OMZIEN NAAR ELKAAR:
SAMEN ETEN TEGEN EENZAAMHEID
mede [-] winter 2018
mede [-] w i n t e r
2 0 1 8
EEN LUISTEREND OOR We weten zoveel van elkaar tegenwoordig. Facebook vertelt u dat een verre nicht een dochtertje heeft gekregen. Via via hoort u dat de buurman van vroeger is overleden. Maar wat weten we nou écht van de mensen om ons heen? Willen we het weten? Vragen we door? Of blijft het bij een kaartje of appje met een troostende groet en een like op Facebook? Programmamaker Joris Linssen, onze columnist voor deze Mede, wil álles weten van zijn gasten. Hij vraagt door, voelt geen schroom. Sommige kijkers voelen zich daar ongemakkelijk bij. Joris niet, want hij weet: de meeste mensen willen heel graag hun verhaal delen. ‘Luister ernaar’, zegt hij. ‘Zonder oordeel.’ Met die insteek bereik je wat bijzonders, weet hij. De ander voelt zich gehoord, en daarmee draag je bij aan het levensgeluk van een ander. Voor Mede luisteren we al negentien edities lang naar uiteenlopende verhalen van mensen. Verhalen over vallen en opstaan, over impact willen maken voor een ander en wat dat met die ander doet. Soms zijn het aangrijpende verhalen, zoals het vluchtverhaal van de Afghaanse Mastoora Sultani op pagina 12. Of het inkijkje in de levens van kinderen met alcoholgerelateerde hersenschade op pagina 3. Soms zijn de verhalen opbeurend, zoals het vluchtelingenorkest op pagina 10. Al deze verhalen raken ons steeds weer, en u hopelijk ook. Wij blijven luisteren, ook in 2019. Doet u met ons mee?
Inhoud [dossier]
3
Elk jaar worden er 500 kinderen met alcoholgerelateerde schade (FAS) geboren. Door onwetendheid bij (toekomstige) ouders, zorgen hulpverleners. Het FAS-project probeert FAS wél op het netvlies te krijgen. [dossier]
12
In veel landen zijn vrouwen tweederangsburgers. Als ze als vluchteling in Nederland aankomen, maken ze kans op een beter leven. Stichting Femina helpt om oude denkbeelden los te laten en nieuwe te omarmen. [en verder]
8 10 17 18 19
Wij geven: Frederique en Robert-Jan van Zijtveld Fonds Fotoreportage: Orchestre Partout Column: Joris Linssen Mededelingen Samen eten tegen eenzaamheid
Fijne feestdagen en graag tot volgend jaar. Henriëtte Hulsebosch, directeur Kansfonds
Volg Ka n s fon ds o p Fa c e b o o k Volg Ka n s fon ds o p Twi t t e r Tekst & concept Sc h r ijf- Sc h r ijf, U t re c h t Ontwerp & vormgeving Abel D er k s Fotografie
me d e | v i j fd e j aargang | n u m m e r 1 9 | w i n t e r 2 0 1 8 m ede is het kwartaalblad van Kansfonds. Kansfonds werkt aan een samenleving waarin mensen omzien naar elkaar, zodat kwetsbare mensen niet buitengesloten raken. Jaarlijks steunt het fonds zo’n 500 projecten van betrokken mensen die zich daarvoor inzetten. Het werk van Kansfonds wordt mede mogelijk gemaakt door de bijdragen van particulieren, organisaties, de Nederlandse Loterij en de Nationale Postcode Loterij. Gratis abonnee van me d e worden? Of wilt u zich juist uitschrijven? Stuur een e-mail met uw naam en adres naar mede@kansfonds.nl.
