LEKKER RAVOTTUH SAMEN DE SCHOUDERS ERONDER COLUMN SATCHA MADURO MEER DAN EEN OPSTAPJE UIT JE HOOFD KUNST ALS ‘MEDICIJN’
mede [-] winter 2019
kwartaalblad van Kansfonds [1]
mede [-] w i n t e r
Inhoud
2 0 1 9
STERKE SCHOUDER In ieder mens schuilt kracht. Of hij of zij die kracht in tijden van tegenspoed kan aanboren, wordt pas duidelijk als het zover is. Veel mensen hebben in hun omgeving een schouder om op te rusten, maar dat geldt niet voor iedereen. Kansfonds ondersteunt projecten voor kwetsbare mensen die niet zo’n sterke schouder in hun omgeving hebben. En wel wat hulp kunnen gebruiken bij het ontdekken van hun eigen kracht. In deze wintereditie van Mede ziet u het resultaat van een aantal van die projecten. In het dossier ‘Uit je hoofd’ leggen een onderzoeker en een kunstenaar uit waarom kunst zo goed werkt voor kwetsbare groepen. Als bewijs delen de bijna blinde fotograaf Emil en projectleider Jacqueline van fotografieproject Kijk Overvecht in Utrecht hun ervaringen en foto’s. Na het lezen van het dossier ‘Lekker in je vel’ weet u waarom Anas en andere kinderen in de Venrayse wijk Brukske fan zijn van professioneel speelcoach Henk. Laat ik Jaco ook niet vergeten, die helpt bij de natuurspeeltuin van Ravottuh in Oudeland. Of Ashana, Co en al die anderen die zich inzetten voor de medemens. Ik ben dankbaar dat ons werk ons steeds weer in contact brengt met zo veel bevlogen, enthousiaste en kritische mensen. Van projectleiders, buurtpastors en vrijwilligers tot projectdeelnemers en ervaringsdeskundigen. De rode draad in deze ontmoetingen is de wil om iets te betekenen voor een ander. De drive om zo veel mogelijk mensen een sterke schouder te bieden. Dat is hoe we het verschil kunnen maken. Samen.
[dossier] 3 De kracht van kunst. Iedereen zit weleens
vast in negatieve gedachten. Maar wat als je er niet uit kunt komen? Stichting Blauwlicht in Utrecht zet fotografie in als krachtig ‘medicijn’. 12 [dossier]
Lekker bewegen en gezond eten horen voor elk kind vanzelfsprekend te zijn. Daar zetten beweegcoach Henk in Venray en het project ‘Een gezonde geest in een gezond lichaam’ in Rotterdam zich van harte voor in.
8 9 10 16 17 18 19
[en verder] Wij geven De vrijwilliger: bij Betje Fotoreportage: thematheater over schulden Column Satcha Maduro-Valies Kans Mededelingen ‘Babbelen’ met de buren
Volg ons op: Tekst en concept Schrijf-Schrijf, Utrecht Basisontwerp Abel Derks Zetwerk en lay-out Ontwerpstudio Spanjaard Fotografie Joyce van Belkom, Martijn van de Griendt,
Henriëtte Hulsebosch, directeur Kansfonds
Paul Voorham, Louise te Poele, bij dossier 1 Kijk Overvecht: Bianca, Emil, Ingrid, Kevser, Ria en Seval Illustraties: Hanneke van der Meer, Luumen Drukwerk Altijddrukwerk
mede | zes d e j aargang | nu m m e r 2 3 | w i n t e r 2 0 1 9 mede is het kwartaalblad van Kansfonds. Kansfonds werkt aan een samenleving waarin mensen omzien naar elkaar, zodat kwetsbare mensen niet buitengesloten raken. Jaarlijks steunt het fonds zo'n 500 projecten van betrokken mensen die zich daarvoor inzetten. Het werk van Kansfonds wordt mede mogelijk gemaakt door de bijdragen van particulieren, organisaties, de Nederlandse Loterij en de Nationale Postcode Loterij. Gratis abonnee van mede worden? Of wilt u zich juist uitschrijven? Stuur een e-mail met uw naam en adres naar mede@kansfonds.nl.
Rekeningnummer: NL41 INGB 0675 8622 05
DOSSIER
Uit je hoofd
Iedereen zit weleens vast in negatieve gedachten. Maar wat als je er niet uit kunt komen? Dan kan kunst je helpen. Een deskundige, een kunstenaar, een projectleider en een deelnemer van een fotografieproject vertellen hoe dat in zijn werk gaat. kwartaalblad van Kansfonds [3]
DOSSIER
DE DESKUNDIGE
‘Kunst geeft kracht’ Het sociale domein zet steeds vaker kunst in om kwetsbare mensen een duwtje in de rug te geven. Met succes, weet Saskia van Grinsven, senior adviseur van kennisinstituut Movisie. Tien jaar is Saskia nu bezig met het thema kunst in het sociale domein. ‘Kunst werkt’, concludeert ze. ‘Voor heel diverse kwetsbare groepen; van chronisch zieken en mensen met een beperking tot dementerende ouderen.’ Het werkt vooral als mensen zélf kunst maken. ‘Of dat nu theater, dans, zang, poëzie, schilderen, design of beeldhouwen is.’ Wat nog meer helpt: ‘Het hebben van een podiummoment, onder andere. Het laten aansluiten van de kunstvorm bij de doelgroep. En een kunstenaar die niet alleen artistieke kwaliteiten heeft, maar zich ook sociaal, geduldig en gelijkwaardig opstelt.’
