-

10

11

20-

21-

23-

12

13

12

22-

13

22-

23-

(2) Hau Sian Mang Cing Za Lun (Gualnam)

(2) Ciin Sial Niang Thang Za Do (Naulak)

(3) Mang Sian Thawn

(3) Dim Lun Cing Hang Za Cin (Hatlangh)

(3) Niang Khan Man Khai Go Thang (Phiamphu)

(3) Tel Cing Thang Kap (Gualnam)

(4) Awn Za Khup Dim Go Ning (Samte)  (4) Zam Ngaih Niang Hang Lian Mung (Milun)

(4) (5) Vung Khua Zam Niiang Sial Cing Kham Do Hang (Milun) (8) Don Hau Cing (9) Ning Don Ciin Kap Za Cin (Milun)

3. Do Luan Huai Tel (Suankhup)  5. Dam Awn Tel Don (Gualnam)  (1) (2) Luan Tuang Zel Niang 1.Ning Dim (Sukte) 2.Niang Go Cing (Phiamphu)

 (1) Zam Khua Man Khup Za Gin (Naulak)

(2) Ning Za Lian

(5) Pau Kim Thang

(5) Man Khan Nuam

(5) Thang Suan Pau Don Khawm Cing (Milun)

(1) Tuang Za Pau Cing Sian Dim (Naulak)  (1) Khup Za Sing

(3) Cing Lawh Dim

(4) Zam Sian Lam

2. Hau Sian Mang Cing Za Lun (Gualnam)  (1) (2) Ning Ngaih Nem Khup Lian Hau

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Khai Suan Mung Gin San Kim (Thangom)

(6) (7) Niang Ciin Luan Khua Ciang Kham Za Kap Cin Dah Lian (Milun) (Mantuang) (10) Thawng Khen Thang (11) Cin Do Lian (12) Thang Hen Pau Goih Zam Cing (Mantuang) 1.Ngai Khen Cing 2.Thang Za Cing(Gualnam)

(6) Pau Lian Khai Kim Boih (Sukte)

- 371


21-

20-

12

11

10

(Ngalbual)

22-

9

13

19-

10

23-

20-

11

12

21-

22-

1. Luan Tuang 1. Ning Dim (Sukte) 2. Niang Go Cing (Phiamphu)  5. Thang Suan Pau Don Khawm Cing (Milun)  (1) Tuang Khan Hau Niang Kham Nuam (Milun)  (1) (2) Cing Lun Nem Man Huai Kim Lam Za Kap (Mantuang)

(2) Go Luan Vung Thang Do Tuang

5. Dam Awn Tel Don (Gualnam)  10. Thawng Khen Thang Goih Zam Cing (Mantuang)  (1) (2) Awn Za Pau Tuan Khan Mang Zam Ngaih Niang Dim Ngaih Cing (Milun)  (1) Cing Lun Ning Lian Khual

(3) Tuang Za Thang

(3) Pau Lam Cing

(4) Cing Hau Nuam

(4) Gin Suan Khai Ciin Za Cing (Buansing)

(4) Pau Suan Piang

(5) Thang Ngaih Dim (Kawlte)

(5) Nem Go Cing Do Khan Mung (Milun)

(5) Thang Khen Mang

(2) Dim Lun Mang Lian Suan Mung (Suante)

(3) Cing Sian Muang

(6) Mang Sian Lun

(6) Niang Lian Cing

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Thang Sian Tawi Sang

- 372


20-

11

10

(Ngalbual)

21-

12

10

22-

20-

11

12

21-

22-

10. Thawng Khen Thang Goih Zam Cing (Mantuang)   2. Tuan Khan Mang Dim Ngaih Cing (Milun)  (1) Thang Sian Mung

(2) Lian Deih Tung

(2) Cing Hawm Lian Hang Lam Piang (Mantuang)

11. Cin Do Lian 1. Ngai Khen Cing 2. Thang Za Cing (Gualnam)  (1) Zam Sian Niang Pau Khen Mang (Thangom) (2) Awn Za Khai Niang Lun Vung (Mantuang)  (1) Cing San Lun

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

- 373


21-

20-

19-

18-

12

11

10

9

8

(Ngalbual)

22-

13

13

12

23-

22-

23-

21-

20-

12

11

10

3. Tual Khua Kai Ngaih Than (Tunglut)  3. Khaat Suan Do Kim Go Thang (Malneu)  Nang Deih Lian

(6) Kim Thawn Mang

(6) Do Sian Piang

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

3. Do Luan Huai Tel (Suankhup)  7. Khan Thang Suah Vung (Tunglut)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) Thawng Dai Tel Khua Cing Thual Khua Kai Awn Za Langh Vung Khua Don Niang Khua En Ning Ngaih Cing Ngaih Than Ngul Khua Ning Tel Khaat Kim Khua Pau Tuan Do Kai (Tunglut) (Tangpua) (Tunglut) (Suan khup)  (1) (2) (3) Thang Do Pau Langh Suan Nang Khaat Suan Do Kim Khan Zen (Tunglut) Kim Go Thang (Malneu)  (1) (2) (3) (4) (5) Kai Sawm Langh Theu Ngaih Lian Langh Lei Thang Thang Do Kiim Dim Lam Lun Dai Ngaih Man (Tangpua) Kai Khan Kam (Suankhup) Nial Nem Ning (Siamphu) Thang Deih Khai (Malneu)  (1) (2) (3) (4) (5) Zen Zam Don Nang Khan Do Lun Gin Pau Thang San Luan Thang Muan Ngai Cin Neih Langh (Zahlangh)

