Η μάχη των Κερασιών - 10 Απριλίου 1821

Γσξεηήο εθηππώζεσο είλαη ν γηόο κνπ Παλαγηώηεο Φση. Σξαλόο, κόληκνο Τπαμησκαηηθόο Πνιεκηθήο Αεξνπνξίαο, ηνλ νπνίν ζεξκά επραξηζηώ θαη ηνπ εύρνκαη επαγγεικαηηθή, πξνζσπηθή πξνθνπή, πγεία θαη επηπρία. Φώηηνο Μηρ. Σξαλόο

΢ηε κλήκε ηνπ παηέξα κνπ Μηραήι Π. Σξαλνύ

Περιεχόμενα

Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟ΢ ........................................................................................................................... 5 ΔΗ΢ΑΓΧΓΖ .............................................................................................................................. 6 ΑΠΟ ΣΖ ΜΑΥΖ ΣΧΝ ΚΔΡΑ΢ΗΧΝ (1890) ............................................................................... 7 ΑΠΟ ΣΖ ΜΑΥΖ ΣΧΝ ΚΔΡΑ΢ΗΧΝ (Γηνλ. ΢ηγαινύ) ................................................................. 8 ΑΠΟ ΣΖ ΜΑΥΖ ΣΧΝ ΚΔΡΑ΢ΗΧΝ: ....................................................................................... 12 10 ΑΠΡΗΛΗΟΤ 1821 (Μ. Σξαλνύ) ......................................................................................... 12 «Ο πόιεκνο ησλ Κεξαζηώλ» ΦΧΣΖ ΣΡΑΝΟΤ .................................................................... 15 Από ηε κάρε ησλ Κεξαζηώλ(ΦΧΣΖ ΣΡΑΝΟΤ) .................................................................... 16 ΟΗ ΔΘΝΟΜΑΡΣΤΡΔ΢ ΣΖ΢ ΒΛΑΥΟΚΔΡΑ΢ΗΑ΢ (ΑΝ. Σ΢ΑΚΟΠΟΤΛΟΤ) ............................ 18 ΟΗ ΔΘΝΟΜΑΡΣΤΡΔ΢ ΣΧΝ ΚΔΡΑ΢ΗΧΝ (ΜΗΥ. ΣΡΑΝΟΤ) ................................................... 20 ΟΗ ΜΑΡΣΤΡΔ΢ ΣΖ΢ ΒΛΑΥΟΚΔΡΑ΢ΗΑ΢ (ΔΗΡ. ΠΔΣΡΟΤ) ................................................... 22 ΣΟ ΠΑ΢ΥΑ ΣΖ΢ ΒΛΑΥΟΚΔΡΑ΢ΗΑ΢ (ΣΑ΢ΟΤ ΓΡΗΣ΢ΟΠΟΤΛΟΤ) ....................................... 23 ΓΗΑΛΤ΢Ζ ΢ΣΡΑΣΟΠΔΓΟΤ ΚΔΡΑ΢ΗΧΝ (ΦΧΣΑΚΟΤ) ......................................................... 25 ΜΑΥΖ ΒΛΑΥΟΚΔΡΑ΢ΗΑ΢ (Θ. ΚΟΛΟΚΟΣΡΧΝΖ) ............................................................... 26 ΟΗ ΚΔΡΑ΢ΗΔ΢ ΢ΣΖΝ ΔΠΑΝΑ΢ΣΑ΢Ζ ΣΟΤ 1821 (ΑΝΑ΢Σ. Γ. ΢ΣΔΦΑΝΟΤ ) ...................... 27 ΚΔΡΑ΢ΗΧΣΔ΢, ΔΘΝΗΚΟΗ ΑΓΧΝΗ΢ΣΑΗ ΣΟΤ 1821 ................................................................ 33 ΟΗ ΚΔΡΑ΢ΗΔ΢ ΚΑΗ Ο ΠΑΠΑΚΟΚΚΗΝΟ΢ (Ν. ΓΖΜΟΤ) ......................................................... 36 Ο ΠΑΠΑΚΟΚΚΗΝΟ΢ ΚΑΗ Ο ΝΣΑΓΡΗΣΕΗΚΟΤ (Γ. ΢ΑΡΡΖ) ................................................... 37 ΔΠΗΛΟΓΟ΢ (ΦΧΣΖ ΣΡΑΝΟΤ) ............................................................................................. 38 Πίνακας εικόνων Δηθόλα 1 Ο Φώηηνο Σξαλόο κε ηνλ παηέξα ηνπ ζηηο 16-8-1937 ............................................... 5 Δηθόλα 2 Άπνςε ηεο Αξβαληηνθεξαζηάο ζήκεξα...................................................................... 7 Δηθόλα 3 Άπνςε ηεο Βιαρνθεξαζηάο ζήκεξα ........................................................................... 8 Δηθόλα 4 ΢' απηό ην ρώξν κε ηα ρνξηάξηα θαη ηηο αγξηνζπθηέο βξηζθόηαλ ην Μεηξνπνπιέτθν καγαδί, πνπ γηλόηαλ ε Παζραιηλή δηαζθέδαζε ζηηο 10-4-1821 ............................................. 14 Δηθόλα 5 Φνύξλνο ζηελ Αξβαληηνθεξαζηά .............................................................................. 18 Δηθόλα 6 Ζ καξκάξηλε πιάθα ζηελ Σεγέα ζηηο 17 Απγνύζηνπ 1936 γηα ηελ Οιπκπηαθή Φιόγα ....................................................................................................................................... 27 Δηθόλα 7 Φνύξλνο ζηελ Αξβαληηνθεξαζηά .............................................................................. 36 Δηθόλα 8 Έιιελαο αγσληζηήο ηεο Δπαλαζηάζεσο ................................................................. 39

Σππώζεθε ηνλ Ηνύιην 2001 γηα ινγαξηαζκό ηνπ ζπγγξαθέα από ηηο Δθδόζεηο - Γξαθηθέο ηέρλεο Αξ. Καξπνύδε Αγ. Γεσξγίνπ 25 Ίιηνλ Σει.-fax: 2619003

ΠΡΟΛΟΓΟ΢ ΋ηαλ ήκνπλ αθόκε κηθξό παηδί, έμη θαη επηά εηώλ, κε έπαηξλε ν καθαξίηεο ν παηέξαο κνπ θαη κε πήγαηλε ζηνλ «Αγηάλλε» γηα λα κνπ δείρλεη ηα «αξραία». Από ηελ θνξπθή ηνπ «Νηαή» κνπ έδεηρλε ηα Βέξβαηλα θαη ηελ ςειή θνξπθή ηνπ Αε-Ληά. Μνπ έιεγε θαη γηα ηε Μάρε ησλ Βεξβαίλσλ πνπ έγηλε εθεί ην 1821 θαη γηα ηνλ Πξσηνθιέθηε Μαληά. Δπίζεο όηη από ηα Βέξβαηλα ήξζε ν Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο γηα λα βνεζήζεη όζνπο πνιεκνύζαλ ζηηο Κεξαζηέο ζηηο 10 Απξηιίνπ 1821 ηελ εκέξα ηεο Λακπξήο. Αθόκε θαη γηα ηηο Μάρεο ηνπ Βαιηεηζίνπ, ζηα Σξίθνξθα θαη άιια ηζηνξηθά γεγνλόηα, ηα νπνία πξνζπαζώ κε δπζθνιία λα ζπκεζώ ηώξα πνπ είκαη κεγάινο. Με ηνλ ηξόπν απηό πξνζπαζνύζε λα κε κπήζεη ζηα ηνπηθά ηζηνξηθά γεγνλόηα. Αξγόηεξα όηαλ πήγα ζην Γπκλάζην Δηθόλα 1 Ο Φώηηνο Σξαλόο κε ηνλ παηέξα ηνπ ζηηο κνπ έδεηρλε ηζηνξηθά άξζξα ηνπ γηα ηηο 16-8-1937 παξαπάλσ κάρεο ηνπ 1821 θαη άιια, πνπ είρε δεκνζηεύζεη ζε ηνπηθέο Αξθαδηθέο εθεκεξίδεο θαζώο θαη ζηε ΝΔΑ ΖΜΔΡΑ ΑΘΖΝΧΝ, Δθείλν πνπ πνιύ έληνλα ζπκάκαη ηε ζθελή είλαη όηαλ ζηηο 16 Μαξηίνπ 1944 ηα Γεξκαληθά ζηξαηεύκαηα Καηνρήο έθαηγαλ ηα ζπίηηα ηνπ ρσξηνύ καο, καδί θαη ην δηθό καο, ν παηέξαο κνπ ηξαβνύζε ζέξλνληαο ην: «Κηβώηην Δθζηξαηείαο» ηνπ, ην νπνίν είρε από ηόηε πνπ ππεξεηνύζε σο Έθεδξνο Αλζππνινραγόο, κέζα ζην νπνίν θύιαζζε ηα ηζηνξηθά ηνπ ραξηηά. Καη άιια πνιιά Ηζηνξηθά θαη Λανγξαθηθά δεκνζηεύκαηα κνπ έδεηρλε, θαη ιίγν πνιύ θαηόξζσζε λα κε κπήζεη, όπσο πξναλέθεξα ζηα ηεο ησλ «πάλησλ θύιαθα» ηελ Ηζηνξία. Πεηξνύπνιε, Ηνύιηνο 2001

ΔΗ΢ΑΓΩΓΖ ΋ηαλ ζήκεξα κηιάκε γηα ηε «ΜΑΥΖ ΣΧΝ ΚΔΡΑ΢ΗΧΝ» Πνπ έγηλε ζηηο 10 Απξηιίνπ 1821, αλήκεξα ην Πάζρα, ελλννύκε ηε κάρε ή ηνλ πόιεκν θαιύηεξα, πνπ έγηλε ηελ εκέξα απηή ζηα ρσξηά Κεξαζηέο, Γώζε Κεξαζηά θαη Κείζε Κεξαζηά. Σν Αξβαλίην θαη Βιάρν ζηηο Κεξαζηέο δόζεθε αξγόηεξα. Από ηα αξραία ρξόληα δξόκνο - πέξαζκα από ηελ Αξθαδία γεληθά πξνο ηε Λαθεδαίκνλα ήηαλ από ην ΢αξαληαπόηακν πνπ ρξεζηκνπνηείην κέρξη ησλ λενηέξσλ ρξόλσλ νπόηε έγηλε ε ακαμηηή νδόο, ιίγν πξηλ από ην 1900, Σξίπνιεο – ΢πάξηεο. Οη Κεξαζηώηεο αθνύ γηόξηαδαλ ην Πάζρα, είραλ αθνζησζεί ζηελ ηέιεζε ησλ ζξεζθεπηηθώλ ηνπο ζπλεζεηώλ, όπσο θαη νη ηζηνξηθνί αλαθέξνπλ, θαη παξέιεηςαλ λα ιάβνπλ πιήξε κέηξα αζθαιείαο, ζθνπνύο ζηηο βίγιεο, «βηγιάηνξεο» θαη όηαλ «επέπεζαλ» νη Σνύξθνη από ηα Αρνύξηα (΢ηάδην) θαη ηελ Σξηπνιηηζά, έγηλαλ ηα όζα έγηλαλ. Σα ζύκαηα ησλ Κεξαζηώλ είλαη νη πξώηνη Δζλνκάξηπξεο, αθνύ πξνεγήζεθαλ, έζησ θαη γηα ιίγεο ώξεο θαη από ηνλ απαγρνληζκό ηνπ Γξεγνξίνπ ηνπ Δ'. Οξγαλσκέλα ΢ηξαηόπεδα εθαηέξσζελ ησλ Κεξαζηώλ ππήξραλ ζηα Βέξβαηλα, ζηε Μαξκαξηά θαη ζην Βαιηέηζη. Σσλ Κεξαζηώλ δελ ζα πξέπεη λα ζηέξγησζε αθνύ θαη ν Φσηάθνο κηιάεη γηα δηάιπζε ηνπ ΢ηξαηνπέδνπ ησλ Κεξαζηώλ. Γηάθνξνη ηζηνξηνδίθεο, ηδίσο κεηά ηνλ ενξηαζκό ηεο «100εηεξί δνο ηεο Δπαλαζηάζεσο ηνπ 1821», δειαδή κεηά ην 1921, αζρνιήζε θαλ κε ηελ θαηαγξαθή θάπνησλ ηζηνξηθώλ γεγνλόησλ θαη θπξίσο ηνπη θώλ, όπσο θαη γηα ηε «Μάρε ησλ Κεξαζηώλ ζηηο 10 Απξηιίνπ 1821», ηα νπνία δπζηπρώο εκείο, νη λεόηεξνη δελ ηα αμηνπνηήζακε, όπσο ζα έπξεπε, παξά ηα κεηαθέξακε από ζηόκα ζε ζηόκα, κάιινλ ζαλ παξάδνζε. Έπξεπε λα έξζεη ζε «δεπηέξα παξνπζία» ν Γήκνο, ηελ πξώηε σο Γήκνο Μαλζνξέαο θαη ηε δεύηεξε σο Γήκνο ΢θηξίηηδνο κε ηνλ θαζ' όια άμην Γήκαξρό ηνπ θ. Κσλ/λν Καηζαθάλα, ν νπνίνο, πξνο ηηκήλ ηνπ, έβαιε κπξνζηά, γηα λα πινπνηήζεη ηα ηζηνξηθά, ζηήλνληαο αξρηθά έλα Ζξών - ΢ηήιε θαη νξγαλώλνληαο κηα αλάινγε πνιηηηζηηθή ηζηνξηθή εθδήισζε. Ήηαλ θαηξόο, αθνύ θέηνο γηνξηάδεηαη θαη ε επέηεηνο ησλ 180 εηώλ από ην 1821. Γελ έρεη θακηά ζεκαζία αλ ε κάρε απέβε ππέξ ησλ Σνύξθσλ θαη ζε βάξνο ησλ Διιήλσλ. ΢εκαζία έρεη όηη έγηλε κάρε θαη είρε ηα απνηειέζκαηα, ηα νπνία έρνπλ όιεο νη κάρεο, θαη όηη νη Κεξαζηέο έρνπλ ην κεξίδηό ηνπο ζηνλ όιν «Αγώλα ηνπ '21». Δγώ κε όζα ηζηνξηθά ζηνηρεία είκαη ζε ζέζε λα έρσ θαη γλσξίδσ, ηα δεκνζηεύσ θαη ηα ζέησ ζηε δηάζεζε ηόζνλ ηνπ Γεκάξρνπ ΢θηξίηηδνο, κε έδξα ηε Βιαρνθεξαζηά, όζν θαη ζε όινπο ηνπο «Κεξαζηώηεο» γηα ηελ παξνπζίαζε όζνλ ην δπλαηόλ πεξηζζόηεξν αληηθεηκεληθά θαη αιεζηλά, ηα νπνία λα ρξεζηκεύνπλ σο νδεγόο ζηηο λεόηεξεο γεληέο γηα λα αηζζάλνληαη πξαγκαηηθά ππεξήθαλνη. Φώηεο Μηρ. Σξαλόο Πεηξνύπνιε Ηνύιηνο 2001 Αγίαο Λαύξαο 86 Σει: 50.10.782

ΑΠΟ ΣΖ ΜΑΥΖ ΣΩΝ ΚΔΡΑ΢ΗΩΝ (1890) Σελ εκέξαλ δε ηνπ Πάζρα αίθλεο επηπεζόληεο εηο Κεξαζζηαίο, ησλ αλζξώπσλ αζρνινπκέλσλ, θαηά ηα ζξεζθεπηηθά έζηκα, πεξί ηαο δηαζθεδάζεηο, θαη όλησλ απξνθπιάθησλ, εθπξίεπζαλ δύν ζεκαίαο θαη εθόλεπζαλ ηξηάθνληα ηξείο ζηξαηηώηαο Έιιελαο, ησλ νπνίσλ ηαο θεθαιάο έθεξνλ εηο ηελ πόιηλ κεηά ησλ ζεκαηώλ. Σνπ Διιεληθνύ δε ζηξαηνπέδνπ απηνύ αξρεγνί ήζαλ ν Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο, θαη ν Αληώληνο Νηθνιόπνπινο, όζηηο έπεζελ ελ ηε κάρε εξστθώο, σο επιεξνθόξεζαλ ηνπο ελ ηε θπιαθή νη αηρκαισηηζζέληεο Θενθίιεο Γνπιέο εθ Λνγθαλίθνπ, Παύινο Γεκεηξόπνπινο από Βαζζαξά ηεο ΢πάξηεο, θαη ν εθ Σξηπόιεσο Ηεξεύο Παλαγηώηεο ΢αθειιαξίνπ κεηά ηνπ πηνύ απηνύ Ζιία. Φπιαθίζαληεο δε ηνπο αηρκαιώηνπο ελ ηε απηή θπιαθή εμέζεζαλ ελ ησ πξναπιίσ ηνπ ΢εξαγίνπ, έκπξνζζελ ηεο θπιαθήο, ηαο θεθαιάο κεηά ησλ ζεκαηώλ θαηά ζεηξάλ θαη δηέηαμαλ ηνλ δηεξκελέα λα αλαγλώζε ηελ επηγξαθήλ απηώλ· νύηνο δε ηδώλ ηελ επηγξαθήλ θαη εζύρσο εηπώλ «αλά ζηλί ζηθηήκ» αλέγλσ κεγαινθώλσο ην επί ησλ ζεκαηώλ «Ηεζνύο Υξηζηόο ληθά». «Η.Υ.Ν.Κ. = Ηεζνύο Υξηζηόο Νηθά». Από ην βηβιίν: ΟΗ ΑΡΥΗΔΡΔΗ΢ ΚΑΗ ΟΗ ΠΡΟΤΥΟΝΣΔ΢ ΔΝΣΟ΢ ΣΖ΢ ΔΝ ΣΡΗΠΟΛΔΗ ΦΤΛΑΚΖ΢ ΔΝ ΔΣΔΗ 1821 ΤΠΟ ΗΩ΢ΖΦ ΕΑΦΔΗΡΟΠΟΤΛΟΤ ΗΔΡΟΜΟΝΑΥΟΤ ΔΝ ΑΘΖΝΑΗ΢ ΔΚ ΣΟΤ ΣΤΠΟΓΡΑΦΔΗΟΤ ΣΩΝ ΚΑΣΑ΢ΣΖΜΑΣΩΝ ΑΝΔ΢ΣΖ ΚΩΝ΢ΣΑΝΣΗΝΗΓΟΤ 1890

Δηθόλα 2 Άπνςε ηεο Αξβαληηνθεξαζηάο ζήκεξα

ΑΠΟ ΣΖ ΜΑΥΖ ΣΩΝ ΚΔΡΑ΢ΗΩΝ (Γηνλ. ΢ηγαινύ) «Αη πξώηαη κάραη ησλ Λαθεδαηκνλίσλ εηο ην Φξαγθόβξπζν θαη Κεξαζηέο. Ζξσηθόο ζάλαηνο ηνπ Αλη. Νηθνινπνύινπ» Γελ πξέπεη λα λνκίζσκελ, όηη επζύο από ηεο 24 ή 25 Μαξηίνπ νη ζπγθεληξσζέληεο παξά ηα Βέξβελα θαη Κεξαζηέο Λαθεδαηκόληνη επαλαζηάηαη απεηέινπλ σξγαλσκέλνλ ζώκα ζηξαηνύ ππό αλεγλσξηζκέλνπο αξρεγνύο θαη ζηειέρε. Καη' αξράο νη πξνζδξακόληεο εθεί Λαθεδαηκόληνη επαλαζηάηαη, νη νπνίνη ππό ηνλ Αληώλε Νηθνιόπνπινλ θαηεδίσμαλ ηνπο θεύγνληαο πξνο ηελ Σξίπνιηλ Μπαξδνπληώηαο θαη ινηπνύο Σνύξθνπο ηνπ Καδά ηνπ Μπζηξά, θαηέιαβνλ δηαθόξνπο ζέζεηο εηο ηα λόηηα πςώκαηα ηνπ θάκπνπ ηεο Σξηπόιεσο, πεξί ηα ρσξηά Βιαρνθεξαζηέο θαη Βέξβελα, αλακέλνληεο δηαηαγάο από ηνπο πξνθξίηνπο ηνπ Μπζηξά θαη κε άκεζνλ ζθνπόλ λα απνθξνύζνπλ πάζαλ απόπεηξαλ επηζηξνθήο ησλ Σνύξθσλ πξνο ηελ Λαθεδαίκνλα.

Δηθόλα 3 Άπνςε ηεο Βιαρνθεξαζηάο ζήκεξα

Οη θαζπζηεξήζαληεο επαλαζηάηαη ησλ δηαθόξσλ ρσξηώλ ηεο Λαθεδαίκνλνο πξνζήξρνλην εθεί ππό ηελ εγεζίαλ δηαθόξσλ αξρεγώλ, επί θεθαιήο ζπγρσξίσλ θαη ζπγγελώλ ησλ. Οη αξρεγνί εθείλνη ήζαλ ηεξείο, δεκνγέξνληεο, αλαγλώζηαη, κνλαρνί θαη επί θεθαιήο όισλ αξρηεξείο θαη πξόθξηηνη. Σελ δύκελ ηεο όιεο θηλήζεσο απεηέινπλ νη Φηιηθνί, νη νπνίνη εζεσξνύλην, όηη θαηείρνλ ηα ζρέδηα θαη ηα κπζηηθά ηεο Δπαλαζηάζεσο θαη ζα έδηδνλ ηαο νδεγίαο. Σν ζύλζεκα ήην «Διεπζεξία ή Θάλαηνο», «Με κείλε Σνύξθνο ζην Μνξεά, κεδέ ζηνλ θόζκνλ όιν», «Οη Σνύξθνη ζηε Κόθθηλε Μειηά». Οη πξνζεξρόκελνη ήζαλ σπιηζκέλνη, αιιά κε πάζεο πξνειεύζεσο όπια, θαξπνθίιηα, πηζηόιεο, γηαηαγάληα, καραίξηα.