Ma r tijn va n de Gr i e n d t Alla rd de W itte
Stijn G h ijs en Illustratie Els D ec kers Drukwerk Altijddr u k wer k
DOSSIER
Oog DOSSIER
voor FAS
JoĂŤlla is poeslief wanneer de dingen gaan zoals ze wil. Haar ogen zijn groot en helderblauw. Ze bekijken de wereld stralend, vol enthousiasme en levenslust. Maar als ze haar zin niet krijgt, branden diezelfde ogen met een ijskoud vuur. Dan vliegt de tv door de kamer of moet de tussendeur vervangen worden. (Fragment uit het boek FAS-kinderen, geboren met alcoholschade) kwa r t a a l bl a d va n K a n s fo n d s
[ 3]
DOSSIER
Als Isiah niet lekker in zijn vel zit, is het hem soms allemaal even teveel. Dan komt alles naar boven: zijn vader die hij niet kent, zijn moeder die er bijna nooit is, zijn broertjes die hij bijna nooit ziet, zijn oma die is overleden. Op die momenten verandert het timide jongetje. Hij gooit en smijt met alles wat hij te pakken krijgt. Zijn tante laat hem zijn gang gaan, de storm moet eerst uitrazen. Daarna neemt ze hem bij zich, houdt ze hem vast en laat ze hem diep ademhalen. In en uit, in en uit. Net zolang tot er van de storm niets anders rest dan tranen. [ 4]
k w a r t aalblad van Ka nsfo nd s
(Fragment uit het boek FAS-kinderen, geboren met alcoholschade)
DOSSIER
Elke avond wakker liggen van de hoeveelheid prikkels die je op school en thuis voor de kiezen krijgt. Je gefrustreerd voelen, omdat iedereen continu meer van je vraagt dan je aankunt. Anderen pijn doen, terwijl je het niet zo bedoelde. Driftbuien waar geen einde aan lijkt te komen. Dat is in een notendop het leven van een kind met het Foetaal Alcohol Syndroom (FAS). Blijvende schade FAS kan ontstaan als een moeder tijdens haar zwangerschap alcohol drinkt. Het is onbekend hoeveel glazen tot FAS leiden. Wel duidelijk is dat elke alcoholconsumptie schade kan toebrengen aan de foetus. En dat FAS niet alleen maar voorkomt bij excessieve drinkers. In Nederland worden naar schatting vijfhonderd kinderen per jaar geboren met FAS en nog eens duizenden met alcoholgerelateerde schade (FASD). ‘De schade is blijvend’, zegt Allard de Witte, initiatiefnemer van het FAS-project. ‘Sommige kinderen zijn mentaal en fysiek zo beschadigd dat anderen meteen zien dat ze wat hebben. Maar er zijn ook kinderen met FAS aan wie je amper iets ziet. Niet aan het uiterlijk en ook niet aan hun gedrag. Want FAS-kinderen zijn verbaal sterk en meester in het kopiëren van gedrag van anderen.’
Onder de aandacht Het FAS-project probeert FAS hoger op de agenda te krijgen. Zowel bij (toekomstige) ouders, als bij zorg- en hulpverleners. Dat doet het door de levens van kinderen met FAS en hun omgeving in beeld te brengen. Er is een website: fasproject.nl, en daarnaast zijn er boeken, films, exposities, lezingen en e-learnings.
‘Er bestaat niet één gebruiksaanwijzing voor alle kinderen met FAS. Elk kind is weer anders’
Maatjes Naast de voorlichting aan ouders en hulpverleners, helpt het FASproject ook FAS-kinderen en hun omgeving. Met verschillende activiteiten geeft het project ze inzicht in wat ze kunnen. ‘Er bestaat niet één gebruiksaanwijzing voor alle kinderen met FAS. Elk kind is weer anders. Al hebben alle kinderen wel veel baat bij structuur en een-op-een-aandacht door een vaste persoon’, zegt Allard. Daarom koppelt het FAS-project de kinderen aan een maatje, meestal een student van een sociale opleiding. Het maatjesproject wordt gesteund door Kansfonds. Spelenderwijs brengen ze in kaart wat het kind leuk vindt, nodig heeft en aankan. Dat is nuttig voor het kind zelf, en helpt (pleeg)ouders en school op weg. ‘En doordat het maatje de kennis over FAS mee terugneemt naar zijn opleiding, leren toekomstige hulpverleners ook meer over FAS. Deze hulpverleners kunnen voorkomen dat toekomstige moeders alcohol drinken tijdens hun zwangerschap. Zodat FAS wordt uitgebannen.’
Kinderen met FAS zijn moeilijk voor hun omgeving: hun (pleeg) ouders, (pleeg)broertjes en -zusjes, en docenten. Ze zijn doorgaans naïef en impulsief, maar hebben ook weinig eigenwaarde en een beperkt ontwikkeld geweten. Ze overtreden regels, omdat ze het concept regels niet begrijpen, en overzien de gevolgen van hun gedrag niet. Allard: ‘Daardoor raken FAS-kinderen snel in de problemen. Ze komen bijvoorbeeld gemakkelijk in contact met mensen met verkeerde bedoelingen.’
Die aandacht is volgens Allard hard nodig. ‘Nog elk jaar worden er kinderen met alcoholgerelateerde schade geboren. Je zou denken dat iedereen inmiddels wel weet dat alcohol en zwangerschap niet samengaan, maar dat is toch niet het geval. Zelfs op het niveau van zorg- en hulpverleners is er soms nog onwetendheid. Wij proberen FAS wél op het netvlies te krijgen.’
kwa r t a a l bl a d va n K a n s fo n d s
[ 5]
DOSSIER
‘Ik heb Damian echt moeten leren lezen’ ‘Ik ben sinds twee jaar maatje van Damian, een jongetje van zeven met FAS. Damian woont in een pleeggezin, omdat zijn biologische moeder niet voor hem kan zorgen. Kinderen met FAS hebben veel aandacht nodig. Damians pleegmoeder heeft nog een pleegkind en moet haar aandacht dus over twee kinderen verdelen. Als maatje heb ik even alle tijd voor hem alleen.’
