Ontdek het geheim van sushi en sashimi in Japan
Barbecue in de sneeuw en elanden op de piste: ga skiën in Zweden
75
76
Waar voor uw geld: een champagneweekend voor 205 euro in Reims
78
ZATERDAG 28 NOVEMBER 2009 DE MORGEN 73
De tips&trips-bijlage van De Morgen
TURIJN
EINDHOVEN
GENEVE
LICHTFESTIVALS ZETTEN EUROPESE STEDEN IN WINTERSE GLOED LYON
FOTO’S MICHEL BOBILLIER / MARIE PERRIN OFFICE DU TOURISME DE LYON / RV
LUXEMBURG
Bright lights, big city Licht in donkere dagen, dat brengen festivals als Radiance, Glow, Luci d’Artista en Fête des Lumières. ‘Steeds meer steden organiseren lichtfestivals om de lange winter te breken’, zegt Alexandre Colombani van de internationale vereniging LUCI. Volgende winter organiseert Gent voor het eerst een lichtfestival. Wie daar liever niet wil op wachten, kan nu al lichtjes gaan kijken in Lyon, Turijn of Genève. DOOR KATRIJN SERNEELS
74 DMVAMOS
ZATERDAG 28 NOVEMBER 2009 DE MORGEN
Lichtfestivals zetten Europese steden in winterse gloed
>
Licht is een universeel symbool van hoop: over de hele wereld vind je lichtrituelen en -feesten. De lichtfestivals moderne stijl, met lichtsculpturen van kunstenaars die de hele stad in een bijzondere gloed zetten, zijn ontstaan in Europa. “Tien jaar geleden, in 1999, besloot de burgemeester van Lyon om het traditionele Fête des Lumières, dat al sinds 1643 op 8 december plaatsvindt, een modernere invulling te geven”, zegt Alexandre Colombani van LUCI. “De inwoners plaatsten gewoontegetrouw kaarsen achter de ramen, om de maagd Maria te bedanken omdat ze de stad van ziekte redde. De burgemeester schakelde ditmaal ook lichtartiesten in. Met groot succes: het Fête des Lumières kreeg zo een nieuw, modern elan en trekt nu tienduizenden bezoekers van heinde en verre aan. Artiesten en designers die met licht werken, zijn actief sinds de jaren negentig. Het is een jonge kunstvorm, en in het begin was het zoeken om de juiste mensen te vinden. Lichtartiesten komen uit allerlei disciplines: architectuur, conceptuele kunst, stadsplanning, designers... Nu is het een volwaardig beroep.”
Uitstraling versterken In 2002 richtte men in Lyon LUCI op, een internationale organisatie die lichtfestivals over de hele wereld wil verenigen. Ze begonnen met een tiental leden, nu zijn er al zestig.”Elk jaar komen er zo’n tien leden bij”, zegt Colombani. “Almaar meer steden willen een lichtfestival. Soms om hun traditionele lichtfeest een moderner elan te geven maar vaak ook om andere reden: om de culturele uitstraling van de
stad te versterken en kunst dichter bij de bewoners te brengen, zoals in Turijn. Turijn heeft verschillende musea voor hedendaagse kunst en ziet Luci d’Artista, waarbij elk jaar lichtsculpturen van hedendaagse kunstenaars worden getoond, als een manier om zijn reputatie als stad die het voortouw neemt op het vlak van kunst te versterken. Chartres, bekend om zijn kathedraal met een bijzonder mooie lichtinval, noemt zichzelf stad van het licht en organiseert een lichtfestival dat vier maanden duurt om toeALEXANDRE COLOMBANI (LUCI):
Een lichtfestival brengt kunst op straat en mensen buiten in de koude winterdagen risten te overtuigen er de nacht door te brengen. Anders blijven ze doorgaans maar enkele uren in de stad om de kathedraal te bekijken. Voor hen is het aantrekken van toeristen een belangrijk doel. In Genève, dat trots is op zijn parken en zijn groen, is het Festival des Arbres et Lumières een manier om de natuur in de stad ook ’s winters in de kijker te zetten. Elke stad die een lichtfestival organiseert, weeft daar zijn verhaal rond: het wordt een manier om de identiteit of de uitstraling van de stad te versterken.” Al die festivals hebben met elkaar gemeen dat de bewoners er massaal voor
op straat komen. “Het breekt de lange winter, brengt leven in een stille, koude stad. Het zorgt voor sociale binding. Een lichtfestival trekt vaak toeristen aan, zowel uit binnen- als buitenland. Daardoor zorgen ze ook voor een economische meerwaarde.” Toch zien enkele steden zich genoodzaakt om het lichtfestival dit jaar uit te stellen. “In Glasgow is er dit jaar geen Radiance”, zegt Simon Smith, die het Schotse lichtfestival organiseert. “De crisis heeft roet in het eten gegooid. Dit jaar heeft de stad geen budget om een lichtfestival te organiseren. Volgend jaar, in 2010, kan het hopelijk wel. We organiseren het nog maar enkele jaren, en als er bespaard moet worden sneuvelen nieuwe initiatieven als eerste. Jammer, want veel bewoners en toeristen vragen wanneer het festival dit jaar plaatsvindt. De vorige edities waren een succes, bewoners leerden wijken kennen waar ze zonder lichtfestival niet zouden komen. We gaan Radiance missen: dit jaar geen lichtpunt in de winter.” Ook Luxemburg stak zijn lichtfestival dit jaar in de koelkast. “Geen budget”, luidt het bij de toeristische dienst. Kan een lichtfestival een minder kitscherig alternatief zijn voor de kerstverlichting in de straten? “Het publiek dat van kerstlichtjes houdt, is deels hetzelfde als het publiek dat van lichtfestivals houdt”, zegt Simon Smith. “Maar het ene kan het andere niet vervangen: ik denk dat heel wat mensen teleurgesteld zouden zijn als ze moderne lichtsculpturen in de straten zouden zien in plaats van de traditionele slingers. Terwijl de bedoeling van kerstverlichting vooral is om een gezellige sfeer te creëren hebben lichtfestivals een
ander doel: zij willen verbazen, ontroeren, bewegen. Door de magie van het licht gaan mensen een straat, een beeld of een gebouw met heel andere ogen bekijken.”
Groene technologieën Hoe groen zijn lichtfestivals eigenlijk? Al die lichtjes moeten toch wel voor een extra hoge energiefactuur zorgen. “We organiseren ons lichtfestival Radiance op zo’n manier dat het CO2-neutraal is”, zegt Simon Smith. “Zo beperk je ook de energiefactuur.” Alexandre Colombani van LUCI wijst erop dat lichtfestivals ook een voortrekkersrol kunnen spelen. “Nieuwe
technologieën, zoals led, werden al langer door lichtartiesten gebruikt. De artiesten zijn op zoek naar nieuwe technologieën die een ander lichtspel creëren, en zo worden op lichtfestivals vaak nieuwe, groenere technologieën geïntroduceerd die soms het resultaat zijn van experimenten van studenten.” Voor Colombani blijft het geheim van het succes van de lichtfestivals de sociale factor. “Zoveel mensen die samen op straat komen om van schoonheid en kunst te genieten, het geeft me telkens weer een warm gevoel. Het brengt mensen op een spontane manier samen in tijden van individualisme.”