Σν πξώηνλ βάπηηζκα ηνπ ππξόο έιαβνλ νη Λαθεδαηκόληνη εηο ην Φξαγθόβξπζν (Αζέαο) ηελ 30 Μαξηίνπ 1821. Οη εηο ηαο ζέζεηο πεξί ηηο Κεξαζηέο (Βιαρνθεξαζηά θαη Αξβαληηνθεξαζηά), επξηζθόκελνη Λαθεδαηκόληνη επιεξνθνξήζεζαλ, όηη νη Σνύξθνη ηεο Καξπηαίλεο επξόθεηην λα πεξάζνπλ από ην Φξαγθόβξπζν θαηεπζπλόκελνη εηο Σξηπνιηηδάλ κεηά ησλ γπλαηθώλ, ησλ παίδσλ θαη ησλ ππαξρόλησλ ησλ. Ζ πνκπή από γπλαίθεο, παηδηά, γέξνληεο θαη ππνδύγηα επξνζηαηεύεην ππό ελόπισλ Καξπηελώλ Σνύξθσλ θαη ππό ηνπ ζηξαηησηηθνύ απν ζπάζκαηνο απνζηαιέληνο επί ηνύην από Σξηπνιηηδάο. Οη εηο ην Φξαγθόβξπζνλ ζπεύζαληεο Λαθεδαηκόληνη ήλνημαλ πύξ θαηά ησλ δηεξρνκέλσλ Σνύξθσλ θαη ζπλήςαλ κεη' απηώλ ζθνδξάλ κάρελ. Γελ θαηώξζσζαλ, όκσο, λα εκπνδίζνπλ ηελ δηέιεπζηλ ησλ Σνύξθσλ θαη εθνινύζεζαλ ηνύηνπο κέρξη ην Καινγεξνβνύλη, όπνπ ζπλήςαλ ηελ επνκέλελ θαη δεπηέξαλ κάρελ πξνο ζηξαηησηηθόλ Σνπξθηθόλ ζώκα, ην νπνίνλ απεζηάιε εθ Σξηπνιηηδάο. Δηο ηαο κηθξνκάραο εθείλαο, αη νπνίαη σκνίαδνλ κάιινλ πξνο νκεξηθάο, θαζόζνλ νη άλδξεο εκάρνλην θαζ' νκάδαο, όπνπ θαη όπσο έθαζηνο εδύλαην, νη Λαθεδαηκόληνη επαλαζηάηαη εδνθίκαζαλ ηα όπια ησλ θαη επήξαλ ην πξώηνλ βάπηηζκα ππξόο. Δλήξγεζαλ επηζέζεηο θαη εθξάηεζαλ ηαο ζέζεηο ησλ, ρσξίο λα ζεκεησζή ην πάζεκα ηεο δηαιύζεσο ηνπ ζηξαηνπέδνπ ηνπ Κνινθνηξώλε παξά ην ΢άιεζη θαη ηελ Καξύηαηλαλ. Αιιά κία από ηαο αμηνιόγνπο κάραο ησλ Λαθεδαηκνλίσλ, ε νπνία πξέπεη λα ζεσξεζή σο ε πξώηε κάρε ηεο Δπαλαζηάζεσο είλαη ε ζπλαθζείζα ηελ 10 Απξηιίνπ παξά ηελ Βιαρνθεξαζηάλ. Έλεθα αθξηηνκπζίαο ηνπ εμ Αλαζηαζόβεο (Αιαγνλίαο) ηεξνκνλάρνπ Νηθνδήκνπ, ηνλ νπνίνλ απέζηεηιελ εηο Σξίπνιηλ ν Πεηξόκπεεο Μαπξνκηράιεο, δηα λα δηαπξαγκαηεπζή ηελ αληαιιαγήλ ησλ νκήξσλ, νη Σνύξθνη επιεξνθνξήζεζαλ ηνλ αξηζκόλ ησλ ζηξαηησηώλ θαη ηαο ζέζεηο, ηαο νπνίαο θαηείρνλ νη Λαθεδαηκόληνη πεξί ηα Βέξβελα (Γ. Γεκη.). Αθόκε, όηη 300 Λαθεδαηκόληνη ππό ηνλ Αληώλελ Νηθνιόπνπινλ θαη ηζάξηζκνη πεξίπνπ Μαληάηεο ππό ηνλ Κπξηαθνύιελ Μαπξνκηράιελ θαηείραλ ηαο ζέζεηο παξά ηελ Βιαρνθεξαζηάλ. Οη Σνύξθνη, θαηόπηλ, ησλ πιεξνθνξηώλ ηνύησλ θαηέζηξσζαλ σξηζκέλνπ ζρέδηνλ επηζέζε σο θαη απεθάζηζαλ λα ελεξγήζνπλ αηθληδηαζηηθήο επίζεζηλ θαηά ησλ ζπγθεληξσκέλσλ εθεί επαλαζηαηώλ, νη νπνίνη απεηέινπλ ηελ θπξίαλ δύλακηλ ηνπ ζηξαηνπέδνπ ησλ Βεξβέλσλ θαη δηαιύζνπλ ηνύην. Δλέθξηλαλ θαη θαζώξηζαλ, σο εκέξαλ επηζέζεσο ηελ 10 Απξηιίνπ 1821, εκέξαλ ηεο Δνξηήο ηνπ Πάζρα ησλ Οξζνδόμσλ Υξηζηηαλώλ, νπόηε ζπλέπεζε λα γίλνπλ θαη αη κεγά ιαη ζθαγαί ησλ Διιήλσλ αλά ηελ Οζσκαληθήλ απηνθξαηνξίαλ. Αθ' νύ, επνκέλσο, νη εηο ηελ Σξηπνιηηδάλ Σνύξθνη εηνίκαζαλ θαη εθνδίαζαλ θάιαγγα εθ 3.000 εκπεηξνπνιέκσλ ζηξαηησηώλ δηέηαμαλ λα βαδίζε όισο κπζηηθώο θαηά ηελ λύθηα ηεο Αλαζηάζεσο, ελαληίνλ ησλ εηο ηηο Κεξαζηέο ζπγθεληξσκέλσλ επαλαζηαηώλ, νη νπνίνη, όισο ακέξηκλνη, ζα εώξηαδνλ εηο ηαο εθθιεζίαο ησλ δύν ρσξίσλ θαη ζα αλέπεκπνλ ηαο δενύζαο επράο ππέξ ηεο θαηεπνδώζεσο ηνπ αγώλνο. Σνύην θαη εγέλεην. Οη Σνύξθνη ρσξίο λα γίλνπλ αληηιεπηνί, επιεζίαζαλ εηο ην ρσξηό Βιαρνθεξαζηά θαη επεηέζεζαλ θαηά ησλ εθθιεζηαδνκέλσλ εθεί ζηξαηησηώλ. Χο ήην επόκελνλ ε αηθληδία εθείλε επίζεζηο επέθεξε αλαηαξαρήλ θαη ζύγρπζηλ. Ο αξρεγόο ησλ Λαθσληθώλ όπισλ γεξν-θιεθηεο Αληώλεο Νηθνιόπνπινο ρσξίο λα ράζε ηελ ςπρξαηκίαλ ηνπ απεζύξζε ηνπ ρσξηνύ θαη ζπλεθέληξσζε ηαο δπλάκεηο ηνπ παξά ηελ ζέζηλ Βάιηαηλαλ εκίζεηαλ πεξίπνπ ώξαλ απέρνπζαλ ηνπ ρσξηνύ θαη αληέζηε θαηά ηνπ επηηεζεκέλνπ ερζξνύ. Ο ίδηνο κε νιίγνπο πεξί απηόλ θαηέιαβε πξνθερσξεκέλελ ζέζηλ ηεο ινηπήο παξαηάμεσο εληόο εξεηπσκέλεο εθεί θαιύβεο. Ο Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο επξηζθόκελνο εηο καθξπλήλ απόζηαζηλ θαηά ηελ ζηηγκήλ ηεο εμνξκήζεσο ησλ Σνύξθσλ ππερώξεζελ εηο Κνιιίλαο. Ο Νηθνιόπνπινο κε ηνπο ζπληαρζέληαο πεξί απηόλ Λαθεδαηκνλίνπο εηο ηελ Βάιηαηλαλ ήλνημαλ ζθνδξόλ πύξ θαηά ησλ επηηηζεκέλσλ Σνύξθσλ θαη ζπλήςαλ πνιύσξνλ κάρελ. Καηά ηελ δηάξθεηαλ ηεο κάρεο, ν γέξν-Νηθνιόπνπινο, όηαλ πξσηαγσληζηώλ ερξεζηεύζε ην ηνπθέθη ηνπ, εμεπήδεζε ηνπ ραξαθώκαηόο ηνπ θαη ώξκεζε κε ην γηαηαγάλη ζηα ρέξηα θαηά ηεο παξαηάμεσο ησλ επηηηζεκέλσλ ερζξώλ. Δθεί ηόηε παληαρόζελ βαιιόκελνο θνλεύεηαη. Οη Λαθεδαηκόληνη ελζνπζηαζζέληεο θαη ζπζπεηξσζέληεο ηόηε πεξί ηνλ λεθξόλ ηνπ αξρεγνύ ησλ αληέηαμαλ πείζκνλα θαη γελλαίαλ αληίζηαζηλ ζπκπιεθόκελνη κεηά ησλ Σνύξθσλ εηο

ρείξαο αλήξ πξνο άλδξα θαη νκάο θαζ' νκάδνο. Σέινο νη Σνύξθνη δελ εδπλήζεζαλ λα δηαζπάζνπλ ηελ παξάηαμηλ ησλ Λαθεδαηκνλίσλ θαη αλαγθάζνπλ ηνύηνπο εηο ππνρώξεζηλ θαη αθνύ παξέιαβαλ κεζ' εαπηώλ ηελ θεθαιήλ ηνπ ήξσνο Νηθνινπνύινπ θαη ησλ πεζόλησλ πξν απηώλ αγσληζηώλ ππερώξεζαλ εηο Σξίπνιηλ. Καηά ηελ κάρελ εθείλελ, ηελ πξώηελ ηεο Διιεληθήο Δπαλαζηάζεσο εθνλεύζεζαλ 30 Σνύξθνη θαη 18 Έιιελεο κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ακθόηεξνη νη αξρεγνί ησλ αληηπάισλ παξαηάμε σλ Αληώλεο Νηθνιόπνπινο θαη ν Σνύξθνο Υαζάλεο Λεζηηώηεο. Σαο θεθαιήο ησλ πεζόλησλ εθεί Λαθεδαηκνλίσλ νη Σνύξθνη αλήξηεζαλ πξν ηεο θπιαθήο ησλ εγθιείζησλ Πεινπνλλεζίσλ νκήξσλ εηο ην ΢αξάγη. Ούηε ε κάρε, αιι' νύηε θαη ν εξστθόο ζάλαηνο ηνπ πξώηνπ πεζόληνο θαηά ηελ Δπαλάζηαζηλ Έιιελνο νπιαξρεγνύ θαη αξρε γνύ έηπρε ηεο δενύζεο πξνζνρήο θαη εθηηκήζεσο εθ κέξνπο ηεο Ηζηνξίαο ηεο Δπαλαζηάζεσο. Ο Λαθεδαηκόληνο Αληώλεο Νηθνιόπνπινο έδεημε δηά ηνπ ζαλάηνπ ηνπ εηο ηνπο επαλαζηάηαο πώο εμαγνξάδεηαη ε ειεπζεξία, θαη πνίνλ ην θαζήθνλ ησλ Διιήλσλ νπιαξρεγώλ. Οη Έιιελεο επαλαζηάηαη θαηά ηαο αξράο ηεο Δπαλαζηάζεσο εηξέπνλην εηο θπγήλ εηο ην άθνπζκα «έξρνληαη νη Σνύξθνη» θαη ηώξα άξρηζαλ λα θσλάδνπλ «πνύ είλαη νη Σνύξθνη». Καη βιέπνκελ κεηά ηαύηα ηνλ ππνρσξήζαληα Κπξηαθνύιελ Μαπξνκηράιελ λα πίπηε ελδόμσο εηο ην Φαλάξη ηεο Ζπείξνπ, θαη ηνλ ππνρσξήζαληα εηο ην Φξαγθόβξπζνλ Παπαθιέζαλ λα πίπηε εηο ην Μαληάθη, ακθόηεξνη θξνπξνί αθνίκεηνη ηνπ παηξίνπ εδάθνπο. Ζ κάρε ηεο Βιαρνθεξαζηάο, όζνλ κηθξά θαη αλ ζεσξεζή ππήξμελ κεγάιεο ζπνπδαηόηεηνο δηά ηνπο επαλαζηάηαο, δηόηη ήην ε πξώηε κάρε, ηελ νπνίαλ έδνζαλ εθ παξαηάμεσο θαηά πνιύ ππεξ ηέξσλ δπλάκεσλ ησλ Σνύξθσλ, έιαβνλ ζάξξνο θαη επίζηεπζαλ, όηη ήζαλ ηθαλνί λα αληηκεησπίζνπλ ηνπο Σνύξθνπο θαη λα ληθήζνπλ. Hύμεζελ ηαο ειπίδαο ησλ, όηη ζα θαηώξζσλαλ λα εθπνξζήζνπλ ηελ Σξηπνιηηζάλ θαη έζπεπζαλ, όπσο ζα είδνκελ, λα απνθιείζνπλ ηελ πόιηλ θαη λα απνθόςνπλ πάζαλ επηθνηλσλίαο κεηά ηεο ινηπήο Πεινπνλλήζνπ. Γεισηηθόλ ηεο εληππώζεσο, ηελ νπνίαλ επξνμέλεζελ ε κάρε θαη ν εξστθόο ζάλαηνο ηνπ Νηθνινπνύινπ είλαη έλα απόζπαζκα ηεο από 15 Απξηιίνπ 1821 επηζηνιήο ησλ Δθόξσλ Μπζηξά πξνο ηνπο ΢πεηζηώηαο «Δπεηδή από κίαλ κηθξάλ αηαμίαλ ήηηο ζπλέηξεμελ εηο ηελ Κεξαζηάλ ρσξίνλ ηεο Σξηπνιηηδάο θαη εζθνηώζεζαλ κεξηθνί άλζξσπνη, ελζνπζηάζζεζαλ αζπγθξίησο πεξηζζόηεξνλ νη Έιιελεο θαη έηξεμαλ κε κεγάιελ γελλαηόηεηα θαη νξκήλ εηο ηελ πνιηνξθίαλ ηεο Σξηπνιηηδάο εηο ηξόπνλ, όηη πξέπεη λα γίλε κία λέα ηζηνξία» (΢πεηδ. Αξρεία). Θεσξνύκελ ππνρξέσζηλ λα αλαγξάςσκελ κεξηθά εθ ησλ νλνκάησλ ησλ εξστθώο εθεί πεζόλησλ αλδξώλ, θαζώο θαη ηηλα ησλ νπιαξρεγώλ, νη νπνίνη έιαβαλ κέξνο εηο ηαο κάραο Φξαγθόβξπζεο θαη Κεξαζηώλ, ηα νπνία πεξηήιζνλ κέρξηο εκώλ δηά ηνπ Ηζηνξηθνύ αξρείνπ. Δηο ηελ κάρελ ηεο Βιαρνθεξαζηάο έπεζαλ 18 αγσληζηαί Λαθεδαηκόληνη, εθ ησλ νπνίσλ καο είλαη γλσζηνί εθηόο ηνπ αξρήγνύ Αληώλε Νηθνινπνύινπ, ν θαπεηάλ Ξάλζνο (Βελεηζαλάθνο), ν Γξεγόξηνο Παπαζαλαζόπνπινο εθ Βνξδσλίαο, ν Αλαγλώζηεο ΢αθειιαξόπνπινο εθ Βαζζαξά, θαη δύν ζύληξνθνη (αγλώζηνπ επσλύκνπ) ηνπ νπιαξρεγνύ Γεσξγ. ΢θιαβνρσξίηνπ. Δθ ησλ Λαθεδαηκνλίσλ νπιαξρεγώλ έιαβαλ κέξνο νη αδειθνί Γεκήηξηνο θαη Νηθ. Νηθνιόπνπινη κε Λνγγαζηξίηεο, ν Ησάλλεο Παπα - Καινκνίξεο Οηθνλόκνο κε Βνξδσληάηεο, ν Αλαγλώζηεο Σδσξηδάθεο θαη Γεώξγηνο Γεκεηξαθάθεο κε ηνπο Καζηαληώηεο θαη Καζηξίηεο, νη νπιαξρεγνί Γεσξγηηζίνπ Παλαγ. Παπαζαλαζόπνπινο, Αζαλάζηνο Καηζαξόο, Αλαγλώζηεο ΢ηγαιόο, Νηθ. Μνζρνβίηεο θαη Παξαζθεπάο Φαζνπιόπνπινο θαη Αζαλ. Γ. Καξάγηαλλεο επί θεθαιήο ζπγγελώλ θαη ζπγρσξίσλ ησλ, ν Νηθόιανο Εαραξόπνπινο ή Γθνύκαο κε Λνγγαληθηώηεο, ν Αλαγλώζηεο Γεκεηξαθόπνπινο από Κνληδίηζα κε ζπγρσξίνπο ηνπ, ν Νηθ. ΢αθειιαξίνπ κε Βνπξιηώηεο, νη Κνπκάληαξνη Αλαγλώζηεο θαη Γεκήηξηνο κε Βακβαθίηεο, νη Μαηαιιαίνη (Αλαγλώζηεο, Νηθόιανο, Παξαζθεπάο, Παλαγηώηεο) κε Αξαρσβίηεο, ν Πέηξνο Αλαγλσζηόπνπινο (Βαξβηηζηώηεο) κε Βαξβηηζηώηεο, ν ηεξεύο Γεκήηξηνο ΢αθειιαξόπνπινο, ηνπ νπνίνπ ν παηήξ εθνλεύζε εθεί, θαη ν Παπαλαλίαο κε ηνπο Βαζζαξηώηεο, ν ΢αθειιάξηνο Παπαθώηνπ κε Καινγσλίηεο, ν Αληώλεο ΢αιηβαξάο κε Μπζηξηώηεο, ν Γεώξγηνο ΢θιαβνρσξίηεο, ηνπ νπνίνπ δύν ζύληξνθνη εθνλεύζεζαλ, από ην ΢θιαβνρώξη, ν Νηθόιανο Καξέιαο κε Αλσγείηεο, ν Θεόδσξνο ΢σηεξράθεο από Αλαβξπηή, ν Αληώλεο Κνπκνπζηηώηεο από ηελ Κνπκνπζηά θαη ν Ζιίαο Μπηζκπίλεο από Πνινβίηζα, ν

Γεώξγηνο Γηαηξάθνο από ηελ Άξλα κε ΚαησΡηδηώηεο, ν Καςακπέιεο κε Κνπλνππνρσξίηεο, ν Παλαγηώηεο Καξειάο κε Αγξηαληώηεο θαη ν Νηθ. Μαλνύζνο, ν Απόζηνινο Μαλνπζάθεο θαη νη αδειθνί Εαραξόπνπινη κε Μπζηξηώηεο θ.ά. «Ή ΔΛΔΤΘΔΡΗΑ Ή ΘΑΝΑΣΟ΢» Γεκ. ΢ηγαινύ ΑΗ ΠΡΩΣΑΗ ΜΑΥΑΗ ΣΩΝ ΛΑΚΔΓΑΗΜΟΝΗΩΝ

ΜΗΑ ΔΘΝΗΚΖ ΔΠΔΣΔΗΟ΢ ΑΠΟ ΣΖ ΜΑΥΖ ΣΩΝ ΚΔΡΑ΢ΗΩΝ: 10 ΑΠΡΗΛΗΟΤ 1821 (Μ. Σξαλνύ) Αη Κεξαζηαί είλε δύν θσκνπόιεηο ηεο Αξθαδίαο επί ησλ λνηίσλ θξαζπέδσλ ησλ Αξθαδηθώλ βνπλώλ θαη εηο ηα όξηα ηεο ιαθεδαίκνλνο. Αληηθξύδνπζη ηα Βέξβαηλα θαη ηνλ απάηεηνλ Πάξλσλα, Μαιεβόλ, όζηηο νηνλεί εκςπρώλεη αλέθαζελ ηαο γηγαληώδεηο κνξθέο ησλ νιηγαξίζκσλ θαηνίθσλ ησλ εηξεκέλσλ ρσξίσλ. Δληαύζα ε αλδξεία είλε από εθείλαο ηαο αξεηάο δη' ώλ νη άλδξεο ζενπνηνύληαη. Πξναζπίδνπζηλ αη Κεξαζηαί ηαο πξνο ηνλ Μπζηξάλ δηόδνπο θαη ζηελσπνύο ηνπ Αιθεηνύ, ΢αξαληαπνηάκνπ θαη είλε πιαγηνθύιαθεο γηγαληνκάρνη αλάκεζα εηο ην θαηξαθύιηζκα ησλ αηώλσλ, κε ηέρνπζαη δηα ηεο νμπλνίαο ησλ ηέθλσλ ησλ εηο όιαο ηαο κεηαπιάζεηο θαη ηνπο κεηαζρεκαηηζκνύο ηεο εζληθήο αλακνξθώζεσο κε απνκαθξπλόκελαη από ηα αξρηθά Ηδαληθά ηνπ Έζλνπο θαη ηνπ πνιηηηζκνύ καο. Σελ ηθαλόηεηα ηαύηελ ησλ Κεξαζησηώλ δηαθξίλνληεο νη ΢παξηηάηαη θαη νη Μπδξηώηαη, κεγάισο εθηηκώζαλ απηνύο, αλέθαζελ ζεσξνύληεο σο θίινπο επηζηηζίνπο, παιιεθάξηα, θαη επηδεηνύληεο ηελ ζπκκαρίαλ ησλ σο γεηηληαδόλησλ εηο ην αζθαιέζηεξνλ θαη επηζθαιέζηεξνλ πνιεκηθόλ ζεκείνλ. Ούηνη δε ηηκήλ ησλ ζεσξνύληεο ηνύην, πξνζπαζνύλ λ' αλαδεηρζνύλ αληάμηνη ηεο Διιεληθήο επθιείαο θαη δόμεο, ζπγθξνηνύληεο ελ ππαίζξσ ΢παξηηαηηθάο απέιαο θαη αθνινπζνύληεο ηελ ΢παξηηαηηθήο αγσγήλ κεδέ ηεο θινπήο εμαηξνπκέλεο ήλ θαη αξεηήλ εθιακβάλνπζηλ νπρί πξνο ρξεκαηηζκόλ, αιιά σο έλα αζώνλ ζπόξ. Λέγνληεο Κεξαζηαί, ελλννύκελ ηελ Βιαρνθεξαζηάλ θαη Αξβαληηνθεξαζηάλ θαη' αληηδηαζηνιήλ πξνο ηελ ελ Σεγέα Κεξαζίηζαλ, Πξνο αλαηνιάο έρνπζηλ αη Κεξαζηαί ηνλ Αιθεηόλ θαη ηα Βέξβαηλα, κε ηνλ γηγαληώδε Πάξλσλα θαη ην Λεύθηξνλ ηεο Μαιεάηηδνο ηνπ Ξελνθώληνο θαη ην Πεγαδάθη κε ηαο Βξπληαίαο πνπ καο ελζπκίδνπλ ηνπο Βξπελίνπο ηνπο Φξαγθνβπδαληηλνύο. Πξνο δπζκάο έρνκελ άιιαο δηόδνπο, αγoύζαο πξνο ηνλ Μπζηξάλ θαη θπιαζζνκέλαο ππό ησλ ρσξίσλ ησλ Βξνπζηνρσξίσλ (λύλ δήκνπ Βαιηεηζίνπ), Ληαλνύ, Μαληάηε θαη Αγίνπ Κσλζηαληίλνπ, Βνπλόλ θαη βνξεηόηεξνλ ην ρσξίνλ Μάλαξη, πνπ καο ελζπκίδεη ηελ αξραίαλ Αζέαλ θαη ηνπ ΢απηθνύ ηνπο Κάκπνπο κε ηαηο έκλνζηαηο ηαηο Βξύζαηο, ην ζεκεξηλό Φξαγθόβξπζνλ. Από ηνπ αξραίνπ Παιιαδίνπ, ζεκεξηλνύ Μπεξκπάθη, άγεη ραξάδξα δηά ηεο ΢πειηάο ηεο Αγίαο Παξαζθεπήο (ζπήιαηνλ ηνπ Παλόο ρξεζηκνπνηεζέλ σο λαόο από ησλ πξώησλ ρξηζηηαληθώλ ρξόλσλ σο δεηθλύνπζηλ αη επ' απηνύ ηνηρνγξαθίαη), πξνο ηελ Βιαρνθεξαζηάλ θαη ζπλεπώο θαη εηο Αξβαληηνθεξαζηάλ. Σαο Κεξαζηάο κεηά ηελ έθξεμηλ ηεο Δπαλαζηάζεσο ηνπ 1821 είρνλ θαηαιάβεη νη Μπζηξηώηαη Καπεηαλαίνη Αληώληνο Νηθνιόπνπινο θαη Παλαγηώηεο Βελεηζαλάθνο, πξναζπηζηαη ηαρζέληεο ηεο Αξβαληηνθεξαζηάο κεηά ησλ εληνπίσλ, νη δε πεξί ηνλ Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιελ, ηνλ κεηέπεηηα ηνπ Βαιηεηζίνπ ήξσα, ηνλ ιένληα ηνύηνλ ηεο Πεινπνλλεζηαθήο επαλδξίαο, νπ κόλνλ ε όςηο εκπλέεη, εηάρζεζαλ πξναζπηζηαί ηεο Βιαρνθεξαζηάο. Καηέρνπζη δε νη Μαπξνκηραιαίνη λύλ ην Λπθνβνπλό όπεξ ερξεζίκεπελ σο Βπδαληηλόλ Νεθξνηαθείνλ ησλ εγεκνλνπαίδσλ ηνπ Μπζηξά, πξνηθνδνηεζέληεο ππό ηνπ Έζλνπο. Οη Βιαρνθεξαζηώηαη, ηδία νη Μαλδξαίνη πνηκέλεο, κεγάιεο κεη' απηώλ δηαηεξνύζη θηιηθάο θαη αδειθηθάο επηθνηλσλίαο. Δηο ηνλ Μπζηξάλ ππήξρνλ νη πεξηώλπκνη Μπαξδνπλνρσξίηαη θαη αθόκε εθεί θεκίδεηαη ην «Μπαξδνπληώηηθν θνηόπνπιν» κε βνύηπξν, ληνκάηα θαη ηπξί θακσκέλν. Ο αξρεγόο ησλ Μπαξδνπλησηώλ ΢α Μπαξδνύλαο, είλε παλειιελίνπ θήκεο δηά ηελ έθπαγινλ απηνύ σξαηόηεηα θαη αλδξηζκόλ θαη θηιαιιειίαλ. Ζ παξνηκία «θόηα γξεά» είλε παλειιήληνλ γλώξηζκα ησλ επί ηνπξθνθξαηίαο ρξόλσλ θαη ησλ κεηέπεηηα. Δθείλν ην νπνίνλ δηαθξίλεη ηνπο Έιιελαο ηνπ 21 ήην ε ιεπθή θνπζηαλέιια, αη ζπζαλώδεηο γνλαηάξαη θαη ην ηζαξνύρη· ην ζάγηλν θαη θεληεκέλν γειέθη, ην θέζη κε ηελ ζεξβέηαο (σο δηέζσζελ εκίλ ε δεκώδεο πνίεζηο πεξί ηνπ γέξν Κόιηα Πιαπνύηα ρνξεύνληνο). Βιέπε κλεκεία Λάζηαο.

