İÇİNDEKİLER KONULAR BÖLÜM 1. TEKNİK RESİM
SAYFA NU. 1
A- TEKNİK RESMİN TANIMI B- TEKNİK RESMİN ENDÜSTRİDEKİ YERİ ÖNEMİ C- STANDARTLAR
1 1 1
BÖLÜM 2. RESİM TAKIMLARI
2-4
A- RESİM TAKIM VE GEREÇLERİ 1) Kurşun kalem ve çeşitleri 2) Kalem uçları 3) Cetveller 4) Gönyeler 5) Pergel 6) Resim tahtası 7) Rapido kalemi ve mürekkebi 8) Şablonlar B- RESİM TAKIM VE GEREÇLERİNİN KULLANILMASI VE BAKIMI C- BİLGİSAYAR DESTEKLİ (CAD) ÇİZİM GEREÇLERİ
BÖLÜM 3. RESİM KÂĞITLARI
2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 4
5-13
A- RESİM KÂĞIDI ÇEŞİTLERİ 1- Beyaz resim kâğıdı 2- Aydınger kâğıdı 3- Eskiz kâğıdı 4- Ozalit Kâğıdı B RESİM KÂĞIDI ÖLÇÜLERİ C- LEVHALARIN KATLANMASI 1) Dosyalama boyutu 2) Yazı alanının konumu 3) Dosyalara açılacak deliklerin durumu D- YAZI ALANI (ANTET) E- KLASÖRLERE KONULACAK A TİPİ LEVHALARIN KATLAMA ÖRNEKLERİ F- DOSYALANMAYAN (KÖRÜKLÜ ÇANTA VEYA ZARF İÇİNE KONULAN) C TİPİ LEVHALARIN KATLANMASI
BÖLÜM 4. ÖLÇEKLER
5 5 5 5 5 5 6 6 7 7 8 9 12
14-15
A- ÖLÇEĞİN TANIMI VE ÖNEMİ B- ÖLÇEK ÇEŞİTLERİ 1) Gerçek ölçek 2) Küçültme ölçek 3) Büyültme ölçek C- DEĞİŞİK ÖLÇEKTE ÇİZİLMESİ GEREKEN KISIMLAR
BÖLÜM 5. ÇİZGİ
14 14 15 14 14 15
16-24
A- ÇİZGİNİN ÖNEMİ B- ÇİZGİ TİPLERİ C- ÇİZGİLERİN BOYUTLARI, KALINLIKLARI VE ÇEŞİTLERİ D- ÇİZGİLERİN KULLANILMASINA AİT ÖRNEK ÇİZİMLER E- TEĞET KENARLARIN GÖRÜNÜŞLERDE BELİRTİLMESİ F- ÇİZGİLERİN SEÇİLMESİ G- ÇİZGİLERİN DOĞRU KULLANILMASI
BÖLÜM 6. YAZILAR
16 16 17 18 23 23 23
25-30
A- GENEL BİLGİ B- BOYUTLARI C- YAZI TİPLERİ
25 26 27
III
İÇİNDEKİLER KONULAR BÖLÜM 7. GEOMETRİK ÇİZİMLER
SAYFA NU. 31-44
A- DOĞRUNUN ORTA NOKTASINI BULMAK B- BİR DOĞRUYA ÜZERİNDEKİ BİR NOKTADAN DİKME İNMEK VE DIŞINDAKİ BİR NOKTADAN DİKME ÇIKMAK 1) Dikme inmek 2) Dikme çıkmak C- AÇILARIN PERGELLE ÇİZİLMESİ D- ÇOKGENLERİN ÇİZİLMESİ 1) Eşkenar çokgen çizmek 2) Beşgen çizmek 3) Altıgen çizmek 4) Yedigen çizmek 5) Ongen çizmek 6) Çokgen çizmek E- YAY VEYA DAİRENİN MERKEZİNİ BULMAK F- DAİRE ÜZERİNDEKİ BİR NOKTADAN DAİREYE TEĞET ÇİZMEK G- YAYLARIN ÇİZİMİ 1) Kesişen iki doğruyu yarıçapı verilen yayla birleştirmek 2) İki noktanın ve doğrunun yay ile birleştirilmesi 3) İki daireyi r yayı ile birleştirmek 4) Bir daire ile doğruyu r yayı ile birleştirmek 5) Daire ile doğruyu yarıçapı verilen yayla birleştirmek ( Doğru dairenin dışında ise) 6) İki daire yayının yarıçapı bilinen yayla ( r) ile birleştirilmesi 7) Daire ile yayı, yarıçapı verilen yayla birleştirmek H- KÜÇÜK ÇAPI BİLİNEN OVAL ÇİZMEK I- BİR YAYIN UZUNLUĞUNU BULMAK İ- DAİRENİN ÇEVRE UZUNLUĞUNU BULMAK J- DİĞER GEOMETRİK ŞEKİLLERİN ÇİZİLMESİ 1) Helis eğrisi 2) Sikloit eğrisi 3) Episikloit eğrisi 4) Hiposikloit eğrisi 5) Odak noktası ve doğrultmanı verilen parabol çizmek 6) Paralel kenar metodu ile parabol çizmek 7) Spiral çizmek 8) Elips çizmek
