Jaarverslag KBO-Brabant 2016

Jaarverslag 2016 KBO-Brabant

Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Centrale organisatie KBO-Brabant en functioneren van de vereniging 3. Themajaar: Een eigen verenigingshuis loont!

4. Welzijn en Zorg 5. Wonen en Mobiliteit 6. Inkomen en Werk 7. FinanciĂŤn

05 07 16 18 26 28 31

Bijlagen 1. Samenstelling Algemeen Bestuur en vertegenwoordigingen KBO-Brabant 2. Samenstelling werkgroepen en adviescommissies KBO-Brabant 3. Medewerkers KBO-Brabant, taakverdeling beleidsmedewerkers 4. Regio’s met Kringindeling 5. Regio-overzicht met Kringen, Afdelingen en ledenaantallen 6. Balans per 31 december 2016 7. Staat van baten en lasten over 2016 8. Gedecoreerde KBO-leden 9. Jubilea van Afdelingen en Kringen

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

33 34 38 39 40 56 57 60 62

3

4

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

1. Inleiding

KBO-Brabant is een belangenvereniging van circa 130.000 senioren. Onze aandacht richt zich op de individuele en collectieve belangen van senioren op de terreinen welzijn & zorg, wonen & mobiliteit en inkomen & werk. Op al deze terreinen vinden ingrijpende veranderingen plaats als gevolg van decentralisaties, privatiseringen en bezuinigingen. De overheid trekt zich in toenemende mate terug uit het sociaal domein en senioren merken dat in hun besteedbaar inkomen en helaas –vaak letterlijk– ook aan den lijve.

Evenals vorige jaren is de zorg dan ook een zorgpunt van onze vereniging geweest. De marktwerking die tien jaar geleden is ingevoerd heeft niet gebracht wat beloofd was: een hogere kwaliteit van zorg tegen lagere kosten. De almaar oplopende zorgverzekeringspremie en eigen risico hebben met name voor chronisch zieken een forse kostenstijging opgeleverd, waardoor steeds meer mensen noodzakelijke zorg mijden.

Al jaren verzetten maatschappelijke organisaties, waaronder KBO-Brabant, zich tegen de marktwerking in de zorg. In 2016 is daarom steun uitgesproken voor de beweging naar een publiek nationaal zorgfonds.

Maar ook dicht bij huis baart de zorg ons zorgen, met name de zorg die gemeenten sinds 2015 dienen te verstrekken op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning. De grote uitvoeringsverschillen tussen gemeenten leiden tot rechtsongelijkheid voor mensen met een ondersteuningsbehoefte. Langer zelfstandig thuis wonen is een prachtige doelstelling, maar wanneer daar ondersteuning bij nodig is, moet die wel geleverd worden. Te vaak was dat niet het geval, reden waarom KBO-Brabant samen met zijn collega-seniorenverenigingen in Brabant gelukkig is met de eerder gemaakte beleidskeuze om Wmo-cliëntondersteuners op te leiden die senioren bijstaan in hun aanvraagprocedure, van begin tot –zo nodig– gerechtelijk eind.

Indien een gang naar de rechter nodig is om een onrechtvaardige afwijzing door de gemeente aan te vechten, dan wordt die gegaan. Voor dit doel

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

heeft KBO-Brabant de beschikking over een juridische helpdesk, bemand door vrijwillige procesondersteuners die voorheen als advocaat of rechter werkzaam waren. In 2016 zijn kosteloos maar liefst 150 procedures gevoerd voor leden én gewonnen. Alle uitspraken leiden tot jurisprudentie waarmee de onzorgvuldig ingevoerde wet uiteindelijk door schade en schande toch de uitvoering krijgt die de wetgever er eertijds mee bedoeld moet hebben. KBO-Brabant blijft hier scherp op toezien en handelen.

Het thema voor het jaar 2016 betrof de huisvesting van onze lokale verenigingen. Sommige lokale KBO’s beschikken over een eigen clubhuis dat ze met heel veel vrijwilligers tot ‘krachthonken’ in de wijk of het dorp hebben weten te ontwikkelen. Een centrale ontmoetingsplek van en voor senioren, met een ruim ontspanningsaanbod, cursus- en opleidingsactiviteiten, dagbestedingsactiviteiten en een vrije inloopmogelijkheid. Stichting Oikos heeft in opdracht van KBO-Brabant onderzoek uitgevoerd naar het maatschappelijk rendement van lokale KBO-verenigingen met ‘eigen’ accommodatie.

Het vormde het thema voor het jaarcongres en de opmaat naar het centraal thema voor 2017: huisvesting voor senioren zelf.

De pensioenwetgeving blijft de gemoederen van senioren en derhalve ook KBO-Brabant danig bezighouden. Het verzet dat in 2014 is gevoerd tegen de invoering van het nieuwe Financieel

5

toetsingskader pensioenfondsen per 1 januari 2015, was helaas weinig succesvol maar wel terecht. Zeker nu de kwantitatieve geldverruiming door de Europese Centrale Bank een sterk drukkend effect op de rente heeft, staan de dekkingsgraden van nagenoeg alle pensioenfondsen onder druk. Niet omdat onze pensioenfondsen geen goede rendementen zouden behalen, die bedragen al decennialang gemiddeld zo’n zeven procent. Op grond van voornoemd Financieel toetsingskader moeten pensioenfondsen zich echter arm rekenen met een rente die historisch laag staat. En dat leidt ertoe dat de pensioeninleg van werkenden en de pensioenuitkering van gepensioneerden niet geïndexeerd kan worden en soms zelfs gekort. Onderwijl groeien de pensioenreserves tot ongekende hoogte en heeft Nederland het relatief grootste pensioenvermogen ter wereld. Het valt niet uit te leggen aan de pensioendeelnemers dat Nederland tevens een van de weinige welvarende landen is waar de pensioenen niet geïndexeerd worden, terwijl dat in veel pensioenovereenkomsten wel is beloofd aan de deelnemers. Reden voor KBOBrabant om een kort geding te ondersteunen dat door een gepensioneerd verloskundige was aangespannen tegen haar pensioenfonds dat een korting ging doorvoeren. Helaas heeft de rechter in het ‘voordeel’ van het pensioenfonds beslist.

Over voortzetting van het juridisch verzet via een bodemprocedure neemt het Algemeen Bestuur van KBO-Brabant begin 2017 een besluit.

De onvrede over het jarenlang bevriezen van de pensioenen leidde tot de oprichting van diverse actiegroepen in het land. KBO-Brabant is hiermee in gesprek gegaan. Die verbinding heeft geleid tot een breed pensioendebat.

Om het ledental van KBO-Brabant – tenminste – op peil te houden is in september een informatiekrant uitgegeven, die huis-aan-huis breed is verspreid in postcodegebieden met een relatief groot aantal vijftigplussers. Ook zijn door het Algemeen Bestuur met succes gesprekken aangegaan met Afdelingen die een afwijkende interpretatie van de contributiespelregels hanteerden.

Zulks op advies van de accountant en conform besluitvorming in de Algemene Vergadering. Het ledental is min of meer op peil gebleven en dat mag een prestatie genoemd worden in een tijd waarin het lidmaatschap van een belangen-

6

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

vereniging alom onder druk staat. Tegelijkertijd is er het besef dat er nog een wereld valt te winnen in een vergrijzende samenleving.

Tenslotte is in VBOB-verband veelvuldig overleg gevoerd met de provincie Noord-Brabant, die in het kader van haar nieuwe beleid Sociale Veerkracht aanleiding zag de begrotingssubsidie aan de gezamenlijke seniorenverenigingen af te schaffen. Aan het eind van het verslagjaar was nog geen overeenstemming bereikt over een transitiesubsidie.

Met die transitie willen de bonden nadrukkelijker inspelen op de decentralisatie van wetgeving naar gemeenten. Dit gegeven zou ertoe moeten leiden dat gemeenten oog hebben voor de werkzaamheden die seniorenverenigingen verrichten om kaderleden op lokaal niveau goed te equiperen om de belangenbehartiging van en voor senioren aldaar adequaat op te (blijven) pakken.

In dit jaarverslag treft u, naast algemene informatie over de organisatie van KBO-Brabant en het functioneren van de vereniging (hoofdstuk 2), over het themajaar Een eigen verenigingshuis loont! (hoofdstuk 3) en een financiële verantwoording (hoofdstuk 7), drie hoofdstukken aan waarin verslag wordt gedaan van de werkzaamheden van KBO-Brabant op de drie beleidsterreinen Welzijn en Zorg (hoofdstuk 4), Wonen en Mobiliteit (hoofdstuk 5) en Inkomen en Werk (hoofdstuk 6).

In deze drie beleidsmatige hoofdstukken wordt een tweedeling aangehouden. Enerzijds komt de dienstverlening van KBO-Brabant aan leden aan de orde; anderzijds wordt de dienstverlening aan Afdelingen en Kringen belicht, ook al wordt deze indirecte dienstverlening van KBO-Brabant uiteindelijk ook verricht ten behoeve van de leden. Het tweeledige KBO-lidmaatschap – van de lokale Afdeling én van KBO-Brabant – vormt de basis en de voornaamste inkomstenbron van onze vereniging in al zijn geledingen.

9

2. Centrale organisatie KBO-Brabant en functioneren van de vereniging Op 1 januari 2016 telde KBO-Brabant 128.961 leden, lokaal in de eigen buurt, wijk of dorpskern verenigd in een van de 294 Afdelingen. In de meeste gemeenten vormen de Afdelingen een gemeentelijke Kring. In drie regio’s vormen de Afdelingen een regionale Kring. In 2016 telde KBOBrabant 60 Kringen. Bestuurders van Kringen vertegenwoordigen de leden in de Algemene Vergadering.

• ALGEMENE VERGADERING

De Algemene Vergadering is het hoogste orgaan van de vereniging KBO-Brabant. Minimaal tweemaal per jaar komt de Algemene Vergadering bijeen. In 2016 was dit op 30 juni en 1 december.

In de Algemene Vergadering in juni werden de inhoudelijke en financiële rapportages over 2015 vastgesteld. Tevens kwamen in deze vergadering een rapport over vrijwilligersverzekeringen en het beleidsplan 2016 – 2020 aan de orde. Het rapport over de vrijwilligersverzekeringen was samengesteld door de ad hoc commissie Verzekeringen. Deze commissie heeft op basis van het wettelijke kader dat voor KBO-Brabant en zijn Afdelingen geldt het nut en de noodzaak van de onderdelen in de verzekeringsportefeuille beoordeeld. Dit leidde tot een aantal nuttige aanbevelingen die dan verder worden opgevolgd.

Het meerjarenbeleidsplan was door de commissie Beleid voorbereid. Deze commissie heeft in korte tijd een goed werkbaar en duidelijk beleidsplan opgesteld waarmee KBO-Brabant verder aan de slag kan.

De Algemene Vergadering werd bijgepraat over de situatie van het Verenigde Bonden Overleg Brabant. De Algemene Vergadering heeft zijn zorg uitgesproken over het verdwijnen van de provinciale subsidie aan het VBOB. De bijeenkomst werd afgesloten met een inleiding door mevrouw Chantal Walg. Zij vertelde hoe in haar werk in de gezondheidszorg de kanteling is gemaakt van ‘ziekte en zorg’ naar ‘gezondheid en gedrag’.

Op 1 december werden in de Algemene Vergadering het werkplan en de begroting voor 2017 besproken en vastgesteld. Om de financiële gevolgen van de beëindiging van de provinciale subsidie aan het VBOB op te vangen had het

8

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

bestuur een contributieverhoging voorgesteld.

In een gezamenlijk advies van de commissies Beleid en Financiën zijn enkele concrete voorstellen gedaan om eerst alternatieven uit te werken. Het bestuur heeft aan de Algemene Vergadering toegezegd dit advies ter harte te nemen en hier in het voorjaar op terug te komen.

De bestuursleden Wim van Erp en Jan Lamers werden bij acclamatie voor een periode van drie jaar herbenoemd. Het bestuurslid Piet Houtepen trad af. Het bestuur bedankte hem voor zijn jarenlange inzet. Het bestuur droeg Monique van de Voorde voor als opvolgster van Piet Houtepen.

Zij werd bij acclamatie door de vergadering benoemd. De roep vanuit de achterban om de naam van onze vereniging te veranderen neemt toe. Om deze reden heeft het bestuur de Algemene Vergadering voorgesteld om advies in te winnen over een mogelijke naamswijziging.

De commissie Beleid zal over dit onderwerp een advies uitbrengen. De heer Driek van de Vondervoort, oud burgemeester van Boekel en van Bergeijk hield aan het einde van deze Algemene Vergadering een boeiend betoog over zijn opvatting dat gemeenten grenzen moeten overschrijden om oplossingen te bieden voor de groeiende behoefte aan seniorenhuisvesting.

• AFDELINGEN

De basis van de vereniging wordt gevormd door de 294 Afdelingen die in buurten, wijken en dorpen georganiseerd zijn. Dit grote aantal Afdelingen staat borg voor fysieke nabijheid tot de leden. Vanuit deze Afdelingen zetten vele duizenden vrijwilligers zich dagelijks in om ontmoeting tussen ouderen te organiseren, concrete diensten aan te bieden als ouderenadviseur, cliëntondersteuner, belastinginvuller of thuisadministrateur en door activiteiten te organiseren op het gebied van cultuur en recreatie.

7

KBO-Brabant vindt het belangrijk om zijn Afdelingen te ondersteunen bij de lokale belangenbehartiging en aan te sluiten bij de vragen die bij Afdelingen leven. Dit gebeurt door rechtstreekse contacten, door ondersteuning via het Platform Ondersteuning Lokale Belangenbehartiging en door de beleidsmedewerkers vanuit het bureau. Bestuursleden van KBO-Brabant zijn desgevraagd aanwezig in een vergadering van Afdeling of Kring, treden op als gastspreker, vertegenwoordigen KBO-Brabant bij bijzondere gelegenheden van Afdelingen en Kringen zoals jubileumvieringen en reiken in voorkomende gevallen KBO-onderscheidingen uit.

Regionaal Beraad deelnemers voor ten behoeve van commissies en werkgroepen van KBOBrabant. Het Regionaal Beraad kiest zijn eigen voorzitter. De regiocontactbestuurders nemen namens het Algemeen Bestuur deel aan het beraad in hun regio.

In 2016 is het Regionaal Beraad in de vier regio’s West-Brabant, Midden-Brabant, NoordoostBrabant en Zuidoost-Brabant tweemaal bijeen geweest. In de regio Noordoost-Brabant is bovendien een extra Regionaal Beraad gehouden, waarin de Kringen uitwisselden welke ontwikkelingen in het sociaal domein in hun gemeenten plaatsvonden.

• KRINGEN EN REGIONAAL BERAAD

Kringen krijgen een steeds belangrijker rol in de belangenbehartiging van senioren op lokaal niveau. De ontwikkeling dat gemeenten steeds meer taken krijgen in het sociaal domein als gevolg van grote decentralisaties door het rijk, vormde een belangrijk motief om het tussenniveau, dat tot 2015 vooral uit regionale Kringen bestond, meer te laten aansluiten bij de inrichting van het openbaar bestuur. De 27 regionale Kringen zijn in de loop van 2015 omgevormd tot 60 Kringen in 2016, waarvan de meeste de gemeentelijke schaal hebben. Een aantal Afdelingen in drie regio’s gaf de voorkeur aan bovengemeentelijke samenwerking in hun regionale Kring.

De Kringen vormen een platform voor Afdelingen om tot uitwisseling van ervaringen te komen. De Kringen pakken Afdeling overstijgende zaken op en ondersteunen Afdelingen desgevraagd bij specifieke vraagstukken. Verder hebben Kringen een belangrijke taak in de behartiging van de belangen van senioren in de gemeente.

De Kringbesturen vertegenwoordigen de leden in de Algemene Vergadering van KBO-Brabant.

Het Regionaal Beraad vormt een belangrijke schakel tussen de Kringen en het bestuur van KBO-Brabant. In de onderlinge uitwisseling tussen Kringen op regionaal niveau komen gemeente overstijgende thema’s aan de orde.

De Kringen bereiden in het Regionaal Beraad de Algemene Vergadering voor en trachten voorstellen op elkaar af te stemmen. Ook draagt het

8

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

• BESTUUR KBO-BRABANT

Het Algemeen Bestuur van KBO-Brabant bestaat uit negen personen. De leden van het Algemeen Bestuur worden door de Algemene Vergadering voor een periode van drie jaar gekozen. De voorzitter wordt in functie gekozen, de overige leden van het Algemeen Bestuur verdelen onderling de functies. Teams van twee bestuursleden treden ook op als contactpersonen voor de Afdelingen en Kringen in de vier regio’s in Brabant.