‘Hoe langer we elkaar kennen, hoe meer ik van hem terugkrijg’ Nabijheid ‘Meestal zien Damian en ik elkaar één keer per week, dan spelen we met elkaar. Ik heb hem echt moeten leren lezen. Damians gedrag komt vaak niet overeen met wat hij voelt. Lacht hij hard, dan kan dat betekenen dat hij overprikkeld is. Maar hij lacht precies zo als hij plezier heeft. Soms gedraagt hij zich ook jonger dan hij is. Het ene moment zit hij lekker te tellen zoals zevenjarigen dat doen. En het volgende moment zoekt hij mijn nabijheid, bijna als een baby.’ Wat kan hij? ‘Als maatje doe ik samen met Damian mee aan verschillende projecten. Film van je leven, waarmee hij een inkijkje in zijn leven geeft. Het wensproject, waarbij hij een middagje meeging met de vuilniswagen – hij is gek op vuilniswagens. En binnenkort gaan we een vriendenboekje maken. Damian beleeft veel plezier aan die activiteiten, al vindt hij het vaak ook spannend. Daarom kijk ik met zijn pleegmoeder steeds goed naar wat hij aankan.’
[ 6]]
wa taalblad van van Ka Kan s fo nds kkw a rrtaalblad nsfo nd s
Echte maatjes ‘Damian en ik zijn inmiddels echte maatjes geworden: we hebben het heel gezellig met elkaar. Hoe langer we elkaar kennen, hoe meer ik van hem terugkrijg. In het begin liet hij nog niet het achterste van zijn tong zien, maar hij vertrouwt me steeds meer. Laatst zei hij zelfs tegen me dat hij me zo lief vindt. Dat voelde heel bijzonder. Ik ben tijdelijk gestopt als maatje, zodat ik meer tijd aan mijn studie kon besteden. Maar ik heb me weer aangemeld. Ik kan Damian en het project toch niet loslaten.’ Ying-Lien Tang (23), maatje bij het FAS-project
[kans]
Meer weten over hoe het is om te leven met FAS? Bekijk dan de levens van Mila, Isiah, Jasmijn, Lorenzo en Marcella op www.fasproject.nl. Het FAS-project is een initiatief van Stichting Het Witte Bos. We danken hen hartelijk voor de fragmenten en foto’s van de kinderen.
DOSSIER
Mila is ongeremd spontaan, leergierig en bijna altijd vrolijk. Alles wat ze onderneemt, doet ze vol enthousiasme. Grenzen en mate zijn haar onbekend. Daarom wordt het haar soms allemaal wat te veel. En woedt er een wilde storm in Mila’s hoofd. Je kunt haar dan het beste aaien en kriebelen. Ze kromt haar tengere ruggetje, net als een poesje. Tot de storm is uitgeraasd. En dan begint ze opnieuw. (Fragment uit het boek FAS-kinderen, geboren met alcoholschade)
kwa r t a a l bl a d va n K a n s fo n d s
[ 7]
Wij geven Onze steun aan kansrijke projecten voor kwetsbare mensen is alleen mogelijk dankzij hulp van medestanders. Mensen die tijd, ideeĂŤn of geld geven om de wereld mooier te maken. Waarom geven zij aan Kansfonds? Deze keer: Evert van Zijtveld. Hij richtte binnen Kansfonds een fonds op naam op: het Frederique en Robert-Jan van Zijtveld Fonds. Ter nagedachtenis aan zijn dochter en zoon, die omkwamen bij de MH17-ramp in 2014. Het fonds helpt kwetsbare kinderen tussen zes en achttien jaar hun talenten te ontplooien.
[ 8]
k wa r taalblad van Kan s fo nds
‘Ik weet zeker dat ze dit een heel mooie bestemming hadden gevonden’ Hoe geef je het leven weer zin, als je een groot verlies meemaakt? Evert van Zijtveld verloor zijn dochter Frederique en zoon Robert-Jan bij de MH17-ramp in 2014. Ze waren samen met hun grootouders op weg naar Borneo. Om zijn kinderen te herdenken, richtte hij het Frederique en Robert-Jan van Zijtveld Fonds op. Op 17 juli 2014 nam Evert van Zijtveld nietsvermoedend afscheid van Frederique (19) en Robert-Jan (18). Zijn kinderen waren in de bloei van hun leven. Frederique had net haar vwo-diploma op zak en was aangenomen voor de studie biomedische wetenschappen. Ze hoopte nog ingeloot te worden voor de studie geneeskunde. Want sinds haar vrijwilligerswerk in Polen was het haar droom om kinderarts te worden. Robert-Jan, net over naar 6 vwo, wilde officier worden om zich in te zetten voor anderen. De reis naar Borneo was een cadeau van hun grootouders, omdat ze het zo goed deden op school.