Κεαηόο ηνπ ν Κόιηαο ρόξεπε θεαηόο ηνπ ν γέξν Κόιηαο Με ηε ζεξβέηα ζην ιαηκό κε ην ζπαζί ζην ρέξη Καη κε θακάξη γύξηδε ηελ άζπξε θνπζηαλέιια Σελ άζπξε ζαλ ηα γάιαηα, ηελ άζπξε ζαλ ηα ρηόληα. Δλώ νη κε θνπζηαλειιoθoξoύληεο σλνκάδνλην «ςαιηδνθέξηα» θαη «ζπιελάληεξα». Ούησ νη Έιιελεο νκνηάδνπζη ηνπο αξραίνπο εθείλνπο ειαθξνύο πειηαζηάο ηνπο πξννξηδνκέλνπο λα κάρσληαη επί απνθξήκλσλ αθξνπόιεσλ θαη βξάρσλ, αθνύνληεο ησλ γεξνληνηέξσλ θαη θξνληκσηέξσλ, επεηδή νη γέξνληεο θαη δεκνγέξνληεο από ηνπ Οκήξνπ νλνκάδνληαη θαη επί ησλ ΢παξηηαηώλ παηδαγσγνί ησλ λέσλ θαη δηδάζθαινη ππάξρνπζη. Αη γπλαίθεο βνεζoύζηλ απηνύο εηο ηα ηνπ βίνπ θαη ππαθνύνπζη, ζενπνηνύληεο ηνπο αλδξείνπο αλαδεηθλπόκελαη πνιιάθηο απηώλ ππέξηεξαη θαη ελ ηαηο κάραηο. Οη Έιιελεο πεξηζθίγγνπζη παληαρόζελ ηνπο Σνύξθνπο εκπλεόκελνη από ηνπο ζξύινπο θαη ηαο παξαδόζεηο ησλ εξώσλ ηνπ παξειζόληνο, εηο ηελ Νηξνκπνιηηζάλ ήηηο είλε ε έδξα ηνπ Μώξα Βαιεζή, πεξηθξνπξνπκέλελ, ππό πεξηηεηρίζκαηνο θέξνληνο πέληε πύιαο έμ ώλ κία ηνπ Μπζηξά ε Πόξηα, η' Αλαπιηνύ, ηνπ Λνληαξηνύ, θαη Πόξηα ηνπ ΢εξαγηνύ (Πιαηεία Άξεσο). Σα ζηξαηόπεδα ησλ Κεξαζηώλ απνζπώληαη από ηνπ ελ Πάξλσλη ηεο Βέξβαηλαο ζηξαηνπέδνπ θαη ζύγθεηληαη εθ 500 πνιεκηζηώλ. Σνπ ζηξαηνπέδνπ ηεο Βέξβαηλαο θξνληηζηήο ππήξρελ ν Θενδώξεηνο θαη ε Βέξβαηλα δηαηεξεί αθόκε «ηεπηέξηα» πνιεκηθά ησλ ρξόλσλ εθείλσλ δη' ώλ θαζνξίδνλην αη ζρέζεηο ηεο κεηά ηελ άιισλ επαξρηώλ. Σνηαύηα «ηεπηέξηα» εύξνκελ εκείο θαηά ην παξειζόλ ζέξνο εηο ηελ νηθίαλ ηνπ νπιαξρεγνύ Γηαλλάθε Κξεηηθνύ, όζηηο δηεηήξεη Κειάξη ελ Βεξβαίλε. Δπηρώξηνη ήξσεο αλαθέξνληαη θαηά ηελ δηάξθεηαο ηεο Δπαλαζηάζεσο ν Μαληάηεο Κ., ν Μαγθιαβήο Κνύθνο, ν Γηάλαθθαο, αθνινπζήζαο ηνλ Κνινθνηξώλελ εηο όιαο ηαο κάραο, κηθξόζσκνο αιιά γηγάληηνο ηελ ςπρήλ, ν Μηράιεο Βιαρνθεξαζηώηεο, ηδξπηήο ηεο νηθνγέλεηαο ησλ Μηραιαίσλ ηεο Βιαρνθεξαζηάο, ν Κσλζηαληίλνο Μηραιόπνπινο, ν Αζαλαζόπνπινο, ν Μαθξήο από ην Αινππνρώξη θαη άιινη. Δίλε ε εκέξα ηνπ Πάζρα, 10 Απξηιίνπ, θαη νη ελ Βεξβαίλε εζηξαηνπεδεπκέλνη ενξηάδνπζη ηελ Αλάζηαζηλ ηνπ Γέλνπο πςνύληεο αληί ιακπάδσλ ηα όπια θαη ςάιινληεο ην Υξηζηόο Αλέζηε. Οη ελ Κεξαζηαίο ηνπνζεηήζαληεο βάξδηαηο επί ηεο Αγξηνθεξαζηάο, Μπνδίθε θαη άιισλ δεζπνδνπζώλ ζέζεσλ, επεδόζεζαλ κεηά ηελ ιεηηνπξγίαλ εηο ην ςήζηκνλ ησλ αξληώλ. Ζ ςεζηαξηαίο είλε εηο ηα ζεκεξηλά Γεκαξρέηθα ΢πίηηα ηνπ Μήηξνπ Αλησλίνπ όζηηο πξνζέθεξε ην πινύζηνλ Κειάξη ηνπ εηο ηνπο επαλαζηάηαο θαη ην εμαθνζηάξηθν βαγέλη ηνπ πιήξεο νίλνπ από ην αξρνληηθό ηνπ ακπέιη. Οη Σνύξθνη πξηλ εμεκεξώζεη εμέξρνληαη από ηνπ Λνληαξηνύ ηελ Πόξηα θαη δηά ηνπ Παιιαδίνπ πξνο ηελ ραξάδξαο ηεο Αγίαο Παξαζθεπήο, όπνπ θαηέιαβνλ ηηο «βάξδηαηο» κεζπζκέλνπο θαη ηνπο ζπλέιαβνλ. Δκθαληζζέληεο νη Σνύξθνη πξν ησλ ενξηαδόλησλ Διιήλσλ εμ απίλεο ελέπλεπζνλ ηνλ θόβνλ θαη ηελ θπγήλ εηο ην πεξί ηελ Βιαρνθεξαζηάλ ζηξαηόπεδνλ ηνπ Κπξηαθνύιε. Ο Νηθνιόπνπινο κάρεηαη εηο ηνλ Αγηάλλελ ηεο Αξβαληηνθεξαζηάο ιενληνζύκσο κεηά ηνπ Βελεηζηαλάθνπ, δώζαληεο θαηξόλ εηο ηνπο ινηπνύο λα ζσζνύλ δηά ηεο θπγήο. Ζ κάρε απηή απέβε ππέξ ησλ Σνύξθσλ, αιιά ε αλδξεία ηνπ Νηθνινπνύινπ θαη Βελεηζηαλάθνπ ππήξμε ζξπιηθή. Ο Βελεηζηαλάθνο είλε Κπλνπξηεύο εθ Καζηαλίηζαο, ν δε Νηθνιόπνπινο εθ Λνγθάζηξαο, εηο ησλ αμηνινγσηέξσλ νπιαξρεγώλ ηνπ αγώλνο, ηδία ηνπ Μπζηξά, νλ ν Κνινθνηξώλεο σλόκαδε δηδάζθαινο εαπηνύ δηά ηελ πνιεκηθήο εκπεηξίαλ. Αη ζεκαίαη ησλ Διιήλσλ ήζαλ εληαύζα κε ηα θεθαιαία γξάκ καηα «Η.Υ.Ν.Κ.» ην ζύκβνινλ ηνπ αλαγελλσκέλνπ θνίληθνο θαη αη επηγξαθαί. «Δθ ηεο ηέθξαο κνπ αλαγελλώκαη». Οη Έιιελεο έρνπζη ράζεη ηώξα θαηά ην πξώηνλ δεθαήκεξνλ ηεο επαλαζηάζεσο ηελ πξώηελ κάρελ ηεο Γόξηπλνο, ηελ κάρελ ηεο Πηάλαο θαη ήδε ηελ ησλ Κεξαζηώλ. Έθηνηε θπξηαξρεί ην αμίσκα «όπνπ Σνύξθνη εθεί λίθε». Οη επειζόληεο θαηά ησλ Κεξαζηώλ Σνύξθνη ήζαλ ηξηζρίιηνη. Δθνλεύζεζαλ θαηά ηαύηελ ηελ κάρελ 2 Σνύξθνη θαη 17 γπλαηθόπαηδα Κεξαζησηώλ. Σν ζηξαηόπεδνλ ησλ Κεξαζηώλ θέξεηαη πξνδνζέλ εμ απηώλ ησλ Διιήλσλ ρσξηθώλ, νίηηλεο εηζήιζνλ θαηά ην Μέγα ΢άββαηνλ εηο Σξίπνιηλ δηά ςώληα ηεο Λακπξήο. Δηο ηελ ήηηαλ ησλ

Διιήλσλ ζπλεηέιεζε θαη ε ενξηή θαη ε απξνζεμία ησλ βηγιαξαίσλ θαη ησλ θξνπξώλ θαη ζθνπώλ. Καζ' όινλ ην Διιεληθόλ εζξελήζε ε απώιεηα ηνπ ηε Βελεηζηαλάθνπ θαη Νηθνινπνύινπ ηνπ κεγεζύκνπ ηνύηνπ Λάθσλνο, νπ ηελ κλήκελ ηεξάλ νη Κεξαζηώηαη δηαηεξνύζηλ. Οη Σνύξθνη γελόκελνη θύξηνη ησλ Κεξαζηώλ, έζεζαλ ηα θνλεπζέληα γπλαηθόπαηδα εηο θαηνκέλνπο θνύξλνπο αληί ησλ αξλίσλ ηα νπνία νη επηρώξηνη εθεί εηο θνύξλνπο ςήλνπζη. Καη ελώ ηαύηα εηεινύλην ελ Κεξαζηαίο, εηο ηελ Κσλζηαληηλνύπνιηλ απέζλεζθελ ν εμ Αξθαδίαο κέγαο ηεο Μεγάιεο Δθθιεζίαο Ηεξάξρεο Γξεγόξηνο ν Δ'. Οη Κεξαζηώηαη θα ηά ηελ κάρελ ηνπ Βαιηεηζίνπ αθνύνπζη ηεο θσλήο ηνπ Κνινθνηξώλε θαινύληνο. «Πνύζηε παηδηά ηεο Κεξαζηάο», θαζ' α ε δεκώδεο εκώλ Μνύζα επηκαξηπξεί εηο ην άζκα ηεο κάρεο ηνπ Βαιηεηζίνπ. ΜΗΥΑΖΛ ΣΡΑΝΟ΢ ΝΔΑ ΖΜΔΡΑ ΑΘΖΝΩΝ 1928 «ΔΚ ΣΖ΢ ΣΔΦΡΑ΢ ΜΟΤ ΑΝΑΓΔΝΝΩΜΑΗ»

Δηθόλα 4 ΢' απηό ην ρώξν κε ηα ρνξηάξηα θαη ηηο αγξηνζπθηέο βξηζθόηαλ ην Μεηξνπνπιέτθν καγαδί, πνπ γηλόηαλ ε Παζραιηλή δηαζθέδαζε ζηηο 10-4-1821

ΑΠΟ ΣΖΝ Η΢ΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΣΟΠΟΤ ΜΑ΢ «Ο πόιεκνο ησλ Κεξαζηώλ» ΦΩΣΖ ΣΡΑΝΟΤ ΚΔΡΑ΢ΗΩΣΗΚΔ΢ ΑΗΥΜΔ΢ Φύιιν 28 Ηνπιίνπ 1989 Καη άιινηε (ζην αξηζ. 3 θύιιν ησλ Κ.Α.Η.) έγξαςα γηα ηε «Μάρε ησλ Κεξαζηώλ». Μάιηζηα είρα θάλεη θαη πξνηάζεηο. Σν άξζξν, όκσο, δε δεκνζηεύηεθε (ηόηε) νιόθιεξν, κε απνηέιεζκα λα ηελ απνδνζεί ε θηινζνθία ηνπ γξάθνληνο θαη λα κε δηαβαζηνύλ νη πξνηάζεηο. Μεηαμύ άιισλ έγξαθα: «΢ε καο, ηνπο ζεκεξηλνύο Κεξαζηώηεο, απνκέλεη λα θάλνπκε ην ρξένο καο, αμηνπνηνύληεο ηελ πξνζθνξά απηώλ πνπ πνιέκεζαλ ζηηο Κεξαζηέο θαη λα ηηκήζνπκε επάμηα απηνύο πνπ έπεζαλ, όπσο ηαηξηάδεη ζε αιεζηλνύο ήξσεο. Κάλσ πξόηαζε ζηελ «Έλσζε Κεξαζησηώλ» θαη ζηελ Κνηλόηεηα Κεξαζηάο, λα πξνβνύλ ζηηο αλάινγεο ελέξγεηεο γηα ηελ πεξίθξαμε ηνπ ρώξνπ ζην «παιηό Μεηξνπνπιαίτθν καγαδί» θαη ην ζηήζηκν αλαιόγνπ κλεκείνπ ή πιάθαο, πάλσ ζηελ νπνία λα γξαθεί ν αξηζκόο ησλ θνλεπζέλησλ θαη ηα νλόκαηα όζσλ είλαη δπλαηόλ λα βξεζνύλ. Δπίζεο, ηελ νξγάλσζε αλάινγεο εθδήισζεο». Σώξα παξαζέησ απόζπαζκα από ηα απνκλεκνλεύκαηα ηνπ ΦΧΣΗΟΤ ΥΡΤ΢ΑΝΘΟΠΟΤΛΟΤ ή ΦΧΣΑΚΟΤ, πξώηνπ ππαζηηζηνύ ηνπ Θ. Κνινθνηξώλε, ν νπνίνο ζηνλ επίινγό ηνπ ηνλίδεη: «΋ζηηο θαηεγνξήζεη ηα απνκλεκνλεύκαηά ηνπ, όηη δελ είλαη αιεζηλά, απάληεζηο δελ ηνπ πξέπεη. Δηο όζνπο δελ αξέζνπλ ηα αιεζηλά ηζηνξηθά δηεγήκαηα, εθείλνη πξέπεη λα ζηελνρσξνύληαη, Αλ όζα γξάθσ είλαη ςεύκαηα, πόζελ εγώ ζα ηα εκάλζαλα; Σα ςεύκαηα είλαη αθ' εαπηώλ ζθεπαζκέλα, νη δε ςεύζηαη θνβνύληαη ηελ αιήζεηαλ», «Καη' εθείλαο ηαο εκέξαο είραλ ζπζηήζεη ζηξαηόπεδνλ θαη εηο ηηο Κεξαζηαίο ν Αλη. Νηθνιόπνπινο κε 300 Μηζηξηώηαο θαη ν Κπξηαθνύιεο κε άιινπο ηόζνπο Μαληάηαο. Δλαληίνλ ηνπ ζηξαηνπέδνπ απηνύ ηελ εκέξαλ ηνπ Πάζρα ην πξσί ήιζαλ νη Σνύξθνη από ηελ Σξηπνιηηζάλ, επέπεζαλ θαη' απηνύ έμαθλα θαη ην δηέιπζαλ ρσξίο λα πξνθζάζε θαλέλαο λα ηνπο δώζεη βνήζεηαλ νύηε από ηνπ Πάπαξη, νύηε από ηα Βέξβαηλα όπνπ ηελ 25 Μαξηίνπ είρνλ ζπζηήζεη ζηξαηόπεδνλ ν Αλαγλώζηεο Λνλδάθεο κε ηνπο Αγηνπεηξίηαο, Γνιηαλίηαο, θακπίζηνπο Σξηπνιηηζηώηαο, Ο Βξεζζέλεο Θενδώξεηνο θαη ν Π. Βαξβηηζηώηεο, κε ηνπο Βαξβηηζηώηαο, Βακβαθίηαο, Αξαρσβίηαο, Βξεζζελίηαο θαη άιινπο Μηζηξηώηαο. Δδώ ήιζελ έπεηηα κεηά ηνλ πόιεκνλ ησλ Κεξαζηώλ ν Έινπο, αθνύ επιόγεζε ηα άξκαηα ηεο Μνλεκβαζίαο, ν Γ. Καξακάλνο κε ηνπο Σζάθσλαο, ν Κ. Εαθεηξόπνπινο κε ηνπο Αγηαλλίηαο, ν Π. Γηαηξάθνο, ν Π. Κξεββαηάο κε ηνπο Μηζηξηώηαο. Ο Βξεζζέλεο κάιηζηα κε ηνλ Αλ. Κνλδάθελ εζύζηεζαλ θαη ην πξώηνλ θξνληηζηήξηνλ, ην νλνκαδόκελνλ Κειάξη θαη θξνληηζηάο δηώξηζαλ ηνλ Γ. Σξνράλελ, ηνλ Αλαγ. Ρνληόπνπινλ θαη ηνλ Ησλ. Κξεηηθόλ. Δηο ηα Βέξβαηλα ηόηε επξέζε ν Ν. Γειεγηάλλεο, εξρόκελνο από ηελ Κσλζηαληηλνύπνιηλ. Δηο ηα Βέξβαηλα δελ ήζαλ ηόηε Μαληάηαηο, αιιά κεηά ην ράιαζκα ησλ Κεξαζηώλ επήγαλ, νύηε ν Παλαγηώηεο Εαθεηξόπνπινο δηόηη απηόο ηελ 27 Απξηιίνπ ήιζελ από ηελ Κσλζηαληηλνύπνιηλ. Δηο ηαηο Κεξαζηαίο εζθνηώζεζαλ ππέξ ηνπο 15 Έιιελαο θαη ν αξρεγόο ησλ Μηζηξησηώλ Αλη. Νηθνιόπνπινο θαη ηα θεθάιηα ησλ θαη ηαο ζεκαίαο, επήξαλ θαη ηα πήγαλ νη Σνύξθνη εηο ηελ Σξηπνιηηζάλ. Σν δε ζηξαηόπεδνλ ησλ Κεξαζηώλ δηειύζε ηόηε θαη επήγε θαη ελώζε κε ην ζηξαηόπεδνλ ησλ Βεξβαίλσλ».

«ΠΗΑ΢ΣΔ Σ' ΑΡΜΑΣΑ» Από ηε κάρε ησλ Κεξαζηώλ(ΦΩΣΖ ΣΡΑΝΟΤ) Φύιιν 58 Μάξηηνο 1997 «ΚΔΡΑ΢ΗΩΣΗΚΔ΢ ΑΗΥΜΔ΢» ΢ηνλ Αγώλα ηνπ ‘21, ν νπνίνο ππήξμε ν κεγαιύηεξνο αγώλαο ηνπ έζλνπο καο γηα ηε ΛΔΤΣΔΡΗΑ ηνπ, έρεη ην κεξηηθό ηεο θαη ε ΚΔΡΑ΢ΗΑ, ην ρσξηό καο. Αλήκεξα ην Πάζρα, ζηηο 10 Απξηιίνπ 1821, έγηλε ε κάρε ησλ Κεξαζηώλ κεηαμύ Σνύξθσλ θαη επαλαζηαηεκέλσλ Διιήλσλ. Κεξαζηέο έιεγαλ ηόηε ηα ρσξηά Κεξαζηά θαη Βιαρνθεξαζηά. Οη Κεξαζηώηεο ήηαλ καδεκέλνη, κεηά ην ζρόιαζκα ηεο εθθιεζηάο ζην Μεηξνπνπιαίτθν καγαδί, όπνπ είραλ ζηήζεη ηηο ςεζηαξηέο ηνπο ιόγσ ηεο εκέξαο θαη έςελαλ αξληά «ιακπξηάηεο», πνπ κνζθνβόιαγαλ από κεξώληα θαη θαθθαιήζξεο, γηαηί είραλ βνζθήζεη ζηα Κνπκάζηα, ζηε Σδηνύθα θαη ζηελ Αληξηάλα, θαη έπηλαλ από ην βνκβιπιηό (ηζηόηξα), πνπ πεξηθεξόηαλ από ρέξη ζε ρέξη γαξ γαξηζηά θόθθηλν ξεηζηλάην θξαζί γηλνκέλν από επγεληθό θιήκα, πνπ έθξαηλε ηηο θαξδηέο ηνπο. Οη γεξνληόηεξνη, θαζηζκέλνη ζηηο ηάβιεο, ηξαγνπδνύζαλ ηξαγνύδηα δεκνηηθά, θιέθηηθα, ηεο αγάπεο, κα θαη ηεο εκέξαο, ελώ νη λεόηεξνη έζεξλαλ ιεβέληηθνπο ειιεληθνύο ρνξνύο, Καιακαηηαλό θαη Αξβαλίηηθό, αλεκίδνληαο ηηο ιεξέο θνπζηαλέιιεο θαη ηηο θέξκειεο θαη μεζθνλίδνληαο ηηο πνιύρξσκεο θνύληεο ησλ ηζαξνπ ρηώλ θαη όινη εύρνληαλ ηζνπγθξίδνληαο ηα θόθθηλα απγά ην «Υξηζηόο Αλέζηε» θαη ην «Καιή Λεπηεξηά», Σόζε ήηαλ ε αθνζίσζή ηνπο ζηελ ηέιεζε ησλ εζίκσλ ηνπο, ώζηε δελ είραλ ιάβεη ηα θαηάιιεια «κέηξα αζθαιείαο» θαη νη «επηπεζόληεο» Σνύξθνη πνπ ήξζαλ από ηελ Σξηπνιηηζά ηνπο αηθληδίαζαλ «όλησλ απξνθπιάθησλ» θαη ηνπο δηέιπζαλ θπξηνιεθηηθά θαη εθόλεπζαλ ηξηάθνληα ηξείο ζηξαηηώηαο Έιιελαο, ησλ νπνίσλ ηαο θεθαιάο έθεξαλ εηο ηελ πόιηλ κεηά ησλ ζεκαηώλ». Ο Αξρεγνί ηνπ ειιεληθνύ ζηξαηνπέδνπ ησλ Κεξαζηώλ ήηαλ ν Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο θαη ν Αληώλεο Νηθνιόπνπινο ν νπνίνο έπεζε εξσηθά ζηε κάρε ε νπνία ζπλερίζηεθε νιόθιεξε ηελ εκέξα, πνπ θπλεγήζεθαλ νη Έιιελεο κέρξη ηε Βάιηαηλα, όπνπ θξύθηεθαλ όζνη ζώζεθαλ κέζα ζην δάζνο. Σν ζηξαηόπεδν ησλ Κεξαζηώλ κπνξεί λα ζεσξεζεί ζαλ παξάξηεκα ηνπ ζηξαηνπέδνπ ησλ Βεξβαίλσλ ζην νπνίν ηελ εκέξα εθείλε βξίζθνληαλ «νη αξρηεξείο Έινπο θαη Βξεζζέλεο, ν Νηθόιανο Γειηγηάλλεο θαη Γεκήηξηνο Καξακάλνο κεηά ηνπ Παλαγησηάθε Γηαηξάθνπ, Κσλζηαληίλνπ Εαθεηξνπνύινπ θαη Α. Κνλδάθε έρνληεο ππό ηελ νδεγίαλ ησλ ηνπο Μηζζξηώηαο, Αγηνπεηξίηαο θαη κέξνο Σξηπνιηηώλ». Αιιά έλεθα ηνπ αηθληδηαζκνύ πνπ θαηόξζσζαλ λα πεηύρνπλ νη ερζξνί θαη κε ηελ θεξαπλνβόινλ ηαρύηεηα κε ηελ νπνία θηλήζεθαλ θαη ελήξγεζαλ θαη ιόγσ ηεο απνζηάζεσο ησλ Κεξαζηώλ από ηα Βέξβαηλα (δύν ώξεο) θαη ηεο γξήγνξεο επηζηξνθήο ηνπο ζηελ Σξηπνιηηζά, δελ πξόθηαζαλ λα δώζνπλ βνήζεηα ζηνπο πξνζβιεζέληεο ζηηο Κεξαζηέο. ΋ηαλ δε ηειείσζε ε ζπκπινθή έθζαζαλ ν Αληώληνο θαη Κσλ/λνο Μαπξνκηράιεδεο κε έλα κέξνο από ηα ζηξαηεύκαηά ηνπο, αιιά ήηαλ πιένλ αξγά θαη αλσθειήο ν εξρνκόο ηνπο. Απηά επιεξνθόξεζαλ απηνύο πνπ βξίζθνληαλ ζηε θπιαθή νη Θενθίιεο Γνπιέο από ην Λνγγνλίθν, Παύινο Γεκεηξόπνπινο από ην Βαζαξά θαη ν ηεξέαο Παλαγηώηεο ΢αθειιαξίνπ κε ην γηό ηνπ Ζιία από ηελ Σξηπνιηηζά, νη νπνίνη είραλ αηρκαισηηζζεί από ηνπο Σνύξθνπο. Αθνύ θπιάθηζαλ ηνπο αηρκαιώηνπο ζηελ ίδηα θπιαθή «εμέζε ζαλ ελ ησ πξναπιία ηνπ ΢εξαγίνπ» κπξνζηά ζηε θπιαθή ηα θεθάιηα ησλ θνλεπζέλησλ καδί κε ηηο ζεκαίεο ζηε ζεηξά θαη δηέηαμαλ ην δηεξκελέα λα δηαβάζεη ηελ επηγξαθή πνπ είραλ ηνπνζεηήζεη. Απηόο όηαλ είδε ηελ επηγξαθή «εζύρσο» είπε: «αλά ζηλί ζηθηήκ» θαη «κεγαινθώλσο» αλέγλσζε απηό πνπ ήηαλ γξακκέλν ζηηο ζεκαίεο: «Ηεζνύο Υξηζηόο ληθά». Κάπνηα παξάδνζε ιέεη όηη όηαλ επαλήιζαλ νη Κεξαζηώηεο ζηα ζπίηηα ηνπο, επξήθαλ 13 ζπγρσξηαλνύο ηνπο ςεκέλνπο κέζα ζηνπο θνύξλνπο. Ζ κάρε απέβε ζε βάξνο ησλ Διιήλσλ θαη δηέιπζε ην ζηξαηόπεδν ησλ Κεξαζηώλ. Απηό όκσο δελ έρεη θακηά αμία. Δθείλν ην νπνίν κεηξάεη, θαη κεηξάεη ζεηηθά είλαη όηη έγηλε κάρε κε ηνπο Σνύξθνπο θαη κάιηζηα αλήκεξα ηε Λακπξή θαη ηελ ίδηα ώξα θαηά ηελ νπνία ν θαηαγόκελνο από ηελ απέλαληη ησλ Κεξαζηώλ εβξηζθνκέλε θσκόπνιε Γεκεηζάλα,