Daarnaast nemen zij als aandachtsbestuurder deel in werkgroepen en adviescommissies van KBO-Brabant (zie bijlagen 1 en 2).

Het Algemeen Bestuur kwam in het verslagjaar tien keer in vergadering bijeen. Vast terugkerende onderwerpen op de agenda van het Algemeen Bestuur zijn werkplan en begroting, jaarverslag en jaarrekening, regionale ontwikkelingen en ontwikkelingen van organisaties waarin KBO-Brabant participeert, zoals het VBOB en de Koepel van Nederlandse Verenigingen van Gepensioneerden (KNVG). Het Algemeen Bestuur heeft verder in het bijzonder aandacht besteed aan samenwerking met Cubigo, belangenbehartiging gericht op pensioenen, rapportage van de werkgroep Verzekeringen, congres KBO-Brabant, toekomst van de belastingservice, adviezen van de commissies Beleid en Financiën, contributiediscipline binnen de vereniging, Stichting Steunfonds, collectieve belangenbehartiging, verkiezingen Tweede Kamer en Nationaal ZorgFonds.

9

• ADVIESCOMMISSIES

Adviescommissie Beleid De leden van de adviescommissie Beleid zijn afkomstig uit de vier Brabantse regio’s. De commissie adviseert het bestuur, het Regionaal Beraad en de Algemene Vergadering over het beleid. In 2016 heeft de adviescommissie acht keer vergaderd. De volgende onderwerpen kwamen aan de orde: het meerjarenbeleid 2016 – 2020, toekomst van de belastingservice, contributie 2018, werkplan 2017, advies over de relatie tussen KBO-Brabant en politiek.

Adviescommissie Financiën De leden van de adviescommissie Financiën zijn evenals bij de commissie Beleid door het Regionaal Beraad voorgedragen. De adviescommissie adviseert het bestuur, het Regionaal Beraad en de Algemene Vergadering over begroting, financieel verslag en andere financiële zaken zoals een meerjarenbegroting. De commissie kwam in 2016 zeven keer bijeen en sprak over de volgende onderwerpen: advies over het opstellen van werkplan en begroting, advies over het financieel mandaat van het bestuur, vereenvoudiging van de begroting door het comprimeren van kostenplaatsen, advies over de verhoogde bankkosten, financieel verslag en accountantsrapportage, Stichting Steunfonds, meerjarenperspectief KBO-Brabant, werkplan en begroting 2017, contributie 2018.

De commissies Beleid en Financiën hebben een gezamenlijk advies uitgebracht over het voorstel tot contributieverhoging door het Algemeen Bestuur.

Adviescommissie Vrijwilligersverzekeringen De ad hoc adviescommissie Verzekeringen is in 2015 geïnstalleerd met het verzoek om advies uit te brengen over de vrijwilligersverzekeringen.

Dit advies is in maart 2016 uitgebracht.

Per 1 april is deze commissie ontbonden.

• WERKGROEPEN EN PROJECTGROEPEN

Nieuwe ondersteuningsstructuur collectieve belangenbehartiging Lokale belangenbehartiging is meer dan ooit op de bestuurlijke agenda van de KBO-Afdelingen en -Kringen terecht gekomen. De Kringen hebben ten aanzien van deze lokale belangenbehartiging

10 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

een duidelijke rol. Afdelingen kunnen via de Kring hun krachten bundelen en zo de lokale belangenbehartiging versterken.

Om de omvorming binnen de KBO van regionale naar gemeentelijke Kringen te ondersteunen zijn regionale werkgroepen ingesteld. Ervaren vrijwilligers hebben samen met de regionale beleidsmedewerkers tot en met 2015 antwoord gegeven op vragen van Kringen en Afdelingen. Inmiddels is de nieuwe Kringstructuur vorm gegeven en zijn in de meeste gemeenten gemeentelijke Kringen gevormd. Er is in de gemeenten voldoende kader met organisatorische vaardigheden, waardoor de behoefte aan deze vorm van ondersteuning vrijwel niet meer aanwezig is. Regiocontactbestuurders en regiovoorzitters uit de vier regio’s in Brabant hebben zich in 2016 gebogen over de vraag of, en zo ja welke, ondersteuning van Kringen gewenst is. Geconcludeerd wordt dat de ondersteuningsvraag meer gericht is op inhoudelijke deskundigheid dan op organisatorische vaardigheid. Daarom wordt toegewerkt naar expertteams met de gewenste inhoudelijke deskundigheid. Het streven is om in de loop van 2017 de eerste expertteams gereed te hebben.

Overleg grote steden Het ‘Overleg grote steden’ is gericht op de specifieke situaties die in de grote steden in NoordBrabant gelden. Het overleg is in 2016 tweemaal bijeen geweest. Deelname was er vanuit de Kringbesturen van Breda, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch en Tilburg. De bijeenkomsten waren vooral gericht op uitwisseling van ervaringen met een onderscheidende aanpak.

Informatie- & communicatietechnologie (ICT) Met de ICT-adviseurs van de Kringen wordt tweemaal per jaar een overleg gehouden over ontwikkelingen op ICT-gebied en de taken van de ICT-adviseur. Diverse Afdelingen hebben een eigen website opgezet in 2016; er zijn nu ongeveer 120 websites online. Vanuit de webmasters van de diverse Afdelingen wordt de roep om modernisering van de website duidelijker hoorbaar. KBO-Brabant zal in het jaar 2017 onderzoeken wat daartoe de mogelijkheden zijn.

LeaWeb is in het najaar van 2016 weer geactualiseerd en naar de wensen van de gebruikers aangepast. In LeaWeb is managementinformatie beschikbaar voor KBO-Brabant, maar ook voor

9

de Afdelingen is deze informatie beschikbaar gemaakt. In 2016 is een nieuwe versie van Lea-Senior Financieel ontwikkeld en aan de gebruikers ter beschikking gesteld. KBO-Brabant en de ongeveer 15 helpdeskvrijwilligers verlenen regelmatig ondersteuning bij vragen en problemen die de gebruikers van de website, LeaWeb en Lea-Senior Financieel tegenkomen.

Werkgroep Identiteit & Zingeving Als van oorsprong katholieke vereniging vormen identiteit en zingeving belangrijke thema’s binnen KBO-Brabant. Naarmate mensen ouder worden geldt bovendien dat levensvragen en religie een grotere rol gaan spelen. Daarom wil KBO-Brabant op een eigentijdse manier ruimte geven aan deze thema’s. De werkgroep heeft zich in het verslagjaar gebogen over de invulling van de katholieke identiteit in het doen en laten van KBO-Brabant.

Uitgangspunt daarbij is dat de katholieke identiteit een pluriform karakter heeft. De ene katholiek is de andere niet en iedere gelovige geeft op zijn of haar eigen manier invulling aan geloofsbeleving. Vanuit dat uitgangspunt vraagt de werkgroep aandacht voor onderwerpen als: levensvragen, eenzaamheid, afscheid nemen en ook weer verder gaan, reflectie op het eigen leven, voltooid leven, de dood en ons religieus erfgoed.

Kortom, we willen op een eigentijdse manier invulling geven aan onze katholieke herkomst, met daarbij alle ruimte en respect voor verschillende opvattingen. Het streven om een platform te bieden aan verschillende belevingen van katholieke geloofsovertuiging heeft in 2016 zijn beslag gekregen door een gevarieerd activiteitenaanbod.

U vindt dit terug in hoofdstuk vier.

• SAMENWERKING MET EXTERNE ORGANISATIES

KBO-Brabant werkt met vele organisaties samen op tal van terreinen, in een aantal gevallen gaat het om structurele samenwerking.

VBOB De voorzitter van KBO-Brabant, Frans Slangen, is tevens voorzitter van het VBOB. Het VBOB is namens de in Noord-Brabant gevestigde seniorenverenigingen de overlegpartner voor de provincie Noord-Brabant. Tevens voert het VBOB projecten uit met een provinciale

10 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

of bovenregionale uitstraling, in opdracht van en/of ondersteund door de provincie.

In april 2016 werd het VBOB-bestuur door de gedeputeerde geïnformeerd dat Gedeputeerde Staten besloten had om de begrotingssubsidie die het VBOB ontving per 1 januari 2017 te beëindigen. Het VBOB zou alleen nog projecten kunnen indienen in het kader van het programma Sociale Veerkracht. In 2016 heeft het VBOBbestuur zich met veel energie gericht op het verwerven van middelen om een transitie naar nieuwe financiering mogelijk te maken van de projecten die gericht zijn op lokale ondersteuning van kwetsbare senioren.

KNVG Het VBOB is sinds 1 januari 2014 geassocieerd lid van de landelijke KNVG. In deze hoedanigheid heeft het VBOB in de persoon van zijn voorzitter Frans Slangen actief bijgedragen aan de landelijke belangenbehartiging voor senioren, in het bijzonder rond pensioenen en zorg(kosten).

Oud in Afrika De stichting Oud in Afrika zet zich sinds 2001 in voor het verbeteren van het welzijn van ouderen in Kenia en Ethiopië door middel van thuiszorg, picopensioentjes en oogzorg. Er wordt samengewerkt met lokale partners (veelal nonnen van katholieke congregaties), die stevig geworteld zijn in de lokale samenleving. KBO-Brabant is vertegenwoordigd in het bestuur van Oud in Afrika en richt zich in de praktijk in het bijzonder op het gezamenlijk project Oog om Oog, waarmee staaroperaties worden bekostigd. Voor een bedrag van 35 euro kan een slechtziende of blinde oudere worden afgeholpen van staar en zo weer zelfredzaam worden. In 2016 is door de Afdelingen van KBO-Brabant ongeveer 530 euro ingezameld voor dit goede doel.

• DIENSTVERLENING VAN HET BUREAU RECHTSTREEKS AAN LEDEN

Algemene vraagbaak en juridische vraagbaak Op het bureau van KBO-Brabant komen dagelijks vele telefoontjes en e-mails binnen met vragen van leden. Zo zijn ook in 2016 weer veel vragen gesteld over de zorg(verzekering), bezuinigingsmaatregelen, pensioenen en tal van andere onderwerpen.

11

KBO-Brabant streeft ernaar om iedere vraag uiterlijk binnen enkele dagen te beantwoorden.

Algemene vragen worden zoveel mogelijk door het secretariaat beantwoord. Specifieke vragen over de beleidsthema’s welzijn, zorg, wonen, mobiliteit en inkomen worden opgepakt door de beleidsmedewerkers.

Ledenmagazine Ons Ledenmagazine Ons verscheen in 2016 elf keer, in een oplage van circa 110.000 exemplaren.

Het magazine is primair bedoeld voor leden en relaties van KBO-Brabant en omvat rubrieken op het gebied van inkomen, mobiliteit, wonen en zorg. Ook welzijnsrubrieken zoals reizen, cultuur, gezondheid en ontspanning komen aan bod. Waar mogelijk zijn de KBO-Afdelingen betrokken bij de inhoudelijke totstandkoming van de rubrieken. Daarnaast bevat Ons interviews met politici en opiniemakers. Ons bevat ook een rubriek met ledenvoordeel. In deze rubriek worden in samenwerking met andere partijen speciaal voor leden van KBO-Brabant kortingsacties opgezet. De openingscolumn van Frans Slangen wordt maandelijks verstuurd aan de Kringen, met het verzoek deze door te sturen naar lokale media. In januari werd een speciaal jubileumnummer uitgegeven omdat Ons vijf jaar bestond.

Senioren Expo Met ongeveer 20.000 bezoekers was de Senioren Expo in conferentiecentrum NH Koningshof te Veldhoven in 2016 wederom een succes.

KBO-Brabant was voor de veertiende maal medeorganisator van deze beurs en aanwezig met een KBO-Ontmoetingsplein, waar bezoekers terecht konden voor het uitwisselen van informatie, het stellen van vragen over uiteenlopende onderwerpen en uiteraard ontmoeting. De stand werd bemand door vrijwilligers, bestuursleden en medewerkers van het bureau. Ook waren medewerkers van Ons Ledenvoordeel, de webshop die vele voordelen biedt via het KBO-Brabant lidmaatschap, de hele week aanwezig om vragen te beantwoorden.

Sociale media In 2016 was KBO-Brabant actief op Facebook en Twitter. Steeds meer senioren maken gebruik

12 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

van deze moderne media. Via korte berichtjes maakt KBO-Brabant leden, bestuursleden, externe relaties en andere volgers attent op actualiteiten in de samenleving die ouderen aangaan. Daarnaast brengt KBO-Brabant nieuws naar buiten over de vereniging, onder andere over en tijdens evenementen en bijeenkomsten die door KBOBrabant (mede) worden georganiseerd.

Ledenpassen Ook in 2016 zijn ledenpassen gemaakt voor nieuwe leden, alsmede vervangende ledenpassen in het geval van verhuizing, verlies of diefstal.

De ledenpassen zijn geldig tot en met 2017.

Ledenvoordelen via ledenmagazine Ons en via webshop Ons Ledenvoordeel Iedere maand worden er kortingsvoordelen voor leden onder de aandacht gebracht in ledenmagazine Ons. In 2016 varieerde dit van voordeel op producten, reizen en cursussen tot voordeel op daguitjes, concerten, beurzen en musea.

Ook kon KBO-Brabant zijn leden weer veel voordelen bieden door collectieve inkoop van energie, zonnepanelen, telefonie, tablets, elektrische fietsen, etc. De voordeelwebsite Ons Ledenvoordeel wordt daarvoor ingezet. Het hele jaar werden speciale ledenvoordeeldagen aangeboden aan de lokale Afdelingen. Ook andere partners van KBO-Brabant waren tijdens deze dagen vertegenwoordigd. Veertien Afdelingen maakten gebruik van dit aanbod.

• ONDERSTEUNING AAN AFDELINGEN EN KRINGEN VANUIT HET BUREAU

Algemeen Om de vereniging te ondersteunen beschikt KBO-Brabant over een bureau met beroepskrachten. De gemiddelde formatie in 2016 bedroeg 12,5 fte’s. Een deel hiervan was werkzaam voor de vereniging KBO-Brabant zelf en een deel voor zogenaamde VBOB-projecten waarvan KBO-Brabant kartrekker is. Dit zijn projecten die namens de in het VBOB samenwerkende seniorenorganisaties voor alle senioren in Brabant worden uitgevoerd met financiële ondersteuning van de provincie Noord-Brabant.

Dat betekent dat 1,75 van eerder genoemde 12,5 fte’s door de provincie werden bekostigd.

11

Het bureau ondersteunt het Algemeen Bestuur, werkgroepen, projectgroepen en commissies bij het voorbereiden en ontwikkelen van beleid, bij beleidsuitvoering en met secretariële taken.

Het betreft onder meer de organisatie van de Algemene Vergadering, het Regionaal Beraad, (thema)dagen voor Kringen en Afdelingen, Jaarcongres, bijeenkomsten van werkgroepen en commissies en financieel overleg.

en nieuws van KBO-Brabant. Er is een openbaar en een besloten deel, dit laatste voor kaderleden.

Belangrijk voor de KBO-Afdelingen is ook de serviceverlening en vraagbaakfunctie, waarvoor het bureau vijf dagen per week tijdens kantooruren bereikbaar is. Tenslotte zorgt het bureau voor een actueel relatiebestand, bundeling van de ledenbestanden van de Afdelingen, ledenpassen, uitvoering van het onderscheidingenbeleid, begeleiding bij aanvragen van Afdelingen voor Premieplan en SupportActie en voor de diverse communicatiemiddelen, zoals ledenmagazine Ons, KBO Actueel, Facebook en Twitter, jaarverslag en folder- en promotiemateriaal.

Ook wordt hier de administratie gevoerd van alle aanmeldingen voor de vele bijeenkomsten die voor leden en kaderleden worden georganiseerd.

Introductie nieuwe kaderleden Onder de noemer ‘Introductie kennis maken met de KBO’ is een presentatie beschikbaar voor nieuwe bestuurders in Afdelingen en Kringen.

Een communicatiemedewerker van KBOBrabant verzorgt deze introductie en er is ook een lid van het Algemeen Bestuur aanwezig om vragen te beantwoorden. Het is mogelijk voor Afdelingen en Kringen om een introductieprogramma aan te vragen op locatie. Uitleg wordt gegeven over de organisatie en activiteiten van KBO-Brabant, over de besteding van de lidmaatschapsgelden en over de mogelijkheden van het Premieplan voor Afdelingen.

Lokale ondersteuning van Afdelingen en Kringen door beleidsmedewerkers Op het moment dat ondersteuning gewenst is bij de lokale belangenbehartiging, kon een Afdeling of Kring terecht bij een beleidsmedewerker van het bureau. In 2016 is hiervan diverse malen gebruik gemaakt.