3. Langh Lei Thang Nial Nem Ning (Siamphu)  (1) (2) Nang Khan Thawng Pau Sian Hoih

22-

- 374


20-

19-

18-

11

10

9

8

(Ngalbual)

21-

13

12

23-

14

22-

24-

(2) Cing Lun Nuam

(3) Man Sian Nuam

(5) Niang Khua Ning

(6) Niang Nuam Cing

(6) Awn Khua Gin Luan Khua Dim

(5) Lian Suan Kham

(6) Thang Khan Nawl Ma Luai (Kachin)

(5) Zam Go Cing

(5) Kap Suan Mun g

(3) (4) Cin Khua Thawn Khup Lian Pau Don Ngaih Niang (Thangom)   (4) Kap Suan Langh

3. Do Luan Huai Tel (Suankhup)  8. Hel Khup Ngaih Khawi (Phiamphu)  (1) (2) (3) (4) Luan Za Cin Khawm Gin Tel Khua Don Tel Zam Cin Zen (Milun)  (1) (2) (3) (4) Khawi Don Cing Khup Khua Zam Kap Heh Cin Neng Do Kam Niang Heh Cing (Milun)  (1) (2) (3) (4) Cin Do Hang Neng Za Kham Zen Sian Kham Pau Khua Mung Vung Khan Cing 1.Tel Khawm Cing (Milun) Vung Khan Man (Samte) 2.Ning Ngaih Nuam (Suante) (Tawmging)   (1) (2) Cing Lun Dim Zam Lian Pau Hang Za Pau (Milun)

(1) Hang Khan Muan

(8) Dim Za Vung Dal

(8) Theu Suan Thang Cing Za Dim

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Khawm Za Thang Ciin Za Cing

(7) Cing Go Zam Pau Suan Mung (Tawmging)

(6) Nuam Khan Niang Kap Khan Tung (Suante)

- 375


(Ngalbual 11

14

21-

14-

12

12

22-

13

22-

23-

12

13

22-

13

23-

23-

Khup Khua Zam Niang Heh Cing (Milun)  3. Zen Sian Kham 1.Tel Khawm Cing (Milun) 2. Ning Ngaih Nuam (Suante)  (1) Zam Khan Kap Ciang Za Vung (Buansing) (2) Hang Khan Tuang Cing Lam Dim (Suante)   Nuam Hau Cing

4. Pau Khua Mung Vung Khan Man (Tawmging)  (1) (2) Zam Sian Mang Cing Ngaih Mang

6. Thang Khan Nawl Ma Luai (Kachin)  (1) (2) Cing Lun Nem Zam Deih Pau

(3) Khan Tul Thang Cing Suan Mang (Naulak)  (1) Nuam Sian Lun

(3) Cing Nuam Lian

(2) Khan Khua Khai

(4) Cing Ngaih Khawm Kap Lian Sang (Mantuang)

(3) Pau Mun Thang

(5) Zam Hau Thang

(6) Cing Sem Kim

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Kap Khan Kim

- 376


21-

20-

12

11

10

(Ngalbual)

22-

23-

22-

12

13

12

13

22-

13

23-

23-

Luan Za Cin Cin Zen (Milun)  3. Kap Heh Cin 1. Ngiak Khan Dim (Naulak) 2. Go Khan Dim (Suante)  (1) (2) Cin Za Suan Ciang Zam Cing Zam Ngaih Lun Vum Khua Thang (Tawmging) (Mantuang)  (1) Cin Za Khup (2) Pau Za Muan Niang Khan Lun (Mantuang)

4. Zam Za Khai Lian Khen Niang (Tawmging)  (1) (2) Cin Khan Kim Pau Biak Lian

5. Khan Za Khen Hau Lam Cing (Tawmging)  (1) (2) Cin Deih Mung Dim Muan Cing

(3) Khan Sian Pau

(3) Cing Lam Niang Thang Suan Gin (Naulak)

(4) Lun Huai Kim

(4) Mang Lam Cing

(4) Zam Za Khai Lian Khen Niang (Tawmging)

(5) Khan Lam Thang

(5) Kam Sian Sang

(5) Khan Za Khen Hau Lam Cing (Tawmging)

(3) Cin Muan Khai

(6) Dim Muan Lun

(6) Cin Khan Piang Cing Hau Dim (Naulak)

(3) Mung Sian Sang

6. Cin Khan Piang Cing Hau Dim (Naulak)  (1) (2) Dim Sian Len Niang Tawi Lun

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Khai Khan Pau Cing Lam Dim (Suante)