Winter 2010-2011: lichtfestival in Gent Volgende winter organiseert Gent zijn eerste lichtfestival. “De winter van 2010-2011 wordt een echte lichtwinter”, zegt Nathalie De Neve, coördinator pers, trade en externe relaties op de dienst toerisme Gent. “De curator is Enrico Bagnoli, die nu kunstenaars aan het selecteren is. Het festival zal samenvallen met of aansluiten op de opening van het STAM, het nieuwe stadsmuseum van Gent dat in oktober of november 2010 de deuren opent. De eerste tentoonstelling zal als thema ‘Licht in de stad’
hebben, waardoor het festival buiten in het verlengstuk van de tentoonstelling binnen zal liggen. Gent hecht veel belang aan licht: in 2004 heeft ons lichtplan, om gebouwen en straten stemmig te verlichten, een award gewonnen. Eigenlijk hebben we die troef nog niet uitgespeeld, en een festival is de ideale gelegenheid om er de aandacht op te trekken. Het lichtfestival is voor ons ook een erg belangrijk middel om meer kunst op straat te brengen. Kunst, cultuur en design maken voor Gent deel uit
van onze unique selling point. We hebben veel kunst in de stad, maar nog geen lichtkunst. Het lichtfestival zal tussen november 2010 en februari 2011 plaatsvinden. Nu is er nog enige discussie over in hoeverre het lichtfestival de kerstverlichting kan aanvullen of vervangen. Ik zou persoonlijk zeggen: weg met de traditionele kerstverlichting, laten we er iets origineels van maken. Maar daarover zit niet iedereen op dezelfde lijn, het is nog even afwachten welk kamp het haalt.” (KS)
■ Chartres en Lumière zorgt van april tot september voor bijzondere lichtspektakels in de stad, www.chartresenlumière.fr
■ Berlin Illuminiert verenigt de stad met lichtstralen, www.city-stiftung-berlin.eu/
■ Genève licht op,www.arbresetlumieres.ch
FOTO’S RV
■ Fête des Lumières in Lyon van 4 tot 8 december, www.lumieres.lyon.fr/
■ Valon Voimat of ‘kracht van het licht’ zorgt voor wintersfeer in Helsinki, www.valonvoimat.org
■ Het Smart Lights Festival in Sydney zet de opera in een onaardse gloed, www.smartlightsydney.com.
DMVAMOS 75
DE MORGEN ZATERDAG 28 NOVEMBER 2009
FOTO’S VAN PARYS, JNTO EN RV
■ Op de Tsukiji-markt in Tokio vind je de beste rauwe vis voor de lekkerste sushi en sashimi.
■ Doe een terrasje onder de lentebloesems in Kyoto, vroeger de keizerlijke hoofdstad van Japan.
VOLG DE GIDS NAAR JAPAN
■ Geisha’s in kimono zijn een stereotype dat weinig met het echte Japan te maken heeft.
De Japanse keuken is niet alleen wereldbekend vanwege de sushi, maar is bovendien een heel stuk gevarieerder dan algemeen wordt aangenomen. Dat ontdekte ook Gunnar Verlot toen hij in 2005 voor het eerst naar Japan reisde om zijn schoonvader de hand van zijn vrouw te vragen. ‘Sinds 1986 heb ik intensief de wereld rondgereisd, maar in Japan heb ik voor de eerste keer een cultuurshock gevoeld.’ DOOR TINA DE GENDT
DE GIDS “Japan is één groot cliché. Toeristen uit het Westen gaan er naartoe om houten huizen te zien, kimono’s en geisha’s: drie dingen die enkel in leven worden gehouden om de toeristen en zakenlui te plezieren. Zo’n traditioneel tiengangenmenu met een geisha in kimono kan je hier en daar nog wel krijgen, maar het is heel duur en geen enkele normale Japanner gaat er ooit naartoe. In de reis die mijn vrouw en ik voor Vreemde Kontinenten hebben samengesteld lopen we in een grote cirkel om dat soort dingen heen, maar gaan we op zoek naar wat de gewone Japanner doet. We reizen enkel met het openbaar vervoer, we slapen in zogenaamde ‘business hotels’ en we eten wat zij eten.”
“Gohan in het Japans betekent rijst, maar het betekent ook gewoon maaltijd. Dat zegt al iets over het basisingrediënt van de voeding. Als je geen rijst lust, kom je beter niet naar Japan. Maar bij die rijst krijg je een enorme variatie aan groenten, vis en vlees. “In heel Japan vind je ‘isakajas’: een soort Japanse tapasrestaurants waar je op de grond, aan tafel of aan de bar drank en eten bestelt. Oorspronkelijk waren het net als tapas hapjes bij alcohol, maar nu is het uitgegroeid tot een volwaardige maaltijd van kleine gerechtjes. Behalve rijst krijg je sushi, sashimi (rauwe vis), kipsatés, salades, inktvis, oesters en zelfs frietjes als je daarnaar vraagt. “Een andere populaire formule is de ‘okonomijaki’, die specifiek in Hiroshima voorkomt. Het is een soort Japanse pizza, waarbij je met een groep aan een tafelgrote ronde kookplaat gaat zitten en een kok bestelt om deeg met van alles en nog wat aan je tafel te komen bereiden. In andere steden
Wie? Gunnar Verlot (46) Wat? Reisbegeleider voor Vreemde kontinenten sinds 1994, gespecialiseerd in de woestijn en Japan. Waarom Japan? “In 2003 leerde ik mijn vrouw, een Japanse reisbegeleidster, kennen in Rusland en in 2005 ben ik haar vader om haar hand
gaan vragen in Japan. Ik was voordien al gefascineerd door het land en dat is sindsdien niet geminderd.”
bestaat ook een variant waarbij je je pizza zelf samenstelt en bereidt.”