KBO Actueel Nieuwsbrief KBO Actueel wordt digitaal verstuurd aan alle bestuursleden van KBO-Brabant, kaderleden, externe relaties en eenieder die zich heeft geabonneerd. Iedere twee weken krijgen de ontvangers een korte update van het nieuws op de website op de verschillende beleidsterreinen, nieuws van KBO-Brabant en de projecten die KBO-Brabant uitvoert.

Website KBO-Brabant De website blijft voortdurend in ontwikkeling.

Afdelingen kunnen met hun website aanhaken bij de centrale website van KBO-Brabant, waardoor de eenduidigheid binnen KBO-Brabant wordt bevorderd. De website is ingedeeld naar beleidsterreinen (herkenbaar aan icoontjes)

12 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

Promotie en ledenwerving Veel Afdelingen organiseren ledenwerfacties.

KBO-Brabant ondersteunt in deze gevallen met promotiematerialen en advies van beleidsmedewerkers, via onder andere een op maat gesneden presentatie op locatie.

Bovendien is in 2016 de mogelijkheid gestart om kennis te maken met voorzitter en directeur van KBO-Brabant, in aansluiting op de vergaderingen van het Algemeen Bestuur. Nieuwe bestuursleden van Afdeling of Kring kunnen zich inschrijven om hieraan deel te nemen. Het is de bedoeling om met elkaar een persoonlijk gesprek aan te gaan; daarom is het maximum aantal te ontvangen personen beperkt tot tien.

In 2016 vonden deze bijeenkomsten vijf keer plaats in de maanden september, oktober, november en december.

Premieplan In 2005 zijn de Stichting RCOAK en het Fonds Sluyterman van Loo gestart met het zogenoemde Premieplan. KBO-Brabant participeert hierin.

De uitvoering van het Premieplan is vanaf het jaar 2013 uitbesteed aan de vereniging Nederlandse Organisatie Vrijwilligerswerk (NOV). Met het Premieplan wordt geld dat voor een bepaalde activiteit door lokale KBO-Afdelingen is ingezameld, verdubbeld. De opbrengst moet bestemd zijn voor een vooraf goedgekeurd tastbaar initiatief of project, gericht op het verbeteren van het welzijn van ouderen. KBO-Afdelingen zamelen

13

geld in via bijvoorbeeld sponsorlopen, rommelmarkten, loterijen, kien-/bingobijeenkomsten, georganiseerde etentjes of door oud papier in te zamelen of andere werkzaamheden te verrichten. Van alles is mogelijk! Het ingezamelde geld werd door Premieplan in 2016 verdubbeld tot een maximum van 2.000 euro per project. In 2016 zijn 117 uitgevoerde projecten van Afdelingen uitbetaald. Deze aanvragen waren goed voor bijna 110.000 euro.

SupportActie Met ingang van 2011 neemt KBO-Brabant deel aan de SupportActie, een goede doelen loterij.

Leden en niet-leden kunnen met het kopen van een of meer loten een lokale KBO-Afdeling structureel steunen.

Onderscheidingen, jubilea Vanuit het bureau worden de onderscheidingen verzorgd die door de Afdelingen en Kringen worden aangevraagd of door het Algemeen Bestuur worden geĂŻnitieerd. De zilveren speld met goud is in 2016 22 keer en de zilveren speld is 99 keer uitgereikt. Ook zijn er 472 oorkondes verwerkt die door de Afdelingen worden uitgereikt voor een 25-jarig lidmaatschap. Voor een overzicht verwijzen wij naar bijlage 8. In bijlage 9 treft u een overzicht aan van jubilerende Afdelingen en Kringen in 2016.

Vrijwilligers- en aansprakelijkheidsverzekeringen KBO-Brabant heeft verschillende verzekeringen afgesloten voor zijn Afdelingen en Kringen. Hieraan nemen alle Afdelingen en Kringen automatisch deel.

Het zijn een Wettelijke aansprakelijkheidsverzekering, waarin men verzekerd is voor de gevolgen van schade aan derden, maar waarin ook de particuliere aansprakelijkheid van de vrijwilliger is geregeld voor de uitoefening van vrijwilligerstaken.

Verder is er de Ongevallen inzittendenverzekering. Onder deze verzekering zijn wel de inzittenden begrepen, maar niet de bestuurder, aangezien deze een beroep kan doen op de collectieve schadeverzekering voor vrijwilligers (zie hierboven).

Er is de Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering die twee zaken regelt. Allereerst verleent

14 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

deze verzekering juridische bijstand aan aansprakelijk gestelde besturen van Afdelingen en Kringen. Daarnaast zal, wanneer het aangesproken bestuur(slid) door de rechter inderdaad aansprakelijk wordt bevonden, de schade worden uitgekeerd en behoeft het privĂŠvermogen van de bestuurder(s) niet te worden aangesproken om kosten van advocaat, proces en schadeclaim te dekken.

Tot slot is er de Rechtsbijstandverzekering. Het zal niet vaak voorkomen dat een Afdeling of Kring aansprakelijk gesteld wordt of dat er een situatie ontstaat waarin een Afdeling of Kring iemand anders aansprakelijk moet stellen (denk bijvoorbeeld aan een aannemer of leverancier die zijn afspraak niet nakomt), maar mocht dat wel het geval zijn, dan zorgt de verzekeraar voor deskundige hulp.

Buma/Stemra en Sena KBO-Afdelingen die muziek gebruiken tijdens hun verenigingsactiviteiten, hebben (vooraf) een wettelijk vereiste Buma/Stemra- en/of Sena-licentie nodig. Normaliter zijn per activiteit en per accommodatie waarvan gebruik gemaakt wordt, licenties vereist. Voor zowel Buma/Stemra als Sena geldt dat een groepsbeschikking mogelijk is als er tenminste 50 onderliggende partijen (KBOAfdelingen) aan deelnemen. In 2016 waren er circa 60 Afdelingen die deelnamen aan het collectief.

Onder de groepsbeschikkingen van KBO-Brabant vallen alle reguliere activiteiten die vanuit de Afdeling worden georganiseerd. De uitzondering betreft grote evenementen (zoals bijvoorbeeld een jubileumviering met optredens boven 1.000 euro uitkoopsom/gage/recette). Hiervoor dient een aanvullende licentie te worden aangevraagd en betaald door de organiserende Afdeling aan Buma/Stemra en/of Sena.

13

• ORGANOGRAM Algemene Vergadering

• Kringvertegenwoordigers

Algemeen Bestuur

• Voorzitter Bureau KBO-Brabant*

• Secretaris

Commisies en Werkgroep

• Directie (1 fte)

• Penningmeester

•W erkgroep Identiteit

• Beleid/projecten (4,2 fte)

• Zes overige leden

• Financiën (0,9 fte)

& Zingeving • Platform ondersteuning lokale

• Communicatie (1,7 fte)

belangenbehartiging

• ICT (0,8 fte)

• Adviescommissie Beleid

• Secretariaat (3,3 fte)

• Adviescommissie Financiën

• Huishoudelijke dienst (0,6 fte)

• Adviescommissie Vrijwilligersverzekeringen

Regionaal Beraad

Regionaal Beraad

Regionaal Beraad

Regionaal Beraad

West-Brabant

Midden-Brabant

Noordoost-Brabant

Zuidoost-Brabant

16 Kringen waarin

8 Kringen waarin

15 Kringen waarin

21 Kringen waarin

69 Afdelingen

47 Afdelingen

92 Afdelingen

86 Afdelingen

* Gemiddelde formatie 2016, inclusief 1,75 fte’s die door de provincie Noord-Brabant zijn gesubsidieerd.

14 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

15

16 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

15

3. Themajaar: Een eigen verenigingshuis loont!

“De klassieke verzorgingsstaat verandert langzaam maar zeker in een participatiesamenleving.

Van iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar eigen leven en omgeving”. Deze introductie van de participatiesamenleving nam koning Willem-Alexander op in zijn eerste troonrede. Senioren hoeft hij dat niet te vertellen. Zij zijn dé vertegenwoordigers van onderlinge saamhorigheid en zorg voor elkaar. En dat is goed te voelen bij de Afdelingen van KBO-Brabant, het hart van onze organisatie. Daar ontmoeten onze leden elkaar voor ontspanning, sport en culturele activiteiten. Van groot belang daarbij is een accommodatie: Afdelingen met een eigen ‘thuis’ kunnen nog meer het verschil maken. Zo’n verenigingshuis staat garant voor een veelzijdig activiteitenaanbod, meer leden, meer vrijwilligers en meer trots. Om het belang daarvan te onderstrepen en om nieuwe accommodaties te bevorderen is 2016 uitgeroepen tot het jaar van de accommodaties.

FILMPJES VAN ‘EEN EIGEN HONK’ ALS INSPIRATIE

Voor het middagprogramma van het congres werden korte filmimpressies gemaakt, waarin te zien is hoe vijf KBO-Afdelingen (Boxtel, Oirschot, Prinsenbeek, Reusel, Rosmalen) op verschillende manieren hun eigen onderkomen hebben geregeld.

De filmpjes zijn bedoeld als inspiratie voor andere Afdelingen en laten zien wat er mogelijk is. Afdelingen kunnen hier mogelijk contactpersonen vinden om onderling te overleggen. De films staan op het YouTubekanaal op de website van KBOBrabant.

KBO-BRABANT ONDERZOEKT MAATSCHAPPELIJK RENDEMENT MET OIKOS

KBO-Afdelingen bevorderen met hun vele activiteiten de sociale samenhang en leefbaarheid, dragen bij aan maatschappelijke participatie door (kwetsbare) ouderen en verstrekken informatie en advies. In de praktijk zien we dat verenigingen die beschikken over een eigen huis, nóg meer het verschil kunnen maken.

Het met elkaar realiseren en exploiteren van een eigen verenigingshuis leidt tot een collectief mentaal eigenaarschap en dat is van onschatbare waarde voor een samenleving waarin de overheid zich vergaand terugtrekt en ouderen langer zelfstandig (moeten) blijven wonen.

KBO-Brabant heeft door Oikos, onderzoeksbureau uit Utrecht, laten onderzoeken hoe groot dan die waarde is. Met andere woorden

16 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

‘wat is het maatschappelijk rendement van KBO-Afdelingen in Noord-Brabant? Hoeveel uur besteden alle vrijwilligers aan het werk van hun verschillende KBO-Afdelingen?’

Belangrijke conclusie: Afdelingen behalen in 2015 een maatschappelijk rendement tot wel 1.755 euro per lid. En daarin speelt het ‘eigen honk’ een belangrijke rol. Een eigen ontmoetingsplek voor senioren geeft betrokkenheid en creëert sociaal ondernemerschap. En de voordelen daarvan laten zich in geld uitdrukken.

Onderzocht zijn 13 lokale verenigingen: van groot tot klein, met kleine en met forse accommodaties. Het totaal geeft daarmee een beeld van de Afdelingen van KBO-Brabant.

Voor de 13 Afdelingen gezamenlijk is de Wmo-besparing al 2,2 miljoen euro per jaar.

In hoofdstuk vier treft u meer informatie aan.

CONGRES EEN EIGEN VERENIGINGSHUIS LOONT!

Tijdens het jaarlijkse congres op 26 mei stond uiteraard ook het thema centraal. Voorzitter Frans Slangen verwoordde het als volgt: “Als organisatie kiezen we bewust niet voor centralisatie van onze vereniging. Een vitale, lokale KBO-Afdeling is de basis van waaruit de sociale cohesie wordt bevorderd, eenzaamheidsproblematiek wordt aangepakt en activiteiten worden georganiseerd. Een eigen onderkomen is daarvoor een belangrijke randvoorwaarde. Het is méér dan een plek waar activiteiten plaatsvinden; het is de plaats waar je je thuis voelt en waar je kan sparren met leeftijdgenoten”.

Een andere spreker, gedeputeerde Leefbaarheid en Cultuur Henri Swinkels, zette daar wel iets tegenover. Volgens hem staat de eigen accom-

modatie voor ouderen haaks op het provinciale beleid. De overheid heeft veel geïnvesteerd in Multi Functionele Accommodaties (MFA’s) vanuit het standpunt dat de ontmoeting tussen verschillende doelgroepen belangrijker is dan het eigenaarschap van stenen. En daar ligt voor KBO-Brabant nu juist een probleem: ‘accommodaties die voor iedereen geschikt zijn, spreken uiteindelijk niemand aan’. En daar waren de aanwezigen het van harte mee eens.

Jaap van der Sar van Oikos presenteerde verder de resultaten van het onderzoek dat KBOBrabant liet uitvoeren naar het maatschappelijk rendement van KBO-Afdelingen met een eigen onderkomen. Kitty Hesen van KilimanjaroWonen deelde haar praktijkervaringen met onder andere KBO-Afdelingen die bezig zijn met de realisatie van ontmoetingsplekken.

ONDERZOEK KILIMANJAROWONEN ONDER ACCOMMODATIES

Kitty Hesen, initiatiefneemster van KilimanjaroWonen en De Zorg Samen Buurt, deed een kort oriënterend onderzoek onder KBO-Afdelingen met een eigen ‘thuishonk’ of ambities daarvoor.

In de rapportage ‘Samen onder de pannen’ beschrijft zij op basis van een aantal bezoeken aan Afdelingen op welke manier KBO-Brabant ondersteuning kan bieden bij de zoektocht naar een eigen onderkomen. Eén van haar conclusies: het eigen thuishonk moet geen doel op zich worden. Het kan een middel zijn om de Afdelingsdoelstellingen te bereiken.

AANDACHT IN LEDENMAGAZINE ONS

Ons, het verenigingsblad van KBO-Brabant, heeft in 2016 in elk nummer aandacht besteed aan accommodaties van KBO-Afdelingen.

In de rubriek ‘Ons Kloppend Hart’ lieten KBO Lith, KBO Etten, KBO Bavel, KBO Gilze, KBO Stokhasselt-Tilburg, KBO Boxtel, KBO Nieuw Vossemeer, KBO Prinsenbeek, KBO De Herfstzon Berghem, Seniorenvereniging De Slagen en KBO Heikant/Quirijnstok zien waarom juist hun accommodatie zo bijzonder is. Opvallend is de trots op de locaties en de grote diversiteit in activiteiten die worden ondernomen.

19 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

In Ons 6/7 kregen accommodaties nog bijzondere aandacht. In dat nummer vertelden zes (bestuurs)leden over het belang van de eigen accommodatie van hun Afdeling. Als rode draad door de gesprekken loopt de conclusie dat een eigen honk veel op kan leveren: meer vrijwilligers, meer leden, meer saamhorigheid, er wordt meer samen ondernomen, herkenbaarheid, nieuwe activiteiten zijn eenvoudiger op te starten en een eigen ruimte is vaak vele malen goedkoper.

17

4. Welzijn en Zorg

L EDEN EN SEN IO R EN

• DIENSTVERLENING AAN LEDEN EN SENIOREN IN HET ALGEMEEN

Individuele belangenbehartiging Om goed in te kunnen spelen op nieuwe, voor senioren relevante wetten zoals de Wet langdurige zorg (Wlz) en de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo) is het aanbod van vrijwillige ouderenadviseurs (VOA’s), belastinginvulhulpen en thuisadministrateurs in 2015 uitgebreid met cliëntondersteuners. Deze hoog opgeleide vrijwilligers staan senioren terzijde wanneer zij te maken krijgen met de Wmo 2015.

KBO-Brabant droeg in 2016, samen met de VBOB-partners NOMB, PCOB en PVGE, zorg voor de opleiding en ondersteuning van alle vrijwilligers die deze taken vervullen.

Alle kwetsbare ouderen in Brabant kunnen van de diensten van VOA’s en andere vrijwilligers gebruik maken, ongeacht of zij lid zijn van een seniorenvereniging. De vrijwilligers ondersteunen, informeren en adviseren vele senioren bij het vinden van hun weg naar voorzieningen, belastingteruggave en bij het op orde houden van hun administratie. De ondersteuning van deze vrijwilligers werd in 2016 georganiseerd door een projectgroep, met deskundige vertegenwoordigers van de Brabantse seniorenverenigingen; KBO-Brabant was kartrekker van de projecten en leverde de projectleiders.

Bij de uitvoering van de Wmo doen zich veel juridische vragen voor. In 2016 is op belangrijke onderdelen, zoals de verplichting van gemeenten op het gebied van huishoudelijke hulp, meer

18 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

duidelijkheid gekomen. Maar we zijn er nog niet.

Verdere jurisprudentie blijft gewenst. Bij de ondersteuning van Wmo-aanvragen is juridische hulp dan ook zeer belangrijk. Sinds 1 mei 2015 kent KBO-Brabant daarom voor de juridische ondersteuning van al zijn leden een ‘procesondersteuner’. Bert van ‘t Laar, oud bestuursrechter, biedt als vrijwilliger zijn kennis en bijstand aan de projectleiding en cliëntondersteuners aan. Indien nodig vertegenwoordigt hij senioren gratis bij het voeren van hun juridische procedures.