- 377


(Ngalbual) 10

13

20-

23-

12

11

22-

13

21-

23-

12

12

22-

13

22-

23-

(3) Niang Lun Vung

(3) Cin Za Tuang Ciin Za Vung (Milun)

(4) Cing Muan Lun

(4) Go Suan Khai

(4) Cing Lam Nuam Thang Lam Khup (Milun)

(5) Nuam Sian Vung

(5) Kap Suan Kham Niang Ngaih Lun (Tawmging)

(6) Thang Sawm Tang

(6) Thang Khan Khawm Thang Ngaih Cing (Milun)

1. Luan Za Cin Ciin Zen (Milun)   4. Neng Do Kam Gin Za Niang (Milun)  (1) Cin Kam Pau

(1) Kam Za Mung

(3) Khen Za Tung

(2) Nang Do Kham Zen Lam Niang (Siamphu)  (2) Lian Dal Thang

3. Cin Za Tuang Ciin Za Vung(Milun)  (1) (2) Niang San Cing Kam Gin Pau

(3) Thang Hau Kim

6. Thang Khan Khawm Thang Ngaih Cing (Milun)  (1) (2) Kam Lian Khai Khup Suan Piang

5. Kap Suan Kham Niang Ngaih Lun (Tawmging)  (1) (2) Niang Deih Mang Kam Sian Sing

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

- 378


18-

9

8

(Ngalbual)

19-

10

12

20-

22-

10

11

20-

11

21-

21-

3. Do Luan Huai Tel (Suankhup)  8. Hel Khup Ngaih Khawi (Phiamphu)  (1) (2) Luan Za Cin Khawm Gin Cin Zen (Milun)

(1) Khawi Zam Cing Cin Dal (Phiamphu)

(3) Tel Khua Don

(4) Tel Zam

(3) Gin Hau Nang

(2) Khup Go Pau 1. ———— 2. Khual Za Ning (Songput)   Dim Kaih Cing Dong Sian Thang (Song put)

7. Khawm Za Thang Ciin Za Cing(Tunglut)  (1) (2) Khawi Man Khup Kam Pau

(5) Zo Do Lun

(6) Ning Ngaih Hau

(5) (6) (7) Niang Khua Ning Awn Khua Gin Khawm Za Thang Luan Khua Dim Ciin Za Cing(Tunglut)   (3) Thang Lian Kam Cing Za Gin (Phiamphu)  (1) (2) (3) Dim Ngaih Zen Zen Nuam Vung Gin Suan Mang

(4) Thang Khen Dal

(5) Vung Sian Huai

- 379

(6) Ciin Ho Nuam

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(8) Theu Suan Thang Cing Za Dim

(4) Cing Khan Ngai


19-

18-

10

9

8

(Ngalbual)

20-

12

11

22-

11

21-

21-

11

12

21-

12

22-

22-

(2) Khup Do Hau Kim Ngaih Lian (Siamphu)  (2) Thang Sian Khual

3. Do Luan Huai Tel (Suankhup)  8. Hel Khup Ngaih Khawi (Phiamphu)  8. Theu Suan Thang Cing Za Dim  (1) Khawi Ngaih Cing Kim Khan Pau (Malneu) (1) Dim Za Ciin

3. Suang Cin Kam Khup Ngaih Vung (Halkik)  (1) (2) Dim Ngaih Zam Thang Hat Lian Thang Lian Pau

4. Gin Za Dong Man Hau Cing (Siamphu)  (1) (2) Dim Sian Niang Thang Gin Muang

(3) Nian San Nuam

(3) Cing Sian Hung

(3) Suang Cin Kam Khup Ngaih Vung (Halkik)

(4) Sian Sawm Hau

(4) Cing Ngaih Dim

(4) Gin Za Dong Man Hau Cing (Siamphu)

(3) Khai Biak Lian

(5) Cing Deih Luan

(6) Hau Sian Mung

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(7) Don Sian Tuang

- 380


7

(Ngalbual)

17-

9

8

19-

10

18-

20-

20-

11

10

11

21-

12

21-

22-

1. Suah Hel  (1) Tun Khaat Han Ciang (Sukte) (1) Vial Khua Thang

2. Lo Hel

(6) Diah Ning

(5) Hang Za Dim Khan Khen Thang (Naulak)

(7) Khan Thang

(8) Hel Khup

(7) Niang Zam Cing Awi Khua Gin

(6) Pau Ngaih Cin

(6) Zam Ngaih Lun Cin Za Suan (Tawmging)

(6) Luan Khan Pau Ciin Ngaih Cing (Sukte)

(5) Vung Khan Niang Go Khua Kam (Mantuang)

(4) (5) Pau Za Kham Pau Za Gin Niang Ngaih Man (Tawmging)  (3) (4) Suan Lian Thang Vung Ngaih Dim

(4) Kap Suan Thang Vung Ngaih Lun (Naulak)

(4) Khup Heh Kam Neng Dah Zam (Naulak)

(2) (3) Son Dam Do Luan Hat Goih (Tunglut) Huai Tel (Suankhup)  (3) (4) (5) Khaat Thual Ngaih Niang Dam Awn