“Zolang je gaat waar de Japanners gaan en eet wat zij eten is Japan helemaal geen duur land. De isakaja’s en de okonomijaki zijn daar voorbeelden van, maar ook als je goedkoper gaat, zijn er nog een heel aantal mogelijkheden. Op straat kan je ook heerlijke hapjes krijgen in eindeloze kraampjes. IJskroketten zijn popu-
Japanners zijn meesters in het verbergen van hun emoties. Maar zodra je door die façade heen prikt, zijn ze heel hartelijk en gaat een hele wereld voor je open lair bij de Japanners en giosa, een soort grote ravioli. Daarnaast heb je ook kuro kuro-eetplaatsen, waarbij het eten op een lopende band voorbij schuift, specifieke
Reizen naar Japan? “Mijn vrouw en ik organiseren en begeleiden tweemaal per jaar een reis naar Japan. De eerste reis vertrekt in maart, net op tijd voor de bloeiperiode van de kersenbloesems en de sumo-wedstrijd in Osaka. De tweede reis gaat in oktober, telkens tijdens het grote festival van Kyoto en het traditionele vuurfeest
noedelrestaurants waar je alle soorten noedelsoep kan krijgen en de ‘bentos’-lunchboxen die je in elk station kan kopen om onderweg op te eten.”
“Dat valt eigenlijk enorm goed mee. Je zou misschien denken dat je na twee weken Japans eten enorme trek hebt gekregen in biefstuk-friet, maar tot nog toe heb ik het nog niet meegemaakt dat iemand daarnaar gevraagd heeft. Dat heeft er vooral mee te maken dat het Japans eten enorm gevarieerd is en bovendien van zeer hoge kwaliteit. Sashimi of rauwe vis eten de Japanners bijvoorbeeld enkel in de vissersdorpjes en op de Tsukiji-markt in Tokio, de grootste vismarkt van het land. Alleen daar is de vis volgens hen vers. Door de zeer strenge hygiënische voorschriften hoef je in Japan ook niet bang te zijn om ziek te worden.”
“Het duurt wel een paar dagen voor je in de Japanse samenleving je weg vindt en gelukkig reist mijn vrouw altijd mee. Als je als toerist alleen toekomt, loop je volgens mij helemaal verloren. Toen ik in 2005 voor het eerst aankwam, wist ik niet hoe ik me moest gedragen, ik kon zelfs niet
in diezelfde stad.” Praktisch? De reis duurt twee weken en kost 3.650 euro, alles inbegrepen behalve persoonlijke uitgaven. Alle verplaatsingen gebeuren met het openbaar vervoer en slapen doen we in businesshotels.
■ Ga naar een kampioenschap ■ Mount Fuji, de hoogste top in sumoworstelen kijken. het vulkanische binnenland.
Voor meer info zie www.vreemdekontinenten.be
alleen naar de winkel gaan. Je valt overal op omdat je zo groot bent, niemand spreekt Engels en bovendien zijn de Japanners meesters in het verbergen van hun emoties. Hun lichaamstaal is zo miniem dat het voor westerlingen lijkt alsof ze geen emoties hebben. Maar zodra je door die façade heen prikt, zijn ze heel hartelijk en gaat een hele wereld voor je open. Zonder een Japanse gids krijg je dat nooit te zien en dat zou jammer zijn.”
“Het opzet van de reis is ‘achter de glimlach’ van de Japanners te gaan kijken. Tijdens een rondreis van twee weken zien we de belangrijkste bezienswaardigheden van het eiland, zoals de Fujiberg, Tokio, Kyoto en Osaka, maar in de plaats van tempels plat te lopen volgen wij de Japanners zelf terwijl ze hun religieuze plicht vervullen. Daardoor krijg je een veel beter inzicht in hun cultuur. We organiseren de reizen ook telkens tijdens een speciaal event in Japan: in oktober tijdens het festival van Tokio en in maart tijdens de grote sumowedstrijd in Kyoto. Als buitenstaander heb je geen kans daar binnen te geraken, maar dankzij mijn vrouw kunnen wij aan kaartjes geraken. Een buitenkans!”
Drie pluspunten Drie minpunten De stijlvolle manier van omgaan Niemand belt met gsm in een restaurant of op het openbaar vervoer en roken in het openbaar is verboden.
Overbevolking Door de overbevolking - zo’n 120 miljoen mensen woont in de steden - is Japan totaal gericht op Japanners. Toeristen moeten zich aanpassen.
Zeer hoge kwaliteit De enorme efficiënte van Japan op economisch vlak leidt tot een hoge kwaliteit op alle vlakken, van openbaar vervoer tot maaltijden.
Veel stress Als toerist merk je er
Prachtige zentuinen
Overorganisatie Naar Japanse
Ongelooflijk hoe’n rust een zentuintje van drie op vier meter kan brengen. Dat gevoel kan ik het best vergelijken met de rust die in een woestijn heerst.
normen is de organisatie perfect, voor ons overdreven. Bij een tempelbezoek loop je met 4.000 man dezelfde richting uit in hetzelfde tempo.
niet veel van, maar de hoge eisen zorgen voor veel stress. In Japan zijn er veel zelfmoorden, huiselijk geweld en alcoholisme.
76 DMVAMOS
ZATERDAG 28 NOVEMBER 2009 DE MORGEN
48 uur in
Åre
Zweden zien zichzelf graag als natuurmensen. In hun wintersportgebieden betekent dit minder bars en bier, meer buitenlust. Het ruikt in Åre zelfs anders dan in de Alpen: naar dennen, naar sledehonden, naar vers vuur waarboven gezinnen ’s middags worst roosteren. ■ Acht honden en een traditionele slee van hout en ijzer zijn alles wat je nodig hebt om door de ruige wildernis te reizen.
DOOR TOINE HEIJMANS
L
■ Rond halfelf is het tijd voor de picknick en komen de thermossen met warme bosbessenlimonade boven. ’s Middags wordt er gebarbecued met worstjes.
Doen & Laten REIZEN Åre ligt 650 kilometer van Oslo. Het snelst raak je er door te vliegen op de Åre Östersund Airport. Vanuit Brussel kan je met SAS via Stockholm naar Östersund, prijzen enkel schommelen tussen 225 en 300 euro, zie www.fly-sas.com. Vanaf 14 februari 2010 vliegt ScandJet voor circa 375 euro rechtstreeks van Amsterdam naar Östersund, www.scandjet.com.
accommodaties exploiteert. Een verblijf boeken kan op www.skistar.com, maar ook bij specialisten zoals Bureau Scandinavia, www.bureauscandinavia.be. Het aanbod is gevarieerd: van vrijstaande huisjes in Björnen (beste kindergebied) over all inclusive in het moderne Holiday Club (www.holidayclub.se) tot superluxe in de nieuwe Copperhill Mountain Lodge (www.copperhill.se).
klimaat zacht.