BÖLÜM 8. İZ DÜŞÜM
BMP resimler-SAYFA-45-55 için tıkla
A- İZ DÜŞÜMÜN TANIMI VE ÇEŞİTLERİ 1) Merkezî iz düşüm 2) Paralel iz düşüm B- İZ DÜŞÜM DÜZLEMLERİ C- GEOMETRİK ŞEKİLLERİN EŞLENİK DİK İZ DÜŞÜMLERİ 1) Noktanın iz düşümü 2) Normal doğruların iz düşümü 3) Eğik doğruların ve eğrilerin iz düşümü 4) Açının iz düşümü 5) Düzlemlerin iz düşümü 6) Bazı geometrik cisimlerin iz düşümleri D-DOĞRULARIN VE DÜZLEMLERİN GERÇEK BÜYÜKLÜĞÜNÜN BULUNMASI 1) Doğruların gerçek büyüklüklerinin bulunması 2) Düzlemlerin gerçek büyüklüklerinin bulunması
IV
31 31 31 31 31 32 32 32 32 33 33 33 34 34 34 35 35 35 36 36 36 37 37 37 38 38 39 39 39 40 40 41 41 42 43
45-69 45 46 46 48 50 50 51 53 57 57 59 64 64 65
İÇİNDEKİLER KONULAR
SAYFA NU.
E- İZ DÜŞÜM DÜZLEMLERİ, BÖLGELER VE MEYDANA GELMELERİ
BÖLÜM 9. GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA
68 BMP resimler-SAYFA-70-76 için tıkla
A- GÖRÜNÜŞ ÇIKARMANIN TEMEL İLKELERİ 1) Parça konumu ve görünüşlerin tespiti 2) Görünüş sayısının tespiti ve görünüş çeşitleri B- GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA YÖNTEMİ VE SEMBOLÜ 1) Birinci bölge iz düşüm metodu 2) Üçüncü bölge iz düşüm metodu C- GÖRÜNÜŞ ÇIKARMADA OK METODU D- GÖRÜNÜŞLERİN SEÇİLMESİ E- İKİ GÖRÜNÜŞLE İFADE EDİLEN PAÇALAR F- ÜÇ GÖRÜNÜŞLE İFADE EDİLEN PARÇALAR G- DÖRT GÖRÜNÜŞLÜ PARÇALAR H- TEK GÖRÜNÜŞLÜ PARÇALARIN ÇİZİLMESİ VE SEMBOLLERLE GÖSTE- RİLMESİ I- ÖZEL VE YARDIMCI GÖRÜNÜŞLER 1) Yarım ve 1/4 görünüş 2) Kısmi görünüş 3) Koparılmış gibi gösterilen görünüşler 4) Döndürülmüş görünüşler 5) Tekrarlanan elemanların sadeleştirilmiş görünüşleri 6) Düzlem yüzeylerin gösterilmesi 7) Parçanın ilk biçiminin gösterilmesi İ- LOKAL GÖRÜNÜŞLER VE SADELEŞTİRİLMİŞ ARAKESİT GÖRÜNÜŞLER J- GÖRÜNÜŞLERDE ZAHİRİ ARAKESİTLİ PARÇALARIN GÖSTERİLMESİ K- KESKİN KÖŞELİ PARÇALARDA ARAKESİTLER L- ARAKESİTLERİN MAKİNE PARÇALARI ÜZERİNDE GÖSTERİLMESİ M- KÖŞE KAVİSLİ MAKİNE PARÇALARININ ARAKESİTLERİNİN ÇİZİMİ N- GÖRÜNÜŞ ÇİZİMİNDE ÇİZGİLERİN ÖZELLİKLERİ O- GÖRÜNÜŞLERDE ÇAKIŞAN ÇİZGİLERİN SEÇİLMESİ P- GÖRÜNÜŞLERDE TEĞET KENARLARIN ÇİZİLMESİ R- ÖN GÖRÜNÜŞÜN SEÇİLMESİ VE GÖRÜNÜŞLERİN YERLEŞTİRİLMESİ 1) Ön görünüşün seçilmesi 2) görünüşlerin yerleştirilmesi S- GÖRÜNÜŞLERİN OKUNMASI