Mooie bestemming In het fonds stortten Evert en zijn vrouw onder andere de gift die ze hun kinderen deden op hun achttiende verjaardag. Ook het geld dat Frederique en Robert-Jan verdienden met hun bijbanen in de supermarkt, ging naar het fonds. ‘Ik weet zeker dat ze dit een heel mooie bestemming hadden gevonden’, zegt Evert. Ook anderen kunnen een donatie doen in het fonds. ‘Graag zelfs’, zegt hij. ‘Ter herinnering aan Frederique en Robert-Jan, en voor de kwetsbare kinderen die met een beetje hulp een mooie toekomst in het verschiet hebben.’
Talenten ontplooien Vier levens eindigden abrupt door een oorlog die niet eens de hunne was. ‘Als achterblijvers moet je het leven dan weer zien op te pakken’, vertelt Evert van Zijtveld. ‘Maar hoe doe je dat? Onze kinderen stonden altijd klaar voor iedereen. Hoe zij in het leven stonden, heeft ons geïnspireerd om verder te gaan, op een positieve manier. Een fonds op hun naam bekrachtigt dat.’ Het Frederique en Robert-Jan van Zijtveld Fonds is een stimuleringsfonds voor kwetsbare kinderen tussen de zes en achttien jaar. Het fonds zet zich in om hun basis versterken, zodat zij hun talenten kunnen ontplooien. ‘Dat geeft een grotere kans op geluk en zelfstandigheid’, zegt Evert.
‘Onze kinderen stonden altijd klaar voor iedereen. Hoe zij in het leven stonden, heeft ons geïnspireerd om verder te gaan, op een positieve manier. Een fonds op naam bekrachtigt dat.’
Schenken aan het Frederique en Robert-Jan van Zijtveld Fonds kan via www.kansfonds.nl/vanzijtveldfonds
kwa r t a a l bl a d va n K a n s fo n d s
[ 9]
[ 10]
k wa r taalblad van Kan s fonds
EVEN DE DAGELIJKSE
SORES VERGETEN
WAT: Orchestre Partout WAAR: Heerhugowaard en Amsterdam
Gitaar, piano, ud of saz. Welke instrumenten ze ook bespelen, álle vluchtelingen die muziek willen maken, zijn welkom bij Orchestre Partout. Elke week repeteren zo’n vijfentwintig vluchtelingen met professionele muzikanten in asielzoekerscentra in Heerhugowaard en Amsterdam. En vanaf 2019 ook in Dronten. ‘Nu hebben ze iets leuks te doen tijdens het lange wachten op een verblijfsvergunning’, vertelt Ted van Leeuwen, oprichter en muzikaal leider van Orchestre Partout. Hij startte het orkest omdat hij van wereldmuziek houdt en nieuwsgierig was naar het verborgen talent in de asielzoekerscentra.
Het orkest bestaat uit een mengelmoes van nationaliteiten: Iraniërs, Syriërs, Oeigoeren en Koerden. ‘Het maakt niet uit welke taal je spreekt, in muziek ben je gelijk’, zegt Ted. De muzikanten zingen in hun eigen taal, en dat trekt veel bezoekers. Zo komen er vaak andere vluchtelingen luisteren bij de repetities. En ook de optredens van Orchestre Partout op braderieën en festivals door heel Nederland worden druk bezocht. Maar optreden is niet het belangrijkste, stelt Ted. ‘Dankzij het orkest kunnen de muzikanten hun dagelijkse sores even vergeten.’
kwa r t a a l bl a d va n K a n s fo n d s
[ 11]
[ 12]
k w a rt aalblad van K a nsfond s
DOSSIER
Asiel voor de geest Vrouwen zijn in veel landen tweederangsburgers. Overgeleverd aan de grillen en het geweld van mannen. Als zij als vluchteling naar Nederland komen, krijgen zij de kans op een beter leven – voor zichzelf en hun kinderen. Maar daarvoor moeten ze eerst oude denkbeelden loslaten en nieuwe omarmen. Mastoora Sultani richtte hiervoor de stichting Femina op. Haar eigen achtergrond als vluchteling bepaalt haar koers. ‘Vrouwen zijn gelijkwaardig aan mannen. En moeten kunnen beslissen over hun eigen leven. Met die overtuiging ben ik opgevoed. Dankzij mijn ruimdenkende ouders had ik in Afghanistan een jeugd vol liefde en vrijheid. Maar toen kwamen de jihadisten aan de macht. Als je als vrouw geen hoofddoek droeg, kon je zó opgepakt worden. En was je als pubermeisje ongehuwd? Dan mocht een jihadist je als echtgenote claimen.’ Oprukkend fundamentalisme ‘Om zo’n claim te voorkomen, huwelijkten mijn ouders mij op mijn achttiende uit. Helaas geloofde mijn echtgenoot dat een goede man zijn vrouw moest corrigeren als zij zich onafhankelijk gedroeg. Hij begon me al binnen een maand te slaan. Toch stopte ik de relatie niet. Ondanks de mishandeling, ondanks de seks die ik niet wilde. Een scheiding zou de goede naam van mijn vader besmeuren. En ik hield zielsveel van mijn vader. Waar mogelijk voer ik mijn eigen koers. Ik rondde een opleiding meteorologie af, vond werk en bleef zeggen wat ik dacht, binnen en buiten mijn huwelijk. Zo sprak ik mij openlijk uit tegen de verplichting een hoofddoek te dragen. De autoriteiten waren woest en gaven ons gezin 24 uur om Kabul te verlaten. Ook in de regio rukte het fundamentalisme op, dus vluchtten we verder. Per auto, per boot en soms 24 uur achter elkaar te voet, zonder te slapen, met vijf kleine kinderen. Peperdure smokkelaars begeleidden ons via Moskou naar Noord-Europa. Zo kwamen we in Nederland.’