ACTIVITEITEN Langlauftochten en -spullen zijn te boeken en te huren bij Skidcenter in Åre Björnen, www.skidcenter.se. De berghut Fröå Gruva is alleen open in het winterseizoen, www.bergstuganfroa.se. Hondensleetochten (70 euro voor een halve dag per gezin): www.hundspann.z.se/ denturadogs. Meer informatie bij het Zweeds verkeersbureau: SLAPEN TIJD Åre is deels in handen van het Skiseizoen van december tot www.visitsweden.com/fitfortbedrijf Skistar, dat meerdere mei; maart is de beste maand. hewintergames, en op wintersportplaatsen en Dan is het lang licht en is het www.visitare.se.
angs de piste zitten twee mannen. Ze hebben een gat gegraven in de sneeuw waarin hun benen kunnen bungelen, en halen opvouwbare matten uit hun rugzak tegen de kou. Uit hun rugzak diepen ze ook een spiritusbrander op, en een pan en een fles met water. Zo maken ze de soep warm die ze hebben meegenomen: blåbärssoppa. Bosbessensoep. Scandinaviërs hebben een ander gevoel voor sneeuw. Ze malen minder om bars, restaurants en bier als ze gaan skiën – ze komen hier uit buitenlust. De mannen langs de piste dragen hippe nieuwe zilveren koptelefoons voor hun iPods, die ze verstopt hebben in hun hippe ski-jacks, maar als ze lunchen, zeggen ze, willen ze de winterlucht inademen. Ook nu, als het 8 graden vriest. Ja, er is een eetgelegenheid langs de pistes, niet ver van hun middagbivak. Dat is een varmahus, een warmtehuis waar de Zweedse wintersporters beschutting vinden aan lichthouten tafels, hun eten opwarmen en thee maken uit roestvrijstalen thermosflessen. Je kan er, eventueel, nog iets kopen. Fruit, of een broodje gezond. Het Scandinavische sneeuwgevoel hangt samen met een manier van leven. Scandinaviërs zien zichzelf graag als natuurmensen; ook verstokte stadsbewoners onderhouden er een grote liefde voor de wildernis. Alleen buiten kunnen ze ademhalen, dus crossen de Zweden ‘s winters in hun Volvo’s en Saabs de 600 kilometer van Stockholm naar Åre, waar ze de pistes af suizen maar liever nog op langlaufski’s het bos in trekken – de kinderen mee in een moderne fjellpulka die ze achter zich aanslepen: een afsluitbare, kunststof slee die poolreizigers ook wel gebruiken voor lange oversteken. Åre (spreek uit: oore) ligt halverwege Zweden, aan de boorden van een langgerekt bevroren meer waarachter de Åreskutan rijst, een berg die hoger lijkt dan hij is (1.400 meter), omdat hij zo steil vanuit het meer vertrekt. Het dorp dient exact honderd jaar als wintersportplek – de oude skilift uit die tijd, de Åre Bergbana, midden op het dorpsplein, is
een nationaal monument en functioneert nog steeds. De laatste jaren is het gebied onstuimig groter geworden: de honderd alpiene afdalingen vormen nu het grootste wintersportgebied van Scandinavië. Met wat buurtschappen is Åre zo vergroeid tot een lintdorp in een verder leeg landschap. Links het meer, rechts de berg, omringd door vergezichten. Vanaf de top van de Åreskutan kijken de skiërs kilometers ver. Als de zon onder de bewolking vandaan kruipt, zien ze Noorwegen liggen achter een mozaïek van heuvels en meren. Alles voelt anders dan in de Alpen. Het klimaat is er ruig – hoog op de berg plakken meters vastgevroren stuifsneeuw aan de liftpylonen, en vormen eigenaardige ijskunstwerken in het landschap. De gondelbanen moeten halt houden omdat de cabines te veel zwaaien in de wind. Hier is een skibril geen modeartikel, maar noodzaak.
Het klimaat is ruig: de gondelbanen moeten halt houden omdat de cabines te veel zwaaien in de wind. Hier is een skibril geen modeartikel, maar noodzaak Het licht is er anders. Noordelijk blauw in het hart van de winter, roodachtig later in het seizoen als het voorjaar komt aansnellen. Het ruikt er anders – naar dennen, naar sledehonden, naar vers vuur waarboven gezinnen ‘s middags worst roosteren. Tot voor kort was Åre voorbehouden aan de Zweden zelf. Maar omdat de Zweedse kroon goedkoper is geworden, stromen steeds meer Duitsers, Britten en Nederlanders toe. Vanaf deze winter vliegt een charter rechtstreeks van het nabijgelegen Östersund naar Amsterdam, waardoor de lange omweg via Trondheim niet meer nodig is. Dat heeft gevolgen. Het
dorpje Björnen, aan de oostkant van het gebied, is in vijf jaar uit zijn voegen gegroeid. De huizen zijn er “absurd duur geworden”, zegt Anders Gunnarson, die 18 jaar geleden als skileraar in Åre terechtkwam en er nooit meer weg wil. Hij wijst de nieuwe wijken met vakantiehuizen aan. En achter Björnen steekt stijlvol een vijfsterrenhotel uit de berg, gebouwd door buitenlandse investeerders en inmiddels overgenomen door een Noorse hoteltycoon: Copperhill Mountain Lodge. Soms, zegt Anders, staan er rijen voor de skiliften, “maar dat lossen we op, dat is niet erg”. Wat hem wel steekt, is de andere sneeuwcultuur die de toeristen meenemen. Het is de manier waarop ze de piste af knallen, zegt hij. Als projectielen. “Meer dan ooit is het zien en gezien worden. Maar het hoort hier niet te gaan om het skiën alleen; het gaat om de buitenlucht. Al geloof ik niet dat het buitengevoel ooit uit de genen van dit gebied verdwijnt.”
Het gevoel van sneeuw In elk geval: honderd meter van de piste vandaan verandert het skiresort in een Disneylandschap van zingende dennen. De sneeuw die de takken dragen, dempt elk geluid. Marcus Sundström schuift erdoorheen op zijn langlaufski’s. Hij werkt in de skiwinkel van Åre Björnen en leent zich vandaag als cross country-gids – zo noemen de Scandinaviërs langlaufen. Op zijn pols heeft Marcus een sneeuwvlok laten tatoeëren. Hij heeft het geprobeerd in de stad, zegt hij, maar hield het er niet uit. “Ik kwam hier als kind in de vakanties. Ik ben er komen wonen en wil niet meer weg. Als ik in de stad ben, kan ik het gevoel van sneeuw niet uit mijn hoofd zetten.” Zo gaat het de bossen in, met de kinderen veilig opgeborgen in de fjellpulka’s, die met stangen aan de skiërs hangen. De kinderen trekken hun pulka’s dicht en vallen in slaap. Een ijsvisser laat kalm zijn lijn zakken in een bevroren meer. Langs de route staat een vervallen kopermijn – de reden van bestaan van Åre voordat de skiërs kwamen.