BÖLÜM 10. YARDIMCI GÖRÜNÜŞLER
BMP resimler-SAYFA-102-103 için tıkla
A- TANIMI B- YARDIMCI GÖRÜNÜŞLERİN ELDE EDİLMESİ 1) Yardımcı düzlem geçirme metodu ile yardımcı görünüş elde etmek 2) Yatırma metodu ile yardımcı görünüş elde etmek 3) Döndürme metodu ile yardımcı görünüş elde etmek C- KISMÎ YARDIMCI GÖRÜNÜŞLER D- EĞİK YÜZEYLİ PARÇALARIN ÇİZİLMESİ
BÖLÜM 11. KESİT GÖRÜNÜŞLER
70 70 71 75 75 76 77 77 78 79 80 80 83 83 83 85 85 86 86 86 87 88 89 89 92 94 95 95 96 96 98 100
102-109 102 103 103 106 107 108 109
BMP resimler-SAYFA-111-126 için tıkla
A- KESİTİN TANIMI VE GEREĞİ B- KESİT GÖRÜNÜŞÜN ÖZELLİKLER 1) Taralı yüzeyler 2) Kesit düzlemi kesit düzlemi çizgisi 3) Görünen kenarlar 4) Görünmez kenarlar C- TARAMA ÇİZGİLERİ 1) Tarama çizgilerinin kalınlığı
70-100
110-129 110 111 111 111 112 112 113 113
V
İÇİNDEKİLER KONULAR
SAYFA NU.
2) Tarama çizgilerinin açısı ve aralığı 3) Montaj resimlerde komşu parçaların taranması 4) Geniş alanlarda tarama çizgileri 5) İnce kesitlerde tarama çizgileri 6) Aynı parçanın paralel düzlemler içindeki kesitlerin tarama çizgileri 7) Şeklin içine yazılan rakamlarda tarama çizgileri 8) Aynı parçaya ait birden fazla kesit görünüşte tarama çizgileri 9) İçi boş parçaların taranması 10) Malzeme cinsinin belirtilmesinde kullanılan tarama çizgileri D- KESİT ÇEŞİTLERİ 1) Tam kesit 2) Yarım kesit 3) Kademeli kesit 4) Kısmi kesit 5) Bölgesel kesit 6) Döndürülmüş kesit 7) yerinde döndürülmüş kesit E-MİL, CIVATA, KAMA, PİM GİBİ KESİLDİĞİ HALDE TARANMAYAN PARÇA- LAR F-TAKVİYE KANATLARI VE KASNAK KOLLARININ KESİTLERDE GÖSTE- RİLMESİ G- VİDA ÇEKİLMİŞ KISIMLARIN KESİT RESİMLERDE GÖSTERİLMESİ H- KESİT GÖRÜNÜŞLERDE ÖZEL HALLER 1) Komşu parçaların kesit resimlerde gösterilmesi 2) Gizli kesit 3) Koparılmış gibi gösterilen kesit görünüşler I- PERSPEKTİF RESİMLERDE KESİTLER
BÖLÜM 12. PERSPEKTİF RESİMLER
113 113 114 114 114 115 115 115 116 117 117 118 119 120 120 121 122 125 126 127 128 128 128 128 129
130-155
A- PERSPEKTİF RESİMİN TANIMI VE ÇEŞİTLERİ B- DİK İZDÜŞÜM YÖNTEMİYLE ELDE EDİLENPERSPEKTİFLER 1) İzometrik perspektif 2) Dimetrik perspektif 3) Trimetrik perspektif C- EĞİK İZDŞÜM YÖNTEMİYLE ELDE EDİLEN PERSPEKTİF 1) Eğik perspektif D- MERKEZİ KONİK İZDÜŞÜM YÖNTEMİ İLE ELDE EDİLEN PERSPEKTİFLER 1) Konik perspektifin özellikleri 2) Konik perspektifin çeşitleri
BÖLÜM 13. ÖLÇÜLENDİRME