De weg wijzen ‘We vroegen in 2001 asiel aan en belandden in een asielzoekerscentrum. De opvang was goed, het land veilig en mijn kinderen hadden plezier op school. Ik praatte veel met andere gevluchte vrouwen. De activiste in mij raadde hun aan geen huiselijk geweld en discriminatie te accepteren. Maar ondertussen werd mijn eigen man steeds gewelddadiger. De huisarts, de maatschappelijk werker: ze adviseerden me aangifte te doen en te scheiden. Maar deze stap was te groot.
‘Het helpt als iemand uit eenzelfde cultuur je de juiste weg wijst, besefte ik’ Tot ik met mijn zus sprak, die al eerder naar Nederland was gevlucht. Zij benadrukte dat een man zijn vrouw in Nederland niet tegen mag houden of mag doden. Met haar steun durfde ik de stap toch te zetten. Het helpt als iemand uit eenzelfde cultuur je de juiste weg wijst, besefte ik. En ik besloot dat ik andere gevluchte vrouwen diezelfde hulp zou bieden.
kwa r t a a l bl a d va n K a n s fo n d s
[ 13]
DOSSIER
Dat doe ik sinds 2016 met mijn stichting Femina. Kort gezegd motiveer ik gevluchte vrouwen om te integreren in Nederland. Zéker degenen die het vanzelfsprekend vinden dat vrouwen minder rechten hebben dan mannen, dat meisjes besneden worden en dat echtgenoten slaan. Ik laat hun zien dat er een alternatief is. Dat niet alleen hun lichaam hier asiel krijgt, maar ook hun geest – als zij tenminste de vrijheid grijpen die Nederland biedt. Ook haalt de stichting vluchtelinggezinnen over om hulpverlening te accepteren. Zo voorkomen we dat hun problemen zich opbouwen en tot ontploffing komen, bijvoorbeeld in de vorm van geradicaliseerde kinderen.’
‘Ik laat hen zien dat er een alternatief is. Dat niet alleen hun lichaam hier asiel krijgt, maar ook hun geest’ Controle over eigen leven ‘Ik wil nog zoveel meer doen met Femina. Maar daar heb ik wel versterking bij nodig. Ik ben hard op zoek naar iemand die de Nederlandse politiek en fondsen kent en kan helpen in het management. Hopelijk kunnen we onze activiteiten in Groningen, Friesland en Drenthe dan uitbreiden naar heel Nederland. Time-out-huizen opzetten om mishandelde, gevluchte vrouwen de rust en kracht te bieden om de controle over hun eigen leven te nemen. En veel meer vluchtelingvrouwen aan het werk helpen. Nu lukt het slechts twee procent een baan te krijgen. Dat is zonde. Voor alle vrouwen die hun kwaliteiten willen inzetten. En voor Nederland, dat hun enorme toewijding misloopt.’
[ 14]
k w a rt aalblad van K a nsfond s
[kans]
Meer weten over het gebrek aan vrouwenrechten? De expositie Vrouwenrechten op een voetstuk vraagt aandacht voor het gebrek aan vrouwenrechten in Oeganda. Fotografe Suzanne Mateboer benadrukt met haar foto’s hoe sterk, slim en mooi Oegandese vrouwen zijn. De expositie is van 23 februari tot en met 16 maart 2019 te bekijken in het stadhuis van Den Haag.