DMVAMOS 77
DE MORGEN ZATERDAG 28 NOVEMBER 2009
Moeilijke piste Matige piste Gemakkelijke piste Zeer gemakkelijke piste Pistes Langlauf Snelheid aanpassen Lawinegevaar Avondpiste
Skiverhuur Parking Liften Skipas - Skischool Toilet Resto Paragliding Sauna Info
FOTO‘S TOERISME ZWEDEN, JONAS KULLMAN, SKISTAR PER ERIKSSON EN RV
Ski-bus stop
■ Rendieren op de piste, dat zie je niet in de Alpen. En dan staat boven op een heuvel een rood geschilderd, eenzaam houten huis met fier de Zweedse vlag erop. Voor het huis zijn keurig de pulka’s geparkeerd; de kinderen die erin horen, zitten al binnen bij de houtkachel en spelen met Lego. Het houten huis is een bergstugan, een aanlegplaats voor de lunch. De berghut wordt bestierd door drie vrouwen die geen andere taal dan Zweeds spreken, en op een houten tafel in het midden van hun restaurant staat de lunch die ze vandaag kookten: hun fika (koffietafel) met dampende soep, aardappels, pannekoeken, yoghurt en muesli. “Eet zoveel je kunt”, zegt Marcus. “Eten en buiten zijn horen bij elkaar. Vinden wij, in Zweden.” En zo is er nog een buitenmens in Åre, die er ooit terechtkwam en nooit meer weg wil. Hij woont buiten Björnen en heet Kaj Westerlund. Zijn honden laten zich horen over de pistes, als hij ze klaarmaakt voor een sledetocht. Acht honden voor een traditionele slee van hout en ijzer. “Ga achterop staan”, zegt hij, en hou de ploegrem ingetrapt totdat ik zeg dat je ‘m los kunt laten”. Als Kaj zegt dat de rem los kan, schiet een karavaan van vijf sleeën en veertig honden het sprookjesland in – de lage bomen schudden hun sneeuwvracht af als de sleeën de stammen raken, de honden trekken met de tong uit hun bek omdat ze niets liever doen dan rennen door dit landschap. Over de sleeën heeft Kaj rendiervellen gelegd. “Dat is genoeg”, zegt hij. “In de natuur heb je meestal minder nodig dan je denkt.” Hij laat de karavaan stoppen bij een jachthut, die daar al sinds mensenheugenis staat. Hij veegt de sneeuw van de balustrade, opent de deur, schuift naar binnen en draait een gasfles open. “Neem de rendierhuiden maar mee”, zegt hij. “Het is koud binnen.” Het vriest binnen. Buiten liggen de honden uitgevloerd in de sneeuw. Kaj rommelt wat, giet water in een pan en maakt limonade, die hij op tafel zet. Warme, rode bessenlimonade. En dan weer terug, met de hondentrein. © De Volkskrant
■ Van familieski tot offpiste, alles kan. ■ De scooter is het snelste - en leukste - vervoermiddel in de sneeuw.
Skiën in Zweden De drie meest populaire wintersportgebieden in Zweden zijn Åre, Idre Fjäll en Sälen (van noord naar zuid). Deze gebieden liggen in de mooie fjällen op de grens van Noorwegen en Zweden. Hier kan alles wat in de Alpen ook kan: (carve)skiën, snowboarden en langlaufen. Veel Zweden skiën of boarden veel offpiste omdat dat daar relatief ongevaarlijk is. Dankzij de noordelijke ligging kan er al geskied worden op niet al te grote hoogtes. Zo kan je dus tussen de loofbomen door off-piste skiën; er zijn zelfs speciale gebieden voor, de ‘niet-geprepareerde pistes’. Het leuke van deze gebie-
den is dat er niet al te veel toeristen zijn. Het gevolg is dat er geen lange rijen staan bij de liften en dat je het gevoel krijgt authentiek Zweeds van de gebieden te kunnen genieten. Hiervoor hoef je alleen maar om je heen te kijken: veel Zweden stoppen hun activiteiten rond half elf om langs de kant van de pistes te gaan zitten met hun in een thermosfles meegenomen fika: koffie of chocolademelk met een kaneelbol. Rond lunchtijd zie je veel Zweden beschuttende sneeuwmuren bouwen rond de barbecueplaatsen, waarna ze er een uurtje gaan barbecuen. Vooral
worst is dan in trek. Voor alle gebieden geldt dat de typisch Zweedse stuga’s (hutjes) de meest gebruikelijke accommodaties zijn. Je kan ook een hotelkamer of appartement huren. Naast
■ Après-ski op zijn Zweeds: ontspannen in de sauna van Kall Auto Lodge.
wintersporters zijn de Zweden ook goede aprèsskiërs: op de muziek van livebandjes wordt er lustig op los gedanst. ● , met z’n 97 pistes en 40 liften, ligt zo'n 630 km
van Stockholm en 890 km van Göteborg. De meeste Zweden rijden er met de auto heen. ● viert in 2008 z’n 40-jarig bestaan. Het gebied is in 1968 geopend in samenwerking tussen de gemeente Idre en de Zweedse vereniging ter bevordering van het outdoorleven. ● bestaat uit vier gebieden, met elk z’n eigen charme: Lindvallen, Högfjället, Tandådalen en Hundfjället. Lindvallen is het meest kindvriendelijk en wordt in de Zweedse volksmond vergeleken met een attractiepark in de sneeuw: het is er belangrij-
ker om het je zo goed mogelijk naar de zin te maken dan om de wildste carves te maken. In Högfjället liggen lange brede pistes voor de minder geoefende wintersporter. Mocht je op zoek zijn naar extreem avontuur dan kun je altijd een afdaling wagen in het Black Country Terrain Park, waar de natuur zelf rails en een funpipe heeft geschapen. De meeste zwarte pistes liggen in Tandådalen. Hundfjället ligt het dichtst bij Noorwegen en staat bekend als het gebied van de trollen. In totaal zijn er 85 liften en 110 pistes in alle categorieën.
■ Fika is koffie of choco met kaneel. ■Het frisse, vrolijke interieur van Hotel Diplomat.
78 DMVAMOS
ZATERDAG 28 NOVEMBER 2009 DE MORGEN
WAAR VOOR UW GELD
Onze reisredactie zoekt iedere week naar value for money, aanbiedingen die waar voor hun geld bieden, zowel in binnen- en buitenland. DOOR DEBBIE PAPPYN EN TINA DE GENDT
¤6,50 ¤149
¤205
¤385
Overnachten in Zwitserse bunker
Drie dagen shoppen in Londen
Bubbels in Reims
Restaurant Week in NYC
In de Zwitserse gemeente Sevelen is deze maand ’s werelds allereerste ‘nulsterrenhotel’ geopend in een oude bunker. De gemeente liet de ondergrondse bunker bouwen ten tijde van de Koude Oorlog om de inwoners te beschermen tegen nucleaire aanvallen. Twee kunstenaars, de tweelingsbroers Patrik en Frank Riklin, hebben de bunker nu omgevormd tot een hotel zonder ook maar het minste comfort. In totaal kunnen vijftien gasten er terecht in kamers waar enkel een bed in staat, een televisiescherm de enige blik naar buiten biedt en het douchewater gerantsoeneerd wordt. Voor een nachtje betaal je tussen 6,50 en 20 euro.