Collectieve belangenbehartiging In 2016 zijn in het kader van welzijn en zorg door KBO-Brabant persberichten naar landelijke, provinciale en lokale pers, naar (Brabantse) Eerste en Tweede Kamerleden, naar fractievoorzitters en (waar relevant) naar colleges van B&W of leden van Provinciale Staten in Noord-Brabant verstuurd. Een aantal van de artikelen en persberichten is geplaatst in Brabants Dagblad, Eindhovens Dagblad en BN/De Stem of op de websites van deze kranten. Het ging om de volgende persberichten: • Belang van het keukentafelgesprek neemt toe in 2016 (4 januari) • Pleidooi KBO-Brabant succesvol: persoonsgebonden budget Zorgverzekeringswet nu ook voor ouderen (2 februari) • KBO-Brabant waarschuwt: alertheid op Wmo blijft geboden, opiniërende bijdrage directeur Wilma Schrover (15 juni)

25

• Campagnes Tweede Kamerverkiezingen 2017 gestart (12 juli) • Jheronimus Bosch - Visioenen dicht bij huis (23 september) • Belangrijke toezegging van gedeputeerde Swinkels aan ouderenbestuurders (18 november) • Niemand alleen aan tafel met Kerst (28 november) Nieuws van en over KBO-Brabant verscheen in/op: • BN/DeStem over winnen Wmo-rechtszaak (24 februari) • Omroep Brabant over winnen Wmorechtszaak (24 februari) • BNR Nieuwsradio over winnen Wmorechtszaak (24 februari) • Brabants Dagblad over KBO-bijeenkomst Waalwijk inzake huishoudelijke hulp (25 februari ) • Omroep Brabant over KBO-bijeenkomst Waalwijk inzake huishoudelijke hulp (25 februari ) • website Eindhovens Dagblad, opiniestuk van directeur Wilma Schrover: Gemeenten hebben Wmo van zich af georganiseerd (16 juni) Ook zijn diverse brieven verstuurd aan gemeenten, ministeries en andere instanties om dringende zaken onder de aandacht te brengen: • Nationale Ombudsman: stapeling eigen bijdrage problematiek Wmo 2015 (7 januari) • Brabantse gemeenten: aandacht voor de verplichting van gemeenten om cliëntondersteuning aan te bieden (19 januari) • Brabantse gemeenten: zijn gemeenten van plan hun regels voor huishoudelijke hulp aan te passen naar aanleiding van uitspaken Centrale Raad van Beroep van 18 mei 2016?

(1 juli) Ledenmagazine Ons besteedde in 2016 ook veel aandacht aan zorg en welzijn: • Interview met bijzonder hoogleraar Margot Trappenburg: ‘We moeten de verzorgingsstaat niet te snel afserveren’ (januari) • Interview met schrijver Hugo Borst: ‘Ik ben dankbaar dat ik dit mag doen’ (februari)

26 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

• Interview met Corrie van Brenk van vakbond FNV: ‘Red de Zorg is een ongekend succes’ (maart) • Interview met CDA-Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt: ‘De overheid is er voor de burger en niet andersom’ (april) • Interview met sociaal geriater Anneke van der Plaats: ‘Door stilte slaan hersenen dementerende op hol’ (augustus) • Interview met SP-Eerste Kamerlid Hans-Martin Don: ‘Stop de marktwerking in de zorg!’ (september) • Interview met hoogleraar ouderengeneeskunde Joris Slaets: ‘Open staan voor verrassingen maakt gelukkig’ (december) Ledenvoordeel Welzijn en Zorg KBO-Brabant bood zijn leden in 2016 wederom de mogelijkheid om deel te nemen aan één van de collectieve zorgverzekeringen: • De VGZ-polis via IAK Verzekeringen • De Zilveren Kruis Achmea-polis Deze polissen bieden een pakket aan voordelen, waaronder collectiviteitskortingen op basisen aanvullende verzekeringen, tegemoetkoming van 20 euro in het KBO-lidmaatschap voor overstappers, een pluspakket en een vergoeding van de verplichte rijbewijskeuring.

Datingsite Groet & Ontmoet Groet & Ontmoet is een moderne versie van de contactadvertentiepagina uit ledenmagazine Ons. Hier kan men een oproep plaatsen of reageren op een oproep als men op zoek is naar een hulp-, levens-, reis- of stapmaatje. Van de toepassing Groet & Ontmoet is ook in 2016 weer gebruik gemaakt door leden. Er staan gemiddeld zo’n 40 oproepen op de website, waarvan levensmaatje het grootste deel uitmaakt.

Activiteiten georganiseerd voor leden door werkgroep Identiteit & Zingeving In maart was er een zeer geslaagde studiedag (160 bezoekers) over geloofsbeleving anno nu.

Tijdens deze studiedag waren twee landelijk bekende, vooraanstaande sprekers te gast.

In april organiseerde de werkgroep in Tilburg een inspiratiedag voor Afdelingen. Hierbij waren rond de 40 Afdelingsbestuurders aanwezig.

De werkgroep verleende verder ondersteuning aan de Kring Oss met de organisatie van een

19

symposium over eenzaamheid. Dit symposium was een groot succes, de zaal zat meer dan vol.

In september organiseerde de werkgroep een Kloosterdag in Hoeven. Daar konden 100 deelnemers aan meedoen. De dag was dermate snel volgeboekt, dat besloten is om een tweede dag te organiseren, daarvoor schreven zich rond de 80 mensen in. In oktober was er een studiedag over het Onze Vader in het Augustijns Instituut te Eindhoven. Capaciteit: 80 deelnemers.

In november sprak de nieuwe bisschop monseigneur De Korte over de pauselijke encycliek ‘Laudato Si’ op een bijeenkomst bij het Jan van Besouwhuis in Goirle. Hierop kwamen 375 deelnemers af. In december organiseerde de werkgroep twee drukbezochte kerstconcerten, een in Hoeven en een in Valkenswaard.

Granny’s Finest In 2015 ging KBO-Brabant de samenwerking aan met de sociale onderneming Granny’s Finest: met het gelijknamige modemerk heeft het bedrijf een maatschappelijke missie. Jonge modedesigners ontwerpen mutsen, wanten, sjaals en vele andere kledingstukken; de senioren van Granny’s Finest breien en haken wat de ontwerpers bedenken. De gedachte achter de inzet van senioren is tweeledig: het verminderen van het sociaal isolement van senioren én het benutten van hun breivaardigheid. Van de omzet komt een deel terug bij de handwerkclubs, die daarvan een paar keer per jaar een uitstapje organiseren. In samenwerking met KBO-Brabant zijn er handwerkclubs actief in Berghem, Den Hout, Lith, Overloon en Vierlingsbeek.

Match4Dinner KBO-Brabant zette in 2016 de samenwerking voort met Match4Dinner, een organisatie gespecialiseerd in ‘social dining’. Voor de diners stellen de organisatoren (Annelies Hulsker en Elske DamenRuigrok) gezelschappen samen van minstens zes KBO-leden, waarbij wordt gelet op man/vrouw verhouding, leeftijd en demografie. De restaurants worden door Match4Dinner uitgezocht in de omgeving van Breda, Den Bosch, Eindhoven en Tilburg. De kosten zijn afhankelijk van het menu van het desbetreffende restaurant, maar bedragen (exclusief drank en inclusief bemiddelingskosten) maximaal 35 euro per persoon. In 2016 vonden

20 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

11 etentjes plaats in alle vier de steden. Het laatste etentje van het jaar was op Tweede Kerstdag.

De formule van Match4Dinner is begin 2017 verkocht. De etentjes voor KBO-leden blijven echter in handen van Annelies Hulsker en Elske DamenRuigrok. Zij gaan voor KBO-Brabant verder onder de naam Eet & Date.

Vayamundo reis naar Oostende Van 30 mei tot en met 3 juni werd weer een reis georganiseerd door KBO-Brabant in samenwerking met Vayamundo. De 44 deelnemers verbleven in hotel De Kinkhoorn & Ravelingen te Oostende. De week stond in het teken van kunst, maar de teken- en schilderworkshops werden afgewisseld met onder andere een excursie naar museum Mu.ZEE en een wandeling door het Oostendse visserskwartier. Natuurlijk was er ook volop gelegenheid voor andere activiteiten: iedereen was vrij om te gaan en te staan waar hij of zij wilde. De deelnemers waren zeer enthousiast.

Creatieve KBO-wedstrijd: in de geest van Jheronimus Bosch 2016 was het jaar van Jheronimus Bosch. KBOBrabant organiseerde een bijzondere creatieve wedstrijd voor leden, in samenwerking met de Provincie Noord-Brabant, VisitBrabant, de VVV en Het Noordbrabants Museum. De opdracht: maak in de geest van Jheronimus Bosch een kunstwerk waarin een stadsgezicht, gebouw of figuur uit eigen dorp of stad centraal staat.

Na de aftrapbijeenkomst in mei gingen leden alleen of in groepjes aan de slag. Uit 25 inzendingen werden drie winnaars benoemd. Volgens de jury, onder voorzitterschap van conservator oude kunst van Het Noordbrabants Museum Paul Huys Janssen, legden deze inzendingen het beste verband met eigen stad of dorp, waren ze origineel en getuigden ze van technisch goede uitwerking. De jury bestond voorts uit Marc Eysink Smeets van de Stichting Jheronimus Bosch 500 en Koeno Sluyterman van Loo van Fonds Sluyterman van Loo. De eerste prijs ging naar mevrouw Van Dongen-Baselier van KBO Etten-Leur met haar werk ‘Carnaval in EttenLeur’; de tweede prijs was voor de heer Konickx van de KBO-Afdeling HEVO Rosmalen met ‘In de hemelse foyer van het nieuwe theater’;

mevrouw Huijbregts-van den Beemd, ook van KBO Etten-Leur, won met ‘Wright Flyer’ de derde prijs. De prijzen werden beschikbaar gesteld door de VVV ’s-Hertogenbosch. Alle 25 kunstwerken werden in het najaar een maand lang tentoongesteld in het Provinciehuis.

Opleiding tot reportagemaker Om onze leden te informeren over activiteiten en te inspireren op het gebied van hobby’s, lifestyle en vrijwilligerswerk, willen we bij KBOBrabant videoreportages inzetten. Die reportages worden geplaatst op ons eigen YouTube-kanaal.

In 2016 zijn hiervoor 23 mensen opgeleid door Ton Verlind. KBO-Brabant ontving van Fonds Sluyterman van Loo een subsidie om dit (deels) te bekostigen. In de workshop leerde men hoe een video-item op te nemen en te monteren.

Het Rijke Roomse Leven KBO-Brabant en Erfgoed Academie Brabant organiseerden twee keer een bijzondere serie van vier inspirerende middagen over het Rijke Roomse Leven. De bijeenkomsten vonden plaats op twee locaties in Brabant. Leden werden via ledenmagazine Ons uitgenodigd zich in te schrijven. Er was plaats voor maximaal 15 mensen per reeks. Bij iedere bijeenkomst werd een thema ingeleid door een deskundig spreker, vervolgens werden deelnemers uitgenodigd om hun verhalen te delen aan de hand van zelf meegebrachte voorwerpen. De volgende thema’s kwamen aan bod: • ‘Met zevenmijlslaarzen door het Rijke Roomse Leven’ door Patrick Timmermans (directeur Erfgoed Brabant) • ‘Het katholieke verenigingsleven’ door Christ van den Besselaar • ‘Volksdevotie in huis en op straat’ door prof. dr. Peter Nissen (Radboud Universiteit Nijmegen) • ‘De komst van de ander tijdens het Rijke Roomse Leven’ door prof. dr. Jos Swanenberg (Tilburg University)

A FDE LINGE N E N K R INGE N

• DIENSTVERLENING AAN AFDELINGEN EN KRINGEN

Individuele belangenbehartiging: Cliëntondersteuning Eind 2016 telde Brabant ruim 150 cliëntondersteuners van de gezamenlijke seniorenverenigingen, waarvan een groot deel van KBO-Brabant.

Cliëntondersteuners zijn vrijwilligers die onder verantwoordelijkheid van de lokale seniorenverenigingen ouderen bijstaan bij hun Wmoaanvraag. De opleiding tot cliëntondersteuner beslaat twee dagen. In 2016 verzorgde de MariënburgGroep drie opleidingen. Yuris Rechtshulp uit Tilburg gaf deze aanstaande cliëntondersteuners een aanvullende juridische training. Tijdens de opleiding worden vrijwilligers -veelal ouderenadviseurs en vaak met een achtergrond in zorg, welzijn of bij de gemeente- ingevoerd in de regels van de wet en het vak van cliëntondersteuner.

De Brabantse aanpak is uniek. De combinatie met juridische hulp (zie verderop) maakt dat we meer dan elders in Nederland senioren kunnen helpen om daadwerkelijk de hulp te krijgen die ze nodig hebben. In 2016 uitte zich dat onder andere in onderstaande activiteiten.

KBO-Brabant heeft, soms in VBOB-verband, in 2016 regelmatig aandacht gevraagd voor onderwerpen die cliëntondersteuners tegenkomen.

In januari werd een brief verstuurd naar alle Brabantse gemeenten waarin aandacht werd gevraagd voor de wettelijke verplichting cliëntondersteuning aan te bieden als gemeenten.

De vrijwillige cliëntondersteuners werden (nogmaals) voorgesteld.

Eveneens in januari verstuurde de voorzitter van KBO-Brabant een brief naar de Nationale Ombudsman waarin hij wees op de stapeling van eigen bijdragen en de hoge kosten voor zorg via de gemeente in het algemeen. Resultaat: de brief werd betrokken bij het onderzoek naar eigen bijdragen.

Op 1 juli werd aan de Brabantse gemeenten gevraagd of ze, naar aanleiding van een uitspraak

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

21

over huishoudelijke hulp door de Centrale Raad van Beroep, van plan waren hun regels voor huishoudelijke hulp aan te passen. Het merendeel bleek kleine wijzigingen te overwegen.

Daarmee is waarschijnlijk het laatste woord over de uitvoering van de Wmo nog niet gezegd.

In mei organiseerden we een terugkombijeenkomst voor cliëntondersteuners in Oirschot.

Ongeveer 80 cliëntondersteuners spraken over de stand van zaken, ontwikkelingen in jurisprudentie en de procesondersteuning door Bert van ‘t Laar.

In december kwamen circa 100 cliëntondersteuners, verdeeld over vier bijeenkomsten, bij elkaar om ervaringen uit te wisselen. Deze zogenoemde ‘inloopochtenden’ worden zeer gewaardeerd.

Met zes digitale nieuwsbrieven werden de cliëntondersteuners op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen in de provincie en van landelijke jurisprudentie.

Binnen het project heeft een aantal gemeenten bijzondere aandacht gekregen. Procesondersteuner en projectleider stonden in Waalwijk en Etten-Leur de cliëntondersteuners bij die voorlichtingsbijeenkomsten hielden voor leden en andere belangstellenden. Vervolgens kregen geïnteresseerden de gelegenheid om met hulp van de cliëntondersteuners en procesondersteuner nieuwe aanvragen in te dienen voor huishoudelijke hulp. De gemeente paste het beleid marginaal aan, gebruikmakend van de ervaringen van de cliëntondersteuners. Helaas had dit nog niet het gewenste (en wettelijk juiste) resultaat. Pas begin 2017, na uitspraken op bezwaar en dankzij de vasthoudendheid van onze procesondersteuner, lijken de aanvragen echt tot (extra) hulp te leiden.

In de (samenwerkende) gemeenten Asten/Deurne/ Someren, in ‘s-Hertogenbosch, Oss, Peel 6.1 en Brabantse Wal is door de projectleider meegeholpen bij informatiebijeenkomsten of afstemmingsgesprekken tussen vrijwilligers en besturen.

Samenwerking op alle niveaus binnen de regio of gemeenten krijgt hoge prioriteit binnen het project.

22 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

Na de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep waardoor veel gemeenten verplicht werden hun regels voor huishoudelijke hulp tegen het licht te houden, heeft de FNV mensen opgeroepen om hun hulp ‘terug te vragen’ bij de gemeente.

Met standaardbrieven konden ze zich melden bij hun gemeente. Veelal mondde dat uit in een nieuw keukentafelgesprek of een vervolgactie.

In Brabant heeft KBO-Brabant samengewerkt met de FNV bij deze actie. De circa 160 Brabantse briefschrijvers werden door cliëntondersteuners geholpen bij hun contact met de gemeente.

Dat leverde veelal nieuwe aanvragen en meer uren huishoudelijke hulp op.