Παηξηάξρεο Κσλζηαληηλνππόιεσο, Γξεγόξηνο ν Δ', άθελε ηελ ηειεπηαία ηνπ πλνή κε ηνλ πην απάλζξσπν ηξόπν, ζηελ θξεκάια πνπ ηνύ ζηε ζαλ νη αιιόπηζηνη ζην Παηξηαξρείν. Ζ κάρε ησλ Κεξαζηώλ ηελ εκέξα ηεο Λακπξήο δπλάκσζε ην παηξησηηθό θαη ζξεζθεπηηθό θξόλεκα ησλ ππνδνύισλ ξαγηάδσλ, αλαπηέξσζε ην εζηθό ηνπο, νη νπνίνη νξθίζηεθαλ εθδίθεζε θαη ηελ πήξαλ ζε ιίγν κε ηνπο ζξηάκβνπο ζην Βαιηέηζη, ζην Λεβίδη, ζηα Βέξβαηλα, ζηα Γνιηαλά θαη ζηελ Σξηπνιηηζά θαη ζεκειηώζεθε έηζη ε επαλάζηαζε. ΢ε καο, ηνπο ζεκεξηλνύο Κεξαζηώηεο, απνκέλεη λα θάλνπκε ην ρξένο καο αμηνπνηώληαο ηελ πξνζθνξά απηώλ πνπ πνιέκεζαλ ζηηο Κεξαζηέο θαη λα ηηκήζνπκε επάμηα απηνύο πνπ έπεζαλ όπσο ηαηξηάδεη ζε αιεζηλνύο ήξσεο. Κάλσ πξόηαζε ζηελ Έλσζε Κεξαζησηώλ θαη ζηελ Κνηλόηεηα Κεξαζηάο λα πξνβνύλ ζηηο αλάινγεο ελέξγεηεο γηα ηελ πεξίθξαμε ηνπ ρώξνπ ζην «παιηό Μεηξνπνπιαίτθν καγαδί» θαη ην ζηήζηκν αλαιόγνπ κλεκείνπ ή πιάθαο, πάλσ ζηελ νπνία λα γξαθεί ν αξηζκόο ησλ θνλεπζέλησλ θαη ηα νλόκαηα όζσλ είλαη δπλαηόλ λα βξεζνύλ. Δπίζεο ηελ νξγάλσζε αλάινγεο εθδήισζεο. Πεηξνύπνιε, Μάξηηνο 1997 ΦΩΣΗΟ΢ Μ. ΣΡΑΝΟ΢ Γηδάζθαινο «ΥΡΗ΢ΣΟ΢ ΑΝΔ΢ΣΖ»

ΟΗ ΔΘΝΟΜΑΡΣΤΡΔ΢ ΣΖ΢ ΒΛΑΥΟΚΔΡΑ΢ΗΑ΢ (ΑΝ. Σ΢ΑΚΟΠΟΤΛΟΤ)

Δηο ηαο ινθνζεηξάο ηνπ Πάξλσλνο θαη επί ζαπκαζίαο ηνπνζεζίαο, είλε ην ρσξίνλ ηνπ λνκνύ Αξθαδίαο Βιαρνθεξαζηά, απέρνπζα 4 1/2 ώξαο Ννηίσο ηεο Σξηπόιεσο. ΢ήκεξνλ έρεη πεξί ηνπο 1.800 θαηνίθνπο. Δηο ην κηθξόλ ηνύην, θαηά ηελ Δπαλάζηαζηλ ρσξίνλ, πεξί ηνπο 15 θάηνηθνί ηνπ, ηελ εκέξαλ ηνπ Πάζρα, ηελ 10 Απξηιίνπ 1821 εύξνλ ηνλ ηξαγηθόηεξνλ,ηνλ ζθιεξόηεξνλ, ηνλ θξηθηαζηηθόηεξνλ, ηνλ απαλζξσπόηεξνλ, ηνλ καξηπξηθόηεξνλ ησλ ζαλάησλ, πνπ είκπνξεί λα θαληαζζή αλζξώπηλνο δηάλνηα. Χο παζραιηλνί ακλνί εξξίθζεζαλ νινδώληαλνη εηο ηνπο θαηνκέλνπο θνύξλνπο από επηδξακόληαο Σνύξθνπο, θαηά ηελ ιακπξνθόξνλ εθείλελ εκέξαλ ηεο Αλαζηάζεσο, θαη εθάεζαλ ράξηλ ηνπ ππέξ ηεο Πίζηεσο θαη ηεο Διεπζεξίαο, ηεξνύ εκώλ Αγώλνο. Σν ηξαγηθόλ γεγνλόο έρεη σο εμήο: Μεηά ηελ νηθηξάλ απνηπρίαλ πεξί ζπζηάζεσο ζηξαηνπέδνπ ελ Υξπζνβηηζίσ, όπνπ νη πεξί ηνλ Αξρηκαλδξίηελ Φιέζζαλ Μεζζήληνη θαπεηαλαίνη, αλερώξεζαλ δηα Λενληάξηνλ, είπνλ θαη εηο ηνλ Κνινθνηξώλελ λα ηνπο αθνινπζήζε, δηόηη ήην κόλνο ηνπ. Αιι' απηόο δελ εζέιεζε. Μάιηζηα ηνηο είπε πεξίιππνο, θαηά Φσηάθνλ, όηη «ζα κείλσ εδώ λα κε θάλ ηα πνπιηά ηνπ ηόπνπ κνπ πνπ κε γλσξίδνπλ»,

Δηθόλα 5 Φνύξλνο ζηελ Αξβαληηνθεξαζηά

Ο Αξρηκαλδξίηεο είπε ηόηε εηο έλα άλζξσπόλ ηνπ.

- Βξέ Γεκήηξε, θάζεζε θαπκέλε θάκε ηνπ ζπληξνθηά, όζνλ λα εύξε ηνπο ζπγγελείο ηνπ, δηά λα κε ηνλ θάε θαλέλαο ιύθνο!!». Καη αλερώξεζαλ. Ούησ κείλαο θαηάκνλνο ν Κνινθνηξώλεο, εηζήιζελ εηο ηελ εθθιεζίαλ ηνπ Υξπζνβηηζίνπ, έθακε ηνλ ζηαπξόλ ηνπ θαη έκεηλε πνιιήλ ώξαλ ζύλλνπο. Έπεηηα αζπαζζείο ηελ εηθόλα ηεο Θενηόθνπ, «Παλαγία κνπ» είπε, «βνήζεζνλ ηνπο ρξηζηηαλνύο γηαηί ηνπο επήξακε ζην ιαηκό καο» θαη ηαύηα εηπώλ, εθίλεζε πξνο ηελ Πηάλαλ, όισο απειπηζκέλνο, ζύληξνθνλ έρσλ κόλνλ ηνλ Μαληάηεο ηνπ’ (θαηά Σξηθνύπελ). Μεηά νη θαπεηαλαίνη ζπλήιζνλ εηο Πάπαξη θαη θαηόπηλ απνθάζεσο θαηέιαβνλ δηάθνξα ρσξία πέξημ ηεο Σξηπόιεσο, δηόηη απ' αξρήο ηνπ ηεξνύ Αγώλνο εζεσξήζε απαξαίηεηνο ε άισζηο απηήο. Έλ εμ απηώλ ήην θαη ε Βιαρνθεξαζηά έλζα εζηξαηνπέδεπζελ ν Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο κε 600 άλδξαο. Σν Μέγα ΢άββαηνλ 9 Απξηιίνπ ηνπ 1821, παξακνλή ηνπ Πάζρα, νη ελ Σξηπόιεη επίζεκνη Σνύξθνη καζόληεο ηνύην, από ρσξηθνύο ξαγηάδεο, (νίηηλεο, θαίηνη εμεξξάγε ε Δπαλάζηαζηο, εηζήξρνλην εηο ηελ πόιηλ αθόβσο θαη ειεπζέξσο) όηη Έιιελεο εζηξαηνπέδεπζαλ εηο Βιαρνθεξαζηάλ θαη γλσξίδνληεο όηη ηελ κεγάιελ ηαύηελ ενξηήλ ενξηάδνπζη κεηά κεγάιεο ραξάο θαη ιακπξόηεηνο, παξακεινύληεο ελίνηε θαη απηά ηα ζπνπδαία, απεθάζηζαλ λα επηηεζώζηλ αηθληδηαζηηθώο θαη' απηώλ, ηελ λύθηα ηνπ Μ. ΢αββάηνπ πξνο ηα εμεκεξώκαηα ηεο Κπξηαθήο ηνπ Πάζρα θαη ρσξίο λα ελλνεζώζηλ ππό ησλ Διιήλσλ, επεηέζεζαλ θαη' απηώλ θαη εθόλεπζαλ πνιινύο. Ούησ ην ζηξάηεπκα εθείλν δηειύζε δηόηη άνπινη, απεηξνπόιεκνη θαη αζπλείζηζηνη έσο ηόηε νη Έιιελεο όληεο, εηξάπεζαλ εηο θπγήλ. Οη δε Σνύξθνη γελόκελνη νύησ θύξηνη ηνπ ρσξηνύ έθαπζαλ απηό, θαη ζπλέιαβαλ πεξί ηνπο 15 εθ ησλ θαηνίθσλ ηνπο νπνίνπο έξξηςαλ δσληαλνύο εηο ηνπο θνύξλνπο, ηνπο νπνίνπο νη δπζηπρείο είρνλ αλάςεη δηά λα ςήζσζη ηα αξλία ηνπ Πάζρα, θαη ηνπο έςεζαλ!!! Έκεηλαλ επί πνιύλ θαηξόλ εκηθεθαπκέλα ηα ζώκαηα απηώλ εληόο ησλ θνύξλσλ, ν δε ηζηνξηθόο, ν αλαθέξσλ ην γεγνλόο, γξάθεη απηνιεμεί, «Καηά ηα ηέιε Απξηιίνπ δηαβάο εθ ηνπ ρσξίνπ εθείλνπ, εξήκνπ θαη θαηεθξσκέλνπ όληνο, είδνλ ιείςαλα εκηθεθαπκέλα αλζξώπσλ εληόο θνύξλσλ ζσδόκελα», Σνικώ λα είπσ, όηη κεηά ηόζεο ειαθξόηεηνο αλαθέξεη ην γεγνλόο, σο εάλ επξόθεηην δηά ηίπνηε πηελά, ρσξίο λα ηνπ θηλήζσζη νύηε ην ελδηαθέξνλ νύηε ηελ ζπκπάζεηαλ, νύηε ηνλ νίθηνλ, νύηε απιώο ηελ πεξηέξγεηαλ λα κάζε ηα νλόκαηα ησλ κεγάισλ εθείλσλ λεθξώλ. Οη κάξηπξεο απηνί, ή κάιινλ ηα Άγηα εθείλα ζύκαηα πξνεγήζεζαλ ηνπ καξηπξίνπ, θαη ηνηνύηνπ κάιηζηα καξηπξίνπ, θαη απηνύ ηνπ Οηθνπκεληθνύ Παηξηάξρνπ Γξεγνξίνπ ηνπ Δ'. Γηόηη ν κελ Παηξηάξρεο απεγρνλίζζε ηελ κεηά κεζεκβξίαλ ηεο Κπξηαθήο ηνπ Πάζρα, κεηά ηελ εθινγήο ηνπ λένπ Παηξηάξρνπ. Οη δε πξν ηεο αλαηνιήο ηνπ ειίνπ, σο πξσηόιεηα ζθάγηα ηεο Δπαλαζηάζεσο εςήλνλην!! Πξσηαζιεηαί ηεο Πίζηεσο θαη ηεο Παηξίδαο, ππέζηεζαλ ηαο δεηλνηέξαο ησλ βαζάλσλ, όπσο πξνζθέξεζηε, ην κέγηζηνλ θαη αλεθηίκεηνλ δώξνλ ηεο Διεπζεξίαο. Ζ Παηξίο ζαο, έρεη ηελ ηεξάλ ππνρξέσζηλ ζεκλύλνκέλε θαη επγλσκνλνύζα, λα κεξηκλήζε δη' αλέγεξζηλ επηκλεκνζύλνπ ζηή ιεο, εηο ηηκεηηθσηάηελ ζέζηλ, νπ κόλνλ σο δείγκα πξνο ηνπο ειεπζεξσηάο απηήο, αιιά θαη εηο παξόηξπλζηλ ησλ λεσηέξσλ, πξνο επγελή άκηιιαλ θαη κίκεζηλ ησλ ελδόμσλ ππέξ Παηξίδνο Αγώλσλ. Δίζε δέ, ε σξαία απηή ηδέα λα ππνζηεξηρζή θαη πξαγκαηνπνηε ζε, πξνο ηηκήλ θαη δόμαλ θαη αηώληνλ κλεκόζπλνλ ησλ ππέξ ηεο Δζληθήο αλεμαξηεζίαο καξηπξεζάλησλ, ελ Βιαρνθεξζηά, θαηά ηελ εκέξαλ ηνπ Πάζρα ηνπ 1821, κεγάισλ πξνκάρσλ ηεο Πίζηεσο, ηεο Διεπζεξίαο θαη ηεο Παηξίδνο. Αξγνο, Απξίιηνο 1928 Αλαζηάζηνο Σζαθόπνπινο Δθεκεξίδα ΜΟΡΔΑ΢ 192

ΟΗ ΔΘΝΟΜΑΡΣΤΡΔ΢ ΣΩΝ ΚΔΡΑ΢ΗΩΝ (ΜΗΥ. ΣΡΑΝΟΤ) Καηά ην 1821, 10 Απξηιίνπ εκέξαλ ηνπ Πάζρα, ηκήκαηα ελ Βεξβαίλνηο ζηξαηνπέδνπ απνζπαζζέληα θαηέιαβνλ ηα 5 ηκήκαηα ησλ Κεξαζηώλ θαηά Φηιήκνλα θαη ηελ εγρώξηνλ παξάδνζηλ θαη θαηά Φσηάθνλ θαη Οηθνλόκνπ, Παξαηεξεζέληεο εμεθξάζζεζαλ όηη «θαιό πόζην θξαηνύλ». Φεζηαξηαίο ήζαλ εηο ηελ Αξβαληηνθεξαζηάλ θνληά εηο ην πεηξσηό, αιώλη ην Γεκαξρέτθν κεηέπεηηα, πνπ εγίλεην ν ρνξόο ηεο αγάπεο θαηά ηα θαζηεξσκέλα θαη θάζε γεληθόο ρνξόο ηνπ ρσξηνύ. Σν εμαθνζηάξηθν βαέλη ηνπ Μήηξνπ Αλησλίνπ είρε ηεζή εηο ηελ δηάζεζηλ ησλ επαλαζηαηώλ θαη ην θειάξη ηνπ ην αξρνληηθό. Σν βαέλη κε ην επγεληθό θξαζί βγαικέλν από ην αξρνληηθό ακπέιη ησλ ιελώλ πνπ κέρξη ρζέο αθόκε εζθίαδνλ ηελ είζνδόλ ηνπ δύν γεξνληόθνξκνη αγξαπηδηέο εμ ώλ ηεο κηαο ν θνξκόο ερξεζίκεπζε γηα πειάγηα ησλ βαγέληώλ καο, κε ηα κεγάια θιήκαηα έδσθελ έθθξαζηλ πεξηζζνηέξαλ εηο ηελ ενξηήλ. Ο Βάθρνο θαη ην γιέληη έθζαζε κέρξη ησλ αθξαίσλ ζηαζκώλ πνπ ήζαλ αη βίγιαηο θαη αη βάξδηαηο ησλ ζθνπώλ. Απνηέιεζκα ηεο κάρεο είλαη ε λίθε ησλ Σνύξθσλ, ν θόλνο ησλ αξρεγώλ ηνπ ηκήκαηνο ηεο Αξβαληηνθεξαζηάο Αλησλίνπ Νηθνινπνύινπ θαη Παλαγηώηνπ Βελεηζηαλάθνπ, εγνπκέλσλ ησλ Μαληαηώλ θαη ΢παξηηαηώλ θαη ην πξώηνλ ληνπθέθη ηνπ Κπξηαθνύιε πνπ δελ μεύξνπκε αλ επξόθζαζε λα ξίμε θαλέλα. Σνύην ίζσο νη θίινη Μαλδξαίνη λα γλσξίδνπλ θαιύηεξα γηαηί πάληα μερεηκάδνπλ ζην Λπθνβνπλό ησλ Μαπξνκηραιαίσλ, δηαηεξνύληεο έθηνηε αγλήλ επηθνηλσλίαλ θηιηθήλ, μερεηκάδνληεο ηα πνίκληά ησλ εθεί. Σίλεο εθνλεύζεζαλ εθ Βιαρνθεξαζηάο θαη Αξβαληηνθεξαζηάο νλνκαζηηθώο δελ γλσξίδνκελ. Ο Οηθνλόκνπ επηζθεθζείο νιίγαο εκέξαο κεηά ηελ κάρελ εύξε 17 ζώκαηα αλδξώλ θαη γπλαηθνπαίδσλ επί θιηβάλσλ, βσκώλ εζληθήο ζπζίαο. Δθείλν όκσο πνπ μέξνπλ πάληεο, ηδία νη Αινππνρσξίηαη, είλαη ηνπ εμ Αξβαληηνθεξαζηάο Παπαγηάλλε (Παπατσάλλνπ) ηα ιηζάξηα. Σνπ Παπαγηάλλε ηα ιηζάξηα είλαη ιηζάξηα θαη βσκόο ηεξόο ηνπ κλεζζέληνο Παπαγηάλλε θνλεπζέληνο ππό ησλ Σνύξθσλ. Αληηθξύδνπλ ην Πεγαδάθη θαη ππέξθεηληαη ηνπ ραλίνπ ηνπ Γηαλλάθε Σζηόπεια επί ηεο ακαμηηήο νδνύ Σξηπόιεσο - ΢πάξηεο. Δδώ πιεζίνλ εληόο ιεθάλεο θπζηθώλ πδάησλ εξξίθζε ππό ηεο κεηξνο ηνπ ΢ηακάηαο, θεπγνύζεο δξνκαίσο ηνπο Σνύξθν βξέθνο ηόηε Γεκεηξάθεο Νηθ. Σζέινο πξσηεμάδειθνο ηνπ Αζ. Μαηάιια θαη πελζεξόο ηνπ Γηαλλίκπα Παλαγηώηε εθ Σξηπόιεσο θαη έλλνγνο Μήηξνπ Αλησλίνπ εθ ζπγαηξόο. Γύν ηνπ νδόληεο ήζαλ ελδεηθηηθνί ηνπ πεηάγκαηνο, έρνληεο ην ζρήκα θάπξνπ θαη θαπξνδόληεο πβξίδεην δηα ηνύην. Ίζσο θαη δη' άιινπο βαζπηέξνπο εζληθνύο ιόγνπο, νύο ν αλαγλώζηεο εηθάδεη. Σέινο καξηπξηθή είλαη ε ζπζία ηνπ εθ Πεγαδαθίνπ Νηειύθα. Ούηνο εθόλεπζε θαη ηνπο 4 πηνύο ηνπ πξνθεηκέλνπ λα κελ αξπαγώζηλ ππό ησλ Σνύξθσλ θαη δηόηη δελ εδύλαλην θαηά ηελ θπγήλ λα ηξέμσζη. Μεηά επιαβείαο πξνθέξεηαη αθόκε ην όλνκα ηνπ Νηειύθα ππό ησλ ζπγρξόλσλ ηνπ θαη ησλ επηγηγλνκέλσλ. Αη ζέζεηο έλζα αη ζπζίαη, είλαη ηεξαί, βσκνί εζληθνί, μπινθόπσλ θαη γεσξγώλ θαη ζρνιεία παξαδεηγκαηηζκνύ θαη θσιεαί ζεξκαίλνπζεο ην εζληθόλ θξόλεκα. Σόπνη ειεπζεξίαο θαη θνβέξαο θαηά ησλ ερζξώλ θαη θαηαθηεηώλ αληηθξύδνπζη ηαο άλσ θξπθησξίαο θαηαπγαδόκελνη εκέξαο ηε θαη λπθηόο. Αη ςπραί ησλ σο πεηαινύδαη πνηθηιόπηεξνη πεξηίπηαληαη αλά ηνπο αλζεξνύο ιεηκώλαο θαη ηα ραξηηόβξεηα ηνπία ησλ Κεξαζηώλ θαη ηνπ Λεύθηξνπ ηεο Μαιεάηηδνο θαη ηεο Κξύαο Βξύζεο. Ζ γπλαηθνύιαηο ησλ ρσξίσλ καο βξάδνπλ θαηά ηα Φπρνζάββαηα ηα εζπεξλά θαη θαίνπζηλ επί ησλ ηάθσλ θαη επί ησλ θνθηλίσλ ηα ςπρνθέξηα. Ο ηεξεύο θαηά ηελ ιεηηνπξγίαλ αλακηκλήζθεηαη ησλ ππέξ πίζηεσο θαη παηξίδνο πεζόλησλ θαηά γήλ θαη ζάιαζζαλ ελ ησ ηεξώ εκώλ αγώλη. Δθείλν όκσο ην νπνίνλ γλσξίδσ εμ αθνήο εθ παηδηθήο ειηθίαο παξά ηεο κεηξόο κνπ είλαη ηα καξηύξηα θαη ηα βάζαλα ησλ αλδξώλ ηνπ 21. Ο παππνύιεο ηεο κεηξόο κνπ Μήηξνο Αλησλίνπ θαηά ηαο εκέξαο ηεο Μεγάιεο Δβδνκάδνο έθιαηελ όρη ηα πάζε ηόζνλ ηνπ Υξηζηνύ όζνλ ηα πάζε θαη ηα καξηύξηα, δη' ώλ δηήιζελ ε εζληθή ςπρή, θαζώο θαη ε αγλή ηνπ δεκνγέξνληνο ηνύηνπ ςπρή πξσηεύνληνο κεηαμύ ησλ ζπκπνιηηώλ ηνπ θαη κεγάισο δνθηκαζζέληνο θαη ππ' απηώλ ησλ ηδίσλ, νίηηλεο αληί ηνπ κάλα ηνπ Μπζηξά (αξηνπνηείνλ εθεί είρε) ρνιήλ απηόλ επόηηζαλ θαύζαληεο θαη απηήλ ηνπ ηελ