DOSSIER
‘Ik leerde anders denken’ ‘Ik kom uit Syrië, waar ik Sociaal Werk studeerde, tot ik op mijn negentiende moeder werd. Ik wilde mijn zoon alle aandacht geven; dat lukte niet met een studie. Ik voedde hem op tot iemand met een sterk gevoel voor rechtvaardigheid. Te sterk voor zijn veiligheid, misschien. Als tiener verzette hij zich tegen het regime van president Assad. Dat bracht hem in de problemen: hij moest vluchten. Via Griekenland kwam hij terecht in Nederland. Drie jaar geleden kwamen we hem achterna: zijn vader, zijn broertje, zijn twee zusjes en ik. Het leven in Syrië was onmogelijk geworden. We hadden geen huis meer, werk was er niet, overal was gevaar.’ Anders denken ‘In Nederland kregen we al snel een flat. En na een maand zelfs een eigen huisje in Drachten. Ook ontving ik een brief van de gemeente: ik moest in Winsum acht bijeenkomsten volgen bij In Holland staat een huis, een project van Femina. Tijdens die groepssessies – en de maandelijkse bijeenkomsten daarna – leerde ik veel over Nederland. Van hoe het gezondheidssysteem werkt tot ieders
rechten en plichten in dit land. Ik leerde ook anders te denken. Bijvoorbeeld over homoseksualiteit. In Syrië is dat strafbaar. Maar door Femina begreep ik dat het geen misdaad is. En dat homo’s evenveel recht hebben op veiligheid als iedereen. Ik respecteer dat nu. Ik respecteer hen.’ Anderen helpen ‘Al sinds ik in Nederland ben, wil ik iets dóén, mij nuttig maken, anderen helpen. Ik wist alleen niet hoe. Femina wees mij onder meer op de werkcoaches bij de gemeente en stimuleert me om binnenkort een opleiding te volgen. Ook ben ik na een cursus van anderhalve maand Zuster van Femina geworden. Die cursus heb ik net af. Ik kijk er erg naar uit om als Zuster medevluchtelingen te helpen. Bijvoorbeeld als iemand staatloos is en een regeling wil gebruiken voor staatlozen. Ik help zo iemand dan de juiste ambtenaar te vinden. Daardoor kan hij hier sneller een goed leven opbouwen.’ Eva Masoud (40)
Femina in 4 projecten In het project In Holland staat een Huis, gesteund door Kansfonds, komen groepen vluchtelingvrouwen achtmaal samen. De betrokken gemeenten verplichten de vrouwen om deel te nemen. Alle bijeenkomsten tellen maximaal vijftien deelnemers, zijn in het Nederlands, gebruiken (vrijwillige) tolken en hebben een thema, bijvoorbeeld ‘huiselijk geweld’, ‘opvoeding’ en ‘anticonceptie’. Deelnemers geven hun kijk op zo’n thema en Femina deelt het Nederlandse perspectief. De vrouwen leren zo culturele verschillen te accepteren en toch een groepsgevoel te houden; een essentiële vaardigheid voor integratie.
Een tweede Femina-project, In Holland, bestaat uit tien maandelijkse themagesprekken. Anders dan bij In Holland Staat Een Huis is deelname niet verplicht door de gemeente. Voor vrouwen die een kwestie liever individueel bespreken, is er het Sociale Spreekuur. Voor een vierde project leidt Femina vrouwen uit In Holland op tot ‘Zusters’. Heeft een vluchteling een vraagstuk waar de gemeente of Femina bij kan ondersteunen? Dan helpt een Zuster hem of haar naar de juiste persoon. Zo’n brugfunctie ligt in het land van herkomst van Zusters bijna altijd bij mannen. Lees meer over de projecten van Stichting Femina op www.stichtingfemina.nl
Kans
63
Je hebt het recht ... om mensen veilig te laten wennen aan het arbeidsproces Overal liggen kansen om kwetsbaren weer onderdeel te laten zijn van de samenleving. Je moet ze soms alleen even zien. Met de campagne ‘Je hebt het recht …’ maakt Kansfonds die kansen zichtbaar en concreet. In Mede en op de site.
DE KANS
DE IMPACT
Provincie: Noord-Brabant Tijdsduur: paar uur per week Type kans: doen
‘Drie jaar geleden kampte ik met een ernstige angststoornis. Mijn ouders kenden Motorcycle Support Nederland al en dachten dat ik hiermee uit mijn isolement kon komen. Helaas dacht de gemeente daar anders over. Ze vonden dat ik gewoon naar school kon blijven gaan. Daardoor raakte ik verder in de put en uiteindelijk kwam ik de deur helemaal niet meer uit. Gelukkig kreeg ik twee jaar geleden alsnog toestemming om te starten bij het project. Van mijn begintijd hier weet ik amper nog wat, en eigenlijk denk ik er liever niet aan terug – ik voelde me zo slecht. Maar met hulp van de vrijwilligers, zoals Frank, wist ik door te zetten en nu voel ik me veel beter. Ik werk elke woensdagochtend op de werkplaats in Goirle. Het liefst sleutel ik aan fietsen. Ook spreek ik dan mijn jobcoach Angela. Daarnaast doe ik twee dagen per week vrijwilligerswerk voor Amarant, een zorginstelling voor mensen met een verstandelijke beperking en/of autisme. Dat doe ik met veel plezier. Ik doe en durf steeds meer. Ik ga zelfs op vakantie en dagjes weg, net als mijn leeftijdgenoten. Het klinkt zo vanzelfsprekend, maar dat is het voor mij niet. Ik ben van heel ver gekomen. Dat ik er nu zo bij zit, heb ik helemaal te danken aan Motorcycle Support Nederland.’