Individuele belangenbehartiging: Juridische helpdesk Sinds 2015 is oud bestuursrechter Bert van ‘t Laar verbonden aan KBO-Brabant als vrijwillig juridisch adviseur. Daarnaast staat hij (oudere) cliënten bij in hun procedures bij de gemeente.

In een aantal gevallen loopt dat uit op een bezwaar- en beroepsprocedure. In 2016 zijn door Bert van ‘t Laar bijna 150 mensen geholpen, vaak op aangeven van een cliëntondersteuner.

Veelal betreft het aanvragen huishoudelijke hulp, maar woningaanpassing en vervoersoplossingen komen ook voor.

In 2016 hebben zich nog vijf andere oud-juristen aangesloten bij de juridische helpdesk. Naast vier (oud) advocaten en twee rechters hebben we nu ook hulp van een oud-notaris. Zij zetten zich allen vrijwillig en gratis in voor leden van KBO-Brabant die juridische hulp zoeken. In 2016 heeft de helpdesk circa 100 mensen geholpen.

Veelal worden cliënten al gerustgesteld na een telefoontje of informatie. Het is, anders dan in Wmo-zaken, nog niet nodig geweest om daadwerkelijk naar de rechter te stappen. Een uitzondering is een al lopende zaak van een KBOAfdeling tegen de Rabobank. Van deze Afdeling was door phishing (telefonische oplichting met bankgegevens) een groot bedrag gestolen. Met de nieuwe juristen is een zaak voor de burgerlijke rechter aangespannen.

Individuele belangenbehartiging: Vrijwillige ouderenadvisering Binnen het project Vrijwillige ouderenadvisering (VOA) zijn in Brabant zo’n 570 vrijwilligers actief.

Zij werken vanuit een Afdeling van de ouderenverenigingen of vanuit een welzijnsinstelling in samenwerking met de Afdelingen. De Afdelingen werven nieuwe vrijwillige ouderenadviseurs en melden hen aan.

Om de dienstverlening aan leden, maar ook aan niet-leden, in het geval van vrijwillige ouderenadvisering optimaal te laten verlopen, bieden de in het VBOB samenwerkende seniorenverenigingen vraaggerichte ondersteuning. De ondersteuning bestaat uit scholing, bijscholing, een informatie-/adviesfunctie en het bieden van de benodigde hulpmiddelen voor de projectuitvoering. Ook worden voor de Afdelingsbesturen zogeheten bestuursdagen georganiseerd.

In 2016 zijn 48 nieuwe vrijwillige ouderenadviseurs opgeleid in drie cursussen. De docenten voerden met de deelnemers vooraf individuele intakegesprekken om de verwachtingen van deelnemers goed af te stemmen op hetgeen kan worden geboden. 275 vrijwillige ouderenadviseurs en thuisadministrateurs namen deel aan de bijscholingsbijeenkomsten die in vier regio’s georganiseerd werden. De bestuursdagen zijn in 2016 uitgevoerd onder de vlag van het VBOB. De besloten groepspagina Vrijwillige ouderenadvisering op de website van KBO-Brabant wordt regelmatig voorzien van nieuwe informatie.

Deze pagina is toegankelijk voor alle ouderenadviseurs (ook die van de andere seniorenverenigingen) en voor alle bestuursleden van KBO-Brabant. Op deze groepspagina is informatie te vinden over de planning van en werving voor nieuwe basiscursussen, alle informatie rondom terugkomdagen en bestuursdagen en alle actuele informatie die voor vrijwillige ouderenadviseurs en bestuursleden van belang is. Ook het centrale digitale registratiesysteem is hier te vinden.

Collectieve belangenbehartiging: nieuwe ondersteuningsstructuur Door maatschappelijke ontwikkelingen is lokale belangenbehartiging meer dan ooit op de bestuurlijke agenda van de KBO-Afdelingen en -Kringen terecht gekomen. De Kringen hebben ten aanzien van deze lokale belangenbehartiging een duidelijke rol. Afdelingen kunnen via de Kring hun

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

krachten bundelen en zo de lokale belangenbehartiging versterken. Om de omvorming binnen de KBO van regionale naar gemeentelijke Kringen te ondersteunen zijn regionale werkgroepen ingesteld. Ervaren vrijwilligers hebben samen met de regionale beleidsmedewerkers tot en met 2015 antwoord gegeven op vragen van Kringen en Afdelingen. Inmiddels is de nieuwe structuur vorm gegeven en zijn in de meeste gemeenten gemeentelijke Kringen gevormd. Er is in de gemeenten voldoende kader met organisatorische vaardigheden, waardoor de behoefte aan deze vorm van ondersteuning vrijwel niet meer aanwezig is. Regiocontactbestuurders en regiovoorzitters uit de vier regio’s in Brabant hebben zich in 2016 gebogen over de vraag of, en zo ja welke, ondersteuning van Kringen gewenst is. Geconcludeerd wordt dat de ondersteuningsvraag meer gericht is op inhoudelijke deskundigheid dan op organisatorische vaardigheid. Daarom wordt toegewerkt naar expertteams met de gewenste inhoudelijke deskundigheid.

Het streven is om in de loop van 2017 de eerste expertteams gereed te hebben.

Collectieve belangenbehartiging: bijeenkomsten over effecten van veranderingen in de zorg (via VBOB) In het voorjaar zijn twee regionale bijeenkomsten georganiseerd rondom de effecten van de veranderingen in de zorg. In eerdere jaren hebben deze bijeenkomsten ook plaatsgevonden. De bijeenkomsten in 2016 hadden tot doel om de actuele situatie met knelpunten en mogelijkheden in kaart te brengen en vragen die op lokaal niveau spelen te beantwoorden. Er is ingegaan op veranderingen in de Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg en effecten van de wetgeving op mantelzorg en het Persoonsgebonden Budget.

Collectieve belangenbehartiging: Zorginnovatie (via VBOB) Het VBOB heeft in Zuidoost-Brabant in de ontwikkelfase van het project TOM (Thuis Onbezorgd Mobiel) geadviseerd over de wijze waarop senioren het beste betrokken kunnen worden.

Tevens heeft het VBOB de Seniorenraad in Best gemotiveerd en gecommitteerd om in de uitvoeringsfase aan het project TOM deel te nemen.

23

Het project is geïnitieerd door een consortium van Philips, Nutricia, VeiligheidNL, Zorgverzekeraar ONVZ en PostNL. Begin 2017 vindt de daadwerkelijke uitvoering plaats.

Congres: Een eigen verenigingshuis loont!

Op donderdag 26 mei organiseerde KBO-Brabant zijn jaarlijkse congres, dit keer onder de titel ‘Een eigen verenigingshuis loont!’. 280 deelnemers bespraken allerlei aspecten van het hebben van een eigen ‘honk’. Frans Slangen, voorzitter KBO-Brabant: “Een vitale, lokale KBOAfdeling is de basis voor alle activiteiten. En een eigen onderkomen is daarvoor een belangrijke randvoorwaarde”. Tijdens het congres gaf hij aan dat innovatie juist nu belangrijk is: “Innovatie betekent ook zelf oplossingen bedenken en met een eigen verenigingshuis waar senioren elkaar onbegrensd kunnen ontmoeten, komt die innovatie sneller tot stand”.

Jaap van der Sar van Oikos presenteerde de resultaten van het onderzoek dat KBO-Brabant liet uitvoeren naar het maatschappelijk rendement van KBO-Afdelingen met een eigen onderkomen.

Kitty Hesen van KilimanjaroWonen deelde haar praktijkervaringen met onder andere KBOAfdelingen die bezig zijn met realisatie van ontmoetingsplekken. Henri Swinkels, gedeputeerde Leefbaarheid en Cultuur, gaf zijn visie op hoe de sociale veerkracht in Brabant versterkt kan worden.

Na de lunchpauze lieten we in filmpjes zien hoe vijf Afdelingen op verschillende manieren hun eigen onderkomen hebben geregeld. Een panel van deskundigen stond klaar om in te gaan op de verschillende praktische aspecten van het realiseren en beheren van een accommodatie.

Voor het veelbesproken probleem van de financiering van de eigen accommodatie had Piet Verhoeven, van coöperatie Esbeek, een bijzondere oplossing. De coöperatie geeft eigen certificaten uit, dus: “hoe meer bier je drinkt, hoe meer je aandeel waard wordt!”.

Veilig Thuis In 2014 en 2015 werd het VBOB-project Veilig Thuis uitgevoerd. Het project als zodanig is in 2016 beëindigd. Opbrengsten zijn geïntegreerd in het project Vrijwillige ouderenadvisering. Dat

24 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

houdt onder meer in dat de vrijwillige ouderenadviseurs in de gelegenheid zijn gesteld om tijdens de terugkomdag een workshop over het herkennen van ouderenmishandeling te volgen.

Ook zijn op verzoek van Afdelingen in 2016 nog zeven voorlichtingsbijeenkomsten uitgevoerd.

Gedurende het hele jaar is de ‘Vertrouwenspersoon Veilig Thuis’ beschikbaar gebleven. Met ingang van 2017 komt de functie te vervallen.

Tablet-project Ons Platform In 2016 is het aantal gebruikers van Ons Platform toegenomen, de meesten van hen zijn enthousiast. Er is een nieuwe training opgezet: Veilig Online. Deze cursus is bedoeld om mensen zonder ervaring met computer en/of tablet, kennis te laten maken met automatisering, internet en Ons Platform. Daarbij wordt basiskennis overgebracht over de tablet en maakt men kennis met het gebruiksgemak van Ons Platform. De eerste bijeenkomsten worden door KBO-Brabant aangeboden, hierna neemt de Afdeling het stokje over.

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

25

5 Wonen en Mobiliteit L EDEN EN SEN IO R EN

• DIENSTVERLENING AAN LEDEN EN SENIOREN IN HET ALGEMEEN

Individuele belangenbehartiging Ook in 2016 heeft KBO-Brabant vele vragen van leden behandeld op het gebied van wonen en mobiliteit. Zowel op locatie als telefonisch of per e-mail was een medewerker bereikbaar.

Thema’s die onder meer aan de orde kwamen waren: wie helpt mij als weduwe nu ik vastloop met technische klussen in huis, wat komt er kijken bij het plaatsen van een mantelzorgwoning in de achtertuin, hoe kan ik ervoor zorgen dat ik als alleenwonende persoon hulp kan inschakelen als dit nodig is, wat mag ik verwachten van de woningbouwcorporatie bij aanpassing van mijn huurwoning. Mensen hadden problemen met de OV-chipkaart, met de scootmobiel, met (financiering van) complementair vervoer, en vroegen daarover advies.

Het campagnejaar 2016 ‘NUL Verkeersdoden Brabant’ van de provincie Noord-Brabant, was gewijd aan alertheid in het verkeer. Ook in 2016 heeft KBO-Brabant deze campagne ondersteund.

Brabantse KBO-Afdelingen hebben zich tijdens het campagnejaar actief ingezet voor lokale activiteiten zoals fietsinformatiedagen, dodehoekacties of opfriscursussen met reactie- en balanstesten voor de e-bike en scootmobiel.

Collectieve belangenbehartiging Op verzoek van Afdelingen heeft KBO-Brabant bijgedragen aan diverse bijeenkomsten op lokaal niveau over het thema wonen. Naast bijeenkomsten met algemene informatie over zo lang mogelijk thuis blijven wonen betrof het een thema als bijvoorbeeld herbestemming van een locatie ten behoeve van de zorg voor kwetsbare senioren.

Ledenmagazine Ons besteedde in 2016 ook aandacht aan wonen en mobiliteit: • Interview met gedeputeerde Christophe van der Maat: ‘Verkeersveiligheid mag je niet laten versloffen’ (februari) • Artikel: ‘Langer thuis wonen? Investeer tijdig zelf’ (april)

26 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

Ledenvoordeel Mobiliteit Automobilisten die de leeftijd van 75 jaar hebben bereikt én hun rijbewijs willen verlengen, zijn verplicht elke vijf jaar een medische keuring te ondergaan. Leden van KBO-Brabant krijgen op verschillende locaties korting op een rijbewijskeuring.

A FDE LINGE N E N K R INGE N

• DIENSTVERLENING AAN AFDELINGEN EN KRINGEN

Woningaanpassing bestaande bouw (via VBOB) Het project Woningaanpassing bestaande bouw is in 2016 afgerond met een laatste terugkomdag voor alle opgeleide voorlichters in Noord-Brabant.

In ongeveer 30 gemeenten worden informatiebijeenkomsten georganiseerd voor mensen in de wijk of het dorp over levensloopbestendig en comfortabel wonen.

Bij dit project staat de vraag centraal of de woning waarin men woont geschikt is om langer in te blijven wonen, dan wel vroeg of laat daartoe moet worden aangepast. Er zijn de benodigde instructiematerialen geleverd. Daar waar vrijwilligers lokaal ondersteuning wensen vanuit KBOBrabant, wordt die geleverd. Zo is een bezoek gebracht aan enkele Brabantse gemeenten om een en ander nader toe te lichten.

Het train-de-trainer programma is in samenwerking met diverse organisaties uitgewerkt en uitgevoerd. Deze organisaties zijn Wonen met Gemak, Anders Zorgen, Jongkind training en coaching, Stichting Verankering Ouderenproof, Architectenwinkel Breda, VAC-punt Wonen, WIJ Breda en Ergotherapeuten Breda.

Ieder van deze organisaties heeft een onderdeel van de training en de terugkomdagen verzorgd, evenals cursusmaterialen ingebracht die aan de deelnemers beschikbaar zijn gesteld.

Eenpersoonshuishoudens en alleen wonen (via VBOB) In het najaar is een werkplaats georganiseerd rondom het thema ‘eenpersoonshuishoudens en alleen wonen’. Het accent in de knelpunten blijkt hierbij niet te liggen bij ‘de stenen’ maar bij sociale aangelegenheden. Van de uitkomsten is een rapportage beschikbaar.

Werkplaats woonvormen (via VBOB) Onder begeleiding van KilimanjaroWonen is een werkplaats georganiseerd rondom woonvormen.

Hierbij lag het accent op het onderzoeken van de woonbehoeften. Daarnaast zijn er verschillende woonvormen gepresenteerd als voorbeeld en zijn er handreikingen uitgegeven om in eigen dorp of gemeente te kunnen komen tot het ontwikkelen van een woonvorm die aansluit bij de behoeften van de deelnemers.

VBOB-projecten rondom mobiliteit In het kader van de VBOB-projecten Deskundigheidsbevordering Lokale Belangenbehartiging en Werkplaats woonvormen is aandacht besteed aan mobiliteit. Senioren die om reden van gezondheid of lichamelijke immobiliteit geen gebruik meer kunnen maken van het vervoer zoals zij altijd gewend waren (eigen vervoer of het reguliere openbaar vervoer) worden afhankelijk van aanvullend/complementair vervoer.

In het najaar is dit probleem besproken tijdens een algemene themabijeenkomst. Vervolgens is in de regio een drietal werkplaatsen georganiseerd om dieper in te gaan op de materie en te onderzoeken hoe een en ander lokaal is georganiseerd. De deelnemers hebben geconstateerd dat het complementair vervoer voor kwetsbare senioren een toenemend knelpunt kan gaan worden. Daarom wordt op verzoek in 2017 opnieuw op lokaal niveau aandacht aan dit thema besteed.

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

27

6 Inkomen en Werk L EDEN EN SEN IO R E N

• DIENSTVERLENING AAN LEDEN EN SENIOREN IN HET ALGEMEEN

Individuele belangenbehartiging: Belastingservice KBO-Brabant is in opdracht van het VBOB uitvoerder van de Belastingservice voor kwetsbare senioren en nam hiervoor namens het VBOB deel in het belastingproject van de landelijke ouderenbonden Unie KBO, PCOB en ANBO. Binnen het project Belastingservice zijn ruim 550 zeer betrokken belastinginvulhulpen actief.

Tezamen vulden zij de belastingaangiften van ongeveer 20.000 senioren in Noord-Brabant in.

Dit zijn senioren die de AOW-leeftijd hebben bereikt en een laag inkomen hebben.

Het landelijke project werd steeds door de belastingdienst gesubsidieerd. Omdat de belastingdienst deze subsidie met ingang van 2017 zou beëindigen, moest een nieuw financieringsmodel worden ontwikkeld. Landelijk werd gekozen voor een model dat als consequentie heeft dat de eindgebruiker per aangifte € 5,50 zou moeten betalen. Het VBOB heeft laten onderzoeken wat de kosten zijn bij een verzelfstandiging van de Brabantse Belastingservice. Becijferd is dat aan de eindgebruiker geen bijdrage gevraagd hoeft te worden indien uitsluitend gebruik wordt gemaakt van de middelen die de belastingdienst zelf (gratis) verstrekt om de aangifte te doen.