Zingeving Een kunstenaar werkt anders dan kunsttherapeuten of zorgverleners, stelt Saskia. ‘Zorgprofessionals gaan uit van ziektebeelden en behandelingen. Een kunstenaar kijkt naar wat mensen wél kunnen. Kunst helpt mensen om zichzelf en hun omgeving te laten zien dat ze niet alleen een afhankelijke cliënt zijn, maar ook een krachtig, creërend persoon. Dat leidt tot zingeving, kwaliteit van leven en betere relaties met de omgeving.’
met elkaar. Angst en depressies kunnen afnemen. Mensen met dementie vertonen minder onrustig en agressief gedrag. En uit Brits onderzoek naar twee groepen, waarvan er één regelmatig zong in een koor, bleek dat de zingende groep gemiddeld minder medicatie nodig had, zich fysiek gezonder voelde en een betere houding en balans had.’
Vaste plek Saskia ziet het aantal culturele interventies groeien, net als het onderzoek ernaar. Ze juicht dat toe. ‘Niet alleen omdat zo duidelijker wordt welke kunstvormen het best werken bij welke groepen – zoals muziek bij dementerenden. Maar ook omdat onderzoek ministeries, gemeenten, zorgverzekeraars en zorgorganisaties de onderbouwing geeft om kunst en cultuur een vaste plek te geven in beleid.’ Saskia van Grinsven is onderzoeker en adviseur bij Movisie en (co-)auteur van diverse publicaties over kunst in zorg en welzijn, zoals ‘Kunst en positieve Gezondheid’ (2017) en ‘Wat werkt bij culturele interventies voor ouderen?’ (2018). Je vindt ze op movisie.nl/kunst-zorg-welzijn.
Hoger op de lijst Het effect van de culturele interventies, zoals Saskia de inzet van kunst in het sociale domein noemt, is groot. ‘Uit onderzoek blijkt dat mensen hun emoties beter kunnen uiten. Ze voelen meer levenslust en verbondenheid
[4] kwartaalblad van Kansfonds
[ kans ]
Geïnspireerd geraakt door dit dossier? Ook jij kunt in actie komen. Geef bijvoorbeeld gebruikte muziekinstrumenten een tweede leven bij vluchtelingenorkest Orchestre Partout, orchestrepartout.nl.
DOSSIER
DE KUNSTENAAR
‘De dames waren zo trots’ Productontwerper en planoloog Floor Nijdeken studeerde zes jaar geleden af aan de kunstacademie. Als afstudeerproject bedacht hij Crossover Collective. Een grote borduurtafel met één schaartje en negen klossen kleurrijke wol. ‘Door de gesprekken aan deze tafel konden vluchtelingenvrouwen hun verhaal kwijt.’ Waarom een borduurtafel? ‘Ik wilde iets maken wat mensen stimuleert om met elkaar in gesprek te gaan. Tegenwoordig moet alles snel, en zijn we veel met onszelf en onze telefoon bezig. Aan de borduurtafel ben je in het moment en kom je makkelijk met elkaar in contact. De tafel heeft inmiddels op allerlei locaties gestaan. Van sociale ontmoetingsplekken tot musea en beurzen over de hele wereld. En overal maakt hij iets los.’
De borduurtafel
© Louise te Poele
Wat is de kracht van borduren? ‘Het is laagdrempelig. Iedereen kan het, en anders heb je het zo geleerd. Je hoeft elkaar niet aan te kijken, daardoor merk ik dat mensen makkelijker met elkaar gaan kletsen. De huiselijke vorm geeft bovendien een veilig gevoel, het is een coconnetje in de omgeving. Ik heb er trouwens expres maar één schaartje bij gedaan, zodat je elkaar steeds om het schaartje moet vragen. Dat breekt meteen het ijs.’
‘Je moet elkaar steeds om het schaartje vragen. Dat breekt meteen het ijs.’ Zie je effect als de borduurtafel ergens staat? ‘Ja, zeker. Een mooi voorbeeld vind ik De Voorkamer in Utrecht, een ontmoetingsplek voor nieuwkomers en locals. Syrische, Eritrese en Nederlandse vrouwen hebben daar negen
maanden samen aan een groot wandkleed gewerkt, waarin ik voor hen typisch lokale elementen had verwerkt. Tijdens het borduren kwamen er mooie verhalen los over hun thuisland. Ik had veel verdriet verwacht, maar eigenlijk was er vooral trots. Dankzij de gesprekken leerden ze woordjes Nederlands, of konden ze juist hun verhaal kwijt in hun eigen taal. Er waren zelfs mannen die hun vrouw naar de borduursessies stuurden, zodat ze andere vrouwen konden ontmoeten.’