(2) Dim Niang

(1) (2) (3) Tel Khua Zam Thual Pau Awn Za Niang Kim Khua Thang Niang Khua Man Tun Za Thang (Phiamphu) (Sukte) (Milun)

(1) Pau Gin Kam

(3) Ning Khan Dim Thang Khua Zam (Mantuang)

(2) Zam Ngaih Huai (Kala)

(3) Cing Khawm Vung Lian Do Hang (Samte)

(2) Cing Khan Vung Pau Heh Kam (Phiamphu)

4. Khup Heh Kam Neng Dah Zam (Naulak)  (1) (2) Pau Gin Dal Zam Ngaih Huai

(1) Kam Za Nang Cing Ngaih Don

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(9) Son Pau Dim Vung(Mantuang)   (8) (9) Thang Suan Kam Vung Ngaih Lian Niang Khan Cing Theu Za Kham (Naulak) (Phiamphu)

(8) Zam Lun Cing

10. Don Ngaih Man 11. Niang Go Cing

(7) Zam Lian Cing Khai Suan Thang (Mantuang)

(7) Vung Za Dim

- 381


19-

10

9

(Ngalbual)

20-

22-

21-

22-

11

12

11

12

11

21-

12

21-

22-

(3) Pau Khan Hau Thang Suan Mung (Sukte)  (3) Lun Sing Khai

(4) Ning Hau Vung

(4) Suan Lian Khup

(4) Kai Za Khup Man Za Niang (Suante)

(1) Cing Khan Nuam

(3) Dal Khan Sing

(4) Hau Kim Khai

9. Son Pau Dim Vung (Mantuang)  6. Luan Khan Pau Ciin Ngaih Cing (Sukte)  (1) (2) Vung Khan Lun Mang Za Cing Khai Go Thang Lung Go Lian (Man Tuang) (Siam phu)

4. Kai Za Khup Man Za Niang (Suante)  (1) (2) Cing Za Vung Pau Sian Lian

(3) Cin Lun Sum

(2) Cin Hau Kim

5. Kam Khan Mung Cing Go Niang (Milun)  (1) (2) Pau Za En Zam Nem Lun

(5) Kam Khan Mung Cing Go Niang (Milun)

21- 11

(6) Zam Khan Dim Kai Za Pau (Suante)

(1) Hang Do Kap

- 382

(4) Niang Suan Man

Pu Mat Vungh’ Khanggui Gualhna

(3) Zam Ngaih Vung

8. Thang Suan Kam Niang Khan Cing (Naulak) 

 (2) Zam Ngaih Niang


F. PU ZOM LUN’ KHANGGUI GUALHNA


11 - 1

12 - 2 13 - 3 14 - 4 15 - 5 16 - 6

8

17 - 7 819 - 9

20 - 10

21 - 11

22 - 12

23 - 13

24 - 14

(1) AWN TUANG Khawm Awi (Gualnam)  (2) NIIANG KHO CIN Thang Za Thiou (Tawmging)

PU TAWM GING  (1) SONG HANG (LAM HANG)

(1) THANG ZA CING Neng Zam Thang (Hatlangh) (1) TUANG KHAN MAN Tel Kho Lian (Tawmging)

(2) TUANG DO KHAM Gin Za Dim (Gualnam)  CIN GO LIAN

(4) SIM HANG

(5) TUAL ZA THANG Zel Za Ciin (Songput)

(5) MAT VUNGH

(6) ZOM LUN  THUAM KAI  LUN PAU  KAI MANG  PAU AWN  SONG SON  AWN NEEK  SON AWN  (3) THANG NGILH LOH

Pu Zom Lun’ Khanggui Gualhna

(1) NEEK THUAM  (4) ON LANGH Hau Cing (Gualnam)

(3) GUI ZIAM

(3) MANG CIN Goih Za Awi (Malneu)

(6) CIIN DON VUNG Vum Za Thang (Gualnam)

(2) NEI LAI

(2) KUAL THAWNG Niang Zuan (Song put)

(5) ZAM DO LIAN Thang Suan Niang (Songput)

(2) PHUNG GIN

(3) THAWNG NING Song Cin Kham (Hatlangh)

(4) THUAM ZA CIN Cin Cing (Hatlangh)  (4) CING KHAN SIAN Gin Do Langh (Tawmging) (3) NIANG ZA EN Gin Khan Langh (Songput)

- 384


2011

10

(1) Khai Sian Thang Cing Ngaih Hau (Sukte)

(2) Khup Kho Suan Theu Zen Cing (Gualnam)  (2) Niang Ngaih Lian Thang Khan Dong (Malneu)

1. Neek Thuam  2. Kual Thawng Niang Zuan (Song put)  (1) (2) Thuam Khai Ning Kai Ciin kho Niang Dim Pum (Tawmging) (Gualnam)  (1) Thawng Do Cin

Pu Kual Thawng’ suan leh khakte

21-

12

15

14

13

22-

23-

24-

25-

(1) Zo Sian Nuam

(3) Vung Lun Cing

(3) Kai Za Vung Zen Za Kham (Hatlangh)