130 130 132 144 146 146 146 150 151 152
156-210
A- ÖLÇÜLENDİRMEDE GENEL İLKELER B- ÖLÇÜLERİN GÖSTERİLMESİ VE YAZILMASI 1) Ölçülerin gösterilmesi 2) Ölçü rakamlarının yazılması C- ÖLÇÜLERE EKLENECEK HARF VE SEMBOLLER 1) Çap ölçülendirilmesi 2) Yarıçap ölçülendirilmesi 3) Kare kesit ölçülendirilmesi 4) Küre ölçülendirilmesi 5) Bölüntülerin (Tekrarlanan şekil elemanları) ölçülendirilmesi 6) Flenş üzerindeki deliklerin ölçülendirilmesi 7) Yayların ölçülendirilmesi 8) Konik ve eğimli yüzeylerin ölçülendirilmesi 9) Dikdörtgen görünüşlerin ölçülendirilmesi 10) Tırtılların ölçülendirilmesi
VI
156 158 158 164 168 168 169 171 171 171 174 175 176 179 179
İÇİNDEKİLER KONULAR
SAYFA NU.
D- ÖZEL İŞARETLER 1) Sınırlandırılmış alanlar 2) Kaplanmış cisimler (Kromlanmış, nikelajlanmış) E- ÖLÇÜLENDİRME TÜRLERİ 1) Zincirleme ölçülendirme 2) Paralel ölçülendirme 3) Pahların ölçülendirilmesi 4) Kanalların ölçülendirilmesi 5) Kendiliğinden oluşan yüzeylerin ölçülendirilmesi 6) Seri deliklerin ölçülendirilmesi 7) Artan kademeli ölçülendirme 8) Koordinatlarla ölçülendirme 9) Birleşik (Karma) ölçülendirme 10) Yardımcı ölçülerin gösterilmesi 11) Teorik tamlıktaki ölçüler 12) Ham ölçüler 13) Muayene (Kontrol) ölçüleri 14) Şekil bakımından benzer, boyutları farklı parçaların ölçülendirilmesi 15) Parçanın kalınlık ölçüsünün gösterilmesi 16) Simetrik parçaların ölçülendirilmesi 17) Fatura ve kavislerin ölçülendirilmesi 18) Profillerin ölçülendirilmesi 19) Montaj resimlerinin ölçülendirilmesi 20) Perspektif resimlerin ölçülendirilmesi F- KAVİSLENDİRME YARI ÇAPLARI
BÖLÜM 14. YÜZEY DURUMLARI
180 180 180 181 181 182 183 185 188 188 189 191 195 195 196 197 197 198 198 199 200 206 206 207 208
211-228
A- YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ 1) Yüzey durumu parametreleri B- YÜZEY DURUMU GRAFİK SEMBOLLERİ VE PARAMETRELERİN YAZILMASI 1) Esas grafik sembol 2) Talaş kaldırma gerekli olduğunda 3) Talaş kaldırmaya izin verilmediğinde 4) Tam grafik sembol 5) Yüzey durumu için tam grafik sembolün teşkili 6) Yüzey durumu özellik sınırları 7) İletim bandı ve münferit ölçme uzunluğunun gösterilişi 8) Tek veya iki taraflı tolerans ve imalât metodunun gösterilişi C- GRAFİK SEMBOLLERİN TEKNİK RESİMLER ÜZERİNDE GÖSTERİLMESİ 1) Grafik sembollerin ve yazılarının konumu ve okuma yönü 2) Grafik sembollerin ölçü bağlama çizgileri, silindirik ve prizmatik yüzeyler üzerinde gösterilmesi 3) Aynı yüzey durumu özelliğine sahip yüzeylerin