Helpt kunst kwetsbare doelgroepen? ‘Ik vind van wel. Maar het mag wel meer uit het fröbelhoekje getrokken worden. Een bloempotje verven is leuk, maar iets van kwaliteit maken geeft zoveel meer voldoening. Daarbij is het ook belangrijk dat het eindresultaat wordt gepresenteerd. Het wandkleed van De Voorkamer hing bijvoorbeeld een maand in het Stadskantoor van Utrecht. De dames waren zo trots. Ze werden gezien, en dát is de kracht van kunst.’ kwartaalblad van Kansfonds [5]
DOSSIER
DE PROJECTLEIDER
‘Fotografie als medicijn’ Hoe komen mensen met fysieke of psychische problemen af van het gevoel dat ze ‘vast’ zitten? Door ze te helpen hun blik naar buiten te richten. Stichting Blauwlicht doet dat met de fotografiecursus In Beeld in de Utrechtse wijk Overvecht. We vroegen projectleider Jacqueline en deelnemer Emil van fotografiecursus In Beeld in de Utrechtse wijk Overvecht hoe dat in zijn werk gaat. Kansfonds steunt het vervolgproject: Kijk Overvecht. ‘In Overvecht wonen relatief veel mensen met lichamelijke of psychische problemen. Medicatie en huisartsenbezoek helpen lang niet altijd om hun klachten weg te nemen. Daarvoor is een bredere visie nodig op gezondheid’, vertelt fotograaf Jacqueline Besemer, projectleider van Stichting Blauwlicht. ‘Het is ook belangrijk om te kijken naar het algemeen welzijn van buurtbewoners. Kunstparticipatie als “cultureel medicijn” past daar goed bij. Fotografie helpt mensen om te focussen op de mooie, positieve dingen in het leven in plaats van op klachten en belemmeringen. Je blik naar buiten te richten, uit je hoofd te komen en even heel bewust in het moment te zijn. En de foto-opdrachten stimuleren om op pad te gaan, meer te bewegen en andere mensen te ontmoeten.’ ‘Als project werken we samen met buurtteams, de POH GGZ en andere zorgverleners in de wijk. Buurtbewoners die naar ons worden doorverwezen, lukt het vaak niet om zelf iets te veranderen aan hun situatie, terwijl ze dat wel graag willen. In de opdrachten vragen we hen op zoek te gaan naar dingen die hen positief raken. Iets wat blij maakt of energie geeft. Hoe vaker ze dat oefenen, hoe beter ze erin worden. Een cursist vertelde me onlangs dat ze haar camera pakt als ze somber is. Het helpt haar om minder te piekeren.’ [6] kwartaalblad van Kansfonds
Feestelijke exposities ‘Het mooie van foto’s is dat je iets hebt om te laten zien. Aan het einde van de cursus exposeren deelnemers hun werk. De leuke reacties geven een positieve boost. Ik merk dat veel deelnemers achteraf verbaasd zijn over wat ze zelf hebben gemaakt. Daarom organiseren we bij het vervolgproject Kijk Overvecht meerdere feestelijke exposities. Meteen een mooi moment om andere bewoners en organisaties te ontmoeten en nieuwe contacten te leggen. Hopelijk helpt dat de deelnemers om door te stromen naar een andere activiteit, of misschien zelfs vrijwilligerswerk.’
Projectleider Jacqueline en deelnemer Emil
© Timon Jacob
DOSSIER
DE DEELNEMER
Deelnemers Rita, Bianca, Kevser, Emil, Ingrid en Seval van fotografieproject In Beeld delen hun meest bijzondere foto, en leggen uit waarom deze zo speciaal is.
‘Ik ben zelfverzekerder’ ‘Vorig jaar ging ik samen met mijn buurtteam op zoek naar een manier om meer mensen in de wijk te leren kennen’, vertelt Emil (43), inwoner van Overvecht. ‘Door mijn handicap moet ik het echt hebben van ontmoetingen dicht bij huis. Mede door complicaties tijdens een hartoperatie ben ik tien jaar geleden mijn zicht grotendeels verloren. Sindsdien loop ik met een blindenstok en spring ik dus niet zomaar even op de fiets naar vrienden. Gelukkig zie ik nog wel iets. Voor een fotografieliefhebber zoals ik was het project In Beeld een goede vondst van het buurtteam. Met mijn camera vergroot ik als het ware mijn zicht. Tijdens het fotograferen probeer ik een mooi kader te kiezen, maar de details zie ik pas als ik de foto’s op een groot scherm bekijk. Daar kan ik dan zo van genieten.’ ‘Ik moest wel even een drempel over om te gaan fotograferen. Het is spannend om de straat op te gaan. Mensen zien een man met een blindenstok foto’s maken, ik was bang voor commentaar. Maar dat viel erg mee. Dankzij het fotoproject ben ik juist een stuk zelfverzekerder geworden. Ik ging voor opdrachten veel de wijk in en daardoor ben ik me meer op mijn gemak gaan voelen. Ik pak nooit meer de regiotaxi, maar durf nu gewoon de bus te nemen. Dat is een fijne vooruitgang!’ ‘Wat ook erg prettig is: in de lessen gaat het een keer niet over ieders problemen. Het draait om fotografie en wat we máken. Het contact met de groep is voor mij heel waardevol. Ik ben veel meer ontspannen dan voorheen. Toen project In Beeld was afgelopen, misten andere cursisten en ik de positiviteit van de bijeenkomsten enorm. Dat project Kijk Overvecht er nu komt, daar ben ik erg blij mee.’