(3) Ning Kho Gin Khup Kho Gin (Tawmging)

(2) Pau Saan Sang

(4) Pau Lam Cin

(4) Zam Pau Thuam Zo (Hatlangh)

(4) Tuang Kho Zam Dim Zen (Malneu)

(5) Thang Khen Lian Kai Kho Cing (Gualnam)

(5) Khai Khan Nang Cing En Niang (Hatlangh)  (3) Cin Suan Mang

(6) Cin Kho Ning Lian Za Cin (Gualnam)

Pu Zom Lun’ Khanggui Gualhna

- 385


11

14

21-

24-

11

12

21-

12

22-

22-

13

13

23-

14

23-

24-

(3) Cing Deih Lun

(2) Thawng Suut Langh Khan Niang(Munsuang)  (2) (3) Vung Don Niang Khai Liin

2. Kual Thawng Niang Zuan(Song put)   4. Tuang Kho Zam Dim Zen (Malneu)  (1) Zuan Don Cing Tun Za Dal (Bk) (1) Kai Khan Lun

2. Kual Thawng Niang Zuan(Song put)   6. Thang Khen Lian Kai Kho Cing (Gualnam)   Thawng Do Khup Lang Khan Niang (Munsuang)  (1) (2) Lian Sian Mung Kham Lian Thang

(4) Go Lam Ciang

(3) Thawng Lian Nang

(5) Mang Ngaih Ciin

(4) Lian Khan Langh

Pu Zom Lun’ Khanggui Gualhna

- 386


22-

25-

24-

23-

22-

21-

20-

13

12

15

14

13

12

11

10

1. Thuam Kho Khai 1. Luan Za Cing (Malneu) 2. Khoi Langh (Gualnam)  2. Thang Do Dal Suan Dim(Gualnam)  (1) Cing Khen Langh

(2) Go Sial Lun Pau Kho Thang

(3) Don Ngaih Mang

(4) Kai Cin Pau Ciin San Cing (Naulak)  Dal Kim Sing

(5) Thang Sian Kham Langh Do Man (Gualnam)

(6) Thang Suan Cing

Pu Zom Lun’ Khanggui Gualhna

(7) Langh Go Vung

(8) Khen Hau Mung

1. Neek Thuam  3. Mang Cin Goih Za Awi (Malneu)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) Thuam Kho Kai Niang Deih Cin Tun Za Thang Luan Do Vung Tuang Za Khup Ning Do Kham Thang Za Gin 1. Luan Za Cing(Malneu) Zen Nang 1.Khoi Man (Malneu) Tun Za Cin 1. Daw Ma Kyi (Kawlte) Ning Sawm Ciin 2. Khoi Langh (Gualnam) (Kikkai) 2.Khup Cing (Malneu) (Gualnam) 2. Zam Ngaih Cing (Naulak)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) Cin Ki Thang Thang Do Dal Kap Kho Thang Awi Za Niang Cin Khen Lun Pau Khan Lian 1.Theu Lian (Gualnam) Suan Dim Thang Za Man Langh Ngaih Mang Dim Sen Nuam 2. Dim Khen Niang (Gualnam) (Gualnam) (Gualnam) (Gualnam) (Gualnam)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Kai Za Cin Cin Go Kam Thang Vum Mang Thang Khawm Langh Cing Sen Huai Kai Sian Khual Langh Gin Cing Dim Sawm Lun Ning Lian Cin (Kikkai) Van Nei Sung (Zangiat)  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) Lian Man Hau Thang Kap Mang Ciin Sian Huai Niang Man Vung Kam Sian Lian Mung Thang Gin Lam Lian Za Then Cin Sian Lian

Pu Mang Cin’ suan leh khakte

23-

14

15

24-

25-

- 387


24-

23-

22-

24-

23-

22-

14

13

12

14

13

12

1. Thuam Kho Khai 1. Luan Za Cing (Malneu) 2. Khoi Langh (Gualnam)  5. Cin Khen Lun Langh Ngaih Mang (Gualnam)  (1) (2) Kai Sian Hau Langh San Don

1. Thuam Kho Khai 1. Luan Za Cing (Malneu) 2. Khoi Langh (Gualnam)   3. Kap Kho Thang Thang Za Man (Gualnam)  (1) (2) Cing Lam Niang Kai Khan Dal

(3) Lian Suan Kam

(3) Gin Sian Tung

(4) Ning Deih Muan

(4) Cing Hau Nuam

(5) Niang Don Nem

(5) Don Saan Kim

(6) Thang Tawi Cing

Pu Zom Lun’ Khanggui Gualhna

- 388


14

11

24-

12

21-

22-

13

12

23-

14

22-

24-

12

13

22-

13

23-

23-

(5) Cing Khan Vung Thuam Pian Thang (Kikkai)

(6) Khan Za Mung Cin Sian Cing (Kikkai)

(7) Nang Deih Paing

(7) Kai Khan Nang Lam San Cing (Suante)

(8) Khup Za Pau Dim Sian Zam (Malneu)