çoğunluğunun gösterilmesi 4) Geometrik toleranslar için tolerans çerçevesi içinde gösterilmesi 5) Harfli grafik sembollerle gösterilmesi 6) Sadece grafik sembollerle gösterilmesi 7) İki veya daha fazla imalât metodunun gösterilmesi 8) Yüzey izleri ve izlerin doğrultusunun gösterilmesi 9) İşleme payının gösterilmesi D-GRAFİK SEMBOLLERİN ORANLARI VE BOYUTLARI E-YÜZEY PÜRÜZLÜLÜK DEĞERLERİNİN TEKNİK RESİMLER ÜZERİNDE GÖSTERİLMESİNE AİT ÖRNEKLER
BÖLÜM 15. TOLERANSLAR
211 211 217 217 217 217 217 218 218 219 219 220
220 220 221 221 222 222 223 223 223 224 228
229-297
A-TOLERANSIN TANIMI VE ÖNEMİ
229
VII
İÇİNDEKİLER KONULAR
SAYFA NU.
B- BOYUT TOLERANSLARI 1) Tolerans terimleri 2) Tolerans bölgeleri ve sembolleri 3) Tolerans sistemi 4) Tolerans alanlarının seçimi ve alıştırmalar 5) Tolerans ölçülerinin art arda toplanması 6) Ölçü toleranslarının resimlerde gösterilmesi C- ŞEKİL VE KONUM TOLERANSLARI 1) Tanımı 2) Şekil ve konum toleranslarında tarifler 3) Sembollerin resimler üzerinde gösterilmesi 4) Şekil ve konum toleranslarının teknik resimler üzerinde gösterilmesi 5) Toleransların ayrıntılı gösterilmeleri D- EN ÇOK MALZEME KOŞULU E- ÖLÇÜ TOLERANSLARI ÖRNEKLERİ F- ŞEKİL VE KONUM TOLERANSLERINA AİT ÖRNEKLER
BÖLÜM 16. ARAKESİT VE AÇINIMLAR
229 229 233 234 242 261 262 265 265 265 266 271 271 286 292 295
298-332
A- ARAKESİTLERİN TANIMI, ÖZELLİKLERİ VE ÇİZİM YÖNTEMLERİ 1) Grafik çizimle elde edilen arakesitler 2) Basit arakesitler B- BİRBİRİYLE KESİŞEN CİSİMLERİN ÇİZİMLERİ 1) Bir doğru ile bir düzlemin arakesiti 2) Düzlemlerin arakesiti 3) Bir doğru ile geometrik bir cismin arakesitleri C- AÇINIMLAR 1) Prizmalar 2) Silindirler 3) Koniler 4) Piramitler 5) Tabanı kare ve tepesi daire olan cismin açınımı 6) Kürenin açınımı D- ÇEŞİTLİ CİSİMLERİN ARAKESİT VE AÇINIMLARINA AİT ÖRNEKLER
298 298 298 298 298 299 299 305 305 309 311 315 317 318 319
KAYNAKÇA Sümercan, Ali, Açıklamalı Teknik Resim, Ankara 1966. Tolunay, Abdullah, Tasarı Geometri ve Teknik Resim, Ankara 1964. Çilingir, Nail, Şen, Zeki, Temel Teknik Resim-I, İstanbul 1992. Bağcı, Mustafa, Teknik Resim-I, Bağcı Yayın Evi, Ankara 1979. Uluğ, Fadıl, Teknik Resim ve Proje Okuma Cilt-I, Pektim Yayın Evi, İzmir 1991. Akbıyık, Aksun, Türk Standartları ve Avrupa Standartlarında Teknik Resim Standartları ile İlgili gelişmeler, Yüksek Lisans Tezi, Denizli 1998. Türk Standartları Enstitüsünün Teknik Resim ile İlgili (TS, EN, ISO) Standartları.
VIII