Als ik fotografeer, kijk ik door een roze bril. Ik voel warmte en goede energie bij deze foto. Door de fotografiecursus zie ik meer positieve dingen. – Rita
Schoonheid zit in kleine dingen. Door deze foto sta ik daar vaker bij stil. De cursus heeft mij doen inzien dat ik een heel eigen kijk heb op de dingen om me heen. – Bianca
Als je met aandacht om je heen kijkt, zie je deze elzenproppen. Voorheen zag ik de leuke dingen niet. Nu wel! Ik heb meer zelfvertrouwen. – Kevser
Door de lage herfstzon zijn de vormen van de koe mooi uitgesproken, en de kleuren warm. De foto herinnert me aan het fijne gevoel van deze herfstwandeling met mijn gezin. – Emil
Ik kom heel vaak langs deze onderdoorgang, het is een wat grijze plek. Op een avond scheen de zon er prachtig onderdoor. Daar werd ik zo blij van. Een magisch moment. – Ingrid
De gekleurde tegels doen me denken aan het leven. Als ik naar deze foto kijk, zie ik mijn leven met de donkere, maar óók lichte kanten. Daar word ik blij van. – Seval
kwartaalblad van Kansfonds [7]
Wij geven Onze steun aan kansrijke projecten voor kwetsbare mensen is alleen mogelijk dankzij hulp van medestanders. Mensen die tijd, ideeën of geld geven om de wereld mooier te maken. Wie zijn ze en waarom geven zij aan Kansfonds? Deze keer: Marijke Wieringa (65) uit Zeist, die Kansfonds sinds 2016 steunt. ‘Als je wat doet voor een ander, maak je de wereld een klein beetje beter. Over het thema eenzaamheid bijvoorbeeld, kun je heel lang praten. Maar je kunt ook wat dóén. Ik ga elke week bij een aantal ouderen langs die nog op zichzelf wonen. Even een bakkie doen en een praatje maken. Iedereen heeft het recht dat er iemand naar hem of haar luistert. Mijn bezoekjes geven de ouderen én mij een goed gevoel. Ik ga uit belangstelling bij hen op bezoek, belangeloos. Juist daar zit de meerwaarde.’ ‘Ik zou willen dat we er allemaal wat meer voor elkaar zijn. Niet alleen met kerst. Dat we het hele jaar door om ons heen kijken welke mensen wel wat extra warmte kunnen gebruiken.’ ‘Kansfonds kiest voor initiatieven waaraan ikzelf in eerste instantie niet zou denken. Er speelt veel in Nederland waarvan ik geen weet heb. Daarom vind ik het belangrijk om te geven, met mijn donateurschap ga ik voorbij mijn eigen mening. Kansfonds weet het belang van lokale problemen en projecten in Nederland goed in te schatten. Daar vertrouw ik op.’
[8] kwartaalblad van Kansfonds
Ook donateur van Kansfonds worden? Kijk op kansfonds.nl/geven.
DE VRIJWILLIGER
NAAM: Ashana Pal (35) PROJECT: ‘Wijkwinkel bij Betje’ in Moerwijk, Den Haag SINDS: najaar 2019
LUISTEREND OOR ‘Deze wijkwinkel betekent veel voor de buurtbewoners. Dat heb ik wel gemerkt in de twee maanden dat ik hier werk. Iedereen is altijd welkom voor een kop koffie en een praatje. En dat is hard nodig, want helaas komen eenzaamheid en armoede veel voor in Moerwijk. Bij ons vinden buurtbewoners een luisterend oor.’ EIGEN ERVARING ‘Ik ben als vrijwilliger bij ‘bij Betje’ gaan werken om mijn draai in de maatschappij te vinden. Nadat ik uit een slecht huwelijk was gestapt, zat ik lange tijd in een opvanghuis voor vrouwen. In die tijd heb ik zelf ervaren hoe het is om eenzaam te zijn en weinig geld te hebben om iets leuks te kunnen doen. Ik weet hoe waardevol het is als je ergens terechtkunt met je verhaal.’ VOETEN VAN DE VLOER ‘Als vrijwilligers organiseren we allerlei activiteiten voor wijkbewoners: van Halloween-knutselmiddagen voor kinderen tot diners voor ouderen. Regelmatig komen deskundigen een middag langs voor financiële hulp of om over een thema als depressiviteit te vertellen. Hoe je stressklachten herkent bijvoorbeeld. En sinds kort gaan elke woensdagavond de tafels aan de kant en de voeten van de vloer bij onze bachatadanslessen.’ OPVROLIJKEN ‘Laatst kwam een buurtbewoner heel verdrietig binnenlopen. Ik ben toen even met hem gaan zitten. Bij een kop koffie heb ik zijn verhaal aangehoord, en na afloop liep hij met een lach op zijn gezicht naar buiten. Dat voelde zo goed. In die zin werkt mijn inzet voor ‘bij Betje’ twee kanten op: doordat ik buurtbewoners kan steunen, ga ik ook weer in mezelf geloven.’