Werken is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Sommige mensen kunnen, bijvoorbeeld door een beperking, maar moeilijk hun draai vinden op de arbeidsmarkt. Zij verdienen een steuntje in de rug en een veilige plek om te wennen aan het arbeidsproces. Zo ook Yannick Marinus. Hij kampt met een angststoornis, maar dankzij de hulp van vrijwilligers als Frank Lodewikus durft hij steeds meer te ondernemen. Ook jij hebt het recht een belangrijk persoon te worden in het leven van een ander. Door net als Frank vrijwilliger te worden bij Stichting Motorcycle Support Nederland, een leer-werkplek waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt begeleid worden naar een betaalde baan. Van schooluitvaller tot verstandelijk beperkte: iedereen is welkom bij deze stichting.
Yannick Marinus (22), assistent-monteur bij Motorcycle Support Nederland [ 16]
k wa r taalblad van Kan s fonds
Ook zin om een kans te pakken? Kijk dan op kansfonds.nl/kansen
COLUMN
Luister zonder oordeel Toen ik acht jaar was, hoorde ik op een dag gekke geluiden in de garage. Ik ging kijken en trof een onverzorgde man met een lange baard. Hij stelde zich voor als een oude kennis van mijn ouders, en vertelde dat hij net twee jaar met een huifkar door de wereld was getrokken. Uren praatte ik met hem over zijn avonturen. Daar, in die garage, is mijn liefde voor verhalen ontstaan. Later, als presentator van het tv-programma Taxi, hoorde ik nog veel meer verhalen. Ik reed mensen naar hun bestemming en voerde ondertussen gesprekken met hen. Een verborgen camera draaide mee. In het begin dacht ik nog weleens als een oude dame in een dertienin-een-dozijn-jas instapte: zo iemand heb ik al in de taxi gehad. Totdat ik met haar in gesprek ging. Door Taxi ontdekte ik dat íedereen een verhaal heeft. Het enige wat je hoeft te doen, is luisteren. Tenenkrommend Als programmamaker wil ik alles weten van de mensen die ik interview. Ik hang aan hun lippen. Het is bijna als bij een verliefdheid. Dan wil je ook alles van iemand weten. Sommige kijkers vinden dat op het randje. Zo sprak ik voor het tv-programma Hello Goodbye op Schiphol een man die ging emigreren nadat zijn vrouw zelfmoord had gepleegd. Een radiomaker vond mijn vragen over hoe dat was geweest, tenenkrommend. Terwijl die man zelf ons gesprek heel bevrijdend vond. Hij ging juist emigreren, omdat niemand in zijn omgeving bereid was om te luisteren. Dan maar ergens wonen waar niemand mijn verhaal kent, dacht hij. Impact De lessen die ik dankzij mijn werk heb geleerd, probeer ik door te geven. Je hoeft geen grootse dingen te doen om de wereld een beetje beter te maken. Ook de kleine dingen hebben impact, zoals luisteren naar iemand die jou zijn verhaal wil vertellen. Door echt te luisteren, zonder een oordeel te vellen of je het verdriet toe te eigenen, laat je de ander voelen dat hij of zij ertoe doet. En dat is een basisvoorwaarde voor geluk. Dus vraag die kennis van wie de echtgenoot is overleden, hoe het met haar gaat. Doe een boodschapje voor de oudere buurman die niet zo mobiel is. Je geeft de ander een goed gevoel én je hoort de mooiste verhalen.
Programmamaker, regisseur en zanger Joris Linssen (52) is bekend van de tv-programma’s Taxi en Hello Goodbye. Met zijn band Joris Linssen & Caramba trekt hij langs Nederlandse theaters, festivals en kroegen. De rode draad in zijn werk: echte verhalen van echte mensen.
Van aalmoes tot ziekenbezoek Het ‘katholiek sociaal denken’ is de bril waarmee Kansfonds naar de samenleving kijkt. Het is een manier van denken – maar vooral van doen – om problemen in de maatschappij vanuit menselijk perspectief op te lossen. Respectvol, vanuit de gemeenschap, en uitgaande van mogelijkheden in plaats van beperkingen. In deze column komen mensen aan het woord die dit gedachtegoed in praktijk brengen.