Budgetreizigers wisten het al langer: Londen is de citytripbestemming van het jaar en nu bevestigt ook Lonely Planet dat Londen, naast IJsland en Las Vegas, tot de beste ‘travel deals’ van 2010 zal behoren. In de Britse hoofdstad kosten logies en restaurantsbezoeken een pak minder dan enkele jaren geleden, ook wie gaat shoppen kan er zijn voordeel doen door de lage pond. Reisorganisator Transeurope biedt nog tot eind februari een driedaagse Londentrip aan vanaf 149 euro per persoon. Inbegrepen zijn de heen- en terugreis met de Eurostar vanuit Brussel en twee nachten in het Hotel Novotel in de Greenwichwijk in Londen met Engels ontbijt.
www.null-stern-hotel.ch
www.transeurope.com
Haal de bubbels boven want gespecialiseerde touroperator Grape Escapes ontkurkte onlangs een nieuwe serie van betaalbare trips naar de Champagnestreek. De kersverse budgetoptie heeft als uitvalsbasis de stad Reims vanwaar de streek en vooral de terroir van de Champagne kan worden ontdekt. Het pakket omvat twee nachten in een bed & breakfastformule, een halve dag rondleiding in een familiaal en charmant champagnehuis met degustatie, een driegangenlunch of -diner met drie verschillende glazen champagne en een namiddagbezoek aan een van de prestigieuze champagnehuizen in centraal Reims. En dat allemaal voor de prijs van 205 euro per persoon. Uitgebreider champagne of wijn proeven kan natuurlijk ook met de langere self-drivetochten van Grape Escapes die op maat van de klant kunnen worden uitgewerkt en alle wijnstreken in Frankrijk omvatten.
Van 25 januari tot 7 februari 2010 kan je weer in New York City voor een prikje eten in de beste restaurants van de stad. Tijdens deze periode is het opnieuw tijd voor de beroemde NYC Restaurant Week, die al aan zijn 19de editie toe is en een van de grootste food events van de wereld is. De driegangenmenu’s kosten nog steeds evenveel als in 2006, namelijk ongeveer 17 euro voor de lunch en 24 euro voor het diner, drank, taksen en service niet inbegrepen. Meer dan 250 restaurants participeren, waaronder ook gevestigde waarden waar je anders nooit voor dit bedrag een menu zal kunnen proeven. Naar NYC rechtstreeks en in comfort vanaf Brussel en voor amper 385 euro, kan tegenwoordig met JetAirways, te boeken via Connections. nycgo.com/restaurantweek en www.connections.be
www.grapeescapes.net
KLIKTIPS
DOOR DEBBIE PAPPYN
Kleinschalige logies op Curaçao De website Klein en Sfeervol.nl, met kleine accommodaties op Curaçao, zorgt er nu ook voor dat de surfer de kleinschalige logies op dit Caribische eiland vlot en veilig online kan boeken. Veel van de accommodaties die Klein en Sfeervol.nl aanbiedt, zoals Lagun Blou, liggen aan de mooiste baaien en direct aan zee. Deze duidelijke Nederlandstalige website biedt enkel de kleinere maar bijzondere accommodaties op Curaçao aan, gaande van verzorgde appartementen, kleine resorts en een intiem hotel. Alle logies worden gepresenteerd met video’s, zowel van de accommodatie als een interview met de beheerder/eigenaren, zodat er ter plekke geen negatieve verassingen zijn. www.kleinensfeervol.nl
Stuur al je online reisplannen, zoals hotelbevestigingen, vluchten en autoverhuurdetails door naar plans@TripIt.com en het ingenieus systeem achter de website doet de rest. Het resultaat is dat al jouw boekingen worden gecentraliseerd op een plaats en je een duidelijk, online overzicht krijgt van wat er geboekt is, samen met handige informatie zoals weersvoorspellingen, plattegronden... Alles kan dan worden afgeprint, verstuurd naar de iPhone of gedeeld worden met vrienden en familie die achterblijven. Ook handig van TripIt is de social-netwerkoptie, die je laat zien of je tijdens je trip vrienden of kennissen die ook lid zijn van TripIt kan tegenkomen in een bepaalde stad of tijdens een transfer in een luchthaven. www.tripit.com
FOTO SHUTTERSTOCK
Verborgen parels van Cumbria Voor wie van plan is het noordwesten van Engeland te gaan verkennen, is The Industral Powerhouse een webiste waar je niet omheen kan. Deze mooi ontworpen en duidelijke site is een verzameling van bezienswaardigheden en activiteiten die je zeker niet mag missen in de grootsteden als Manchester, maar ook in streken als Cumbria en Lancashire. De nadruk ligt vooral op het industrieel erfgoed en uitgestippelde routes die je kan volgen om zowel de bekende sites als de verborgen pareltjes te gaan ontdekken. Ook biedt de website een handige tool om de mooiste logies te boeken en een overzicht van alle events en festiviteiten in de streek. www.industrialpowerhouse.co.uk/
dmvamos ● Redactionele leiding: Rudy Collier (rudy.collier@persgroep.be) ● Coördinatie: Katrijn Serneels (katrijn.serneels@demorgen.be, 02/423.17.02) ● Artdirector: Martin Huisman ● Eindredactie: Pieter Coupé, Gert De Vos, Wilfried Poelmans ● Vormgeving: Tom De Reuck, Arne Depuydt, Tom Sonck ● Fotoredactie: Brigitte van Wees
FOTO RV
Reisvriend op iPhone
■ Op het plein waar nu de kerstmarkt van Tallinn plaatsvindt, zou in 1441 de eerste kerstboom ter wereld hebben gestaan.
Top tien van de beste kerstmarkten November loopt ten einde, de kerstmarkten veroveren de marktpleinen met glühwein en ijspistes. The Times maakte een lijst van de beste kerstmarkten van Europa: Brugge en Brussel veroverden ook hun plaats in de top twintig. Brussel wordt geprezen voor zijn gezellige chalets met cadeautjes rond de ijspiste, Brugge voor zijn sprookjesachtige sfeer en zijn lekkere chocolade.
die het Sint-Katelijneplein van 27 november tot 3 januari verandert in Winter Wonderland. Loop er langs de stemmige houten chalets vol cadeautjes en lekkernijen en trek je schaatsen aan om een rondje te glijden over de ijspiste.
1 Tallinn
4 München
8 Kopenhagen
5 Valkenburg
De locatie van deze kerstmarkt in Nederland is uniek: de Fluweelengrot is een ondergronds grottencomplex dat onder het oude stadscentrum ligt. De brandende kaarsen zorgen voor een bijzondere sfeer. In het oude stadscentrum vind je de ruïnes van een kasteel, wat bijdraagt tot de romantische kerstsfeer. De markt heeft plaats van 21 november tot 21 december.