‘Doordat ik buurtbewoners kan steunen, ga ik ook weer in mezelf geloven’ kwartaalblad van Kansfonds [9]
Scène ‘Wie van de drie’ met acteurs Resi Coumans, Ton Custers (eveneens projectleider bij Stichting Turba) en Mayke Roels
WAT: ‘Zelf sjöldj’, ThemaTheater van Stichting Turba WAAR: Swolgen (Noord-Limburg)
THEATER OVER SCHULDEN ‘Hallo, ik bel omdat ik eh ... schulden heb’, hakkelt de jonge moeder. Gemeentemedewerker: ‘Oké, ik verbind u door.’ Maar het doorverbinden gaat niet helemaal goed. ‘Daar heb je weer zo iemand’, klaagt de telefoniste tegen haar collega’s. ‘Dat ze nog durven te bellen! Weten ze wel dat wij dat állemaal moeten betalen, als zij in de schulden zitten?’ De moeder die nog steeds aan de lijn hangt: ‘Ehm, mevrouw? De wachtmuziek staat niet aan ...’ Gegrinnik in de zaal. Met de voorstelling ‘Zelf sjöldj’ (Limburgs voor ‘Eigen schuld’) weet Stichting Turba een gevoelig onderwerp als armoede en de vooroordelen hierover feilloos te combineren met humor. De boodschap aan het publiek: zie je financiële problemen om je
[10] kwartaalblad van Kansfonds
heen of kamp je er zelf mee? Steek je kop niet in het zand, maar doe iets! Zo kunnen schulden in een vroeg stadium worden getackeld. De toeschouwers zijn onder de indruk, blijkt na afloop van de voorstelling. Sommigen herkennen de scènes maar al te goed: ‘Precies zo voelt het als je in armoede leeft.’
[ kans ]
Net als de acteurs van Stichting Turba kun jij iemand met schulden helpen, bijvoorbeeld als vrijwilliger bij Schuldhulpmaatje. Meer weten over het thematheater? Ga naar Stichtingturba.nl.
Ton Custers zingt het liedje ‘Doe iets’
De brieven blijven maar komen (links: Resi Coumans, rechts: Maril Snijders)
‘Verjaardagscadeautjes’ (Mayke Roels)
Toeschouwers doen het spel ‘Een bloemetje hoort erbij’. Vanaf linksonder met de klok mee: Ria Hendrix, Henny Rouschop, Theo Faasen, actrice Maril Snijders, Lilian Mulders en Jennifer Schmidt. kwartaalblad van Kansfonds [11]
DOSSIER
LEKKER IN JE VEL! Lekker bewegen en gezond eten is ontzettend belangrijk voor kinderen. Maar het is niet voor elk kind vanzelfsprekend. Kansfonds steunt projecten die kinderen en hun ouders helpen bij een gezond leven. Zoals beweegcoach Henk in Venray en het project ‘Een gezonde geest in een gezond lichaam’ in Rotterdam. [12] kwartaalblad van Kansfonds
DOSSIER
Wijkplatform Brukske: speelcoach Henk ‘Iedereen mag meedoen’ WIE: Henk Willems WAT: professioneel speelcoach in de wijk Brukske in Venray ‘Dit is een kinderrijke en multiculturele wijk. Elke dag ben ik met de kids in de weer. Sinds ik speelcoach ben, organiseer ik wekelijks drie tot vier activiteiten. Van knutselen tot allerlei sporten, van survival tot playbackshows. Grote en kleine evenementen. Zo hebben we wekenlang iedere woensdagmiddag een voetbaltoernooi gehouden op het kunstgrasveldje hier. Elke week waren er meer dan honderd kinderen. Schitterend. Ook neem ik kinderen
‘Henki doet leuke dingen met ons’ WIE: Anas Tayeb (9 jaar) WAT: woont in Brukske ‘Henki is leuk en lief. Zeker als we goede dingen doen. Henki doet allemaal leuke dingen met ons. Iedere woensdag gaan we lekker voetballen. Ik heb ook meegedaan met een fietscross en een survival en een lange wandeling. Toen kregen we ook lekker eten en drinken. Als we eens ruzie maken, dan lost Henki het altijd op. Toen ik hier pas woonde, had ik één vriendje in de klas. Hij zei tegen mij: kom mee naar Henki. Dat heb ik gedaan. Sinds die tijd heb ik meer kinderen leren kennen. En meer vriendjes gekregen. Mijn tweelingzusje en grote broer doen ook vaak mee met spellen. Het is heel leuk wonen hier!’
regelmatig mee naar verenigingen, zo kunnen ze ontdekken wat ze leuk vinden. Op dit moment knap ik samen met kinderen fietsjes van de sloop op. We spuiten ze in de kleuren van de vlag van het land van herkomst. Van de zomer gaan we daarmee door Venray fietsen.’ ‘Ik geniet van de kinderen. Belangrijk vind ik dat iedereen mee kan en mag doen, ongeacht zijn of haar thuissituatie, leeftijd of afkomst. Alle activiteiten zijn dan ook gratis. Dat kan mede omdat er altijd veel vrijwilligers meehelpen. Iedereen is gelijk voor elkaar, iedereen verdient respect. Dat leer ik de kinderen ook. Waar er eerst weleens wat problemen en conflicten waren in de wijk, gaan de kinderen nu goed met elkaar om. Ze kennen me allemaal en weten me goed te vinden: mijn vrouw wordt weleens gek van de deurbel!’