Οηθίαλ δηά ηαπεηλνύο πνιηηηθνύο ιόγνπο. Σαύηα είλαη γλσζηά θαη παλζνκνινγνύκελα ππό πάλησλ ησλ Κεξαζησηώλ. Μηραήι Σξαλόο ΜΟΡΔΑ΢ 1928 «ΜΖ ΜΔΗΝΔΗ ΣΟΤΡΚΟ΢ ΢ΣΟ ΜΟΡΗΑ, ΜΖΓΔ ΢ΣΟΝ ΚΟ΢ΜΟΝ ΟΛΟΝ»

ΟΗ ΜΑΡΣΤΡΔ΢ ΣΖ΢ ΒΛΑΥΟΚΔΡΑ΢ΗΑ΢ (ΔΗΡ. ΠΔΣΡΟΤ) Γελ είλαη κόλν ν απαγρνληζκόο ηνπ Αξθάδα Παηξηάξρε Γξεγνξίνπ ηνπ Δ’ πνπ έγηλε ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε αλήκεξα ηνπ Πάζρα ηνπ 1821. Δίλαη θαη ην καξηύξην ησλ είθνζη θαηνίθσλ ηνπ αξθαδηθνύ ρσξηνύ ηεο Βιαρνθεξαζηάο, πνπ ππέζηεζαλ ηνλ ηξαγηθόηεξν θαη πην ζθιεξό ζάλαην, απ' όζνπο κπνξεί λα θαληαζηεί αλζξώπηλνο λνπο. Οη Σνύξθνη πνπ επέδξακαλ από ηελ Σξίπνιε ζην ρσξηό απηό, θαηά ηελ ώξα ηεο Αλάζηαζεο άξπαμαλ από ηελ εθθιεζηά είθνζη άγλσζηνπο κάξηπξεο ηεο Λεπηεξηάο θαη ζαλ παζραιηλά αξληά ηνπο έξξημαλ ζηνπο θνύξλνπο, ηνπο νπνίνπο είραλ θάςεη νη θάηνηθνη γηα λα ςήζνπλ η' αξληά ηνπ Πάζρα. Έηζη ζεσξώ νθεηιόκελε κηα ζύληνκε εμηζηόξεζε θαη απηνύ ηνπ καξηπξίνπ: Μεηά ηελ απνηπρία ηεο ζύζηαζεο ζηξαηνπέδνπ ζην Υξπζνβίηζη, θαηά ηηο πξώηεο κέξεο ηνπ Αγώλα, νη Καπεηαλαίνη ζπλάρηεθαλ ζην Πάπαξη. Δθεί απνθάζηζαλ λα ζπζηήζνπλ ζηξαηόπεδν ζηε Βιαρνθεξαζηά. Από ηνπο πξώηνπο πνπ έθζαζαλ, γηα ηε ζύζηαζε ηνπ ζηξαηνπέδνπ, ήζαλ νη Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο θαη ν Αληώλεο Νηθνιόπνπινο κε 600 άλδξεο ζπλνιηθά. Από κηα άζηνρε θνπβέληα ηνπ ηεξνκόλαρνπ Νηθόδεκνπ ηνλ νπνίν απόζηεηιε ζηελ Σξίπνιε ν Πεηξόκπεεο Μαπξνκηράιεο γηα λα δηαπξαγκαηεπζεί ηελ αληαιιαγή νκήξσλ, νη Σνύξθνη πιεξνθνξήζεθαλ ηα ηεο ζύζηαζεο ηνπ παξαπάλσ ζηξαηνπέδνπ. Καηάζηξσζαλ ζρέδην επηζέζεσο θαη απνθάζηζαλ λα ελεξγήζνπλ αηθληδηαζηηθά. Έηζη θάιαγγα από 3000 Σνύξθνπο βάδηζε κπζηηθά ηε λύρηα ηεο Αλαζηάζεσο ελαληίνλ ησλ δπν ρσξηώλ ηεο Βιαρνθεξαζηάο όπνπ ακέξηκλνη νη θάηνηθνη γηόξηαδαλ ζηηο εθ θιεζηέο ηνπο ην Πάζρα. Ζ αηθλίδηα απηή επίζεζε έθεξε ηαξαρή θαη ζύγρπζε ζ' νιόθιεξν ην ζηξαηόπεδν. Ο Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο κε ηνπο άλδξεο ηνπ ππνρώξεζε πνιεκώληαο πξνο ηηο Κνιιίλεο: Ο γεξν-θιέθηεο Αληώλεο Νηθνιόπνπινο κε ηνπο Μαληάηεο, ππόρσξώληαο θαη απηόο, έδσζε κάρε ζηε ζέζε Βάιηαηλα, Δθεί, κέζα από έλα εξεηπσκέλν θαιύβη, άλνημε ζθνδξά ππξά θαηά ησλ Σνύξθσλ, πνπ θξάηεζαλ κηα ώξα. Μεηά κε ην ζπαζί ζην ρέξη ν γεξν-θιέθηεο πεδάεη ζηηο ηάμεηο ησλ Σνύξθσλ ζθάδνληαο αιύπεηα κέρξη ηελ ηειεπηαία ζηηγκή πνπ έπεζε λεθξόο από ερζξηθό ξνι. Γύξσ από ην ζώκα ηνπ αξρεγνύ ηνπο νη Μαληάηεο πξνβάιινπλ ζθιεξή αληίζηαζε κέρξηο όηνπ θαηόξζσζαλ λα παξαιάβνπλ θεύγνληεο ην θεθάιη ηνπ ήξσα Νηθνιόπνπινπ θαη κεξηθώλ αιισλ αγσληζηώλ πνπ έπεζαλ. Καηά ηε κάρε εθείλε ζθνηώζεθαλ ηξηάληα Σνύξθνη θαη δεθάνρηώ Έιιελεο. Μεηαμύ ησλ ζθνησκέλσλ ήηαλ θαη νη αξρεγνί ησλ δύν αληηπάισλ παξαηάμεσλ, δειαδή ν Αληώλεο Νηθνιόπνπινο από ηε Λνγγάζηξα θαη ν Σνύξθνο Υαζάλεο Λεηζηώλεο. Κάησ από απηέο ηηο ζπλζήθεο νη Σνύξθνη θπξίεπζαλ θαη ηα δύν ρσξηά, ηελ Αξβαληηνθεξαζηά θαη ηελ Βιαρνθεξαζηά, ηα νπνία παξάδσζαλ ζηηο θιόγεο. Δπηζηέγαζκα ηεο θαθνπξγίαο ηνπο ππήξμε ην θξηθηαζηηθό καξηύξην ησλ είθνζη άγλσζησλ καξηύξσλ, νη νπνίνη ςήζεθαλ δσληαλνί ζαλ παζραιηλά αξληά. Δηξήλε Πέηξνπ Αξθαδηθόο Σύπνο 19-4-1984

ΣΟ ΠΑ΢ΥΑ ΣΖ΢ ΒΛΑΥΟΚΔΡΑ΢ΗΑ΢ (ΣΑ΢ΟΤ ΓΡΗΣ΢ΟΠΟΤΛΟΤ) Ο Θ. Κνινθνηξώλεο θηλείηαη κεηαμύ ηνπ Πάπαξε θαη ηεο Μαξκαξηάο. Δηο ην ζηξαηόπεδνλ ησλ Βεξβαίλσλ κεηά ησλ ινηπώλ νπιαξρεγώλ επξίζθεην θαη ν Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο, ν αδειθόο ηνπ Πεηξόκπεε, θαη ν γελλαίνο νπιαξρεγόο από ηελ ιαθσληθήο Λνγθάζηξαο Αληώληνο Νηθνιόπνπινο κε ηνλ Παλαγηώηεο Βελεηζαλάθνλ από ηελ Καζηάληηζαλ. Γξάθεη ζαθώο ν Κνληάθεο: Σελ Μεγάιελ Πέκπηελ έθζαζελ θαη ν Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο εηο Κεξαζηέο κε ηξηαθνζίνπο Μαληάηαο θαη ν Αληώληνο Νηθνιόπνπινο κε άιινπο ηόζνπο Μπζηξηώηαο. Ο δε Θ. Κνινθνηξώλεο αθεγείηαη ζπλαθώο: «... παίξλεη θακκηά ρηιηάδα αλζξώπνπο ν Κπξηαθνύιεο θαη έξρεηαη εηο ηελ Βιαρνθεξαζηά κπξνζηά από εκάο’ ηνπ εγξάςακε λα έιζε λα θάκνπκε έλα ζώκα, δελ εζέιεζε, είπε: – θαιό πόζην θξαηώ θη αλ έιζνπλ νη Σνύξθνη απάλσ καο, λα καο ειζήηε κεληάηη. Σαύηα ζεκαίλνπλ όηη ν Κπξηαθνύιεο άλεπ ζπλελλνήζεσο κε ηνπο ινηπνύο αξρεγνύο έζηεζελ ηδηθόλ ηνπ ζηξαηόπεδνλ εηο ηηο Κεξαζηέο, ην δίδπκνλ καληηλεηαθόλ ρσξίνλ - Βιαρνθεξαζηά, Αξβαληηνθεξαζηά –, πνπ επξίζθεηαη εηο απόζηαζηλ 3 σξώλ Ν. ηεο Σξηπνιηηζάο, Γ. ησλ Βεξβέλσλ πεξίπνπ 2 ώξαο. Ο Νηθνιόπνπινο θαίλεηαη όηη θαηέιαβε κε ηνπο ζηξαηηώηαο ηνπ ην ελ ηκήκα ηνπ δηδύκνπ ρσξίνπ θαη ν Κπξηαθνύιεο ην άιιν. Δπνκέλσο ιέγνληεο ελ πξνθεηκέλσ Κεξαζηέο, πξέπεη λα ελλννύκελ ακθόηεξα ηα ρσξία, σο θαίλεηαη. Ο Φηιήκσλ πιεξνθνξεί όηη ν Κπξηαθνύιεο έγξαςε πξνο ηνπο αγάδεο Σξηπνιηηζάο λ' απνιύζνπλ ηνλ αλεςηόλ ηνπ Αλαζηάζηνλ θαη ηνπο ινηπνύο πξνθξίηνπο θαη αξρηεξείο, άιισο ζα αλειάκβα λελ ελαληίνλ ησλ επίζεζηλ κε 14.000 ζηξαηόλ, ηνπ νπνίνπ εγείην. Δμνπζία θαη ινηπνί ζεκαίλνληεο εζηάζεζαλ εθζηαηηθνί εκπξόο ηνζνύησ κάιινλ εθ' όζνλ επιεξνθνξνύλην ηελ ύπαξμηλ ησλ πέξημ ηεο Σξηπνιηηζάο ζηξαηόπεδσλ. Γηά λα πιεξνθνξεζνύλ αθξηβέζηεξνλ εκέζπζαλ ηνλ ηαρπδξόκνλ ηνπ Κπξηαθνύιε θαη παξ' απηνύ επιεξνθνξήζεζαλ ηελ πξαγκαηηθήλ ζηξαηησηηθήλ δύλακηλ ηεο Βιαρνθεξαζηάο. Γη' ν θαηξνθπιαθηήζαληεο ηελ εκέξαλ ηνπ Πάζρα (10 Απξηιίνπ), νπόηε ππειόγηζαλ όηη νη Έιιελεο ζα είραλ επηδνζή εηο εθηέιεζηλ ησλ ζξεζθεπηηθώλ ησλ θαζεθόλησλ θαη ηνλ ενξηαζκόο ηεο κεγάιεο εκέξαο, εμεζηξάηεπζαλ ελαληίνλ ησλ κε ηζρπξάλ δύλακηλ πεξίπνπ 3.000. Ζ ηνπξθηθή δύλακηο έθζαζελ εηο Κεξαζηέο ιίαλ πξσί θαη σο θαίλεηαη ή δελ ππήξραλ θαζόινπ θύιαθεο ή εηο ην ζέακα ηνπ πνιππιεζνύο ζηξαηεύκαηνο εηξάπεζαλ εηο θπγήλ, ρσξίο λα εηδνπνηήζνπλ θαζόινπ ή αξγά ηνπο δύν αξρεγνύο. Άγλσζηνλ δηά πνίνλ ιόγνλ, ν Κπξηαθνύιεο δελ επνιέκεζελ αιι' εγθαηέιηπε ηελ ζέζηλ ηνπ θαη εηξάπε πξνο ην νξεηλόηεξνλ ζεκείνλ ηνπ θπ ιαζζνκέλνπ ρσξίνπ. Αληηζέησο ν ηακπνπξσκέλνο πξνο ην θαηώηεξνλ ηκήκα Αλη. Νηθνιόπνπινο, καδί κε ηνλ Βελεηζαλάθνλ επνιέκεζαλ γελλαίσο. Ζ κάρε δελ δηήξθεζε πέξα ηεο κηζήο ώξαο. Ακθόηεξνη νη Λάθσλεο ήξσεο έπεζαλ εηο ην πεδίνλ ηεο κάρεο κεηά θαη άιισλ 15 Διιήλσλ, ελώ από ηνπο Σνύξθνπο εθνλεύζεζαλ πεξηζζόηεξνη θαη κεηαμύ απηώλ ν πεξίθεκνο Υαζάλ Λαζηηώηεο. Οη ληθεηαί δηήξπαζαλ ηηο Κεξαζηέο θαη ηαο παξέδσθαλ εηο ην πύξ, ηαο δε θεθαιάο ησλ θνλεπζέλησλ κεηέθεξαλ εηο Σξηπνιηηζάλ σο ηεο λίθεο ην ηξόπαηνλ. Δπίζεο κεηέθεξαλ ηαο ειιεληθάο ζεκαίαο κε ηελ παξάζηαζηλ ηνπ αλαγελλσκέλνπ θνίληθνο, κεηά ηεο ξήζεσο ειεπζεξία ή ζάλαηνο θαη ησλ αξρηθώλ γξακκάησλ ΗΥ ΝΚ (Ηεζνύο Υξηζηόο ληθά). Ίζσο θαη ηνπ Μαπξνκηράιε ην αξρείνλ εθπξίεπζαλ, εθ ηνπ νπνίνπ επιεθόξεζεζαλ κπζηηθά ηεο Δπαλαζηάζεσο. Δμ όζσλ αλεθέξζεζαλ δελ απνδεηθλύεηαη δηαηί ν Κπξηαθνύιεο, πνπ παξέζπξε θαη ηνπο άιινπο δύν Λάθσλαο αξρεγνύο, απεκαθξύλζε από ηα αζθαιή Βέξβελα θαη εζηξαηνπέδεπζελ εηο Βιαρνθεξαζηέο. Γεύηεξνλ, δελ θαίλεηαη θαζαξά, δηαηί ε δύλακηο απηνύ απεζύξζε θαη δελ απαζρόιεζε ηνλ έρζξόλ, ελώ νη εηο ην ζηξαηόπεδνλ ησλ Βεξβέλσλ επξηζθόκελνη κόιηο ήθνπζαλ ηνλ ζόξπβνλ ηεο κάρεο εμεθίλεζαλ εηο βνήζεηαλ ησλ καρνκέλσλ αιι' έθζαζαλ κεηά ην πέξαο ηεο κάρεο. Σελ ζηάζηλ ηνπ Κπξηαθνύιε πνηθηινηξόπσο έθξηλαλ νη ζύγρξνλνί ηνπ. Ο Φηιήκσλ ελ πξώηνηο γξάθεη όηη νη εληόπηνη ζθνπνί κνιηο αληειήθζεζαλ ην ηνπξθηθόλ ζηξάηεπκα από καθξηά, έθπγε δη άιιεο νδνύ, νη δε πεξηζζόηεξνη ζηξαηηώηαη ηνπ Μαπξνκηράιε, κόιηο ελεθαλίζζεζαλ νη ερζξνί εγθαηέιεηςαλ ηελ ζέζηλ ησλ θαη εηο ην νξεηλό εηξάπεζαλ κέξνο. Διαθξπληηθά επξίζθεη ν Μ. Ο... γξάθσλ όηη ν Κπξηαθνύιεο κε δπλεζείο λα εκπνδίζε ηελ ελ ηνηαύηε …ζηάζεη νξκήλ πξνο θπγήλ ησλ αζπλεζίζησλ ζηξαηησηώλ, ζπλαπήιζε κεη' απηώλ θαη ν ίδηνο, αιιά ην δηθαηνινγεηηθόλ ηνύην κάιινλ έρεη ηζρύλ δηά ηνπο ινηπνύο αγσληζηάο πιήλ ησλ Μαληαηώλ. Δπζέσο ν ΢π. Σξηθνύπεο ιέγεη όηη κόιηο επιεζίαζαλ (νη Σνύξθνη), ειηπνηάθηεζαλ όινη νη ππό ηνλ

Κπξηαθνύιελ. Σνπ Κ. Γειεγηάλλε ε βξαρεία πεξηγξαθή έρεη πξνζσπηθόλ κε αθξηβή ραξαθηήξα. Έθζαζαλ, ιέγεη, εηο Βιαρνθεξαζηάλ νη Σνύξθνη κεηά ην κεζνλύθηηνλ θαη επξήθαλ εηο ηελ εθθιεζίαλ όινπο ηνπο θαηνίθνπο απξνζέθηνπο, δη' ν ηνπο δηέιπζαλ ρσξίο πνιύλ θόπνλ, σζάλ λα πξόθεηηαη πεξί αληηζηάζεσο ησλ θαηνίθσλ. Ο Φξαληδήο είλαη θαηεγνξεκαηηθώηεξνο, ιέγσλ όηη ν κελ Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο κ' όινλ ην ππό ηελ νδεγίαλ ηνπ ζώκα αθήζαο θελήλ ηελ νπνίαλ θαηείρε ζέζηλ, έθπγελ εηο ην νξεηλό κέξνο, ν δε Αληώληνο Νηθνιόπνπινο κεηά ησλ Λαθεδαηκνλίσλ όρη κόλνλ δελ εδεηιίαζε πνζώο από ηελ θπγήλ ησλ Μαληαηώλ, αιιά κείλαο ζηαζεξόο ήλνημε κάρελ. Δληειώο αζήκαληα είλαη όζα ν Κνληάθεο γξάθεη: Σελ εκέξαλ ηεο Λακπξήο εβγήθαλ νη ερζξνί θαη επήγαλ εηο Κεξαζηέο, νη εδηθνί καο δελ εκπόξεζαλ λα αλζέ μνπλ, όληεο ηξηπιάζηνη νη ερζξνί θαη εηξάπεζαλ εηο θπγήλ. Δηδήζεηο θαη ζρόιηα ηνπ Θ. Κνινθνηξώλε έρνπλ ην κεγαιύηεξν βάξνο: Αλήκεξα ηελ Λακπξή είραλε βάξδηα ν Κπξηαθνύιεο ηνπηθνύο θαη ηνπο επξόδσζαλ θαη εβγήθαλ 2.000 Σνύξθνη κε ηα ραξάκαηα ηεο απγήο θαη ηνπο επιάθσζαλ θαη επνιέκεζαλ νιίγελ ώξαλ θαη εζθόησζαλ θακκηά δεθαπεληαξηά από ηνπο Έιιελαο, εζθόησζαλ ηνλ πεξίθεκνλ Αληώληνλ Νηθνιόπνπινπ, ηνλ Παλαγή Βελεηζηάλνλ θαη ν Κπξηαθνύιεο αλαρώξεζε κε ην ινηπό ζηξάηεπκα θαη πάγεη ζην Μπζηξά. Αθνύνληαο εκείο ηνλ πόιεκνλ εθηλεζακελ εηο κεληάηη (= επηθνπξίαλ), ήηνλ δπό ώξεο καθξά, θαη όζν λα πάκε εκείο, δελ επξήθακε νύηε Έιιελαο νύηε Σνύξθνπο ηα ζπίηηα θαεκέλα, ηνπο 15 θνςνθέθαινπο, εγπξίζακε νπίζσ εηο ηελ Μαξκαξηά. Γελ εκπνξνύκελ λα ππνηηκήζσκελ ηελ ζεκαζίαλ ηεο ηνπξθηθήο λίθεο αλήκεξα ηνπ Πάζρα. Γελ πξέπεη όκσο θαη λα ηελ ππεξηηκήζσκελ, δηόηη δελ επξνθάιεζε παληθόλ εηο ηνπο Σνύξθνπο. Αιι' νπσζδήπνηε δηά ηελ ήηηαλ επζύλε βαξύλεη ηνλ Κπξηαθνύιελ. Σάζνπ Αζ. Γξηηζόπνπινπ Ηζηνξία ηεο Σξηπνιηηζάο ηόκνο Β Αζήλαη 1976

ΓΗΑΛΤ΢Ζ ΢ΣΡΑΣΟΠΔΓΟΤ ΚΔΡΑ΢ΗΩΝ (ΦΩΣΑΚΟΤ) Καη' εθείλαο ηαο εκέξαο είραλ ζπζηήζεη ζηξαηόπεδν ηεο Κεξαζηαίο ν Αλη. Νηθνιόπνπινο κε 300 Mηζηξηώηεο θαη ν Κπξηαθνύιεο κε άιινπο ηόζνπο Μαληάηαο. Δλαληίνλ ηνπ ζηξαηνπέδνπ απηνύ ηελ εκέξαλ ηνπ Πάζρα ην πξσί ήιζαλ νη Σνύξθνη από ηελ Σξηπνιηηζάλ, επέπεζαλ,θαη’ απηνύ έμαθλα θαη ην δηέιπζαλ ρσξίο λα πξνθζάζε θαλέλαο λα ηνπο δώζε βνήζεηαλ νύηε από ηνπ Πάπαξη, νύηε από ηα Βέξβαίλα όπνπ ηελ 25 Μαξηίνπ είρνλ ζπζηήζεη ζηξαηόπεδνλ, Αλαγλώζηεο Κνλδάθεο κε ηνπο Αγηνπεηξίηαο, Γνιηαλίηαο θακπίζηνπο Σξηπνιηηζηώηαο, ν Βξεζζέλεο Θενδώξεηνο θαη ε Βαξβηηζηώηεο κε ηνπο Βαξβηηζηώηαο, Βακβαθίηαο, Αξαρσβίηαο, Βξεζζελίηαο θαη άιινπο Μηζηξηώηαο. Δδώ ήιζελ έπεηηα κεηά ηνλ πόιεκνλ ησλ Κεξαζηώλ ν Έινπο αθνύ επιόγεζε ηα άξκαηα ηεο Μνλεκβαζίαο, ν Γ. Καξακάλνο κε ηνπο Σζάθσλαο, ν Κ. Εαθεηξόπνπινο κε ηνπο Αγηαλλίηαο, ν Π. Γηαηξάθνο, ν Π. Κξεββαηάο κε ηνπο Μηζηξηώηαο. Ο Βξεζζέλεο κάιηζηα κε ηνλ Αλ. Κνλδάθελ εζύζηεζαλ θαη ην πξώηνλ θξνληηζηήξηνλ ην νλνκαδόκελνλ Κειάξη θαη θξνληηζηάο δηώξηζαλ ηνλ Γ. Σξνράλελ, ηνλ Αλαγ. Ρνληόπνπινο, θαη ηνλ Ησλ. Κξεηηθόλ. Δηο ηα Βέξβαηλα ηόηε επξέζε ν Ν. Γειεγηάλλεο εξρόκελνο από ηελ Κσλζηαληηλνύπνιηλ. Δηο ηαηο Κεξαζηαίο εζθνηώζεζαλ ππέξ ηνπο 15 Έιιελαο θαη ν αξρεγόο ησλ Μηζηξησηώλ Αλη. Νηθνιόπνπινο, επήξαλ ηα θεθάιηα θαη ηαο ζεκαίαο, θαη ηα επήγαλ νη Σνύξθνη εηο ηελ Σξηπνιηηζάλ. Σν δε ζηξαηόπεδνλ ησλ Κεξαζηώλ δηειύζε ηόηε θαη επήγε θαη ελώζε κε ην ζηξαηόπεδνλ ησλ Βεξβαίλσλ. ΦΩΣΑΚΟΤ (Τπαζπηζηνύ Θ. Κνινθνηξώλε). Απνκλεκνλεύκαηα πεξί ηεο Διιεληθήο Δπαλαζηάζεσλ εθδνζέληα ππό ΢ηαύξνπ Αλδξνπνύινπ Δθδόζεηο ΓΚΡΔΚΑ Αζήλα 1971.