9 Parijs
6
10 Wenen
Vanaf 14 november 2009 is het weer zover. Aan het stadhuis van Wenen wordt een grote kerstboom geplaatst. Meteen het startsein van de Wiener Christkindlmarkt, waar veel aandacht wordt geschonken aan kinderen. Die kunnen een traditioneel ponyritje maken tussen de kerstbomen of zich vergapen aan de talrijke mimekunstenaars. Voor de ouders zijn er maar liefst 140 kerstkraampjes die wachten om ontdekt te worden. Nog tot 24 december.
De kerstmarkt in de hoofdstad van Estland is een traditie uit presovjettijden die ze in ere hersteld hebben. Op het sprookjesachtige witte plein rond het stadhuis zou volgens de overlevering ook de eerste kerstboom ter wereld gestaan hebben. Rond die dennenboom zouden in 1441 ongetrouwde meisjes en jongens hebben gedanst, waarna de boom verbrand werd. Er worden dit jaar 200.000 bezoekers verwacht, maar de boom wordt niet meer verbrand. Van 23 november tot 7 januari.
2
Berlijn
Wie in de Duitse hoofdstad naar een kerstmarkt wil, heeft keuze te over. In Berlijn worden tussen 23 november en 31 december maar liefst zestig kerstmarktjes gehouden. De populairste en grootste is de markt aan de Gedächtniskirche, bezocht door 4 miljoen mensen. Hou je niet van massa’s, dan is een bezoek aan de WeihnachtsZauber op de Gendarmenmarkt een beter idee
3 Keulen
Geen enkele stad wordt meer met kerst geassocieerd dan Keulen, dat maar liefst zes kerstmarkten telt die te bezoeken zijn tussen 27 november en 23 december. De grootste keuze aan kraampjes vind je op de Neumarkt. Vlak bij het Lindtmuseum voor chocolade vindt een markt in middeleeuwse sfeer plaats, en erg bijzonder is ook de kleinere kerstmarkt op een boot op de Rijn.
De Christkindlmarkt, die plaatsvindt van 27 november tot 24 december, is een feestelijke traditie waarbij kinderen kerstliedjes zingen en erg kleurrijke kraampjes in rood en groen voor een groot jingle bells-gevoel zorgen. Door de nabijheid van de Alpen is de kans groot dat er sneeuwvlokken uit de hemel vallen terwijl je op de markt rondwandelt: een idyllische ervaring.
Brugge
Deze middeleeuwse stad biedt met haar reien en historische gebouwen het perfecte kader voor een aantrekkelijke kerstmarkt. Vergeet er niet van de lekkere chocolade te proeven – een zeer geschikt cadeau voor onder de kerstboom. Een ijspiste maakt het plaatje compleet.
7 Brussel
Plezier voor de hele familie is gegarandeerd op de Brusselse kerstmarkt,
Van 20 november tot 30 december veranderen de Tivoli Gardens in de Deense hoofdstad in een groot kerstfestijn. Met rollercoasters en andere pretparkattracties is dit de kerstmarkt waar je de grootste dosis adrenaline kunt krijgen. Kerstbomen, cadeautjes, kraampjes en elfjes maken het plaatje compleet. Erg mooi zijn de Tivoli Lights, die de wilgen rond het Tivolimeer in een grote lichtzee doen baden.
De lichtstad krijgt er nog wat extra lichtjes bij tussen 5 en 31 december. De Parijse kerstmarkten zetten de Boulevard Saint-Germain en Place SaintSulpice in een winterse gloed. Als je er de Kerstman of een van zijn helpers tegenkomt, klink dan samen op een zalige kerst met een glas warme wijn.
DMVAMOS 79
DE MORGEN ZATERDAG 28 NOVEMBER 2009
¤825
¤1.119
¤1.788
Elf dagen op ‘Los zand’
Werelderfgoed op Fraser Island
Olympische vibes in Whistler
Te paard naar de Machu Picchu
De smaak van Namibië na het zien van Los zand te pakken gekregen? Wil je zelf de immense rode vlakte van de Sossusvlei en de ruige Atlantische kusten zien? Dan heeft Connections nog tot eind volgend jaar goed nieuws voor u. Elf dagen op je eentje (of in gezelschap) Namibië verkennen kan nu al vanaf 695 euro, tien overnachtingen in Namibische tophotels, maaltijden onderweg en reisdocumenten inbegrepen. Wie weet kom je wel een woestijnolifant tegen. Wie het land liever op zijn eentje verkent, kan zelf een auto huren vanaf 284 euro per week, inclusief een ‘all in, all risks’ verzekering. De prijzen voor een heen- en terugvlucht naar Windhoek, de hoofdstad van Namibië, liggen rond de 1.000 euro per persoon.
Ontdek Fraser Island, dat op de werelderfgoedlijst is geplaatst. Naar Queensland, waar Fraser Island zich bevindt, kan rechtstreeks van Brussel via Abu Dhabi naar Brisbane vanaf 825 euro, alle taksen inbegrepen. Fraser Experience Tours organiseert er nieuwe eendaagse tochten met een Hummer. De daguitstap kost 135 euro per persoon per dag, voor die prijs word je opgehaald en weer afgezet bij het hotel Hervey Bay en krijg je een koffiepauze, een lunchpakket en een speciale verrassing in de namiddag. Met een lengte van 120 km is Fraser Island het langste zandeiland ter wereld. De tocht gaat langs de vele hoogtepunten ervan, zoals de regenwouden van Central Station, het scheepswrak van de Maheno en de kristalheldere wateren van Lake McKenzie.
Ruil deze winter de Alpen eens in voor een van de beste skigebieden van Noord-Amerika. Whistler is niet alleen de trotse gastheer van de Winterspelen 2010 maar opende vorig jaar de hoogste skigondel in de wereld. Door de lage dollar is het bovendien erg voordelig om hier te verblijven: uit eten gaan is vaak een stuk goedkoper dan in Europa. Profiteer ook van de nieuwe infrastructuur zoals in het Olympische Park gaan nachtskiën, geweerschieten en bobsleeën. Met het Noord-Amerikapakket van Snowtime kan je zeven nachten naar Whistler vanaf 1.119 euro per persoon. Logeren doe je dan in een appartement in het Summit Lodge Hotel in het autovrije centrum van Whistler. Internationale vluchten en transfers zijn begrepen.