Gezien de verwachte beëindiging van de provinciale subsidie heeft het VBOB de verantwoordelijkheid voor de Belastingservice aan KBOBrabant overgedragen. In oktober 2016 heeft het bestuur van KBO-Brabant besloten niet deel te nemen aan de Belastingservice nieuwe stijl die de landelijke bonden invoerden.

Individuele belangenbehartiging: Administratieve ondersteuning In 2012 is het project Administratieve ondersteuning ontwikkeld. Met dit project, dat in de wandelgangen ook wel Thuisadministratie genoemd wordt, wordt hulp verleend aan mensen die tijdelijk of langdurig niet meer in staat zijn om zelfstandig hun administratie bij te houden.

28 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

Er zijn inmiddels ongeveer 150 thuisadministrateurs opgeleid, die vanuit Afdelingen senioren thuis ondersteunen. In 2016 zijn 21 nieuwe thuisadministrateurs opgeleid.

Collectieve belangenbehartiging: Pensioenen Vanwege de vele renteverlagingen is de dekkingsgraad van veel pensioenfondsen onder het vereiste niveau gedaald. Hierdoor hangt de dreiging van een pensioenkorting door veel fondsen in de lucht. Het Europees Hof heeft echter uitgesproken dat pensioenrechten op grond van artikel 1 van het Europees Verdrag Rechten van de Mens een onaantastbaar eigendom zijn. Vanuit deze optiek zou een pensioenfonds het pensioen niet mogen korten. Om dit in jurisprudentie vast te leggen is KBO-Brabant een proefproces begonnen.

Dit proces is gestart met verloskundigen omdat hun beroepspensioenfonds als eerste een pensioenkorting had aangekondigd. De rechter in kort geding stelde het pensioenfonds helaas in het gelijk. Om tot de gewenste jurisprudentie te komen dient een bodemprocedure te worden gestart. Deze bodemprocedure loopt mogelijk tot het Europees Hof. Hierover neemt het bestuur van KBO-Brabant in 2017 een besluit.

De ontwikkelingen rond pensioenen zijn voor sommige gepensioneerden aanleiding om in actie te komen. Zo zijn er op diverse plaatsen in het land actiegroepen ontstaan van verontruste ouderen. KBO-Brabant heeft besloten om deze groepen in 2016 te faciliteren. Het gaat om initiatieven rechtstreeks vanuit de gepensioneerden zelf, die de moeite waard zijn om voor het voetlicht te plaatsen. KBO-Brabant heeft op deze manier twee actie-momenten ondersteund. Het eerste moment hing samen met het pensioendebat dat de Tweede Kamer op 15 september hield. Er was een bus georganiseerd voor een demonstratie dicht bij de Tweede Kamer. De belangstelling in de provincie om deel te nemen aan een demonstratie was helaas beperkt.

Vervolgens zijn twee bijeenkomsten georganiseerd. De eerste bijeenkomst op 28 september was er op gericht om in contact te komen met actiegroepen die in het land werken. Aan deze bijeenkomst namen 30 personen deel. De tweede op 26 november was een debatbijeenkomst met 150 deelnemers.

Collectieve belangenbehartiging In 2016 zijn in het kader van inkomen en werk door KBO-Brabant persberichten naar landelijke, provinciale en lokale pers, naar (Brabantse) Eerste en Tweede Kamerleden, naar fractievoorzitters en (waar relevant) naar colleges van B&W of leden van Provinciale Staten in NoordBrabant verstuurd. Een aantal van de artikelen en persberichten is geplaatst in Brabants Dag blad, Eindhovens Dagblad en BN/De Stem of op de websites van deze kranten. Het ging om de volgende persberichten: • KBO-Brabant ontstemd over gedrag pensioenfondsen (17 maart) • Naar de rechter met steun van KBO-Brabant: verloskundigen pikken korting op hun pensioen niet (7 juni) • Stop de pensioenafbraak (14 september) KBO-Brabant was, deels naar aanleiding van de verzonden persberichten, aanwezig in de pers, op websites, of werd gevraagd voor een uitzending van Omroep Brabant: • radio Omroep Brabant, interview met Wilma Schrover, over verloskundigen naar de rechter (8 juni)

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

• AMweb, Hoogleraar: ‘Korting pensioen in strijd met Europees handvest’ (9 juni) • Pensioen Pro, bericht over korting pensioen verloskundigen (9 juni) Bovendien stonden in het ledenmagazine Ons gedurende het jaar de volgende artikelen en interviews met gezaghebbenden: • ’10 verklaringen waarom uw pensioen langzaam verdampt’ (maart) • Interview met arbeidssocioloog Jan Cremers van de Universiteit Tilburg: ‘Ik ben voor een generaal pardon voor werkloze ouderen’ (oktober) • Interview met econoom Rob de Brouwer over zijn boek ’19 mythes en onwaarheden over ons pensioen’ (november) • Artikel ‘Stop de pensioenafbraak’ (november) • Artikel ‘Koopkrachtreparatie, een wonderbaarlijk sprookje’ (november)

A FDE LINGE N E N K R INGE N

• DIENSTVERLENING AAN AFDELINGEN EN KRINGEN

Individuele belangenbehartiging: Belastingservice De Belastingservice voor senioren wordt door vrijwilligers van de lokale Afdelingen van de seniorenverenigingen uitgevoerd. De Afdelingen worden daarbij ondersteund vanuit het project Belastingservice van het VBOB. Deze ondersteuning bestaat uit de opleiding van starters en de opfriscursus voor alle belastinginvullers, een helpdesk en technische ondersteuning door vier fiscalisten.

Afdelingen konden in de periode juni tot en met september nieuwe kandidaten voor deze vrijwilligersfunctie aanmelden. Startende belastinginvulhulpen werden uitgenodigd voor een eerste bijeenkomst waarin zij geïnformeerd werden over de organisatie van de Belastingservice en de taken van belastinginvulhulpen. In 2016 is een introductiebijeenkomst georganiseerd waaraan 63 kandidaatbelastinginvulhulpen deelnamen.

Deze kandidaten waren eveneens aanwezig bij een van de vier startersbijeenkomsten in de

29

regio. In 34 bijeenkomsten namen in totaal 527 deelnemers deel aan de jaarlijkse bijscholing voor belastinginvulhulpen.

In het kader van de campagne Dag Blauwe Envelop van de Belastingdienst is samengewerkt met het Landelijk Project om senioren die digitaal niet vaardig zijn te ondersteunen, zodat zij alsnog de voor hen bestemde informatie per post kunnen blijven ontvangen.

Individuele belangenbehartiging: Administratieve ondersteuning In 2016 zijn 21 vrijwilligers opgeleid als thuisadministrateur, waardoor er nu in totaal zo’n 150 actief zijn. Thuisadministrateurs zijn vanuit Afdelingen werkzaam voor leden en niet-leden.

Vanuit het bureau KBO-Brabant wordt ondersteuning verleend. Ook verleent het bureau ondersteuning aan Afdelingen bij het inrichten van een dienst Thuisadministratie.

Werkgelegenheid 50-plus KBO-Brabant vraagt al langere tijd aandacht voor het maatschappelijk probleem van de oudere werkzoekende. In 2016 werd de tweede ‘Loopbaanclub’ beëindigd, een project van KBO Rijen. Met hulp van een externe coach werd door zeven deelnemers gewerkt aan vragen over werk en werk zoeken. De ervaringen van de proefprojecten in 2015/2016 hebben in 2016 geleid tot een draaiboek voor andere KBOKringen die deze nieuwe activiteit willen starten.

Indien nodig zullen daarvoor vrijwillige coaches gezocht worden.

30 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

7. Financiën

De financiële jaarstukken worden voorafgaande aan iedere Algemene Vergadering in de adviescommissie Financiën besproken.

• ADVIESCOMMISSIE FINANCIËN

• JAARREKENING

De adviescommissie is in 2016 zeven keer voor overleg bijeen geweest.

In de vergadering van 20 april 2016 is een positief advies uitgebracht aan het Algemeen Bestuur inzake het financieel verslag 2015. Hierbij is aangegeven dat naar het Regionaal Beraad en de Algemene Vergadering een gecomprimeerde versie van het financieel verslag wordt gepresenteerd.

In de vergadering van 5 oktober 2016 is onder voorwaarde dat er met alle mogelijke middelen tot een sluitende begroting kan worden gekomen voor 2018 en volgende jaren, een positief advies uitgebracht inzake de begroting 2017.

Daarnaast zijn een aantal andere onderwerpen aan de orde geweest in de bijeenkomsten zoals de verhoging van bankkosten en het meerjarenperspectief.

In het verslagjaar 2016 zijn de op basis van het werkplan 2016 voorgenomen activiteiten goeddeels uitgevoerd. Wel zijn verschillen te constateren tussen begroting en realisatie, nader toegelicht in paragraaf 4 ‘Toelichting algemene en waarderingsgrondslagen’ en in paragraaf 8 ‘Nadere toelichting op diverse baten en lasten’ van het financieel verslag 2016. Deze verschillen hebben ertoe geleid dat het saldo resultaat over 2016 uiteindelijk 22.247 euro positief was.

32 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

Voorgesteld wordt het positief exploitatieresultaat toe te voegen aan het eigen vermogen (kapitaal).

Daardoor bedraagt het eigen vermogen van KBO-Brabant aan het einde van het verslagjaar 696.530 euro, waarvan 111.698 euro is opgenomen in bestemmingsreserves.

31

32 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

33

Bijlage 1 • ALGEMEEN BESTUUR

De heer F. Slangen De heer G. Mustert De heer W. van Erp De heer F. van den Boomen De heer J. Donkers De heer P. Houtepen De heer J. Lamers Mevrouw G. Noij De heer N. van Vught Mevrouw M. van de Voorde

Tilburg Vught Liempde Asten Hoeven Prinsenbeek Overloon Tilburg Rijkevoort Breda

voorzitter secretaris penningmeester bestuurslid bestuurslid bestuurslid tot 1-12-2016 bestuurslid bestuurslid bestuurslid bestuurslid per 1-12-2016

• REGIOCONTACTBESTUURDERS VANUIT HET ALGEMEEN BESTUUR

Midden-Brabant

Mevrouw G. Noij De heer G. Mustert

Noordoost-Brabant

De heer J. Lamers De heer N. van Vught

West-Brabant

De heer J. Donkers De heer P. Houtepen Mevrouw M. van de Voorde

Zuidoost-Brabant

De heer F. van den Boomen De heer W. van Erp

tot 1-12-2016 per 1-12-2016

• GEESTELIJK ADVISEUR

De heer. W. Kalb

Eindhoven

• VERTEGENWOORDIGING KBO-BRABANT IN BESTUUR VERENIGDE BONDEN OVERLEG BRABANT (VBOB)

De heer F. Slangen De heer F. van Beerendonk

Tilburg Best

voorzitter bestuurslid

• SAMENSTELLING BESTUUR STICHTING STEUNFONDS KBO-BRABANT

De heer J. Hendrikx De heer M. van Peer De heer F. van Beerendonk De heer W. van Erp De heer J. Lamers De heer N. van Vught Mevrouw W. Schrover

Tilburg voorzitter Beek penningmeester Best voorzitter Liempde bestuurslid Overloon bestuurslid Rijkevoort secretaris ’s-Hertogenbosch ambtelijk secretaris

34 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

tot 10-10-2016 per 10-10-2016 per 13-5-2016 per 15-5-2016

33

Bijlage 2 • WERKGROEP IDENTITEIT & ZINGEVING

De heer M. Dollevoet De heer W. Kalb Mevrouw H. Bastiaanssen De heer M. van Duijnhoven Mevrouw A. van Kreij Mevrouw G. Noij Mevrouw G. Soerland De heer J. Vermunt

Berlicum voorzitter Eindhoven geestelijk adviseur Tilburg Mierlo

Sint-Oedenrode tot 31-12-2016 Tilburg aandachtsbestuurder Valkenswaard Hoeven

• PLATFORM ONDERSTEUNING LOKALE BELANGENBEHARTIGING

Het platform is op 31 maart 2016 ontbonden De heer A. Rovers Beek en Donk onafhankelijk voorzitter De heer F. van den Boomen Asten aandachtsbestuurder De heer A. Brouwers Rijen De heer H. Dittner Asten De heer A. Ermers Langenboom De heer F. Frietman Standdaarbuiten De heer M. van Ginneken Breda De heer H. van Gulik Kaatsheuvel De heer J. Hendriks Tilburg Mevrouw R. Marrée Rijen De heer A. de Mol Loosbroek De heer F. Monchen Oisterwijk De heer S. van den Nieuwenhof ’s-Hertogenbosch beleidsmedewerker De heer G. Slager Best De heer J. Steger Hapert De heer H. Vagevuur Sint-Oedenrode

34 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

35

• ADVIESCOMMISSIE BELEID

Mevrouw G. van Helmond Mevrouw E. Aarts Mevrouw C. Adriaansen De heer F. van den Boomen De heer E. Boonstra De heer M. Dollevoet De heer F. van Dongen De heer C. Gorrissen De heer H. van Gulik De heer C. Jaspers De heer P. Kisters De heer W. Kop De heer P. Krekels De heer B. Martens De heer A. de Mol De heer C. Raats De heer T. Schevers De heer G. Slagers De heer F. de Vroomen

Eindhoven voorzitter Tilburg Roosendaal Asten aandachtsbestuurder Oss Berlicum Riel Rijen Kaatsheuvel Ossendrecht Rosmalen Eindhoven beleidsmedewerker Helenaveen Ulvenhout Loosbroek Baarle-Nassau Sint-Oedenrode Best Goirle

tot 1-11-2016 tot 1-4-2016

• ADVIESCOMMISSIE FINANCIËN

De heer M. van Ginneken De heer J. Heemskerk De heer P. Bax De heer A. Beex De heer W. Bles De heer J. van der Bruggen De heer A. Buijs De heer M. Eijkemans De heer W. van Erp De heer J. van Es De heer J. van Gemert De heer J. van Ginkel De heer P. Jansen De heer C. Jaspers De heer F. Maas

Breda voorzitter Megen voorzitter Bergeijk Middelrode Hilvarenbeek Rosmalen Putte Loon op Zand Liempde aandachtsbestuurder Bergen op Zoom ‘s-Hertogenbosch financieel medewerker Helmond Valkenswaard Ossendrecht Berkel-Enschot

36 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

tot 27-9-2016 per 27-9-2016

per 5-10-2016 tot 2-3-2016 per 1-4-2016

35

• ADVIESCOMMISIE VRIJWILLIGERSVERZEKERINGEN (AD HOC)

De adviescommissie is op 1 april 2016 ontbonden De heer W. van Erp Liempde voorzitter, aandachtsbestuurder De heer A. Beex Middelrode De heer J. van Gemert ‘s-Hertogenbosch financieel medewerker De heer L. Hamers Dongen De heer A. Herbrink Haaren De heer W. Kop ‘s-Hertogenbosch beleidsmedewerker De heer F. Maas Berkel-Enschot De heer A. Overvliet Landhorst De heer P. Plompen Valkenswaard

• REGIONAAL BERAAD

De heer H. Dittner De heer F. Monchen De heer C. Raats Mevrouw B. van der Sloot

Asten Oisterwijk Baarle-Nassau Liempde

voorzitter Zuidoost-Brabant voorzitter Midden-Brabant voorzitter West-Brabant voorzitter Noordoost-Brabant

36 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

37

34 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

37

Bijlage 3 • MEDEWERKERS KBO-BRABANT

Mevrouw W. Schrover Mevrouw E. Geelen De heer W. Kop Mevrouw E. Mostert De heer S. van den Nieuwenhof Mevrouw M. Pette Mevrouw M. Hageman Mevrouw N. van der Knaap Mevrouw N. van Grinsven De heer J. van Gemert Mevrouw K. Roelofs-Vogel Mevrouw C. Bijnen Mevrouw J. Cuppers Mevrouw F. Gosma Mevrouw S. Hulsenboom Mevrouw Y. Geenen-van Deinsen

directeur beleidsmedewerker beleidsmedewerker beleidsmedewerker beleidsmedewerker tot 15-08-2016 beleidsmedewerker communicatiemedewerker communicatiemedewerker communicatiemedewerker 31-6 tot 31-12-2016 financieel medewerker ICT-medewerker secretaresse secretaresse secretaresse secretaresse huishoudelijk medewerker

• TAAKVERDELING BELEIDSMEDEWERKERS NAAR REGIO

Regio West-Brabant:

Regio Midden-Brabant:

Regio Noordoost-Brabant: Regio Zuidoost-Brabant:

de heer S. van den Nieuwenhof de heer W. Kop de heer S. van den Nieuwenhof de heer W. Kop de heer W. Kop de heer S. van den Nieuwenhof de heer W. Kop

tot 15-08-2016 per 15-08-2016 tot 15-08-2016 per 15-08-2016 tot 15-08-2016 per 15-08-2016