Pu Zom Lun’ Khanggui Gualhna

(4) Cin Khan Cing Zam Lian Pau (Henzom)

(6) Vung Sian Hau

(3) Cin Lian Thang Ning Suan Dim

(5) Ciin Ban Don

3. Mang Cin   3. Tun Za Thang 1. Khoi Man(Malneu) 2. Khup Cing(Malneu)  (1) (2) Awi Za Vung Niang Lian Ning Thang Khan Go (Malneu) (4) Mung Sian Suang

(7) Luan Huai Siam Vung

 (3) Thang Neng Lian

(2) Thang Mun Hang

(6) Awi Don Cing

(1) Cin Suan Lun

(5) Thang Suan Mung

(3) Kham Muan Sing

(4) Thang Khua Van

 8. Khup Za Pau Dim Sian Zam (Malneu)  (1) (2) Cing Lam Kim Thang Mun Khual

(2) Cin Za Thawn

(3) Kai Pian Thang

3. Tun Za Thang 1. Khoi Man(Malneu) 2. Khup Cing(Malneu)   7. Kai Khan Nang Lam San Cing (Suante)   Thang Sian Dong

5. Tuang Za Khup 1. Ma Kyi (Kawlte) 2. Zam Ngaih Cing  (1) Awi Ngaih Lian

- 389


22-

21-

13

12

11

14

23-

24-

3. Mang Cin Goih Za Awi (Malneu)   6. Ning Do Kham (Kawlte)  (1) (2) Nan Khan Nan Nwe (3) Nan Htwe

 7. Thang Za Gin Ning Sawm Ciin(Naulak)  (1) (2) Cin Do Suum Awi Do Man Zam Zen 1.Nial Nuam Lun Thang Sian Muang 2.Ning Do Man (Kikkai)  (1) (2) Gin Than Pau Thang Lam Tuang

(3) Langh Khan Pau

  Gin Sian Khai

(4) Thang Lam Khup Cing Lam Dim

(5) Ciin Deih Lun Cing En Man (Tualkong)

Pu Zom Lun’ Khanggui Gualhna

  Pau Sian Muang

- 390


10

(7) Thang Dal

- 391

(9) Thang Lian Cin

Pu Zom Lun’ Khanggui Gualhna

(6) Ning Lian Vung Hau Khan Pau (Gualnam)

(3) Song Za Vum

(5) Tuang Za Nang Zel Khawl Cing (Songput)

(8) Nang Za Cing Thangpi (Hatlangh)

(4) Tel Kho Lian Tuang Khan Man (Tawmging)

(2) Niiang Za Ciin Neng Khen Thang (Hatlangh)

(6) Lian Khan Mung Pau Ngaih Hau

(7) Vung Za Man Suan Za Lian (Hatzaw)

(4) Cin Khen Niang Mang Lian Thang (Sukte)

(5) Vum Za Ciin Pum Khan Mang (Hatlangh)

(3) Ciang Khan Zen On Za Pau (Gualnam)

(8) Pau Khawm Nuam

(2) Cing Lian Dim Pum Za Cin (Gualnam)

(7) Pau Lian Tung

(7) Go Za Mang

(4) Pau San Mang

 7. Thang Dal

(3) Ciin Don Man

(5) Lian Za Dong

(6) Niang Sian Zam

(5) Zen Khawm Kim

(2) Cing Sian Zam

(5) (6) Lian Ko Za Thang Gin Sian Kham

(4) Vung Za Don

(4) Cing Go

(3) Dim Sian Lun

(3) Pau Sian Lian

(2) Vum Lam Niang

4. On Langh Hau Cing (Gualnam)   5. Tuang Za Nang Zel Khawl Cing (Songput)  (1) (2) Langh Za Cin Sing Za Kam

1. Neek Thuam  4. On Langh Hau Cing (Gualnam)  (1) Thuam Cin Pau Nok Lian Vung (Gualnam)  (1) Langh Khan Thang Man Za Ciin (Songlam)  (1) Vung Za Hau

Pu On Langh’ suan leh khakte 20-

14

13

12

21 - 11

22-

23-

24-

13

12

21 - 11

22-

23-

(1) Langh Do Lian


Pu Tual Za Thang’ suan leh khakte

2011

10

(1) Thang Gin Khai

(2) Ciin Don Mang

1. Neek Thuam  5. Tual Za Thang Zel Za Ciin(Songput)  (1) (2) Niiang Do Cing Thuam Za Niang Dim Khan Mung Tun Za Dal

(Saizang khua Pa Tuang Do Kham hong puakna bang)

21-

12

13

22-

23-

(3) Kai En Suum

(3) Ning Khan Vung Suah Za Thang

(4) Mung Sian Sang

(4) Cing Za Dim Thio Zen Pau

(5) Cing En Hau

(5) Tual Za Cing Vum Khan Langh (Gualnam)