Span het zadel voor deze unieke Machu Picchu Luxury Lodge to Lodge Trail Ride. Deze rondreis van 7 dagen werd opgenomen in de top-50 van ‘Tours of a Lifetime’ door National Geographic Traveler. De paardentrektocht legt de nadruk op de natuurpracht van Peru, de vriendelijkheid van de bevolking en de archeologische sites. Slapen gebeurt in comfortabele lodges en voor de bagage wordt gezorgd. Niet-paardrijders kunnen de tocht meedoen te voet. The Riding Company helpt de bevolking op de route naar Macchu Picchu door samen te werken met Yanapana Peru, een organisatie die de armoede bestrijdt. Een week rondreis, alles inbegrepen, zonder internationale vluchten en met vertrek vanaf Cusco kan vanaf 1.788 euro.
www.etihadairways.com, www.fraserexperience.com en www.aussietours.be
www.snowtime.nl/wintersport/usa.htm.
www.theridingcompany.com
FOTO’S SHUTTERSTOCK / VRT / RV
¤695
www.connections.be
LEZERS TIPPEN LEZERS Vulkanische pracht op de Azoren
Hadewych Neirinckx laat ons het verloren gewaande Atlantis ontdekken. Haar tip wordt beloond met een relaxbon van 50 euro.
caldeira (krater) van de vulkaan en genoten die avond van een adembenemende zonsondergang. Na vijf uur slaap beklommen we die nacht nog het laatste bergtopje van de Pico (o piquinho, letterlijk ‘de kleine Pico’). Doodstil wachtten we eenzaam en alleen op het dak van de Atlantische Oceaan tot de zon de ochtend bracht. Wat later wierp het zonlicht een schaduw van de Pico op de Atlantische Oceaan. Prachtig! Behalve voor de schoonheid van de Pico zijn de Azoren ook een paradijs voor walvis- en dolfijnenspotters, bloemenliefhebbers en duikfanaten. Je kunt er exotische bossen verkennen, met de verweerde locals praten, diep in het zwavelrijke hart van een vulkaan kruipen en genieten van warmwaterbronnen. www.visitazores.org
Win met uw tip ook een Bongo Stuur je tip (+vakantiefoto’s) naar lezerstippenlezers@ demorgen.be Vergeet naam en adres niet te vermelden.
FOTO SHUTTERSTOCK
Er wordt weleens beweerd dat de Azoren naast Portugal het door Plato beschreven Atlantis zouden zijn. De overlevering wil dat Atlantis door een ramp onder de golven verdwenen is. Alleen de Azoren en de Canarische Eilanden zouden als toppen van de midden-Atlantische bergrug boven de zeebodem overgebleven zijn. Waar of niet, het vulkanische verleden van de Azoren zorgt voor extra spanning naast de andere bezienswaardigheden die de archipel te bieden heeft. Als echte eilandhoppers verkenden we zes van de negen eilanden. Hoogtepunt van de reis was de beklimming van de vulkaan Pico (2.351 meter), de hoogste berg van het grondgebied Portugal. We vertrokken ’s ochtends vroeg en kwamen tegen de avond afgemat maar voldaan boven. We plantten de tent in de
Murales op Sardinië
Bier proeven in Portland
Ik was onlangs op vakantie in Sardinië. Met grote emoties kwam ik terug van deze bijzondere reis. Ik zag een ontoegankelijk binnenland, voelde veel gastvrijheid en ontdekte prachtige natuur aan de kust. Erg veel indruk maakte Orgosolo, in de provincie Nuoro, waar we de murales gingen bekijken. Deze beschilderde muren met politieke thema’s zijn soms aanklachten tegen de Italiaanse corruptie en het fascisme. Maar ze beelden vaak ook tedere filmthema’s uit en brengen lof aan verscheidene artiesten. Nog meer onder de indruk was ik van de forse kogelgaten die sommige murales ontsierden. Zelfs de mooie straatverlichting was doorzeefd met kogels. Helaas vieren maffia en criminaliteit hier soms hoogtij, maar gelukkig bieden de artiesten met hun murales vol vredesoproepen een tegengewicht. Sardinië heeft me erg verrast. Ik ben zo nieuwsgierig geworden dat ik het eiland nog een tweede keer wil bezoeken.
Wie Portland, de hoofdstad van de Amerikaanse staat Oregon bezoekt moet zeker even langs gaan in het restaurant Rock Bottom (206 SW Morrison Street). Het is een gezellig restaurant annex pub waarbij je boven de tapkast de aluminium brouwvaten ziet uitsteken. Brouwerij Rock Bottom zit volledig geïntegreerd in het restaurant. Het bier van deze brouwerij kan je nergens anders drinken dan hier, in hun eigen bar. De leidingen lopen, net zoals dat vroeger ook bij Wieze het geval was tussen brouwerij Van Roy en de Oktoberhallen, rechtstreeks vanuit de brouwerij naar de tapkranen. Rock Bottom brouwt een zevental bieren, variërend in sterkte en kleur. De smaken gaan van troebel witbier (wheat beer) over amber naar donker abdijbier. Op eenvoudig verzoek kan je de brouwmeesters gaan groeten in hun brouwzaal boven het restaurant. Als ze horen dat je uit België komt laten ze zeker één van hun biertjes proeven gebrouwd in ‘Belgian style’. De Amerikaanse brouwers kijken erg op naar het Belgisch bier waarvan ze trouwens erg
ARIANE DAEZE
veel merken en types bij naam kunnen noemen. Ze weten zelfs hoe ze smaken en eruitzien. Terugkeren naar je hotel als je een paar biertjes op hebt, is geen enkel probleem: de tram houdt halt voor het terras van Rock Bottom en brengt je veilig terug. In Portland bevinden zich nog tientallen kleinschalige en enkele grotere brouwerijen. Full Sail ligt aan een gezellig haventje in het Waterfront City Park (307 SW Montgomery St). Vanuit het resaurant kan je via grote vensters een blik werpen op de vrij moderne brouwzaal van Full Sail. En ook hier vloeit het bier rechtstreeks vanuit de brouwerij naar de tapkranen. Hier leggen ze de nadruk op drie eigen bieren: een amberkleurig smaakvol bier, een Engelse en een Amerikaanse Pale Ale. Ondanks de nabijheid van enkele bruggen met een drukke highway erop (de Amerikaanse versie van de Antwerpse Lange Wapper) was het toch gezellig toeven op het terras met onze Ale in de hand. Cheers Portland! LUC VAN DRIESSCHE
Trendy en arty slapen in het Waasland Wij logeerden vorige zomer in een wel zeer originele B&B in het Waasland. Op de private kunstsite Verbeke Foundation in Kemzeke overnachtten we in een hedendaags kunstwerk. De Casanus van Joep van Lieshout is een maag- en darmstelsel, ingericht als sobere maar trendy hotelkamer. Voor 120 euro per nacht logeer en ontbijt je er met twee op het fantastische museumdomein van 12 hectare. Wie met minder comfort tevreden is, kan al voor 15 euro overnachten in een campingflat van Kevin van Braak. Verbeke Foundation is een prachtig openluchtmuseum, een plek waar kunst, natuur en ecologie samenkomen. Middenin de natuur vind je hedendaagse kunstwerken en installaties van vooral Belgische kunstenaars. BRIGITTE BLOMME