‘Wij gunnen iedere wijk een Henk!’ WIE: Lidy Gooren WAT: lid wijkplatform Brukske en regelmatig vrijwilliger bij activiteiten van Henk ‘Henk was een paar zomers geleden zes weken lang speelcoach in de wijk. De kinderen hadden een toptijd. Na die zomer zeiden ze dat ze Henk misten. De hele wijk miste hem. Het werd ons toen al snel duidelijk hoeveel hij voor de wijk betekende. Met het wijkplatform hebben we daarom bij de gemeente
kwartaalblad van Kansfonds [13]
DOSSIER
SPIOR: ‘Een gezonde geest in een gezond lichaam’ ‘Ouder en kind zijn samen lekker bezig’ aangeklopt om te kijken of we Henk een baan als speelcoach zouden kunnen aanbieden. Henk wilde graag, maar een antwoord van de gemeente liet lang op zich wachten. Daarop hebben we fondsen benaderd. Dankzij Kansfonds heeft hij nu een contract voor 24 uur. Maar zeker ’s zomers is hij van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat actief.’ ‘Henk geeft kinderen een positieve ervaring, hij laat hun zien dat ze ertoe doen en dat ze meetellen in de samenleving. De kinderen leren elkaar beter kennen en goed met elkaar omgaan. Bovendien betrekt Henk ook de ouders bij activiteiten. Hij zoekt ze actief op en nodigt ze uit om mee te doen. Zo zijn de kinderactiviteiten ook goed voor de integratie en sociale contacten. Wij ondersteunen onder meer met het maken van flyers voor activiteiten. Henk deelt die zelf uit, reken maar dat de kinderen dan komen. Wij gunnen iedere wijk een Henk!’
[ kans ]
Geïnspireerd geraakt door dit dossier? Ook jij kunt in actie komen. Ga bijvoorbeeld aan de slag als vrijwilliger bij een buurthuis of speeltuin. Daar kun je activiteiten organiseren die gezond eten en bewegen stimuleren.
‘Dit project is voor ouders met jonge kinderen die in armoede leven. Vaak vinden ze het lastig om over hun problemen te praten. En om met weinig geld toch gezond te leven. In twaalf sessies leren ze hoe ze dat kunnen doen. We geven veel praktische tips en handvatten. Zo leren ze om een kasboek bij te houden, zodat ze controle hebben over in- en uitgaven. Ook laten we zien waar ze financieel recht op hebben en wijzen we de weg naar hulporganisaties als kledingbank, voedselbank en ruilbeurzen.’ ‘Veel bijeenkomsten bestaan uit activiteiten. De kinderen doen dan ook mee. Samen dansen ouder en kind op muziek of gaan we naar buiten, bijvoorbeeld naar het bos. We laten zien hoe je leuk en goedkoop kunt bewegen. Ook thuis. Daarnaast koken we samen. Een voedingsadviseur legt uit wat gezond is en laat zien hoe je met weinig geld een lekkere en gezonde maaltijd bereidt.’ ‘We zijn nu een jaar bezig. Ieder kwartaal begeleiden we zo’n drie groepen van elk vijftien ouders. Ze geven aan dat ze sterker zijn geworden, dat ze hun problemen durven delen en aankloppen bij mensen die kunnen helpen. Een winst van het project is ook dat de deelnemers van een groep elkaar na de bijeenkomsten blijven helpen.’ Rhariba Tlaqui, projectleider ‘Een gezonde geest in een gezond lichaam’ bij SPIOR
[14] kwartaalblad van Kansfonds
DOSSIER
iStockphoto
‘Ik heb geleerd hoe je met weinig geld gezond kunt koken’ ‘Ik ben een alleenstaande moeder met vier kinderen. Ik doe veel vrijwilligerswerk, onder meer op school en in het wijkteam. Maar ik wilde graag een baan. Ik heb me suf gesolliciteerd en uiteindelijk is het gelukt! Ik begin binnenkort als hypotheekadviseur. Dan heb ik een inkomen, nu moeten we rondkomen van een bijstandsuitkering. Dat valt niet mee. Daarom heb ik aan het project meegedaan, samen met mijn zoontjes Zakaria van zes jaar en Saladin van vijf jaar. De eerste keren keken ze de kat uit de boom, maar al gauw deden ze lekker mee aan de activiteiten. Ze hebben er nieuwe vriendjes aan overgehouden, hartstikke leuk.’ ‘Ik heb vooral geleerd hoe je met weinig geld gezond kunt koken. We hebben lekkere recepten gekregen, maar vaak gaat het ook om eenvoudige dingen. Een basis voor een soep
of een saus kun je bijvoorbeeld heel goed invriezen. En als je op het eind van de dag naar de markt gaat, is fruit veel goedkoper, soms wel zeventig procent.’ ‘De bijeenkomsten zitten er alweer een tijdje op, maar als groep zijn we nog steeds actief. Drie keer per week wandelen we ’s ochtends samen, ieder weekend doen we iets leuks met de kinderen. We gaan bijvoorbeeld naar de speeltuin of de kinderboerderij. En als een kind uit de kleren gegroeid is, kan een kind van een andere ouder die krijgen. We wisselen als moeders ook onderling kleren uit, bijvoorbeeld als je een mooie jurk wilt dragen op een feest. We zijn heel hecht geworden. Het project heeft dus ook ons sociale netwerk verbreed.’ Fatiha Eissati, deelnemer aan ‘Een gezonde geest in een gezond lichaam’
kwartaalblad van Kansfonds [15]
COLUMN