kwa r t a a l bl a d va n K a n s fo n d s
[ 17]
mede [delingen] [doen] Wat de pot schaft
Eten om eenzaamheid tegen te gaan. Stichting Resto VanHarte tovert ĂŠĂŠn a twee avonden per week een school of buurthuis om tot een gezellig buurtrestaurant. Een professionele kok bereidt gezonde en betaalbare driegangendiners. Gasten eten wat de pot schaft: verse groenten, vegetarische gerechten, halal vlees en vaak is er ook vis. Tussen de gangen door genieten ze van muziek en optredens. Mee-eten? Reserveer via reserveren.restovanharte.nl/agenda
[kijken] Zonder ouders
Jaren moeten wachten op een definitieve verblijfsvergunning, zonder hulp van je ouders. De documentaire Onderkomen verhaalt over drie Afghaanse jongens die als minderjarige zonder ouders naar Nederland vluchtten. Een groepje gepensioneerde Maastrichtenaren trekt zich het lot van de jongens aan. Onderkomen is te zien op 2Doc: www.2doc.nl/documentaires/series/2doc/2018/september/onderkomen
[delen]
Gezonder en gelukkiger
Nederland gelukkiger en gezonder maken. Dat heeft de Nederlandse Loterij voor ogen met de Nederlandse Sport in Beweging Prijs voor sportbonden en maatschappelijke projecten. Het initiatief dat gezondheid of sociale contacten het meest bevordert, wint 50.000 euro en een bronzen beeldje. Dit jaar viel Stichting Oud Geleerd Jong Gedaan in de prijzen. Volgend jaar kans maken? Inschrijven kan tot 1 maart 2019 via www.nederlandseloterij.nl/in-beweging-prijs
[ 18]
k wa r taalblad van Kan s fonds
mede [mens] SCHERP HOUDEN ‘Je kunt wel zeggen dat eenzaamheid een groeiend probleem is in Boksum. Er wonen hier veel ouderen, en die komen niet meer zo makkelijk de deur uit. Ze moeten bijvoorbeeld zorgen voor een zieke partner of zijn slecht ter been. Twee jaar geleden wilden we vanuit het dorpshuis iets doen voor deze ouderen. Het is zo belangrijk om in contact te blijven met de mensen om je heen. Dat je elkaar ziet en spreekt. Meer van elkaar weet dan alleen in welke straat de ander woont. Inmiddels drinken elke dinsdagochtend ruim twintig ouderen hier samen een bakkie koffie. Dan praten ze bij, en daarna kunnen ze in de zaal gymnastiek doen als ze zin hebben. Soms lunchen we na afloop nog met elkaar, zoals vandaag. Ook hebben we weleens een cursus valpreventie geregeld. Ja, we houden ze scherp. Voor de deelnemers is de dinsdag inmiddels heilig. Velen balen als een stekker dat we tijdens vakanties dicht zijn. Ik merk ook dat de deelnemers steeds meer naar elkaar om gaan zien. Het valt ze op als iemand er niet is. Dan vragen ze me of ze iets voor hem of haar kunnen doen. Dat vind ik een goed teken. Volgend jaar willen we vaker met elkaar lunchen na de gymnastiek. Dit jaar aten we vier keer samen, volgend jaar hopelijk acht keer. Ons doel is dat de deelnemers uiteindelijk zelf de lunch klaarmaken. Samen aardappels schillen, vlees braden, salade maken. Dat zal het onderlinge contact nog beter maken. Al vinden ze het stiekem ook wel fijn, hoor, dat alles nu voor ze geregeld wordt.’ Hennie Annema (63), contactpersoon Projecten in Dorpshuis It String
SAMEN ETEN TEGEN EENZAAMHEID Het Friese dorpje Boksum telt slechts vierhonderd inwoners. Klinkt overzichtelijk, maar toch is er door de vergrijzing behoorlijk wat eenzaamheid. In het dorpshuis kunnen ouderen daarom elke dinsdag terecht voor koffie, gymnastiek en af en toe een lunch.
HUISMUS ‘Nu ik ouder word, kom ik minder vaak buiten. Dat komt ook omdat ik slecht ter been ben. Gelukkig heb ik mijn man Sierd en mijn vijf kinderen in de buurt. Al is Sierd veel buiten de deur, omdat hij een stuk mobieler is dan ik. En mijn kinderen werken allemaal, dus die zie ik niet zoveel. Maar ondanks dat ik veel thuis zit, vermaak ik me wel. Op deze leeftijd word je ook gewoon wat meer een huismus. Toch ben ik wel heel blij dat ik elke dinsdag naar het dorpshuis kan. Zonder die ochtend zou ik eenzaam worden. Het dorpshuis is de plek om een praatje te maken met andere mensen. De meesten komen ook uit Boksum, sommigen uit een dorp verderop. Zo hoor ik elke dinsdag weer nieuwe verhalen. Ik ga altijd samen met mijn man, al twee jaar lang. Inmiddels kennen we de anderen goed en zijn we allemaal vrienden van elkaar geworden. Als ik de koffie op heb, doe ik mee met de gymles. Mijn man heeft daar nooit zin in, maar ik vind het leuk – ook al kan ik niet alle oefeningen even goed meedoen. Na de gym lunchen we soms met de groep. Meestal een broodje, maar vandaag eten we warm. Extra feestelijk, omdat het bijna kerst is. Ze zorgen goed voor ons hier in het dorpshuis. Ik zou die dinsdag nooit meer willen missen.’ Willy Bottinga (76), kletst elke dinsdag bij in het dorpshuis
kwa r t a a l bl a d va n K a n s fo n d s
[ 19]
‘Het is zo fijn om elke dinsdag onder de mensen te zijn. Ik zou dat nooit meer willen missen.’ Willy Bottinga (76 jaar) drinkt elke week een bakkie koffie in het dorpshuis in Boksum. z i e pa gi na
[19]
OMZIEN NAAR ELKAAR:
SAMEN ETEN TEGEN EENZAAMHEID
mede [-] winter 2018