(6) Thuam Za Mung Do Ngaih Lun (Gualnam)  (6) Vung Tawi Kim

Pu Zom Lun’ Khanggui Gualhna

- 392


1910

9

1. Son Awn  2. Phung Gin Awi Zo (Songput)  (1) Niiang Lian Pum Kham (Gualnam) (1) Zo Za Dim Vial Kho Pau (Thawmte) (1) Cing Ngaih Niang Tual Lian Thang (Gualnam)

(2) Awn Za Kham Ning Za Cing (Sonput)  (2) Pum Za Ning Pau Za Thawng (Gualnam)

Pu Phung Gin’ suan leh khakte

20-

11

14

13

12

21-

22-

23-

24-

(5) Ngaih Kho Ning Awn Dal (Gualnam)

(6) Vungh Suan Thang Thuam Za Ciin (Munsuang)

(6) Luan Langh Vung Luan Vum (Gualnam)

(4) Ging Vei Cing Suan Pau (Gualnam)

(3) Son Za Khup Niang Kho Hau (Tawmging)

(5) Khup Za Dal Kim Khan Cing (Gualnam) (4) Vung Nah Lun

(3) (4) Lian Za Thang Gin Do Langh Zo Khan Zen Cing Khan Sian (Gualnam) (Tawmging)  (2) (3) Kham Kho Cin Vum Lian Mawng Khin Hla Yee(Kawlte)   Thang Sian Sang

(8) Ning Lian Niang Tual Cin Pau (Gualnam)

Pu Zom Lun’ Khanggui Gualhna

(7) Gin Do Nang Kai Do Lun (Hatlangh)

- 393


23-

22-

21-

20-

13

12

11

10

22-

21-

13

12

11

24 - 14

23-

2. Phung Gin Awi Zo (Songput)  2. Awn Za Kham Ning Za Cing (Songput)  4. Gin Do Langh Cing Khan Sian(Tawmging)  (1) (2) Kham Cin Pau Cing Man Lian Vung Kho Lian Lian Kho Thang (Gualnam) (Songput)  Langh Za Tuang

2. Awn Za Kham Ning Za Cing (Songput)  5. Khup Za Dal Kim Khan Cing(Gualnam)  (1) (2) Kham Than Tuang Cing Khan Nuam

(3) Kham Mun Mang

(3) Cing Khan Ciang

(4) Khai Khan Thang

(4) Thang Khan Khai

(5) Dim Sian Huai

(5) Kham Suan Mung

(6) Dim Suan Mang

(8) Lian En Vung

Pu Zom Lun’ Khanggui Gualhna

(7) Dal Deih Tung

- 394


21-

20-

23-

22-

21-

20-

12

11

10

13

12

11

10

13

22-

23-

(2) Gin Do Kham Cing Zam Dim (Sukte)  (2) Hau Zen Cin

2. Phung Gin Awi Zo  2. Awn Za Kham Ning Za Cing (Songput)   6. Vung Suan Thang Thuam Za Ciin(Munsuang)  (1) (2) Cing Hau Vung Go Lun Cing

2. Phung Gin Awi Zo  3. Son Za Khup Niang Kho Hau  (1) Zo Khan Cing Gin Do Pau (Gualnam) (1) Khup Khan Thawn

(4) Thang Ngaih Lian

(5) Pau Ngaih Tuang

(5) Ning Hau Vung

(6) Lian Suan Sawm

(6) Cing Khan Zam

 7. Gin Do Nang Kai Do Lun (Hatlang)  (1) (2) Kham Sian Khup Thang Sian Piang

(3) Pum Kho Niang Tual Za Mung

(4) Cing Man Lian

(3) Dim En Niang

(3) Ning Khan Cing

(4) Cing Lawh Kim

Pu Zom Lun’ Khanggui Gualhna

(3) Do Khan Khual

- 395


A Nihveina Tawmging Beh Laibu, 2008

396

KHENPI XIII HUHNA SUM NGAHNA Hih Tawmging Beh Khang Laibu A Nihna bawl nading huhna hong pia, Ks 10,000 leh a tungsiah teng a nuai-a bang ahi hi. ( sum phazah zui-in, A pan Z -a kigual ahi hi) No. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49.