• TAAKVERDELING BELEIDSMEDEWERKERS NAAR BELEIDSTERREINEN

Welzijn en Zorg: Wonen en Mobiliteit: Inkomen en Werk:

38 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

mevrouw E. Geelen, mevrouw M. Pette mevrouw E. Mostert de heer W. Kop

39

Bijlage 4

-

-

-

-

• REGIO’S MET KRINGINDELING

39 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

39

Bijlage 5 • REGIO-OVERZICHT MET KRINGEN, AFDELINGEN EN LEDENAANTALLEN

Regio West-Brabant KRING 1 BERGEN OP ZOOM Afdeling Bergen op Zoom Halsteren Lepelstraat Totaal

Gemeente Bergen op Zoom Bergen op Zoom Bergen op Zoom

01-01-15 1361 187 97 1645

01-01-16 1390 180 87 1657

KRING 2 WOENSDRECHT Afdeling Hoogerheide/Woensdrecht Huijbergen Ossendrecht Putte Totaal

Gemeente Woensdrecht Woensdrecht Woensdrecht Woensdrecht

01-01-15 413 236 426 306 1381

01-01-16 392 222 417 317 1348

KRING 3 ROOSENDAAL Afdeling Heerle/Moerstraten Nispen Roosendaal Wouw Wouwse Plantage Totaal

Gemeente Roosendaal Roosendaal Roosendaal Roosendaal Roosendaal

01-01-15 233 367 1829 350 105 2884

01-01-16 231 366 1839 320 96 2852

KRING 4 STEENBERGEN Afdeling Dinteloord Kruisland Nieuw-Vossemeer Steenbergen Welberg Totaal

Gemeente Steenbergen Steenbergen Steenbergen Steenbergen Steenbergen

01-01-15 159 313 212 370 95 1149

01-01-16 156 294 240 373 93 1156

KRING 5 HALDERBERGE Afdeling Hoeven Oud Gastel Oudenbosch Stampersgat Totaal

Gemeente Halderberge Halderberge Halderberge Halderberge

01-01-15 619 413 876 147 2055

01-01-16 619 402 846 148 2015

40 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

41

Regio West-Brabant KRING 6 MOERDIJK Afdeling Fijnaart Klundert Langeweg Moerdijk-Dorp Noordhoek Standdaarbuiten Zevenbergen Zevenbergschen Hoek Totaal

Gemeente Moerdijk Moerdijk Moerdijk Moerdijk Moerdijk Moerdijk Moerdijk Moerdijk

01-01-15 204 111 69 45 101 149 225 112 1016

01-01-16 200 114 64 41 102 150 210 116 997

KRING 7 ETTEN-LEUR Afdeling Etten-Leur Centrum/Zuid Leur Totaal

Gemeente Etten-Leur Etten-Leur

01-01-15 1227 646 1873

01-01-16 1289 582 1871

KRING 8 RUCPHEN Afdeling Rucphen Schijf Sprundel St. Willebrord Zegge Totaal

Gemeente Rucphen Rucphen Rucphen Rucphen Rucphen

01-01-15 373 217 432 198 263 1483

01-01-16 368 192 435 184 257 1436

KRING 9 ZUNDERT Afdeling Achtmaal Klein Zundert Rijsbergen Wernhout Zundert Totaal

Gemeente Zundert Zundert Zundert Zundert Zundert

01-01-15 247 326 571 286 407 1837

01-01-16 258 323 568 267 390 1806

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

41

KRING 10 BREDA Afdeling Bavel Breda Noord Breda Oost Breda West Breda Zuid Haagse Beemden Liesbos Prinsenbeek Teteringen Ulvenhout Totaal

Gemeente Breda Breda Breda Breda Breda Breda Breda Breda Breda Breda

01-01-15 436 408 168 231 373 229 157 1238 416 613 4269

01-01-16 425 362 155 221 343 220 149 1224 403 611 4113

KRING 11 DRIMMELEN Afdeling Hooge Zwaluwe Lage Zwaluwe Made Terheijden Wagenberg Totaal

Gemeente Drimmelen Drimmelen Drimmelen Drimmelen Drimmelen

01-01-15 88 196 628 252 151 1315

01-01-16 94 181 621 243 141 1280

KRING 12 GEERTRUIDENBERG Afdeling Geertruidenberg Raamsdonk Raamsdonksveer Totaal

Gemeente Geertruidenberg Geertruidenberg Geertruidenberg

01-01-15 170 153 143 466

01-01-16 198 147 144 489

KRING 13 OOSTERHOUT Afdeling Den Hout Dorst Oosteind Oosterhout Stad Totaal

Gemeente Oosterhout Oosterhout Oosterhout Oosterhout

01-01-15 154 79 112 1506 1851

01-01-16 157 85 105 1473 1820

KRING 14 WERKENDAM Afdeling Hank Totaal

Gemeente Werkendam

01-01-15 219 219

01-01-16 235 235

42 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

43

KRING 15 ALPHEN-CHAAM Afdeling Alphen Chaam Galder/Strijbeek Totaal

Gemeente Alphen-Chaam Alphen-Chaam Alphen-Chaam

01-01-15 567 537 81 1185

01-01-16 552 582 80 1214

KRING 16 BAARLE-NASSAU Afdeling Baarle-Nassau Ulicoten Totaal

Gemeente Baarle-Nassau Baarle-Nassau

01-01-15 731 167 898

01-01-16 709 172 881

25526

25170

01-01-15 846 846

01-01-16 813 813

01-01-15 1102 43 238 1336 2719

01-01-16 1063 39 241 1346 2689

01-01-15 1029 283 189 35 192 207 399 2334

01-01-16 966 256 193 33 173 195 394 2210

Totaal regio West-Brabant

Regio Midden-Brabant KRING 17 DONGEN Afdeling Dongen Totaal KRING 18 GILZE EN RIJEN Afdeling Gilze Hulten Molenschot Rijen Totaal KRING 19 HEUSDEN Afdeling Drunen Elshout Haarsteeg Herpt Nieuwkuijk Vliedberg Vlijmen Dorp Totaal 44

Gemeente Dongen

Gemeente Gilze en Rijen Gilze en Rijen Gilze en Rijen Gilze en Rijen Regio Midden-Brabant

Gemeente Heusden Heusden Heusden Heusden Heusden Heusden Heusden

37

KBO-Brabant Jaarverslag 2016

43

KRING 20 LOON OP ZAND Afdeling De Moer Kaatsheuvel Loon op Zand Totaal

Gemeente Loon op Zand Loon op Zand Loon op Zand

01-01-15 108 1041 933 2082

01-01-16 105 1051 922 2078

KRING 21 WAALWIJK Afdeling Waalwijk Waspik Totaal

Gemeente Waalwijk Waalwijk

01-01-15 1398 576 1974

01-01-16 1323 555 1878

KRING 22 TILBURG Afdeling Berkel-Enschot De Goede Herder Goirke-Hasselt Groenewoud (was Pius X) Groeseind Heikant/Quirijnstok ’t Heike Koningshaven Korvel Petrus en Paulus Reeshof Sacrament St. Anna St. Maarten/De Reit Stokhasselt Theresia Trouwlaan Udenhout Vredesparochie Wandelbos Westend Zand 2¹ Totaal

Gemeente Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg

01-01-15 1566 182 186 277 151 555 338 72 70 237 449 141 94 265 158 149 125 1171 65 207 78 34 6570

01-01-16 1563 162 190 282 159 521 308 74 72 222 428 140 96 248 153 151 143 1152 67 205 72 0 45 6408

¹ Per 01-01-2015 opgeheven, leden toegetreden tot andere Afdelingen

44 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

KRING 23 BEEKLAND Afdeling Goirle Riel Diessen Hilvarenbeek Moergestel Oisterwijk Totaal

Gemeente Goirle Goirle Hilvarenbeek Hilvarenbeek Oisterwijk Oisterwijk

KRING 27 HAAREN¹ Afdeling Biezenmortel Esch Haaren Totaal

Gemeente Haaren Haaren Haaren

01-01-15 1409 358 659 1239 736 1823 6224

01-01-16 1372 366 643 1209 746 1770 6106

01-01-15 106 196 1142 1444 ¹ Per 19-06-2015 afkomstig uit Noordoost-Brabant, per 2016 Kringnummer 27

01-01-16 100 211 1109 1420

24193

23602

01-01-15 1953 478 2431

01-01-16 1921 487 2408

01-01-15 198 0 410 238 357 516 2356 266 4341

01-01-16 0 400 403 0 338 498 2491 277 4407

Totaal regio Midden-Brabant

Regio Noordoost-Brabant KRING 26 BOXTEL Afdeling Boxtel Liempde Totaal

Gemeente Boxtel Boxtel

KRING 28 ‘S HERTOGENBOSCH Afdeling Gemeente Binnenstad ¹ ’s-Hertogenbosch Centrum-Zuid ’s-Hertogenbosch Groot-West ’s-Hertogenbosch Groot-Zuid ¹ ’s-Hertogenbosch Noord-Maaspoort ’s-Hertogenbosch Nuland ² ’s-Hertogenbosch Rosmalen ’s-Hertogenbosch Vinkel ² ’s-Hertogenbosch Totaal

¹ Afdelingen per 15-10-2015 samengegaan in nieuwe Afdeling: Centrum-Zuid ² Afdelingen per 01-01-2015 afkomstig vanuit Kring De Maashorst

46 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

45

KRING 29 MAAS-DOMMEL Afdeling Ammerzoden Maasdriel Berlicum Den Dungen Gemonde St. Michielsgestel Vught Totaal

Gemeente Maasdriel Maasdriel St. Michielsgestel St. Michielsgestel St. Michielsgestel St. Michielsgestel Vught

01-01-15 457 918 918 423 154 801 432 4103

01-01-16 460 905 941 414 147 796 430 4093

KRING 32 OSS Afdeling Berghem Don Bosco Geffen ยน Gerardus Majella H. Hart / Vlashoek Haren Herpen Oss Kortfoort Krinkelhoek-Centrum Lith Lithoijen Macharen Megen Overlangel Ravenstein Ruwaard Sacrament St. Jozef Ussen Totaal

Gemeente Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss Oss

01-01-15 572 171 335 62 181 76 341 55 124 219 107 101 160 90 575 504 35 69 165 3942

01-01-16 554 173 360 50 178 74 338 49 116 231 103 101 161 82 581 479 36 69 160 3895

01-01-15 646 646

01-01-16 596 596

ยน Afdeling per 01-01-2015 afkomstig vanuit Kring De Maashorst

KRING 33 WEST MAAS EN WAAL Gemeente Afdeling West Maas en Waal Beneden-Leeuwen Totaal

46 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

47

KRING 34 BERNHEZE Afdeling Dinther Heesch Heeswijk Loosbroek Nistelrode Vorstenbosch Totaal

Gemeente Bernheze Bernheze Bernheze Bernheze Bernheze Bernheze

01-01-15 493 1176 398 198 684 291 3240

01-01-16 502 1185 400 195 732 296 3310

KRING 35 GRAVE Afdeling Escharen Gassel Grave Velp Totaal

Gemeente Grave Grave Grave Grave

01-01-15 85 134 525 112 856

01-01-16 79 121 510 111 821

KRING 36 LANDERD Afdeling Reek Schaijk Zeeland Totaal

Gemeente Landerd Landerd Landerd

01-01-15 212 821 624 1657

01-01-16 212 805 640 1657

KRING 37 BOEKEL Afdeling Boekel Venhorst Totaal

Gemeente Boekel Boekel

01-01-15 876 182 1058

01-01-16 877 185 1062

KRING 38 SCHIJNDEL Afdeling Schijndel Boschweg Schijndel Centrum Schijndel Hoevenbraak Schijndel Wijbosch Totaal

Gemeente Schijndel Schijndel Schijndel Schijndel

01-01-15 318 791 496 216 1821

01-01-16 312 799 504 221 1836

48 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

47

KRING 39 SINT-OEDENRODE Gemeente Afdeling Sint-Oedenrode Sint-Oedenrode Boskant Sint-Oedenrode Sint-Oedenrode Centrum Sint-Oedenrode Sint-Oedenrode Nijnsel Sint-Oedenrode Sint-Oedenrode Olland Totaal

01-01-15 167 1400 140 105 1812

01-01-16 157 1429 139 101 1826

KRING 40 UDEN Afdeling Odiliapeel Uden Volkel Totaal

Gemeente Uden Uden Uden

01-01-15 398 2237 493 3128

01-01-16 398 2228 496 3122

KRING 41 VEGHEL Afdeling Eerde Erp Mariaheide Veghel Zijtaart Totaal

Gemeente Veghel Veghel Veghel Veghel Veghel

01-01-15 212 770 221 1463 241 2907

01-01-16 215 764 210 1439 236 2864

48 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

49

KRING 42 CUIJK Afdeling Beugen Boxmeer Maashees Oeffelt Overloon Rijkevoort Sambeek Vierlingsbeek / Groeningen Vortum-Mullem Beers Cuijk Centrum Cuijk Noord Katwijk Haps St. Agatha Vianen Landhorst Ledeacker Oploo Sint Anthonis Stevensbeek Wanroij Westerbeek Totaal

Gemeente Boxmeer Boxmeer Boxmeer Boxmeer Boxmeer Boxmeer Boxmeer Boxmeer Boxmeer Cuijk Cuijk Cuijk Cuijk Cuijk Cuijk Sint Anthonis Sint Anthonis Sint Anthonis Sint Anthonis Sint Anthonis Sint Anthonis Sint Anthonis

KRING 45 MILL EN SINT HUBERT Afdeling Gemeente Langenboom Mill en Sint Hubert Mill Mill en Sint Hubert Sint Hubert Mill en Sint Hubert Wilbertoord Mill en Sint Hubert Totaal

Totaal regio Noordoost-Brabant

50 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

01-01-15 190 1246 127 274 747 232 234 336 85 180 487 374 311 87 159 127 102 230 568 97 463 103 6759

01-01-16 192 1233 116 268 740 232 234 336 80 177 491 363 309 90 152 127 96 224 540 96 461 103 6660

01-01-15 268 646 168 171 1253

01-01-16 254 642 157 173 1226

39954

39806

49

Regio Zuidoost-Brabant KRING 46 GEMERT-BAKEL Gemeente Afdeling Gemert-Bakel Bakel Gemert-Bakel De Mortel Gemert-Bakel De Rips Gemert-Bakel Elsendorp Gemert-Bakel Gemert Gemert-Bakel Handel Gemert-Bakel Milheeze Totaal

01-01-15 538 156 200 129 1176 243 286 2728

01-01-16 547 155 210 121 1203 248 272 2756

KRING 47 LAARBEEK Afdeling Aarle-Rixtel Beek en Donk Lieshout Mariahout Totaal

Gemeente Laarbeek Laarbeek Laarbeek Laarbeek

01-01-15 628 789 789 248 2454

01-01-16 651 776 773 245 2445

KRING 48 BEST Afdeling Best Totaal

Gemeente Best

01-01-15 1604 1604

01-01-16 1617 1617

KRING 49 OIRSCHOT Afdeling Oirschot Oost-, West- en Middelbeers Totaal

Gemeente Oirschot Oirschot

01-01-15 1271 855 2126

01-01-16 1279 850 2129

01-01-15 239 282 521

01-01-16 233 262 495

KRING 50 SON EN BREUGEL Gemeente Afdeling Son en Breugel Breugel Son en Breugel Son Totaal

50 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

51

Regio Zuidoost-Brabant KRING 51 EINDHOVEN Afdeling Acht Genderdal Gestelse Ontginning Heilig Hart Jagershoef Judas Taddeus Lievendaal Lucas Michael St. Antonius Villapark St. Lambertusยน St. Trudo St. Vincentius a Paulo St. Jan Stratum (was St. Joris Tuindorp) Woensel-Noord Woensel-Oost Totaal

01-01-15 181 114 250 76 325 175 150 259 101 278 96 124 121 244

01-01-16 184 114 329 73 326 173 176 237 105 280 0 119 125 236

217 542 3253 ยน Afdeling per 01-01-2016 opgeheven, leden toegetreden tot andere Afdelingen

217 536 3230

Gemeente Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven Eindhoven

KRING 52 GELDROP-MIERLO Gemeente Afdeling Geldrop-Mierlo Geldrop Geldrop-Mierlo Mierloยน Totaal ยน Afdeling per 31-12-2015 opgeheven