«ΔΡΥΟΝΣΑΗ ΟΗ ΣΟΤΡΚΟΗ» ΜΑΥΖ ΒΛΑΥΟΚΔΡΑ΢ΗΑ΢ (Θ. ΚΟΛΟΚΟΣΡΩΝΖ) Απαληήζεθα κε ηνλ Καλέιν' όζνπο είρε ν Καλέινο θνληά ηνπ εθνβήζεθαλ, επήγαλ εηο ηα ρσξηά ηνπο. Έκεηλαλ κε ηνλ Καλέιν έλδεθα λνκάηνη. Οη Σνύξθνη έθαςαλ ην ρσξηό θαη εγύξηζαλ πίζσ 'ο ηελ Σξηπνιηηζάλ.

- Παίξλσ ηνλ Καλέιν δηά λπθηόο, ηόπνλ ζε ηόπνλ θαη εμεκε ξώζακελ εηο έλα ρσξηό ηνπ θάκπνπ, εηο ηελ άθξα ηνπ θάκπνπ ηεο Καξύηαηλαο. Οη Κακπίηαηο θαη νη Βνπλήζηνη επέξαζαλ ην άιιν κέξνο θαηά ην Φαλάξη, εηο έλα βνπλό Γξαγνπκάλν θαη ήηνλ ηελ κεγάιελ Σεηξάδε. Από ηελ πείλα καο εςήζακε έλα αξλί θ' εθάγακε. Απόιπθα πεδνδξόκνπο εηο ην Λενληάξη πνπ ήηνλ ζπλαγκέλνη θα πεηαλένη, ηνπο είπα. «Να δπγώζνπλ θνληά εηο ηελ Σξηπνιηηζά, εηο ηελ Μαξκαξηά Παπά Φιέζαο, Μνύξηδηλνο, Αλαγλσζηαξάο». Έηζη ήιζαλε εηο ηελ Μαξκαξηά ην κελ Μηζηξηώηηθν ζηξάηεπκα θαη ν Κπξηαθνύιεο θαη ν Βξεζζέλεο θαη η' Αγηνπεηξίηηθα ζηξαηεύκαηα ήηαλ θαη 2000 εηο ηα Βέξβελα, θαη παίξλεη θακηά ρηιηάδα αλζξώπνπο ν Κπξηαθνύιεο θαη έξρεηαη εηο ηελ Βιαρνθεξαζηά κπξνζηά από εκάο ηνπ εγξάςακε λα έιζε λα θάκνπκε έλα ζώκα, δελ εζέιεζε" είπε: «Καιό πόζην θξαηώ, θη' αλ έιζνπλ νη Σνύξθνη απάλσ καο λα καο ειζήηε κεληάηη». Αλήκεξα ηελ Λακπξή είραλε βάξδηα, ν Κπξηαθνύιεο ηνπηθνύο θαη ηνπο επξόδσζαλ, θαη εβγήθαλ 2000 Σνύξθνη κε ηα ραξάκαηα ηεο απγήο, θαη ηνπο επιάθσζαλ θαη επνιέκεζαλ νιίγελ ώξαλ θαη εζθόησζαλ θακκηά δεθαπεληαξηά από ηνπο Έιιελαο, εζθόησζαλ ηνλ πεξίθεκνλ Αληώληνλ Νηθνιόπνπινπ, ηνλ Παλαγή Βελεηζηάλνλ, θαη ν Κπξηαθνύιεο αλαρώξεζε κε ην ινηπό ζηξάηεπκα, θαη ..άγεη 'ο ην Μηζηξά αθνύνληαο εκείο ηνλ πόιεκνλ, θηλήζακελ εηο κεληάηη, ήηνλ δπό ώξαηο καθξά, θαη όζν λα πάκε εκείο, δελ επξήθακε νύηε Έιιελαο νύηε Σνύξθνπο ηα ζπίηηα θαη κέλα, ηνπο 15 θνςνθέθαινπο γπξίζακε νπίζσ εηο ηελ Μαξκαξηά. Σαηο ηδηαηο εκέξαηο ήιζε ην παηδί κνπ, ν καθαξίηεο ν Πάλνο κε ηνλ Γελλαίν, κε 30 λνκάηνπο θαη κ' εγύξεπαλ. Σν νξδί ην άιιν ήηνλ εηο ηα Βέξβελα κε ηνλ Βξπζζέλε, Π. Γηαηξάθν, Εαθεηξόπνπινο εξρόκελνο ν Πάλνο θαη ν Καλέινο Γειεγηάλλεο, ηνλ έζηεηια λα πάγε 'ο ηελ Καξύηαηλα όπνηνο δελ βγαίλε λα θαίε ην ζπίηη λα θάκνπλ νξδί εηο ηελ Αισλίζζαηλα θαη εηο ην Υξπζνβίηζη. Γελ έιεηςαλ λα ζπλάδνπλ από ηα ρσξηά σο 600, θαη όιν εζηέιλαλε λα δπλακώλνπλ ηνλ ηόπν.

- Σα Κνιηόπνπια κε ηνπο Καιαβξπηηλνύο, ήζαλ θαη νη Μεηαμάδεο κε θαλόληα θαη επνιηνξθνύζαλ ηνπ Λάια έζηείιακελ δηαηαγαίο εηο ηελ Μεζζελίαο θαη Μηζηξά, θαη εζπλάρζεκελ εηο ηνπ Μαξκαξά έσο 1200, θαη από εθεί λα πηάζνπκε ην Βαιηέηζη νπνύ ήηνλ αγλάληηα από ηα Βέξβελα, από ην Υξπζνβίηζη θαη Αισλίζηαηλα (Καξπηηλά oξδηά). Ο ΓΔΡΩΝ ΚΟΛΟΚΟΣΡΩΝΖ΢ ηόκνο Α' Ν. Λύηξα Δ΢ΣΗΑ 1889

«ΠΟΤ ΔΗΝΑΗ ΟΗ ΣΟΤΡΚΟΗ» ΟΗ ΚΔΡΑ΢ΗΔ΢ ΢ΣΖΝ ΔΠΑΝΑ΢ΣΑ΢Ζ ΣΟΤ 1821 (ΑΝΑ΢Σ. Γ. ΢ΣΔΦΑΝΟΤ ) ΚΔΡΑ΢ΗΧΣΔ΢ ΔΘΝΗΚΟΗ ΑΓΧΝΗ΢ΣΑΗ Καηά ηελ επαλάζηαζε ηνπ 1821 νη Κεξαζηέο δελ έπαημαλ θαη πνιύ ζπνπδαίν ξόιν. Ζ ζεκαία ηεο επαλαζηάζεσο θαηά ηνλ Φξαληδή πςώζεθε «ζηελ θώκε Κεξαζηά ηεο Σξηπόιεσο» δηά ηνπ Κπξηαθνύιε Μαπξνκηράιε θαη Α. Νηθνινπνύινπ ηελ 31εο Μαξηίνπ ηνπ 21. Από ηα απνκλεκνλεύκαηα εμ άιινπ ηνπ Φσηάθνπ, πιεξνθνξνύκεζα όηη, νιίγεο εκέξεο πξν ηεο 10εο Απξηιίνπ ηνπ 21, είρε ζπζηήζεη ν Κνινθνηξώλεο ζηηο «Κεξαζηαίο» ζηξαηόπεδνλ, ην νπνίνλ όκσο θαηά ηελ αηπρή εθείλελ εκέξαλ ηνπ Πάζρα (10 Απξηιίνπ 1821) δηειύζε. Ηδνύ ηη γξάθεη ζηα απνκλεκνλεύκαηά ηνπ πεξί Διιελ. Δπαλαζηάζεσο ν Φσηάθνο, ηα νπνία έγξαςε ν Σεξηζέηεο, θαη' αθήγεζε ηνπ ίδηνπ ηνπ Φσηάθνπ. Ο Φσηάθνο ή Φώηηνο Υξπζαλζαθόπνπινο από ηα Μαγνύιηαλα, ήηαλ, σο γλσζηόλ, ν κόληκνο ππαζπηζηήο ηνπ Θ. Κνινθνηξώλε.

Δηθόλα 6 Ζ καξκάξηλε πιάθα ζηελ Σεγέα ζηηο 17 Απγνύζηνπ 1936 γηα ηελ Οιπκπηαθή Φιόγα

«Καη' εθείλαο ηαο εκέξαο είραλ ζπζηήζεη ζηξαηόπεδνλ θαη εηο Κεξαζηαίο ν Αλη. Νηθνιόπνπινο κε 300 Μηζηξηώηαο θαη ν Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο κε άιινπο ηόζνπο Μαληάηαο. Δλαληίνλ ηνπ ζηξαηνπέδνπ απηνύ, ηελ εκέξαλ ηνπ Πάζρα ην πξσί, ήιζαλ νη Σνύξθνη από ηελ Σξηπνιηηζάλ, επέπεζαλ θαη' απηνύ έμαθλα θαη ην δηέιπζαλ, ρσξίο λα πξνθζάζε θαλέλαο λα ηνπο δώ ζε βνήζεηαλ, νύηε από ηνπ Πάπαξη, νύηε από ηα Βέξβαηλα... Δδώ ήξζε (ζηα Βέξβαηλα) έπεηηα κεηά ηνλ πόιεκνλ ησλ Κεξαζηώλ ν Έινπο (ν Γεζπόηεο). Δηο ηαο Κεξαζηάο εζθνηώζεθαλ ππέξ ηνπο 15 Έιιελαο θαη ν αξρεγόο ησλ Μηζηξησηώλ Αλη. Νηθνιόπνπινο θαη ηα θεθάιηα ησλ θαη ηηο ζεκαίεο ηα επήξαλ θαη ηα επήγαλ νη Σνύξθνη εηο Σξηπνιηηζάλ. Σν δε ζηξάηεπκα ησλ Κεξαζηώλ δηειύζε θαη ελώζε κε ην ζηξαηόπεδνλ Βεξβαίλσλ».

Οιίγα ηηλά γηα ηε κάρε απηή γξάθνπλ θαη ηα ΑΡΚΑΓΗΚΑ (1900) ηνπ Γ. Καξακάλνπ, ζει.

135. «Οη δε Σνύξθνη ήξμαλην εμεξρόκελνη (ηεο Σξηπνιηηζάο) όπνπ εππλζάλνλην ζπλεζξνηζκέλνπο Έιιελαο θαη πξώηνλ καζόληεο όηη εζηξαηνπέδεπνλ ελ Βιαρνθεξαζηά 600 Μηζηξηώηαη ππό ηνλ Αλη. Νηθνιόπνπινο θαη Μαληάηαη ππό ηνλ Κπξηαθνύιελ, εμήιζνλ ηεο Σξηπόιεσο ηελ εκέξαλ ηνπ Πάζρα, θαζ' ελ εγέλεην θαη ε απεγρόληζηο ηνπ Παηξηάξρνπ ηνπ Γξεγνξίνπ κεηά ησλ ζπλ απηώ καξηύξσλ θαη ιίαλ πξσί επηπεζόληεο θαη' απηώλ αίθλεο πξηλ επη Κνπξίαη θζάζσζηλ εθ ηνπ εηέξνπ ησλ Βεξβαίλσλ ζηξαηνπέδνπ, δηέιπζαλ ην ζηξαηόπεδνλ. Δλ δε ηε κάρε ηαύηε εθνλεύζεζαλ δηέιπζαλ ην ζηξαηόπεδνλ. Δλ δε ηε κάρε ηαύηε εθνλεύζεζαλ ηηλέο ησλ Διιήλσλ, ελ νηο θαη ν ησλ Μηζηησηώλ αξρεγόο Νηθνιόπνπινο, ηαο δε Κεθαιάο θαηά ην ηνπξθηθόλ έζνο κεηέθεξνλ εηο Σξίπνιηλ». Σελ κάρε ησλ Κεξαζηώλ σο εμήο εθζέηεη θαη ν ηζηνξηνδίθεο Σάθεο Υ. Καλδειώξνο. «Μεηά ηελ δηάιπζηλ ηνπ ζηξαηνπέδνπ ηεο Καξπηαηλεο ε ηώληνο ηνπ Μαξηίνπ 1821 ν Κνινθνηξώλεο ζπλέζηεζε λα πνιηνξθεζή παληαρόζελ ε Σξίπνιηο, ελ δε εθ ησλ ζπζηαζέλησλ ηαύηεο ζηξαηνπέδσλ ήην θαη ην ηεο Βιαρνθεξαζηάο. Αξρεγνί ηνπ ήζαλ ν αδειθόο ηνπ Πεηξόκπεε Κπξηαθνύιεο θαη ν Αληώληνο Νηθνιόπνπινο εθ Λνγγάζηξαο ηεο Λαθεδαίκνλνο. Βιέπσλ θαη Κνινθνηξώλεο ην αζζελέο ηεο ζέζεσο θαη ην νιηγάξηζκνλ ηηο γθεληξσζέλησλ, έγξαςελ, σο δηεγείηαη, λα έιζνπλ παξ' απηό ηνλ Κάκπνλ ηεο Μαξκαξηάο, ίλα απνηειέζνπλ νκνύ θαη ζηξαηόπεδνλ, αιι' ν Μαπξνκηράιεο απήληεζε «Καιό πόζην θξαηώ θαη αλ έιζνπλ νη Σνύξθνη επάλσ καο λα καο έιζεηε κεληάηη (βνήζεηα). » Λόγσ ηνπ Πάζρα ηελ 10ελ Απξηιίνπ 1821 νη ηαρζέληεο ζθνπνί δελ εηδνπνίεζαλ ην ζηξαηόπεδνλ, όπεξ ενξηάδνλ δελ αληειήθζε ηελ επηδξνκήλ ππεξδηζρηιίσλ Σνύξθσλ. Ζ κάρε δηήξθεζελ ηξεηο ώξαο θαη ν κελ Κπξηαθνύιεο απεζύξζε κε ηνπο ηδηθνύο ηνπ ηξηαθνζίνπο εηο πςεινηέξαο ζέζεηο, ν δε Νηθνιόπνπινο ηξέρσλ μηθήξεο θαη αθύιαθηνο εηο ηνπο πξνκαρώ λαο ησλ Λαθεδαηκνλίσλ έπεζε καρόκελνο θαη ν ζάλαηόο ηνπ επέθεξε ηελ δηαζπνξάλ ησλ αλδξώλ. ΋ηαλ ην ζηξαηόπεδνλ ηεο Μαξκαξηάο έζπεπζελ εηο βνήζεηαλ, είρνλ θύγεη θαη νη Έιιελεο θαη νη Σνύξθνη. Έιιελεο εθνλεύζεζαλ πεξί ηνπο 15 ελ νίο θαη ν Παλαγνπιέαο Βελεηζάλνο, ηηλέο δε ερκαισηίζζεζαλ». Σα ίδηα πεξίπνπ γξάθεη ζηελ αληίζηνηρε ιέμε «Βιαρνθεξαζηά» θαη ην Λεμηθόλ «Ήιηνο», ζει. 594 σο εμήο: «Σνλ Μάξηηνλ ηνπ 1821ν Κνινθνηξώλεο είρε πξνηείλεη λα πνιηνξθεζή ζηελόηεξα ε Σξίπνιηο. Έλ εθ ησλ ζπζηαζέλησλ ηόηε ζηξαηνπέδσλ ήην ηεο Βιαρνθεξαζηάο, κε αξρεγόλ ηνλ Κπξηαθνύιελ θαη Πεηξόκπεελ Μαπξνκηράιελ, ηνλ Νηθνιόπνπινλ θ.α. Δηο ζύζηαζηλ ηνπ Κνινθνηξώλε λα ελσζνύλ ηα ζηξαηεπκαηα Βιαρνθεξαζηάο θαη Μαξκαξηάο όπνπ θαη ν ίδηνο επξίζθεην, ν Μαπξνκηράιεο απήληεζε όηη «ην πόζην ηνπ ήην θαιό». Αιιά ηελ 10εο Απξηιίνπ εκέξαλ ηνπ Πάζρα, επεηέζεζαλ ελαληίνλ ηνπ ππεξδηζρίιηνη Σνύξθνη. Οη θξνπξνί απεζρνιεκέλνη κε ηνλ ενξηαζκόλ, ηνπο αληειήθζεζαλ αξγά θαη δελ έκεηλε θαηξνο όπσο δεηεζή ε βνήζεηα ηνπ Κνινθνηξώλε. Ζ κάρε δηήξθεζε ηξείο ώξαο. Ο Κπξηαθνύιεο απεζύξζε κε 200 ηδηθνύο ηνπ πςειόηεξα. Ο Νηθνιόπνπινο καρόκελνο αθάιππηνο θαη δηαηξέρσλ ην ζηξαηόπεδνλ εθνλεύζε. » Σόηε ην ζηξαηόπεδνλ δηειύζε, 15 Έιιελεο εθνλεύζεζαλ θαηά ηελ κάρελ, αη νηθίαη ηεο Βιαρνθεξαζηάο εθάεζαλ, θαηά δε ηνλ Οηθνλόκνπ νη Σνύξθνη έξξηςαλ πνιινύο Έιιελαο εηο ηαο δηα ην ςήζηκνλ ησλ αξληώλ αλαθζείζαο ππξάο. Παξ' όια ηαύηα ην ζηξαηόπεδνλ επελδξώζε ηνλ Ηνύλην ηνπ 1821 θαη ζπλέβαιε κεηά ησλ άιισλ εηο ηελ άισζηλ ηεο Σξηπόιεσο». Ο ηζηνξηνδίθεο Γ. Γαηόπνπινο ζην βηβιίν «Σα 100 Διιεληθά ρξόληα» ζει. 44 γξάθεη: «Μηα θνύρηα αγσληζηώλ, πνπ εώξηαδελ ήζπρα ην Πάζρα εηο ηεο Βιαρνθεξαζηέο, θνληά ζηα Βέξβελα, επιήξσζε κε ην αίκα ηεο ηνλ θόξνλ ηεο Σνπξθηθήο εθδηθήζεσο. Δλώ έςελαλ αξληά θαη ζηγνηξαγνπδνύζαλ θιέθηηθα ηξαγνύδηα, ν αξρεγόο ησλ Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο εθώλαμελ έμαθλα: - Πηάζηε η' άξκαηα!