Min Khua Tenna Sum (Ks) Pa Am Suan Mung + Mang Lian Cing .............................. Tonzang ........... Germany ............... 300,000 Tg. Go Khan Kap .............................................................. Tonzang ........... Germany ............... 300,000 Sia Kung Za Mung + Nu Thang Sian Cing ....................... Tedim ............... Kawlpi .................. 300,000 Rev Pau Khan Khai + Nu Niang Go Man ........................ Tauleng ............ Kawlpi .................. 300,000 Pa Thang Khan Mang + Nu Tuan Go Niang .................... Tonzang ........... Yangon ................. 300,000 Pa Tuan Lam Thang + Niang San Hau ............................. Tonzang ........... Germany ............... 300,000 Pa Dam Khan Pau + Nu Vung Khan Zam ....................... Tonzang ........... Kawlpi .................. 100,000 Pa Gin Khan Lian + Nu Ning Ngaih Vung ....................... Nahnuai ........... Yangon ................. 100,000 (Pa Gin Khen Pau) + Nu Langh Za Niang ....................... Haupi ............... Kawlpi .................. 100,000 Pa Go Suan Mung + Nu Dim Ciin Nuam .......................... Haupi ............... Kawlpi .................. 100,000 (Pa Kai Za Tuang) + Nu Nuam Khan Niang .................... Tonzang ........... Kawlpi .................. 100,000 Pa Kam Khan Thang + Nu Cing Lam Mang .................... Saizang ............ Kawlpi .................. 100,000 Pa Khai Za Cin + Nu Niang Za Vung ............................... Saizang ............ Kawlpi .................. 100,000 (Pa Kham Khan Nang) + Nu Vung Ngaih Lian ............... Tonzang ........... Kawlpi .................. 100,000 Pa Khup Za Dal + Nu Kim Khan Cing ............................. Saizang ............ Kawlpi .................. 100,000 Pa Langh Za En + Nu Vial Khua Niang ........................... Tonzang ........... Kawlpi .................. 100,000 Rev Dr Sian Za Lal + Nu Lam Za Cing ........................... Tedim ............... Yangon ................. 100,000 Pa Thang Khua Mung + Nu Nian Ngaih Mang ................ Sezang ............. Yangon ................. 100,000 Pa Thawng Do Khup + Nu Langh Khan Niang ............... Saizang ............ Kawlpi .................. 100,000 Pa Thawng Khan Dal + Nu Cing Awih Vung ................... Teklui ............... Kawlpi .................. 100,000 Pa Thawng Khua Zam + Nu Hau Theih Lun ................... Haupi ............... Kawlpi .................. 100,000 Pa Tuang Do Thang + Nu Tun Za Vung .......................... Saizang ............ Kawlpi .................. 100,000 (Pa Tun Kap Thang) + Nu Dim Don Cing ........................ Sezang ............. Kawlpi .................. 100,000 Pa Zam Khan Suan + Nu Thang Khan Niiang ................. Cikha ............... Kawlpi .................. 100,000 (Pa Cin Khen Nang) + Nu Zel Suan Ciin ......................... Haupi ............... Kawlpi .................... 50,000 Lia Cing Lam Lun (d/o Neng Suan Kham) ....................... Tedim ............... Yangon ................... 50,000 Pa Dal Za Kham + Nu Vung Don Niang .......................... Phaileeng ......... Kawlpi .................... 50,000 Sia Pau Khan Khual + Nu Man Cing ................................ Lingthuk ........... Yangon ................... 50,000 Rev Dr Pum Suan Mung + Nu Ciin Ngaih Vung .............. Tedim ............... Yangon ................... 50,000 Pa Thang Kap Khai + Nu Dim Ngaih Lian ...................... Tonzang ........... USA ....................... 50,000 Pa Thang Khan Dal + Nu Zam Don Niang ...................... Tonzang ........... USA ....................... 50,000 Pa Tun Khan Cin + Nu Langh Don Cing .......................... Sezang ............. Yangon ................... 50,000 Bo Vungh Khua Kam + Nu Mang Za Huai ...................... Mualkawi ......... Yangon ................... 50,000 Maj Vungh Suan Thang + Nu Thuam Za Ciin .................. Saizang ............ Yangon ................... 50,000 Pa Zam Deih Tung + Nu Niang Khan Man ...................... Singzung .......... Yangon ................... 50,000 Pa Do Than Tuang + Nu Man Khan Vung ....................... Tonzang ........... Yangon ................... 30,000 Pa Pum Lam Mang + Nu Man Khan Nuam ..................... Tonzang ........... Yangon ................... 20,000 Pa Cin Lam Tun (Hla Saw) + Nu Ciin Pum Cing ............. Haupi ............... Yangon ................... 10,000 (Pa Do Pau) + Nu Ciin Ngaih Zam ................................... Phaileng ........... Yangon ................... 10,000 (Pa En Khan Mung) + Nu Cing Khan Niang .................... Tonzang ........... Yangon ................... 10,000 Lia Cing Khawl Niang ....................................................... Cikha ............... Yangon ................... 10,000 Pa Gin Lian Thang + Nu Mu Mu Sann ............................. Tedim ............... Yangon ................... 10,000 Pa Hang Khan Dal + Nu Dim Ngaih Cing ....................... Tuitum .............. Yangon ................... 10,000 Pa Kham Lian Mung + Nu Cing Ngaih Lun ..................... Tonzang ........... Yangon ................... 10,000 Pa Kham Za Thawng + Nu Soe Soe ................................ Haupi ............... Yangon ................... 10,000 Pa Pau Hen Nang + Nu Cing Do Lun .............................. Teklui ............... Kawlpi .................... 10,000 (Pa Suan Za Kap) + Nu Zam Za Man .............................. Tonzang ........... Kawlpi .................... 10,000 Pa Thang Za Gin + Nu Luan Za Cing ............................... Tamu ................ Yangon ................... 10,000 Pa Zam Suan Pau + Nu Gin Suan Cing ............................ Tauleng ............ Yangon ................... 10,000

Siapi Kung Za Mung (Beh Laibu bawlna Sumkem)




Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.