01-01-15 1317 173 1490

01-01-16 1277 0 1277

KRING 53 NUENEN C.A. Afdeling Nuenen Totaal

Gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten

01-01-15 1810 1810

01-01-16 1759 1759

KRING 54 HELMOND Afdeling Bernadette Brouwhuis St. Lucia St. Trudo Totaal

Gemeente Helmond Helmond Helmond Helmond

01-01-15 336 401 621 686 2044

01-01-16 377 506 606 686 2175

52 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

51

KRING 55 ASTEN Afdeling Asten Heusden Asten Ommel Totaal

Gemeente Asten Asten

01-01-15 399 1639 2038

01-01-16 388 1647 2035

KRING 56 DEURNE Afdeling Deurne Centrum Deurne H. Geest Deurne St. Jozef Deurne Vlierden Deurne Walsberg Deurne Zeilberg Helenaveen Liessel Neerkant Totaal

Gemeente Deurne Deurne Deurne Deurne Deurne Deurne Deurne Deurne Deurne

01-01-15 705 329 315 198 287 330 163 568 296 3191

01-01-16 699 316 327 199 271 337 164 529 284 3126

KRING 57 SOMEREN Afdeling Lierop Someren Dorp Someren Eind Someren Heide Totaal

Gemeente Someren Someren Someren Someren

01-01-15 282 1332 441 247 2302

01-01-16 306 1316 435 241 2298

KRING 58 CRANENDONCK Gemeente Afdeling Cranendonck Maarheeze Cranendonck Budel Totaal

01-01-15 470 470 940

01-01-16 465 456 921

KRING 59 HEEZE-LEENDE Gemeente Afdeling Heeze-Leende Heeze Heeze-Leende Leende Heeze-Leende Sterksel Totaal

01-01-15 1073 328 113 1514

01-01-16 1079 332 119 1530

52 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

53

KRING 60 VALKENSWAARD Gemeente Afdeling Valkenswaard Borkel en Schaft Valkenswaard Dommelen Valkenswaard Valkenswaard Totaal Regio Zuidoost-Brabant

01-01-15 113 182 1204 1499

01-01-16 118 188 1220 1526

KRING 61 WAALRE Afdeling Aalst Waalre Totaal

Gemeente Waalre Waalre

01-01-15 355 373 728

01-01-16 412 405 817

Gemeente Veldhoven Veldhoven Veldhoven

01-01-15 569 238 797

01-01-16 528 255 787

Veldhoven Veldhoven

264 426 2294

257 417 2244

KRING 63 BERGEIJK Afdeling Bergeijk Luyksgestel Riethoven Westerhoven Totaal

Gemeente Bergeijk Bergeijk Bergeijk Bergeijk

01-01-15 968 243 249 159 1619

01-01-16 955 232 246 160 1593

KRING 64 BLADEL Afdeling Bladel Casteren Hapert Hoogeloon Netersel Totaal

Gemeente Bladel Bladel Bladel Bladel Bladel

01-01-15 1227 171 733 316 116 2563

01-01-16 1277 167 704 302 116 2566

KRING 62 VELDHOVEN Afdeling Meerveldhoven-d`Ekker Oerle Veldhoven Dorp, Zonderwijk, ’t Look Veldhoven Heikant/de Kelen Zeelst Totaal

52 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

53

KRING 65 EERSEL Afdeling Duizel Eersel Knegsel Steensel Vessem Wintelre Totaal

Gemeente Eersel Eersel Eersel Eersel Eersel Eersel

KRING 66 REUSEL-DE MIERDEN Gemeente Afdeling Reusel-De Mierden Hooge Mierde Reusel-De Mierden Hulsel Reusel-De Mierden Lage Mierde Reusel-De Mierden Reusel Totaal

Totaal regio Zuidoost-Brabant

Regio West-Brabant Regio Midden-Brabant Regio Noordoost-Brabant Regio Zuidoost-Brabant Totaal

54 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

Aantal Kringen 16 8 15 21 60

01-01-16 245 1089 146 145 281 271 2177

01-01-15 239 86 134 1250 1709

01-01-16 237 82 118 1230 1667

40627

40383

Aantal Leden 2015 25526 24193 39954 40627 130300

Aantal Leden 2016 25170 23602 39783 40383 128938

• TOTAAL AANTAL KRINGEN, AFDELINGEN EN LEDEN

Regio’s

01-01-15 249 1103 148 143 275 282 2200

Aantal Afdelingen 69 47 92 86 294

53

54 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

55

Bijlage 6 • BALANS PER 31 DECEMBER 2016 ACTIVA

31 december 2016 Vaste activa MateriĂŤle vaste activa Vlottende activa Voorraden Vorderingen/overlopende activa Liquide middelen Totaal vlottende activa

31 december 2015

208.060

14.615 131.551 593.023

174.063

14.645 182.892 597.152 739.189

794.689

947.249

968.752

Kapitaal

561.693

504.683

Bestemmingsreserves

111.698

112.590

Te bestemmen resultaat

23.139

57.010

Voorzieningen

21.000

5.500

Kortlopende schulden en overlopende passiva

229.719

288.969

Totaal

947.249

968.752

Totaal

PASSIVA

56 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

55

Bijlage 7 • STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2016 BATEN

Contributies Projectsubsidies (Belasting) Projectsubsidies (provincie/VBOB) Diverse opbrengsten Financiële inkomsten Totaal baten

Realisatie 2016 1.538.230 0 236.176 17.000 2.243 1.793.649

Begroting 2016 1.562.830 0 270.855 67.500 5.000 1.906.185

Realisatie 2015 1.554.479 5.505 289.680 22.500 4.413 1.876.577

879.867 -190.843 689.024

852.434 -147.808 704.626

973.542 -207.862 765.680

53.805

50.000

61.244

44.732 53.518 56.646 546 0 17.241 47.563 274.051

48.304 49.781 49.344 0 0 43.218 30.208 270.855

46.808 55.481 70.774 12.518 13.259 33.850 31.159 325.093

58.650 30.500 25.000 5.000 40.800 56.219 216.169

62.148 24.263 4.135 5.102 31.912 40.199 167.759

132.000

130.440

23.000 1.000 76.000 12.000 45.500 289.500

11.498 2.641 71.909 11.686 10.629 238.803

LASTEN

Personeelslasten Personeel Doorberekende salariskosten

Gesubsidieerde projecten Deskundigheidsbevordering lokale belangenbehartiging Werkplaats Lokale thema’s Vrijwillige Ouderenadvisering en thuisadministratie Cliëntondersteuning Veilig Thuis Woningaanpassing bestaande woningen Uitrol Woningaanpassing bestaande woningen Belastingservice

Centrale organisatie KBO-Brabant en functioneren vereniging Algemene Vergadering en Bestuur 59.532 Bijeenkomsten t.b.v. functioneren vereniging 17.214 Communicatie 11.681 KBO Jaarcongres 5.966 Administratieve huishouding 36.725 Huisvesting bureau KBO-Brabant 42.048 Centrale voorzieningen 173.166 Afdelingen en Kringen 129.246 Financiële ondersteuning Kringen (Kringbudget) Collectieve belangenbehartiging/ondersteuning 15.204 Afdelingen/Kringen 947 Supportactie, premieplan Afdelingen 88.406 Collectieve regelingen 7.987 Jubilea, onderscheidingen 36.883 Diversen 278.673

60 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

57

Werkgroepen en projectgroepen Lokale belangenbehartiging ICT ondersteuning Werkgroep verzekeringen Kadervorming Kadervorming en Educatie

Dienstverlening rechtstreeks aan de leden Ledenpassen, ledenwerving beurzen Algemene Vraagbaak Externe organisaties VBOB, Steunfonds en Oud in Afrika

Welzijn en zorg Helpdesk en voorlichting Activiteiten Identiteit & Zingeving Tablet project Diverse activiteiten

Wonen en mobiliteit Diverse activiteiten

Inkomen en werk Diverse activiteiten

Buitengewone baten en lasten Totaal lasten Saldo resultaat

Onttrekking bestemmingsreserves

Te bestemmen resultaat

58 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

1.442 37.522 54 39.018

4.450 52.500 0 56.950

3.050 41.270 626 44.946

4.570 4.570

11.500 11.500

219 219

Realisatie 2016

Begroting 2016

Realisatie 2015

204.048 14 204.062

216.700 0 216.700

212.905 0 212.905

852 852

21.000 21.000

2.242 2.242

12.638 9.659 25.221 23.213 70.731

39.000 16.500 40.500 40.000 136.000

30.310 10.563 28.295 20.437 89.605

379 379

1.000 1.000

0 0

36.876 36.876

0 0

8.381 8.381

0

0

-29.083

1.771.402

1.924.300

1.826.550

22.247

-18.115

50.027

-892

0

-6.983

23.139

-18.115

57.010

61

62 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

59

Bijlage 8 • GEDECOREERDE KBO-LEDEN

Zilveren speld met goud De heer T. van Bracht te Boxmeer De heer M.J. Brandts te Milheeze De heer J.H.M. van der Bruggen te Rosmalen De heer M.J.M. Franken te Bergen op Zoom Mevrouw M. van Grinsven-van Happen te Veldhoven De heer J.C.T. van Hooren te Waspik De heer M.H.J. van Iersel te Heesch De heer P.W.H. Kisters te Rosmalen Mevrouw M.A. van de Kreeke-Huijgens te Eindhoven De heer P.A.J. van Leijsen te Den Hout De heer C.J. van Lokven te Nuland

De heer F.J.G.M. Maas te Tilburg De heer G.J. Markhorst te Oisterwijk Mevrouw M.E.P. Marrée-Ekelschot te Oosterhout De heer J.J. van Miltenburg te Nuenen Mevrouw H.J. Peels-Beks te Valkenswaard Mevrouw J.M.G. Pepers-van den Heuvel te Vught Mevrouw J.M.H. Simons-Verhagen te ‘s-Hertogenbosch De heer P.J. van de Ven te Vinkel De heer H.P.M. Vissers te Biezenmortel De heer J.H. Vollenberg te Reek De heer G.J.L. Vollering te Breda

Zilveren Speld Mevrouw M. van Beurden-Smemmers te Eindhoven Mevrouw P.H.M. van Beurden-van de Loo te Diessen Mevrouw J.M.H. Boonstra-Wentholt te Oss De heer J.G.M. Bosch te Asten De heer J.W.A. Boumans te Oploo Mevrouw C.A.M. van den Broek-Helmons te Hoogerheide Mevrouw R. van Buuren-de Waal te Megen De heer A.F.W. Coppens te Helmond De heer G. Cornel te Zevenbergschen Hoek De heer P.J.D. van Diepen te Someren Mevrouw M.F.C.M. Dobbelsteen-Schellekens te Liempde De heer G. Donkers te Sint-Oedenrode Mevrouw A.L.M. van Driel-Palar te Deurne De heer C.A. van Drunen te Drunen Mevrouw H.P.M. van Eck-Brands te Westerhoven De heer F. Eijsink te Heesch Mevrouw H.W.J. van den Elsen-van den Broek te Erp

De heer L. van Geene te Eindhoven Mevrouw C.P.E. van Genesen-Roovers te Zevenbergschen Hoek De heer P.C.A. van Gennip te Eindhoven De heer A.J. van Hal te Alphen De heer H.W.M. van Hal te Heesch Mevrouw M. Hamers-van der Valk te Halsteren Mevrouw S. Heesterbeek-van Hout te Steensel Mevrouw H. van der Heijden-van Oorschot Mevrouw P.J. Hendriks-Swinkels te Someren Heide De heer M.H.A. Hermans te Helmond De heer P.J. Hessels te Oss Mevrouw P. Holmes-de Laat te Vessem De heer J. van der Horst te Vortum-Mullem Mevrouw M.C.A. Houben te Hoogeloon De heer A.Th.W. van Houtum te Tilburg Mevrouw H.C.J.M. van Houtum-de Jong te Tilburg De heer A.F.J.M. Jacobs te Roosendaal De heer P.J. Janssen te Landhorst De heer C.J.M. Janssens te Tilburg

60 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

61

Mevrouw M.L.C. de Jong-Snoek te Asten De heer M.J. Kanters te Hoogeloon De heer H. Klerks te Oss Mevrouw H. Klinkhamer te Eindhoven Mevrouw M.C.M. Krijnen te Oss Mevrouw C.T.W. Kroonhof-Kok te Gilze De heer M.J.C. Kuijpens te Gilze De heer A.J.B. van Laarhoven te Tilburg Mevrouw I. de Laat-Lankhuizen te Hooge Zwaluwe De heer N.J.M. Laheij te Maasdriel De heer F.M. van der Lee te Nistelrode De heer L. de Leeuw te Eindhoven De heer J.L. van Lieshout te Aalst Mevrouw W. van de Linden-Eleveld te Mariahout De heer J. Linders te Bergen op Zoom Mevrouw A.M.A.H. van Lokven-Spierings te ‘s-Hertogenbosch Mevrouw N. Louwhoff te Kruisland De heer F.A.H. Maalste te Helmond De heer M.A.Th.M. Maasakkers te Aalst De heer H. van der Maazen te Drunen Mevrouw A.F.M. Madou-Martens te Asten De heer H. Mathijsen te Erp Mevrouw G. Mathijsen-Kuijpers te Erp De heer F. Meulendijk te Deurne Mevrouw A. Meulendijks-Kierkels te Helmond Mevrouw C.M.J. Mutsaers-van Helmond te Deurne De heer B. Neervoort te Eindhoven De heer J. Neggers te Veghel Mevrouw R. van Oers-Coremans te Breda Mevrouw E. van Oevelen-Theunissen te Putte Mevrouw C.M.J. Oostelbos te Tilburg Mevrouw A.L.C.M. van Poppel-van Dijk te Tilburg

De heer M.G. Pruijn te Vlijmen Mevrouw J. den Rooijen-van Heijst te Hooge Zwaluwe Mevrouw T. Rovers-Jonkers te Bakel De heer A.A.T. Schaareman te Veghel De heer A. Schuurmans te Helmond Mevrouw C.W.G. Slaats te Asten-Ommel Mevrouw M.M.C.E. Smolders-Schellekens te Sint-Michielsgestel De heer J.F.J.M. Sweegers te Heeze De heer A.C.J. Swinkels te Tilburg Mevrouw Th. Teunissen-Minnes te Oost-, West- en Middelbeers De heer J.J.C. Theunisse te Son Mevrouw C.C. Tuijtelaars-Olieslagers te Baarle-Nassau De heer F. Twardy te Budel De heer J.C.J. Uijtdehaag te Rucphen Mevrouw J.J. Veenema-Peters te Berkel-Enschot Mevrouw C.C. de Veer-Voets te Lith De heer M. van der Velden te Eindhoven De heer H. van de Ven te Heesch Mevrouw R.M.G.T. Vermeulen-Jasper te Bladel De heer L. Verrijt te Someren-Eind De heer F.P. Verstraten te Beugen Mevrouw J.P.M. Vis-van de Wouw te Moergestel De heer M. de Visser te Heeswijk De heer W.A.Th. Voets te Sint-Michielsgestel Mevrouw A.Th. Vogels-Kempen te Cuijk De heer J. Voorbraak te Rijsbergen Mevrouw M. Vos-Crooymans te Boekel De heer B. Willems te Vierlingsbeek Mevrouw W. Wilmsen-Gerrits te Overloon Mevrouw M.J.Th. de Wit-Kouwenberg te Mariaheide Mevrouw C.A.M. Zeegers-Vriens te Deurne

Er zijn in totaal 472 oorkondes uitgereikt voor een lidmaatschap van 25 jaar of langer

60 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

61

Bijlage 9 • JUBILEA VAN AFDELINGEN EN KRINGEN

25-jarig jubileum Ledeacker 20 maart

50-jarig jubileum Boxmeer 2 februari Hooge Zwaluwe 14 maart Budel 15 april Lithoijen 7 mei Haaren 29 september Odiliapeel 25 november

60-jarig jubileum Geldrop 7 februari Den Hout 18 februari Rijkevoort 21 februari Wouwse Plantage 8 april Schijndel Hoevenbraak 11 mei Putte 18 mei Bladel 21 mei Sint Hubert 21 mei Neerkant 4 juni Gassel 17 juni Oisterwijk 23 september Oirschot 6 oktober Vorstenbosch 7 oktober Hank 14 oktober Sint Anthonis 12 november 65-jarig jubileum 24 september 19 november

62 KBO-Brabant Jaarverslag 2016

Eindhoven Zegge

65

Colofon Redactie:

Vormgeving:

Marieke Hageman Wilma Schrover Frans Slangen !Sotto

Foto’s:

Ivo Hutten Roy Lazet Timo Reisiger Angeline Swinkels

Druk:

Drukkerij Perqa

Uitgever:

KBO-Brabant Albert Luthulilaan 10 Postbus 3240 5203 DE ‘s-Hertogenbosch

Telefoon: E-mail: Website:

(073) 644 40 66 info@kbo-brabant.nl www.kbo-brabant.nl

Oplage:

800