Σνύξθηθν αζθέξη, δεθαπιάζην, είρε θαλή ζηελ πιαγηά ηνπ αληηθξπλνύ ιόθνπ. Υίιηεο ληνπθεθηέο έπεζαλ κνλνκηάο. Δηο ην δηάζηε κα δέθα ιεπηώλ ηεο ώξαο, ηξηάληα ηξία παιιεθάξηα θαη ν ππαξρεγόο ηνπ ζώκαηνο Νηθνιόπνπινο εζθνηώζεζαλ. Οη άιινη επξόθζαζαλ θαη έθπγαλ από ηελ ραξάδξαλ θαη εγιύησζαλ». Σν ζπκβάλ ηνύην ζηηο Βιαρνθεξαζηέο κλεκνλεύεη θαη ν ηζηνξηνδίθεο Α. Σζαθόπνπινο σο εμήο: «...Δηο ην κηθξόλ θαηά ηελ επαλάζηαζηλ ρσξίνλ Βιαρνθεξαζηά (ηεο Μαληηλείαο) πεξί ηνπο 1520 ησλ θαηνίθσλ ηνπ, ηελ εκέξαλ ηνπ Πάζρα 10 Απξηιίνπ ηνπ 1821, ππέζηεζαλ ηνλ ηξαγηθώηεξνλ, ηνλ ζθιεξόηεξνλ, ηνλ θξηθηαζηηθώηεξνλ, ηνλ απαλζξσπόηεξνλ, ηνλ καξηπξηθώηαηνλ ησλ ζαλάησλ, πνπ εκπνξεί λα θαληαζζή αλ ζξώπηλνο λνύο. Χο παζραιηλνί ακλνί εξξίθζεζαλ εηο ηνπο θαηόκελνπο θνύξλνπο από επηδξακόληαο Σνύξθνπο θαηά ηελ ιακπξνθόξνλ θαη κεγάιελ εκέξαλ ηεο Αλαζηάζεσο, θαη εθάεζαλ, ράξηλ ηνπ ππέξ πίζηεσο, ειεπζεξίαο θαη παηξίδνο ηεξνύ εκώλ Αγώλνο». Ο Ν. Μνξαΐηεο Γπκλαζηάξρεο γξάθεη: «΢ηξαηόπεδνλ Κεξαζηώλ: ηξηάθνληα ρηιηάδεο Σνύξθνη έθαπζαλ ηελ Βιαρνθεξαζηάλ θαη επαλήιζνλ εηο Σξίπνιηλ θέξνληεο επί θν λησλ ηαο θεθαιάο θαη ηαο ζεκαίαο ησλ θνλεπζέλησλ». Χζαύησο εηο ηελ πεξηζπιινγήλ ηζηνξηθώλ γεγνλόησλ ηνπ ζπκπαηξηώηε καο Ν. Γήκνπ ε κάρε ηεο Βιαρνθεξαζηάο πεξηγξάθεηαη σο θάησζη: «Σελ 10εο Απξηιίνπ 1821, εκέξαλ ηνπ Πάζρα επέδξακνλ θαηά ηα ραξάκαηα, θαηόπηλ πξνδνζίαο, θαηά ηνπ εηο Βιαρνθεξαζηάλ εθ. 1.000 αλδξώλ ζηξαηνπέδνπ ησλ Διιήλσλ ππό ηνλ Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιελ δύν ρηιηάδεο Σνύξθνη. ΢πλήθζε κάρε θαηά ηελ νπνίαλ εθνλεύζεζαλ 15 Έιιελεο, κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ν Αληώληνο Νηθνιόπνπινο. Ζ ειζνύζα πξνο ελίζρπζηλ δύλακηο από ηελ Μαξκαξηά (ζηξαηόπεδνλ Κνινθνηξώλε) δελ εύξελ, νύηε Έιιελεο, νύηε Σνύξθνπο, αιιά 15 θνςνθέθαια πηώκαηα θαη ηα ζπίηηα θακέλα», Ο ζπκπαηξηώηεο καο Αλαζη. Μεηξόπνπινο ζηνλ ΜΟΡΔΑ ηεο Σξηπόιεσο ην 1921 γξάθεη: «΋ηαλ θαηά ην 1821 εμεξξάγε Δπαλάζηαζηο, νη Κεξαζηέο ερξεζίκεπζαλ σο νξκεηήξηνλ ησλ επαλαζηαηώλ. Καη εηο κελ ηελ Πέξα Κεξαζηάλ, έλζα λύλ ε Βιαρνθεξαζηά, ηελ ζεκαίαλ ηεο ειεπ ζεξίαο ύςσζαλ νη πεξί ηνλ Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηραιελ, εηο δε ηελ Γώζε Κεξαζηάλ, έλζα λύλ ε Αξβαληηνθεξαζηά, αη πεξί ηνλ Αληώληνο Νηθνιόπνπινο, νπιαξρεγόλ εθ Λνγθάζηξαο ηεο Λαθεδαίκνλνο, «ηνλ δηδάζθαινο ηνπ Κνινθνηξώλε, θαηά ηελ πνιεκηθήλ εκπεηξία». Ζ ζεκαία ησλ επαλαζηαηώλ έθεξε θεραξαγκέλαο ηαο ιέμεηο «εθ ηεο ηέθξαο κνπ αλαγελλώκαη» θαη ηα γξάκκαηα Η.Υ.Ρ. (Ηεζνύο Υξηζηόο). Οη Σνύξθνη ηεο Σξηπόιεσο καζόληεο ηα ζηαζηαζηηθά θη λήκαηα ζηηο Κεξαζηέο, επήιζνλ θαη' απηώλ πξνο θαηαζηνιήλ ηνπ θηλήκαηνο θαη θαηαδίσμηλ ησλ επαλαζηαηώλ. Ήην ε 10 Απξηιίνπ 1821, Κπξηαθή ηνπ Πάζρα. Δλ ησ ζηξαηνπέδσ ησλ Βεξβαίλσλ νη νπιαξρεγνί, νη ζηξαηηώηαη, νη πξόθξηηνη θαη νη ζξεζθεπηηθνί Αξρεγνί, εζήθσζαλ Αλάζηαζηλ θξαηνύληεο ηα όπια αληί ιακπάδσλ θαη ςάιινληεο ην Υξηζηόο Αλέζηε! Δηο ηελ Αξβαληηνθεξαζηάλ παξεζθεπάδεην ην γεύκα κε αξληά ςελόκελα ζηηο ςεζηαξηέο πξν ηεο νηθίαο ηνπ Πξνεζηνύ Μήηξνπ Αλησλίνπ, θαηά ηελ λύλ ζπλνηθίαλ Γεκαξρέηθα, ελώ ελ ησ κεηαμύ νη επαλαζηάηαη ςάιινληεο θαη ρνξεύνληεο απέζελην ηαο θξνληίδαο, πίλνληεο νίλνλ εμ επγεληθνύ ζηαθπιηνύ από ηνπο «ιελνύο», θαηά ηα απνκλεκνλεύκαηα ηνπ Φσηάθνπ, πξνζθεξόκελνλ αθζόλσο από ηα βαξέιηα ηνπ Μήηξνπ Αλησλίνπ, έλα εθ ησλ νπνίσλ αθόκε ζώδε ηαη εηο ηνπο απνγόλνπο ηνπ. Αιιά επέπξσην λα κε γεπζώζη ησλ ςεζέλησλ αξλίσλ. Ο βίγιηέξεο ηνπο αλήγγεηιε όηη έξρνληαη νη Σνύξθνη. Καη αθήλνπλ ηελ δηαζθέδαζη θαη ηα αξληά θαη παξαηάζζνληαη πξνο κάρελ δηα λα ζπλε ρίζνπλ ην γιέληη κε ην θαξγηνθύιη. Καη ε κάρε ζπλήθζε θνβεξά, δηαξθέζαζα επί πνιύ θαη όινη επνιέκεζαλ κεηά θαξηεξίαο θαη εξσηζκνύ, δελ άθεζαλ δε ηνπο πνιύ ππεξηέξνπο εηο αξηζκόλ θαη εθόδηα Σνύξθνπο λα

πιεζηάζνπλ, παξά όηαλ εμαζθαιίζζεζαλ δηα ηεο θπγήο ηα γπλαηθόπαηδα. Δπί ηνπ πεδίνπ ηεο κάρεο έπεζελ ν νπιαξρεγόο Νηθνιόπνπινο», Ο Αθαδεκατθόο ΢πύξνο Μειάο ζην πεξηζπνύδαζην έξγν ηνπ «Ο Γέξνο ηνπ Μσξηά» (ζει. 284-285) γξάθεη: «Ήηαλε κεγάιν ΢άββαην. Αλήκεξα ε Λακπξή, δέθα ηνπ Απξίιε, βγήθαλ κε ηξείο ρηιηάδεο. Καη ηόθακαλ, γηαηί ήμαηξαλ πσο, ηέηνηα κέξα, νη Έιιελεο ζάραλ ξηρηεί ζην θαγνπόηη. Σε Βιαρνθεξαζηά θξαηνύζε, ην απάλσ κέξνο, ν Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο κε ηξαθόζνπο θαη ην άιιν κε δηαθόζνπο ν Νηθνιόπνπινο. Δίραλε βάιεη ζηα θαξανύιηα ληόπηνπο. Άκα είδαλ ηνπο Σνύξθνπο λάξρνληαη ηνπο έθνςε ηέηνηνο θόβνο, πνπ ράζε θαλ ζηε ζηηγκή, θύγαλε ρσξίο λα πάξνπλ ηνλ θόπν λα δώζνπλ εί δεζε ζηνλ Κπξηαθνύιε, όπσο ήηαλ ρξένο ηνπο. Οη Σνύξθνη έπεζαλ έηζη, άμαθλα, ζην ζώκα ηνπ. Οη άληξεο ηνπ ζθόξπηζαλ, πήξαλ ηα βνπλά, ηνπο αθνινύζεζε αλαγθαζηηθά θαη ν ίδηνο. Σν πξσηνπαιήθαξό ηνπ όκσο, ν Παλαγηώηεο Βελεηζαλάθεο, έκεηλε, θαη ελσκέλνο κε ην Νηθνιόπνπιν έπηαζελ ηνπθέθη δπλαηό. Σνύηνο ν Νηθνιόπνπινο γεξόιπθνο ηνπ κπαξνπηηνύ, απ' ηε Λνγθάζηξα, θιέθηεο παιηόο, ηεο κεγάιεο γεληάο ησλ πξνδξόκσλ ηνπ εηθνζηέλα, δελ ήηαλ απ' απηνύο πνπ θεύγνπλ. Καξδηά κεγάιε, ηερλίηεο ζηνλ πόιεκν. Ο Κνινθνηξώλεο, κηιώληαο πάληα κε ζεβαζκό γη' απηόλ, έιεγε: «Ο δάζθαιόο κνπ». Έκεηλ' εθεί. Θέξηζε Σνύξθνπο. ΢θόησζε θ' έλαλ από ηνπο αξρεγνύο ηνπο, ην Υαζάλ Λαζηηώηε. Σέινο ζθνηώ ζεθε θ' ν ίδηνο θαη πιάη ηνπ ην άιιν παιεθάξη, ν Βελεηζαλάθεο. ΋ηαλ πέζαλε νη αξρεγνί, ην ζώκα ζθόξπηζε. Οη Σνύξθνη κπήθαλ ζηηο Βιαρνθεξαζηέο, άξπαμαλ θ' έθαςαλ ην ρσξηό, έθνςαλ ηα θεθάιηα ηνπ Νηθνιόπνπινπ, Βελεηζαλάθε θ' όισλ ησλ ζθνησκέλσλ, ηα παινύθσζαλ, πήξαλ ζθιάβνπο ην Θενθίιε Γνπιέ, ηνλ Παύιν Γεκεηξόπνπιν, ηνλ Παπα - Παλαγηώηε ΢αθειιαξίνπ κε ην γπηό ηνπ Ζιία, Κπξίεςαλ Διιεληθά κπατξάθηα, βξήθαλ ηελ ηζάληα κε ηα ραξηηά ηνπ Κπξηαθνύιε θαη γύξηζαλ κε ραξέο ζηελ Σξίπνιε». Ο ηζηνξηνδίθεο Γηνλύζηνο Η. ΢ηγαιόο ζην βηβιίν ηνπ «Ζ ΢πάξηε θαη ε Λαθεδαίκσλ» (1963) γξάθεη: «Οη εηο ηαο ζέζεηο πεξί ηηο Κεξαζηέο (Βιαρνθεξαζηά θαη Αξβαληηνθεξαζηά), επξηζθόκελνη Λαθεδαηκόληνη επιεξνθνξήζε ζαλ, όηη νη Σνύξθνη ηεο Καξπηαηλεο επξόθεηην λα πεξάζνπλ από ην Φξαγγόβξπζν θαηεπζπλόκελνη εηο Σξηπνιηηδάλ κεηά ησλ γπλαη Κώλ, ησλ παίδσλ θαη ησλ ππαξρόλησλ ησλ». «Αιιά κία από ηαο αμηνιόγνπο κάραο ησλ Λαθεδαηκνλίσλ, ε νπνία πξέπεη λα ζεσξεζή σο ε πξώηε κάρε ηεο Δπαλαζηάζεσο, εί λαη ε ζπλαθζείζα ηελ 10 Απξηιίνπ παξά ηελ Βιαρνθεξαζηάλ, Έλεθα αθξηηνκπζίαο ηνπ εμ Αλαζηαζόβεο (Αιαγνλίαο) ηεξνκνλάρνπ Νηθόδεκνπ ηνλ νπνίνλ εαπέζηεηιελ εηο Σξίπνιηλ ν Πεηξόκπεεο δηά λα δηαπξαγκαηεπζή ηελ αληαιιαγήο ησλ νκήξσλ νη Σνύξθνη επιεξνθνξήζεζαλ ηνλ αξηζκόλ ησλ ζηξαηησηώλ θαη ηαο ζέζεηο, ηαο νπνίαο θαηείρνλ νη Λαθεδαηκόληνη παξά ηα Βέξβελα (Γ. Γεκεηξ.). Αθόκε όηη 300 Λαθεδαηκόληνη ππό ηνλ Αληώλελ Νηθνιόπνπινλ θαη ηζάξηζκνη πεξίπνπ Μαληάηεο ππό ηνλ Κπξηαθνύιελ Μαπξνκηράιελ θαηείρνλ ηαο ζέζεηο παξά ηελ Βιαρνθεξαζηάλ. Οη Σνύξθνη, θαηόπηλ ησλ πιεξνθνξηώλ ηνύησλ θαηέζηξσζαλ σξηζκέλνπ ζρέδηνλ επηζέζεσο θαη απεθάζηζαλ λα ελεξγήζνη, αηθληδηαζηηθήο επίζεζηλ θαηά ησλ ζπγθεληξσκέλσλ εθεί επαλαζηαηώλ, νη νπνίνη απεηέινπλ ηελ θπξίαλ δύλακηλ ηνπ ζηξαηνπέδνπ Βεξβέλσλ θαη δηαιύζνπλ ηνύην. Δλέθξηλαλ θαη θαζώξηζαλ σο εκέξαλ επηζέζεσο ηελ 10 Απξηιίνπ 1821, εκέξαλ ηεο ενξηήο ηνπ Πάζρα ησλ Οξζνδόμσλ Υξηζηηαλώλ, νπόηε ζπλέπεζε λα γίλνπλ θαη αη κεγάιαη ζθαγαί ησλ Διιήλσλ αλά ηελ Οζσκαληθήλ Απηνθξαηνξίαλ. Αθνύ επνκέλσο νη εηο Σξηπνιηηδάλ Σνύξθνη εηνίκαζαλ θαη εθσδίαζαλ θάιαγγα εθ 3.000 εκπεηξνπνιέκσλ αλδξώλ δηέηαμαλ λα βαδίζε, όισο κπζηηθώο θαηά ηελ λύθηα ηεο Αλαζηάζεσο, ελαληίνλ ησλ εηο ηηο Κεξαζηέο ζπγθεληξσκέλσλ επαλαζηαηώλ, νη νπνίνη, όισο ακέξηκλνη ζα εώξηαδνλ εηο ηαο εθθιεζίαο ησλ δύν ρσξίσλ θαη ζα αλέπεκπνλ ηαο δενύζαο επράο ππέξ ηεο θαηεπνδώζεσο ηνπ αγώλνο. Σνύην θαη εγέλεην.

Οη Σνύξθνη ρσξίο λα γίλνπλ αληηιεπηνί επιεζίαζαλ εηο ην ρσξηό Βιαρνθεξαζηά θαη επεηέζεζαλ θαηά ησλ εθθιεζηαδνκέλσλ εθεί ζηξαηησηώλ. Χο ήην επόκελνλ ε αηθληδία εθείλε επίζεζηο επε θεξε αλαηαξαρήλ θαη ζύγρπζηλ. Ο Αξρεγόο ησλ Λαθσληθώλ όπισλ γεξν-θιέθηεο Αληώλεο Νηθνιόπνπινο ρσξίο λα ράζε ηελ ςπρξαηκίαλ ηνπ απεζύξζε ηνπ ρσξηνύ θαη ζπλεθέληξσζε ηαο δπλάκεηο ηνπ παξά ηελ ζέζηλ Βάιηαηλαλ, εκίζεηαλ πεξίπνπ ώξαλ απέρνπζαλ ηνπ ρσξίνπ θαη αληέζηε θαηά ηνπ επηηηζεκέλνπ ερζξνύ. Ο ίδηνο κε νιίγνπο απηόλ θαηέιαβε πξνθερσξεκέλελ ζέζηλ ηεο ινηπήο παξαηαο εληόο εξεηπσκέλεο εθεί θαιύβεο. Ο Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο επξηζθόκελνο εηο καθξύ απόζηαζηλ θαηά ηελ ζηηγκήλ ηεο εμνξκήζεσο ησλ Σνύξθσλ, ππερώξεζελ εηο Κνιιίλαο. Ο Νηθνιόπνπινο κε ηνπο ζπληαρζέληαο πεξί απηόλ Λαθεδαηκνλίνπο πεξί ηελ Βάιηαηλαλ, ήλνημαλ ζθόδξνλ πύξ θαηά ησλ επηηηζέκέλσλ Σνύξθσλ θαη ζπλήςαλ πνιύσξνλ κάρελ. Καηά ηελ δηάξθεηαλ ηεο κάρεο ν γεξν-Νηθνιόπνπινο,όηαλ πξσηαγσληζηώλ ερξεζηεύηε ην ηνπθέθη ηνπ, εμεπήδεζε ηνπ ραξαθώκαηόο ηνπ θαη ώξκεζε κε ην γηαηαγάλη ζηα ρέξηα θαηά ηεο παξαηάμεσο ησλ επηηηζέκελσλ ερζξώλ Δθεί ηόηε, παληαρόζελ βαιιόκελνο θνλεύεηαη. Οη Λαθεδαηκόληνη ελζνπζηαζζέληεο θαη ζπζπεηξσζέληεο ηόηε πεξί ηνλ λεθξόλ ηνπ αξρεγνύ ησλ αληέηαμαλ πείζκνλα θαη γελλαίαλ αληίζηαζηλ ζπκπιεθόκελνη κεηά ησλ Σνύξθσλ εηο ρείξαο, αλήξ πξνο άλδξα, θαη νκάο θαζ' νκάδνο. Σέινο νη Σνύξθνη δελ εδπλήζεζαλ λα δηαζπάζνπλ ηελ παξάηαμηλ ησλ Λαθεδαηκνλίσλ θαη ελάγθαζαλ ηνύηνπο εηο ππνρώξεζηλ θαη αθνύ παξέιαβαλ κεζ' εαπηώλ ηελ θεθαιήλ ηνπ ήξσνο Νηθνινπνύινπ θαη ησλ πεζόλησλ πξν απηώλ αγσληζηώλ ππερώξε ζαλ εηο Σξίπνιηλ. Καηά ηελ κάρελ εθείλελ, ηελ πξώηελ ηεο Διιεληθήο Δπαλαζηάζεσο, εθνλεύζεζαλ 30 Σνύξθνη θαη 18 Έιιελεο κεηαμύ ησλ νπνίσλ θαη ακθόηεξνη νη αξρεγνί ησλ αληηπάισλ παξαηάμεσλ Αληώλεο Νηθνιόπνπινο θαη ν Σνύξθνο Υαζάλεο Λεζηηώηεο. Σαο θεθαιάο ησλ πεζόλησλ εθεί Λαθεδαηκνλίσλ νη Σνύξθνη αλήξηε ζαλ πξν ηεο θπιαθήο ησλ εγθιείζησλ Πεινπνλλεζίσλ νκήξσλ εηο ην ΢αξάγη». »Ζ κάρε ηεο Βιαρνθεξαζηάο, όζνλ κηθξά θη' αλ ζεσξεζή, ππήξμε κεγάιεο ζπνπδαηόηεηνο δηά ηνπο επαλαζηάηαο, δηόηη ήην ε πξώηε κάρε ηελ νπνίαλ έδσζαλ εθ παξαηάμεσο, θαηά πνιύ ππεξηέξσλ δπλάκεσλ ησλ Σνύξθσλ, έιαβνλ ζάξξνο θαη επίζηεπζαλ όηη ήζαλ ηθαλνί λα αληηκεησπίζνπλ ηνπο Σνύξθνπο θαη λα ληθήζνπλ. Δηο ηελ κάρελ ηεο Βιαρνθεξαζηάο έπεζαλ 18 αγσληζηαί Λαθεδαηκόληνη, εθ ησλ νπνίσλ καο είλαη γλσζηνί (Ηζηνξ. Αξρείνλ) εθηόο ηνπ Αξρεγνύ Αληώλε Νηθνινπνύινπ, ν θαπεηάλ Ξάλζνο (Βελεηζαλάθνο), ν Γξεγόξεο Παπαζαλαζόπνπινο εθ Βνξδώληαο, ν Αλαγλώζηεο ΢αθειιαξόπνπινο εθ Βαζζαξά, θαη δύν ζύληξνθνη (αγλώζηνπ επσλύκνπ) ηνπ Οπιαξρεγνύ Γεσξγ. ΢θιαβνρσξίηνπ». Σειηθά ζπκπεξάζκαηα: Από όιεο απηέο ηηο πεξηγξαθέο ησλ ηζηνξηνγξάθσλ ηεο πξώ ηεο κάρεο, κεηά ηελ 25εο Μαξηίνπ, πνπ έιαβε ρώξαλ αλήκεξα ην Πάζρα (10 Απξηιίνπ 1821) «ζηεο Κεξαζηαίο» ή «ζηεο Βιαρνθεξαζηαίο» (Φσηάθνπ ζ. 82) ή «ζηε Βιαρνθεξαζηά» βγαίλνπλ ηα εμήο ζπκπεξάζκαηα: 1) ε δύλακε θαη ηηο ζέζεηο ηνπ ζηξαηνπέδνπ ησλ Διιήλσλ ζηεο Κεξαζηαίο, ηα έκαζαλ νη Σνύξθνη ηεο Νηξνπνιηηζάο από επηπνιαηόηεηα ηνπ ηεξνκνλάρνπ Νηθνδήκνπ πνπ είρε ζηείιεη ν Πεηξόκπεεο ζηελ Σξίπνιε – όρη ν Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο - λα πξαγκαηεπζή κε ηνπο Σνύξθνπο ηελ αληαιιαγή ησλ νκήξσλ. 2) Οη Σνύξθνη πνπ πξνζέβαιαλ ην ζηξαηόπεδν ησλ Διιήλσλ ζηηο Κεξαζηέο ήηαλ 3.000 ηαθηηθόο ζηξαηόο, ελώ ην ζηξαηόπεδν ησλ Διιήλσλ απνηειείην από 300 Λαθεδαηκνλίνπο ππό ηνλ Αληώλε Νηθνιόπνπινο θαη άιινπο ηόζνπο πεξίπνπ Mαληάηεο ππό ηνλ Κπξηαθνύιελ Μαπξνκηράιελ.

3) Σα θαξανύιηα πνπ είραλ βάιεη ζην ζηξαηόπεδν ηεο Βιαρνθεξαζηάο «από ληόπηνπο» δελ εηδνπνπνίεζαλ ηνπο αξρεγνύο ηνπ ζηξαηνπέδνπ, γηαηί ηάραζαλ κόιηο είδαλ ηνπο Σνύξθνπο από καθξπά. Ο Κνινθνηξώλεο ζηε θξάζε ηνπ «είραλε βάξδηα ν Κπξηαθνύιεο ηνπηθνύο θαη ηνπο πξόδσζαλ» αθίλεη θάπνηα αηρκή… Αληίζεηα πξνο ηελ πιεξνθνξία απηή ν Α. Μεηξόπνπινο ππνζηεξίδεη όηη ν «βεγιηέξεο ηνπο αλήγγεηιε όηη έξρνληαη Σνύξθνη».

4) ΢ηε κάρε απηή εζθνηώζεθαλ 30 Σνύξθνη θαη 18 Έιιελεο’ αλάκεζα ζ' απηνύο πεξηιακβάλνληαη νη αξρεγνί ησλ αληηπάισλ παξαηάμεσλ Αληώλεο Νηθνιόπνπινο θαη ν Σνύξθνο Υαζάλεο Λεζηηώηεο. Σέζζαξεο έσο πέληε Έιιελαο ηνπο πήξαλ αηρκαιώηνπο θαη ηνπο έθεξαλ αιπζνδεκέλνπο ζηελ Νηξνπνιηηζά.

5) Σε κάρε ζηεο Κεξαζηαίο ηελ έδσζε ν γελλαίνο νπιαξρεγόο Νηθνιόπνπινο, ελώ ν Κπξηαθνύιεο Μαπξνκηράιεο απεζύξζε θαηά ηε ζέζε Σξηαληάθπιια πξνο ηηο Κνιιίλεο.

6) ΋ιεο νη πάξα πάλσ πεξηγξαθέο ησλ ηζηνξηνδηθώλ ζπκθσλνύλ απνιύησο, κε κηθξέο κόλνλ παξαιιαγέο ζε ιεπηνκεξεηαθά ζεκεία. ΋ιεο αλαθέξνπλ όηη ην ζηξαηόπεδνλ ζπλεζηήζε «ζηεο Κεξαζηαίο» θαη όπσο θαίλεηαη θαη ε Αξβαληηνθεξαζηά ζα ήηαλ νρπξσκέλε γηα λα ππάξρε επαθή θαη ζύλδεζκνο κε ην ζηξαηόπεδν ησλ Βεξβαίλσλ. ΋κσο ε κάρε κε ηνλ Νηθνιόπνπινο θαίλεηαη πσο δηεμήρζε ζηε Βιαρνθεξαζηά θαη ζπγθεθξηκέλα ζην πίζσ κέξνο ηεο Βιαρνθεξαζηάο πξνο ηε «Βάιηαηλα». Ο ζπλεξγάηεο καο όκσο Α. Μεηξόπνπινο αλαθέξεη όηη «ζηε Γώζε-Κεξαζηά, έλζα λύλ ε Αξβαληηνθεξαζηά, ηελ ζεκαίαλ ηεο Δπαλαζηάζεσο ύςσζαλ νη πεξί ηνλ Αληώλεο Νηθνιόπνπιν» θαη όηη «ε κάρε δηεμήρζε θπξίσο εηο Αξβαληηνθεξαζηάλ όπνπ θαη εθνλεύζε ν Νηθνιόπνπινο». Από πνύ πήξε ηηο πιεξνθνξίεο απηέο ν Α. Μεηξόπνπινο δελ αλαθέξεηαη.

7) Ζ κάρε «ζηεο Κεξαζηαίο», αλ θαη άηπρε, όκσο είρε κεγάιε ζπνπδαηόηεηα, γηαηί ήηαλ ε πξώηε κάρε πνπ δόζεθε θαηά πξνο ηνπο Σνύξθνπο. Δηζη νη Έιιελεο πίζηεςαλ όηη είλαη ηθαλνί λα αληηκεησπίζνπλ ηνπο Σνύξθνπο θαη λα ηνπο ληθήζνπλ...»