Meer dan een opstapje Een aantal jaar geleden begon ik met vrijwilligerswerk bij het Leger des Heils in Amsterdam. Ik wilde er een gospelkoor opzetten. Op dat moment leefde ik al vijf jaar van een bijstandsuitkering vanwege een burn-out. Ik had niet alleen amper geld te besteden, maar het ontbrak me ook aan energie om iets in mijn leven te veranderen. Ik wilde wel, maar de hele situatie gaf me gek genoeg ook een gevoel van veiligheid. Blijdschap Het vrijwilligerswerk zag ik vooral als opstapje naar betaald werk. Ik wilde weer aan de slag als maatschappelijk werker. Het bleek een goede zet. Bij het gospelkoor merkte ik ook wat mijn aanwezigheid voor de mensen deed. Ze wandelden binnen met een hoofd vol warrige gedachten en na het zingen liepen ze vol positieve energie en blijdschap de deur weer uit. Door hen te helpen, voelde ook ik me beter. En dankzij het vrijwilligerswerk kon ik mijn eigen problemen relativeren. Ik had dan wel financiële problemen, maar er waren mensen die het nog slechter hadden dan ik. Het vrijwilligerswerk werd inderdaad dat opstapje naar een betaalde baan. Inmiddels ben ik mindset coach en help ik ambitieuze vrouwen hun dromen realiseren. Ook ben ik spreker over het thema persoonlijk succes. Geldproblemen heb ik niet meer, maar ik zal nooit vergeten hoe het voelt om zonder baan en geld te zitten. Ik weet hoe de maatschappij naar je kijkt en ken het gevoel van falen dat eraan kleeft. Kleine dingen Vanwege mijn gezinssituatie kan ik niet meer intensief vrijwilligerswerk doen. Mijn dochter is verstandelijk beperkt en heeft daardoor extra zorg en aandacht nodig. Toch probeer ik met kleine dingen iets voor mijn medemens te betekenen. Een meneer uit de brand helpen die een paar euro tekortkomt bij de kassa. Een mevrouw met een lekke band en zware boodschappentas naar huis helpen. Ook als coach doe ik vaak net iets meer dan waarvoor mensen me hebben ingeschakeld. Het lijken kleine dingen, maar ik weet dat het voor deze mensen meer betekent. De aandacht, mensen laten merken dat je ze ziet. Dat is zoveel waard. [16] kwartaalblad van Kansfonds
Satcha Maduro – Valies (42) is coach, inspirational speaker en traint hulpverleners. Eerder was ze werkzaam als maatschappelijk werkster.
Van aalmoes tot ziekenhuisbezoek Het ‘katholiek sociaal denken’ is de bril waarmee Kansfonds naar de samenleving kijkt. Het is een manier van denken – maar vooral van doen – om problemen in de maatschappij vanuit menselijk perspectief op te lossen. Respectvol, vanuit de gemeenschap, en uitgaande van mogelijkheden in plaats van beperkingen. In deze column komen mensen aan het woord die dit gedachtegoed in de praktijk brengen.
Co en Mauricio
Kans
66
Je hebt het recht ...
dak- en thuisloze jongeren een leuke dag te bezorgen Overal liggen kansen om kwetsbare mensen weer onderdeel te laten zijn van de samenleving. Je moet ze soms alleen even zien. Met de campagne ‘Je hebt het recht …’ maakt Kansfonds die kansen zichtbaar en concreet. In Mede en op de site. DE KANS
DE IMPACT
Provincie: Zuid-Holland Tijdsduur: een dagdeel per week Type kans: doen
‘Het is pittig om er op jonge leeftijd alleen voor te staan. Thuis wilde ik niet meer wonen, maar in de opvang kon ik ook maar moeilijk mijn draai vinden. Er werd gevochten om de kleinste dingen, tot aan de afstandsbediening aan toe. Meestal probeerde ik de boel te sussen, maar ik was de negatieve sfeer in de opvang al snel zat. Ik begon me terug te trekken en wantrouwde iedereen.
In Rotterdam kloppen jaarlijks zo’n vijfhonderd dak- en thuisloze jongeren aan bij de hulpverlening. Jongeren zonder eigen plek of sociaal netwerk. Mauricio (20) is een van hen. Hij liep vorig jaar weg van huis, omdat het niet boterde tussen hem en de vriend van zijn moeder. Een lichtpuntje in zijn week: als hij met vrijwilliger Co van OPstap Rotterdam op pad gaat. Dankzij hun contact en activiteiten leert Mauricio weer wennen aan het ‘gewone’ leven. Net als Co kan ook jij het verschil maken in het leven van een ander. Door vrijwilliger te worden bij OPstap Rotterdam, een project van Stichting Mara.
Ook zin om een kans te pakken? Kijk dan op Kansfonds.nl/kansen.
Tot ik de vrijwilligers van OPstap Rotterdam ontmoette. We doen van alles samen: kanoën, bowlen, naar de film of karaoke. Zo’n dag geeft me een positieve boost. Het is zo fijn om even andere mensen om me heen te hebben dan alleen hulpverleners. Vooral aan Co heb ik veel. Ik kan goed met haar praten en ze is heel nuchter – daar hou ik van. Een tijdje terug merkte Co dat ik ergens mee zat. Ik heb een baan nodig, zei ik. Zij wist een restaurant waar ze nog een keukenhulp zochten. Samen gingen we naar het sollicitatiegesprek. Inmiddels werk ik er alweer een half jaar. Co spreekt af en toe met mijn baas over hoe het gaat. Ik kan wel zeggen dat ik me stukken beter voel. Sinds kort heb ik zelfs mijn eigen studio, waar ik begeleid woon.’ Mauricio (20) kwartaalblad van Kansfonds [17]
mede [ delingen ] [ doen] Ontsnap aan schulden
© Pierre Rezus
Opdrachten maken, terwijl deurwaarders in je nek hijgen en je post en administratie een chaos zijn. Deelnemers aan escaperoom ‘Kom uit de schulden!’ ervaren aan den lijve hoe moeilijk het is om uit de financiële problemen te komen. De escaperoom is een initiatief van de Tussenvoorziening, een organisatie voor (ex-)dak- en thuislozen in Utrecht. Na afloop wordt verder gepraat over schuldenproblematiek. Meer informatie? Ga naar Tussenvoorziening.nl.
[ kijken ] Wat zou jij doen? Ellen vermoedt dat haar overgrootopa eenzaam is na het overlijden van zijn vrouw. Moet Ellen dit met hem bespreken of juist niet? In het tv-programma ‘Wat zou jij doen?’ vertelt een kind tussen de tien en twaalf jaar over zijn of haar probleem. Een hulppanel van twaalf kinderen bekijkt de verhalen en denkt na over wat zij zelf zouden doen. Bekijk de afleveringen op Human.nl/wat-zou-jij-doen.
[ doen ] Korting bierproeverij Bij de Amsterdamse brouwerij De Prael maken ze bier dat nét even anders is. Door de ingrediënten, maar vooral dankzij de medewerkers. In samenwerking met De Prael biedt Kansfonds korting op een bierproeverij met vijf speciaalbiertjes (proefglaasjes), inclusief uitleg en nootjes. De korting bedraagt € 1,50 per persoon, de normale prijs is € 10. Meedoen? Ga naar Kansfonds.nl/voordeelagenda. Vergeet niet de bevestiging van inschrijven mee te nemen naar de proeverij, evenals de kortingsbon uit de Voordeelagenda.
[18] kwartaalblad van Kansfonds
mede [ mens ] KLIMMEN EN KLAUTEREN ‘BuurtLab helpt buurtgenoten om de leefbaarheid in de wijk te vergroten. Onze tactiek: samen dingen doen en ondertussen babbelen. Dan komt alles op tafel, zelfs de heftigste onderwerpen. Wanneer je van elkaar weet wat er speelt, kun je elkaar helpen. Een van de projecten van BuurtLab is Ravottuh. Op tijdelijke of vaste terreintjes in de stad bouwen we samen met buurtgenoten een avontuurlijke speeltuin, waar kinderen lekker kunnen klimmen en klauteren. Voor opruimwerkzaamheden en onderhoud vragen we hulp uit de wijk. We hebben geen vaste vrijwilligers, in elk geval noemen we ze niet zo. Mensen mogen zich niet geclaimd voelen, ze hebben al genoeg aan hun hoofd. Toch staan ze er meestal gewoon weer als we hulp nodig hebben. Een van die betrokken buurtgenoten is Jaco, de drijvende kracht achter de natuurspeeltuin in Oudeland in de Rotterdamse wijk Hoogvliet. Deze speelplek verhuizen we nu naar het tegenoverliggende schoolplein. Door de betrokkenheid van buurtbewoners ontstaan ook weer nieuwe initiatieven. Moeders geven kleding een tweede leven via Hoog Koeture, kinderen krijgen ontbijt dankzij de Bakwerkplaats. Buurtbewoners weten zelf heel goed wat werkt.’ Edward Boele en Jaco Pieterse
‘BABBELEN’ MET DE BUREN Samen met buurtbewoners zet BuurtLab de schouders eronder om in een aantal Rotterdamse wijken de leefbaarheid te verbeteren. Hun tactiek: samen dingen doen, naar elkaar luisteren en kinderen lekker laten ravotten.
Edward Boele, oprichter BuurtLab
VOOR ELKAAR ‘Ik ben zo’n vijf jaar geleden bij Ravottuh begonnen. Na 23 jaar in de bouw raakte ik mijn baan kwijt. Ik wilde graag wat doen. Sindsdien werk ik zo’n beetje elke dag bij de natuurspeeltuin in Oudeland. Ik vind het zo geweldig dat ik nog veel meer vrijwilligerswerk voor de wijk ben gaan doen. Vroeger was er veel ruzie tussen buren, maar door de jaren heen is Oudeland een stuk rustiger geworden. Toch is het dagelijks leven nog altijd niet makkelijk hier. Daarom is een speelplek als Ravottuh ook zo belangrijk. Terwijl de kinderen spelen, kunnen hun ouders bijbeppen over hun levens, hun problemen met instanties of onduidelijke formulieren. De een is wat handiger met taal, de ander kan goed koken. Zo helpen we elkaar. Ik zorg niet alleen voor anderen, zij zorgen ook voor mij. Zo heb ik al in geen jaren meer hoeven koken. Mijn buren weten dat ik amper thuis ben, dus staat er altijd een pannetje eten voor me klaar.’ Jaco Pieterse, buurtbewoner Oudeland (Hoogvliet)
Meer informatie: Buurtlab.nl kwartaalblad van Kansfonds [19]
Ook Patrick van Stichting Antes, een organisatie voor mensen met psychische klachten, helpt bij de verhuizing van de natuurspeeltuin
‘Elke dag help ik Ravottuh bij hun natuurspeeltuin in Oudeland. Ook nu we die verhuizen naar het tegenoverliggende schoolplein.’ [20] kwartaalblad van Kansfonds
Jaco Pieterse (op de voorpagina), buurtbewoner Oudeland (Hoogvliet, Rotterdam)