ΚΔΡΑ΢ΗΩΣΔ΢, ΔΘΝΗΚΟΗ ΑΓΩΝΗ΢ΣΑΗ ΣΟΤ 1821 ΢ηα 1834 ην Βαζηιηθόλ Γηάηαγκα «πεξί ακνηβήο ησλ θαηά ηνλ ηεξόλ αγώλα εθδνπιεύζεσλ ησλ κε ελ ελεξγεία αμησκαηηθώλ, ππαμησκαηηθώλ θαη ζηξαηησηώλ ηνπ ζηξαηνύ ηεο ηε μεξάο θαη ζαιάζζεο» εθάιεζε όινπο ηνπο Αγσληζηέο ηνπ 1821, πνπ δελ είραλ πάξεη σο ηόηε θακηά ακνηβή, λα ππνβάινπλ ηα ραξηηά ηνπο, γηα λα ηθαλνπνηεζνύλ αλάινγα κε ηηο ππεξεζίεο πνπ θαζέλαο είρε πξνζθέξεη. Δπεηδή όκσο ρξεηαδόηαλ κεγάιε δηαδηθαζία γηα ηελ έθδνζε ησλ ραξηηώλ, θαη πνιινί από ηνπο Αγσληζηάο ήζαλ αγξάκκαηνη, πνιιέο παξαηάζεηο ηεο πξνζεζκίαο γηα ηελ ππνβνιή ησλ δηθαηνινγεηηθώλ εγγξάθσλ δόζεθαλ θαη πνιιέο επηηξνπέο ειέγρνπ ησλ ραξηηώλ απηώλ ζπγθξνηήζεθαλ. Ζ ηειεπηαία Δπηηξνπή έγηλε ζηα 1865 κε Πξόεδξν ηνλ Αληηζηξάηεγν Γελλαίν Κνινθνηξώλε θαη απηήο ηεο Δπηηξνπήο ηα αξρεία απνηεινύλ ζήκεξα ην ιεγόκελνλ «Αξρείνλ Αγσληζηώλ». Ο αξηζκόο απηόο ησλ Αγσληζηώλ ζύκθσλα κε ηνπο θαηαιόγνπο, όζνη εηαμηλνκήζεθαλ κέρξη ζήκεξα, πνπ κόλνλ ηνπο Αξθάδεο Αγσληζηάο ηνπο αλεβάδνπλ ζε 3.000 πεξίπνπ, είλαη δπλαηόλ λα απμεζή κεηαγελέζηεξα κε ηελ πξνζζήθε θαη λέσλ Αγσληζηώλ, αγλώζησλ κέρξη ζήκεξα, από αλεμεξεύλεηνπο αθόκε θαηαιόγνπο, όπσο είλαη δπλαηόλ λα παξακείλνπλ άγλσ ζηνη ζηνλ αηώλα ηνλ άπαληα νη Αγσληζηαί, ησλ νπνίσλ νη θάθειινη εράζεζαλ ή εμεθαλίζζεζαλ. Οη Αγσληζηαί δηαρσξίδνληαη θαηά ηάμεηο θαη ηόπνπο θαηαγσ γήο. Οη ηάμεηο απηέο είλαη: Η) Αμησκαηηθνί Α, Β, Γ, Γ, Δ θαη ΢Σ ηάμεσο ΗΗ) Τπαμησκαηηθνί Α' ηάμεσο ΗΗΗ) Τπαμησκαηηθνί Β' ηάμεσο θαη ΗV) ΢ηξαηηώηαη Σν πεξηερόκελνλ ινηπόλ, ελ πεξηιήςεη, ηνπ αηνκηθνύ θαθέιινπ εθάζηνπ Δζληθνύ αγσληζηή, πνπ απηνπξνζώπσο εξεύλεζα ζηηο 24 θαη 26 Ηαλνπαξίνπ 1961 ζην «Αξρείνλ Υεηξνγξάθσλ» ηεο Δζληθήο καο Βηβιηνζήθεο έρεη σο εμήο: Α. ΑΡΒΑΝΗΣΟΚΔΡΑ΢ΗΩΣΔ΢ ΔΘΝΗΚΟΗ ΑΓΩΝΗ΢ΣΑΗ Η. Αμησκαηηθνί Α, Β, Γ, Γ, Δ θαη ΢Σ' ηάμεσο Οη ζρεηηθνί θάθειινη δελ αλαγξάθνπλ θαλέλαλ Αξβαληηνθεξαζηώηε Αμησκαηηθόλ II. Τπαμησκαηηθνί Α' ηάμεσο ΑΝΑΓΝΩ΢ΣΖ΢ ΠΑΠΑΝΗΚΟΛΑΟΤ Ζ πξώηε αίηεζε ηνπ Αλαγλ. Παπαληθνιάνπ γηα αλαγλώξηζε πξνζθεξζεηζώλ ππεξεζηώλ ηνπ ζηνλ αγώλα, θαη απνλνκήο αλαιόγνπ ζηξαηησηηθνύ βαζκνύ, βάζεη ηνπ νπνίνπ ζα θαζνξίδεην θαη αλάινγνο κηζζόο, εγξάθε ζηηο 2 Φεβξνπαξίνπ 1846 ζηελ Αξβαληηνθεξαζηά θαη θέξεη αξηζκ. 9. Ζ αίηεζε ππεβιήζε από ηελ Σξίπνιε ζηελ «Δπί ησλ ζηξαηησηηθώλ εθδνπιεύζεσλ εμεηαζηηθήλ Δπηηξνπήλ». ΢ηελ αίηεζή ηνπ απηήλ ν Αλαγλ. Παπαληθνιάνπ αλαθέξεη πξνο ηελ Δπηηξνπήλ «όηη δηέπξεςελ εηο δηαθόξνπο κάραο αθόκε θαη εηο απηήλ ηελ ζξηακβεπηηθήλ κάρελ ηνπ Βαιηεηζίνπ» θαη δεηεί λα ηνπ αλαγλσξηζζνύλ «αη πξνζθεξζείζαη ππεξεζίαη». ΢ηηο 22 Μαΐνπ 1865 πξνο ηελ ηδίαλ Δπηηξνπήο «΢ηξαηησηηθώλ Δθδνπιεύζεσλ» ππνβάιιεη δεύηεξε αίηεζε ν Παπαληθνιάνπ κε ηα ζρεηηθνύ πηζηνπνηεηηθνύ ησλ νπιαξρεγώλ Καλέιινπ Γειεγηάλλε, Γεκ. Πιαπνύηα θαη Ησάλ. Θ. Κνινθνηξώλε. Παξαζέησ πηζηό αληίγξαθνλ ηνπ πηζηνπνηεηηθνύ. Καη ηηο δύν αηηήζεηο ηηο ππνγξάθεη ν ίδηνο ν Αλ. Παπαληθνιάνπ κε επαλάγλσζηε γξαθή. «.Πηζηνπνηνύκελ νη ππνθαηλόκελνη όηη ν εθ ηνπ ρσξίνπ Αξβαληηνθεξαζηάο ηνπ Γήκνπ Καιηεδνύληνο ηεο Μαληηλείαο Αλαγλώζηεο Παπαληθνιάνπ, άκα ήξμαην, ν ππέξ αλεμαξηεζίαο αγώλ, έηξεμελ ππό ηελ νδεγίαλ πόηε κελ ηνπ ελόο, πόηε δε ηνπ άιινπ ησλ ππνθαηλνκέλσλ, επί θεθαιήο ησλ όπισλ ηνπ ρσξίνπ ηνπ, σο άμηνο Έιιελ θαη θαιόο νδεγόο επδνθίκεζελ εηο όιαο ηαο νπνίαο παξεπξέζε κάραο θαη ηαο θαηά ηνπ Γξάκαιε ελ Αξγεη, Κνξίλζσ θαη Ναππιίσ θαη Πάηξαο θαη εηο όιαο ηαο θαηά ηνπ Ηκπξαΐκε, όπνπ θαη επιεγώζε, Γλσξίδνληεο δε θαιώο ηαύηα πάληα, δίδνκελ ελ πεπνηζήζεη ηελ παξνύζαλ καο θαη' αίηεζηλ ηνπ. Δλ Σξηπόιεη ηε 22 Απξηιίνπ 1844 Οη Τπνζηξάηεγνη Καλέιινο Γειεγηάλλεο, Γεκ. Πιαπνύηαο, Ησαλ. Θ. Κνινθνηξώλεο

III. Τπαμησκαηηθνί Β' ηάμεσο α) ΚΩΝ΢ΣΑΝΣΗΝΟ΢ ΜΑΝΗΑΣΖ΢ Σν πηζηνπνηεηηθό ηνπ αλσηέξσ Κσλ. Μαληάηε είλαη παλνκνηόηππν κε εθείλν ηνπ Αλαγ. Παπαληθνιάνπ, εμεδόζε ηελ ίδηα εκεξνκελία, δειαδή ζηηο 22 Απξηιίνπ 1844 θαη ππνγξάθεηαη θαη ηνύην από ηνπο ηξείο Τπνζηξαηήγνπο, ηνλ Καλέιιν Γειεγηάλλε, ηνλ Γεκ. Πιαπνύηα θαη ηνλ Ησαλ. Θ. Κνινθνηξώλε. Μόλνλ ζην πηζηνπνηεηηθό απηό έρεη πξνζηεζή ε ιέμηο «Μπνπινπρηζήο» δειαδή όηη ερξεζηκνπνηήζε σο «Οκαδάξρεο». β) ΜΖΣΡΟ΢ ΢ΣΡΗΓΚΛΟ΢ Ή ΜΗΥ. Γ. ΢ΣΡΗΓΛΑΚΟ΢ Σν πηζηνπνηεηηθό πνπ ζπλνδεύεη ηε δεύηεξε αίηεζε, είλαη θη' απηό όκνην κε ηα πάξα πάλσ, ραξαθηεξίδεη ηνλ Μήηξνλ ΢ηξίγθινλ «σο άμηνλ Έιιελα θαη θαιόλ νδεγόλ» θαη ππνγξάθε ηαη από ηνπο ίδηνπο ηξείο Τπνζηξαηήγνπο, Καλέιινλ Γειεγηάλλεο, Γεκ. Πιαπνύηαλ θαη Ησάλλελ Θ. Κνινθνηξώλελ κε εκεξνκελία 22 Απξηιίνπ 1844. γ) ΝΗΚΟΛΑΟ΢ ΣΕΔΛΗΟ΢ Σν ζρεηηθό πηζηνπνηεηηθό αξηζ. 5137 αλαθέξεη όηη ν «Νηθόιανο Σδέιηνο ηεζείο επί θεθαιήο ησλ ζπγρσξηαλώλ ηνπ έηξεμελ εηο όιαο ζρεδόλ ηαο κάραο θαηά ηνπ ερζξνύ... πξνο δε κεηά ηελ θαηάπαπζηλ ηνπ πνιέκνπ ππήξμε Δπαξρηαθόο Γεκνγέξσλ θαηά ην έηνο 1832. Δλ Αζήλαηο ηε 11 Μαΐνπ 1846 Τπνζηξάηεγνη Καλέιινο Γειεγηάλλεο, Παλ. Γηαηξάθνο IV. ΢ηξαηηώηαη α) ΢ΣΔΦΑΝΟ΢ ΑΝΑΓΝΩ΢ΣΟΠΟΤΛΟ΢ Σν πηζηνπνηεηηθό θέξεη αξηζ. 220/5137 αλαθέξεη δε όηη, «Ο αλσηέξσ έιαβε κέξνο εηο όιαο ηαο κάραο, ησλ Παηξώλ ηνπ Αβαξίλνπ, ηνπ Κξεκκπδίνπ, ηνπ Γξάκαιε, θαηά ηελ πνιηνξθίαλ ηεο Σξηπόιεσο θαη ινηπάο κάραο, πνιεκήζαο κε όιελ ηελ απαη ηνπκέλελ αλδξείαλ θαη δείμαο άθξαλ ππαθνήλ εηο ηνπο αξρεγνύο. Δλ Σξηπόιεη ηε 23 Ηνπλίνπ 1844 Οη Τπνζηξάηεγνη Καλέιινο Γειεγηάλλεο, Βαζ. Γεκεηξαθόπνπινο, Γεσξ. Κεθάιαο β) ΜΖΣΡΟ΢ ΑΝΣΩΝΗΟΤ Σν ζπλεκκέλν ζηελ σο άλσ αίηεζε πηζηνπνηεηηθόλ θέξεη αξηζ. 13887 θαη αλαθέξεη όηη ν αλσηέξσ «Μήηξνο Αλησλίνπ επί θεθαιήο δηαθόξσλ ζπγρσξηαλώλ ηνπ παξεπξέζε κεζ’ εκώλ θαη ππό ηαο νδεγίαο καο, έιαβε κέξνο εηο όιαο ηαο κάραο θαηά ηνπ ερζξνύ θαη ηδίσο εηο ηελ ηεο Σξηπόιεσο, ηνπ Βαιηεηζίνπ, ησλ Γνιηαλώλ, θαηά ηνπ Γξάκαιε, εηο Άξγνο, Ναύπιηνλ,Πάηξαο θαη εθείλαο θαηά ηνπ Ηκπξαΐκε θαη εδείρζε γελλαίνο θαη ππάθνπνο εηο ηαο δηαηαγάο καο. Γλσξίδνκελ ηαύηα θαιώο βεβαηόηεηνο. Δλ Σξηπόιεη ηε 24 Ηνπιίνπ 1844 Οη Τπνζηξάηεγνη Καλέιινο Γειεγηάλλεο, Β. Γεκεηξαθόπνπινο, Γ. Κεθάια γ) ΓΖΜΖΣΡΑΚΖ΢ ΚΩ΢ΣΑΚΖ΢ Σν ζπλεκκέλν ζηελ αίηεζε πηζηνπνηεηηθό, αξηζ. 14739 θαη 2135302, αλαθέξεη όηη ν «Γεκεηξάθεο Κσζηάθεο παξεπξέζε εηο όιαο ηαο θαηά ηνπ ερζξνύ κάραο, σο ηεο Σξηπόιεσο, θαηά ην Γξάκαιε, ησλ Παηξώλ, ηνπ Κξεκκπδίνπ, Αβαξίλνπ θ.ιπ. πνιεκή ζαο κε όιελ ηελ απαηηνπκέλελ αλδξείαλ θαη δείμαο πίζηηλ θαη ππαθνήλ εηο ηνπο αξρεγνύο ηνπ. Δλ Σξηπόιεη ηε 23 Ηνπλίνπ 1844 Τπνζηξάηεγνη Καλέιινο Γειεγηάλλεο, Β. Γεκεηξαθόπνπινο, Γ. Κεθάιαο

ΒΑ΢ΗΛΔΗΟΝ ΣΖ΢ ΔΛΛΑΓΟ΢ Αθνύ ε Απηνύ Μεγαιεηόηεο ν Βαζηιεύο επεθόξηηζε ην Τπνπξγείνλ ησλ ΢ηξαηησηηθώλ λα απνλείκε εηο ηνλ Νηθνιήλ Μπνύξηδνλ, εληίκσο κεζέμαληα ηνπ ππέξ αλεμαξηεζίαο ηεο Διιάδνο εξσηθνύ αγώλνο ην ζπζηαζέλ ηελ 18/30 ΢επηεκβξίνπ 1835 «΢ηδεξνύλ αξηζηείνλ», παξαδίδεηαη ηνύην εηο απηόλ κε ηελ αδεηαλ ηνπ λα ην θέξε εηο πάζαλ πεξίζηαζηλ θαη πξνο πηζηνπνηήζηλ ηνύηνπ ην εγρεηξίδεηαη ζπγρξόλσο θαη ην παξώλ Γηπ Δλ Αζήλαηο ηε 5 Απξηιίνπ 1845 Σν Τπνπξγείνλ ησλ ΢ηξαηησηηθώλ (΢θξαγίο θαη ππνγξαθαί)

ΟΗ ΚΔΡΑ΢ΗΔ΢ ΚΑΗ Ο ΠΑΠΑΚΟΚΚΗΝΟ΢ (Ν. ΓΖΜΟΤ) Δθ παξαδόζεσο είλαη γλσζηόλ όηη ε Αξβαληηνθεξαζηά θαη ε Βιαρνθεξαζηά σλνκάδνλην Κεξαζηέο. Έιαβνλ δε ην όλνκα Αξβαληηνθεξαζηά θαη Βιαρνθεξαζηά εθ ηνπ εμήο γεγνλόηνο: Δπί Σνπξθνθξαηίαο έλαο Μπέεο, όηε Πξνεζηόο ηεο λύλ Κεξαζέαο ήην ν Παπαθόθθηλνο, εδήηεζε λα ηνπ ππνγξάςε «κία θεξαζηά λα ηξώε θεξάζηα». Ο Παπαθόθθηλνο αληηιεθζείο ηελ πνλεξίαλ ηνπ Μπέε, όηη «Κεξαζηά» ππνλννύζε ην ρσξηό, ηνπ απήληεζε όηη όιεο νη θεξαζηέο είλαη δηθέο ηνπ θαη όπνηε ζέιεη κπνξεί λα ηξώε θεξάζηα. Ο Μπέεο ηνπ είπε ηόηε όηη ζέιεη κηα γηα ηα παη δηά ηνπ, αιιά θαη πάιηλ ν Παπαθόθθηλνο δελ ππέγξαςε. Ο Μπέεο ηόηε έθπγε θάπσο δπζαξεζηεκέλνο θαη επήγε εηο ηελ Βιαρνθεξαζηάλ. Τπέβαιελ ηελ ηδίαλ επηζπκίαλ εηο ηνλ Πξνεζηόλ ηεο Βιαρνθεξαζηάο θαη απηόο ακέζσο ππέγξαςελ. Ο Μπέεο ηνπ είπε: «Μπξάβν, έρεηο Βιάρηθό θεθάιη», θαη έθηνηε ε Κεξαζηά έιαβε ην όλνκα Βιαρνθεξαζηά! Γηά ηελ ππνγξαθήλ απηήλ νη Βιαρνθεξαζηώηεο επιήξσλαλ θόξν θαη κεηά ηελ απειεπζέξσζηλ. Μεηά ν Μπέεο επαλήιζελ εηο ηελ Αξβαληηνθεξαζηάλ θαη επαλέιαβελ εηο ηνλ Παπαθόθθηλνλ ηελ ηδίαλ επηζπκίαλ. Ο Παπαθόθθηλνο θαη πάιηλ εξλήζε θαη ηόηε ν Μπέεο ηνπ είπε, όηη «εζύ έρεηο Αξβαλίηηθό θεθάιη» (δει. αγύξηζην), θαη έθηνηε ην ρσξηό σλνκάζζε Αξβαληηνθεξαζηά.

Δηθόλα 7 Φνύξλνο ζηελ Αξβαληηνθεξαζηά

Ο ΠΑΠΑΚΟΚΚΗΝΟ΢ ΚΑΗ Ο ΝΣΑΓΡΗΣΕΗΚΟΤ (Γ. ΢ΑΡΡΖ) ΢ηνλ θαηξό ηεο Σνπξθίαο πξνεζηόο ζηε Γώζε Κεξαζηά ήηαλε ν Παπαθόθθηλνο, θαη ζηελ Πίζσ Κεξαζηά, ν Νηαγξηηδίθνο. Μηα κέξα μεθίλεζε ν Σνύξθνο Σνπάξρεο - Αγάο από ηελ Νηξνκπνιηηζά θαη θόλεςε ζηνπ Παπαθόθθηλνπ ην ζπίηη. ΋ηαλ ηελ άιιε ηελ εκέξα μύπλεζε, έθαλε κία πξόηαζε Παηαθόθθηλν... λα ηνπ πνπιήζε κηα Κεξαζία γηα λα ηξώεη θεξάζηα. Ο ζθνπόο ηνπ Αγά ήηαλ πνλεξόο. Με ην πσιεηήξην ηεο θεξαζηάο ν Αγάο ζα γηλόηαλ θύξηνο όιεο ηεο πεξηνρήο θαη όρη κνλαρά ελόο δέληξνπ. ΋κσο ν Παπαθόθθηλνο δελ έηξσε ρνξηάξη. - «Αγά κνπ, . ιέεη, ζα κε θάεη ε γθξίληα ηεο Παπαδηάο αλ θάλσ έλα ηέηνην πξάγκα... κηα κνλάρα θεξαζηά; Ούιεο νη θεξαζηέο είλαη δηθέο ζαο θαη ειεύηεξα θαη ζύ θαη νη άλζξσπνί ζνπ λάξρεζηε λα ηξώηε απ’ νύιεο ηηο θεξαζηέο θεξάζηα». Ο Αγάο θαηάιαβε όηη καηαηνπνλεί θαη ρηππώληαο ραηδεπηηθά ην Παπαθόθθηλν ζηελ πιάηε ηνπ ιέεη. «Ατληε βξε Αξβαλίηε εζέλαλε δελ κπνξώ λα ζε θαηαθέξσ».Σελ άιιε ηελ εκέξα πήγε ζηελ «Πίζσ Κεξαζηά» θη' έθακε ηελ ίδηα πξόηαζε ζηνλ Πξνεζηό ηνπ ρσξηνύ, ηνλ Νηαγξηηδίθν. Ο Νηαγξηηδίθνο, έλαο αγαζόο αλζξσπάθνο, δέρηεθε ηελ πξόηαζε θαη ππέγξαςε ακέζσο ην ραξηί. ΋πσο ήηαλ επόκελν, θραξηζηήζεθε ν Αγάο, θαη ρηππώληαο ζηελ πιάηε ηνλ Νηαγξηηδίθν ηνπ ιέεη: «Μπξάβν σξέ Βιάρν, εζύ είζαη θαιόο άλζξσπνο».Έηζη από ην γεγνλόο απηό αξγόηεξα πήξαλ ηα νλόκαηά ηνπο ε Κεξαζηά ηνπ Αξβαλίηε = Αξβαληηνθεξαζηά θαη ε Κεξαζηά ηνπ Βιάρνπ = Βιαρνθεξαζηά κε ηε δηαθνξά όηη από ηόηε ε πεξηνρή ηεο Βιαρνθεξαζηάο έγηλε ηδηνθηεζία ηνπ Αγά. ΚΑΛΟ ΠΟ΢ΣΟ ΚΡΑΣΟΤΝ

ΔΠΗΛΟΓΟ΢ (ΦΩΣΖ ΣΡΑΝΟΤ) Πηζηεύσ όηη κε ηα όζα δεκνζηεύνληαη ζηε κηθξή απηή ζπιινγή ηζηνξηθά ζηνηρεία, πνπ αθνξνύλ «TH MAXH TΧΝ ΚΔΡΑ΢ΗΧΝ» ε νπνία δηεμήρζε ζηηο 10 Απξηιίνπ 1821, ζπκβάιινπλ πνιύ ζεηηθά θαη βνεζνύλ ην έξγν ηεο πξσηνβνπιίαο ηνπ Γεκάξρνπ ΢θηξίηηδνο θ. Κσλζηαληίλνπ Θ. Καηζαθάλα, ν νπνίνο αλέιαβε ην ρξένο λα ηηκήζεη θαη κε πξνζθνξά ησλ όζσλ αγσλίζηεθαλ θαη έδσζαλ κε απάλζξσπν θαη καξηπξηθό ηξόπν ηε δσή ηνπο θαη απνηεινύλ ζύκαηα - Δζλνκάξηπξεο ζηνλ όιν Αγώλα ηνπ 1821.

Δηθόλα 8 Έιιελαο αγσληζηήο ηεο Δπαλαζηάζεσο

Υνξεγείηαη κε άδεηα Creative Commons Αλαθνξά Γεκηνπξγνύ - Με Δκπνξηθή Υξήζε Παξόκνηα Γηαλνκή 4.0 Γηεζλέο

Γηα ηελ ειεθηξνληθή κεηαθνξά θαη δεκνζίεπζε Αηθαηεξίλε Φση. Σξαλνύ